อัจจิมา พัชกรณ์

ความหมายการผสมเทยมสตว

การผสมเทยมสตว (Artificial insemination) หมายถง การท าใหเกดการปฏสนธระหวางไขกบอสจ ทมนษยเปนผท าใหเกดการปฏสนธ โดยน าน าเชออสจจากสตวตวผทเปนพอพนธไปผสมกบไขของสตวตว เมยทเปนแมพนธ โดยทสตวไมตองมการผสมพนธกนเองตามธรรมชาต การผสมเทยมสามารถท าไดกบสตวทงทมการปฏสนธภายนอกรางกายของสตว เชน การผสมเทยมปลา และการปฏสนธภายในรางกายของสตว เชน โค กระบอ สกร แพะ แกะ

ตวอยางของการผสมเทยมสตว

คอ หม วว ควาย แพะ แกะ ปลา มา ชาง

ขนตอนการผสมเทยมสกรการผสมเทยมมขนตอนการปฏบต

1. การรดเกบน าเชอ1.1 การรดเกบน าเชอจากสตวตวผ- เมอสกรเพศผมอายประมาณ 1 ป- ขนตอนแรกตองฝกใหสกรเพศผคนเคยกบหนเสยกอนจะ

รด น าเชอจรง ปรมาณน าเชอทรดไดในแตละครง พอสกรเฉลยประมาณ 250 ลบ.ซม. มตวอสจเฉลย 350 ลานตว/ลบ.ซม.2. การตรวจคณภาพน าเชอ 2.1 การตรวจคณภาพน าเชอ เมอท าการรดเกบน าเชอไดแลว จะตองมการตรวจสอบคณภาพวาใชไดหรอไม

โดยวดปรมาตร ความหนาแนน ความทบส และความเปนกรดเปนดาง ของน าเชอ ตรวจหาความเขมขนของตวเชอและใชกลองจลทรรศนตรวจดการเคลอนไหวของ ตวเชอ เพอใหทราบถงจ านวนตวเชอทมชวต เปนตน

3. การเจอจางน าเชอ3.1 การเจอจางน าเชอ

น าเชอทผานการตรวจสอบคณภาพแลววาใชไดจะน ามาเจอจางในน ายาละลายน าเชอซงเปนอาหารส าหรบเลยงตวอสจมคณสมบตในการเกบรกษาตวอสจมไมใหตาย และยงชวยเพมปรมาตรในการแบงไปใชส าหรบผสมแมพนธไดหลายตว4. การเกบรกษาน าเชอ และการผลตเปนน าเชอแชแขง 4.1 การเกบรกษาน าเชอ ในปจจบนสามารถเกบน าเชอได 2 แบบ

1.น าเชอสด หมายถง น าเชอทละลายแลวน าไปเกบไวในตเยนหรอกระตกน าแขงอณหภม4-5องศาเซลเซยส สามารถเกบไวไดนาน 3 – 5 วน2.น าเชอแชแขง หมายถงการน าน าเชอมาผานกรรมวธท าใหเยนจดจนแขงตวแลวน ามาเกบรกษา ไวในไนโตรเจนเหลวอณหภม – 196 องศาเซลเซยสเกบไดนานหลายป

5. การฉดน าเชอ (การผสมเทยม)5.1 การฉดน าเชอ

คอน าน าเชอไปฉดผสมใหกบตวเมยทก าลงเปนสดซงปกตเมอรางกาย เจรญเตบโตเตมทยางเขาสวยสาวใน สกร 6 – 7 เดอน ซงเมอไขสก สตวพรอมทจะผสมพนธโดยจะแสดงอาการออกมาใหเหน เชน1. สงเสยงรองบอย ๆ จนผดสงเกต2. ยนนงใหตวอนขนข หรอยอมใหคนขนเหยยบ3. กระวนกระวายกนอาหารนอย4. มน าเมอกใสไหลออกมาจากปากชองคลอด5. อวยวะเพศบวมแดง

ประวตทมาการผสมเทยมสตว

เรมก าเนดขนในโลก ประมาณ พ.ศ.1865 โดยนกวทยาศาสตรชาวอาหรบ ไดท าการผสมเทยมมาเปนผลส าเรจ โดยใชน าเชอมาทตดในหนงหมลงค น ามาผสมใหกบแมมาทก าหลงเปนสดท าใหแมมาตงทองและคลอด

ป พ.ศ.2520 Leewenhoek และ Hamm ไดคนพบสงมชวตเลก ๆ เคลอนไหวอยในน าเชอของสตวตวผ จงตงชอวา Animalcule ซงหมายถงสงมชวตเลก ๆ ในขณะนนยงไมทราบวาสงมชวตเลก ๆ ทเคลอนไหวอยในน าเชอของสตวตวผคออะไร

ป พ.ศ.2323 นกวทยาศาสตรชาวอตาล Lazarro Spallanzani ไดเขยนผลงานวจยเกยวกบผลส าเรจของการผสมเทยม โดยไดท าการผสมเทยมสนขไดลกเกด 3 ตว และทดลองแยกน าเชอโดยการกรอง พบวา สวนของน าเชอทผานเครองกรอง ถาน าไปฉดในแมสตวทเปนสด ปรากฏวาผสมไมตด แตถาเอาสวนบนทตดกบเครองกรองไปผสม ปรากฏวาผสมตดดขน และยงพบวาถาท าใหน าเชอเยนลงระดบหนงจะสามารถเกบรกษาน าเชอได นานมากขน

ป พ.ศ.2457 Prpf.Amantea ไดท าการประดษฐอวยวะเพศเมยเทยมของสนข (Artificial vagina) เพอใชในการรดเกบน าเชอจากพอสนข จนเปนจดเรมตนของการประดษฐอวยวะเพศเมยเทยมของสตวชนดอน

ป พ.ศ.2479 นกวทยาศาสตรของประเทศเดนมารค เรมพฒนาการผสมเทยมโค โดยใชวธลวงเขาทางทวารหนก (Rectovaginal insemination) โดยใชมอลวงเขาทางทวารหนกจบคอมดลก (Cervix) แลวใชปนฉดน าเชอสอดผานชองคลอด ผานคอมดลกไปจนถงตวมดลก (Body of uterus) และฉดน าเชอในมดลกท าใหอตราการผสมตดดขน

ป พ.ศ.2483 ไดมการพฒนาน าเชอ โดย Philips และ Lardy ไดทกลองน าไขแดงเปนสารเจอจางน าเชอ พบวาสามารถปองกนอนตรายของตวอสจในการลดอณหภมของน าเชอและท าให สามารถเกบน าเชอไดนาน 2-3 วน

ป พ.ศ.2484 Salisbury และคณะ ทดลองใชโซเดยม ซเตรทและไขแดงเปนบฟเฟอรในสารเจอจางน าเชอสามารถเพมปรมาตรน า เชอและแบงน าเชอไปผสมเทยมใหกบสตวไดมากตวขน

ป พ.ศ.2489 Alamquist และคณะ ไดทดลองเตมยาปฏชวนะลงไปในสารเจอจางน าเชอพบวาสามารถปองกนการเจรญเตบโตของเชอแบคทเรยไดด

ป พ.ศ.2492 C.Polge และคณะชาวองกฤษ ไดท าการแชแขงน าเชอไดส าเรจโดยเกบในน าแขงแหงอณหภม – 79 °C

ป พ.ศ. 2495 Polge และ Rowson ไดพบวาการเตมกลเซอรอล ลงในสารเจอจางน าเชอ จะชวยใหอสจรอดชวตจากการเกบทอณหภม -196 °C ซงเปนจดเรมตนในการผลตน าเชอแชแขง

การผสมเทยมในประเทศไทย ในป พ.ศ.2496 ศาสตราจารย ลาเกอรลอฟ ชาวสวเดน ผเชยวชาญจาก FAO.ไดเดนทาง

มาส ารวจการเลยงปศสตวในประเทศไทย จากนนไดเขาเฝาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลปจจบนเพอทลเกลา ฯ ถวายโครงการผลตโคนมลกผสมดวยวธการผสมเทยม

ป พ.ศ. 2497 กรมปศสตวไดสงขาราชการ 2 นายคอ นายสตวแพทยทศพร สทธค า และนายสตวแพทยอทย สาลคปต ไปศกษา ณ ราชวทยาลยสตวแพทย กรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน

โดยองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตรวมกบรฐบาลสวเดน ไดเปดหลกสตรฝกอบรมวชาการสบพนธรวมทงการผสมเทยมขนเปนรนแรก นายสตวแพทยทศพร สทธค า ศกษาวชาการสบพนธและผสมเทยม ณ ประเทศสวเดนส าเรจ จากนนทานเรมดวยการพยายามกอตงสถานผสมเทยม เพอใหบรการผสมเทยมแกปศสตวของเกษตรกร พยายามถายทอดความรดานการผสมเทยมแกนกวชาการของกรมปศสตว

ป พ.ศ.2499 กรมปศสตวจงไดเปดสถานผสมเทยมแหงแรกทจงหวดเชยงใหมและไดมอบ หมายให นายสตวแพทยทศพร สทธค า ปฏบตหนาทเปนหวหนาสถานผสมเทยม

ในวนท 9 กนยายน พ.ศ. 2499 นายสตวแพทยทศพร ไดผสมเทยมใหแมโคตวแรกทอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม เปนโคของนายนคร ผดงกจ โดดงกลาวตงทองและตอมาคลอดลกเปนตวเมย ดงนนในวนท 9 กนยายน ของทก ๆ ป จงถอเปนวนก าเนดงานผสมเทยมของประเทศไทย

ในป พ.ศ.2501 สถานผสมเทยมแหงทสองไดตงขนทหนวยผสมเทยมกลางในกรมปศสตว โดยมนายสตวแพทยประเสรฐ ศงสะเสน เปนหวหนาสถานผสมเทยมกรงเทพมหานคร ซงนายสตวแพทยประเสรฐ ไดพฒนาและปรบปรงพนฐานการเลยงโคนมและการผสมเทยมในกรงเทพมหานครตาม รอยของนายสตวแพทยทศพรทสรางไว จนประสบความส าเรจอยางดยง

ในป พ.ศ.2503 สถานผสมเทยมแหงทสาม ไดเปดท าการขนทต าบลหนองโพ อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร โดยนายสตวแพทยทศพร สทธค า รบเปนหวหนาสถาน นายสตวแพทยทศพรเปนคนแรกทบกเบกและด าเนนงานผสมเทยมในพนทต าบลหนอง โพจนกระทงสมาชกผเลยงโคนมสามารถรวมตวกนจดตงเปน สหกรณโคนมหนองโพในพระบรมราชปถมภ ซงถอไดวาประสบความส าเรจอยางยง

ตลอดระยะเวลาทนายสตวแพทยทศพร คลกคลกบงานผสมเทยม ทานไดทมเทแรงกาย แรงใจ ไดพยายามถายทอดและเผยแพรความร ไดพยายามสรางสรรค พรอมทงวางรากฐานงานผสมเทยมของเทศไทย จนงานผสมเทยม เปนทยอมรบแกเกษตรกร โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรผเลยงโค ท าใหหนวยผสมเทยม ไดพฒนาใหญขนตามล าดบ จากหนวยผสมเทยมกลางไดพฒนาเปน กองผสมเทยม และนายสตวแพทยทศพร ทานไดเปนผอ านวยการกองผสมเทยมคนแรก

จากความมงมนทจะพฒนางาน รวมทงการวางรากฐานทดของนายสตวแพทยทศพร ท าใหปจจบนงานผสมเทยมของประเทศไทยไดเจรญกาวหนาทดเทยมนานาอารยะ ประเทศ ดงนน นายสตวแพทยทศพร สทธค า จงไดรบขนานนามวา “ บดาแหงการผสมเทยมของประเทศไทย

การพฒนางาน การปฏบตงานผสมเทยมในสมยแรก ๆ ไดท าการรดน าเชอพอพนธโคนม ผสมดวย

น ายาละลายน าเชอประเภทไขแดงซเตรท (Egg Yolk Citrate) โดยท าการผสมแบบน าเชอสด (Fresh Semen) พอพนธโคนมทใชรดน าเชอระยะแรก ๆ คอ พอพนธเรดเดน , บราวนสวส , เจอรซ แตเนองจากสของลกผสมทเกดมา มสคลายกบโคพนเมอง จงไมคอยไดรบความนยมจากเกษตรกรผเลยงโคนมมากนก ตอมาไดเปลยนพอพนธเปนพนธขาว - ด า (Holstein Friesian) ซงเปนพนธโคนมพนธหลกทใชในการปรบปรงพนธโคนมประเทศ ลกผสมทคลอดออกมาใหสตางจากแมพนธ ปรมาณน านมทไดเพมขนมาก ท าใหไดรบความนยมสงสดจนถงปจจบน

ในป พ.ศ.2504 เรมท าการผสมเทยมสกรครงแรกทสถานผสมเทยมกรงเทพฯ และหนองโพ โดยใชสกรพอสกรพนธ เบกชายร (Berkshire) , แฮมชายร(Hamshrie) , ดรอคเจอรซ (Duroc Jersey) , ลารจไวท(Large white) และพนธแลนเรซ (Landrace) ตอมาความนยมลดลง เนองจากขาดงบประมาณในการสรางพอพนธสกรทดแทน การผสมเทยมสกรระยะหลงจงลดลง และเลกไปในทสด ยกเวนศนยวจยการผสมเทยมนครราชสมาเพยงศนยฯ เดยวทยงด าเนนการผลตน าเชอสกรในขณะนน จนกระทงป พ.ศ.2542 การผสมเทยมสกร ไดรบความนยมจากผเลยงสกรมากขน โดยเฉพาะในพนทแถบจงหวดราชบรและนครปฐม ท าใหน าเชอสดสกรทมจ าหนวยในทองตลาดมราคาสงจนเกษตรกรผเลยงสกร รายยอยเรมเดอดรอน ศนยวจยการผสมเทยมราชบร(สถานผสมเทยมหนองโพเดม) จงเรมด าเนนการผลตน าเชอสดสกรอกครงหนง โดยใชพอพนธ 3 สายพนธ ไดแก ดรอคเจอรซ (Duroc Jersey) , ลารจไวท(Large white) และพนธแลนเรซ (Landrace) ผลตเปนน าเชอสดและจ าหนายใหกบเกษตรกรในราคาถก เพอลดความเดอดรอนของเกษตรกร