วารสารเกษตรพระวรุณ prawarun agricultural...

วตถประสงค 1. เพอเผยแพรความรทางวชาการของคณาจารยนกวชาการและผสนใจในสาขาเทคโนโลย

การเกษตรในมหาวทยาลยวทยาลยและองคกรทางการเกษตรทงภาครฐและเอกชน

2. เปนเวททางวชาการเพอแลกเปลยนความรและวทยาการทางดานการเกษตรระหวางนก

วชาการผประกอบการและผรอนๆ

3. เพอเปนเอกสารทางวชาการอนเปนประโยชนตอการเรยนการสอนในสาขาเทคโนโลย

การเกษตรและการพฒนาอาชพเกษตรใหแกเกษตรกรและผสนใจ

เรองทลงตพมพ บทความวชาการจากรายงานการวจยหรอบทความทเกยวของ หรอเปนประโยชนตอ

วงการเกษตรทไมเคยตพมพทใดมากอน โดยทกเรองทไดตพมพไดรบการพจารณาจากกอง

บรรณาธการและผทรงคณวฒทงภายในและภายนอก

เจาของ คณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ทปรกษา รองศาสตราจารยสมชายวงษเกษม อธการบดมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ผชวยศาสตราจารยดร.สมสงวนปสสาโกผอ�านวยการสถาบนวจยและพฒนา

ผชวยศาสตราจารยนายสตวแพทยสมมาศอฐรตน คณบดคณะเทคโนโลยการเกษตร

บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารยดร.ชทวปปาลกะวงศณอยธยา

กองบรรณาธการ 1.กองบรรณาธการบคคลภายนอกมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคามทอยมหาวทยาลยตางประเทศ

1.1 Prof. Dr. Clemen Fuchs University of Applied Sciences, Neubrandenburg,

Germany

1.2 Prof. Dr. Cynthia C. Divina Department of Biological Sciences, College of Arts

and Sciences, Central Luzon State University,

Philippines

1.3 Prof. Dr. Kishio Hatai Laboratory of Fish Diseases, Nippon Veterinary

and Life Science University, Japan

1.4 Prof. Dr. Theodor Fock University of Applied Sciences, Neubrandenburg,

Germany

1.5 Assoc. Prof. Dr. Oudom Phonkhampheng Faculty of Agriculture, National University of Laos,

Lao PDR.

วารสารเกษตรพระวรณ

PrawarunAgriculturalJournal

2.กองบรรณาธการบคคลภายนอกมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคามทอยมหาวทยาลยอนในประเทศไทย

2.1รองศาสตราจารยดร.เกษมสรอยทอง คณะเทคโนโลยการเกษตรสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา

เจาคณทหารลาดกระบง

2.2รองศาสตราจารยดร.ฉลองวชราภากร คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

2.3รองศาสตราจารยดร.ชตมาหาญจวนช คณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

2.4รองศาสตราจารยดร.นนทวทยอารยชน คณะประมงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

2.5รองศาสตราจารยดร.ยพาพรไชยสหา ส�านกวชาวทยาศาสตรมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

2.6รองศาสตราจารยดร.วทยาตรโลเกศ คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

2.7รองศาสตราจารยประภสสรเกยรตสรนนท คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

2.8รองศาสตราจารยอ�าพลหอนาค คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

2.9ผชวยศาสตราจารยดร.ชนกนตจตมนส คณะเทคโนโลยการประมงและทรพยากรทางน�า

มหาวทยาลยแมโจ

2.10ผชวยศาสตราจารยดร.วสนตเธยรสวรรณ คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม

2.11ผชวยศาสตราจารยไกรเลศทวกล คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

2.12ดร.สราญปรสทธกล คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยอบลราชธาน

2.13ดร.อทยวรรณฉตรธง คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร

มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

3.กองบรรณาธการบคคลภายในมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

3.1รองศาสตราจารยดร.สทธศกดค�าผา

3.2รองศาสตราจารยดร.รภสสาจนทาศร

3.3ผชวยศาสตราจารยดร.ชทวปปาลกะวงศณอยธยา

3.4ผชวยศาสตราจารยดร.สนนทบตรศาสตร

3.5ผชวยศาสตราจารยดร.จฑารตนแกนจนทร

3.6ผชวยศาสตราจารยดร.อทยโคตรดก

3.7อาจารยดร.เหลกไหลจนทะบตร

3.8อาจารยดร.นดตยาประกอบแสง

3.9อาจารยดร.วนทนยพลวเศษ

3.10อาจารยดร.ส�าราญพมราช

3.11อาจารยดร.กญชลการตนเชดฉาย

3.12อาจารยดร.พรพษณธรรมปทม

3.13อาจารยเกศจตตขามคลา

3.14อาจารยนภาพรเวชกามา

ฝายประชาสมพนธ อาจารยอดรจตจกร

อาจารยธระรตนชณแสน

อาจารยนภาพรเวชกามา

นายกฤตภาสยทธอาจ

ฝายศลปกรรม อาจารยพทธชาตอมใจ

นายค�าภนวนสวรรณ

ส�านกงาน คณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ต.ตลาดอ.เมองจ.มหาสารคาม44000

โทรศพท0-4372-5439

ก�าหนดเผยแพร ปละ2ฉบบฉบบท1มกราคม–มถนายน

ฉบบท2กรกฎาคม–ธนวาคม

ขอก�าหนดเฉพาะของวารสาร 1.บทความทลงตพมพทกเรองไดผานการประเมนโดยผประเมนอสระ(Peerreviewer)

จ�านวน2ใน3ทาน

2.กองบรรณาธการวารสารเกษตรพระวรณไมสงวนสทธการคดลอกแตใหอางองแสดงทมา

เวบไซตวารสารเกษตรพระวรณ http://paj.rmu.ac.th

คาสมาชก 1ป200บาท 2ป300บาท 3ป400บาทตลอดชพ1,200บาท(ยนยนสถานภาพทก5ป)

ราคาตอฉบบ ฉบบละ100บาท

เปลยนแปลงทอย การยายทอยของสมาชกโปรดแจงทอยใหมมาทส�านกงานคณบดคณะเทคโนโลยการเกษตร

มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ตองการโฆษณา แจงความจ�านงมาทบรรณาธการวารสาร โทรศพท0-4372-5439

พมพท โรงพมพมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม80ถนนนครสวรรคต�าบลตลาดอ�าเภอเมอง

จงหวดมหาสารคาม44000

โทรศพท0-4374-2618

ขอความและบทความในวารสารนเปนความคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะ

กองบรรณาธการไมมสวนรบผดชอบในเนอหาและขอคดเหนนนๆแตอยางใด

ปท13ฉบบท2กรกฎาคม–ธนวาคม2559

Vol.13No.2JULY–DECEMBER2016

ISSN1685-8379

สารบญ

บทความปรทศน(Reviewarticle) ● นวตกรรมเทคโนโลยการเพาะเลยงสตวน�า.................................................................................................116

ชนกนต จตมนส

AquacultureTechnologyInnovation

Chanagun Chitmanat

บทความวจย(ResearchArticles) ●ผลของการใชปยเคมและปยอนทรยชนดตางๆตอการเพมผลผลตและขนาดหวของแกนตะวน...........126

(Helianthus tuberosus L.)

ส�ำรำญ พมรำช, ถวลย เกษมำลำ และ ทณฑกำ มงคณค�ำชำว

Effectsofchemicalfertilizersandorganicfertilizersapplicationonyieldincreasingand

tubersizeofJerusalemartichoke(Helianthus tuberosus L.)

Sumran Pimratch, Thawan Ketmala and Tantika Mungkunkamchao

●การเปรยบเทยบผลผลตของออยปลกและวธทางเขตกรรมทเหมาะสมหลงเกบเกยวตอจ�านวนหนอ.....139

และการเจรญเตบโตของออยตอ1พนธขอนแกน3และพนธเค95-84

สทธลกษณ ศรไกร, กญชลกำ รตนเชดฉำย และ ส�ำรำญ พมรำช

Comparisonofsugarcanevarietiesforyieldofplantedsugarcaneandappropriate

agronomicpracticesafterharvestonnumberofratoonsandgrowthofthefirst

ratooningcropofKhonKaen3andK95-84

Sutiluck Sikrai, Kanchalika Ratanacherdchai and Sumran Pimratch

วารสาร

เกษตรพระวรณPRAWARUN AGRICULTURAL JOURNAL

●ผลของการใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตรอาหารตอสมรรถนะการผลตไกเนอ...........149 ววฒน วรำมตร, สรลรตน พวงบรสทธ, วทวส เวชกล, นฤมล เวชกล และวรพศ พฒนพำนช Effect of dietary substitution of durian seed starch for broken rice on productive performanceinbroiler Wiwat Waramit Saranrat Phuangborisut Wittawas Wetchagool Narumon Wetchagool and Vorapis Phattapanit

●ลกษณะฟโนไทปและการจ�าแนกสายพนธไกพนเมองไทยในพนทจงหวดมหาสารคาม...........................158 อรอนงค ไชยเชษฐ, นดตยำ ประกอบแสง และ นวพรรษ ผลด PhenotypiccharacterizationandidentificationofThaiNativechickens inMahaSarakhamProvince Orn-anong Chaiyachet, Nattiya Prakobsaeng and Nawaphat Pondee

●คณคาทางโภชนะและจลนพลศาสตรการยอยสลายของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอล.........173 โดยใชเทคนคผลผลตแกส เทอดศกด ประมงคล และ กงวำน ธรรมแสง Nutritivevalueandkineticofdegradationofcassavaethanolwastebyinvitro gasproductiontechnique Terdsak Puramongkon and Kungwan Thummasaeng

●ผลของไลโซเลซตนในอาหารตอประสทธภาพการยอยสารอาหารและการเจรญเตบโตของปลานล.....185 พอพงศ กำบเกษร และ บณฑต ยวงสรอย Effectofdietarylysolecithinonnutrientdigestibilityandgrowthperformance ofNileTilapia(Oreochromis niloticus) Porpong Karbkesorn and Bundit Yuangsoi

●เศรษฐกจพอเพยงกบการจดการโซอปทานของเกษตรกรผปลกผกต�าบลเสอเฒาอ�าเภอเชยงยน........196 จงหวดมหาสารคาม เกศจตต ขำมคลำ, มนนยำ นนทสำร, ปรญญำ เปรมโต, นฤดล สวสดศร และ มสลน ปนอน Sufficiencyeconomyphilosophywithsupplychainmanagementofvegetablefarmers inSuerThao,ChaingYerndistrict,MahaSarakarmProvince Ketjit Khamkula, Mananya Nantasan, Parinya Premto and Narudol Sawassee and Massalin Poonon

●อทธพลของสวนผสมตอคณภาพของขนมขบเคยวชนดแทงจากเศษกลวยกรอบและขาวแตน..............208 หทยทพย นมตเกยรตไกล และ ตรสนธ โพธำรส Effectofingredientsonqualitiesofsnackbarfrombrokenbananachipandricecrackers

Hataitip Nimitkeatkai and Treesin Potaros

●การพฒนาผลตภณฑปลารมควนจากปลาเบดเตลดทจบไดจากกวานพะเยา.............................................216

ตรสนธ โพธำรส และ หทยทพย นมตรเกยรตไกล

TheproductdevelopmentofsmokedtrashfishharvestedfromKwanPhaYao

Treesin Potaros and Hataithip Nimitkeatkai

●การออกแบบและสรางแพปลกพชลอยน�าดวยผกตบชวา...........................................................................227

รฏฐชย สำยรวมญำต, วรลกษณ สรวงษ, พชรำภรณ อนรรำย และ ธวลรตน สมฤทธ

Designandbuildafloatplantationbywaterhyacinth

Rattachai Sayrumyat, Voraluck Suriwong, Patcharaporn Inrirai and Thawanrat Sumrit

●แบบจ�าลองทางคณตศาสตรของการอบแหงใบมนส�าปะหลงแบบชนบางเพอเตรยมเปนอาหารสตว......234

ศกดชย ดรด และ สรพร ขนทองค�ำ

Mathematicalmodelingofthin-layercassavaleavesdryingforanimalfeed

Sakchai Dondee and Siriporn Kuntongkum

●การออกแบบและพฒนาเครองปลกมนส�าปะหลงแบบตอพวงกบรถแทรกเตอร.....................................244

สำมำรถ บญอำจ

Designanddevelopmentofatractor-mountedcassavaplanter

Samart Bun-art

●ความหลากหลายและเครองหมายพนธกรรมในการจ�าแนกเหดกนได........................................................253

ยวด อนส�ำรำญ, เนตรชนก จนทรสวำง, จกรพนธ ศรวงษำ, ภำณวตร รนเรองฤทธ และ มำนตย อญญะโพธ

Diversityandgeneticmarkerforspeciesidentificationofediblemushrooms

Yuwadee Insumran, Netchanok Jansawang, Jackaphan Sriwongsa, Panuwat Reanruangrit

and Manit Auyapho

●การคดเลอกยสตทมความทนตอแรงกดดนและการแปรผนอณหภมตอการผลต.......................................268

เอทานอลโดยใชน�าออยเปนแหลงคารบอน

กสมำวด ฐำนเจรญ, จรำนนท ส�ำโรงพล พรสดำ, แกนนำค�ำ และ พชรพร บญลตร

Screeningofstresstolerantyeastandtemperaturevariableforethanolused

sugarcanejuiceasacarbonsource

Kusumawadee Thancharoen, Jiranan Sumrongpol, Pornsuda Kannakam

and Patchareeporn Boonyalit

●การพฒนาระบบฐานขอมลพนธขาวไทย.....................................................................................................283

อดร จตจกร สอำรย นครพนธ พนดำ บระค�ำ และ อรอนงค บตรศรจนทร

TheDevelopmentInformationRiceThailandSystem

Udon Jitjuk, Suaree Nakornpan, Panida Burakham and Aonanong Butrsichan

●แอพพลเคชนส�าหรบจดเกบขอมลเชงพนททางดานการเกษตร.................................................................298

อรรควธ แกวสขำว สทธโชค พรรคพทกษ และกนกลดำ ทำวไทยชนะ

Thedevelopmentapplicationforspatialinformationagricultureonandroid

Auckawut Kaewseekao, Sittichok Punpitak and Kanoklada Taothaichana

ค�าแนะน�าส�าหรบผเขยน .................................................................................................................................. 308

116 ท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2559

Volume 13 Number 2 July – December 2016


บทความวจย

ชนกนต จตมนส*

คณะเทคโนโลยการประมงและทรพยากรทางน�า มหาวทยาลยแมโจ

อ. สนทราย จ. เชยงใหม

นวตกรรมเทคโนโลยการเพาะเลยงสตวน�า

นวตกรรมเทคโนโลยการเพาะเลยงสตวน�า มความจ�าเปนมากเพอใหธรกจการเพาะเลยงสตวน�าเปนไปอยาง

ยงยนชวยลดตนทนการผลตเพมประสทธภาพการผลตและเพมศกยภาพในการแขงขนความคดสรางสรรคความคด

เชงวทยาศาสตรและเทคโนโลยชวภาพมสวนส�าคญในการผลกดนท�าใหเกดนวตกรรมตางๆ เชนการปรบปรงพนธสตว

น�า การผลตสตวน�าเพศเดยวโดยไมใชฮอรโมน การผลตสตวน�าใหมคณภาพไดมาตรฐาน ปลอดภยตอผบรโภค การ

จดการโรคสตวน�าเพอลดการใชยาและสารเคม เทคโนโลยอาหารสตวน�าระบบการจดการเลยงและสงแวดลอมเพอ

ใหการเพาะเลยงสตวน�าสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดนวตกรรมเทคโนโลยการเพาะเลยงสตวน�าจงเปนเครอง

มอส�าคญทชวยแกปญหาของเกษตรกรไทยใหมความเปนอยทดขนและสงเสรมใหประเทศไทยเปนฐานการผลตสตวน�า

ทส�าคญของโลก

ค�าส�าคญ :นวตกรรมและการเพาะเลยงสตวน�า

บทคดยอ

ผเขยนใหตดตอ:[email protected]

117ท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2559


Chanagun Chitmanat*

Faculty of Fisheries Technology and Aquatic Resources, Maejo University, Chiangmai 50290

Aquaculture Technology Innovation

Aquaculturetechnologyinnovationsareverysignificantforsustainableaquacultureoperation.

Theyareabletoreducetheoperatingcost,enhanceproductivity,andincreasecompetitiveness.

The creativity, scientific thinking, and biotechnology play important roles to generate various

innovationsincludingfishgeneticimprovement,monosexproductionwithouthormoneapplication,

fishculturetomeetthequalitystandardandfoodsafety,fishhealthmanagementtocutdownthe

chemical and antibiotic usages, aquatic feed technology, rearing system and environment

management.Insum,aquaculturetechnologyinnovationsarevitaltoolstosolvetheproblemsof

ThaifarmersinordertoimprovetheirlifequalityandpromoteThailandtobeaworldrecognized

siteforaquaticanimalproducers.

Keywords :InnovationandAquaculture

ABSTRACT

Correspondingauthor:[email protected]




ความทาทายทผ เพาะเลยงสตวน�าตองเผชญใน

ปจจบนและอนาคต ไดแก ความแปรปรวนของสภาพ

อากาศ อากาศรอนจด หนาวเยนจด ปญหาภยแลง การ

ขาดแคลนน�า ปญหาโรคระบาด คณภาพพอแมพนธและ

ลกพนธทถดถอยนวตกรรมเทคโนโลยการเพาะเลยงสตว

น�าจงเปนสงส�าคญเพอปองกนและแกไขปญหาดงกลาวขาง

ตน รวมทงสรางรายไดอยางยงยนแกเกษตรกรและผลต

อาหารเลยงประชากรนวตกรรมเพอพฒนาอาหารสตวน�า

ทมคณภาพดซงท�าใหสตวน�าโตเรว แขงแรงและไมกอให

เกดปญหาสงแวดลอม ระบบการเลยงสตวน�าตนทนต�า

ประหยดพลงงานและน�าการจดการคณภาพน�าเทคโนโลย

และเทคโนโลยชวภาพเพอปรบปรงพนธและคดเลอกพนธ

สตวน�าททนตอโรคนวตกรรมทเหมาะสมเพอเพมผลผลต

โดยทเกษตรกรสามารถน�าไปใชไดจรงและเปนมตรตอสง

แวดลอมการใสปยระหวางการเลยงเพอเพมอาหารสมทบ

แกสตวน�าและลดตนทนคาอาหารไดมมาตงแตอดตยงคง

มการใชกนอยแตตองปรบเปลยนวธเพอปองกนพาหะน�า

โรคการคดคนนวตกรรมใหมหรอการปรบวธการเกาๆ ให

ดขนเพอทจะผลตสตวน�าใหเพยงพอและมคณภาพทได

มาตรฐานส�าหรบผบรโภคทวโลกไมใชเรองไกลตวบทความ

นเปนการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยดานนวตกรรม

เทคโนโลยการเพาะเลยงสตวน�า

การปรบปรงพนธสตวน�ามความกาวหนานอยกวา

การปรบปรงพนธพชและสตวบก (Subasingheet al.,

online) สตวน�าเพยงไมกชนดทไดรบการปรบปรงพนธ

(Gjedrem1997)ผเพาะพนธสวนใหญใชวธดงเดมคดเลอก

พนธทดจากลกษณะภายนอก เชนกงทมหวเลกปลานล

สนหนาและตวโตปลาสวยงามตองมสสรรสวยงามมการ

ใชพอแมพนธจ�านวนมากจากหลายแหลงเพอลดความเสยง

ของปญหาเลอดชดตวอยางการปรบปรงพนธปลานลของ

ไทยไดแกปลานลสายพนธจตรลดาหรอมชอเรยกในภาษา

องกฤษวา ปลานล GIFT ซงย อมาจาก Genetic

บทนำา

นวตกรรมการจดการพนธสตวนำา

ImprovementofFarmedTilapiasปลานลสายพนธน

ไดรบการพฒนามาจากประชากรปลานล(Oreochromis

niloticus)สายพนธตางๆ8สายพนธซงรวบรวมมาจาก

8ประเทศไดแกไทยฟลปปนสสงคโปรไตหวนอสราเอล

อยปต กานา เซเนกลและเคนยา โดยท�าการผสมขาม

ประชากรแลวคดเลอกปลาทมลกษณะทตองการเพอใช

เปนพอแมพนธรนตอไปลกษณะเดนของปลานลสายพนธ

นมหวเลก เนอมาก โตเรว จากการทดสอบพบวามอตรา

การเจรญเตบโตสงกวาปลานลพนธพนเมองEknathและ

Acosta(1998)ไดคดพนธปลานลสายพนธGIFTโดยวธ

รวมกนทงแบบแตละตวและครอบครว (Combined

selection)ของอตราการเจรญเตบโตเปนเวลา8ชวอาย

พบวา ปลานลสายพนธ GIFT มความกาวหนาในการคด

เลอก (genetic gain) ประมาณ 12–17% ตอชวอาย

ศนยวจยพนธกรรมสตวน�าปทมธานไดน�าพนธปลานลสาย

พนธGIFTรนท9เขามาในประเทศไทยเมอพ.ศ.2545

เพอท�าการทดสอบพนธและกระจายพนธปลานลสายพนธ

GIFT รนท 9 เปนปลานลสายพนธทเจรญเตบโตเรวกวา

เดมถง85%(ICLARM,1998)

มการใชเทคโนโลยชวภาพเกบรกษาไขและน�าเชอ

ท�าใหไมตองเกบรกษาหรอดแลพอแมพนธทมชวต โดย

เฉพาะปลาทก�าลงใกลจะสญพนธ เทคโนโลยชวภาพยงม

สวนชวยเพมการเจรญเตบโตอตรารอดและผลผลตสตวน�า

เพมคณภาพของเนอและรสชาต มการคนหายนทมความ

ส�าคญตอการเจรญเตบโตและการตานทานโรคส�าหรบปลา

ไนและปลานลในเอเชย (Kocheret al.,1998)รวมถง

งานวจยตดตอยนเพอเพมการเจรญเตบโตทนความหนาว

ตานทานโรคและสรางสสรรใหกบปลาแซลมอน ปลานล

และปลาคารพ(Bremeret al.,2015)อยางไรกตามปลา

ถายยนหรอตดแตงพนธกรรมยงไมมการจ�าหนายแพร

หลายทงยงเปนผลตภณฑตองหามในบางประเทศMialhe

et al. (1995)กลาววามการตดตอยนในกงทะเลแตยง

ไมมการเพาะเลยงในเชงพาณชยจะเหนไดวามการใชงบ

ประมาณส�าหรบงานวจยดานการดดแปลงพนธกรรม

ส�าหรบสงมชวตจ�านวนมาก แตยงไมสามารถน�ามาใช

ประโยชนไดจรง แมวายงไมมรายงานวา ผลเสยของการ

บรโภคอาหารดดแปลงพนธกรรม แตกลบมความกงวล



เกยวกบความเสยงของการใชผลตภณฑอาหารทมสวนผสม

ของวตถดบดดแปลงพนธกรรมจ�านวนมาก

เนองจากการเจรญเตบโตของปลาแตละเพศในไม

เทากนดงนนจงมการผลตปลาเพศเดยวเชนการผลตปลา

นลเพศผการผลตปลาหมอไทยเพศเมยโดยการใหอาหาร

ผสมฮอรโมน อยางไรกตาม วธการนผบรโภคบางรายไม

นยม รวมทงไมตอบสนองนโยบายการเพาะเลยงสตวน�า

อนทรยการท�าไจโนเจเนซส(Gynogenesis)เพอใหไดปลา

เพศเมยเปนอกทางเลอกหนง KomenandThorgaard

(2007)ไดสรปงานวจยเกยวกบการท�าไจโนเจเนซสพบวา

ผลทไดยงไมดเทาทควรทงอตรารอดและสดสวนเพศปลา

ทคาดหวง นตกร (2549) ทดลองเหนยวน�าไจโนเจเนซส

ไขปลาหมอไทย โดยผสมไขปลาหมอไทยกบน�าเชอปลา

ตะเพยนขาวทผานรงสอลตราไวโอเลต(15W)นาน1นาท

แลวชอคดวยความเยนนาน3-8นาทใหอตรารอดหลง

ฟกเพยง19.22%ตรวจสอบเพศหลงอาย200วนพบวา

ไดอตราสวนเพศผตอเพศเมยเทากบ 3.59 : 1 ซงสรป

วา ไมสามารถผลตปลาหมอไทยเพศเมยลวนดวยวธไจโน

เจเนซสสวนปลานลเพศผทเจรญเตบโตเรวกวาเพศเมย

จงมการผลตปลานลพอพนธ ทเปน YY-supermale

(YY-chromosome) จากการผสมพนธระหวางปลานล

แปลงเพศเพศเมย (XY-female) กบปลานลเพศผปกต

(XY-male)ซงพอพนธดงกลาวเมอผสมพนธกบปลานลเพศ

เมยปกต(XX-female)จะไดปลานลเพศผทงหมด(ภาพ1)

เทคโนโลยชวภาพยงใชเพอจดจ�าแนกชนดและตด

ฉลากผลตภณฑสตวน�าหรอ เทคนค“ดเอนเอบารโคด”

(DNA Barcode) รวมทงการตรวจสอบสารอนตรายหรอ

จลนทรยปนเปอนในอาหาร จะใหผลดทงในแงการคา

เศรษฐกจความปลอดภยส�าหรบผบรโภคซงสามารถตรวจ

สอบยอนกลบถงแหลงทมาได(Clark,2015)

ปท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 วารสารเกษตรพระวรณ 116


ใชผลตภณฑอาหารทมสวนผสมของวตถดบดดแปลง

พนธกรรมจานวนมาก

เนองจากการเจรญเตบโตของปลาแตละเพศในไม

เทากน ดงนนจงมการผลตปลาเพศเดยว เชน การผลตปลา

นลเพศผ การผลตปลาหมอไทยเพศเมย โดยการใหอาหาร

ผสมฮอรโมน อยางไรกตาม วธการนผบรโภคบางรายไมนยม

รวมทงไมตอบสนองนโยบายการเพาะเลยงสตวนาอนทรย

การทาไจโนเจเนซส (gynogenesis) เพอใหไดปลาเพศเมย

เปนอกทางเลอกหนง Komen and Thorgaard (2007) ได

สรปงานวจยเกยวกบการทาไจโนเจเนซส พบวา ผลทไดยง

ไมดเทาทควร ทงอตรารอดและสดสวนเพศปลาทคาดหวง

นตกร (2549) ทดลองเหนยวนาไจโนเจเนซสไขปลาหมอไทย

โดยผสมไขปลาหมอไทยกบนาเชอปลาตะเพยนขาวทผาน

รงสอลตราไวโอเลต (15 W) นาน 1 นาท แลวชอคดวย

ความเยน นาน 3 – 8 นาท ใหอตรารอดหลงฟกเพยง

19.22% ตรวจสอบเพศหลงอาย 200 วน พบวา ได

อตราสวนเพศผตอเพศเมยเทากบ 3.59:1 ซงสรปวา ไม

สามารถผลตปลาหมอไทยเพศเมยลวนดวยวธไจโนเจเนซส

สวนปลานลเพศผทเจรญเตบโตเรวกวาเพศเมย จงมการผลต

ปลานลพอพนธทเปน YY-supermale (YY-chromosome)

จากการผสมพนธระหวางปลานลแปลงเพศเพศเมย (XY-

female) กบปลานลเพศผปกต (XY-male) ซงพอพนธ

ดงกลาวเมอผสมพนธกบปลานลเพศเมยปกต (XX-female)

จะไดปลานลเพศผทงหมด (ภาพ 1)

เทคโนโลยชวภาพยงใชเพอจดจาแนกชนดและตด

ฉลากผลตภณฑสตวนา หรอ เทคนค “ดเอนเอบารโคด”

(DNA Barcode) รวมทงการตรวจสอบสารอนตรายหรอ

จลนทรยปนเปอนในอาหาร จะใหผลด ทงในแงการคา

เศรษฐกจ ความปลอดภยสาหรบผบร โภคซ งสามารถ

ตรวจสอบยอนกลบถงแหลงทมาได (Clark, 2015)

ภาพท 1 การผลตปลานลเพศผ จากพอพนธทเปน YY-supermale

ภาพท 1 การผลตปลานลเพศผ จากพอพนธทเปน YY-supermale




ในการลดความเสยงของการเกดโรคมความจ�าเปน

ตองบรหารจดการตงแตพอแมพนธจนถงจบผลผลตขาย

เพอใหไดผลผลตทมคณภาพตามมาตรฐานทยอมรบ

ปลอดภยตอผ บรโภค รวมทงมการบรหารจดการสง

แวดลอมควบคกนไป การผลตพอแมพนธกงทปลอดโรค

หรอมความตานทานโรคสงเปนเปาหมายส�าคญของการ

จดการพอแมพนธกงทะเล อยางไรกตามกงซงปลอดเชอ

จ�าเพาะ(SpecificPathogenFree,SPF)อาจจะไมแขง

แรง เนองจากกงกลมนจะถกเลยงในสภาวะทไมมเชอโร

คนนๆจงไมสามารถสรางภมคมกนไดดในสภาพการเลยง

จรง (Browdy,1998)การใชยาปฏชวนะและสารเคมใน

การปองกนรกษาโรคมกจะไมไดผลส�าหรบโรคตดเชอไวรส

และอาจจะไมเปนทยอมรบส�าหรบผบรโภค ดงนนการใช

เทคนคอณชวโมเลกลและภมคมกนเพอคดกรองตรวจโรค

และศกษาการพฒนาของโรคจงเปนสงจ�าเปนทจะใชเปน

เครองมอในการปองกนและรกษาโรค

มการพฒนาชดตรวจวนจฉยโรคไวรสส�าเรจรป

ส�าหรบการตรวจเชอไวรสIHHNVซงท�าใหกงทตดเชอดง

กลาวไมโตมขนาดแคระแกรนไดผลผลตทต�าโรคไวรสตว

แดงดวงขาว(WSSV)และไวรสทอรา(TSV)การสมตรวจ

หาการตดเชอโรคโดยเฉพาะเชอไวรสอาจจะมสวนชวยคด

กรองไมใหสตวน�าเกดความเสยหายจากโรคระบาดท

รนแรงอยางไรกตามไมสามารถทจะตรวจแตละตวไดดง

นนอาจจะมลกพนธหลายตวทมเชอโรคแฝงอยโดยการผาน

ตรวจจบดงนนการตรวจโรคในพอแมพนธนาจะเปนวธการ

ทดกวาการสมตรวจลกพนธ เนองจากการตรวจลกพนธ

เปนการสมตรวจไมสามารถตรวจลกพนธทกตวได

เทคโนโลยชวภาพถกน�ามาใชเพอตรวจสอบสภาพ

ความแขงแรงของสตวน�า ไมวาจะเปนการตรวจสอบการ

ท�างานของเซลลเมดเลอด กระบวนการตานอนมลอสระ

การจบกนส งแปลกปลอม เอนไซม ท เ กยวข องกบ

ความเครยดระบบภมคมกนโรคปรมาณแอนตบอดการ

ใชสารกระตนภมค มกนเปนอกวธการหนงส�าหรบการ

ปองกนโรคสตวน�าเพอหลกเลยงการใชยาและสารเคมใน

การรกษาโรค (ชนกนต, 2556; Vallejos-Vidalet al.,

2016;Haiet al.,2015)อยางไรกตามการใชสารดงกลาว

ในการผสมอาหารในการเลยงกงยงไมประสบผลส�าเรจเทา

ทควรแตกมผลตภณฑทจ�าหนายหลากหลายจงควรมการ

วจยเพอหากลไกท�างานทชดเจนศกษาปรมาณและเวลาท

ใชรวมทงประเมนความคมคาทางเศรษฐกจ

โปรไบโอตกเปนจลนทรยทมประโยชนใชเสรม

อาหารเพอเพมการเจรญเตบโตและกระตนภมคมกนท�าให

เกดความสมดลยของจลนทรยในรางกาย ปองกนการ

รกรานของเชอโรคในทางเดนอาหารลดความเครยดทเกด

จากการเลยงในความหนาแนนสงเปนทางเลอกในการลด

การใชยาปฏชวนะ(Vallejos-Vidalet al.,2016;Akhter

et al.,2015;Haiet al.,2015)โปรไบโอตกทนยมใชใน

การเพาะเลยงสตวน�า ไดแก Lactobacillus, Bacillus,

Lactococcus, Enterococcus, Carnobacterium,

Shewanella, Enterobacter, Pseudomonas และ

Saccharomyces(Nayak,2010)อยางไรกตามปรมาณ

และระยะเวลาทใชจะใหผลตอการสรางภมคมกนทตางกน

มงานทดลองเลยงปลานลดวยอาหารเสรมโปรไบโอตก

ตงแต15–94วนแตไมไดมการชวาระยะเวลาทเหมาะ

สมทควรจะเสรมโบรไบโอตกส�าหรบสตวน�าแตละชนด

(Haiet al.,2015)ดงนนผเลยงปลาควรทดลองในฟารม

ตนเองโดยค�านงถงตนทนและผลตอบแทนทไดนอกจาก

นVerschuereet al. (2000)กลาววาการใชโปรไบโอ

ตกหลายสายพนธจะใหผลทดกวาดงงานของAlyet al.

(2008)ทชวาปลานลทไดรบอาหารผสมB. subtilisและ

L. acidophilus จะมคาเอนไซมฆาเชอแบคทเรยสงกวา

การไดอาหารผสมโปรไบโอตกเพยงชนดเดยวซงจะขดแยง

กบงานของIwashitaet al. (2015)ททดลองเลยงปลา

นลดวยอาหารผสมB. subtilis, S. cerevisiaeและA.

oryzaeแลวไมมผลตอการเจรญเตบโตแตการใหโปรไบโอ

ตกชนดเดยวกลบมอตราแลกเนอทดกวา จงสรปไดวายง

ขาดความชดเจนในเรองจ�านวนสายพนธทควรจะใชในการ

ผสมอาหารสตวน�า

มการศกษาการใชพรไบโอตกซงเปนสารอาหารใน

กลมคารโบไฮเดรตซงไมถกยอยหรอถกดดซมในระบบทาง

เดนอาหารสวนบนชวยปรบสมดลของจลนทรยอยในล�าไส

และชวยยบยงจลนทรยกอโรคในรางกาย ท�าใหสตวม

การจดการโรคสตวน�า



ตวปลาใหมเพยงพอส�าหรบการกระตนภมคมกน เหมาะ

ส�าหรบปองกนโรคตดเชอไวรสและแบคทเรยทมการแบง

ตวภายในเซลล (intracellular bacteria) แตปญหาคอ

ปลาทไดรบวคซนดเอนเอถกจดวาเปนปลาทมการตดแตง

พนธกรรม เพราะมการตดตอยนแอนตเจนเขาไปในพลา

สมดกอนฉดเขาสปลา (Brudesethet al., 2013) นก

วทยาศาสตรยงกงวลเรองการเพมจ�านวนของพลาสมดและ

แอนตเจนซงอาจจะไปรวมตวกบเซลล ของสตว น�า

(Tonheim et al., 2008) อยางไรกตามมวคซนดเอน

ส�าหรบปองกนโรคไอเอชเอนว (IHNV disease หรอ

InfectiousHaematopoieticNecrosisVirus)ไดรบการ

ขนทะเบยนและอนญาตใหใชในแคนาดา (Brudeseth

et al.,2013)

อาหารสตวน�ามความส�าคญตอตงแตการจดการพอ

แมพนธ เพอใหไดไขและน�าเชอทมคณภาพ อาหาร

ส�าเรจรปส�าหรบพอแมพนธปลาแตละชนดยงไมมการผลต

เชงพาณชยเนองจากความตองการของลกคายงไมมากพอ

ส�าหรบในขณะทพอแมพนธสตวน�ามกจะมความตองการ

สารอาหารและวตามนทสงกวาปลาทวไปอาหารทดท�าให

สตวน�าโตเรว แขงแรง ทนตอโรคและสงแวดลอม อตรา

แลกเนอต�ากอใหเกดของเสยนอยทสด

ส�าหรบลกปลาขนาดเลกนนอาหารตองมขนาดพอ

เหมาะกบปากแพลงคตอนพชแพลงคตอนสตวและสาหราย

ทมคณคาทางอาหารสงและมขนาดพอเหมาะกบพฒนาการ

ของสตวน�าวยออนเชนโรตเฟอร(Brachionus)อารทเมย

(Artemia)ไดน�ามาใชในการเพาะเลยงสตวน�าเพอใหสตว

น�าโตเรวแขงแรงมคณภาพดอยางไรกตามยงมปญหาท

ตองพฒนาและปรบปรงเพอใหไดสารอาหารคงทและ

ปองกนการปนเปอนจลนทรยหรอแพลงคตอนอน ๆ ทไม

ตองการมการใชเทคโนโลยเพอผลตสาหรายแหงส�าเรจรป

และอาหารแคปซลขนาดเลก(MicroencapsulatedDiets)

เพอใสสารอาหารทส�าคญตางๆ โดยเฉพาะสารอาหารทลก

สตวน�าสามารถน�าไปใชไดทนทลงไปในอาหารขนาดเลก

เทคโนโลยอาหารสตวนำา

สขภาพดขน(สาโรช,2547)พรไบโอตกทนยมใชเสรมใน

อาหารสตวน�า ไดแก ฟรกโตโอลโกแซคคาไรด (Fructo-

oligosaccharides: FOS)เบตา-กลแคน(Beta-Glucan)

อนนลน(Inulin)Akhteret al.(2015)และSonget al.

(2014)ไดสรปการใชพรไบโอตกในสตวน�าชนดตางๆ พบ

วาใหผลทแตกตางกนตามชนดของสตวน�าและระยะเวลา

ทใหสวนใหญจะมผลท�าใหภมคมกนแบบไมจ�าเพาะสงขน

ซนไบโอตก (Synbiotics) เปนสารเสรมทประกอบดวย

จลนทรยกลมโปรไบโอตกและสารอาหารกลมพรไบโอตก

(Cerezuela et al., 2011) การใหอาหารผสม B.

licheniformisและสารสกดจากยสตชวยใหปลานลมการ

เจรญเตบโตทดขน(Hassaan et al.,2014)

การพฒนาวคซนเพอใชเปนอกทางเลอกในการ

ปองกนโรคสตวน�า มวคซนเชงพาณชยจ�าหนายในทอง

ตลาดในกลมปลาทมคณคาทางเศรษฐกจสง Brudeseth

et al. (2013)รายงานวามการใชวคซนปองกนโรคสตว

น�ามากกวา17ชนดใน40ประเทศทวโลกความยงยาก

ของการใหวคซนปลาคอตองใชแรงงานจ�านวนมากในการ

ฉดปลาแตละตว อยางไรกตามไดมการพฒนาเครองฉด

วคซนอตโนมตทท�าใหสามารถฉดวคซนไดสงถง 20,000

ตวตอชวโมง(Maskon,2012)ส�าหรบโรคระบาดในปลา

ขนาดเลกจ�าเปนตองมการใหวคซนเรวทสดเทาทจะท�าได

หรออาจจะตองใหวคซนโดยการแชหรอการผสมอาหารให

กนKlesiuset al.(1999)รายงานวาวคซนใหผลดส�าหรบ

ลกปลากดอเมรกน (channel catfish, Ictalurus

punctatus) ขนาด 7–30 วนหลงฟกเปนตวในขณะท

Amend et al. (1991) กลาววา วคซนไดผลดในปลา

แซลมอน(Oncorhyncus kisutch)ทมขนาด2กรมขน

ไป ปจจบนมวคซนทขนทะเบยนจ�าหนายในกลมปลา

แซลมอนปลาเทราตปลากระพงปลาหนง(ปลาสวายและ

ปลากดอเมรกน) ปลานล (Brudeseth et al., 2013)

อยางไรกตามวคซนส�าหรบกลมปลานลยงมการใชไมแพร

หลายเนองจากราคาปลาตอตวไมสงมากการพฒนาวคซน

ใชเวลานานและตนทนสงรวมทงยากทจะพฒนาวคซนให

มประสทธภาพดครอบคลมปองกนเชอโรคทกตวและทก

สายพนธชนกนต(2545)กลาววาวคซนดเอนเอส�าหรบ

ปลาถกพฒนาขนมาเพอใหมการสรางปรมาณแอนตเจนใน




งานวจยเพอผลตอาหารสตวน�าทกอใหเกดของเสย

นอยทสดหรอไมมเลย (zerowaste) หลายบรษทใชคา

แลกเนอ(feedconversionratioหรอFCR)เปนตวบง

ชทงในแงของการปลดปลอยของเสยลงสแหลงน�าการผลต

อาหารลกษณะนจะมประโยชนอยางมากส�าหรบการเพาะ

เลยงสตวน�าในระบบปดและการเพาะเลยงสตวน�าในพนท

ทมน�าจ�ากดหรอเผชญกบสภาวะภยแลงการใชอาหารเมด

ส�าเรจรปขนาดเลกจะชวยลดการสญเสยจากการจบกน

ของปลาไดสงถง50%(Ballester-Moltóet al.,2016)

นอกจากนความทาทายของผผลตและนกแปรรปสตวน�า

คอ การท�าใหผลตภณฑเปนทดงดดและยอมรบส�าหรบผ

บรโภค ความตองการอาหารปลอดภย เปนมตรตอสง

แวดลอมและรบผดชอบตอสงคมมสงขน เทคนคทางเทค

โนชวภาพอาจจะถกน�ามาใชในการตรวจสอบความสดใหม

รสชาต สสรร คณคาทางอาหาร การปนเปอนและความ

ปลอดภยดานอาหาร

ระบบการเลยงสตวน�าแตกตางกนไปในแตละพนท

ควรพจารณาถงสภาพและความสงของพนทสภาพอากาศ

แหลงน�าและตนทนการผลตควบคไปดวย อณหภมมผล

ตอชนดของสตวน�าทเลยงการเลยงปลากระพงขาวปลา

เกาและปลาทบทมในกระชง เปนการเลยงปลาทใหผล

ตอบแทนสง หากเลอกท�าเลทตงกระชงปลาทเหมาะสม

เหมาะส�าหรบผทไมมพนทเลยงเปนของตนเองแตปญหา

ทพบคอ ของเสยจากสตวน�าอาจจะท�าใหแหลงน�า

เสอมโทรม ปญหาคณภาพและปรมาณน�าทไมสามารถ

ควบคมได ดงนนจงจ�าเปนตองพฒนาปลาใหโตเรว แขง

แรงและมความทนทานตอการเปลยนแปลงสภาวะ

แวดลอมทสง

การเพาะเลยงสตวน�าระบบปดถกพฒนาขนมาเพอ

ลดการใชน�าลดความเสยงจากปญหาคณภาพน�าไมดและ

การปนเปอนของสารอนตรายปญหาเชอโรคจากภายนอก

ฟารมมการจดการสารอนทรยโดยการใชจลนทรยมการ

ใหอากาศเพยงพอเพอใหจลนทรยท�างานไดด แตในทาง

ปฏบตยงมปญหาเรองระบบการก�าจดของเสยทเหมาะสม

ระบบเลยงสตวนำาและการจดการสงแวดลอม

ส�าหรบลกสตวน�าการหาวธการในการฟอกไขอารทเมยเพอ

ลดการปนเปอนการหอหมทางชวภาพ(Bioencapsulation)

ถกน�ามาใชส�าหรบการเพมคณคาทางอาหารโดยการเสรม

กรดไขมนและวตามน(Merchieet al.,1995)การใหวคซน

ผสมอาหาร (Robles et al., 1998) เพอเสรมคมกนให

กบลกปลา

มงานวจยออกมามากมายเพอลดการใชปลาปนเปน

แหลงโปรตนในอาหารสตวน�า เนองจาก ราคาปลาปนสง

มปญหาเรองการใชแรงงานทาสความไมคงทของคณภาพ

และปรมาณของปลาปน ปญหาน�ามนและสงแวดลอม ม

การทดลองใช โปรตนจากพชในการผลตอาหารก ง

(Mendoza et al., 2001) อาหารหอย (Shipton and

Britz,2000)และอาหารปลา(OgunjianfWirth,2001)

นอกจากนมการใชยสตเปนแหลงโปรตน (Oliva-Teles

and Goncalves, 2001) แตการใชกากถวเหลองแทน

โปรตนจากปลาปนอาจจะมปญหาเนองจากกากถวเหลอง

มกรดอะมโนเมทไธโอนน(methionine)ไลซน(lysine)

และทรโอนน(threonine)นอยกวา(Yaghoubiet al.,

2016) รวมทงขาดกลนในการดงดดสตวน�ามากนอาหาร

นอกจากนถวเหลองดบมสารยบยงเอนไซมยอยโปรตน

หากไมท�าลายสารยบยงเอนไซมนกอนจะมผลท�าใหไปลด

การใชประโยชนของกรดอะมโนบางตวเชน เมทไธโอนน

และซสทน(cystine)ดงนนการใชกากถวเหลองไมสกดน�า

มนในอาหารสตวจงตองควหรอผานความรอนอณหภม

110องศาเซลเซยสเปนเวลา3นาทซงจะชวยลดสารพษ

ไดระดบหนงแตหากใชความรอนสงเกนไปจะท�าลายกรด

อะมโนไลซน นอกจากนกากถวเหลองมปรมาณวตามนด

และวตามนเอคอนขางต�า การน�าไปใชทดแทนปลาปนใน

อาหารสตวน�าจงจ�าเปนตองเสรมวตามนเพมเตมเพอให

สตวน�าไดรบสารอาหารครบถวนสวนขาวโพดขาดวตามน

ไนอะซนหรอนโคตนาไมค(NiacinNicotinamide)ซงม

ผลท�าใหการเจรญเตบโตของสตวลดลงส�าหรบขาวโพดท

มความชนอาจมการปะปนของเชอราAspergillus flavus

ซงจะผลตสารอลฟาทอกซน(Aflatoxin)เปนสารพษท�าให

สตวทกนอาหารเขาไปเกดอาการผดปกตตางๆ และอาจ

เปนพษสะสมถงตายได (สถาบนวจยอาหารสตวน�าจด,

2016)



โปรตนเมอสตวน�ากนจลนทรยทรวมตวเปนฟลอคเขาไปก

เทากบวาสตวน�าไดกนอาหารทมโปรตนนนเองการใชกลม

ฟลอคในการก�าจดแอมโมเนยนจะเรวกว าการเกด

กระบวนการไนตรฟคเคชน (Nitrification) เพราะ

HeterotropicBacteriaจะเจรญเตบโตเรวกวาNitrifying

Bacteria ประมาณ 10 เทาท�าใหน�าทใชเลยงสตวน�าม

คณภาพดการเปลยนถายน�านอยลงและสงผลใหสตวม

สขภาพดตามไปดวย

การฟนฟทางชวภาพ (Bioremediation) เปนอก

เทคโนโลยทใชจลนทรยยอยสลายของเสยใหอยในระดบทสง

แวดลอมยอมรบได แมจะมการใชเทคโนโลยในหลายหลาย

อตสาหกรรม แตดานการเพาะเลยงก งและปลายงมนอย

ผลตภณฑทวางขายในทองตลาดมกจะเปนกลมแบคทเรย

อยางไรกตามมการใชหอยสาหรายปลงทะเล(Seacucumber)

เพอลดสารอนทรยในบอเลยงสตวน�าการใชสารเสรมในอาหาร

เพอใหของเสยทปลาขบถายไมละลายน�าเพองายตอการก�าจด

และไมสงผลเสยตอคณภาพน�า

ตนทนการผลตการใชพลงงานนอกจากการคดคนอาหาร

ทดมคณภาพสงชวยเสรมภมคมกนปลาน�าอาหารมาใช

ประโยชนไดมากทสดท�าใหเกดของเสยนอยทสดแลวการ

คดคนเครองใหอาหารอตโนมตกเปนสงจ�าเปน เพอลด

ปญหาการขาดแคลนแรงงาน

มการน�าเทคโนโลยไบโอฟลอค(BioflocTechnology)

ซงเปนการใชตะกอนจลนทรย(Biofloc)มาชวยในการยอย

สลายซากของเสย(แอมโมเนย)เปลยนของเสยใหกลายเปน

ของดเพอน�าไปใชประโยชนในการเพาะเลยงสตวน�าเพอลด

ปรมาณของเสยและลดการเปลยนถายน�า ไบโอฟลอค

สามารถเกดไดเองตามธรรมชาต แตถาน�าไมหมนเวยนฟลอ

คนนจะตกตะกอนสะสมทพนกนบอกลายเปนของเสยเชนเดม

ไบโอฟลอคจะเกดเมอเกดความสมดลของอตราสวนของ

คารบอนและไนโตรเจนในน�าถามการปลอยของเสยจ�าพวก

สารอนทรยซงมไนโตรเจนเปนองคประกอบไดแก กรด

อะมโนโปรตนซงจะกลายไปเปนแอมโมเนยม(NH4+)และสาร

อาหารจ�าพวกคารโบไฮเดรต(แหลงคารบอน)ไดแกแปงน�า

ตาลเซลลโลส (Cellulose) และพวกกากใย (Fiber) ลงไป

ในน�าของเสยนจะถกเปลยนไปเปนตะกอนจลนทรยตะกอน

จลนทรยนจะเปนกลมของจลนทรยจ�าพวกเฮทเทอโรโทรฟค

(Heterotrophic Bacteria) ทมารวมตวกนเปนตะกอน

แขวนลอยขนาดของกลมฟลอคอยท0.2–2.0มลลเมตรถา

มการเตมสารอาหารจ�าพวกคารโบไฮเดรตลงไปอกมนจะไป

กระตนใหไบโอฟลอคดงไนโตรเจน(แอมโมเนย)มาใชในการ

สรางเซลลใหมมากขน

จ� านวนจลนทรย กจะเพมมากขน ปรมาณ

แอมโมเนยในน�ากจะลดลงซงเนอเซลลใหมนเปนสารพวก

สรป

นวตกรรมเทคโนโลยดานการเพาะเลยงสตวน�ากอ

ใหเกดผลดตอการเพาะเลยงสตวน�าและเปนมตรตอสง

แวดลอม เทคโนโลยชวภาพชวยท�าใหสตวน�าโตเรว

มคณภาพเนอดสขภาพแขงแรงทนตอโรคและสงแวดลอม

แปรปรวน อยางไรกตามควรพฒนาองคความร และ

เทคโนโลยใหเหมาะสมในแตละพนทราคายอมเยาคมคา

ในการลงทน รวมทงจดใหมการฝกอบรมและแลกเปลยน

ขาวสารทมประโยชนเพอใหไดผลผลตทไดมาตรฐานและ

ปลอดภยตอการบรโภค




เอกสารอางอง

ชนกนต จตมนส. 2556. ผลของผลตภณฑจากพชสมนไพรตอภมคมกนสตวน�า. วารสารวจย มข. 18: 257 – 269.

ชนกนต จตมนส. 2545. การพฒนาวคซนดเอนเอส�าหรบปลา. เวชชสารสตวแพทย 32: 13 – 23.

นตกร ผวผอง. 2549. การผลตปลาหมอไทย (Anbas testudineus Block) 2n ดวยวธไจโนเจเนซส. วทยานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวารชศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สถาบนวจยอาหารสตวน�าจด กรมประมง. แนวทางการลดตนทนอาหารสตวน�า. [online]. [Accessed January 15,

2016]. Available from:URL:http://www.fisheries.go.th/ifinland_feed/web2/images/download/

lowcostfeed.pdf

Akhter, N., Wu, B., Memon, A.M. and Mohsin, M. 2015. Probiotics and prebiotics associated with

aquaculture: A review. Fish Shellfish Immun. 45: 733 – 741.

Aly, S.M., Abdel-Galil, A.Y., Abdel-Aziz, G.A. and Mohamed, M.F. 2008. Studies on Bacillus subtilis

and Lactobacillus acidophilus, as potential probiotics, on the immune response and

resistance of tilapia nilotica (Oreochromis niloticus) to challenge infections. Fish Shellfish

Immun. 25: 128– 136.

Amend, D. and Johnson, K. 1981. Current status and future needs of Vibrio anguillarum bacterins.

In: Fish biologics: serodiagnostics and vaccines.

Ballester-Moltó, M., Sanchez-Jerez, P., García-García, B., García-García, J., Cerezo-Valverde, J. and

Aguado - Giménez, F. 2016. Controlling feed losses by chewing in gilthead sea bream

(Sparus aurata) ongrowing may improve the fish farming environmental sustainability. Aquaculture

464: 111 – 116.

Brudeseth, B.E., Wiulsrød, R., Fredriksen, B.N., Lindmo, K., Løkling, K., Bordevik, M., Steine, N.,

Klevan, A. and Gravningen, K. 2013. Status and future perspectives of vaccines for

industrialised fin-fish farming. Fish Shellfish Immun. 35(6): 1759 – 1768.

Cerezuela, C., Meseguer, J. and Esteban, A., 2011. Current knowledge in synbiotic use for fish

aquaculture: a review. Aquac. Res Dev. S. 1,008. http://dx.doi.org/10.4172/2155.9546.S1-008.

Hans, K. and Gary, H.T. 2007. Androgenesis, gynogenesis and the production of clones in fishes:

A review Aquaculture 269: 150–173.

Hassaan, M.S., Soltan, M.A. and Ghonemy, M.M.R. 2014. Effect of synbiotics between Bacillus

licheniformis and yeast extract on growth, hematological and biochemical indices of the

Nile tilapia (Oreochromis niloticus). The Egyptian Journal of Aquatic Research. 40 (2): 199-

208.

Klesius, P.H. and Shoemaker, C.A. 1999. Development and use of modified live Edwardsiella ictaluri

vaccine against enteric septicemia of catfish. Adv Vet Med. 41: 523 – 537.

Lisa, F.C. 2015. The current status of DNA barcoding technology for species identification in fish

value chains. Food Policy. 54: 85 – 94.



Iwashita, M.K.P. Nakandakare, I.B., Terhune, J.S., Wood, T. and Ranzani-Paiva, M.J.T. 2015. Dietary

supplementation with Bacillus subtilis, Saccharomyces cerevisiae and Aspergillus oryzae

enhance immunity and disease resistance against Aeromonas hydrophila and Streptococcus

iniae infection in juvenile tilapia Oreochromis niloticus, Fish Shellfish Immun. 43: 60– 66.

Maskon, 2012. https://www.agriculture-xprt.com/products/keyword-fish-vaccination-52440 [online].

[Accessed January 15, 2016].

Merchie, G., Lavens, P., Dhert, P., Dehasque, M., Nelis, H., DeLeenheer, A. and Sorgeloos, P. 1995.

Variation in ascorbic acid content in different live food organisms. Aquac. 134 (3-4): 325-337.

Najeeb, A., Bin, W., Aamir, M.M. and Muhammad, M. 2015. Probiotics and prebiotics associated with

aquaculture: A review. Fish Shellfish Immun. 45 (2): 733-741

Nayak, S.K. 2010. Review: probiotics and immunity: a fish perspective, Fish Shellfish Immun.

29: 2- 14.

Ngo, V.H. 2015. Research findings from the use of probiotics in tilapia aquaculture: A review. Fish

Shellfish Immun. 45(2): 592-597

Robles, R., Sorgeloos, P., Duffel, H. and Nelis, H. 1998. Progress in biomedication using live foods.

J. Appl. Ichthol. 14(3-4): 207-212.

Rohana, P.S., David, C., Sharon, E.M. and Devin, B. 2016. Technological Innovations in Aquaculture.

[online]. [Accessed January 15, 2016]. Available from: URL: http://www.fao.org/3/a-y4490e/

y4490E05.pdf

Scott, B., Kate, M., Nick, W. and Matthias, K. 2015. Responsible techno-innovation in aquaculture:

Employing ethical engagement to explore attitudes to GM salmon in Northern Europe.

Aquaculture. 437: 370 – 381.

Seong, K.S., Bo, R.B., Daniel, K., John, P., Jungjoon, K., Hyun, D.K. and Einar, R. 2014. Prebiotics as

immunostimulants in aquaculture: A review. Fish Shellfish Immun 40(1): 40 – 48.

Tonheim, T.C., Bøgwald, J. and Dalmo, R.A. 2008. What happens to the DNA vaccine in fish? A review

of current knowledge. Fish Shellfish Immun 25: 1 – 18.

Vallejos-Vidal, E, Reyes-López, F., Teles, M. and MacKenzie, S. 2016. The response of fish to

immunostimulant diets. Fish Shellfish Immun 56: 34 – 69.

Verschuere, L., Rombaut, G., Sorgeloos, P. and Verstraete, W. 2000. Probiotic bacteria as biological

control agents in aquaculture, Microbiol. Mol. Biol. Rev. 64: 655- 671.

Yaghoubi, M., Mozanzadeh, M.T., Marammazi, J.G., Safari, O. and Gisbert, E. 2016. Dietary replacement

of fish meal by soy products (soybean meal and isolated soy protein) in silvery-black porgy

juveniles (Sparidentex hasta). Aquaculture 464: 50 – 59





ผลของการใชปยเคมและปยอนทรยชนดตางๆ ตอการเพมผลผลต

และขนาดหวของแกนตะวน (Helianthus tuberosus L.)

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลการใชปยเคมปยอนทรยและปยเคมรวมกบปยอนทรยชนดตางๆตอการเพมผลผลตและขนาดหวของแกนตะวนโดยวางแผนการทดลองแบบRandomizedCompleteBlockDesign(RCBD)จ�านวน4ซ�าประกอบดวย8กรรมวธไดแก1)ไมใสปย2)ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา50กก./ไร3)ใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไร4)ใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไร5)ใสปยคอกมลโคอตรา1,600กก./ไร6)ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบปยหมกสตรพระราชทานอตรา1,000กก./ไร7)ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบปยอนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไรและ8)ใสปยเคมสตร 15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบปยคอกมลโคอตรา800กก./ไรผลการทดลองพบวาการใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรมผลท�าใหแกนตะวนไดผลผลตน�าหนกหวสดมากทสดเทากบ2,880กก./ไรรองลงมาคอการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบปยอนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไร(2,624กก./ไร)และการใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไร(2,317กก./ไร)ตามล�าดบในขณะทการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา50กก./ไรและไมใสปยใหผลผลตน�าหนกหวสดต�า(1,339และ1,367กก./ไรตามล�าดบ)แตเปนทนาสงเกตวาการใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไรและการใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรมแนวโนมใหผลผลตหวขนาดใหญพเศษมากกวาการใสปยชนดอนๆเทากบ452และ409กก./ไรตามล�าดบ(19.5และ14.2%ของน�าหนกหวทงหมดตามล�าดบ)รองลงมาคอการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบปยอนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไรโดยมหวขนาดใหญพเศษเทากบ333กก./ไร(12.7%ของน�าหนกหวทงหมด)ส�าหรบหวขนาดใหญนนพบวาการใสปยคอกมลโคอตรา1,600กก./ไร มแนวโนมใหผลผลตหวขนาดใหญมากทสด เทากบเทากบ501กก./ไร(คดเปน28.2%ของน�าหนกหวทงหมด)รองลงมาคอการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบปยอนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไรเทากบ488กก./ไร(18.6%ของน�าหนกหวทงหมด)และการใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไรเทากบ466กก./ไร(20.1%ของน�าหนกหวทงหมด)ตามล�าดบ

ค�าส�าคญ :พชทางเลอกเพอสขภาพ,ปยหมกสตรพระราชทานและปยอนทรยคณภาพสง

บทคดยอ

ผเขยนใหตดตอ:E-mail:[email protected]

ส�าราญ พมราช1*, ถวลย เกษมาลา2 และ ทณฑกา มงคณค�าชาว3*

1สาขาวชาเกษตรศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 440002ภาควชาพชศาสตรและทรพยากรเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน อ�าเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40002

3สถานพฒนาทดนอดรธาน อ�าเภอเมอง จงหวดอดรธาน 41130



Sumran Pimratch1*, Thawan Ketmala2 and Tantika Mungkunkamchao3

1Program in Agriculture, Faculty of Agricultural Technology, Rajabhat Maha Sarakham University,

Maha Sarakham 44000, Thailand2Department of Plant Science and Agricultural Resources, Faculty of Agriculture,

Khon Kaen University, Khon Kaen 40002, Thailand3Udon Thani Land and Development Station, Udon Thani 41130, Thailand

Effects of chemical fertilizers and organic fertilizers application on yield

increasing and tuber size of Jerusalem artichoke (Helianthus tuberosus L.)

Theobjectiveofthisstudywastoevaluatetheeffectsofchemicalfertilizers,organicfertilizersand thecombinationsof these fertilizersonproductivityand tubersizeof Jerusalemartichoke(Helianthus tuberosusL.).Theexperimentwaslaidoutinarandomizedcompleteblockdesignwithfourreplications.Eighttreatmentsconsistedof1)control,2)chemicalfertilizerformula15-15-15attherateof50kgRai-1(0.16ha),3)compostrecommendedbyHRHprincessSirindhornattherateof2,000kgRai-1,4)highqualityorganicfertilizerattherateof400kgRai-1,5)cattlemanureattherateof1,600kgRai-1,6)chemicalfertilizerformula15-15-15attherateof50kgRai-1pluscompostrecommendedbyHRHprincessSirindhornattherateof1,000kgRai-1,7)chemicalfertilizerformula15-15-15attherateof25kgRai-1plushighqualityorganicfertilizerattherateof200kgRai-1and8)chemicalfertilizerformula15-15-15attherateof25kgRai-1pluscattlemanureattherateof800kgRai-1.CompostrecommendedbyHRHprincessSirindhornattherateof2,000kgRai-1hadthehighestfreshtuberyieldof2,880kgRai-1followedby,chemicalfertilizerformula15-15-15attherateof25kgRai-1plushighqualityorganicfertilizerattherateof200kgRai-1(2,624kgRai-1)andhighqualityorganicfertilizerattherateof400kgRai-1(1,367kgRai-1)respectively;whereas,chemicalfertilizerformula15-15-15attherateof50kgRai-1andcontrolgavethelowestfreshtuberyieldof1,339and1,367kgRai-1respectively.ItisinterestingtonoteherethatcompostrecommendedbyHRHprincessSirindhornattherateof2,000kgRai-1andhighqualityorganicfertilizerattherateof400kgRai-1tendedtohavethehighestextra-largetubersof452and409kgRai-1,accountingfor19.5and14.2%oftotal freshtuberweightrespectively, followedbychemicalfertilizer formula15-15-15attherateof25kgRai-1plushighqualityorganicfertilizerattherateof200kgRai-1whichhad333kgRai-1(12.7%oftotalfreshtuberweight).Cattlemanureattherateof1,600kgRai-1tendedtohavethehighestlargetubersof501kgRai-1(28%oftotaltubers),followedbychemicalfertilizerformula15-15-15attherateof25kgRai-1plushighqualityorganicfertilizerattherateof200kgRai-1whichhadlargetubersof448kgRai-1(18.6%)and,highqualityorganicfertilizerattherateof400kgRai-1thatproducedlargetubersof466kgRai-1respectively.

Keywords : alternativehealthcrop,compostrecommendedbyHRHprincessSirindhorn,highqualityorganicfertilizer

ABSTRACT

Correspondingauthor:E-mail:[email protected]




พชสามารถน�าใชประโยชนไดอยางรวดเรว เพราะปยเคม

ปลดปลอยธาตอาหารใหแกพชไดเรว แตปยเคมจะไมม

คณสมบตในการปรบปรงคณสมบตทางกายภาพของดน

ปยเคมบางชนดเมอใชตดตอกนเปนเวลานานจะท�าใหดน

เปนกรดมความเคมเพมขน(กรมพฒนาทดน,2551)โดย

เฉพาะอยางยงในสภาวะปจจบนทพยายามหลกเลยงผลก

ระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศวทยาการเพมผลผลต

และขนาดหวของแกนตะวนซงเปนพชทางเลอกเพอ

สขภาพนนจ�าเปนทจะตองค�านงถงดนซงเปนปจจยหลก

ของการปลกพชดวย

จากงานวจยทผานมาของสนนและคณะ(2549),

อตถ(2555),วระและสกญญา(2557)ฑฆมพรและคณะ

(2557), อทธศกด (2558), Waters et al. (1981),

Cosgroveet al.(2000)และSchultheis(2004)จะ

เหนไดวามการศกษาการใชปยเคม และปยอนทรยตอ

การเจรญเตบโตและผลผลตน�าหนกหวสดเทานน ยงขาด

ขอมลในเรองการเพมขนาดหวของแกนตะวน ซงถาหาก

เกษตรกรสามารถผลตแกนตะวนใหมหวขนาดใหญได

จะท�าใหขายไดในราคาทสงขนเปนการเพมก�าไรใหกบ

เกษตรกรดงนนงานวจยครงนจงสนใจทจะศกษาเกยวกบ

ผลของการใชปยอนทรยและปยเคมตอการเพมผลผลต

ของแกนตะวน โดยเฉพาะอยางยงในเรองของขนาด

หวแกนตะวน เพอน�ามาใชในการบรโภคหวสดและการ

แปรรปตอไปการศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผล

การใชปยเคม ปยอนทรย และปยเคมรวมกบปยอนทรย

ตอการเพมผลผลตและขนาดหวของแกนตะวน

แผนการทดลอง

ท�าการทดลองในเขตพนทบานดอนหน ต.ทาสอง

คอน อ.เมอง จ.มหาสารคาม ระวางเดอนมกราคม-

พฤษภาคมพ.ศ.2559วางแผนทดลองแบบRandomized

CompleteBlockDesign(RCBD)จ�านวน4ซ�าประกอบ

ดวย8กรรมวธไดแก

1)ไมใสปย

2)ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา50กก./ไร

บทน�า

วธด�าเนนการวจย

แกนตะวน(Helianthus tuberosus L.)เปนพช

ทางเลอกเพอสขภาพอกชนดหนง เนองจากหวของแกน

ตะวนมสารอนนลน(Inulin)เปนสวนประกอบทส�าคญจด

เปนอาหารเยอใยธรรมชาตทใหพลงงานต�า ปจจบนอนน

ลนไดมการพสจนแลววาสามารถชวยลดความอวน ลดไข

มนในเลอดลดความเสยงตอการเกดโรคเบาหวานลดความ

ดนโลหตลดไขมนอดตนในเสนเลอดและลดความเสยงตอ

การเกดโรคหวใจได(มาล,2543;นมตและสนน,2549;

Farnworth,1993;Orafti,2005)

ส�าหรบการปลกแกนตะวนในประเทศไทยนน

ผลผลตหวแกนตะวนตอพนทยงอยในเกณฑต�า และมหว

ขนาดเลกและขนาดกลางเปนสวนใหญ สวนหวทมขนาด

ใหญหรอขนาดใหญพเศษมจ�านวนนอยทงนเนองจากพนท

ปลกดนมความอดมสมบรณต�า จ�าเปนตองมใสปยเคมใน

อตราสง ซงท�าใหตนทนในการผลตสงขน การใชปยเคม

เปนระยะเวลานานท�าใหดนเสอมสภาพ โครงสรางดน

เปลยนแปลงดนแนนไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของ

รากและหวของแกนตะวนซงการเพมผลผลตแกนตะวนให

ไดผลผลตน�าหนกหวสดตอพนทในปรมาณสงและมหว

ขนาดใหญขน โดยการใชปยแบบผสมผสานระหวางปย

อนทรยและปยเคมจงเปนเรองทนาสนใจและจ�าเปนตอง

ศกษา เพราะขนาดหวทใหญขนจะมราคาทแพงมากขน

และเพมก�าไรใหกบเกษตรกรผ ผลตแกนตะวนมากขน

ปยอนทรยซงเปนปยทไดจากสงมชวตทผานการหมกจน

ยอยสลายสมบรณดวยจลนทรย มทงธาตอาหารหลก

ธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรมทเปนประโยชนตอพช

โดยปยอนทรยจะปดปลอยธาตอาหารใหแกพชอยางชาๆ

ถงแมจะมปรมาณธาตอาหารหลกนอย แตปยอนทรย

กสามารถชวยปรบปรงโครงสรางของดนท�าใหดนมความ

โปรงรวนซย มความสามารถในการอมน�า ชวยเพมความ

สามารถในการแลกเปลยนธาตประจบวกใหแก ดน

ชวยกระตนการท�างานหรอกจกรรมของจลนทรยดนหรอ

สตวเลก ๆ ในดนได (กรมพฒนาทดน, 2545) ซงท�าให

โครงสรางดนเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของรากพช

ในขณะทการใชปยเคมซงมปรมาณธาตอาหารหลกมาก



3)ใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไร

4)ใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไร

5)ใสปยคอกมลโคอตรา1,600กก./ไร

6)ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวม

กบปยหมกสตรพระราชทานอตรา1,000กก./ไร


กบปยอนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไร


กบปยคอกมลโคอตรา800กก./ไร

การปลกและการดแลรกษา

1)การเตรยมแปลงการเตรยมดนเรมจากการไถดะ

กลบหนาดนครงแรกแลวทงไวประมาณ7วนเพอตากดน

ไถแปรครงท2ซ�าอกครงเพอพรวนดนท�าลายวชพชอกรอบ

และไถครงท 3 โดยใชจอบหมนปนดนใหละเอยดเตรยม

แปลงปลกแตละแปลงยอยมขนาด5x5ม.ในกรรมวธ

ทมการใสปยอนทรยจะใสปยอนทรยตามอตราทก�าหนดใน

ชวงเตรยมแปลงทงหมดสวนในกรรมวธทมการใสปยเคม

จะแบงใส2ครงคอครงท1ใสรองพนกอนปลกในระหวาง

เตรยมแปลงและครงท2ใสเมอแกนตะวนอายได30วน

หลงยายปลก

2)การเตรยมหวพนธและตนกลาท�าโดยน�าหวแกน

ตะวนพนธ KKU Ac 001 มาตดเปนชนใหมตา 2-3 ตา

น�าชนสวนหวมาปลกลงในถงเพาะกลาทบรรจดนตากแหง

หลงจากนนรดน�าใหชมทกๆวนประมาณ5-10วนใบ

แกนตะวนจะงอกออกมาเมอตนกลาออกใบ3-4หรอเรยก

วาระยะหกระตายจงน�าไปปลก

3)การปลกใชระยะปลก50x50ซม.โดยขดหลม

ลกประมาณ10-15เซนตเมตรคดเลอกตนกลาทมขนาด

เทากนหรอใกลเคยงกนแลวน�าไปปลก เมอปลกเสรจแลว

รดน�าชมทกๆเชา-เยนระยะเวลา7วนหลงปลกเมอตน

กลาตงตวไดแลวจงใหน�าดวยระบบน�าหยด

4)การก�าจดวชพชโดยการดายหญา2ครงครงท

1เมอแกนตะวนอายได30วนหลงจากปลกและครงท2

เมอแกนตะวนอายได60วนหลงจากปลก

5) การใหน�า มการใหน�าการใหน�าดวยระบบน�า

หยดทกๆ 3-5วนหรอสงเกตเหนวาใบแกนตะวนเรมเหยว

การเกบขอมล

1)วเคราะหคณสมบตของดนปลกคณสมบตทางกายภาพ

ไดแกอนภาคของดนทราย(sand),ดนรวน(silt)และดน

เหนยว(clay)โดยวธPipettemethod(Drilon,1980)

สวนคณสมบตทางเคมไดแก ปรมาณไนโตรเจนทงหมด

(total N) โดยวธ Kjeldahlmethod (Black, 1965)

ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน(availableP)โดยวธ

BrayII(Drilon,1980)ปรมาณโพแทสเซยมและแคลเซยม

ทสกดได (extractable K, Ca) โดยวธ NH4OAc and

Atomicabsorptionspectrophotometry(Cottenie,

1980)สภาพความเปนกรด-ดางหรอpH (1:2.5H2O)

โดยวธ Std. Glass electrode (Black, 1965) ความ

สามารถในการแลกเปลยนประจบวก(cationexchange;

CEC)โดยวธ Peechmethod (พงศศร, 2537)และอน

ทรยวตถ(organicmatter;OM)โดยวธWalkleyand

Black(Black,1965)

2)ความสงท�าโดยสมวดความสงทระยะ30,45,

60และ75วนหลงจากยายปลกจ�านวน10ตนตอแปลง

ยอย ซงในการวดความสงจะวดความสงจากระดบผวดน

จนถงปลายสดของใบ แลวค�านวณหาคาเฉลยความสงใน

แตละระยะ

3) คา SPAD chlorophyll meter reading

(SCMR)ซงเปนการวดปรมาณคลอโรฟลลทางออมโดยวด

ดวยเครอง SPAD chlorophyllmeter ยหอMinolta

SPAD-502meterชวงเวลา09.00-11.00นาฬกาเมอ

แกนตะวนอาย30,45,60และ75วนหลงจากยายปลก

โดยสมวดใบทสองทคลขยายเตมทของล�าตนหลกจ�านวน

10 ตนตอแปลงยอย แลวค�านวณหาคาเฉลย SCMR ใน


4)ขนาดความกวางใบสมวดความกวางใบท2ท

คลขยายเตมททระยะ30,45,60และ75วนหลงจาก

ยายปลกจ�านวน10ตนตอแปลงยอยแลวค�านวณหาคา

เฉลยความกวางใบในแตละระยะ

5)การออกดอกท�าโดยนบจ�านวนวนหลงจากยาย

ปลกจนถงวนทดอกชอแรกบานประมาณ50%

6)จ�านวนหวตอตนเมอเกบเกยวแกนตะวนสมนบ

จ�านวนหวตอตนจ�านวน10ตนตอแปลงยอยแลวน�ามา

ค�านวณคาเฉลยจ�านวนหวตอตน




7)ผลผลตน�าหนกหวสด เมอแกนตะวนอายได 4

เดอน ท�าการเกบเกยวผลผลต โดยการขดเอาหวจากตน

แกนตะวนทงหมด (ยกเวนตนหวแปลงทายแปลง) นบ

จ�านวนตน แยกเอาสวนหวและตนออกจากน และน�าหว

สดมาลางน�าใหสะอาด แลวน�าไปชงหาน�าหนกหวสด

ทงหมดแลวค�านวณผลผลตตอพนท

8) ขนาดหว หลงเกบเกยวผลผลต น�าหวสดแกน

ตะวนมาแยกขนาดของหว ไดแก ขนาดเลก ขนาดกลาง

ขนาดใหญและขนาดใหญพเศษน�าหวสดแกนตะวนแตละ

ขนาดไปชงหาน�าหนกสดแลวค�านวณผลผลตของหวแตละ

ขนาดตอพนท

9)น�าหนกตนสดหลงเกบเกยวผลผลตน�าตนแกน

ตะวนชงหาน�าหนกตนสด แลวค�านวณน�าหนกตนสดตอ

พนท

10) น�าหนกตนแหง หลงเกบเกยวผลผลตน�าตน

แกนตะวนหลงจากชงหาน�าหนกตนสดแลวน�าไปตากแดด

ใหแหงเปนเวลา 10 วน แลวจงน�ามาชงน�าหนกตนแหง

และค�านวณน�าหนกตนแหงตอพนท

11) คาบรกซของหวแกนตะวน โดยน�าหวแกน

ตะวนมาหนเปนชนบางๆ หอดวยผาขาวบางแลวใชเครอง

บบเพอคนเอาสวนน�าออกมา หลงจากนนน�าไปหยดบน

เครองHandrefractometerdigitalยหอATAGOรน

PAL1แลวอานคาบนหนาจอและบนทกขอมล

การวเคราะหขอมล

วเคราะหความแปรปรวนของขอมลแตละลกษณะ

ตามแผนการทดลองทก�าหนด และเปรยบเทยบความ

แตกตางระหวางคาเฉลยของแตละกรรมวธ โดยใชวธ

Duncan’sMultipleRangeTest(DMRT)(Gomezand

Gomez,1984)โดยใชโปรแกรมวเคราะหขอมลทางสถต

ส�าเรจรปMSTAT-C(Bricker,1989)

จากการวเคราะหคณสมบตทางกายภาพและทาง

เคมของดนกอนท�าการทดลองพบวาดนทใชในการทดลอง

มอนภาคดนทราย (sand) ดนรวน (silt) และดนเหนยว

ผลและวจารณผลการวจย

(clay)เทากบ67.90,20.50และ11.60%ตามล�าดบ

เนอดนเปนดนรวนปนทราย(sandyloam)และจากการ

วเคราะหคณสมบตทางเคมของดนพบวาดนมpHเทากบ

5.4 ความสามารถในการแลกเปลยนประจบวก เทากบ

27.67cmol/kgคาการน�าไฟฟาเทากบ0.01dS/mม

อนทรยวตถ เทากบ 0.16%ปรมาณไนโตรเจนทงหมด

เทากบ 0.008 % ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน

ปรมาณโพแทสเซยมและแคลเซยมทแลกเปลยนไดเทากบ

14.07,49.02,และ138.10มก./กก.ตามล�าดบ

จากการสมวดความสงตนแกนตะวนพบวาความ

สงของตนแกนตะวนมความแตกตางกนในทางสถตทก

ระยะทท�าการประเมน (ตารางท 1) โดยความสงตนแกน

ตะวนทระยะ 30, 45, 60 และ 75 วนหลงยายปลก

มความสงของแตละระยะอยในชวง25.3-32.5,52.6-67.2,

72.6-87.2และ92.6-107.2ซม.ตามล�าดบความสงของ

ตนแกนตะวนทไมใสปย(ควบคม)มความสงตนนอยสดใน

ขณะกรรมวธการใสปยเคม15-15-15อตรา50กก./ไรม

ความสงตนมากทสดและมคามากกวากรรมวธไมใสปยทก

ระยะทประเมน รองลงมา คอ การใสป ยหมกสตร

พระราชทานอตรา2,000กก./ไรอยางไรกตามเมอวดคา

SCMR พบวา ไมมความแตกตางในทางสถตทกระยะท

ประเมนคาSCMRทระยะ30,45,60และ75วนหลง

ยายปลกมคาอยในชวง33.8-42.4,32.7-41.3,32.8-39.4

และ31.0-38.3ตามล�าดบแตเปนทนาสงเกตวาการใสปย

หมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรมแนวโนมให

คาSCMRคอนขางสงและเมอวดความกวางของใบแกน

ตะวนทระยะ30,45,60และ75วนหลงยายปลกพบวา

ความกวางของใบมความแตกตางกนในทางสถตทกระยะ

ทประเมน(ตารางท2)ทระยะ30วนหลงยายปลกใบแกน

ตะวนมความกวางมากทสด (5.1-7.4 ซม.) หลงจากนน

ขนาดความกวางใบมขนาดเลกลงเมออาย45,60และ75

วนหลงยายปลกตามล�าดบ(4.5-5.2,3.3-3.8และ2.9-3.4

ซม.ตามล�าดบ)ส�าหรบวนออกดอก50%พบวาการใส

ป ยตางชนดและอตราตางกน ไมมผลท�าใหแกนตะวน

ออกดอกแตกตางกน โดยทแกนตะวนออกดอกเมอมอาย

ได59-63วนหลงยายปลก(ตารางท2)



เมอเกบเกยว พบวา การใสปยตางชนดและตาง

อตรากนมผลท�าใหน�าหนกตนสดและน�าหนกตนแหงแตก

ตางกนในทางสถต (ตารางท 2) โดยทการใสปยเคมสตร

15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบใสปยคอกมลโคอตรา

800กก./ไรใหน�าหนกตนสดและน�าหนกตนแหงมากทสด

เทากบ980และ430กก./ไรตามล�าดบรองลงมาคอ

การใสปยหมกสตรพระราชทาน อตรา 2,000 กก./ไร

(918และ403กก./ไรตามล�าดบ)และการใสปยเคมสตร

15-15-15อตรา50กก./ไร(787และ345กก./ไรตาม

ล�าดบ) ในขณะทไมมการใสปยใหน�าหนกตนสดและน�า

หนกตนแหงต�าทสด(473และ208กก./ไรตามล�าดบ)

จากการสมนบจ�านวนหวตอตนพบวา การใสปย

หมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรมจ�านวนหวตอ

ตนมากทสดเทากน17.2หว/ตนรองลงมาคอการใสปย

เคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบใสปยอนทรย

คณภาพสงอตรา200กก./ไร(14.6หว/ตน)การใสปย

คอกมลโคอตรา1,600กก./ไร(11.8หว/ตน)การใสปย

เคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไร รวมกบใสปยหมก

สตรพระราชทานอตรา1,000กก./ไร(11.3หว/ตน)และ

การใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบใส

ปยคอกมลโคอตรา800กก./ไร(10.6หว/ตน)ตามล�าดบ

ในขณะทการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา50กก./ไร

การใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไรและไมใส

ปยใหจ�านวนตอตนนอยกวาเมอเทยบกบการใสปยหมก

สตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรเทากบ10.0,9.7

และ8.4หว/ตนตามล�าดบ(ตารางท3)

จากการชงน�าหนกหวสดทงหมดพบวาน�าหนกหว

สดของแกนตะวนมความแตกตางกนในทางสถต(ตารางท

3)โดยทการใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก.

/ไรมผลท�าใหแกนตะวนมน�าหนกหวสดมากทสดเทากบ

2,880กก./ไรรองลงมาคอการใสปยเคมสตร15-15-15

อตรา25กก./ไร รวมกบใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา

200กก./ไร(2,624กก./ไร)และการใสปยอนทรยคณภาพ

สงอตรา400กก./ไร(2,317กก./ไร)ตามล�าดบในขณะ

ทการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา50กก./ไรและไม

ใสปยใหน�าหนกหวสดต�า(1,339และ1,367กก./ไรตาม

ล�าดบ)และเมอคดแยกขนาดหวแกนตะวนพบวาหวขนาด

ใหญพเศษและหวขนาดใหญไมมความแตกตางกนในทาง

สถต ในขณะทผลผลตหวขนาดกลางและหวขนาดเลกม

ความแตกตางกนในทางสถต แตเปนทนาสงเกตวาการใส

ปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไร และการใสปย

หมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรมแนวโนมให

หวขนาดใหญพเศษมากกวาการใสปยชนดอน ๆ เทากบ

452และ409กก./ไรตามล�าดบ(คดเปน19.5และ14.2

% ของน�าหนกหวทงหมด) รองลงมาคอ ใสปยเคมสตร

15-15-15 อตรา 25 กก./ไร รวมกบใสใสปยอนทรย

คณภาพสงอตรา200กก./ไร โดยมหวขนาดใหญพเศษ

เทากบ 333 กก./ไร (คดเปน 12.7% ของน�าหนกหว

ทงหมด) ส�าหรบหวขนาดใหญนน พบวา การใสปยคอก

มลโคอตรา 1,600กก./ไรมแนวโนมใหผลผลตหวขนาด

ใหญมากทสด เทากบเทากบ501กก./ไร (คดเปน28.2

%ของน�าหนกหวทงหมด)รองลงมาคอการใสปยเคมสตร

15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบใสปยอนทรยคณภาพ

สงอตรา200กก./ไรเทากบ488กก./ไร(คดเปน18.6

%ของน�าหนกหวทงหมด)และการใสปยอนทรยคณภาพ

สงอตรา400กก./ไรเทากบ466กก./ไร(คดเปน20.1

%ของน�าหนกหวทงหมด)ตามล�าดบ

นอกจากนยงพบวาการใสปยอนทรยคณภาพสง

อตรา400กก./ไรและการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา

25 กก./ไร รวมกบใสปยอนทรยคณภาพสง อตรา 200

กก./ไร ใหผลผลตหวขนาดกลางมากทสด เทากบ1,085

และ1,021กก./ไรคดเปน46.8และ38.9%ของน�า

หนกหวทงหมด ตามล�าดบ รองลงมาคอ การใสปยหมก

สตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรเทากบ950กก./

ไร(คดเปน33.0%ของน�าหนกหวทงหมด)และใสปยคอก

มลโคอตรา1,600กก./ไรเทากบ796กก./ไร(คดเปน

44.8%ของน�าหนกหวทงหมด)สวนผลผลตหวขนาดเลก

ยงคงเปนการใสปยหมกสตรพระราชทาน อตรา 2,000

กก./ไรทใหผลผลตสงสดเทากบ1,138กก./ไร(คดเปน

39.5%ของน�าหนกหวทงหมด)รองลงมาคอการใสปย

เคมสตร 15-15-15 อตรา 25 กก./ไร รวมกบใสใสปย

อนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไรเทากบ782กก./

ไร(คดเปน34.9%ของน�าหนกหวทงหมด)




จากการตรวจสอบคาบรกซของหวแกนตะวนพบ

วาการใสปยตางชนดและอตราทแตกตางกนมผลท�าใหคา

บรกซของหวแกนตะวนแตกตางกนในทางสถต โดยมคา

บรกซอยระหวาง18.97-20.07(ตารางท3)การใสปยเคม

สตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบใสปยหมกสตร

ตารางท 1ความสงและคาSPADchlorophyllmeterreading(SCMR)ทระยะ30,45,60และ75วนหลงยายปลก

ของแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหน ต.ทาสองคอน อ.เมอง จ.มหาสารคาม ชวงระหวางเดอน

มกราคม-พฤษภาคมพ.ศ.2559

พระราชทานอตรา1,000กก./ไรมผลท�าใหคาบรกซสง

ทสด เทากบ 20.07 แตไมแตกตางไปจากกรรมวธอนๆ

ยกเวน กรรมวธไมใสปย และใสปยเคมสตร 15-15-15

อตรา 50 กก./ไร ซงมคาบรกซต�ากวากรรมวธการใสปย

ชนดอนๆจากการศกษาชใหเหนวาการใชปยอนทรย

ปท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 วารสารเกษตรพระวรณ Volume 13 Number 2 July – December 2016

ตารางท 1 ความสง และคา SPAD chlorophyll meter reading (SCMR) ทระยะ 30, 45, 60 และ 75 วนหลงยายปลก ของ

แกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหน ต.ทาสองคอน อ.เมอง จ.มหาสารคาม ชวงระหวางเดอนมกราคม-พฤษภาคม พ.ศ. 2559

กรรมวธ ความสง (ซม.) คา SCMR 30 วน 45 วน 60 วน 75 วน 30 วน 45 วน 60 วน 75 วน ไมใสปย (ควบคม) 25.3c1/ 54.1bc 74.1bc 94.1bc 33.8 32.7 32.8 31.0 ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 50 กก./ไร

32.5a 67.2a 87.2a 107.2a 41.0 39.9 38.3 36.5

ปยหมกสตรพระราชทาน อตรา 2,000 กก./ไร

27.8bc 61.3ab 81.3ab 101.3ab 42.4 41.3 39.4 38.2

ปยอนทรยคณภาพสง อตรา 400 กก./ไร

27.2bc 53.9bc 73.9bc 93.9bc 38.6 37.5 36.7 36.9

ใสปยคอกมลโค อตรา 1,600 กก./ไร

26.4bc 52.6c 72.6c 92.6c 37.9 36.8 35.5 35.9

ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 25 กก./ไร + ปยหมกสตรพระราชทาน อตรา 1,000 กก./ไร

28.9b 56.0bc 76.0bc 96.0bc 36.8 35.7 35.7 35.2

ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 25 กก./+ ปยอนทรยคณภาพสง อตรา 200 กก./ไร

26.1bc 57.7bc 77.7bc 97.7bc 40.0 38.9 36.7 36.2

ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 25 กก./ไร + ปยคอกมลโค อตรา 800 กก./ไร

25.4c 57.2bc 77.2bc 97.2bc 40.5 39.4 38.1 38.3

F-test ** ** ** ** ns ns ns ns คา C.V. (%) 7.4 8.0 6.0 4.7 15.8 13.9 18.4 12.7

1/คาเฉลยทก ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % โดยวธ DMRT ns = ไมมความแตกตางทางสถต, ** = แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 %

1/คาเฉลยทก�ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน95%โดยวธDMRTns=ไมมความ

แตกตางทางสถต,**=แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน99%



ตารางท 2ความกวางใบทระยะ30,45,60และ75วนหลงยายปลกวนออกดอก50เปอรเซนตน�าหนกตนสดและน�า

หนกตนแหงของแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหน ต.ทาสองคอน อ.เมอง จ.มหาสารคาม ชวง

ระหวางเดอนมกราคม-พฤษภาคมพ.ศ.2559


ตารางท 2 ความกวางใบทระยะ 30, 45, 60 และ 75 วนหลงยายปลก วนออกดอก 50 เปอรเซนต น าหนกตนสด และน าหนกตน

แหงของแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหน ต.ทาสองคอน อ.เมอง จ.มหาสารคาม ชวงระหวางเดอนมกราคม-พฤษภาคม พ.ศ. 2559

กรรมวธ ความกวางใบ

(ซม.)

วนออกดอก 50 % (วน)

น าหนก ตนสด (กก./ไร)

น าหนกตนแหง (กก./ไร)

30 วน 45 วน 60 วน 75 วน ไมใสปย (ควบคม) 5.8bcd1/ 4.7ab 3.5ab 3.2ab 62 473c 208c ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 50 กก./ไร

7.4a 4.8ab 3.6ab 3.2ab 59 787b 345b


6.6b 5.0a 3.8a 3.4a 63 918ab 403ab


5.1d 4.5b 3.3b 2.9b 63 744b 326b

ปยคอกมลโค อตรา 1,600 กก./ไร 5.7cd 4.5b 3.3b 2.9b 62 760b 333b ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 25 กก./ไร + ปยหมกสตรพระราชทาน อตรา 1,000 กก./ไร

6.3bc 5.2a 4.0a 3.6a 59 568c 249c

ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 25 กก./ไร + ปยอนทรยคณภาพสง อตรา 200 กก./ไร

5.5cd 4.8ab 3.6ab 3.3ab 61 748b 328b


5.8bcd 5.0a 3.8a 3.4a 60 980a 430a

F-test ** * * * ns ** ** คา C.V. (%) 7.7 5.8 7.7 8.7 5.4 15.3 15.2

1/คาเฉลยทก ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % โดยวธ DMRT ns = ไมมความแตกตางทางสถต *, ** = แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 และ 99 % ตามล าดบ


แตกตางทางสถต,**=แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน99%




ตารางท 2ความกวางใบทระยะ30,45,60และ75วนหลงยายปลกวนออกดอก50เปอรเซนตน�าหนกตนสดและน�าหนก

ตนแหงของแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหนต.ทาสองคอนอ.เมองจ.มหาสารคามชวงระหวางเดอน

มกราคม-พฤษภาคมพ.ศ.2559


ตารางท 3 จ านวนหวตอตน น าหนกหวสด และคาบรกซของหวสดแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหน ต.ทาสองคอน

อ.เมอง จ.มหาสารคาม ชวงระหวางเดอนมกราคม-พฤษภาคม พ.ศ. 2559 กรรมวธ จ านวน

หว/ตน น าหนกหวสด

(กก./ไร) คา

บรกซ (๐brix)

ขนาด ใหญพเศษ

ขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาด เลก

รวม

ไมใสปย (ควบคม) 8.4c1/ - 228 (12.2) 514c (37.6) 625ab (45.8) 1,367d 18.97b ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 50 กก./ไร

10.0c 165 (12.3) 2/ 284 (21.2) 585bc (43.7) 305bc (22.8) 1,339d 19.16b


17.2a 409 (14.2) 383 (13.3) 950abc (33.0) 1,138a (39.5) 2,880a 19.83a


9.7c 452 (19.5) 466 (20.1) 1,085a (46.8) 315c (13.6) 2,317abc 19.83a

ปยคอกมลโค อตรา 1,600 กก./ไร

11.8bc 203 (11.4) 501 (28.2) 796abc (44.8) 277c (15.6) 1,776cd 19.85a


11.3bc 167 (9.9) 276 (16.3) 658bc (38.9) 590ab (34.9) 1,691cd 20.07a


14.6ab 333 (12.7) 488 (18.6) 1,021abc (38.9) 782ab (34.9) 2,624ab 19.91a


10.6bc 215 (14.0) 379 (27.4) 521c (33.9) 421ab (27.4) 1,536cd 19.92a

F-test ** ns ns * ** ** ** คา C.V. (%) 22.9 34.7 29.9 19.1 27.9 25.0 1.1

1/คาเฉลยทก ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % โดย DMRT 2/ตวเลขในวงเลบ คอ เปอรเซนตของขนาดหวแกนตะวน ns = ไมมความแตกตางทางสถต *, ** = แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 และ 99 % ตามล าดบ


แตกตางทางสถต*,**=แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน95และ99%ตามล�าดบ



ตารางท 3 จ�านวนหวตอตนน�าหนกหวสดและคาบรกซของหวสดแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหนต.ทาสองคอน

อ.เมองจ.มหาสารคามชวงระหวางเดอนมกราคม-พฤษภาคมพ.ศ.2559


ตารางท 3 จ านวนหวตอตน น าหนกหวสด และคาบรกซของหวสดแกนตะวนทปลกในแปลงทดลองบานดอนหน ต.ทาสองคอน

อ.เมอง จ.มหาสารคาม ชวงระหวางเดอนมกราคม-พฤษภาคม พ.ศ. 2559 กรรมวธ จ านวน

หว/ตน น าหนกหวสด

(กก./ไร) คา

บรกซ (๐brix)

ขนาด ใหญพเศษ

ขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาด เลก

รวม

ไมใสปย (ควบคม) 8.4c1/ - 228 (12.2) 514c (37.6) 625ab (45.8) 1,367d 18.97b ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 50 กก./ไร

10.0c 165 (12.3) 2/ 284 (21.2) 585bc (43.7) 305bc (22.8) 1,339d 19.16b


17.2a 409 (14.2) 383 (13.3) 950abc (33.0) 1,138a (39.5) 2,880a 19.83a


9.7c 452 (19.5) 466 (20.1) 1,085a (46.8) 315c (13.6) 2,317abc 19.83a

ปยคอกมลโค อตรา 1,600 กก./ไร

11.8bc 203 (11.4) 501 (28.2) 796abc (44.8) 277c (15.6) 1,776cd 19.85a


11.3bc 167 (9.9) 276 (16.3) 658bc (38.9) 590ab (34.9) 1,691cd 20.07a


14.6ab 333 (12.7) 488 (18.6) 1,021abc (38.9) 782ab (34.9) 2,624ab 19.91a


10.6bc 215 (14.0) 379 (27.4) 521c (33.9) 421ab (27.4) 1,536cd 19.92a

F-test ** ns ns * ** ** ** คา C.V. (%) 22.9 34.7 29.9 19.1 27.9 25.0 1.1

1/คาเฉลยทก ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % โดย DMRT 2/ตวเลขในวงเลบ คอ เปอรเซนตของขนาดหวแกนตะวน ns = ไมมความแตกตางทางสถต *, ** = แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 และ 99 % ตามล าดบ

1/คาเฉลยทก�ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน95%โดยDMRT2/ตวเลขในวงเลบคอเปอรเซนตของขนาดหวแกนตะวนns=ไมมความแตกตางทางสถต*,**=แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน95

และ99%ตามล�าดบ

จากการศกษาชใหเหนวาการใชปยอนทรย ชนด

ตาง ๆสามารถท�าใหผลผลตของหวขนาดใหญพเศษและ

ขนาดใหญเพมขนเมอเทยบกบการใสปยเคมเพยงอยาง

เดยวหรอการทไมไดใสปยชนดใดเลยโดยเฉพาะการใสปย

อนทรยคณภาพสง และการใชปยหมกสตรพระราชทาน

ทงนเนองจากปยอนทรยจะปลดปลอยใหธาตอาหารแกพช

อยางชาๆ ใหกบแกนตะวน และชวยปรบปรงโครงสราง

ของดนท�าใหดนมความโปรงรวนซยเหมาะสมตอการเจรญ




เตบของหวแกนตะวน ป ยอนทรยยงท�าใหดนมความ

สามารถในการอมน�า ชวยเพมความสามารถในการแลก

เปลยนธาตประจบวกใหแกดนชวยกระตนการท�างานหรอ

กจกรรมของจลนทรย ดนหรอสตว เลก ๆ ในดนได

(กรมพฒนาทดน,2554)นอกจากนยงพบวาการใชปยเคม

รวมกนกบปยอนทรยมแนวโนมท�าใหผลผลตหวขนาดใหญ

พเศษและหวขนาดใหญเพมขนซงสอดคลองกบการศกษา

ของอทธศกด(2558)พบวาการใสปยอนทรยคณภาพสง

อตรา400กก./ไรมแนวโนมใหน�าหนกหวสดมากทสดคอ

4,209.7กก./ไรสวนในกรรมวธการใสปยเคม15-15-15

อตรา 25 กก./ไร และกรรมวธการใสปยเคม 15-15-15

อตรา12.5กก./ไรรวมกบใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา

200กก./ไรใหผลผลตหวสดเทากบ3,542.0และ3,812.9

กก./ไรตามล�าดบในขณะทผลผลตหวสดของแกนตะวน

ในกรรมวธไมใสปยมคาเทากบ3,474.0กก./ไรเนองจาก

การทดลองปลกแกนตะวนเพยงฤดเดยวเทานนซงเปนขอ

จ�ากดของการทดลองจงท�าใหเหนผลการทดลองทไม

ชดเจนมากนก เพราะการใชปยอนทรยจะตองใชตอเนอง

เปนระยะเวลาหลายฤดปลกจงจะเหนผลทชดเจน ดงนน

การใชปยอนทรยในการผลตแกนตะวนในปแรกๆ จงท�าให

ผลผลตน�าหนกหวสดแกนตะวนแตกตางไปจากการใสปย

เคมหรอการไมใสปยไมมากนก ซงจากการศกษาครงนใน

กรรมวธทใสปยเคมสตร15-15-15อตรา50กก./ไรได

ผลผลตคอนขางต�า ซงจากคาวเคราะหดนทใชปลกแกน

ตะวนมความอดมสมบรณต�าSchulthesis(2004)รายงาน

วาการปลกแกนตะวนควรใสปยสตร6-12-6อตรา100

กก./ไร หากพนทปลกดนมความอดมสมบรณต�าใหใสใน

อตราทสงขนจากการศกษาของสนนและคณะ(2549)

รายงานวาการใสปยคอกอตรา1,000กก./ไรสามารถ

ใหผลผลตเทากบการใสปยสตร12-24-12อตรา25และ

50กก./ไรและจากการศกษาของอตถ(2555)ซงไดศกษา

ศกยภาพการใหผลผลตและลกษณะการเจรญเตบโตของ

แกนตะวนในสภาพเกษตรอนทรย5กรรมวธคอ1)ไมใส

ปย 2) ราดดวยน�าหมกชวภาพ (EM) ในอตราสวน 45

ซซ./น�า20ลตร3) ใสปยคอกอตรา1,600กก./ไร4)

ใสปยหมกอนทรย อตรา 1,600 กก./ไร และ 5) ใสปย

อนทรยอดเมดอตรา1,600กก./ไรผลการทดลองพบวา

การใสปยหมกอนทรยอตรา1,600กก./ไรมผลท�าใหการ

เจรญเตบโตดทสดคอมความสงน�าหนกตนสดสวนเหนอ

ดน และดชนพนทใบมากทสด แตในดานผลผลต พบวา

การใสปยอนทรยอดเมดอตรา1,600กก./ไรใหผลผลต

หวสดสงทสดเทากบ2,857.5กก./ไรซงสอดคลองกบผล

การทดลองในครงน ทพบวาผลผลตน�าหนกหวสดใน

กรรมวธใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา 2,000 กก./ไร

การใชปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไรและการ

ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบใสใส

ปยอนทรยคณภาพสง อตรา 200 กก./ไร มแนวโนมให

ผลผลตสง ในขณะทผลผลตหวสดของแกนตะวนใน

กรรมวธทใสปยเคมเพยงอยางเดยวมคาต�าวนชย(2558)

รายงานวา ปยอนทรยชวยปรบปรงโครงสรางของดนใหด

ขนเชนท�าใหดนรวนซยท�าใหรากพชแผขยายออกไปหา

อาหารไดสะดวก ดนอมน�าไดด นอกจากนยงชวยปรบ

สมดลทางเคมคาความเปนกรด-ดางของดนใหดขนท�าให

พชดดใชธาตอาหารพชหรอดดใชปยเคมไดดขนปยอนทรย

สามารถอยในดนไดนานและคอยๆ ปลดปลอยออกมาให

พชใชเรอยๆ ซงปยอนทรยมทงธาตอาหารหลกธาตอาหาร

รองและธาตอาหารเสรมครบถวนท�าใหพชมความสมบรณ

มความแขงแรงตานทานโรคและแมลงศตรพชมากขนและ

สงเสรมใหจลนทรยในดนด�าเนนกจกรรมไดดท�าใหสภาพ

แวดลอมรอบ ๆ ตนพชและในดนดขน ดงนนในการเพม

ผลผลตและขนาดหวของแกนตะวนจงควรใสปยอนทรยใน

อตราสงหรอใสปยอนทรยรวมกบปยเคมดวย

การใชปยอนทรย ปยเคม และปยเคมรวมกบปย

อนทรยชนดตางๆ มผลท�าใหการเจรญเตบโตผลผลตและ

องคประกอบผลผลตแกนตะวนแตกตางกนทงในลกษณะ

ความสง ขนาดความกวางของใบน�าหนกตนสดน�าหนก

ตนแหง จ�านวนหวตอตน ผลผลตน�าหนกหวสด และคา

บรกซของหวแกนตะวน การใสปยหมกสตรพระราชทาน

อตรา2,000กก./ไรมผลท�าใหแกนตะวนมน�าหนกหวสด

มากทสดรองลงมาคอการใสปยเคมสตร15-15-15อตรา

25 กก./ไร รวมกบใสปยอนทรยคณภาพสง อตรา 200

สรปผลการวจย



ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไรรวมกบการใส

ปยหมกสตรพระราชทานอตรา1,000กก./ไรมผลท�าให

คาบรกซของหวแกนตะวนสงทสดเมอเทยบกบการใสปย

เคมเพยงอยางเดยวหรอการไมใสปย

งานวจยในครงนส�าเรจลลวงไปดวยดโดยไดรบการ

สนบสนนจากทนว จยจากสถาบน วจยและพฒนา

มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม ประจ�าปงบประมาณ

พ.ศ. 2559 ผวจยขอขอบคณหนวยงานดงกลาวทได

สนบสนนงบประมาณเพอท�าการวจย

กก./ไรและการใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไร

ตามล�าดบ ในขณะทการใสปยเคมสตร 15-15-15 อตรา

50กก./ไรและไมใสปยใหน�าหนกหวสดต�า

การใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา400กก./ไรและ

การใสปยหมกสตรพระราชทานอตรา2,000กก./ไรมแนว

โนมใหหวขนาดใหญพเศษมากกวาการใสปยชนดอน ๆ

รองลงมาคอ ใสปยเคมสตร15-15-15อตรา25กก./ไร

รวมกบใสใสปยอนทรยคณภาพสงอตรา200กก./ไรสวน

การใสปยคอกมลโค อตรา 1,600 กก./ไร มแนวโนมให

ผลผลตหวขนาดใหญมากทสดรองลงมาคอการใสปยเคม

สตร 15-15-15 อตรา 25 กก./ไร รวมกบใสปยอนทรย

คณภาพสง อตรา 200 กก./ไร และการใสปยอนทรย

คณภาพสงอตรา400กก./ไรตามล�าดบนอกจากนการ

กตตกรรมประกาศ


กรมพฒนาทดน.2545.คมอการผลตและประโยชนของปยคณภาพสง.กรงเทพฯ:กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมพฒนาทดน. 2551. วารสารเผยแพรปยอนทรยคณภาพสง พด. 12. กรงเทพฯ: ส�านกผเชยวชาญ สถาบนวจยและ

พฒนาเทคโนโลยชวภาพทางดน ส�านกวจยและพฒนาการจดการทดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ.

ฑฆมพรสงหเทยนเทวนทรจนทวงคภานวฒนสนเมองและชมดาวข�าจรง.2557.อทธพลของปยมลไกและขแดด

นาเกลอทมผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของแกนตะวนจงหวดเพชรบร.แกนเกษตร42,158-163.

นมต วรสต และ สนน จอกลอย. 2549. อนนลน: สารส�าคญส�าหรบสขภาพในแกนตะวน. วารสารแกนเกษตร 34(2),

85-91.

มาลจรวงศศร.2543.Carbohydrate:oligofructoseingredient.อาหารและยา7(2):19-23.

พงศศรพชรปรชา.2537.หลกการและวธการวเคราะหดนและพช.ภาควชาปฐพศาสตรคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลย

ขอนแกน.

วระโรพนดงและสกญญาทวกจ.2557.ผลของปยเคมและปยอนทรยคณภาพสงทมตอการเปลยนแปลงคณสมบตดน

การเจรญเตบโตและผลผลตของแกนตะวน. ส�านกงานพฒนาทดนเขต 5. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ.

วนชยวงษา.2558.ความรเรองปย,ธาตอาหารพชและการปรบปรงบ�ารงดน.(สบคนเมอ19มนาคม2558).Available

from:URL:http://www.Chainat.go.th/sub1/ldd/Report/Page-02.doc.

สนนจอกลอยรชนพทธารชนกมแกววลาวรรณตลาและถวลยเกษมาลา.2549.อทธพลของการใชปยเคมรวมกบปย

อนทรยทมตอการเจรญเตบโตและผลผลตของแกนตะวน(Helianthus tuberosus L.).วารสารแกนเกษตร34(2),

164-170.




อทธศกด จนโท. 2558. การศกษาปยอนทรยคณภาพสงตอการเจรญเตบโตและผลผลตของแกนตะวน:พชทางเลอกเพอ

สขภาพ.รายงานการวจยนกศกษาระดบปรญญาตรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม.

อตถอจฉรยมนตร.2555.ศกยภาพการใหผลผลตและลกษณะการเจรญเตบโตของแกนตะวนในสภาพเกษตรอนทรย.สาขา

วชาเทคโนโลยและพฒนาการเกษตรคณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม.

Black,C.A.1965.MethodofsoilanalysisPart2.Agronomy9.AmericanSocietyofAgronomy,Wisconsin.

Bricker,A.A.1989.MSTAT-CUser’sGuide.MichiganStateUniversity.

Cottenie,A.1980.Soilandplanttestingasabasisoffertilizerrecommendation.FAO,Rome.

Cosgrove,D.R.,E.A.Oelke,J.D.Doll,D.W.Davis,D.J.Undersander,andS.E.Splinger.2000.Jerusalemartichoke

[Online].(AccessedOctober11,2015).Availablefrom:URL:http://www.hort.purdue.edu/newcrop/

afcm/jerisart.html.

Drilon,J.R.1980.Standardmethodsofanalysis forsoil,plantwaterandfertilizer.Los,Banos,Laguna,

Philippines

Farnworth,E.R.1993.Fructansinhumanandanimaldiets.(In)ScienceandTechnologyofFructans,edited

byM.SuzukiandN.J.Chatterton.CRCPress,London.

Gomez,K.A.,&Gomez,A.A.1984.StatisticalProceduresforAgriculturalResearch.JohnWiley&Sons:New

York,USA.

Orafti.2005.Activefoodscientificmonitor.AnOraftiNewsletter,Nr.12-spring2005.

Schultheis,J.2004.GrowingJerusalemartichoke[Online].(AccessedJuly24,2016).Availablefrom:URL:

http://content.ces.ncsu.edu/growing-jerusalem-artichokes.

Waters,L.,D.Davis,LRiehle,andM.Weins.1981.Jerusalemartichokestrials.DepartmentofHorticulture,

Mimeo,UniversityofMinnesota,St.PaulMinnesota.




การเปรยบเทยบผลผลตของออยปลก และวธทางเขตกรรมทเหมาะสมหลงเกบเกยวตอ

จ�านวนหนอและการเจรญเตบโตของออยตอ 1 พนธขอนแกน 3 และพนธเค 95-84

การปลกออยใหสามารถไวตอไดหลายตอเปนการลดตนทนการผลตออยใหกบเกษตรกรชาวไรออยการศกษาในครงนมวตถประสงค1)เพอเปรยบเทยบการงอกและผลผลตของออยปลกพนธขอนแกน3และพนธเค95-84และ2)เพอศกษาวธทางเขตกรรมตางๆทมผลตอการงอกการเจรญเตบโตและผลผลตของออยตอ1พนธขอนแกน3และพนธเค95-84ท�าการทดลองระหวางเดอนตลาคมพ.ศ.2556ถงเดอนตลาคมพ.ศ.2558โดยใชแผนการทดลองแบบSplitPlotinRandomizedCompleteBlockDesignจ�านวน4ซ�าก�าหนดใหออยพนธขอนแกน3และพนธเค95-84เปนMain-plotและSub-plotเปนวธทางเขตกรรมไดแก1)ไมเผา2)เผาใบ3)ใชรถไถเดนตามไถตดรากออยสองขาง4)ใชจอบหมนปนระหวางรองออยและ5)ใชจอบหมนปนตอออยจากการศกษาพบวาความงอกของออยปลกพนธขอนแกน3และออยพนธเค95-84ไมมความแตกตางกนในทางสถตสงผลท�าใหผลผลตของออยปลกทง2พนธไมแตกตางกนซงออยพนธขอนแกน3ใหผลผลต16.37ตน/ไรและออยพนธเค95-84ใหผลผลต16.45ตน/ไรเมอเกบเกยวออยปลกและท�าการเขตกรรมดวยวธตางๆพบวาวธทางเขตกรรมทแตกตางกนมผลตอการงอกของออยตอ1ท�าใหจ�านวนหนอตอพนทแตกตางกนในทางสถตทงทอาย1,2,3และ6เดอนหลงจากเกบเกยววธทางเขตกรรมทมผลท�าใหความงอกของออยตอ1มากทสดคอการใชรถไถเดนตามไถตดรากแตวธการดงกลาวใหจ�านวนหนอตอพนทไมแตกตางในทางสถตไปจากการใชจอบหมนปนระหวางรองออยและการไมเผาใบในขณะทการเผาใบออยและการใชจอบหมนปนตอออยมแนวโนมใหจ�านวนหนอตอพนคอนขางต�านอกจากนยงพบวาวธทางเขตกรรมทตางกนมผลท�าใหการเจรญเตบโตของออยตอ 1 แตกตางกนในลกษณะความสง และความยาวของใบ แตไมมผลท�าใหผลผลตของออยตอ1แตกตางกนอยางไรกตามในกรรมวธการใชรถไถเดนตามไถตดรากมแนวโนมใหผลผลตออยตอ1มากทสดเทากบ7.03ตน/ไรรองลงมาคอการใชจอบหมนปนระหวางรองออยการไมเผาใบการเผาใบและการใชจอบหมนปนตอออยโดยมผลผลตเทากบ6.86,6.33,5.36และ4.69ตน/ไรตามล�าดบการเขตกรรมโดยการใชรถไถเดนตามไถตดราก และการใชจอบหมนปนระหวางรองออยหลงเกบเกยวออยปลกนนถงแมจะสามารถท�าใหออยตอมความงอกสงถาหากไมมการใหน�าชลประทานหรอฝนไมตกเปนเวลานานกจะไมสามารถเพมผลผลตออยตอ 1 ได ดงนนในการผลตออยและการไวตอใหไดหลายตอจงควรมการใหน�าชลประทานแกออยควบคกนไปดวย

ค�าส�าคญ :การไวตอ,การเผาออยและการไถตดรากออย

บทคดยอ

สทธลกษณ ศรไกร1, กญชลกา รตนเชดฉาย2 และ ส�าราญ พมราช2*

1 สาขาวชาเทคโนโลยการเกษตร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 440002 สาขาวชาเกษตรศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000

ผเขยนใหตดตอ:E-mail:[email protected]




Comparison of sugarcane varieties for yield of planted sugarcane and appropriate agronomic practices after harvest on number of ratoons and

growth of the first ratooning crop of Khon Kaen 3 and K95-84

Goodratooningabilityofsugarcanecanreduceproductioncostforsugarcanegrowers.The

objectivesofthisstudyweretocompareyield,germinatingabilityofplantedcropandratooning

abilityoftwosugarcanevarieties(KhonKaen3andK95-84)andtoinvestigatetheeffectsofagronomic

practicesafterharvestonratooningability,growthandyieldoffirstratooningcrop.Theexperiment

wasconductedunderfieldconditionsatKalasinprovinceduringOctober2013toOctober2015.A

splitplotdesignwithfourreplicationswasusedinthisstudy.Twosugarcanevarietieswereassigned

inmainplotsandfiveagronomicpracticesconsistingofburning,noburning,cuttingsugarcaneroots

atthesidesoftherowswithatwo-wheeltractor,usingarotatinghoebetweenrowsandusinga

rotatinghoeontherowswerearrangedinsubplots.Varietieswerenotsignificantlydifferentfor

germinationandcaneyieldofplantedcrop.KhonKaen3hadcaneyieldof16.37tonsRai-1(0.16

ha)andK95-84hadcaneyieldof16.45tonsRai-1.Agronomicpracticesafterharvestweresignificantly

differentfornumberofratoonsoffirstratooningcropat1,2,3and6monthsafterharvest.Cutting

sugarcanerootsatthesidesoftherowswithatwo-wheeltractorhadthehighestnumberofratoons

offirstratooningcropbutnotsignificantlydifferentfromusingarotatinghoebetweenrowsandno

burning.Whileburningandarotatinghoeontherowstendedtohavelownumberofratoons.

Agronomicpracticeswerealsosignificantlydifferentforplantheightandleaflengthoffirstratooning

cropbuttheywerenotsignificantlydifferentforcaneyield.Cuttingsugarcanerootsatthesidesof

therowswithatwo-wheeltractortendedtohavethehighestcaneyieldoffirstratooningcrop(7.03

tons Rai-1)followedbyusingarotatinghoebetweenrows(6.86tonsRai-1),noburning(6.33tons

Rai-1),burning(5.36tonsRai-1)andusingarotatinghoeontherows(4.69tonsRai-1)respectively.

ABSTRACT

Sutiluck Sikrai1, Kanchalika Ratanacherdchai2 and Sumran Pimratch2*

1Program in Agricultural Technology, Faculty of Agricultural Technology,

Rajabhat Maha Sarakham University, Maha Sarakham 44000, Thailand 2Program in Agriculture, Faculty of Agricultural Technology,

Rajabhat Maha Sarakham University, Maha Sarakham 44000, Thailand

*Correspondingauthor:E-mail:[email protected]



บทนำา

Althoughcuttingsugarcanerootsatthesidesoftherowswithatwo-wheeltractorandusinga

rotatinghoebetweenrowshadthehighestnumberofrationsoffirstratooningcrop,theydonot

increasecaneyieldifirrigationisnotavailableorthecropissubjectedtoseveredrought,and,

therefore,thecropshouldbeirrigated.

Keywords :ratooning,burningandcuttingsugarcaneroots

ออย(Saccharum officinarumL.)เปนพชเศรษฐ

กจทส�าคญชนดหนงของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2558

ประเทศไทยมพนเกบเกยวออย9,591,000ไรไดผลผลต

106,333,000ตนผลผลตเฉลย11.09ตน/ไรผลผลตออย

สวนใหญใชเปนวตถดบในการผลตน�าตาลเพอบรโภค

ภายในประเทศและสงออกไปตางประเทศคดเปนมลคา

98,309ลานบาท(ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตร,2558)

นอกจากนผลพลอยไดจากอตสาหกรรมน�าตาลสามารถน�า

ไปใชประโยชนในอตสาหกรรมตอเนองอยางอนไดอกเชน

ชานออยใชท�าเชอเพลงเยอกระดาษวสดกอสรางปยหมก

และวสดบ�ารงดนสวนกากตะกอนใชเปนปยอนทรยไขใช

ท�าหมกพมพและยาขดเงากากน�าตาลใชผลตแอลกอฮอล

จงนบไดวาออยเปนพชเศรษฐกจทสรางงานสรางรายได

และมความส�าคญอยางยงกบอตสาหกรรมทตองใชน�าตาล

เปนวตถดบ

การปลกออยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอสวนใหญ

เกษตรกรจะปลกออยโดยอาศยน�าฝนเปนหลก พนทปลก

สวนใหญเปนดนรวนปนทรายและดนทรายดนมความอดม

สมบรณต�าปญหาการปลกออยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ทส�าคญปญหาหนงคอออยไวตอไดเพยง1–2ตอเทานน

เนองจากผลผลตออยตอจะลดลงมากเกนกวา20%จนไม

คมตอการดแลรกษาซงอาจมสาเหตมาจากฤดการเกบเกยว

ออยเปนชวงฤดแลงและเกษตรกรมการเผาออยท�าใหเกด

การระเหยของน�าทผวดนออกไปและอาจมผลท�าใหรากใน

ชนบนถกท�าลายดวยท�าใหออยตองอกไมดหรอท�าใหหนอ

ทงอกขนมาใหมตาย การงอกของออยตอทไมสม�าเสมอ

ท�าใหจ�านวนตนตอพนทลดลงซงสงผลใหผลผลตของออย

ตอลดลงตามจนไมคมตอการดแลรกษานอกจากนนปญหา

อนๆทพบไดแกการปลกออยในสภาพพนททไมเหมาะ

สม การเลอกใชพนธทไมถกตอง ซงพนธออยจะมความ

เฉพาะเจาะจงในแตละสภาพพนทและการขาดแคลนทอน

พนธทมคณภาพในประเทศไทยพนทปลกออยสวนใหญอย

ในเขตอาศยน�าฝน ซงผลผลตออยในแตละปจงมความ

แปรปรวนสงมากโดยเฉพาะพนธทไมทนแลงจะไดรบผลก

ระทบมากในระยะฝนทงชวงหรอการปลกขามแลงอกทง

ความอดมสมบรณของดนลดลงเนองจากการปลกออยตอ

เนองกนเปนระยะเวลานานโดยทไมมการบ�ารงดนและการ

ทเกษตรกรเผาใบออยกอนเกบเกยว(อรรถสทธ,2544)

การไวตอออยไดหลายๆ ปสามารถสรางก�าไรและ

รายไดใหกบเกษตรกรอยางมากเนองจากออยตอใชตนทน

ในการผลตต�าผลผลตออยตอทไดจงถอไดวาเปนก�าไรแต

ในความเปนจรงแลว เกษตรกรภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

สวนใหญไมสามารถไวตอไดนานหลายป เนองจากมขอ

จ�ากดหลายๆประการ โดยเฉพาะการงอกของออยตอท

ไมสม�าเสมอสงผลใหจ�านวนตน(ล�า)ตอพนทลดลงท�าให

ผลผลตของออยตอลดลงดวย ดงนนจ�าเปนตองมการ

จดการดแลรกษาออยตอดวยวธทางเขตกรรมทเหมาะสม

ซงจะท�าใหออยตอมการงอกทสม�าเสมอใกลเคยงกบออย

ปลกและท�าใหผลผลตของออยตออยในเกณฑทดหากม

วธการจดการแปลงออยทดเพอใหออยสามารถไวตอได

มากกวา2ตอโดยผลผลตลดลงจากออยปลกไมเกน20

%นาจะเปนแนวทางหนงทสามารถลดตนทนการผลตออย

ของเกษตรกรลงไดดงนนงานวจยในครงนจงมวตถประสงค

เพอ1)เปรยบเทยบการงอกและผลผลตของออยปลกพนธ




ขอนแกน3และพนธเค95-842) เปรยบเทยบการงอก

ของออยตอ1พนธขอนแกน3และพนธเค95-84และ

3) ศกษาวธทางเขตกรรมตาง ๆ ทมผลตอการงอก การ

เจรญเตบโตและผลผลตของออยตอ1พนธขอนแกน3

และพนธเค95-84

แผนการทดลอง

ท�าการทดลองในชวงระหวางเดอนตลาคม พ.ศ.

2556ถง เดอนตลาคมพ.ศ. 2558วางแผนการทดลอง

แบบ Split Plot in RandomizedComplete Block

Designจ�านวน4ซ�าโดยก�าหนดใหออยพนธขอนแกน3

และพนธเค95-84เปนMain-plotและSub-plot

เปนวธทางเขตกรรมไดแก1)ไมเผา2)เผาใบ3)ใชรถไถ

เดนตามไถตดรากออยสองขาง4)ใชจอบหมนปนระหวาง

รองออยและ5)ใชจอบหมนปนตอออย

การปลกและการดแลรกษา

1)การเตรยมพนทเตรยมดนโดยการไถดะไถแปร

และคราดพนททใชในการทดลองยกรองระหวางแถวขนาด

1.15ม.ขนาดแปลงทดลองแตละแปลงยอยมขนาด9x

11ม.และมระยะหางระหวางแปลงยอย1ม.

2) การปลก การวางทอนพนธโดยวางออยทงล�า

เหลอมกนครงล�าแลวใชมดสบใหขาดเปนทอนๆละ2-3

ตา เพอใหออยงอกสม�าเสมอ แตละแปลงยอยปลกออย

จ�านวน8แถว

3)การใสปยเคมออยปลกใหมใสปยเคมสตร15-

15-15และ46-0-0อตรา100กก./ไรแบงใส2ครงๆ

แรกเมอออยอาย45วนครงท2เมอออยอาย3เดอน

4)การก�าจดวชพชใชแรงงานคนดายหญาในชวง

ตงแตปลกจนถง4เดอนและใชเครองจกรไถพรวนระหวาง

รองหลงปลกเมอมวชพชงอก

5) การเกบเกยวออยปลกเพอไวตอ เมอออยอาย

ครบ 12 เดอน ใชมดตดตนออยชดดนและตดสวนปลาย

ยอดและใบออกเพอน�ามาชงหาน�าหนกผลผลต

6)การเขตกรรมตามกรรมวธการทดลองหลงจาก

เกบเกยวออยปลกได 1 สปดาห ท�าการเขตกรรมตาม

วธดำ�เนนก�รวจย

กรรมวธตางๆ ทก�าหนดคอไมเผาเผาใบการใชรถไถเดน

ตามไถตดรากออยสองขางการใชจอบหมนปนระหวางรอง

ออยและการใชจอบหมนปนตอออย

7)การใสปยออยตอ1 ใสปยเคมสตร15-15-15

และ46-0-0อตรา150กก./ไรโดยแบงใส2ครงครง

แรกใสทนทหลงเกบเกยว ครงท 2 เมอออยตออายได 3

เดอน

8)การเกบเกยวออยตอ1เมอออยตออายครบ12

เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลก ใชมดตดตนออยชดดน

และตดสวนปลายยอดและใบออกเพอน�ามาชงหาน�าหนก

ผลผลต

การเกบขอมล

1)การงอกของออยปลก โดยการนบจ�านวนหนอ

(ตน) ทเกดทกแถวในแตละแปลงยอยทระยะการเจรญ

เตบโต1เดอน2เดอนและ3เดอนหลงจากปลกแลว

น�าไปค�านวณเปนจ�านวนหนอตอไร

2)จ�านวนล�ากอนการเกบเกยวโดยการนบจ�านวน

ล�าตอแถวแตละแปลงยอยทอาย12 เดอนหลงจากปลก

แลวน�าไปค�านวณเปนจ�านวนล�าตอไร

3)ความยาวล�าสมวดความยาวล�าจ�านวน18ตน

ตอแปลงยอยแลวน�ามาค�านวณหาคาเฉลย

4) ผลผลตของออยปลก โดยเกบเกยวออยปลก

แตละแปลงยอยขนาดพนท9x11ม.แลวน�ามาชงน�าหนก

สดของออยแลวค�านวณหาน�าหนกสดเฉลยตอไร

5)การงอกของออยตอ1หลงจากท�าการเขตกรรม

ในแตละวธแลวเกบขอมลการงอกโดยนบจ�านวนหนอท

งอกในแตละแปลงยอยขนาดพนท9x11ม.ทอาย1,2,

3และ6เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลกแลวค�านวณหา

คาเฉลยจ�านวนหนอตอไรและเปอรเซนตการงอก

6)ความสงโดยสมวดความสงทอาย2,4,6และ

8 เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลก ซงในการวดความสง

จะวดความสงจากระดบผวดนจนถงจดคอใบ จ�านวน 18

ตนตอ 1 แปลงยอย แลวค�านวณหาคาเฉลยความสงใน


7)ความยาวของใบออยเกบขอมลทอาย2,4,6

และ8เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลกโดยวดจากโคนใบ

ถงปลายใบของใบท3จากยอดทคลขยายเตมทจ�านวน



18ตน (1ใบตอ1ตน)ตอแปลงยอยแลวค�านวณหาคา

เฉลย

8)ความกวางของใบออยเกบขอมลทอาย2,4,6

และ8เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลกโดยวดบรเวณจด

กงกลางของใบออยใบท3จากยอดทคลขยายเตมทจ�านวน

18ใบตอแปลงยอยแลวค�านวณหาคาเฉลย

9)ขนาดของล�าโดยวดเสนรอบวงทอาย2,4,6

และ 8 เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลก และเสนผาน

ศนยกลางของล�าเมอเกบเกยวออยจ�านวน18ล�าตอแปลง

ยอยแตละล�าวด3จดคอสวนโคนตนสวนกลางล�าและ

สวนปลายของล�าออยแลวน�ามาหาคาเฉลย

10)จ�านวนล�าตอพนทโดยนบล�าออยตอ1ทอาย

12เดอนหลงจากเกบเกยวออยปลกในพนทขนาด9x11

ม.ในแตละแปลงยอยแลวน�ามาค�านวณหาจ�านวนล�าตอไร

11)ผลผลตของออยตอ1โดยเกบเกยวออยแตละ

แปลงยอยขนาดพนท9x11ม.น�ามาชงหาน�าหนกสด

แลวค�านวณหาน�าหนกเฉลยตอไร


วเคราะหความแปรปรวนของขอมล(Analysisof

variance)แตละลกษณะของออยปลกแบบRandomized

CompleteBlockDesign(RCBD)และวเคราะหขอมล

ของออยตอ 1 ตามแผนการทดลองแบบ Split Plot in

Randomized Complete Block Design และเปรยบ

เทยบความแตกตางระหวางคาเฉลยของแตละกรรมวธโดย

ใชวธDuncan’sMultipleRangeTest(DMRT)(Gomez

andGomez,1984)โดยใชโปรแกรมวเคราะหขอมลทาง

สถตส�าเรจรปMSTAT-C(Bricker,1989)

จากการศกษาพบวาความงอกของออยปลกพนธ

ขอนแกน3และพนธเค95-84ไมมความแตกตางกนใน

ทางสถต(ตารางท1)เชนเดยวกนกบจ�านวนล�าตอไรและ

ความยาวล�าของออยปลกทง2พนธไมมความแตกตางกน

ดงนนจงสงผลท�าใหผลผลตของออยทง2พนธไมแตกตาง

กน(ตารางท1)เมอพจารณาจ�านวนล�าตอพนทของแตละ

แปลงยอยทจะท�าการเขตกรรมตามกรรมวธตาง ๆ หลง

เกบเกยวออยปลกพบวาจ�านวนล�าดงกลาวไมมความแตก

ตางกนในทางสถต และจ�านวนล�าแตละแปลงยอยมคาท

ใกลเคยงกนชใหเหนวามความใกลเคยงกนของจ�านวนตอ

เรมตนกอนทจะท�าการเขตกรรมแตละกรรมวธ ซงเมอ

ตรวจสอบความงอกของออยตอ1ยอมเปนผลเนองมาจาก

การท�าการเขตกรรมดวยวธตางๆ ทศกษา หลงจากเกบ

เกยวออยปลกและท�าการเขตกรรมตามกรรมวธตางๆและ

ตรวจวดความงอกทอาย1,2,3และ6เดอนหลงจากเกบ

เกยว ของออยตอ 1 พบวา ความงอกของออยพนธ

ขอนแกน 3 และพนธเค 95-84 ไมมความแตกตางกน

(ตารางท2)แตเมอพจารณาถงผลของการเขตกรรมแตละ

วธหลงจากเกบเกยวออยปลกพบวากรรมวธการเขตกรรม

ทแตกตางกนมผลท�าใหความงอกของออยตอ1ทอาย1,

2,3และ6เดอนหลงจากเกบเกยวแตกตางกนซงจากการ

ศกษาในครงนเหนไดวาจ�านวนหนอตอพนท(หนอ/ไร)และ

เปอรเซนตความงอกของออยตอ 1 ในแตละกรรมวธ

ทท�าการเขตกรรมมความแตกตางกนในทางสถต(ตารางท

2) การใชรถไถเดนตามไถตดรากมผลท�าใหความงอกของ

ออยตอ1มากทสดซงการเขตกรรมดวยวธดงกลาวมแนว

โนมใหจ�านวนหนอตอไรมากทสดทกระยะทท�าการ

ประเมนแตไมแตกตางในทางสถตไปจากการใชจอบหมน

ปนระหวางรองออย และการไมเผาใบออย ในขณะทการ

เผาใบออยหลงจากเกบเกยว และการใชจอบหมนปนตอ

ออยมแนวโนมใหจ�านวนหนอตอพนทคอนขางต�าเมอเทยบ

กบกรรมวธอนๆ

ส�าหรบการเจรญเตบโตของออยตอ 1 พบวาใน

ลกษณะความสงและความยาวใบสวนใหญมความแตกตาง

กนในทางสถต แตในลกษณะความกวางใบ และขนาดเสน

รอบวงไมมความแตกตางกนในทางสถต (ขอมลไมไดแสดง)

เมอเกบเกยวผลผลตออยตอ 1 พบวา การเขตกรรมทก

กรรมวธในการทดลองนไมมความแตกตางทางสถต อยางไร

กตามการเขตกรรมดวยวธการใชรถไถเดนตามไถตดรากม

แนวโนมใหจ�านวนล�าตอไรและใหผลผลตน�าหนกสดมากทสด

เทากบ7.03ตน/ไรรองลงมาคอการใชจอบหมนปนระหวาง

รองออยการไมเผาใบการเผาใบออยและการใชจอบหมน

ปนตอออยโดยมผลผลตเทากบ6.86,6.33,5.36และ4.69

ตน/ไร ตามล�าดบ (ตารางท 3) ซงขอมลผลผลตมความสอ

คลองกบความงอกของออยในแตละระยะทประเมน

ผลและวจ�รณผลก�รวจย




พนธออย คว�มงอก

1 เดอน

(หนอ/ไร)

คว�มงอก

2 เดอน

(หนอ/ไร)

คว�มงอก

3 เดอน

(หนอ/ไร)

คว�มย�วลำ�

(ม.)

จำ�นวนลำ�

(ลำ�/ไร)

ผลผลต

(ตน/ไร)

ขอนแกน 3 874.0 1,039.0 1,252.6 2.52 11,620.3 16.37

เค 95-84 680.4 1,053.1 1,288.0 2.41 12,870.1 16.45

F-test n.s. n.s. n.s. n.s. n.s. n.s.

C.V. (%) 12.7 8.4 16.7 7.2 7.6 14.4

ตอการเจรญเตบโตของออย และการใชไถระเบดดนดาน

รวมกบการใชจอบหมนไถพรวนระหวางแถวออยหลงฝน

ตกหรอหลงใหน�า 2-3 วนชวยใหออยมการเจรญเตบโตด

ท�าใหมจ�านวนล�าน�าหนกผลผลตตอไรและคาความหวาน

ทสงกวาการไมไถพรวนและจากการศกษาของนชจรนทร

และอรรถสทธ(2555)พบวาการไถรปเปอรระหวางรอง

ออยเปนการน�าความชนจากดนชนลางใหขนมาเปน

ประโยชนกบบรเวณรากออยซงเปนวธทางเขตกรรมทชวย

ใหออยทนแลงไดวธการดงกลาวสงผลท�าใหผลผลตของ

ออยตอเฉลยสงกวากรรมวธไมมการไถรปเปอร และไมม

การพรวนดนปดความชนการใชไถสวหรอเครองไถระเบด

ดนชนลางระหวางแถวออยเพอตดรากเกาและแยกดน

บรเวณรากใหแตกออกท�าใหดนมสภาพแวดลอมทเหมาะ

สมแกการเจรญเตบโตของรากจะชวยสงเสรมการงอกของ

ออยตอและชวยท�าใหผลผลตของออยตออยในเกณฑทด

จากการศกษาในครงนพบวาการใหผลผลตของออยตอ 1

อยในเกณฑต�าโดยทผลผลตของออยตอ1พนธขอนแกน

3ลดลงถง45.1%สวนออยพนธเค95-84ผลผลตลดลง

55.5%เมอเทยบกบผลผลตของออยปลกในขณะทการ

เขตกรรมดวยวธการตางๆ ผลผลตออยตอ1ลดลง41.9-

63.1%เมอเทยบกบผลผลตของออยปลกซงเปนผลเนอง

มาจากสภาพความแหงแลงเปนระยะเวลาทยาวนานในชวง

ทท�าการทดลองดงนนจงสงผลใหผลผลตของออยตอ1อย

ในเกณฑต�า

ตารางท 1ความงอกความยาวล�าจ�านวนล�าและผลผลตของออยปลกในเขตพนทบานโนนศลาต�าบลหนองกงศรอ�าเภอ

หนองกงศรจงหวดกาฬสนธระหวางเดอนตลาคมพ.ศ.2556ถงเดอนตลาคมพ.ศ.2557

n.s.=ไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน95โดยวธDMRT

จากการศกษาชใหเหนวาการเขตกรรมทแตกตาง

กนมผลท�าใหความงอกของออยตอ1แตกตางกนกรรมวธ

ทใหจ�านวนหนอตอพนทมากจะมแนวโนมใหจ�านวนล�าตอ

ไรและผลผลตของออยตอ1มากตามมาดวยซงจากการ

ศกษาในครงนการเขตกรรมทใหผลด คอ กรรมวธการใช

รถไถเดนตามไถตดราก และการใชจอบหมนปนระหวาง

รองออย ทงนอาจเนองมาจากการไถตดรากออยและการ

ใชจอบหมนปนระหวางรองออยเปนการเรงการสลายตว

ของรากเกาและท�าในดนบรเวณรากเหมาะสมตอการเจรญ

เตบโตของรากใหมจงสงผลท�าใหออยตองอกไดมากกวา

กรรมวธอน ๆ การไถตดรากออยและการใชจอบหมนปน

ระหวางรองออยหลงเกบเกยวออยยงเปนการตดทอน�า

ระหวางดนชนบนและดนชนลางท�าใหน�าจากดนชนลาง

ระเหยไดชาเปนการรกษาความชนของดนชนลางเอาไวเมอ

รากออยเจรญเตบโตลงไปในดนชนลางไดจงสงผลท�าใหออ

ตองอกไดดอกทงเมอฝนตกลงมาท�าใหน�ามการไหลซมลง

สดนไดมากขนซงจากการศกษาของกอบเกยรต(2549)

พบวาการไดไถตดรากออยหลงการเกบเกยวท�าใหออยตอ

สามารถใหผลผลตไดมากกวาปกต12.5%ในดนชดวารน

ซงเปนดนรวนปนทรายอยางไรกตามในออยตอ2ผลผลต

ลดลงจากออยตอ1ถง74%เนองจากจ�านวนล�าความ

สงและเสนผาศนยกลางของล�าออยลดลงวฒนศกดและ

คณะ(2549)พบวาการพรวนดนระหวางแถวออยตอมผล



กรรมวธ จำ�นวนหนอตอพนท (หนอ/ไร)

1 เดอน 2 เดอน 3 เดอน 6 เดอน

พนธออย (A)

ขอนแกน 3 1,349.3(48.5) 2/ 2,025.3 (72.8) 2,098.8 (75.4) 2,103.3 (75.6)

เค 95-84 874.5 (31.4) 1,538.8 (55.3) 1,783.2 (64.1) 1,789.4 (64.3)

F-test (A) n.s. n.s. n.s. n.s.

วธทางเขตกรรม (B)

ไมเผา 892.6bc1/ (32.1) 1,624.4bc (58.4) 1,764.6b (63.4) 1,770.6b (63.6)

เผาใบ 1,312.8a (47.2) 1,896.6ab (68.1) 2,001.4ab (71.9) 2,008.3ab (72.2)

รถไถเดนตามไถตดราก 1,358.0a (48.8) 2,049.6a (73.6) 2,136.3a (76.8) 2,142.6a (77.0)

จอบหมนปนระหวางรองออย 1,166.6ab (41.9) 1,826.4ab (65.6) 2,041.8ab (73.4) 2,041.8ab (73.4)

จอบหมนปนตอออย 829.4c (29.8) 1,513.1c (54.4) 1,761.0b (63.3) 1,768.4b (63.5)

F-test (B) ** ** ** **

พนธออย (A) x วธทางเขตกรรม (B)

ขอนแกน 3 x ไมเผา 1,055.0cd (37.9) 1,931.2 (69.4) 1,926.2 (69.2) 1,934.3 (69.5)

ขอนแกน 3 x เผาใบ 1,753.4a (63.0) 2,245.9 (80.7) 2,308.5 (83.0) 2,317.1 (83.3)

ขอนแกน 3 x รถไถเดนตามไถตดราก 1,596.9ab (57.4) 2,270.6 (81.6) 2,277.7 (81.8) 2,286.3 (82.2)

ขอนแกน 3 x จอบหมนปนระหวางรอง 1,317.6bc (47.3) 1,954.0 (70.2) 2,100.4 (75.5) 2,091.3 (75.1)

ขอนแกน 3 x จอบหมนปนตอออย 1,023.6cde (36.8) 1,724.7 (62.0) 1,881.2 (67.6) 1,887.3 (67.8)

เค 95-84 x ไมเผา 730.2ef (26.2) 1,317.6 (47.3) 1,603.0 (57.6) 1,607.0 (57.7)

เค 95-84 x เผาใบ 872.1def (31.3) 1,547.4 (55.6) 1,694.3 (60.9) 1,699.4 (61.1)

เค 95-84 x รถไถเดนตามไถตดราก 1,119.1cd (40.2) 1,828.7 (65.7) 1,994.9 (71.7) 1,998.9 (71.8)

เค 95-84 x จอบหมนปนระหวางรอง 1,015.6cdf (36.5) 1,698.9 (61.0) 1,983.2 (71.3) 1,992.4 (71.6)

เค 95-84 x จอบหมนปนตอออย 635.2f (22.8) 1,301.4 (46.8) 1,640.8 (59.0) 1,649.4 (59.3)

F-test (A x B) * n.s. n.s. n.s.

C.V. (%) 17.5 11.1 11.8 11.7

ตารางท 2จ�านวนหนอตอพนทของออยตอ1ทอาย1,2,3และ6 เดอนหลงจากเกบเกยวในเขตพนทบานโนนศลา

ต�าบลหนองกงศรอ�าเภอหนองกงศรจงหวดกาฬสนธระหวางเดอนตลาคมพ.ศ.2557ถงเดอนตลาคมพ.ศ.2558

n.s.=ไมมความแตกตางทางสถต*,**=แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน95และ99%ตามล�าดบ1/คาเฉลยทก�ากบดวยอกษรตางกนในคอลมนเดยวกนมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน95%โดยวธDMRT2/ตวเลขในวงเลบคอเปอรเซนตการงอก




กรรมวธ เสนผ�ศนยกล�งลำ�

(ซม.)

จำ�นวนลำ�

(ลำ�/ไร)

ผลผลต

(ตน/ไร)

พนธออย (A)

ขอนแกน 3 2.74 5,399.5 6.38 (45.1)

เค 95-84 2.75 4,471.8 5.73 (55.5)

F-test (A) n.s. n.s. n.s.

วธทางเขตกรรม (B)

ไมเผา 2.76 5,300.7 6.33 (47.6)

เผาใบ 2.80 4,482.8 5.36 (56.3)

รถไถเดนตามไถตดราก 2.73 5,708.9 7.03 (42.8)

จอบหมนปนระหวางรองออย 2.71 4,670.7 6.86 (41.9)

จอบหมนปนตอออย 2.71 4,515.1 4.69 (63.1)

F-test (B) n.s. n.s. n.s.

พนธออย (A) x วธทางเขตกรรม (B)

ขอนแกน 3 x ไมเผา 2.80 6,311.1 7.81 (30.4)

ขอนแกน 3 x เผาใบ 2.72 4,496.9 5.07 (57.9)

ขอนแกน 3 x รถไถเดนตามไถตดราก 2.67 5,862.3 7.21 (38.7)

ขอนแกน 3 x จอบหมนปนระหวางรอง 2.80 5,652.5 6.49 (42.5)

ขอนแกน 3 x จอบหมนปนตอออย 2.70 4,674.7 5.29 (55.0)

เค 95-84 x ไมเผา 2.72 4,290.4 4.84 (62.6)

เค 95-84 x เผาใบ 2.87 4,468.6 5.63 (54.8)

เค 95-84 x รถไถเดนตามไถตดราก 2.80 5,555.5 6.86 (46.6)

เค 95-84 x จอบหมนปนระหวางรอง 2.62 3,688.9 7.23 (41.3)

เค 95-84 x จอบหมนปนตอออย 2.72 4,355.5 4.10 (70.2)

F-test (A x B) n.s. n.s. n.s.

C.V. (%) 6. 2 6. 9 10.6

ตารางท 3 เสนผาศนยกลางล�าจ�านวนล�าและผลผลตของออยตอ1ทปลกในเขตพนทบานโนนศลาต�าบลหนองกงศร

อ�าเภอหนองกงศรจงหวดกาฬสนธระหวางเดอนตลาคมพ.ศ.2557ถงเดอนตลาคมพ.ศ.2558

หมายเหต:ตวเลขในวงเลบเปนเปอรเซนตการลดลงของผลผลตออยตอ1เมอเทยบกบออยปลก

n.s.=ไมมความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน95%โดยวธDMRT



จากสถตปรมาณน�าฝนในชวงเดอนตลาคม 2557

พบวามปรมาณฝนเพยงเลกนอย(57.7มม.)ซงในชวงเดอน

ดงกลาวเกบเกยวผลผลตออยปลก และท�าการเขตกรรม

ตามวธตางๆทศกษาและในชวงเดอนพฤศจกายน2557

-มกราคม2558พบวาไมมปรมาณฝนและในชวงเดอน

กมภาพนธถงเดอนมถนายนมฝนตกเพยงเลกนอย (ศนย

ประมวลวเคราะหถานการณน�าส�านกงานชลประทานท6,

2559)จงท�าใหการงอกของออยตอ1อยในเกณฑต�าและ

สงผลท�าใหผลผลตของออยตอต�าดวย การเขตกรรมโดย

การใชรถไถเดนตามไถตดราก และการใชจอบหมนปน

ระหวางรองออยหลงเกบเกยวออยปลกถงแมวาจะสามารถ

ท�าให อ อยตอ มความงอกสงถ าหากไมมการใหน�า

ชลประทานหรอฝนไมตกเปนเวลานานกจะไมสามารถเพม

ผลผลตออยตอ1ไดดงนนในการผลตออยและการไวตอ

ใหไดหลายตอจงควรมการใหน�าชลประทานแกออยควบค

กนไปดวย

ความงอกของออยปลกพนธขอนแกน3และออย

พนธเค 95-84 ไมมความแตกตางกนในทางสถต และสง

ผลท�าใหผลผลตของออยปลกทง2พนธไมแตกตางกนซง

ออยพนธขอนแกน3ใหผลผลต16.37ตน/ไรและออย

พนธเค95-84ใหผลผลต16.45ตนตอไร เมอเกบเกยว

ออยปลกและท�าการเขตกรรมดวยวธตางๆพบวาวธทาง

เขตกรรมทตางกนมผลตอการงอกของออยตอ1ซงท�าให

จ�านวนหนอตอไรแตกตางกนในทางสถตทงทอาย1,2,3

และ6เดอนหลงจากเกบเกยวการใชรถไถเดนตามไถตด

รากมผลท�าใหความงอกของออยตอ 1 มากทสด ซงการ

เขตกรรมดวยวธดงกลาวใหจ�านวนหนอตอพนทมากทสด

ทกระยะทท�าการประเมนแตไมแตกตางในทางสถตไปจาก

การใชจอบหมนปนระหวางรองออยและการไมเผาใบออย

ซงมจ�านวนหนอตอพนทมากรองลงมาตามล�าดบในขณะ

ทการเผาตอออยหลงจากเกบเกยว และการใชจอบหมน

ปนตอออยมแนวโนมใหจ�านวนหนอตอพนทคอนขางต�า

นอกจากนยงพบวาวธทางเขตกรรมทตางกนมผลท�าใหการ

เจรญเตบโตของออยตอ1แตกตางกนในลกษณะความสง

และความยาวของใบ แตไมมผลท�าใหผลผลตของออยตอ

1แตกตางกนแตอยางไรกตามในกรรมวธการใชรถไถเดน

ตามไถตดรากมแนวโนมใหผลผลตออยตอ1มากทสดรอง

ลงมาคอการใชจอบหมนปนระหวางรองออยการไมเผา

ใบ การเผาใบออย และการใชจอบหมนป นตอออย

ตามล�าดบ

สรปผลก�รวจย





กอบเกยรต ไพศาลเจรญ. 2549. ผลของการไถตดรากออยและปยไนโตรเจนอตราตาง ๆ ทมตอออยตอทปลกใน

ดนทราย.

การประชมวชาการออยและน�าตาลทรายแหงชาตครงท6(6thTSSCTCongress)ระหวางวนท17-19สงหาคม

2549ณโรงแรมเบเวอรลฮลลปารคจงหวดนครสวรรค.

นชจรนทรพงพาและอรรถสทธบญธรรม.2555.การศกษาวธทางเขตกรรมทชวยใหออยทนแลง.แกนเกษตร40

(ฉบบพเศษ3):92-95.

วฒนศกดชมภนชอรรถสทธบญธรรมพนศกดดษฐกระจนนรศรขจรผลและยงยทธเขยวชะอม.2549.ผลของ

การพรวนดนระหวาแถวออยตอทมผลตอการเจรญเตบโตของออยตอ.รายงานผลการวจยประจ�าป2549.

ศนยวจยพชไรสพรรณบรสถาบนวจยพชไรกรมวชาการเกษตร.

ศนยประมวลวเคราะหถานการณน�าส�านกงานชลประทานท6.2559.ขอมลปรมาณน�าฝนรายเดอน.(สบคนเมอ2

สงหาคม2559).Availablefrom:URL:http://www.www.rid6.net/wmsc/download/rainmonth.

pdf.

ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตร.2558.สถตการเกษตรของประเทศไทยป2558.กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

อรรถสทธ บญธรรม . 2544. สถานการณการผลตออยและน�าตาล. ขาวสารสมาคมนกวจยออยและน�าตาลแหง

ประเทศไทย.

Bricker,A.A.1989.MSTAT-CUser’sGuide.MichiganStateUniversity.

Gomez,K.A.andGomez,A.A.1984.StatisticalProceduresforAgriculturalResearch.JohnWiley&

Sons:NewYork.




ผลของการใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตรอาหารตอสมรรถนะ

การผลตไกเนอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตร

อาหารไกเนอ โดยทำาการทดลองในไกเนอ ทอาย 0 – 35 วน จำานวน 120 ตว ใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณ

(Completely Randomized Design) แบงออกเปน 3 ทรทเมนต (กลมควบคม, กลมทใชแปงจากเมลดทเรยน

ทดแทนปลายขาวในสตรอาหารไกเนอ ทระดบ 2 และ 4 เปอรเซนต ในสตรอาหาร) ทรทเมนตละ 4 ซำา ซำาละ

10 ตว โดยไกเนอแตละกลมจะไดรบสตรอาหารทมระดบพลงงาน และโปรตนเทากนทกกลม ผลการศกษา พบวา

การใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทน 4 เปอรเซนต มผลตออตราการเพมนำาหนกตวเฉลยของไกเนอในชวงอาย 7-35 วน

สงกวากลมควบคมอยางมนยสำาคญทางสถต (P<0.05) แตไมแตกตางกนทางสถต (P>0.05) กบไกเนอกลมทใชแปง

จากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตรอาหาร ทระดบ 2 เปอรเซนต นอกนน การใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทน

ปลายขาวในสตรอาหารไกเนอ ทระดบ 2 และ 4 เปอรเซนต ในสตรอาหาร พบวา ไมมผลตอสมรรถนะการผลตสวน

ใหญของไกเนอ ไดแก อตราการเพมนำาหนกตวเฉลย (ชวงอาย 7-21 วน และ 21-35 วน), ปรมาณอาหารทกนเฉลย,

อตราการแลกเนอ และอตราการเลยงรอด ในทกๆ ชวงของการทดลอง เปนตน

คำ�สำ�คญ: แปงจากเมลดทเรยน, ปลายขาว, สมรรถนะการผลต และ ไกเนอ

บทคดยอ

ววฒน วรามตร1* สรลรตน พวงบรสทธ2 วทวส เวชกล1 นฤมล เวชกล1 และวรพศ พฒนพานช1

1สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะเทคโนโลยอตสาหกรรมเกษตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก วทยาเขตจนทบร2สาขาวชาเทคโนโลยการจดการและพฒนาผลตภณฑ คณะเทคโนโลยอตสาหกรรมการเกษตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก วทยาเขตจนทบร

*ผเขยนทใหตดตอ : E-mail.: [email protected]




Effect of Dietary Substitution of Durian Seed Starch for Broken Rice on Productive Performance in Broiler

The experiment was conducted to determine the effect of dietary substitution of durian seed

starch for broken rice on productive performance in 120 broilers at the age 0 – 35 days old. Completely

Randomized Design (CRD) was used in this experiment which was divided into 3 treatments (control,

substitution of durian seed starch for broken rice at 2 and 4 percentage in ration) with 4 replications

for each treatment and 10 birds for each replication. All treatments were fed with layer diets

containing the same level of energy and protein. The results showed that at 7 - 35 days substitution

of durian seed starch, 4 percentage treatment had average body weight gained higher than control

group at significant difference (P<0.05) but no difference in 2 percentage substitution group. Moreover,

2 and 4 percentage substitution groups had no effect on productive performance in broiler for

average body weight gained (at 7 – 21 and 21 - 35 days), average feed intake, feed conversion ratio

and survival rate throughout the experiment period (7 - 35 days).

Keywords : Durian seed starch, broken rice, productive performance and broiler

ABSTRACT

Wiwat Waramit1* Saranrat Phuangborisut2 Wittawas Wetchagool1 Narumon

Wetchagool1 and Vorapis Phattapanit1

1Department of Animal Production Technology Faculty of Agro – Industrial Technology Rajamangala

University of technology Tawan – Ok, Chanthaburi Campus2Department of Product Development and Management Technology Faculty of Agro – Industrial

Technology Rajamangala University of Technology Tawan – Ok, Chanthaburi Campus

*Corresponding author : E-mail.: [email protected]



บทนำา

ปญหาการขาดแคลนวตถดบอาหารสตว หรอ

วตถดบอาหารสตวในประเทศผลตไดในปรมาณทไมเพยง

พอในปจจบน ท�าใหเกษตรกรผเลยงสตวจ�าเปนตองพงพา

วตถดบอาหารสตวทตองน�าเขาจากตางประเทศทมราคา

แพงกวาสงผลกระทบตอตนทนการผลตสตวทสงขน

เกษตรกรผเลยงสตวจงจ�าเปนตองหาแนวทางใหมเพอ

แกไขปญหาทไมกระทบตอประสทธภาพทางการผลต และ

ท�าใหลดตนทนลง แนวทางหนงทสามารถแกปญหานได

คอการน�าวสดเศษเหลอทางการเกษตร ทพบมากในจงหวด

จนทบร คอ เมลดทเรยนซงเหลอทงจากอตสาหกรรมการ

แปรรปทเรยนทมมากมายในจงหวดจนทบร วสดเหลอทง

จากโรงงานอตสาหกรรมแปรรปทเรยน ไดแก เปลอก

ทเรยน และเมลดทเรยน เปลอกทเรยนและเมลดทเรยน

จ�านวนมากจะถกก�าจดทงเปนขยะ ซงหากจดการไดไมด

จะกอใหเกดมลภาวะกบสงแวดลอมอกตอหนง ส�าหรบ

ปรมาณเมลดทเรยนมมากถงรอยละ 20 - 25 โดยน�าหนก

การน�าเมลดทเรยนมาใชประโยชน จงเปนสงทควร

พจารณามากกวาการก�าจดทงเปนขยะแตจ�าเปนอยางยงท

จะตองพฒนากระบวนการทจะสามารถใชประโยชนจาก

จากเมลดทเรยนโดยไมจ�าเปนตองผานขนตอนยงยากเพอ

ท�าใหบรสทธ (purification) เพอลดตนทนการผลตใหต�า

จนท�าใหมความเปนไปไดเพมขนในการพฒนาสการผลต

เชงพาณชยได การน�าเอาเมลดทเรยนมาผานกระบวนการ

ผลตเปนแปง แลวใชเปนวตถดบผสมในสตรอาหารสตว

ทดแทนวตถดบทมราคาแพง เชน ปลายขาว เพอใชลด

ตนทนในการเลยงสตว แตงานวจยทเกยวของกบการน�า

แปงจากเมลดทเรยนมาประยกตใชประโยชนในดาน

ปศสตวยงไมเคยมปรากฏ อยางไรกตาม ธนรรษมลวรรณ

และคณะ (2558) ไดศกษาการประเมนคาพลงงานงานท

ใชประโยชนไดและการยอยไดของเศษเหลอจากเปลอก

ทเรยนเพอเปนอาหารสตวเคยวเออง และรายงานของ

ณษฐา (2555) มการน�าเอาเศษเหลอจากทเรยนมา

ประยกตใช ไดแก ท�าการทดลองสกดสาร เจลพอลแซก

คาไรด (Polysaccharide Gel : PG) จากเปลอกทเรยน

(Durio zibethinus) ตอการตอบสนองทางภมคมกน การ

เพมน�าหนก อตราแลกเนอ การตานแบคทเรยโดยรวม และ

เชอซลโมเนลลาในมลและปรมาณคอเลสเตอรอลในกลาม

เนอของไกเนอ พบวา PG ไมมผลแตกตางอยางมนยส�าคญ

ทางสถตของการเพมน�าหนกไกและอตราแลกเนอ ชวยลด

ปรมาณแบคทเรยในมลไก เพมการตอบสนองทางภมคมกน

ของไก และลดปรมาณคอเลสเตอรอลในเนอไกได จากการ

คนควาเอกสาร พบวา ในเลดทเรยน 1 เมลด มสารอาหาร

มากมาย อาทเชน พลงงาน 254.5 กโลแคลอร โปรตน 2.9

กรม ไขมน 2.1 กรม คารโบไฮเดรต 56 กรม ใยอาหาร 1.9

กรม น�า 47.8 มลลกรม เถา 1.3 มลลกรม (Wikipedia,

2012) ดงนนการศกษาผลของการใชแปงจากเมลดทเรยน

ทดแทนปลายขาวในสตรอาหาร และระดบทเหมาะสมตอ

สมรรถนะการผลตไกเนอ จะชวยใหเกษตรกรผสตว ลด

ตนทนการผลต เกดการใชประโยชน และเพมมลคาจาก

วสดเศษเหลอทางการเกษตร ทสามารถหาไดงายในทอง

ถน ตอบสนองกระแสการศกษาวจยเกยวกบการน�าวสด

เศษเหลอทางการเกษตร มาใชในกระบวนการผลตสตว




ร�ยก�ร ปรม�ณโภชนะ

ความชน (%)

เถา (%)

โปรตน (%)

ไขมน (%)

เยอใยหยาบ (%)

ผนงเซลล (%)

แคลเซยม (%)

ฟอสฟอรส (%)

พลงงานรวม (kcal/kg.)

12.69

3.64

6.75

0.43

1.40

75.09

0.05

0.34

3,604.44

การเตรยมแปงจากเมลดทเรยน น�าเมลดทเรยนท

จะใชท�าเปนแปงมาลางท�าความสะอาด คดแยกสงแปลก

ปลอมทปะปนมา ผงลมใหแหง ท�าการอบแหงดวยตอบลม

รอนอณหภม 70 oC นาน 12 ชวโมง น�าเมลดทเรยนทอบ

แหงดแลว มากะเทาะเปลอกนอกออกจนเหลอแตเนอดาน

ใน น�าเขาเครองบดอาหารสตว บดใหละเอยด บรรจถงเกบ

ในหองควบคมอณหภมและความชนได แปงจากเมลด

ทเรยนทเหมาะสมแกการเกบรกษา ควรมความชนไมเกน

รอยละ 13

ท�าการทดลองในไกเนอสายพนธคอปปจ�านวน 120

ตว เลยงสตวทดลองในโรงเรอนระบบเปดทใชแกลบเปน

วสดรองพน เลยงไกเนอในคอกแบง ขนาด 2 X 2 เมตร

กรงละ 10 ตว เมอลกไกเนออายประมาณ 1 วน เดนทาง

มาถง ท�าการกกลกไกทงหมดรวมกน เปนเวลา 7 วนเพอ

ปรบสภาพใหเขากบสงแวดลอม และอาหาร ไกทดลองท

เลยงจะไดรบอาหารในปรมาณ และองคประกอบทาง

โภชนะทเทาๆ กนทกกลมตามความตองการของไกเนอ

(NRC, 1994) โดยใหอาหาร และน�าแบบเตมท (ad

libitum) ตลอดการทดลอง และท�าวคซนปองกนโรคนว

คลาสเซล และหลอดลมอกเสบ ตามโปรแกรมกอนเขาส

การทดลอง ท�าการท�าการสมลกไกเนอ แลวชงน�าหนกตว

เรมตนของลกไกทกตว เพอแบงเขาแตละกลมการทดลอง

โดยแตละกลมทดลองจะมน�าหนกตวเฉลยเรมตนใกลเคยง

กนมากทสดในทกๆ กลมทดลอง จากนนท�าการสมลกไก

เนอเขากบสงทดลอง 3 กลม กลมละ 4 ซ�า รวม 12 หนวย

ทดลองโดยในการทดลองครงนใชแผนการทดลองแบบสม

สมบรณ (Completely Randomized Design; CRD)

ประกอบไปดวย 3 ทรทเมนต (treatment), ทรทเมนตละ

4 ซ�า (replication) ซ�าละ 10 ตว รวม 12 กลม (หนวย

ทดลอง) โดยไกเนอแตละตวจะไดรบ การสมเขาทรทเมน

ต ดงน

ทรทเมนตท 1 (T1) : กลมควบคม (control) ได

รบสตรอาหารไกเนอปกต

ทรทเมนตท 2 (T2) : ไดรบสตรอาหารสตวทมแปง

เมลดทเรยนทดแทนปลายขาว ทระดบ 2 %

ทรทเมนตท 3 (T3) : ไดรบสตรอาหารสตวทมแปง

เมลดทเรยนทดแทนปลายขาว ทระดบ 4 %

การเกบขอมล ท�าการจดบนทกน�าหนกเรมตนของ

สตวทดลอง บนทกการเปลยนแปลงน�าหนกทเพมขนของ

สตวทดลองทกสปดาห บนทกน�าหนก

อาหารทให และอาหารทเหลอ บนทกจ�านวนและ

ชงน�าหนกสตวทดลองทตาย เพอค�านวณหาอตราการเจรญ

เตบโตเฉลยตอวน คาเฉลยปรมาณอาหารทกนไดตอวน

ตารางท 1 องคประกอบทางโภชนะของแปงจากเมลดทเรยนทวเคราะหไดในหองปฏบตการ




อตราการการแลกเนอ และอตราเลยงรอด และท�าการ

วเคราะหทางสถต โดยน�าขอมลทไดมาท�าการวเคราะหเพอ

หาคาความแปรปรวน และเปรยบเทยบคาความแตกตาง

ระหว างค าเฉลยในแตละกล มการทดลอง ด วยวธ

Duncan’s new multiple range test โดยใชโปรแกรม

SAS (statistical analysis system) system for

windows version 9.0 (มนตชย, 2544)

ผลของการใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลาย

ขาวในสตรอาหาร ทระดบ 2 และ4 เปอรเซนต ตอ

สมรรถนะการผลตตางๆ ของไกเนอพบวาอตราการเพมน�า

หนกตวเฉลยของไกเนอ แตละชวงอาย พบวาชวงอาย 7-21

และ 21 – 35 วน อตราการเพมน�าหนกตวเฉลยของไกเนอ

ไมมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (P>0.05)

แตชวงอาย 7 – 35 วนอตราการเพมน�าหนกตวเฉลยของ

ไกเนอ มความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต

(P<0.05) โดยไกเนอในกลมทใชแปงจากเมลดทเรยน

ทดแทนปลายขาวในสตรอาหาร ทระดบ 4 เปอรเซนต ม

อตราการเพมน�าหนกตวเฉลย สงกวาไกเนอในกลมควบคม

(โดยมอตราการเพมน�าหนกตวเฉลย เทากบ 40.58 และ

38.60 กรม/ตว/วน ตามล�าดบ) แตไมมความแตกตางกน

อยางมนยส�าคญทางสถต (P>0.05) กบไกเนอกลมทใชแปง

จากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตรอาหาร ทระดบ

2 เปอรเซนตในสตรอาหาร ซงมอตราการเพมน�าหนกตว

เฉลยอยท 39.55 กรม/ตว/วน อยางไรกตาม

ผลก�รวจย

ตารางท 2 สตรอาหารไกเนอในงานทดลอง ระยะ 0 - 21 วน และ 21 - 42 วน

วตถดบอ�ห�รสตวระยะ 0 - 21 วน ระยะ 21 - 42 วน

กลมควบคม ทดแทน 2 % ทดแทน 4 % กลมควบคม ทดแทน 2 % ทดแทน 4 %

ขาวโพด 33.5 34.8 33.7 36.5 35.6 36

ปลายขาว 15 13.72 13.44 17.5 17.15 16.8

แปงเมลดทเรยน 0 0.28 0.56 0 0.35 0.70

รำาละเอยด 8.1 8.8 9.1 11.3 11.5 11

กากถวเหลอง 24.3 24.6 24.3 18 18 18

ปลาปน 11.5 11.6 11.5 10.3 10.3 10.3

นำามนพช 3.8 3.7 3.8 2.7 3 3

เปลอกหอยปน 1 0.5 0.7 0.7 0.9 0.7

Dicalcium phosphate 1.3 0.5 1 1 1 1

DL-methionine 1 0.5 1 1 1 1

เกลอปน 0.25 0.5 0.45 0.5 0.6 0.75

พรมกซ 0.25 0.5 0.45 0.5 0.6 0.75

% โปรตนรวม 23.031 23.034 23.08 20.363 20.310 20.28

% พลงงานรวม 3,151.35 3,155.31 3,150.77 3,150.83 3,152.68 3,152.98




ไกเนอในกลมทใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทน

ปลายขาวในสตรอาหาร ทระดบ 2 เปอรเซนต กไมพบ

ความแตกตางทางสถต (P>0.05) กบไกเนอในกลมควบคม

ดวยเชนกนดงแสดงในตารางท 3

ในขณะทปรมาณอาหารทกนเฉลย อตราการแลก

เนอ และอตราการเลยงรอดของไกเนอแตละชวงอาย จาก

การใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตร

อาหารไกเนอ ทระดบ 2 และ 4 เปอรเซนต พบวาปรมาณ

อาหารทกนเฉลยอตราการแลกเนอ และอตราการเลยงรอด

ของไกเนอไมมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต

(P>0.05) ในทกชวงอาย (7 – 21 วน, 21-35 วน และ 7

– 35 วน) ดงแสดงในตารางท 3

การศกษาการใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลาย

ขาวในสตรอาหารไกเนอ ทระดบ 2 และ 4 เปอรเซนต ใน

สตรอาหาร ผลการศกษาพบวากลมทใชทดแทนทระดบ 4

เปอรเซนต มผลตออตราการเพมน�าหนกตวเฉลยของไก

เนอ สงกวากล มควบคม อยางมนยส�าคญทางสถต

(P<0.05) ในชวงอาย 7 – 35 วน แตไมแตกตางกนทาง

สถต (P>0.05) กบไกเนอกลมทใชแปงจากเมลดทเรยน

ทดแทนปลายขาวในสตรอาหาร ทระดบ 2 เปอรเซนต ทงน

อาจเนองมาจาก ในสตรอาหารไกเนอทง 3 กลม มระดบ

พลงงานและคณคาทางโภชนะอนทใกลเคยงกน ความแตก

ตางทเกดนน อาจเกดมาจากความผนแปรของวตถดบ ท

เปนองคประกอบของสตรอาหาร สงผลตอความนากนของ

อาหารแตละสตร จงมผลท�าใหอตราการกนไดของไกเนอ

แตกตางกน

สอดคลองกบรายงานของ สาโรช (2547) ทอธบาย

วา อาหารทมความนากนสง จะสงผลตออตราการกนได

ของสตว กระตนการหลงน�าลาย มผลตอประสทธภาพการ

ยอยอาหารดกวา สตรอาหารทมความนากนต�า หรอความ

แตกตางทพบนน อาจเกดจากการทสตรอาหารแปรปรวน

จนขาดดลยภาพ ดไดจากมคาอตราการเพมน�าหนกตว

เฉลยของกลมทใชทดแทนทระดบ 4 เปอรเซนต มคาเทากบ

40.58 และกลมควบคม เทากบ 38.60 กรม/ตว/วน ซงไม

หางกนมาก และอตราการเพมน�าหนกตวเฉลยในชวงอาย

7 - 21 วน และ 21 - 35 วน กยงไมมความแตกตางทาง

สถตดวย แตผลการศกษาทแสดงออกมามแนวโนมทด

สนบสนนแนวคดการใชเศษเหลอทางการเกษตรในทองถน

มาใชใหเกดประโยชนสงสดชวยเพมมลคาของเศษเหลอ

ทางการเกษตร สามารถลดตนทนการผลตสตวลงได โดย

ไมสงผลเสยตอประสทธภาพของการผลตสตว

อยางไรกตาม การใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทน

ปลายขาวในสตรอาหารไกเนอ ทระดบ 2 และ 4 เปอรเซนต

ในสตรอาหาร ไมมผลตอสมรรถนะการผลตสวนใหญของ

ไกเนอ ตลอดชวงของการทดลอง (7 - 35 วน) ไดแก อตรา

การเพมน�าหนกตวเฉลย (ชวงอาย 7 - 21 วน และ 21 - 35

วน), ปรมาณอาหารทกนเฉลย, อตราการแลกเนอ และ

อตราการเลยงรอด เปนตน ใกลเคยงกนกบรายงานของ

ณษฐา (2555) ทท�าการทดลองสกดสารเจลพอลแซกคา

ไรดจากเปลอกทเรยน ตอการการเพมน�าหนก อตราแลก

เนอ และปรมาณคลอเลสเตอรอลในกลามเนอของไกเนอ

โดยวธการฉดพนสารสกดจากเปลอกทเรยนเคลอบไปท

อาหาร ผลการศกษาพบวา การเพมน�าหนกไก และอตรา

แลกเนอ ในกลมทดลองและกลมควบคม ไมมผลแตกตาง

อยางมนยส�าคญทางสถต (P>0.05) และไกเนอกลมทดลอง

ยงมปรมาณคอเลสเตอรอลในเนออกไกต�ากวาไกกลมทไม

ไดรบสารสกดอยางมนยส�าคญ (P>0.05) ทงน ในการ

ทดลองการใชแปงจากเมลดทเรยน ทดแทนปลายขาวใน

สตรอาหารของไกเนอครงน ใชสตรอาหารทผสมขนเอง

โดยไมผานกระบวนการอดเมด ท�าใหสตรอาหาร มความ

ฟามคอนขางจะสง จ�าเปนจะตองมการเลยงปรบสตว

ทดลอง เพอชวยใหสตวทดลองค นเคยกบสตรอาหาร

เพราะถาหากใหสตวทดลองไดรบการเปลยนอาหารแบบ

ฉบพลน อาจท�าใหสตวเกดความเครยด และอาหารทม

ความเปนฝนสงนนจะท�าใหไกกนน�ามากขน กระเพาะเตม

เรว ท�าใหกนอาหารไดนอยลง อาจสงผลกระทบตอ

สมรรถภาพการเจรญเตบโตได สอดคลองกบรายงานของ

พนทพา (2543) ทกลาววา อาหารสตวทผสมขนใชเอง มก

เปนผง สวนมากสตวจะไมคอยชอบกนอาหารผง เพราะกน

แลวตดคอ ตองกนน�าตาม กนน�าเยอะ โดยอาหารมความ

ฟามสง ท�าใหสตวกนอาหารไดนอยลงกวาอาหารทอดเมด

และอาหารทมลกษณะเปนผง จะมเปอรเซนตการสญเสย

มากกวาอาหารอดเมด อาหารทมลกษณะความฟามสง

วจ�รณผลก�รวจย



สามารถวเคราะหหาไดจากคาวเคราะหเยอใย (Crude

fiber) ไดวธการลดความฟามของอาหารลง ไดแก การใช

น�ามน หรอใชกากน�าตาลผสมลงในสตรอาหาร แตไมควร

เกน 3% และวธการท�าเปนอาหารเหลว กจะสามารถเพม

ความนากน และลดความฟามของอาหารลงได

การใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวใน

สตรอาหารไกเนอ ทระดบ 2 และ 4 เปอรเซนต ในสตร

อาหาร พบวา กลมทใชทดแทนทระดบ 4 เปอรเซนต มผล

ตออตราการเพมน�าหนกตวเฉลยของไกเนอ สงกวากลม

ควบคม อยางมนยส�าคญทางสถต (P<0.05) ในชวงอาย 7

– 35 วน แตไมแตกตางกนทางสถต (P>0.05) กบไกเนอ

กลมทใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวในสตร

อาหาร ทระดบ 2 เปอรเซนต นอกนน การใชแปงจากเมลด

ทเรยนทดแทนปลายขาวในสตรอาหารไกเนอ ทระดบ 2

และ 4 เปอรเซนต ในสตรอาหาร พบวา ไมมผลตอ

สมรรถนะการผลตสวนใหญของไกเนอ ไดแก อตราการเพม

น�าหนกตวเฉลย (ชวงอาย 7 - 21 วน และ 21 - 35 วน),

ปรมาณอาหารทกนเฉลย, อตราการแลกเนอ และอตรา

การเลยงรอด ในทกๆ ชวงของการทดลอง เปนตน

1. การใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาวใน

สตรอาหารของไกเนอ จ�าเปนตองพจารณาถงตนทนของ

การผลตทจะเพมขน เนองจากคาใชจายในกระบวนการ

ผลตแปงจากเมลดทเรยนนน มขนตอนทคอนขางยงยาก

และมคาใชจายพอสมควร

2. ในการศกษาครงตอไปควรมการศกษาเพอ

เปรยบเทยบทระดบของการใชแปงจากเมลดทเรยนท

สรปผลก�รวจยขอเสนอแนะ




ปจจยสงแวดลอม และการจดการเลยงดไกเนอทมความ


5. ในการใชแปงจากเมลดทเรยนทดแทนปลายขาว

ในสตรอาหารของไกเนอ ควรมการเลยงปรบสตวเพอให

สตวค นเคยกบสตรอาหารทผสมขนเอง โดยไมผาน

กระบวนการอดเมด เพราะถาหากใหสตวทดลองไดรบการ

เปลยนอาหารแบบฉบพลน อาจท�าใหสตวเกดความเครยด

และอาหารทไมผานกระบวนการอดเมด จะคอนขางฟาม

สง ท�าใหไกกนน�ามากขน กระเพาะเตมเรวท�าใหกนอาหาร

ไดนอยลง อาจสงผลกระทบตอสมรรถภาพการเจรญ

เตบโตได

ลกษณะทศกษ�

ทรทเมนต

%CV F-

test กลม

ควบคม

ทดแทน

2 %

ทดแทน

4 %

อตราการเพมนำาหนกตวเฉลย (กรม/ตว/วน)

- อาย 7 – 21 วน

- อาย 21 – 35 วน

- อาย 7 – 35 วน

27.72

53.98

38.60b

27.28

49.27

39.55ab

27.93

53.51

40.58a

3.19

6.21

2.51

0.59

0.13

0.05

ns

ns

*

ปรมาณอาหารทกนเฉลย (กรม/ตว/วน)

- อาย 7 – 21 วน

- อาย 21 – 35 วน

- อาย 7 – 35 วน

57.75

66.91

64.62

57.68

67.27

63.70

57.42

67.53

63.99

2.05

2.58

2.71

0.92

0.88

0.75

ns

ns

ns

อตราการแลกเนอ

- อาย 7 – 21 วน

- อาย 21 – 35 วน

- อาย 7 – 35 วน

1.85

1.75

1.72

1.88

1.73

1.69

1.87

1.74

1.71

3.52

3.07

1.71

0.73

0.77

0.38

ns

ns

ns

อตราการเลยงรอด (%)

- อาย 7 – 21 วน

- อาย 21 – 35 วน

- อาย 7 – 35 วน

97.50

97.50

95.00

95.00

97.50

92.50

97.50

97.50

95.00

2.99

5.13

5.87

1.00

1.00

0.76

ns

ns

ns

ทเรยนนน จะสามารถทดแทนปลายขาวในสตร

อาหารไดสงทสดทระดบใดโดยไมสงผลเสยตอประสทธภาพ

ของการผลตสตว และใหผลคมคามากทสด

3. ควรท�าการประเมนคณคาทางโภชนะ ของแปง

จากเมลดทเรยนทกครง เนองจากความแตกตางในเรอง

สายพนธ ถนก�าเนด และปจจยเกยวกบลกษณะภมประเทศ

ทเพาะปลก ท�าใหไมสามารถระบปรมาณคณคาทางโภชนะ

การประเมนคณคาทางโภชนะ ถกตองแมนย�า จงสงผล

ใหการทดลองมความยงยาก ดงนน จงควรมการศกษาเพม

เตมเพอใหไดขอมลทแมนย�าขน เพอใหสามารถน�าผลทได

ไปใชเปนฐานขอมลตอไป

4. ในการน�าองคความรไปใชประโยชนนน ควร

ค�านงถงจดคมทน ราคาขายของสนคา พรอมทงค�านงถง

ตารางท 3 ผลของการใชแปงจากเมลดทเรยน ทดแทนปลายขาวในสตรอาหาร ตอสมรรถนะการผลตไกเนอ

หมายเหต: ns ไมแตกตางกนทางสถต (P>0.05)

* อกษรทแตกตางกนในแถวเดยวกน แสด ความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (P<0.05)



ขอขอบคณสาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะ

เทคโนโลยอตสาหกรรมการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลย

ราชมงคลตะวนออก วทยาเขตจนทบร เออเฟอสถานทวจย

และมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก สนบสนน

ทนวจยจากงบประมาณรายจาย (เงนรายได) ประจ�า

ปงบประมาณ พ.ศ. 2556

กตตกรรมประก�ศ


ณษฐา กจประเทอง. 2555. ผลของสารสกดเจลพอลแซกคาไรดจากเปลอกทเรยน Durio zibethinus ตอการตอบ

สนองทางภมคมกนในไก และปรมาณคอเลสเตอรอลในกลามเนอของไก. วทยานพนธ บณฑตวทยาลย,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธนรรษมลวรรณ พลมน, ถาวรณ สบรรณรตน และ ทรงศกด จ�าปาวะด. 2558. การประเมนคาพลงงานงานทใช

ประโยชนได และการยอยไดของเศษเหลอจากอตสาหกรรมการเกษตรเพอเปนอาหารสตวเคยวเออง. ว. แกน

เกษตร ปท 43 ฉบบพเศษ 1 หนา 491 - 498.

พนทพา พงษเพยจนทร. 2543. หลกการอาหารสตว เลม 1 : โภชนะ. พมพครงท 2. ส�านกพมพ โอเดยนสโตร.

กรงเทพมหานคร.

มนตชย ดวงจนดา. 2544. การใชโปรแกรม SAS เพอวเคราะหงานวจยทางสตว. พมพครงท 2. โรงพมพคลงนานา

วทยา. ขอนแกน.

สาโรช คาเจรญ. 2547. อาหารและการใหอาหารสตวไมเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน

NRC (National Research Council). 1994. Nutrient Requirements of Poultry. National academy press.

Washington, D.C. USA.

Wikipedia. 2012. สารานกรมเสร เรอง ทเรยน [online]. [Accessed July 2, 2014].Available from URL: http://

th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0

%B8%A2%E0%B8%99.





ลกษณะฟโนไทปและการจ�าแนกสายพนธไกพนเมองไทยในพนทจงหวดมหาสารคาม

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความหลากหลายของลกษณะภายนอกและจดจ�าแนกสายพนธไกพนเมอง

ไทยตามลกษณะประจ�าพนธ ท�าการศกษาในพนททงหมด 5 อ�าเภอ ในจงหวดมหาสารคาม ไดแก อ�าเภอเมอง

มหาสารคามอ�าเภอกนทรวชยอ�าเภอวาปปทมอ�าเภอชนชมและอ�าเภอเชยงยนจากการศกษาลกษณะประจ�าพนธ

ภายนอกของไกพนเมองไทยตามเกณฑมาตรฐานของกรมปศสตว4สายพนธทพบมากทสดคอไกนกกดไกประดหาง

ด�าไกนกแดงและไกเหลองหางขาวโดยไกเพศผทนยมเลยงมากทสดคอสายพนธนกกดขณะทเพศเมยพบสายพนธ

ประดหางด�ามการเลยงสงสดผลการศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา9ลกษณะของไกพนเมองไทยพบความแตกตาง

ระหวางเพศ(P<0.05)โดยเพศผมน�าหนกความสงความยาวปกความยาวหลงความยาวกระดกหนาแขงความยาว

เทาถงหลงและความยาวจงอยปากถงหงอนมากกวาเพศเมยขณะทพบเพยงลกษณะของความยาวหลงและความยาว

แขงทแตกตางกนระหวางไกพนเมองเพศเมยทง9สายพนธ(P<0.05)นอกจากนจากการส�ารวจขอมลสมรรถภาพการ

ผลตของแมไกพนเมอง3สายพนธทมการเลยงมากทสดพบวา ไกประดหางด�า ไกนกแดงและไกนกกด ใหจ�านวน

ผลผลตไขตอครงมคาเฉลย10.52±2.52,10.00±2.83และ10.67±1.12ฟองโดยพบอตราการรอดรอยละ76.64,

82.27 และ 72.94 ตามล�าดบ ผลการศกษาท�าใหทราบขอมลลกษณะภายนอกของไกพนเมองทมการเลยงในพนท

จงหวดมหาสารคามสามารถจ�าแนกสายพนธตามลกษณะประจ�าพนธทเกษตรกรนยมเลยงพรอมทงทราบขอมลการ

ใหผลผลตไขของแมไกพนเมองไทยในพนทจงหวดมหาสารคามเพอใชเปนขอมลพนฐานใหกบเกษตรกรในพนทส�าหรบ

คดเลอกไกพนเมองไทยพนธแททมผลผลตไขสงไวเปนพอแมพนธเพอการขยายพนธในทางการคาและการอนรกษสาย

พนธไกพนเมอง

ค�าส�าคญ :ไกพนเมองไทย,ลกษณะฟโนไทปและสณฐานวทยา

บทคดยอ

อรอนงค ไชยเชษฐ1*, นดตยา ประกอบแสง2 และ นวพรรษ ผลด1

1สาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 440002สาขาวชาสตวศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม

44000

*ผเขยนใหตดตอ:E-mail:[email protected]



Phenotypic Characterization and Identification of Thai Native Chickens in Maha Sarakham Province

Thepurposeofthisstudywastoinvestigatethephenotypiccharacterizationandidentification

ofThainativechickenbreedswhichraisedwithmixed-flockandsexinfivedistrictsofMahaSarakham

Province,consistingofMueangMahaSarakhamDistrict,KantharawichaiDistrict,WapiPathumDistrict,

Chuen Chom District and Chiang Yuen District. The study of phenotypic andmorphological

characteristicsfoundfourmajoritybreedsoftheThainativechickenincludingNokKhod,PraduHang

Dum,NokDaengandLuengHangKhao.NokKhodwasfoundinthegreatestamountsamongmale

breeds,whilePraduHangDumwasraisedmostlywhencomparedwithotherfemalebreeds.Nine

morphologicalmeasurementsobtainedfromeachbirdrevealedthatmorphometricweresignificant

differences(P<0.05)betweenthegenders.Malewasgreaterinthelengthofwing,back,shank,toe

toback,beaktocomb,heightandbodyweightthanthosefemale.Whilstonlythebacklengthand

shanklengthshowedstatisticallysignificantdifferencesbetweenthemeansofninebreedsoffemale

Thainativechicken(P<0.05).TheperformanceofthreemajorfemaleThainativechickensraisedin

MahaSarakhamareaexhibitedthatPraduHangDum,NokDaengandNokKhodhadanaverageof

eggpertime10.52±2.52,10.00±2.38,and10.67±1.12eggs,withasurvivalrate76.64%,82.27%and

72.94%,respectively.Thesefindingsindicateavariationofphenotypiccharacterizationofthemost

commonbreedsofThainativechickenraisedinMahaSarakhamProvinceandtheinformationon

theperformancecanprovideaprincipaldataforfarmerstoconsideringtheutilizationfromthese

Thainativechickensandselectivethehighperformancestrainsforthebeneficialincommercial

scale,breeding,reproductionandpreservation.

Keywords : Thainativechicken,PhenotypiccharacterizationandMorphology

ABSTRACT

Orn-anong Chaiyachet1*, Nattiya Prakobsaeng2 and Nawaphat Pondee1

1Department of Biology, Faculty of Science and Technology,

Rajabhat Maha Sarakham University, Maha Sarakham 44000, Thailand 2Department of Animal Science, Faculty of Agricultural Technology,






บทนำา

ไกพนเมองไทยหรอไกบาน(Gallus domesticus)

อยในสกลGallusวงศPhasianidaeมตนก�าเนดมาจาก

ฝงไกปาRedjunglefowl(Gallus gallus)โดยพบการก

ระจายอยางกวางขวางทวไปในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

(AusticandNesheim,1990;Fumuhitoet al.,1994;

Hillelet al.,2003;Sawaiet al.,2010;Mekchayet

al.,2014)ไดถกน�ามาเปนสตวเลยงโดยชาวบานประมาณ

3,000ปมาแลว ซงบางลกษณะของไกพนเมองไทยไดรบ

การถายทอดมาจากบรรพบรษและยงคงแสดงออกอยเชน

การนงฟกไขและการเลยงลก(Beissingeretal.,1998)

ตามประวตศาสตรไกพนเมองไทยไดถกน�ามาเลยงตาม

ชนบทของไทยมาเปนระยะเวลานานโดยวตถประสงคของ

การเลยงกเพอการบรโภคการแขงขนกฬาไกชนการเพม

จ�านวนและเพอการอนรกษสายพนธไกพนเมองไทยไมได

เปนเพยงแคแหลงอาหารโปรตนส�าคญแตยงสามารถผลต

เพอขายเปนรายไดเสรมใหแกครอบครว โดยไกพนเมอง

ไทยนนงายตอการเลยงดสามารถปรบตวใหเขากบสภาพ

แวดลอมตามแหลงทอยอาศยไดสามารถเลยงโดยใชตนทน

การผลตทต�ากวาพนธน�าเขาทางการคาโดยการเลยงแบบ

ปลอยอยางอสระและใชอาหารทมอย ทวไปในทองถน

อตราการเจรญเตบโตของไกพนเมองไทยชาอยางมนย

ส�าคญกวาไกพนธน�าเขาซงใชเวลาประมาณ4–5เดอน

กวาจะไดขนาดตามความตองการของตลาด(Choprakarn

andWongpichet,2007)มรายงานวาไกพนธทใหผลผลต

เนอและไขสงไมสามารถเทยบสมรรถภาพการผลตกบไก

พนเมองไทยไดในสวนของน�าหนกทเพมขนเมอท�าการ

ทดสอบดวยอาหารทมในทองถน เชน ขาวเปลอก ปลาย

ขาว เมลดขาวโพด ร�า (Leotarakul and Pimkamlia,

1999) ยงกวานนไกพนเมองไทยยงสามารถปรบตวใหเขา

กบสภาวะทไมเหมาะสมของฟารมขนาดเลกหรอฟารม

แบบงายในสงแวดลอมชนบทตานทานตอโรคและทนทาน

ตอความเครยดจากความรอน สามารถปรบตวใหเขากบ

อณหภมสงในขณะทไกเนอพนธทถกน�าเขามความทนทาน

ตออณหภมสงไดต�ากวา ซงพบวาไกพนเมองไทยม

คณลกษณะตางๆ เหลานสงกวาไกพนธและไกลกผสมพน

เมองสงผลใหมศกยภาพสงส�าหรบการเลยงไกพนเมองไทย

ในพนทชนบท(Kajaroenet al.,1989;Haitooket al.,

2003;Aengwanich,2007;2008)

จากขอมลสถตของเกษตรกรผ เลยงไกพนเมอง

ประจ�าป2558ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจ�านวนไกพน

เมองมากถง31ลานตวตอเกษตรกรผเลยงไกพนเมอง1

ลานครวเรอนโดยจงหวดมหาสารคามมไกพนเมองจ�านวน

1.4 ลานตว ตอเกษตรกรผเลยงไกพนเมอง 57,102 ครว

เรอน (กลมสารสนเทศและขอมลสถต ศนยเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสารกรมปศสตว,2558)ไกพนเมอง

ไทยใหคณภาพของเนอสง มไขมนนอยและมคลอเลสเต

อรอลต�ากวาไกเนอพนธ สงผลตอความตองการของผ

บรโภค(Wattanachantetal.,2004;Jaturasithaet

al.,2008;TeltathumandMekchay,2009;Hongpan

andNantachai,2010)และยงปลอดภยจากการตกคาง

ของยาเชนยาตานจลชพท�าใหผบรโภคพงพอใจและเลอก

บร โภค เน อ ไก พ น เม อ ง (Chotesangasa and

Gongruttananun,1999;Choprakarnet al., 2000;

Jaturasithaet al.,2008)

การเลยงไกพนเมองไทยในชนบทไมเพยงแตเลยง

เพอเปนอาหารอยางเดยว แตสามารถเลยงเพอเพมมลคา

ใหเปนไกประกวดเพอความสวยงาม หรอเลยงเปนไกเกง

ส�าหรบแขงขนตอสเพอการนนทนาการและยงเปนการสง

เสรมใหเกษตรกรรายยอยสามารถพงพาตนเองไดดวยการ

ใชทรพยากรธรรมชาตภายในชมชนใหเกดประโยชนสงสด

พฒนารายไดและอาชพใหแกคนในทองถน จงมการ

สนบสนนการเลยงไกพนเมองไทยเปนอาชพส�าหรบ

เกษตรกร โดยมเปาหมายเพอสรางอาชพและรายไดจาก

การเลยงไกพนเมองและยงเปนการอนรกษพนธกรรมของ

ไกพนเมองไทย (สพจน, 2547) ไกพนเมองจงเปนสตว

เศรษฐกจทมอนาคตและเปนอาชพทางเลอกของเกษตรกร

ทมความยงยน อาศยหลกเศรษฐกจพอเพยงทเกษตรกร

สามารถผลตพนธไดเอง ใชอาหารและรปแบบการเลยง

ภายในทองถนบนพนฐานพนธไกทถกพฒนาใหสามารถอย

ไดในสภาพการเลยงในชนบทของประเทศไทยสายพนธไก

พนเมองไทยในปจจบนมความหลากหลายเนองจากมสาย

พนธไกพนเมองอนมาปะปนซงเกดจากการทผเลยงไกพน

เมองน�าไกพมาและเวยดนามมาผสมกบไกพนเมองไทย

เพอประโยชนในการขยายพนธไกชนท�าใหสายพนธไกพน



เมองไทยคอยๆ หายไป ในการจดการ การใชประโยชน

และการอนรกษพนธสตวพนเมองอยางยงยนจ�าเปนตองม

การศกษาลกษณะเฉพาะประจ�าพนธของแตละสายพนธ

(FoodandAgriculturalOrganization :FAO,2007)

การศกษาลกษณะรปพรรณสณฐานภายนอกของไกพน

เมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอพบวามความหลากหลาย

มากอยางไรกตามความแตกตางทพบไมสามารถใชจ�าแนก

สายพนธของไกพนเมองไดชดเจน(เฉลมชย,2546)ในการ

สรางฝงไกพนเมองพนธประดหางด�าไดท�าการศกษาความ

หลากหลายของลกษณะภายนอก ลกษณะทางเศรษฐกจ

รวมทงท�าการทดสอบสมรรถภาพการผลตในสภาพการ

เลยงในหมบานสมรรถภาพการสบพนธ(Leotaragulet al.,

2007; 2008; 2009) เพอวตถประสงคในการปรบปรง

คณภาพการผลตไกพนเมองไทยจงตองมการศกษาถงกลไก

ทควบคมลกษณะตางๆ ซงการศกษาความแปรผนทาง

พนธกรรมของไกพนเมองไทยสามารถน�ามาปรบปรง

คณภาพเนอไกไดเชนเดยวกนกบการน�ามาใชประโยชน

ส�าหรบการอนรกษพนธไกพนเมองไทยแททหายากโดยไก

พนเมองทเลยงในพนทจงหวดมหาสารคามสวนใหญเปนไก

ทเลยงแบบปลอยใหหากนตามธรรมชาตไมไดมาจากฟารม

ใหญ การคดพอแมพนธ ไมมการคดพนธไกใหมลกษณะ

จ�าเพาะในแตละพนธแตจะปลอยใหผสมกนเองเพราะชาว

บานมความเชอวาไกแตละชนดมลกษณะดแตกตางกนไป

หากตองการใหไดไกทแขงแรงกตองปลอยใหผสมขามกน

ไปมาแลวใหธรรมชาตเปนตวคดเลอก ตวใดแขงแรงและ

รอดตายกจะกลายเปนพอแมพนธตอไปดงนนไกทมอยจง

มลกษณะลกผสมหลากหลายสายพนธ งานวจยนจงม

วตถประสงคเพอศกษาลกษณะฟโนไทปในแตละสายพนธ

ของไกพนเมองเพอน�ามาจ�าแนกสายพนธไกพนเมองไทย

ทมอยในจงหวดมหาสารคาม และยงเปนขอมลพนฐาน

ส�าหรบน�ามาใชในการปรบปรงพนธไกพนเมองไทยเพอให

ไดพนธทด เหมาะสมทจะพฒนาเปนพนธส�าหรบสงเสรม

ใหมการเลยงในทางการคาตอไปในอนาคต

การศกษาลกษณะภายนอกของไกพนเมองไทย

ท�าการวจยเชงส�ารวจในพนททงหมด5อ�าเภอของ

จงหวดมหาสารคาม โดยการส�ารวจขอมลการเลยงจาก

ปศสตวจงหวดกลมผเลยงไกพนเมองและเกษตรกรเปนพ

นททนยมเลยงไกพนเมองโดยมการเลยงในลกษณะฟารม

ไกชนและมการเลยงไกพนเมองอยางตอเนองเปนเวลานาน

ไดแกอ�าเภอเมองมหาสารคามอ�าเภอกนทรวชยอ�าเภอ

วาปปทมอ�าเภอชนชมและอ�าเภอเชยงยน เพอใหทราบ

ลกษณะรปพรรณสณฐานภายนอกทส�าคญส�าหรบท�าการ

ก�าหนดสายพนธใหกบไกพนเมองโดยใชวธการจดกลมตาม

ลกษณะภายนอก ไดแก ลกษณะโครงสราง ขนาดของ

รางกายลกษณะสหงอนสปากสหนาแขงสของเปลอกไข

สสรอยคอ สปกนอก สปกใน สตา โดยน�าขอมลทไดมา

จ�าแนกสายพนธไกพนเมองตามลกษณะประจ�าพนธตาม

เกณฑลกษณะและมาตรฐานไกพนเมองไทยของกรม

ปศสตวพ.ศ.2546ซงไดขนทะเบยนและก�าหนดลกษณะ

และมาตรฐานประจ�าพนธของไกพนเมองไทย

การศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของไกพนเมองไทย

วดขนาดและความยาวลกษณะทางสณฐานวทยา

9 ลกษณะจากไกแตละตว ประกอบดวย ความยาวปก

ความยาวหลงความยาวจงอยปากความยาวกระดกหนา

แขงความยาวจากเทาถงหลงความยาวจากจงอยปากถง

หงอนน�าหนกตวความสงและความกวางของขากรรไกร

ดดแปลงจากวธทไดระบใน FAO, 2007 และตามวธการ

ของAdekoyaetal.,2013

ศกษาสมรรถภาพการผลตของไกพนเมองไทย

บนทกขอมลในแบบเอกสารบนทกขอมล ไดแก

ผลผลตไขตอครงอตราการรอดชวตและอตราการตายของ

ลกไกพนเมองไทยตามวธการของObounet al.,2006

และLeotaragulet al.,2009





การวเคราะหทางสถต

วเคราะหขอมลดวยการใชวธเชงอธบายถงรป

พรรณสณฐาน โดยเปรยบเทยบกบเอกสารลกษณะและ

มาตรฐานไกพนเมองของกรมปศสตวพ.ศ.2546ส�าหรบ

ขอมลสมรรถภาพการผลตของไกพนเมองไทย ผลผลตไข

ตอครงอตราการรอดชวตและอตราการตายของลกไกพน

เมองไทยน�ามาวเคราะหคารอยละคาเฉลยและคาเบยง

เบนมาตรฐานวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยลกษณะ

สณฐานวทยาระหวางเพศในแตละสายพนธโดยใชสถต

T-testเปรยบเทยบลกษณะสณฐานวทยาระหวางสายพนธ

โดยใชการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) และ

วเคราะหความแตกตางของคาเฉลยดวยวธ Tukey HSD

เพอทดสอบความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน95

เปอรเซนตดวยโปรแกรมส�าเรจรปSPSS13.0

ลกษณะภายนอกของไกพนเมองไทย

การศกษาลกษณะภายนอกของไกพนเมองไทยใน

พนททงหมด5อ�าเภอของจงหวดมหาสารคามโดยใชวธ

การจดกลมตามลกษณะภายนอก ผลการส�ารวจพบไกท

สามารถจ�าแนกเปนสายพนธไกพนเมองไทยจ�านวน 243

ตวแบงเปนเพศผ103ตวเพศเมย140ตวดงตารางท

1สามารถจดกลมตามลกษณะประจ�าพนธได ดงน เพศผ

ประกอบดวย10สายพนธไดแกไกนกกดไกประดหางด�า

ไกนกแดงไกเหลองหางขาวไกเทาไกเทาหางขาวไกเทา

หางด�าไกเขยวเลาไกชและไกเขยวเลาหางขาวเพศเมย

9 สายพนธ ไดแก ไกนกกด ไกประดหางด�า ไกนกแดง

ไกเหลองหางขาวไกเทาไกเทาหางด�า ไกลายไกชและ

ไกทองแดงหางด�า โดยไกเพศผทนยมเลยงมากทสด คอ

สายพนธ นกกด ขณะทเพศเมยทมการเลยงสงสด คอ

สายพนธประดหางด�า

ตารางท 1 สายพนธไกพนเมองไทยทพบภายในพนท 5

อ�าเภอของจงหวดมหาสารคามโดยการจด

กลมตามลกษณะภายนอก

ส�ยพนธจำ�นวนทพบ

(ตว)

จำ�แนกเพศ (ตว)

เพศผ เพศเมย

ไกนกกด 91 48 43

ไกประดหางดำา 65 10 55

ไกนกแดง 29 9 20

ไกเหลองหางขาว 19 13 6

ไกเทา 10 3 7

ไกเทาหางขาว 7 7 -

ไกเทาหางดำา 7 5 2

ไกลาย 3 - 3

ไกเขยวเลา 3 3 -

ไกช 5 3 2

ไกเขยวเลาหางขาว 2 2 -

ไกทองแดงหางดำา 2 - 2

รวม (ตว) 243 103 140

ลกษณะทางสณฐานวทยาของไกพนเมองไทย

ลกษณะสณฐานวทยา 9 ลกษณะของไกพนเมอง

ไทยในพนทจงหวดมหาสารคามจากไกพนเมองไทยซงจด

กลมตามการจ�าแนกลกษณะประจ�าพนธแสดงดงในตาราง

ท23และ4พบวามความแตกตางระหวางเพศ(P<0.05)

โดยเพศผมน�าหนกความสงความยาวของปกความยาว

หลง ความยาวกระดกหนาแขง ความยาวจากเทาถงหลง

และความยาวจากจงอยปากถงหงอนมากกวาเพศเมยและ

เมอท�าการเปรยบเทยบลกษณะทางสณฐานวทยาทง 9

ลกษณะระหวางไกพนเมองไทยแตละสายพนธพบวาม2

ใน9ลกษณะทมความแตกตางกนระหวางสายพนธไกพน

เมองไทยเพศเมย(P<0.05)โดยพบวาไกชและไกทองแดง

หางด�ามความยาวหลงแตกตางจากอก7สายพนธในขณะ

ทไกเหลองหางขาว ไกเทาหางด�า และไกทองแดงหางด�า

พบความยาวของกระดกหนาแขงแตกตางจากไกอก6สาย

พนธทเหลอ




สมรรถภาพการผลตของไกพนเมองไทย

สมรรถภาพการผลตของไกพนเมองไทยในพนท 5

อ�าเภอของจงหวดมหาสารคามแสดงในตารางท5โดยได

ท�าการส�ารวจขอมล 3 สายพนธซงมจ�านวนการเลยงมาก

ทสดตามล�าดบจากจ�านวนไกเพศเมยทงหมดทสามารถ

จ�าแนกสายพนธตามลกษณะภายนอกได พบวาแมไกพน

เมองไทยใหจ�านวนผลผลตไขตอครงมคาเฉลยดงนไกประด

หางด�า 10.52±2.52ฟอง ไกนกแดง 10.00±2.83ฟอง

และไกนกกด 10.67±1.12ฟอง โดยมอตราการรอดรอย

ละ76.64,82.27และ72.94ตามล�าดบขณะทมอตรา

การตายรอยละ22.68,17.70และ27.06ตามล�าดบ

จากการศกษาลกษณะภายนอกของไกพนเมองไทย

ในจงหวดมหาสารคามเมอท�าการศกษาลกษณะภายนอก

และจ�าแนกตามลกษณะประจ�าพนธสามารถจดกลมสาย

พนธไกพนเมองไทยเพศผทมการเลยงมากทสด3สายพนธ

คอ ไกนกกด ไกเหลองหางขาวและไกประดหางด�า โดย

สวนมากเกษตรกรเลยงไวเปนไกพอพนธไกเกงส�าหรบกฬา

ไกชนซงเปนทนยมในพนทจงหวดมหาสารคามส�าหรบใน

เพศเมยจ�านวนสายพนธทพบมากทสด3อนดบแรกไดแก

ไกประดหางด�าไกนกกดและไกนกแดงจ�านวนรวมทงเพศ

ผและเพศเมยของสายพนธทงหมดทพบมาก4อนดบแรก

คอไกนกกดไกประดหางด�าไกนกแดงและไกเหลองหาง

ขาว จากการศกษาขอมลไกพนเมองของกรมปศสตว

(2546) ไกนกกด มแหลงก�าเนดอยทวไปพบไดในแถบ

จงหวดนครสวรรค ราชบร เพชรบร นครปฐม และ

กาญจนบรลกษณะทางกายภาพทโดดเดนประจ�าพนธม

ขนสเหลองอมแดงตาสเหลองอมแดงสขนปลายปกสแดง

อมน�าตาลแบบสปกแมลงสาบขนพนล�าตวสด�าขนหางส

ด�าขนปกสแดงสวนไกประดหางด�ามถนก�าเนดแถบภาค

กลางของไทย เปนไกขนาดกลางจดเปนสายพนธไกชนท

มปากใหญสด�าคลายปากนกแกว ตาสด�า หรอ ตาสแดง

หงอนหน ปกใหญยาว สรอยปกสเดยวกบสรอยคอขนล�า

ตวขนปกและหางพดสด�าเพศเมยสเดยวกบเพศผแตไมม

สรอย ส�าหรบไกนกแดง เปนไกพนธแท พบทวไปในภาค

กลางภาคใตและภาคเหนอปากสเหลองอมแดงหางพด

สแดงแขงสเหลองอมแดงรบกบสปากขนพนล�าตวหนา

คอหนาทองใตปกสแดงในสวนของไกเหลองหางขาวม

ถนก�าเนดแถบภาคเหนอของไทยเปนแหลงก�าเนดไกสาย

พนธเหลองหางขาวพนธดสายเลอดแทรปรางสงระหงคอ

ยาวสงางามและปราดเปรยวสปากขาวอมเหลองดวงตา

สเหลองออนหงอนเลกลกษณะหงอนหนสแดงสดใสปก

ทอนในสด�า ปกทอนนอกแซมขาว ขนสรอยปกสเหลอง

เหมอนสรอยหลงหางพดยาวสด�าจากรายงานการศกษา

เกยวกบไกพนเมองในแตละพนทพบมความหลากหลาย

ทางดานสายพนธ เนองจากมการน�าไกพนเมองจาก

ประเทศเพอนบาน เชนพมา เวยดนามและประเทศอน

เขามาผสมกบไกพนเมองไทย เพอใหมความแขงแรง

ทนทาน ท�าใหในปจจบนหาสายพนธไกพนเมองไทยพนธ

แทคอนขางยาก (บญญต และ มนตชย, 2555) โดยใน

จงหวดมหาสารคามพบการเลยงไกพนเมองประเภทไกชน

จ�านวนมาก เพราะมลกษณะโครงรางและขนาดแขงแรง

สงาสสนสวยงามทนทานตอโรคลกษณะภายนอกของไก

พนเมองโดยทวไปพบวามลกษณะหงอนหน หงอนกอด

สตาด�าอมเหลองสปากด�าอมเหลองสแขงเหลอง/ด�า/ด�า

อมเหลอง ปกในสด�า ปกนอกสเหลองอมด�า/แดงอมด�า

สรอยคอสเหลองอมด�า/สแดงหางพดสด�าขนสด�า

จากการศกษาความหลากหลายของลกษณะ

ภายนอกไกพนเมองในพนทจงหวดพษณโลกของสภาวด

(2557)พบวาเกษตรกรเลยงไกพนธประดหางด�ามากทสด

รองลงมาคอพนธเหลองหางขาวพนธลายหางขาวพนธ

เทาหางขาวพนธนกแดงหางแดง และพนธดาง ลกษณะ

ภายนอกของไกพนเมองไทยในพนทจงหวดพษณโลกสวน

ใหญพบลกษณะหงอนหนและหงอนถวตาสด�าปากสขาว

อมเหลองสรอยคอสประดหางพดสด�าปกนอกสด�าแขง

สด�าทงนลกษณะสณฐานวทยาของไกพนเมองไทยแตกตาง

กนออกไปตามลกษณะเฉพาะประจ�าสายพนธ โดยในการ

ศกษานสอดคลองกบกวนทและคณะ(2559)พบวาน�า

หนกและสดสวนรางกายไดแกความกวางและความยาว

ของอกความยาวรอบอกความยาวล�าตว ความยาวแขง

ความสงจากเทาถงฐานหงอน ความสงจากเทาถงปลาย

หงอน และความสงจากเทาถงไหล ในไกพนเมองเพศผ

มากกวาไกพนเมองเพศเมยจากการศกษาของAdekoya

และคณะ(2013)รายงานวาความยาวปกความยาวแขง

วจ�รณผลก�รวจย




และความยาวจากจงอยปากถงหงอนมความแตกตางกน

ระหวางเพศในไกพนเมองของประเทศไนจเรยจ�านวน 5

สายพนธ และยงพบวาลกษณะน�าหนกตว ความยาวปก

ความยาวของแขงความยาวจากเทาถงหลงและความยาว

จากจงอยปากถงหงอนแตกตางกนใน5สายพนธนอกจาก

นยงมรายงานความหลากหลายของลกษณะทางสณฐาน

วทยาระหวางประชากรในแตละสายพนธของไกพนเมอง

(DorgiandSunar,2014)

การศกษาครงนไดท�าการเกบขอมลสมรรถภาพ

การผลตของแมไกพนเมองไทย3สายพนธซงจากผลการ

ศกษาลกษณะภายนอกและจดกลมตามลกษณะประจ�า

พนธพบวามการเลยงไกพนเมองไทยเพศเมยสายพนธ

ประดหางด�า สายพนธนกกด และสายพนธนกแดง มาก

ทสดเรยงตามล�าดบโดยเฉพาะพนธประดหางด�าทพบการ

เลยงกระจายทวไปในทกอ�าเภอทท�าการส�ารวจภายใน

พนทจงหวดมหาสารคามเนองจากผลผลตเนอของไกสาย

พนธนเปนทนยมของผบรโภค ผลการศกษาสมรรถภาพ

การผลตของไกพนเมองไทยในพนท5อ�าเภอของจงหวด

มหาสารคามพบวาแมไกพนเมองไทยใหจ�านวนผลผลตไข

ตอครงมคาเฉลยดงนไกประดหางด�า10.52±2.52ฟอง

ไกนกแดง10.00±2.83ฟองและไกนกกด10.67±1.12

ฟองโดยมอตราการรอดรอยละ76.64,82.27และ72.94

ขณะทมอตราการตายรอยละ22.68,17.70และ27.06

ตามล�าดบ



ตาราง ท 2 ลกษณะทางสณฐานของน� าหนกตว ความสง และความยาวป กระหว างเพศในแต ละสาย

พนธของไกพนเมองไทย

ส�ยพนธ

จำ�นวน

(ตว)นำ�หนกตว (กก.) คว�มสง (ซม.) คว�มย�วปก (ซม.)

เพศ

ผ

เพศ

เมยเพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย

ไกนกกด 48 43 2.47±0.46a 1.48±0.39 2.07 55.08±7.06a 44.24±5.60 50.66 11.77±0.90a 9.93±1.60 11.03

ไกประด

หางดำา10 55 2.43±0.84a 1.68±0.42

1.8054.60±7.20a 44.49±3.48

46.0511.60±0.70a 9.98±1.08

10.23

ไกนกแดง 9 20 1.99±0.84 1.46±0.52 1.62 52.22±5.91a 43.75±3.91 46.38 12.44±0.88a 10.35±1.23 11.00

ไกเหลอง

หางขาว13 6 2.12±0.76 1.70±0.59

1.9952.62±7.35a 45.83±3.25

50.4710.92±1.32a 9.50±0.84

10.47

ไกเทา 3 7 2.27±0.93 1.47±0.39 1.71 50.67±10.69 44.86±2.27 46.60 11.67±0.58 9.43±0.79 10.10

ไกเทาหาง

ขาว7 - 2.77±0.36 -

2.7755.71±3.64 -

55.7111.43±0.53 -

11.43


ดำา5 2 2.68±0.36 1.35±0.21

2.3056.00±2.55 44.50±2.12

52.7111.80±0.45 11.00±2.83

11.57

ไกลาย - 3 - 1.70±0.36 1.70 - 46.67±3.51 46.67 - 9.67±0.58 9.67

ไกเขยว

เลา3 - 2.00±0.95 -

2.0050.67±7.57 -

50.6711.00±2.65 -

11.00

ไกช 3 2 2.00±1.15 2.05±0.78 2.02 52.67±11.06 47.00±2.83 50.40 10.67±2.31 10.00±0.00 10.40

ไกเขยว

เลาหาง

ขาว

2 - 2.85±0.49 -

2.85

58.50±2.12 -

58.50

11.50±0.71 -

11.50

ไก

ทองแดง

หางดำา

- 2 - 1.10±0.57

1.10

- 40.50±3.54

40.50

- 9.50±2.12

9.50

aคาเฉลยลกษณะทางสณฐานวทยาในเพศผและเพศเมยแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต(P<0.05)




สายพนธจ�านวน (ตว) ความยาวหลง (ซม.) ความยาวจงอยปาก (ซม.)

ความยาวกระดกหนาแขง

(ซม.)

เพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย

ไกนกกด 48 43 18.91±2.15a 18.04±1.62 18.56 2.78±0.24a 2.53±0.23 2.68 11.65±1.65a 9.89±0.98 10.94

ไกประด

หางด�า10 55 20.20±1.81a 18.62±1.38 18.86 2.70±0.37 2.53±0.30 2.55 11.70±1.06a 9.74±1.04

10.04

ไกนกแดง 9 20 18.89±1.69 17.55±1.76 17.97 2.70±0.22 2.54±0.34 2.59 11.67±1.32a 9.75±0.97 10.34


หางขาว13 6 20.08±2.66a 17.50±1.38

19.262.58±0.34 2.77±0.19 2.64 12.38±2.22a 10.17±0.41b 11.68

ไกเทา 3 7 20.00±1.73 18.00±1.41 18.60 2.73±0.25 2.64±0.40 2.67 11.67±1.53 9.14±0.69 9.90


ขาว 7 - 20.14±1.21 - 20.14 2.79±0.19 - 2.79 11.86±0.90 - 11.86


ด�า 5 2 20.60±1.14 18.00±1.41 19.86 2.68±0.16 2.75±0.35 2.70 11.80±1.10 11.00±0.00b 11.57

ไกลาย - 3 - 18.33±1.53 18.33 - 2.40±0.10 2.40 - 9.33±1.15 9.33

ไกเขยว

เลา 3 - 18.67±3.06 - 18.67 2.53±0.40 - 2.53 11.67±0.58 - 11.67

ไกช 3 2 18.67±3.06 19.00±0.00b 18.80 2.73±0.38 2.50±0.28 2.64 11.00±2.65 9.50±0.71 10.40

ไกเขยว

เลาหาง

ขาว

2 - 20.00±1.41 - 20.00 2.85±0.21 - 2.85 12.50±0.71 - 12.50

ไก

ทองแดง

หางด�า

- 2 - 15.50±0.71b 15.50 - 2.25±0.35 2.25 - 8.00±0.00b 8.00

ตารางท 3 ลกษณะทางสณฐานของความยาวหลงความยาวจงอยปากและความยาวกระดกหนาแขงระหวางเพศในแตละ

สายพนธของไกพนเมองไทย

aคาเฉลยลกษณะทางสณฐานวทยาในเพศผและเพศเมยแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต(P<0.05),bคาเฉลยลกษณะทางสณฐานวทยาแตกตางกนระหวางสายพนธอยางมนยส�าคญทางสถต(P<0.05)



ส�ยพนธ

จำ�นวน (ตว) คว�มย�วเท�ถงหลง (ซม.)คว�มย�วจงอยป�กถง

หงอน (ซม.)คว�มย�วข�กรรไกร (ซม.)

เพศผเพศ

เมยเพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย เพศผ เพศเมย

ไกนกกด 48 43 33.95±2.73a 27.80±3.50 31.45 5.26±1.35a 3.66±0.75 4.61 2.59± 0.21a 2.42± 0.23 2.52

ไกประด

หางดำา 10 55 33.80±2.49 28.40±3.37 29.23 5.20±1.40a 3.49±0.80 3.76 2.58±0.35 2.40±0.26 2.43

ไกนกแดง 9 20 32.22±2.82a 28.35±3.08 29.55 4.78±1.18a 3.69±0.74 4.02 2.52±0.31 2.49±0.30 2.49


หางขาว 13 6 32.46±3.82 29.67±3.14 31.58 4.62±0.94 3.75±0.69 4.34 2.48±0.34 2.67±0.19 2.54

ไกเทา 3 7 33.33±5.51 27.71±3.04 29.40 4.67±0.76 3.56±1.13 3.89 2.63±0.25 2.54±0.40 2.57

ไกเทา

หางขาว 7 - 35.00±2.52 - 35.00 5.69±0.71 - 5.69 2.69±0.19 - 2.69

ไกเทา

หางดำา 5 2 34.00±1.22 31.50±2.12 33.29 5.00±0.61 3.25±1.06 4.50 2.56±0.15 2.55±0.21 2.56

ไกลาย - 3 - 28.67±1.15 28.67 - 3.50±0.50 3.50 - 2.30±0.10 2.30

ไกเขยว

เลา 3 - 32.00±4.58 - 32.00 4.33±1.15 - 4.33 2.43±0.40 - 2.43

ไกช 3 2 31.67±4.93 29.00±0.00 30.60 4.00±1.32 3.20±0.57 3.68 2.63±0.38 2.40±0.28 2.54

ไกเขยว

เลาหาง

ขาว 2 - 37.00±0.00 - 37.00 6.75±1.77 - 6.75 2.75±0.21 - 2.75

ไก

ทองแดง

หางดำา - 2 - 28.00±0.00 28.00 - 3.00±0.71 3.00 - 2.40±0.14 2.40

ตารางท 4 ลกษณะทางสณฐานของความยาวเทาถงหลง ความยาวจงอยปากถงหงอน และความยาวขากรรไกรระหวาง

เพศในแตละสายพนธของไกพนเมองไทย

aคาเฉลยลกษณะทางสณฐานวทยาในเพศผและเพศเมยแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต(P<0.05)




ตารางท 5สมรรถภาพการผลตไขของแมไกพนเมองไทย

อตราการรอดและอตราการตายของลกไก

พนเมองไทย

ส�ย

พนธ

จำ�นวน

(ตว)

ค�เฉลย

ของผลผลต

ไขตอครง

(ฟอง)

อตร�ก�รรอด อตร�ก�รต�ย

Mean±SD % Mean±SD %

ประด

หาง

ดำา

21 10.52±2.52 8.05±2.29 76.64 2.38±1.07 22.68

นก

แดง

17 10.00±2.83 7.29±2.57 82.27 2.71±1.21 17.70

นก

กด

9 10.67±1.12 8.78±0.83 72.94 1.89±0.78 27.06

จากรายงานการศกษาประสทธภาพการผลตของ

ไกพนเมองพบวาแมไกจะออกไข2-3รอบตอปการฟกไข

4-15ฟองตอครงอตราการรอดรอยละ82.27และอตรา

การตายรอยละ27.06แตการออกไขของแมไกตอรอบตอ

ปจะขนอยกบความพรอมของรางกาย หรอความสมบรณ

ส�าหรบความพรอมในการปฏสนธ ซงบางครงบางตวอาจ

ออกไขประมาณ 4-5 รอบตอป สอดคลองกบการศกษา

ของOboun และคณะ (2006) ไขตบทหนงมจ�านวนไข

เทากบ 10.62±2.31ฟอง ลกเกด 7.40±2.34 ตว และ

อตราการฟกออกรอยละ69.84±19.92ผลของระบบการ

เลยงและพนทการเลยงไกพนเมองตอสมรรถนะการ

สบพนธในสภาพชมชนชนบทในจงหวดขอนแกนโดยกานต

สรเกศและคณะ(2558)พบวาปจจยของพนทและระบบ

การเลยงไมมอทธพลตอสมรรถนะการสบพนธเมอเปรยบ

เทยบระบบการเลยง พบวาไมมผลตออตราการไข อตรา

การผสมตดอตราการฟกออกของไขทงหมดอตราการฟก

ออกของไขมเชอ ในขณะทระบบเลยงแบบปลอยตาม

ธรรมชาตมน�าหนกไขมากกวาแตการใหน�าหนกไขสงกวา

กไมมผลตอการใหผลผลตผลการศกษาไดชใหเหนวาระบบ

การเลยงไกพนเมองและสภาพพนทเลยงไมมผลทแตกตาง

กนตอประสทธภาพสมรรถนะการสบพนธของไกพนเมอง

การศกษาความหลากหลายของไกพนเมองในพนทภาค

เหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยโดย เจนรงค

และคณะ (2559) ท�าการสมส�ารวจเกษตรกรผเลยงไกใน

พนทภาคเหนอ 3 จงหวด ไดแก เชยงใหม ล�าพน และ

ล�าปาง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 3 จงหวด ไดแก

ขอนแกน มหาสารคาม และเลย ผลการส�ารวจพบไก

ทงหมดจ�านวน7,164ตวโดยไกพอและแมพนธในภาค

เหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มน�าหนกตวเฉลยไม

แตกตางกน แตไกพอพนธในภาคเหนอมความสงจากพน

ถงหงอน ความยาวล�าตว และความยาวปกต�ากวาภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอในขณะทน�าหนกไขเฉลยระหวางแม

พนธทงสองพนทไมแตกตางกน

การศกษาในครงนผลการศกษาลกษณะภายนอก

ของไกพนเมองไทยในจงหวดมหาสารคามสามารถจดกลม

สายพนธไกพนเมองไทยเพศผทมการเลยงมากทสด3สาย

พนธคอไกนกกดไกเหลองหางขาวและไกประดหางด�า

ส�าหรบในเพศเมยจ�านวนสายพนธทพบมากทสด3อนดบ

แรกไดแกไกประดหางด�าไกนกกดและไกนกแดงโดย

สายพนธทพบวามการเลยงมากทสดคอไกนกกดไกประด

หางด�าไกนกแดงและไกเหลองหางขาวตามล�าดบและ

ยงพบวามการเลยงไกพนเมองประเภทไกชนจ�านวนมาก

ส�าหรบลกษณะภายนอกของไกพนเมองโดยทวไปพบวาม

ลกษณะหงอนหนหงอนกอดสตาด�าอมเหลองสปากด�า

อมเหลอง สแขงเหลอง/ด�า/ด�าอมเหลอง ปกในสด�า ปก

นอกสเหลองอมด�า/แดงอมด�า สรอยคอสเหลองอมด�า/ส

แดงหางพดสด�าขนสด�าขณะทลกษณะสณฐานวทยาของ

ไกพนเมองไทยในพนทจงหวดมหาสารคามพบมความแตก

ตางระหวางเพศโดยเพศผมน�าหนกความสงความยาวของ

ปกความยาวหลงความยาวกระดกหนาแขงความยาวจาก

เทาถงหลง และความยาวจากจงอยปากถงหงอนมากกวา

เพศเมยลกษณะทมความแตกตางกนระหวางสายพนธไก

พนเมองไทยคอความยาวหลงและความยาวของกระดก

หนาแขงผลการศกษาชใหเหนวาในปจจบนสายพนธไกพน

เมองไทยพนธแทมจ�านวนนอยเนองจากเกษตรกรเลยงไก

แบบคละฝงสงผลใหเกดการผสมระหวางสายพนธโดยสวน

มากเกษตรกรจะนยมเลยงไกชนและเปนไกชนสายพนธ





กวนทค�าปาละ,เกชาคหา,ประมวลเตมสมบตถาวรและนภานาสนพรอม.2559.การศกษาลกษณะสณฐาน

ของไกพนเมองของชนเผาในจงหวดนาน.แกนเกษตร44(ฉบบพเศษ1):377-381.

กานตสรเกศเลศสรรสร,ธรชยหายทกข,เทอดศกดค�าเหมงและพระพงษแพงไพร.2558.ผลของระบบการเลยง

และพนทการเลยงไกพนเมองตอสมรรถนะการสบพนธในสภาพชมชนชนบท.แกนเกษตร43(ฉบบพเศษ1):

20-25.

กลมสารสนเทศและขอมลสถตศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารกรมปศสตว.2558.ขอมลเกษตรกรผเลยง

สตว ระดบประเทศ ป 2558จากระบบฐานขอมลเกษตรกรผ เ ลยงสตว(TH-LiFDS). Available

from:URL:http://ict.dld.go.th/th2/index.php/th/report/447-report-thailand-livestock/

reportservey2558-1/870-report-survey58-1.

กองบ�ารงพนธสตวกรมปศสตว.2546.ลกษณะและมาตรฐานไกพนเมองไทย. โครงการวจยความหลากหลายทาง

ชวภาพดานปศสตว.พมพครงท1.กองบ�ารงพนธสตวกรมปศสตว:กรงเทพฯ.65หนา.

เจนรงคค�ามงคณ,ชยตรบญดและอ�านวยเลยวธารากล.2559.ความหลากหลายของไกพนเมองในพนทภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทย.แกนเกษตร44(ฉบบพเศษ1):37-42.

เฉลมชยหอมตา.2546.การจ�าแนกสายพนธไกพนเมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอดวยไมโครแซทเทลไลท-มารก

เกอร.วทยานพนธหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตวมหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนาร.

พมามากกวาไกพนเมองไทยเนองจากมสสนสวยงามแขง

แรงกวาไกพนเมองไทยดงนนเกษตรกรจงน�ามาผสมพนธ

กบไกพนเมองไทย ท�าใหในปจจบนนสายพนธไกพนเมอง

ทไดเปนพนธลกผสมหลากหลายสายพนธออกไปมากขน

ดงนนควรมการอนรกษสายพนธไกพนเมองไทยใหคงอย

กบวถชวตของคนไทยหรอการด�าเนนชวตแบบพอเพยงของ

บรรพบรษในอดตไมใหหายไปกบการด�าเนนชวตในอนาคต

ทเปลยนไป ประโยชนทไดจากการศกษาในครงนท�าให

ทราบขอมลความหลากหลายทางชวภาพสามารถจ�าแนก

สายพนธตามลกษณะประจ�าพนธทเกษตรกรนยมเลยง

พรอมทงทราบขอมลสมรรถภาพการผลตของไกพนเมอง

ไทยในพนทจงหวดมหาสารคามเพอใชเปนขอมลพนฐาน

ใหกบเกษตรกรในพนทส�าหรบคดเลอกไกพนเมองไทยพนธ

แททมสมรรถภาพการผลตสงไวเปนพอแมพนธเพอการ

ขยายพนธในทางการคาและการอนรกษสายพนธไกพน

เมองตอไปในอนาคต โดยขอเสนอแนะเพอการวจยใน

อนาคตควรท�าการศกษาทางอณพนธศาสตรส�าหรบยนยน

ความแตกตางทางฟโนไทปในแตละสายพนธของไกพน

เมองเพมพนทในการศกษาส�ารวจใหครอบคลมทกอ�าเภอ

ในจงหวดมหาสารคาม และเพมจ�านวนประชากรไกพน

เมองไทยในการศกษา

ขอขอบคณเกษตรกรผเลยงไกพนเมองภายในพนท

อ�าเภอเมองมหาสารคามอ�าเภอกนทรวชยอ�าเภอวาปปทม

อ�าเภอชนชมและอ�าเภอเชยงยนของจงหวดมหาสารคาม

ทไดใหความรวมมอชวยเหลอเออเฟอส�าหรบการส�ารวจ

ขอมล ตลอดจนผทมสวนเกยวของใหงานวจยนส�าเรจได

ดวยด รวมทงสาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม ทใหการ

สนบสนนดานสถานทอปกรณเครองมอโดยงานวจยนได

รบทนอดหนนจากสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลย

ราชภฏมหาสารคามประจ�าปงบประมาณ2558





บญญต เหลาไพบลย และ มนตชย ดวงจนดา. 2555. ไกพนเมองไทย: อดต ปจจบน และอนาคต. แกนเกษตร

40:309-312.

สพจนรอดด�าเนน.2547.การเลยงไกพนเมอง.พมพครงท3.อกษรสยามการพมพ:กรงเทพฯ.88หนา.

สภาวดแหยมคง.2557.ความหลากหลายของลกษณะภายนอกของไกพนเมองในพนทจงหวดพษณโลก.Rajabhat

JournalofSciences,HumanitiesandSocialSciences15(2):63-73.

Adekoya,K.O.,Oboh,B.O.,Adefenwa,M.A.andOgunkanmi,L.A.2013.Morphologicalcharacterization

offiveNigerianindigenouschickentypes.J.Sci.Res.Dev.14:55–66.

Aengwanich,W.2007.ComparativeAbilitytotolerateheatbetweenThaiindigenouschickens,Thai

indigenouschickenscrossbredandbroilersbyusingheterophil/lymphocyteratio.Pak.J.

Biol.Sci.10(11):1840-1844.

Aengwanich,W.2008.ComparativeabilitytotolerateheatbetweenThaiindigenouschickens,Thai

indigenouschickenscrossbredandbroilersbyusingpercentageoflymphocyte.Int.J.Poult.

Sci.7(11):1071-1073.

Austic,R.E.andNesheim,M.C.1990.PoultryProduction.3rdedition.LeaandFebiger:Philadelphia.

332pp.

Beissinger,S.R.,Tygielski,S.andElderd,B.1998.Socialconstrainsontheonsetofincubationina

neotropicalparrot:ANestBoxAdditionExperiment.Anim.Behav.55(1):21-32.

Choprakarn,K.,Watanakul,V.,Wongsvichet,K.andSuriyachantrathong,V.2000.Nativeandcrossbreed

chicken:Pastandfuture.NationalResearchFundingandSupportingOffice,Bangkok,Thailand.

(inThai)

Choprakarn,K.andWongpichet,K.2007.VillagechickenproductionsystemsinThailand.Poultry

inthe21st14Century.www.fao.org/ag/againfo/home/events/bangkok2007/docs/part3/3_5.

pdf.

Chotesangasa,R.andGongruttananun,N.1999.Growthandcarcassqualityofnativechickensraised

underthenaturaldaylengthandthephotoperiodoftwenty-threehoursaday.Kasetsart

Journal(NaturalSciences)33(1):60-74.

Dorji,N.andSunar,S.K.2014.Morphometricvariationsamongfivebhutaneseindigenouschickens

(Gallus domesticus).J.Anim.Poultry.Sci.3(3):76-85.

Food and Agricultural Organization (FAO). 2007. The global plan of action for animal genetic

resourcesandtheinterlakendeclarationonanimalgeneticresources.Internationalconference

onanimalgeneticresourcesforfoodandagriculture.Interlaken,Switzerland,3-7September

2007.33pp.

Fumihito,A.,Miyake,T.,Sumi,S.,Takada,M.,Ohno,S.andKondo,N.1994.Onesubspeciesofthe

redjunglefowl(Gallus gallus gallus)sufficesasthematriarchicancestorofalldomestic

breeds.ProceedingoftheNationalAcademyofSciencesoftheUnitedStatesofAmerica

91(26):12505-12509.



Jaturasitha, S., Srikanchai, T., Kreuzer,M. andWicke,M. 2008.Differences in carcass andmeat

characteristics between chicken indigenous to northern Thailand (Black-boned and Thai

native) and imported extensive breeds (Bresse and Rhode Island Red). Poult. Sci. 87(1),

160-169.

Kajaroen,Y.,Kajaraoen,S.,Theerapuntuwat,S.,Sivaprapakorn,A.,Saki-ya,P.,Sripra-ya,P.,Chaiput,

P.andSai-ngam.,Y.1989.Poultryon-farmtrialatthevillagelevelinkhonKaenprovince:

Results.Thedevelopmentandimprovementofsmallanimalproductionforsmallholders

inthenortheast.Finalreport,FacultyofAgriculture,IRDKhonKaenUniversityandUSAID:

125-151.(inThai).

Leotaragul,A.,NaRangsri,D.,Oboun,T.andPimcomelai,O.2008.formationoffoundationstock

ofThaiindigenouschicken(PraduHangdum)9.Reproductiveperformanceinlocalcondition

ofthechicken.Proceedingsofthe46thKasetsartUniversityAnnualConference:Animals.pp.

247-254.

Leotarakul,A.andPimkamlai,O.1999.Economicreturnofindigenouschickenandcrossbred

indigenousandRhodeIslandRed.LivestockMagazineno.53(1):7-10.(inThai)

Leotaragul,A.Pimcomelai,O.andIntharachote,U.2007.Diversityofphenotypiccharacteristicsof

ThaiindigenousPraduHangdumchicken.Proceedingsofthe45thKasetsartUniversityAnnual

Conference:AnimalsandVeterinaryMedicine.pp.291-298.

Leotaragul,A.Pimcomelai,O.andIntharachote,U.2009.FormationoffoundationstockofPradu

Hangdumbreedofindigenouschicken10.PhenotypicCharacteristicsandEconomicTraits

ofChickenforGeneration5.Proceedingsofthe47thKasetsartUniversityAnnualConference,

Kasetsart,17-20March,2009.Subject:Animals.pp.247-254.

Oboun,T.,Namkhun,S.andLeotaragul,A.2006.FormationoffoundationstockofThaiindigenous

chicken(Pradu Hangdum).7.PerformanceTestinlocalconditionofthechicken.Proceedings

ofthe44thKasetsartUniversityAnnualConference,Kasetsart,30January-2February,2006.

Subject:Animals,VeterinaryMedicine.pp.416-424.

Haitook, T., Tawfik, E. and Zobisch,M. 2003. Options for native chicken (Gallus domesticus)

productioninNortheasternThailand.Inconferenceoninternationalagriculturalresearchfor

development.DeutscherTropentag2003Gottingen,October8-10.pp1-8.

Hillel,J.,Groenen,M.A.,Tixier-Boichard,M.,Korol,A.B.,David,L.,Kirzhner,V.M.,Burke,T.,Barre-Dirie,

A.,Crooijmans,R.P.,Elo,K.,Feldman,M.W.,Freidlin,P.J.,Mäki-Tanila,A.,Oortwijn,M.,Thomson,

P., Vignal, A.,Wimmers, K. andWeigend, S. 2003. Biodiversityof 52 chickenpopulations

assessedbymicrosatellitetypingofDNApools.Genet.Sel.Evol.35(5):533-557.

Hongpan, N. and Nantachai, K. 2010. Physical Properties, Chemical composition and sensory

characteristicsofThaiindigenousandcrossbredchickenmeat.AgriculturalSci.J.41:1(Suppl.):

601-604.




Mekchay,S.,Supakankul,P.,Assawamakin,A.,Wilantho,A.,Chareanchim,W.andTongsima,S.2014.

PopulationstructureoffourThaiindigenouschickenBreeds.BMCGenet.15:40.

Sawai, H., Kim, H.L., Kuno, K., Suzuki, S., Gotoh, H., Takada, M., Takahata, N., Satta, Y. and

Akishinonomiya,F.2010.Theoriginandgeneticvariationofdomesticchickenswithspecial

referencetoJunglefowlsGallus g. gallusandG. varius.PLoSOne.19;5(5):e10639.

SPSS13.0forwindows.2004.SPSSInc.,Chicago,Illinois,USA.

Teltathum,T.andMekchay,S.2009.ProteomechangesinThaiindigenouschickenmuscleduring

growthperiod.Int.J.Biol.Sci.5(7):679-685.

Wattanachant, S., Benjakul, S. andLedwardD.A. 2004.Composition, color, and textureofThai

indigenousandbroilerchickenMuscles.Poult.Sci.83(1):123-128.




คณคาทางโภชนะและจลนพลศาสตรการยอยสลายของกากมนส�าปะหลง

จากการผลตเอทานอลโดยใชเทคนคผลผลตแกส

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาคณคาทางโภชนะและจลนพลศาสตรการยอยสลายของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลหมกโดยใชเทคนคผลผลตแกสวางแผนการทดลองแบบ3x2x3factorialinCRDจ�านวน3ซ�าโดยม 3 ปจจย คอ ปจจย A) สดสวนของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลตอกากมนส�าปะหลง 3 ระดบ คอ100:0,85:15และ70:30ปจจยB)การไมใชและการใชยสตในการหมกและปจจยC)ระดบของกากน�าตาล3ระดบคอ0,3และ6%รวมทงหมด18ทรตเมนตผลการศกษาพบวาปรมาณโปรตนในทรตเมนตทมสดสวนของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลตอกากมนส�าปะหลง100:0ใชยสตในการหมกรวมกบกากน�าตาล0และ 3%มโปรตนสงกวา(P<0.01)ทรตเมนตอนเมอพจารณาปจจยAพบวาการลดสดสวนของกากมนส�าปะหลงจากการผลต เอทานอลลงมผลท�าใหโปรตนลดลง (P<0.01) ขณะทศกยภาพในการผลตแกส ความสามารถในการยอยไดของอนทรยวตถและคาพลงงานทใชประโยชนไดจะเพมขน(P<0.01)สวนปจจยBพบวาการใชยสตในการหมกท�าใหโปรตนสงกวา(P<0.01)ไมใชยสตและยงพบวาการใชยสตในการหมกจะสามารถเพมศกยภาพในการผลตแกส(P<0.05)แตไมมผลตอความสามารถในการยอยไดของอนทรยวตถและคาพลงงานทใชประโยชนได (P>0.05) ส�าหรบปจจย Cพบวาการใชกากน�าตาลทระดบ3%และ6%มผลท�าใหคาพลงงานทใชประโยชนไดไมแตกตางกนแตสงกวา(P<0.05)การใชทระดบ0%

ค�าส�าคญ :กากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลและเทคนคผลผลตแกส

บทคดยอ

เทอดศกด ประมงคล1*และกงวาน ธรรมแสง2

1สาขาเทคโนโลยการผลตสตว คณะเทคโนโลยอตสาหกรรมการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก

วทยาเขตจนทบร อ�าเภอเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร 222102ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน อ�าเภอวารนช�าราบ จงหวดอบลราชธาน 34190





Terdsak Puramongkon1* Kungwan Thummasaeng2

1Facuty of Agro-Industrial Technology, Rajamangala University of Technology Tawan-Ok,

Chantaburi Campus, Chantaburi, 22210, Thailand2Facuty of Agriculture, Ubon Ratchathani University, Ubon Ratchathani, 34190, Thailand

Nutritive Value and Kinetic of Degradation of Cassava Ethanol Waste by in

vitro Gas Production Technique

Theobjectiveofthisstudywastodeterminethenutritivevalueanddegradationkineticsof

cassavaethanolwastebyinvitrogasproductiontechnique.Theexperimentwaslaidoutina3x

2x3factorialinCRD,with3replicates.Therewere3experimentalfactors:factorA)threeratiosof

cassavaethanolwastetocassavapulp(100:0,85:15,and70:30);factorB)withoutandwithyeast

(Saccharomycescerevisiae)forfermentationand;factorC)threelevelsofmolasses(0%,3%,and

6%w/w).Therewere18treatmentscombination.Theresultshowedthattreatmentswiththeratio

ofcassavaethanolwastetocassavapulp(100:0)fermentedwith0%and3%molassesincreased

crudeprotein (P<0.01) thanother treatments.When the ratioof thecassavaethanolwaste to

cassavapulpdeclined,thecrudeproteinalsodecreased(P<0.01)whilethegasproductionpotential,

invitroorganicmatterdigestibility,andmetabolizableenergy increased(P<0.01).Withregardto

factorB,itwasfoundthatyeastfermentedgroupresultedinanincreaseofcrudeprotein(P<0.01).

Itwasalsofoundthatyeastfermentedgroupincreasedthegasproductionpotential(P<0.05),but

notsignificantlydifferent(P>0.05)ininvitroorganicmatterdigestibility,andmetabolizableenergy.

AsforfactorC,themetabolizableenergywasnotsignificantlydifferent(P>0.05)whenfermented

with3%and6%molasses,buttheywerehigher(P<0.05)thanthatof0%.

Keywords :Cassavaethanolwasteandgasproductiontechnique

ABSTRACT




บทน�า

ปจจบนประเทศตาง ๆทวโลกตองประสบปญหา

วกฤตดานพลงงานเชอเพลงโดยเฉพาะอยางยงประเทศไทย

ซงจ�าเปนตองพงพาการน�าเขาพลงงานมากกวา65%ของ

พลงงานทใชภายในประเทศทงหมด และมากกวา 80%

เปนการน�าเขาพลงงานในรปของน�ามนเชอเพลง(ผองศร,

2556)จงไดมการสงเสรมให ใชพลงงานชวมวลจากพช

พลงงานตางๆ เชนมนส�าปะหลงออยกากน�าตาลขาวโพด

และขาวฟางหวานเปนตนมาใชในการผลตเปนพลงงานใน

รปของเอทานอลไดและเนองจากประเทศไทยเปนประเทศ

เกษตรกรรมทมความพรอมของวตถดบทจะน�ามาใชในการ

ผลตเอทานอลและการสงเสรมจากรฐบาลจงมการสราง

โรงงานทผลตเอทานอลขนหลายแหงซงเอทานอลทได

เมอน�าผสมกบน�ามนเบนซน10%จะไดน�ามนแกสโซฮอล

(gasohol)หรอผสมในสดสวน85%จะไดน�ามนE85ซง

เมอน�ามาใชเปนเชอเพลงในรถยนตจะเกดการเผาไหมท

สมบรณกวาเชอเพลงทวไปชวยในการรกษาสงแวดลอม

เนองจากเปนเชอเพลงทไมมซลเฟอร และมโมเลกลของ

ออกซเจนเปนสวนประกอบ35%โดยน�าหนกส�าหรบการ

ผลตเอทานอลในประเทศไทยจากพชพลงงานตางๆพชท

นยมน�ามาเปนวตถดบหลกในการผลตเอทานอล คอ

มนส�าปะหลง เนองจากมปรมาณเพยงพอตอการน�ามา

ผลตเอทานอลโดยไมสงผลกระทบตอโครงสรางทาง

อตสาหกรรมอนๆ โดยเฉพาะอตสาหกรรมการผลตแปงมน

ส�าปะหลงนอกจากนประเทศไทยยงมผลผลตสวนเกนของ

มนส�าปะหลงประมาณ 4 ลานตนสามารถผลตเปนเอทา

นอลไดไมต�ากวา2ลานลตรตอวนไดตลอดทงปซงจะชวย

ลดปญหามนส�าปะหลงลนตลาดตลอดจนลดการแทรกแซง

ราคาหวมนส�าปะหลงอกดวยจากการน�ามนส�าปะหลงไป

ใชในการผลตเอทานอลดงกลาว จะไดเศษเหลอจาก

อตสาหกรรมเปนจ�านวนมากซงเรยกวากากมนส�าปะหลง

จากการผลตเอทานอลโดยการใชขาวโพดในการผลต

เอทานอล100 กโลกรม จะไดเอทานอล 40.2 ลตร

คารบอนไดออกไซด 32.3 กโลกรม และเศษเหลอจาก

กระบวนการหมก32.3กโลกรม(Schingoethe,2006)

กลาณรงค (2550) รายงานวา โรงงานทผลต เอทานอล

ดวยมนส�าปะหลงทมก�าลงการผลต150,000ลตร/วนจะ

เกดกาซคารบอนไดออกไซดประมาณ100-120 ตน/วน

ฟเซลลออย(Fuseloil)300-600ตน/วนและกากมน

ส�าปะหลงจากการผลตเอทานอล30–40ตน/วนสกญญา

และวราพนธ(2552)ไดท�าการวเคราะหองคประกอบทาง

เคมพบวามวตถแหง,โปรตนหยาบ,ไขมน,เยอใย,เถา

และไนโตรเจนฟรเอกแทรกซเทากบ25.08,7.27,1.07,

35.72,12.94และ43.00%ตามล�าดบซงสามารถน�า

มาใชเปนอาหารเลยงสตวได โดยเฉพาะอยางยงในสตว

เคยวเอองเนองจากมเยอใยสง อยางไรกตามจะเหนไดวา

กากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลมความชนสงเมอ

ทงไวจะเกดการเนาเสยไดดงนนการศกษาการใชเศษเหลอ

ของมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลโดยการหมกดวย

กากน�าตาลซงเปนวตถดบอาหารสตวทมพลงงานสง

รวมกบยสตเพอชวยในกระบวนการหมกจะสามารถเพม

คณคาทางโภชนะไดอยางไรกตามในการพจารณาเลอกใช

วตถดบเพอน�ามาประกอบเปนอาหารสตวจ�าเปนตองทราบ

องคประกอบทางโภชนะ และความสามารถในการใช

ประโยชนไดกอน วธการวดผลผลตแกส (in vitro gas

productiontechnique)เปนวธการทนยมทพฒนาโดย

MenkeandSteingass(1988)เปนการวดปรมาตรแกส

ทเกดขนระหวางการบม (incubation) อาหารดวย

ของเหลวจากกระเพาะรเมนในระบบปดทงนเนองจากใน

กระบวนการหมกของจลนทรยภายในกระเพาะรเมนจะ

เกดแกสขนซงแกสสวนใหญเปนแกสคารบอนไดออกไซด

(CO2) และแกสเมธเทน (CH

4) ปรมาตรแกสทวดไดจะม

ความสมพนธกบความสามารถในการยอยไดของอาหาร

และคาพลงงานของอาหารขอมลทไดจากวธin vitrogas

production technique จงเปนขอมลพนฐานทใช

ประเมนคณภาพอาหาร(Geatachew et al., 1998)จด

ล�าดบคณคาของอาหารและคดเลอกอาหารเพอน�ามาเลยง

สตวไดซงการศกษานวตถประสงคเพอศกษาคณคาทาง

โภชนะ และจลนพลศาสตรการยอยสลายของกากมน

ส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลในการประยกตใชเพอ

เปนอาหารโคเนอ





1. การวางแผนการทดลอง

ใชการศกษาแบบ3x2x3Factorialarrangement

inCRDโดยมปจจยทดลอง3ปจจยคอ

ปจจยAสดสวนของกากมนส�าปะหลงจากการผลต

เอทานอลตอกากมนส�าปะหลงจากการผลตแปงมน ม 3

a1 a

2 a

3

T1 b1c

1 T7 b

1c

1 T13 b

1c

1

T2 b1c

2 T8 b

1c

2 T14 b

1c

2

T3 b1c

3 T9 b

1c

3 T15 b

1c

3

T4 b2c

1 T10 b

2c

1 T16 b

2c

1

T5 b2c

2 T11 b

2c

2 T17 b

2c

2

T6 b2c

3 T12 b

2c

3 T18 b

2c

3

ระดบคอ100:0,85:15และ70:30(a1,a

2,a

3)

ปจจยBการใชยสต(Saccharomyces cerevisiae)

ในการหมกม2ระดบคอไมใชยสตและใชยสต(b1,b2)

ปจจยCการใชกากน�าตาลม3ระดบคอ0,3

และ 6 % โดยน�าหนก (c1, c

2, c

3) โดยเขยนเปน

Treatmentcombinationไดดงนคอ

2. วธการหมกกากเอทานอล

ท�าการหมกกากเอทานอลจากการผลตมน

ส�าปะหลงใชวธการหมกกากมนส�าปะหลงตามวธการของ

สทธศกดและคณะ(2553)ซงมวธการเตรยมหวเชอยสต

โดยการน�าผงยสต 20 กรม (ยกเวนในทรตเมนตทไม

ใชยสต) ผสมน�าตาลทราย 40 กรม ละลายในน�า 200

มลลลตรทงไว10นาทเตรยมอาหารเลยงยสตโดยใชกาก

น�าตาล500กรมและยเรย400กรมละลายในน�า10

ลตรน�าหวเชอยสตและอาหารเลยงยสตมาผสมใหเขากน

ใชปมลมเพอเตมออกซเจนเปนเวลา 1 ชวโมง น�าราดลง

บนสวนผสมของกากเอทานอลตามทรตเมนตตางๆจ�านวน

60กโลกรมเตมกากน�าตาลจ�านวน1.8กโลกรมและ3.6

กโลกรมในทรตเมนตทใชกากน�าตาล 3 และ 6% ตาม

ล�าดบผสมใหเขากนจากนนแบงใสถงด�าทซอนกน2ชน

ถงละ20กโลกรมทรตเมนตละ3ถง(3ซ�า)ทงไวเปนเวลา

14วน

3. ขนตอนการศกษาจลศาสตรการผลตแกส

น�าตวอยางกากเอทาอนลจากการผลตมนส�าปะหลง

ทผานการหมก14วนไปอบใหแหงทอณหภม600

Cเปน

เวลา48ชวโมงน�ามาบดผานตะแกรงขนาด1มลลเมตร

จากนนท�าการบรรจตวอยางอาหารน�าหนก0.2กรมลงใน

ขวดวคซนขนาด50มลลลตรแลวท�าการบมในตอบแหง

ท 390

C เพอรอการบรรจสารละลายของเหลวจาก

กระเพาะรเมนผสม

เตรยมของเหลวจากกระเพาะรเมน(rumenfluid)

โดยใชโคเนอลกผสมพนเมองน�าหนกเฉลย 250 กโลกรม

จ�านวน2ตวทเลยงดวยอาหารขนวนละ0.5%ของน�า

หนกตว และใหหญาสดเปนอาหารหยาบ โดยใหกนแบบ

เตมท(ad libitum)เกบของเหลวจากกระเพาะรเมนของ

โคทดลองโดยใชstomachtubeสอดผานหลอดอาหาร

แลวดดของเหลวจากกระเพาะรเมนโดยใช vacuum

pump จากนนน�ามากรองผานผาขาวบาง แลวอ นท

อณหภม390

Cพรอมตอกบทอแกสคารบอนไดออกไซด

(สรางสภาพใหคลายกบในกระเพาะรเมนมากทสด)เพอรอ

น�ามาผสมกบสารละลายน�าลายเทยมทเตรยมไวตามวธ

การของMenke and Steingass (1988) ท�าการบรรจ

สารละลายของเหลวจากกระเพาะรเมนผสมภายใตสภาวะ

ไรออกซเจนในขวดทบรรจวตถดบอาหารทดลอง ขวดละ

30 มลลลตร จากนนน�าเขาบมทตอบรอนแหงทอณหภม

390

Cเพอท�าการวดปรมาณแกส(Menkeet al.,1979;

MenkeandSteingass,1988)



4. การเกบขอมล

วเคราะหองคประกอบทางเคมโดยสมเกบตวอยาง

อาหารในแตละทรตเมนต เพอวเคราะหหา วตถแหง

(drymatter, DM), เถา (ash), โปรตนหยาบ (crude

protein, CP), ไขมนรวม (ether extract, EE) ตามวธ

มาตรฐานAOAC(1980)และหาเยอใยNDF(neutral

detergentfiber),เยอใยADF(aciddetergentfiber,

ADF)และลกนน(aciddetergentlignin,ADL)ตามวธ

ของGeoringandVanSoest(1970)บนทกผลผลตแกส

โดยจดบนทกปรมาตรของแกสทเกดขน ในชวโมงท 1,3,

6,12,24,48และสดทายท�าการบนทกชวโมงท72น�า

คาผลผลตแกสทไดมาหาคาคงท a,bและc โดยการใช

โปรแกรมส�าเรจรปfitcurveเพอการอธบายจลนพลศาสตร

ของการผลตแกส ตามโมเดลหรอแบบจ�าลองสมการของ

ørskovandMcDonald(1979)ดงน

y=a+b[1–Exp(-ct)]

เมอ y=ผลผลตแกสทเกดขนณเวลาt

a=จดตดแกนy

b=คาปรมาณแกสณจดคงทเมอปลอยใหอาหาร

ถกยอยโดยไมจ�ากดเวลา(asymptote)

c=คาอตราการผลตแกส

หลงการบมชวโมงท24และ48แตละครงท�าการ

สมขวดยอยในแตละปจจยการทดลองออกมาปจจยการ

ทดลองละ2ขวดน�าเขาแชเยนทนททอณหภม -200

C

เพอหยดกจกรรมของจลนทรย และรอการวเคราะหภาย

หลง เมอท�าการวเคราะหใหน�าออกจากตแชแขงปลอยให

ละลายท�าการกรองเอาของแขงทเหลอจากการยอยน�าไป

อบทอณหภม1050

Cเปนเวลา12ชวโมงและน�าไปเผา

ทอณหภม5500

Cระยะเวลา3ชวโมงเพอน�าคาวตถแหง

และเถาทเหลอจากการยอยไปท�าการค�านวณหาความ

สามารถในการยอยไดของวตถแหง(in vitrodrymatter

digestibility:IVDMD)และอนทรยวตถ(in vitroorganic

matterdigestibility:IVOMD)ดงสมการ


น าเขาบมทตอบรอนแหงทอณหภม 390C เพอท าการวดปรมาณแกส (Menke et al., 1979; Menke and Steingass, 1988) 3. การเกบขอมล

ว เคราะหองคประกอบทางเคม โดยสม เกบตวอยางอาหารในแตละทรตเมนต เพอวเคราะหหา วตถแหง (dry matter, DM), เถา (ash), โปรตนหยาบ (crude protein, CP), ไขมนรวม (ether extract, EE) ตามวธมาตรฐาน AOAC (1980) และหาเยอใย NDF (neutral detergent fiber), เยอใย ADF (acid detergent fiber, ADF) และลกนน (acid detergent lignin, ADL) ตามวธของ Georing and Van Soest (1970) บนทกผลผลตแกส โดยจดบนทกปรมาตรของแกสทเกดขน ในชวโมงท 1,3, 6, 12, 24, 48 และสดทายท าการบนทกชวโมงท 72 น าคาผลผลตแกสทไดมาหาคาคงท a, b และ c โดยการใชโปรแกรมส าเรจรปfit curve เพอการอธบายจลนพลศาสตรของการผลตแกส ตามโมเดลหรอแบบจ าลองสมการของ ørskov and McDonald (1979) ดงน

y = a + b [1–Exp(-ct)]

เมอ y = ผลผลตแกสทเกดขน ณ เวลา t a = จดตดแกน y b = คาปรมาณแกส ณ จดคงทเมอปลอยใหอาหารถกยอยโดยไมจ ากดเวลา (asymptote) c = คาอตราการผลตแกส

หลงการบมชวโมงท 24 และ 48 แตละครง ท า

การสมขวดยอยในแตละปจจยการทดลองออกมาปจจยการทดลองละ 2 ขวด น าเขาแชเยนทนททอณหภม -200C เพอหยดกจกรรมของจลนทรย และรอการวเคราะหภายหลง เมอท าการวเคราะหใหน าออกจากตแชแขงปลอยใหละลาย ท าการกรองเอาของแขงทเหลอจากการยอย น าไปอบทอณหภม 1050Cเปนเวลา 12 ชวโมง และน าไปเผาทอณหภม 5500Cระยะเวลา 3 ชวโมง เพอน าคาวตถแหงและเถาทเหลอจากการยอยไปท าการค านวณหาความสามารถในการยอยไดของวตถแหง ( in vitro dry matter digestibility : IVDMD) และอนทรยวตถ (in vitro organic matter digestibility: IVOMD) ดงสมการ

IVDMD (%) = 100 IVOMD (%) = 100

ป ร ะ เ ม น ค า พ ล ง ง า น ท ใ ช ป ร ะ โ ย ช น ไ ด (Metabolizable energy, ME) ในแตละทรตเมนต จาก

ผลผลตแกสในชวโมงท 24 ตามสมการท านายคาพลงงานทใชประโยชนไดของ Menke et al. (1979) ดงน

[น าหนกวตถแหงเรมตน–น าหนกวตถแหงทเหลอหลงการบม]

น าหนกวตถแหงเรมตน

[น าหนกอนทรยวตถเรมตน–น าหนกอนทรยวตถทเหลอหลงการบม]

น าหนกอนทรยวตถเรมตน

ประเมนคาพลงงานทใชประโยชนได(Metabolizable

energy,ME)ในแตละทรตเมนตจากผลผลตแกสในชวโมง

ท24ตามสมการท�านายคาพลงงานทใชประโยชนไดของ

Menkeetal.(1979)ดงน

ME(MJ/kgDM)=2.20+(0.136xGv)+

(0.0057x%CP)+(0.00029x%EE)

โดยGv =ปรมาณแกสสทธทกดขนใน24ชวโมง

(มลลลตรตอน�าหนกของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอ

ทานอลหมก)ค�านวณจากสมการดงน

GV(ml) =(V24-Vo–Gpo)x200x[(Fh+

Fc)/2]

เมอVo=ปรมาณแกสทเกดขนกอนบม

V24=ปรมาณแกสทเกดขนทชวโมงท24

GPo = คาเฉลยของแกสทเกดขนในหลอดท

ไมมอาหารทชวโมงท24

Fh=44.16/(GPh–Gpo);roughage

correctionfactor

Fc=62.60/(GPc–Gpo);concentrate

correctionfactor

GPh=คาคงทของอาหารหยาบมคาเทากบ47

GPc=คาคงทของอาหารขนมคาเทากบ68

W=น�าหนกตวอยางเปนมลลกรมวตถแหง




4. การวเคราะหทางสถต

น�าขอมลมาวเคราะหความแปรปรวนตามแผนการ

ทดลองทวางไวและเปรยบเทยบความแตกตางระหวางคา

เฉลยโดยวธDuncan’sMultipleRangeTest(Steel

andTorrie,1980)


จากการวเคราะหองคประกอบทางเคมของกากเอ

ทานอลจากมนส�าปะหลงพบวามวตถแหงโปรตนหยาบ

เยอใยไขมนและเถาเทากบ23.56,9.72,2.44,36.53,

1.44และ11.68%ตามล�าดบใกลเคยงกบสกญญาและ

วราพนธ(2552)ทรายงานวามวตถแหง,โปรตน,ไขมน,

เยอใย,เถาและไนโตรเจนฟรเอกแทรกซเทากบ25.08,

7.27,1.07,35.72,12.94และ43.00%ตามล�าดบศภ

ชาต(2553)รายงานวากากเอทานอลจากมนส�าปะหลงม

วตถแหง25.10%เยอใย31.46-38.44%โปรตน6.79

-7.29%ไขมน0.91-1.37%และเถาทไมละลายใน

กรด7.50-12.42%และเทอดศกดและคณะ(2557)

ซง รายงานวากากเอทานอลจากมนส�าปะหลงพบวาม

วตถแหงโปรตนไขมนเยอใยNDFเยอใยADFลกนน

และเถาเทากบ21.83,9.83,2.44,45.64,26.21,4.45

และ11.98%ตามล�าดบจากการศกษาในครงนเมอท�าการ

หมกกากเอทานอลตามทรตเมนตตางๆ เปนเวลา14 วน

พบวาในสตรทไมมการเตมกากแปงมนไมมการใชยสต


Table 1 Chemical composition of cassava ethanol waste Item DM CP CF EE Ash % DM CPE1 23.56 9.72 36.53 1.44 11.68 T1(a1b1c1) 2 23.01 A 14.83 CDE 38.77 B 1.08 bc 15.09 AB T2 (a1b1c2) 23.05 A 11.20 EFGH 34.01 BCD 1.06 c 14.55 ABCD T3 (a1b1c3) 23.06 A 12.76 DEFG 34.04 BCD 1.14 abc 14.28 ABCDE T4 (a1b2c1) 19.45 B 22.20 A 37.22 BCD 1.21 ab 15.02 AB T5 (a1b2c2) 19.78 B 22.36 A 35.42 BCD 1.27 a 15.26 A T6 (a1b2c3) 20.44 B 18.31 B 33.54 BCD 1.24 a 13.52 CDEFG T7 (a2b1c1) 19.21 B 12.95 DEFG 46.11 A 1.18 abc 14.77 ABC T8 (a2b1c2) 17.68 C 10.44 FGH 36.11 BCD 1.26 a 13.82 BCDEF T9 (a2b1c3) 13.20 E 10.72 FGH 38.00 BC 1.21 ab 13.10 EFGH T10 (a2b2c1) 11.28 F 17.03 BC 46.11 A 1.26 a 13.90 BCDEF T11 (a2b2c2) 12.49 EF 12.49 EF 38.10 CB 1.25 a 12.98 FGH T12 (a2b2c3) 13.64 DE 15.37 BCD 33.52 BCD 1.27 a 13.29 DEFGH T13 (a3b1c1) 11.26 F 10.23 GH 36.00 BCD 1.25 a 12.45 GHI T14 (a3b1c2) 12.84 E 9.02 H 34.33 BCD 1.23 ab 11.58 I T15 (a3b1c3) 14.82 D 9.20 H 31.80 DE 1.27 a 12.19 HI T16 (a3b2c1) 23.05 A 13.42 DEFG 38.56 B 1.23 ab 12.21 HI T17 (a3b2c2) 14.71 D 14.79 CD 32.63 CD 1.27 a 11.30 I T18 (a3b2c3) 14.66 D 13.70 DEF 27.04 E 1.22 ab 12.34 GHI P-Value

<0.01 <0.01 <0.01 0.05 <0.01

SEM 0.47 1.02 1.68 0.05 0.39 ABCDEFGHI Value on the same column with different superscripts differed (P<0.01) abc Value on the same column with different superscripts differed (P<0.05) 1CPE = Cassava pulp from ethanol production 2Treatment combinations : Factor A = cassava pulp from ethanol production : cassava pulp (100:0 (a1), 85:15 (a2) and70:30 (a3)), Factor B = yeast fermented (no used (b1) and use (b2)) and Factor C = molasses (0 % (c1), 3 % (c2) and 6 % (c3))

กากน าตาล (T1) มวตถแหง โปรตน เยอไย ไขมน และเถา เทากบ 23.01, 14.83, 38.77, 1.08 และ 15.09 % ตามล าดบ (ตารางท 1) ซงจะเหนไดวา ปรมาณโปรตนสงขน

อาจเปนเพราะ เกดกระบวนการหมก และการสงเคราะหเซลลของยสต และจลนทรยอนๆ ทมอยในกากมนส าปะหลงจาการผลตเอทานอล จากการศกษาของกานดา (2545)

Table 1Chemicalcompositionofcassavaethanolwaste



ABCDEFGHIValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.01)ABCValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.05) 1CPE=Cassavapulpfromethanolproduction2Treatmentcombinations:FactorA=cassavapulpfromethanolproduction:cassavapulp(100:0(a1),85:15(a2)and70:30

(a3)),FactorB=yeastfermented(noused(b1)anduse(b2))andFactorC=molasses(0%(c1),3%(c2)and6%(c3))

กากน�าตาล(T1)มวตถแหงโปรตนเยอไยไขมน

และเถาเทากบ23.01,14.83,38.77,1.08และ15.09

%ตามล�าดบ(ตารางท1)ซงจะเหนไดวาปรมาณโปรตน

สงขน อาจเปนเพราะ เกดกระบวนการหมก และการ

สงเคราะหเซลลของยสตและจลนทรยอนๆทมอยในกาก

มนส�าปะหลงจาการผลตเอทานอล จากการศกษาของ

กานดา(2545)พบวาในกากมนส�าปะหลงจะมจลนทรย

ธรรมชาตกลมแลคตคแอซด แบคทเรยอาศยอยดวย

นอกจากนจากการศกษายงพบวากากเอทานอลหมกใน

สตรทมการหมกดวยยสต และใชกากน�าตาล 3 และ

6%มปรมาณโปรตนสงกวา(P<0.01)กลมอนๆ(22.20

และ22.36%ตามล�าดบ)ดงแสดงในตารางท 1 โดย

ปรมาณโปรตนทเพมขนเปนผลจากการท�างานของยสต

และยเรยทเตมลงไปซงBoonnopetal.(2009)ไดท�า

การหมกหวมนส�าปะหลงดวยยสตS.cerevisiaeและยเรย

0.5%เปนเวลา5วนพบวาระดบโปรตนหยาบเพมขน

เปน 21.1 % โดยคดเปนโปรตนแท 18.9 % และ

ไนโตรเจนท ไม ใช โปรตน 2.2 % สอดคล องกบ

Kaewwongsa et al. (2011) ทรายงานวา การหมก

กากมนส�าปะหลงหมกดวยยสตS. cerevisiae จ�านวน

5กรมเสรมดวยยเรย10%และกากน�าตาล1.25%หมก

เปนเวลา5วนสามารถเพมระดบโปรตนจาก9.0%เป

น26.4%โดยคดเปนโปรตนแท24.7%และไนโตรเจน

ทไมใชโปรตน1.7%

องคประกอบทางเคมในกากเอทานอลหมกเมอ

แยกเปนรายปจจย (ตารางท 2) พบวา เมอลดสดสวน

กากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลตอกากแปงมน

ส�าปะหลงลงเปน100:0,85:15และ70:30มผลท�าให

วตถแหงโปรตนหยาบและเถาลดลง(P<0.01)ดงแสดง

ในตารางท2โดยมคาโปรตนเทากบ16.82,13.92และ

11.73%ตามล�าดบซงปรมาณโปรตนทลดลงเปนผลมา

จากปรมาณโปรตนทต�าในกากแปงมนสมตและสกญญา

(2559)รายงานวากากแปงมนส�าปะหลงมโปรตนเทากบ

1.83% ดงนนการเพมสดสวนของกากแปงมนจงท�าให

ปรมาณโปรตนลดลงปจจยในการไมใชยสตและการใช

ยสตในการหมกพบวาการใชยสตในการหมกมผลท�าให

ปรมาณโปรตนสงกวากลมทไมใชยสต(P<0.01)(17.13%

กบ 11.18%) และไขมนในกลมทใชยสตในการหมกม

ปรมาณสงกวากลมทไมใชยสต (P<0.05) (1.25%กบ

1.19%) ทงนอาจเปนเพราะการท�างานและขยายพนธ

ของยสต ในเซลลยสต จะมปรมาณโปรตนสง ซง

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

(2559)รายงานวาในยสตประกอบดวยโปรตน40-50%

ของน�าหนกแหง ในสวนของการใชกากน�าตาลในการ

หมกพบวาการใชกากน�าตาลทระดบ0,3และ6%ม

ผลท�าใหปรมาณเยอใยลดลง แตไมมผลตอไขมน และ

โปรตน เหตทใหเยอใยลดลงเมอมระดบของกากน�าตาล

เพมขนอาจเปนเพราะในกากเอทานอลมความเปนกรด

เทากบ4.17(วราพนธและคณะ,2551)เมอท�าการหมก

ไวเปนเวลา14วนกรดดงกลาวจะมการยอยสลายเยอ

ใยซงในกระบวนการผลตเอทานอลจากวตถดบประเภท

เยอใยจะตองท�าลายพนธะของเซลลโลส และเฮม

เซลลโลสกอนดวยกรดซลฟรค หรอกรดไฮโดรคลอรค

จากนนจงท�าการยอยดวยยสต(วรลกษณ,2556)เมอม

การเตมกากน�าตาลลงไปจะท�าใหยสตจะท�าใหมการเจรญ

เตบโตอยางรวดเรวและมการใชน�าตาลจากกากน�าตาล

และน�าตาลทยอยสลายพนธะดวยกรด




Table 2Chemicalcompositionofcassavaethanolwastefermentedbyfactoreffects

ปท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 วารสารเกษตรพระวรณ Volume 13 Number 2 July – December 2016 173

พบวา ในกากมนส าปะหลงจะมจลนทรยธรรมชาตกลมแลคตคแอซด แบคทเรยอาศยอยดวย นอกจากนจากการศกษายงพบวา กากเอทานอลหมกในสตรทมการหมกดวยยสต และใชกากน าตาล 3 และ 6 % มปรมาณโปรตนสงกวา (P<0.01) กลมอนๆ (22.20 และ 22.36 % ตามล าดบ) ดงแสดงในตารางท 1 โดยปรมาณโปรตนทเพมขนเปนผลจากการท างานของยสต และยเรยทเตมลงไป ซง Boonnop et al. (2009) ไดท าการหมกหวมนส าปะหลงดวยยสตS. cerevisiaeและยเรย 0.5 % เปนเวลา 5 วน พบวา ระดบโปรตนหยาบเพมขนเปน 21.1 % โดยคดเปนโปรตนแท 18.9 % และไนโตรเจนทไมใชโปรตน 2.2 % สอดคลองกบ Kaewwongsa et al. (2011) ทรายงานวา การหมกกากมนส าปะหลงหมกดวยยสต S. cerevisiaeจ านวน 5 กรม เสรมดวยยเรย 10 % และกากน าตาล 1.25 %หมกเปนเวลา 5 วน สามารถเพมระดบโปรตนจาก 9.0 % เป น 26.4 % โดยคดเปนโปรตนแท 24.7% และไนโตรเจนทไมใชโปรตน 1.7% องคประกอบทางเคมในกากเอทานอลหมกเมอแยกเปนรายปจจย (ตารางท 2) พบวา เมอลดสดสวนกากมนส าปะหลงจากการผลตเอทานอลตอกากแปงมนส าปะหลงลงเปน100:0, 85:15 และ 70:30 มผลท าใหวตถแหง โปรตนหยาบ และเถาลดลง (P<0.01) ดงแสดงในตารางท 2 โดยมคาโปรตนเทากบ 16.82, 13.92 และ 11.73 % ตามล าดบ ซงปรมาณโปรตนทลดลงเปนผลมาจากปรมาณโปรตนทต าในกากแปงมน สมต และสกญญา

(2559) รายงานวา กากแปงมนส าปะหลงมโปรตน เทากบ 1.83% ดงนนการเพมสดสวนของกากแปงมนจงท าใหปรมาณโปรตนลดลง ปจจยในการไมใชยสต และการใชยสตในการหมก พบวา การใชยสตในการหมกมผลท าใหปรมาณโปรตนสงกวากลมทไมใชยสต (P<0.01) (17.13 % กบ 11.18 %) และไขมนในกลมทใชยสตในการหมกมปรมาณสงกวากลมทไมใชยสต (P<0.05) (1.25 % กบ 1.19 %) ทงนอาจเปนเพราะการท างานและขยายพนธของยสต ในเซลลยสตจะมปรมาณโปรตนสง ซงสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (2559) รายงานวา ในยสตประกอบดวยโปรตน 40 - 50% ของน าหนกแหง ในสวนของการใชกากน าตาลในการหมก พบวา การใชกากน าตาลทระดบ 0, 3 และ 6 % มผลท าใหปรมาณเยอใยลดลง แตไมมผลตอไขมน และโปรตน เหตทใหเยอใยลดลงเมอมระดบของกากน าตาลเพมขน อาจเปนเพราะในกากเอทานอลมความเปนกรดเทากบ 4.17 (วราพนธ และคณะ , 2551) เมอท าการหมกไวเปนเวลา 14 วน กรดดงกลาวจะมการยอยสลายเยอใย ซงในกระบวนการผลตเอทานอลจากวตถดบประเภทเยอใยจะตองท าลายพนธะของเซลลโลส และเฮมเซลลโลสกอนดวยกรดซลฟรค หรอกรดไฮโดรคลอรค จากนนจงท าการยอยดวยยสต (วรลกษณ, 2556) เมอมการเตมกากน าตาลลงไปจะท าใหยสตจะท าใหมการเจรญเตบโตอย างรวดเร ว และมก ารใ ชน าตาลจากกากน าตาลและน าตาลทยอยสลายพนธะดวยกรด

Table 2 Chemical composition of cassava ethanol waste fermented by factor effects Item

CEP:CP (A) yeast (B) molasses (C) P-value 100:0 85:15 70:30 - + 0 3 6 A B C A*B A*C B*C A*B*C

Chemical composition (%)

DM 21.46 A 14.58 B 13.88 C 17.57 15.72 16.49 16.81 16.64 <0.01 0.01 0.97 <0.01 <0.01 0.67 <0.01

CP 16.82 A 13.92B 11.73C 11.18B 17.13A 14.99 14.14 13.34 <0.01 <0.01 0.51 0.01 0.61 0.03 0.54

CF 35.50 B 39.66 A 33.39 B 36.58 35.79 40.46 A 35.10 B 32.99 C <0.01 0.58 <0.01 0.01 <0.01 <0.01 <0.01

EE 1.17 b 1.24 a 1.25 a 1.19 b 1.25 a 1.20 1.22 1.23 0.02 0.01 0.70 <0.01 0.33 0.21 0.05

Ash 14.62 A 13.64 B 12.01 C 13.54 13.32 13.91 13.25 13.12 <0.01 0.55 0.17 <0.01 <0.01 0.56 <0.01

ABC Value on the same column with different superscripts differed (P<0.01) abc Value on the same column with different superscripts differed (P<0.05) A = cassava ethanol waste : cassava pulp (100:0, 85:15 and70:30); B = yeast fermented (without and with); C = molasses (0, 3 and 6 %)

ABCValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.01)abcValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.05) 1IVDMD=invitrodrymatterdigestibility2IVOMD=invitroorganicmatterdigestibility3ME=Metabolizableenergy

A= cassavaethanolwaste : cassavapulp (100 : 0, 85 : 15 and70 : 30); B= yeast fermented (without andwith);

C=molasses(0,3and6%)

คาจนพลศาสตรการผลตแกสของกากมนส�าปะหลง

จากการผลตเอทานอลหมกแสดงในตารางท3โดยคาa

บงบอกถงปรมาณแกสทเกดขนในการยอยสลายองค

ประกอบทสามารถละลายในน�าได คา b บงบอกถง

ศกยภาพการยอยสลายของอาหารคาcบงบอกถงอตรา

การผลตแกสโดยเฉลยตลอดระยะเวลาการหมกของอาหาร

และคาdบงบอกถงศกยภาพในการผลตแกสของอาหาร

จากการศกษาพบวา คา a ในทรตเมนตทไมมการใชกาก

มนส�าปะหลงหมกรวมกบกากน�าตาล 3 และ 6% และ

ทรตเมนตทมการใชกากมนส�าปะหลง15%หมกดวยยสต

รวมกบกากน�าตาล6%มคาสงทสดคาbในทรตเมนตท

มการใชกากมนส�าปะหลง30%หมกรวมกบกากน�าตาล

3%มคาสงทสดคาcในทรตเมนตทหมกโดยไมใชยสต

และกากน�าตาลทรตเมนตทมการใชกากมนส�าปะหลง15%

หมกรวมกบกากน�าตาล6%และทรตเมนตทมการใชกาก

มนส�าปะหลง30%หมกรวมกบกากน�าตาล3%มคาสง

ทสดและคา d ในทรตเมนตทในทรตเมนตทมการใชกาก

มนส�าปะหลง30%หมกรวมกบกากน�าตาล3%มคาสง

ทสดคาความสามารถในการยอยไดของอนทรยวตถในทรต

เมนตทใชกากมนส�าปะหลง 30%หมกดวยยสตรวมกบ

กากน�าตาล6%มคาสงทสดและการประเมนคาพลงงาน

ทใชประโยชนไดในในทรตเมนตทในทรตเมนตทมการใช

กากมนส�าปะหลง30%หมกรวมกบกากน�าตาล3%ม

คาสงทสด เมอพจารณาแยกเปนรายปจจย (ตารางท 4)

พบวาเมอเพมสดสวนของกากแปงมนส�าปะหลงเปน0,15

และ30%มผลท�าใหคาaลดลง โดยคาa ในกลมทม

สดสวนของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลตอ

กากแปงมนส�าปะหลง100:0จะมคาสงกวา(P<0.01)กลม

ทมสดสวน85:15และ70:30(0.50,-1.11และ-1.73

มลลลตร ตามล�าดบ) ทงนเปนเพราะในกากแปงมน

ส�าปะหลงยงคงมคณคาทางอาหารเหลออยโดยเฉพาะใน

สวนทเปนคารโบไฮเดรททยอยงาย (nitrogen free

extract,NFE)ประมาณ65-70%(สมตและสกญญา,

2559)โดยเฉพาะแปงซงยงคงเหลออยถง14%(วราพนธ

และคณะ,2549) ในการศกษาครงนจะเหนไดวาคา aม

คาตดลบซงØrskov(1982)อางโดยเมธา(2533)กลาว

วาการทคาaเปนลบอาจจะเกดขนจากสวนทยอยสลาย

ไดงายในอาหาร โดยเฉพาะอยางยงปรมาณNFEซงจาก

การศกษาพบวาการเพมสดสวนของกากแปงมนส�าปะหลง

มผลตอการเพมขนของศกยภาพการยอยสลายของอาหาร

(P<0.01)ศกยภาพในการผลตแกสของอาหาร (P<0.01)

ความสามารถในการยอยไดของวตถแหงความสามารถใน




Item a (ml) b (ml) c (%/hr) d (ml) 2IVDMD(%) 3IVOMD(%) 4ME(MJ) T1 1(a1b1c1) -0.83BC 42.54G 1.117 a 43.81GH 59.19ABC 77.39F 6.78EFGH T2 (a1b1c2) 2.54 A 43.69 G 0.083 b 46.23 FG 58.52 ABC 79.96 CDEF 6.98DEFGH T3 (a1b1c3) 2.80 A 42.47G 0.090 b 45.27GF 58.07ABC 78.32DEF 6.94DEFGH T4 (a1b2c1) -0.96 BCD 42.72 G 0.087 b 43.67 GF 64.82 A 77.96 EF 6.56H T5 (a1b2c2) -0.42 B 42.92G 0.087 b 43.34GF 57.98ABC 78.13EF 6.63GF T6 (a1b2c3) -0.19 B 41.82 G 0.097 ab 42.24 F 61.39 AB 82.41 ABCDE 6.96DEFGH T7 (a2b1c1) -0.50B 44.55FG 0.090 b 45.05GH 47.63CD 80.00CDEF 6.74FGH T8 (a2b1c2) 1.78 A 47.58 EF 0.087 b 49.36 EF 46.48 D 78.29 DEF 7.28CDE T9 (a2b1c3) 0.27 B 42.80G 0.117 a 44.31GH 52.77BCD 81.23BCDEF 6.65GF T10 (a2b2c1) -3.17 E 47.89 DEF 0.100 ab 51.0 DE 58.00 ABC 82.82 ABC 6.89EFGH T11 (a2b2c2) -2.76 E 50.74CDE 0.103 ab 53.51CD 60.70AB 82.23ABCDE 7.24CDEF T12 (a2b2c3) -2.28 de 49.52 DE 0.107 ab 51.80 DE 65.23 A 83.04 ABC 7.20CDEF T13 (a3b1c1) -2.19 E 53.11BC 0.120 a 56.30BC 60.01AB 85.23AB 7.47BCD T14 (a3b1c2) -1.96 CDE 60.17 A 0.100 ab 62.14 A 61.27 AB 82.67 ABCD 8.21A T15 (a3b1c3) -0.94 BCD 53.25BC 0.097 ab 54.24CD 66.34A 81.33BCDEF 7.63BC T16 (a3b2c1) -1.98 CDE 51.26 CD 0.100 ab 53.24 CD 58.55 ABC 81.59 ABCDEF 7.34CDE T17 (a3b2c2) -2.23 CDE 56.16B 0.103 ab 58.40B 67.94A 84.86AB 7.87AB T18 (a3b2c3) -0.07 B 48.49 DE 0.103 ab 48.76 EF 66.38 A 85.88 A 7.14CDEFG P-Value <0.01 <0.01 0.04 <0.01 0.01 <0.01 <0.01 SEM 0.46 1.12 0.01 1.09 3.53 1.34 0.16

ABCDEFGH Value on the same column with different superscripts differed (P<0.01) abc Value on the same column with different superscripts differed (P<0.05) 1Treatment combinations : Factor A = cassava ethanol waste : cassava pulp (100:0 (a1), 85:15 (a2) and70:30 (a3)), Factor B = yeast fermented (without (b1) and with (b2)) and Factor C = molasses (0 % (c1), 3 % (c2) and 6 % (c3)) 2 IVDMD = in vitro dry matter digestibility 3 IVOMD = in vitro organic matter digestibility 4 ME = Metabolizable energy

Table 4 Fermentation kinetics ofcassava ethanol wastefermented by factor effects

การยอยไดของอนทรยวตถและคาพลงงานทใชประโยชน

ไดซงเปนผลมาจากNFEในกากแปงมนเชนเดยวกนทงน

เปนเพราะในกากแปงมนส�าปะหลงยงคงมแปงเหลออย

ประมาณ 14% (วราพนธ และคณะ, 2549) และมคา

พลงงานใชประโยชนไดเทากบ 3,027 กโลแคลลอร/กก.

และยอดโภชนะทยอยได 65-70%(สมต และสกญญา,

2559) ผลของการใชยสตในการหมกพบวาการใชยสตใน

การหมกมผลท�าใหศกยภาพการยอยสลายของอาหารและ

ศกยภาพในการผลตแกสของอาหารสงกวากลมทไมใชยสต

(11.18กบ17.13มลลลตรและ1.19กบ1.25มลลลตร

ตามล�าดบ)สอดคลองกบวรางคณาและฉลอง(2557)ท

รายงานวาการใชกากเอทานอลหมกดวยยสตทระดบ50

มลลลตรมผลผลตแกสสะสมสงกวาการใชยสตในการหมก

ทระดบ0,5และ25มลลลตร(P<0.01)แตการใชยสต

ในการหมกไมมผลตอความสามารถในการยอยไดของอน

ทรยวตถ และคาพลงงานทใชประโยชนได ในสวนของ

ระดบของกากน�าตาลพบวาเมอเพมระดบของกากน�าตาล

มผลท�าใหคาพลงงานทใชประโยชนไดเพมขน โดยกลมท

ใชระดบของกากน�าตาล 3 และ 6 % จะมคาสงกวา

(P<0.05)กลมทไมใชกากน�าตาลในการหมก(6.98,7.37

และ7.09MJ/KgDMในกลมทใชกากน�าตาล0,3และ6

%ตามล�าดบ)ทงนเพราะในกากน�าตาลจะมคาพลงงานสง

สอดคลองกบ Getachew et al. (2003) ทรายงานวา

อาหารทมคารโบไฮเดรตทยอยงายสงจะมการยอยสลาย

และเกดผลผลตแกสสง

Table 3Fermentationkineticsofcassavaethanolwastefermented




ผ วจยขอขอบคณศนยวจยอาหารสตว ท าพระ

จ.ขอนแกนทไดใหความอนเคราะหในการใชสตวทดลอง และ

หองปฏบตการวเคราะหอาหารสตวขอขอบคณบรษทอบลไบ

โอเอทานอลจ�ากดทใหความอนเคราะหกากเอทานอลในการ

วจยและขอขอบคณเปนอยางสงตอมหาวทยาลยเทคโนโลยราช

มงคลตะวนออกทสนบสนนแหลงทนในการท�างานวจยครงน

จากการศกษาการใชกากมนส�าปะหลงจากการผลต

เอทานอลโดยการหมก พบวา การหมกกากมนส�าปะหลง

จากการผลตเอทานอลตอกากมนส�าปะหลง100:0ใชยสต

ในการหมกรวมกบกากน�าตาล0และ3%มผลท�าใหโปรตน

สงกวากลมอนเมอลดสดสวนของกากมนส�าปะหลงจากการ

ผลตเอทานอลลงมผลท�าใหโปรตนลดลงการใชยสตในการ

หมกมผลท�าใหโปรตนสงกวากลมทไมใชยสตศกยภาพใน

การผลตแกสความสามารถในการยอยไดของอนทรยวตถ

และคาพลงงานทใชประโยชนไดจะเพมขน เมอลดสดสวน

ของกากมนส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลลงการใชยสต

ในการหมกจะสามารถเพมศกยภาพในการผลต



ABCDEFGHValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.01)abcValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.05) 1Treatmentcombinations:FactorA=cassavaethanolwaste:cassavapulp(100:0(a1),85:15(a2)and70:30(a3)),Factor

B=yeastfermented(without(b1)andwith(b2))andFactorC=molasses(0%(c1),3%(c2)and6%(c3))2IVDMD=invitrodrymatterdigestibility3IVOMD=invitroorganicmatterdigestibility4ME=Metabolizableenergy

Table 4Fermentationkineticsofcassavaethanolwastefermentedbyfactoreffects


Item CEP:CP (A) yeast (B) molasses (C) P-value 100:0 85:15 70:30 - + 0 3 6 A B C A*B A*C B*C A*B*C

Gas Production

a, ml 0.50A -1.11B -1.73C 17.57 15.72 16.49 16.81 16.64 <0.01 0.10 0.97 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 b, ml 42.69C 47.18B 53.74A 11.18 B 17.13 A 14.99 14.14 13.34 <0.01 <0.01 0.51 <0.01 <0.01 0.42 <0.01 c, %/hr 0.09 0.10 0.10 36.58 35.79 40.46 A 35.10 B 32.99 C <0.01 0.58 <0.01 0.32 0.07 0.17 0.04 d, ml 44.09C 49.18B 55.51A 1.19 b 1.25 a 1.20 1.22 1.23 0.02 0.01 0.70 <0.01 <0.01 0.36 <0.01 1DMD, % 59.99A 55.13B 63.41A 56.70 B 62.33 A 58.03 58.82 61.69 <0.01 0.01 0.33 <0.01 0.02 0.08 0.01 2IVOMD,% 79.03C 81.27B 83.59A 80.49 82.10 80.83 81.02 82.03 <0.01 0.06 0.49 <0.01 <0.01 0.17 <0.01 3ME, MJ 6.82C 7.00B 7.61A 7.20 7.09 6.98 b 7.37 a 7.09 ab <0.01 0.44 0.04 <0.01 0.19 <0.01 <0.01

ABC Value on the same column with different superscripts differed (P<0.01) abc Value on the same column with different superscripts differed (P<0.05) 1 IVDMD = in vitro dry matter digestibility 2 IVOMD = in vitro organic matter digestibility 3 ME = Metabolizable energy A = cassava ethanol waste : cassava pulp (100:0, 85:15 and70:30); B = yeast fermented (without and with);C = molasses (0, 3 and 6 %)

จากการศกษาการใชกากมนส าปะหลงจากการผลตเอทานอลโดยการหมก พบวา การหมกกากมนส าปะหลงจากการผลตเอทานอลตอกากมนส าปะหลง 100 : 0 ใชยสตในการหมก รวมกบกากน าตาล 0 และ 3% มผลท าใหโปรตนสงกวากลมอน เมอลดสดสวนของกากมนส าปะหลงจากการผลตเอทานอลลงมผลท าใหโปรตนลดลง การใชยสตในการหมกมผลท าใหโปรตนสงกวา กลมทไมใชยสต ศกยภาพในการผลตแกสความสามารถในการยอยไดของอนทรยวตถและคาพลงงานทใชประโยชนไดจะเพมขน เมอลดสดสวนของกากมนส าปะหลงจากการผลตเอทานอลลง การใชยสตในการหมกจะสามารถเพมศกยภาพในการผลตแกส การใชกากน าตาลทระดบ 3% ท าใหคาพลงงานทใชประโยชนไดไมแตกตางจากการใชทระดบ 6% แตสงกวา

การใชทระดบ 0% ดงนนจงควรหมกโดยใชกากมนส าปะหลงจากการผลตเอทานอลดวยยสตรวมกบกากน าตาล 3

ผวจยขอขอบคณศนยวจยอาหารสตวทาพระ จ.ขอนแกน ทไดใหความอนเคราะหในการใชสตวทดลอง และหองปฏบตการวเคราะหอาหารสตว ขอขอบคณ บรษทอบลไบโอเอทานอล จ ากด ทใหความอนเคราะหกากเอทานอล ในกา ร ว จ ย และขอขอบคณ เป นอย า ง ส ง ต อ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออกทสนบสนนแหลงทนในการท างานวจยครงน



ABCValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.01)abcValueonthesamecolumnwithdifferentsuperscriptsdiffered(P<0.05) 1IVDMD=invitrodrymatterdigestibility2IVOMD=invitroorganicmatterdigestibility3ME=Metabolizableenergy

A=cassavaethanolwaste:cassavapulp(100:0,85:15and70:30);B=yeastfermented(withoutandwith);C=molasses

(0,3and6%)

แกสการใชกากน�าตาลทระดบ3%ท�าใหคาพลงงานทใช

ประโยชนไดไมแตกตางจากการใชทระดบ6%แตสงกวา

การใชทระดบ 0% ดงนนจงควรหมกโดยใชกากมน

ส�าปะหลงจากการผลตเอทานอลดวยยสตรวมกบกาก

น�าตาล3




กานดาพนสรนทร.2545.การศกษาเปรยบเทยบการใชมนส�าปะหลงและขาวโพดในสตรอาหารตอระดบพเอช

ปรมาณจลนทรยกลมทกอใหเกดโรค/ไมกอใหเกดโรคทปลายล�าไสสกรระยะรน และมลสกรระยะขน.

วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาสตวศาสตรบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เทอดศกดประมงคล,ทพยวดประไพวงษและสนทรบญมมาก.2557.ผลของกากเอทานอลจากมนส�าปะหลง

ตอผลผลตน�านมและองคประกอบของน�านมในโคนม.การประชมทางวชาการระดบชาตมหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคล ครงท 6 : เทคโนโลยและนวตรกรรมสอาเซยน. 23-25 กรกฎาคม. มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม.324น.

เมธาวรรณพฒน.2533.โภชนศาสตรสตวเคยวเออง.ฟนนพลบบลชชง:กรงเทพฯ.473หนา.

ผองศรศวราศกด.2556.การผลตเอทานอล.(สบคนเมอ16พฤษภาคม2556)Availablefrom:URL:whttp://

as.doa.go.th/fieldcrops/cas/eth/index.HTM.

วรางคณาแดนสแกวและฉลองวชราภากร.2557.ผลของการใชกากเอทานอลหมกดวยยสต(Saccharomyce s

cerevisiae)และเชอรา(Aspergillus niger)ในสตรอาหารผสมส�าเรจตอการยอยไดและจลนพลศาสตร

ของการผลตแกส. การประชมวชาการเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาครงท 15 : บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยขอนแกน.28มนาคม.มหาวทยาลยขอนแกน.ขอนแกน.585-593น.

วราพนธ จนตณวชญ, สกญญา จตตพรพงษ, ฤทยชนก มากระนตย, สกญญา ศรมงคลงามและณฐฐา

ววฒนวงศวนา.2549.การศกษาการเปลยนแปลงของปรมาณจลนทรยกลมแลคตกแอซดแบคทเรยและ

ยสตในระหวางการหมกกากมนส�าปะหลง.การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรครงท

44:สาขาสตวสาขาสตวแพทยศาสตร.30มกราคม-2กมภาพนธ.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.กรงเทพฯ.

131-137น.

วราพนธจนตณวชญ,สกญญาจตตพรพงษ,และอทยคนโธ.2551.การศกษาองคประกอบเศษเหลอจากการ

ผลตเอทานอลจากมนส�าปะหลงเพอใชเปนอาหารสตวและเปนปยส�าหรบพช. ศนยคนควาและพฒนา

วชาการอาหารสตว สถาบนสวรรณวาจกกสกจเพอการคนควาและพฒนาปศสตว และผลต ภณฑสตว

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรวทยาเขตก�าแพงแสน.นครปฐม.

วรลกษณ คงจนดามณ. 2556. การผลตเอทานอลจากแกนขาวโพด. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต

สาขาวศกรรมเคมบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ศภชาต ปานเนยม. 2553. งานวจยอยางงายและใชไดจรง.สาสนโคนม. คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร3:10-11.

สกญญาจตตพรพงษและวราพนธจนตณวชญ.2552.การใชประโยชนเศษเหลอจากมนส�าปะหลง.ศนยคนควา

และพฒนาวชาการอาหารสตว สถาบนวาจกกสกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก�าแพงแสน.

นครปฐม.

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย.2559.ผลตภณฑยสตโปรตน.(สบคนเมอ5กรกฎาคม

2559)Availablefrom:URL:http://www.tistr.or.th/tistrblog/.

สทธศกดค�าผา,ศรญญเชอหลง,ธระชยศรอเทน,สมมาศอฐรตนและอทยโครตดก.2553.การใชผลตภณฑ

หวมนส�าปะหลงสดหมกยสตเปนอาหารเลยงขนโคพนเมองลกผสมเพอธรกจของฟารมเกษตรกรรายยอย.

วารสารแกนเกษตร(ฉบบพเศษ)38(1):20-23.




สมตยมมงคลและสกญญาจตตพรพงษ.2559.การใชกากมนส�าปะหลงแหงเปนอาหารสตว(สบคนเมอ5กรกฎาคม

2559)Availablefrom:URL:http://www.rdi.ku.ac.th/kufair50/animal/11_2_animal/11_2animal.

html

A.O.A.C.2000.OfficialMethodsofAnalysis:Foodcomposition;additives;NaturalContaminants.

17thed.Gaithersburg,Maryland.

Boonnop, K.,Wanapat, M., Ng-armnit, N., andWanapat, S. 2009. Enriching nutritive value of

cassavarootbyyeastfermentation.Deptofanimalscience,KhonKaen,40002Thailand.

Geatachew,G.,BlummelM.,MakkarH.P.S.,andBeckerK.1998.Invitrogasmeasuringtechniques

forassessmentofnuteitionalqualityoffeed.Areview.Anim.FeedSci.Technol.72(3-4):

216-218.

Getachew,G.,P.H.Robins,E.J.DepetersandS.J.Taylor.2003.Relationshipsbetweenchemical

composition,drymatterdegradationandinvitrogasproductionofseveralruminantfeed.

Anim.FeedSci.Technol.111(1-4):57-71.

Goering,H.K.andP.J.VanSoest.1970.ForageFiberAnalysis (apparatus,proceduresandsome

applications).Agric.HandbookNo.379,ARS,ISDA,WashingtonDC.

Kaewwongsa,W.,Traiyakun,S.,Yuangklang,C.,Wachirapakorn,C.,andPaengkoum,P.2011.Protein

enrichmentofcassavapulpfermentationbySaccharomyces cerevisiae.J.Anim.Vet.Adv.

10(18):2434-2440.

Menke,K.H.andH.Steingass.1988.Estimationoftheenergeticfeedvalueobtainedfromchemical

analysisandinvitrogasproductionusingrumenfluid.Anim.Res.Dev.28:7-55.

Menke,K.H.,L.Raab,A.Salewski,H.Steingass,D.FritzandW.Schneider.1979.Theestimationof

the digestibility andmetabolizable energy content of ruminant feedstuffs from the gas

productionwhentheyareincubatedwithrumenliquorinvitro.J.Agric.Sci.(Camb.)93(1):217-

222.

Ørskov,E.R.andI.McDonald.1979.Theestimationofproteindegradabilityintherumenfrom

incubationmeasurementsweightedaccordingtorateofpassage.J.Agric.Sci.92(2):499-503.

Schingoethe,D.J.2006.UtilizationofDDGSbyCattle.Pages61-74inProc.27thWesternNutr.Conf.,

Winnipeg,Manitoba,Canada.

Steel,R.G.D.,andJ.H.Torrie.1980.Principlesandproceduresofstatistics.NewYork:McGrawHill

BookCompany,Inc.




ผลของไลโซเลซตนในอาหารตอประสทธภาพการยอยสารอาหาร

และการเจรญเตบโตของปลานล

การเสรมไลโซเลซตนระดบตางๆคอ0.0125,0.0250และ0.0375เปอรเซนตในสตรอาหารปลานลทมการ

ลดระดบโปรตนลง1เปอรเซนตโดยมระดบโปรตน29เปอรเซนตเปรยบเทยบดวยอาหารควบคมทมระดบโปรตน

30เปอรเซนตไมเสรมไลโซเลซตนท�าการอนบาลปลานลน�าหนกเฉลย4.15±0.10กรม/ตวใหอาหารวนละ2ครง

แบบเตมอมเปนเวลา6สปดาหพบวาการเสรมไลโซเลซตนทระดบ0.0250เปอรเซนตท�าใหปลานลมสมประสทธ

การยอยได(67.61±3.44)ประสทธภาพการยอยโปรตน(79.54±2.17)และมกจกรรมของเอนไซมไลเปส(0.84±0.05)

ดทสด(p<0.05)การเสรมไลโซเลซตนทกระดบท�าใหปลามการเจรญเตบโตไมแตกตางทางสถตเมอเทยบกบชดควบคม

(p>0.05)และการเสรมทระดบ0.0250เปอรเซนตพบวาอตราแลกเนอและประสทธภาพการใชโปรตนมคาทดขน

และไมแตกตางจากปลาทไดรบอาหารชดควบคมนอกจากนทกชดการทดลองมคาโปรตนสะสมในตวปลาและปรมาณ

ไขมนสะสมในชองทองทใกลเคยงกน(p>0.05)แตการเสรมทระดบ0.0250เปอรเซนตปลานลมคาดชนตบทสงขน

อยางมนยส�าคญ อยางไรกตาม การเสรมไลโซเลซตนทระดบ 0.0250 เปอรเซนต สามารถเสรมในอาหารทมการลด

ระดบโปรตน 1 เปอรเซนตในสตรอาหาร สามารถชวยใหปลาเจรญเตบโตด และสงผลท�าใหประสทธภาพการยอย

โปรตนและประสทธภาพการใชโปรตนเพมสงขนและเปนแนวทางในการชวยลดตนทนการผลตอาหารปลาไดอกดวย

ค�าส�าคญ :ไลโซเลซตน,ประสทธภาพการยอย,การเจรญเตบโต,ปลานล

บทคดยอ

พอพงศ กาบเกสร1 และบณฑต ยวงสรอย1*

1 ภาควชาประมง คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

*ผเขยนใหตดตอ:[email protected]




Effect of Dietary Lysolecithin on Nutrient Digestibility and Growth Performance of Nile Tilapia

SupplementationofvaryinglevelsoflysolecithinininNiletilapiadietswerereduced1%of

crude protein containing total protein 29% at 0, 0.0125, 0.0250 and 0.0375% in comparison

withcontrolgroup(30%ofcrudeprotein)asabasaldiet.Theexperimentwasconductedtostudy

theeffectsoflysolecithinonnutrientdigestibilityandgrowthperformanceintilapiawithanaverage

bodyweightof4.15±0.10g/fish.Allfishwerefedtestdietstwiceadaytoapparentsatiationfor6

weeks.Theresultsshowedthatlysolecithinsupplementationat0.0250%increasedsignificantly

(p<0.05)digestibilitycoefficiency(67.61±3.44),proteindigestibility(79.54±2.17)andlipaseactivity

(0.84±0.05).Therewerenodifferencesingrowthperformanceamongtreatments(p>0.05).However,

feedconversionratio(FCR)andproteinefficiencyratio(PER)werebest(p<0.05)forfishfedthediet

supplementedwithlysolecithinat0.0250%.Supplementationoflysolecithininthedietsdidnot

significantly (p<0.05) affect on protein gain (PG) inwhole body and intraperitoneal fat, while

hepatosomaticindexincreasedsignificantly(p<0.05)comparedwiththecontrolgroupbuthada

loweroffeedproductioncostthanthoseofthecontrol.Thereductionof1%crudeproteinand

supplementationof0.0250%Lysolecithininfishdiethasimprovedproteindigestibilityandfeed

conversioninfishrelatedtodecreasecostvalueofdietproduction.

Keywords : lysolecithin,digestibility,growthperformance,Niletilapia

ABSTRACT

Porpong Karbkesorn1 and Bundit Yuangsoi1*

1 Department of Fisheries, Faculty of Agriculture, Khon Kaen University

*Correspondingauthor:[email protected]



บทนำา

ปลานล(Oreochromis niloticus)เปนปลาน�าจด

ทมความส�าคญทางเศรษฐกจ จดเปนแหลงโปรตนทม

คณคาทางอาหารสง ไขมนต�า เลยงงายและเจรญเตบโต

เรวการบรโภคปลานลในประเทศไทยสงถง30เปอรเซนต

ของการบรโภคปลาทงหมด(Piumsombun,2003)ในป

2556 ผลผลตปลานลภายในประเทศมผลผลตสงถง

197,595ตน(ศนยสารสนเทศกรมประมง,2558)สามารถ

พฒนาการผลตไดอยางไมจ�ากด อาจสงผลใหเกดการ

แขงขนทงในดานปรมาณคณภาพ และราคา (วรรณชย,

2546)จากขอมลดงกลาวท�าใหอาหารสตวน�ามบทบาทตอ

การเพาะเลยงสตวน�าเปนอยางมากในดานตนทนผนแปร

ของการเลยงมผลกระทบตอรายไดของเกษตรกรโดยตรง

(ทรงศกด,2551)ในปจจบนหลกการการผลตอาหารสตว

น�าทดนนเมอสตวน�าไดรบอาหารแลวท�าใหมผลการเจรญ

เตบโตดทสดโดยมตนทนการผลตต�าและไดผลตอบแทน

ก�าไรสงสด เมอพจารณาตนทนการอาหารสตวน�าตนทน

การผลตสวนใหญมากจากปลาปนซงวตถดบอาหารทเปน

แหลงโปรตนจากสตว ปกตสตวน�าจะใชโปรตนสวนทเกน

ความตองการในการเจรญเตบโตไปเปนแหลงพลงงานซง

เปนการใชแหลงโปรตนทมราคาแพงอยางไมค มคา

(Lovell,1989)สตวน�าจะใชประโยชนจากโปรตนไดอยาง

มประสทธภาพกตอเมอไดรบพลงงานจากสวนประกอบ

ของพลงงานทไมใชโปรตน (non-protein energy) คอ

คารโบไฮเดรตและไขมน(Nankerviset al.,2000)จงจะ

น�าไปสการใชโปรตนสงสดหรอการส�ารองโปรตน(protein-

sparringeffect)(Tanet al.,2007)

ไลโซเลซตนเกดขนเมอเอนไซมฟอสโฟไลเปส A2

(PhospholipaseA2)ท�าปฏกรยาการยอยสลายพนธะเอส

เทอรตรงต�าแหนงคารบอนต�าแหนงท 2 ของฟอสฟาตดล

โคลน(Phosphatidylcholine)หรอเลซตน(Kini,1997)

จากโครงสรางของไลโซเลซตนพบวามคณสมบตชวยท�าให

ไขมนแตกตวเปนโมเลกลเลกๆ (Emulsifying agent)

สามารถแขวนลอยอยในน�า ท�าใหรางกายมการยอย และ

การดดซมไขมนไดดขน การเตมสารอมลซไฟเออรจาก

ภายนอกในกระบวนการอมลซฟเคชน (Emulsification)

อาจชวยท�าใหไขมนมขนาดเลกลงและมผลตอการท�างาน

ของเอนไซม ไลเปส ซงท�าหนาทย อยไขมนไดดขน

(kussaibati, 1982) ปจจบนมการเสรมไลโซเลซตนจาก

ภายนอก(Exogenousemulsifiers)ในอาหารสตวเพอเพม

ประสทธภาพในการท�าใหไขมนกระจายตวไดดกวาน�าด

(Lennoxetal.,1968)ประสทธภาพการยอยไขมนทดใน

สตวน�าสามารถท�าใหเพมการใชประโยชนจากไขมนไดมาก

ขน สงผลใหปรมาณพลงงานในรางกายเพยงพอตอความ

ตองการของสตวน�า(เวยง,2542)และการใชประโยชนจาก

โปรตนกจะดขนตามไปดวย(Senaet al.,1990;Orire

andSadiku,2011)ดงนนการศกษาผลของการเสรมไล

โซเลซตนในอาหารปลานล ตอประสทธภาพการยอยสาร

อาหาร และการเจรญเตบโตของปลานลสามารถใชเปน

แนวทางปรบปรงคณคาทางโภชนาการของอาหารสตวน�า

สงผลใหมการเจรญเตบโตทด และเพมขดจ�ากดในการใช

ประโยชนจากแหลงโปรตนและไขมนอยางมประสทธภาพ

ตลอดจนสามารถลดตนทนในการผลตอาหารไดอกดวย

1. การวางแผนการทดลอง

วางแผนการทดลองแบบสมตลอด(Completely

randomizeddesign,CRD)โดยม5ชดการทดลองแตละ

ชดการทดลองม 4 ซ�า (Replication) อาหารชดควบคมม

ระดบโปรตน 30 เปอรเซนต และอาหารทดลองทมการลด

ระดบโปรตน1เปอรเซนตโดยมระดบโปรตน29เปอรเซนต

และมเสรมไลโซเลซตนระดบทแตกตางกน 4ระดบ

ดงน

ชดการทดลองท1อาหารทมระดบโปรตน30

เปอรเซนตไมเสรมไลโซเลซตน(ชดควบคม)


เปอรเซนตไมเสรมไลโซเลซตน


เปอรเซนตเสรมไลโซเลซตน0.0125เปอรเซนต









2. การเตรยมปลาทดลอง

ท�าการทดลองในปลานลเพศผน�าหนกเรมตน

เฉลย 4.16±0.09 กรม/ตว ปรบสภาพปลาใหคนเคยกบ

อาหารทดลองเปนระยะเวลา1สปดาหโดยใหอาหารชด

ควบคมวนละ2ครงเวลา09.00น.และ16.00น.จาก

นนท�าการคดปลานลใหมขนาดใกลเคยงเลยงในตกระจก

ความจน�า 50 ลตร อตราการปลอย 20 ตว/ต มการให

อากาศตรวจวดคณภาพน�าสปดาหละ1ครงตลอดการ

ทดลอง

3. ศกษาองคประกอบทางเคมในอาหารทดลองและตว

ปลานล

วเคราะหองคประกอบทางเคมในอาหาร

ทดลองและปลากอนเรมท�าการทดลองรวมทงปลานลหลง

สนสดการทดลองเปนเวลา 6 สปดาห ไดแก ความชน

โปรตน ไขมนเยอใย และเถา โดยวเคราะหตามวธ

Proximateanalysis(AOAC,1990)

4. ศกษาประสทธภาพการยอยอาหาร (In vivo

nutrient digestibility)

เกบมลปลาหลงจากใหอาหารทดลองทมการ

เตมสารบงช (โครมกออกไซด) ในสตรอาหาร เขมขน 0.5

เปอรเซนตภายหลงจากใหกนอาหาร2ชวโมงท�าการเกบ

และรวบรวมมลปลาดวยวธWatercollectionตามวธการ

ทดดแปลงจากBoonyaratpalinandPhromkunthong

(2000) โดยใชถงกรองขนาด 20 ไมครอน รองรบน�าจาก

ปลายสายยางน�ามลทรวบรวมไดไปอบใหแหงทอณหภม60

องศาเซลเซยสนาน12ชวโมงเพอน�าไปวเคราะหปรมาณ

โครมกออกไซดในอาหารและมลตามวธของประเสรฐและ

คณะ(2525)และวเคราะหปรมาณโปรตนและไขมนในมล

(AOAC, 1990) จากนน น�าขอมลไปใชในการค�านวณ

ประสทธภาพการยอยสารอาหารตอไป

5. ศกษาการเจรญเตบโต การใชประโยชนจากอาหาร

ใหอาหารทดลองวนละ2ครงจนปลาอมระยะ

เวลา6สปดาหท�าการชงน�าหนกปลานลโดยใชเครองชง

ดจตอลและนบจ�านวนปลาทกๆ 2สปดาหโดยเกบขอมล

น�าหนกทเพมขน(Weightgain;WG;กรม/ตว),การเจรญ

เตบโตตอตวตอวน(Averagedailygain;ADG;กรม/ตว/

วน)อตราการเจรญเตบโตจ�าเพาะ(Specificgrowthrate;

SGR;เปอรเซนต/วน)ปรมาณการกนอาหาร(Feedintake

;FI ;กรม/ตว),อตราการแลกเนอ (Feedconversion

ratio ;FCR)อตราการรอดตาย (Survival rate ;SR ;

เปอรเซนต) และเมอสนสดการทดลองทระยะเวลา

6 สปดาห ท�าการสมตวอยางปลาจากทกชดการทดลอง

ว เคราะห ปรมาณโปรตนในตวปลา เพอประเมน

ประสทธภาพการใชโปรตน (Protein efficiency ratio;

PER)โปรตนเพม(Proteingain;PG)ท�าการเกบตบและ

ไขมนในชองทองเพอประเมนคาดชนตบ(Hepatosomatic

index; HSI) และ ปรมาณไขมนสะสมในชองทอง

(Intraperitonealfat;IPF)

6. การวเคราะหขอมลทางสถต

วเคราะหความแปรปรวนของขอมล(Analysis

ofvariance)และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลย

ดวยวธDuncan’sNewMultipleRangeTestทระดบ

ความเชอมน95เปอรเซนตโดยใชโปรแกรมส�าเรจรปSAS

version9.1

สมประสทธการยอยไดและประสทธภาพการยอยโปรตน

และไขมนของอาหาร

ปลานลทไดรบอาหารชดควบคมมระดบโปรตน30

เปอรเซนต และอาหารทดลองทมการลดระดบโปรตน

1เปอรเซนตโดยมระดบโปรตน29เปอรเซนตและมเส

รมไลโซเลซตนระดบทแตกตางกน5ระดบคอ0,0.0125,

0.0250และ0.0375เปอรเซนตพบวาสมประสทธการ

ยอยไดของอาหาร และประสทธภาพการยอยโปรตนใน

อาหารทเสรมไลโซเลซตนในอาหารทใชในการอนบาลปลา

นลนนมความแตกตางกนทางสถต(p<0.05)โดยปลาทได

รบอาหารทเสรมไลโซเลซตนทระดบ 0.0250 เปอรเซนต




มคาสมประสทธการยอยไดของอาหารและประสทธภาพ

การยอยโปรตนสงทสดมคา67.67±3.44และ79.54±2.17

เปอรเซนต ตามล�าดบ สอดคลองกบการทดลองของ

Liet al.(2010)ทรายงานวาอาหารปลานลทไดรบการ

เสรมไลโซเลซตน ทระดบ 0.0250 เปอรเซนต มคา

สมประสทธการยอยไดและประสทธภาพการยอยโปรตน

ของอาหารสงกวาอาหารทไมไดเสรมไลโซเลซตน(p<0.05)

ในขณะทประสทธภาพการยอยไขมนในอาหารทกชดการ

ทดลองไมมความแตกตางกนทางสถต(p>0.05)โดยมคา

อยในชวง 69.34 – 83.95 เปอรเซนต จากการสงเกต

พบวา ปลานลทไดรบอาหารทมการเสรมไลโซเลซตนท

ระดบ0.0250 เปอรเซนต มแนวโนมท�าใหประสทธภาพ

การยอยไขมนสงกวาการเสรมไลโซเลซตนระดบอนๆโดย

มคาเทากบ83.95±1.58 เปอรเซนต ไลโซเลซตนจดเปน

สารมขวและไมมขวอยในโมเลกลเดยวกน(amphipathic

molecule)(พชรและคณะ,2551)นอกจากนและโครง

สรางของไลโซเลซตนสามารถชวยท�าใหไขมนแตกตวเปน

โมเลกลเลกลง(emulsifyingagent)ในกระบวนการอมล

ซฟเคชน(emulsification)(Deuel,1951)เปนการชวย

เพมพนทผวของไขมนใหสมผสกบเอนไซมไลเปสไดมากขน

Lennoxet al.(1968)สงผลใหเกดประสทธภาพการยอย

ไขมนในอาหารดขน(Joneset al.,1992)นอกจากนการ

เสรม ไลโซเลซตนในอาหารสามารถท�าใหเกดmicelles

ซงสงผลใหมการดดซมผานผนงเซลลไดงายขน (Reynier

et al.,1985)

กจกรรมเอนไซนโปรตเอส และกจกรรมเอนไซนไลเปส

ผลการศกษากจกรรมเอนไซมทสกดไดจากทางเดน

อาหารทงหมดของปลานลหลงจากการอนบาลดวยอาหาร

ทเสรมไลโซเลซตนเปนเวลา 6 สปดาห พบวากจกรรม

เอนไซมโปรตเอสจากทางเดนอาหารทงหมดของปลานล

ทกชดการทดลองไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

โดยมคา1.15±0.07,1.18±0.06,1.20±0.08,1.14±0.07

และ1.16±0.07mU/mg protein-1 ตามล�าดบ สวน

กจกรรมเอนไซมไลเปสในปลานลทไดรบอาหารทเสรมไล

โซเลซตนนนมความแตกตางทางสถต(p<0.05)ปลานลท

ไดรบอาหารทเสรมไลโซเลซตนทระดบ0.0250และ0.0375

เปอรเซนต มคากจกรรมเอนไซมไลเปสสงทสด โดยมคา

เท าก บ 0 . 84±0 .05 และ0 .80±0 .05 µmol

p-nitrophenolh-1mgprotein-1ตามล�าดบจาการเสรม

ไลโซเลซตนในอาหารปลานล สามารถชใหเหนวาปลานล

สามารถใชประโยชนจากไขมนไดดขน เนองจากกจกรรม

ของเอนไซมไลเปสทมคาสงขนเมอมการเสรมไลโซเลซตน

เพอตอบสนองตอการใชยอยของไขมน(Fathydrolysis)

หลงจากไขมนผานกระบวนการอมลซฟเคชน (Singh et

al.,2009;GoldingandWooster,2010)

การเจรญเตบโตและการใชประโยชนจากสารอาหาร

ปลานลทไดรบอาหารชดควบคมมระดบโปรตน30

เปอรเซนต และอาหารทดลองทมการลดระดบโปรตน

1เปอรเซนตโดยมระดบโปรตน29เปอรเซนตและมเส

รมไลโซเลซตนระดบทแตกตางกน5ระดบคอ0,0.0125,

0.0250 และ 0.0375 เปอรเซนต พบวาอตราการเจรญ

เตบโตจ�าเพาะ(SGR)และอตราการรอด(SR)ไมมความ

แตกตางทางสถต(p>0.05)เมอเปรยบเทยบกบอาหารชด

ควบคมทไมเสรมไลโซเลซตน อยางไรกตาม ปลานลทได

รบอาหารเสรมไลโซเลซตนทระดบ 0.0250 เปอรเซนต

พบวา มอตราแลกเนอต�าสด (1.35±0.04) เมอเทยบกบ

ปลานลทไดรบอาหารทเสรมไลโซเลซตนทระดบอนๆ

(p<0.05)และมคาใกลเคยงกบชดควบคมทไมมการเสรม

ไลโซเลซตนในอาหารเลย Blarin and Haller (1982)

รายงานวาอตราการแลกเนอทต�าลงเป นผลมาจาก

กระบวนการยอยอาหารทสมบรณท�าใหสามารถดดซมสาร

อาหารไดมากขน Lennoxet al. (1968) และ Zeisel

(1990)รายงานวาไลโซเลซตนสามารถชวยเพมระดบการ

ยอยและดดซมไขมนภายในล�าไสท�าใหกรดไขมนมปรมาณ

เพยงพอตอความตองการของสตวน�า ทไดรบอาหารเสรม

ไลโซเลซตนทระดบ0.0250และ0.0375เปอรเซนตโดย

มคาดชนตบ(hepatosomaticindex;HSI)สงกวาสตร

อาหารอนๆ (p<0.05) คาดชนตบมความสมพนธแบบ

แปรผนตรงกบระดบของโปรตนและพลงงานทเพมขน

เนองจากเกดการสะสมไกลโคเจน(glycogen)ในตบเพม

มากขนจากอาหารทมพลงงานและไขมนทสง(Brownet

al.,1992)จากผลการทดลองซงสอดคลองกบLiet al.

(2010)รายงานวาในการเสรมไลโซเลซตนในสตรอาหาร

ปลานล มน�าหนกเฉลย 5.35 ± 0.02 กรม พบวา สตร




อาหารทเสรมไลโซเลซตน ทระดบ 0.0125 และ0.0250

เปอรเซนตท�าใหปลานลมคาน�าหนกเพม,อตราการเจรญ

จ�าเพาะตอวนมคาดชนตบและคาดชนไขมนในชองทองม

คาเพมสงขนเมอเทยบกบสตรอาหารทไมเสรมไลโซเลซตน

(ชดควบคม)(p<0.05)จากผลทดลองแสดงใหเหนวาเมอม

การลดระดบโปรตน และมการเสรม ไลโซเลซตนในสตร

อาหารปลานลมความเปนไปไดวาชวยใหมการน�ากรดไข

มนมาใชเปนแหลงพลงงานเพมมากขนไลโซเลซตนสามารถ

ชวยเพมระดบการยอย และดดซมไขมนในระบบทางเดน

อาหารท�าใหกรดไขมนทไดรบมปรมาณทเพยงพอตอความ

ตองการของสตวน�าPageandAndrew(1973)รายงาน

วา ปลาทไดรบโปรตนต�าจะท�าใหมการเจรญเตบโตชา

เนองจากคณภาพของโปรตนหรอสดสวนของโปรตนและ

พลงงานไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของสตวน�าสดสวน

ระหว า ง ระดบ โปร ตน และ ไข มน (น� า มนปลา )

ทเหมาะสมในสตรอาหารปลานล (O. niloticus)ขนาด

8.05±0.05กรมนนมคาเทากบ30:10เปอรเซนตทสง

ผลใหปลานลมอตราการแลกเนอทต�าลง, อตราการเจรญ

เตบโตจ�าเพาะ, ปรมาณการกนอาหาร และประสทธภาพ

การใชโปรตน(PER)ทสงขน(p<0.05)(OrireandSadiku,

2011)นอกจากนSenaet al.(1990)รายงานวาสดสวน

ระหวางระดบโปรตนและไขมนทเหมาะสมในสตรอาหาร

ปลานลแดง (O.mossambicus × O.niloticus) ขนาด

1.18กรมพบวาอาหารทมระดบไขมน18เปอรเซนตนน

สามารถใชไดกบระดบโปรตนในอาหาร 15, 20 และ 30

เปอรเซนต โดยสงผลใหปลานลมการเจรญเตบโต,

ประสทธภาพการใชโปรตน และการใชประโยชนจาก

โปรตนทดขนอยางไรกตามมรายงานในปลาหลายชนดท

พบวาการเพมระดบไขมนหรอพลงงานในอาหาร จะ

สามารถชวยลดระดบโปรตนในอาหารลงไดโดยไมท�าใหการ

เจรญเตบโตของสตวน�าลดลง (protein sparing effect)

(Tibaldiet al.1996;Skalliet al.2004;Vergaraet

al.1996;Companyetal.1999;Santinhaet al.1999;

Lupatschet al.2001)

จากาการทดลองพบวาอาหารเสรมไลโซเลซตนทง

5 ระดบ ไมมผลตอโปรตนทเพมขนในตวปลา (p>0.05)

ระดบโปรตนทสะสมในตวปลาขนอยกบปรมาณอาหารท

กน และการใชประโยชนจากอาหารทปลาไดรบ จงท�าให

น�าหนกของปลาเพมขนปรมาณโปรตนทมในเนอปลากจะ

เพมขนตามไปดวยวมลและกจจา(2535)รายงานวาใน

การเลยงลกปลานลแดงดวยหารส�าเรจรปทมระดบโปรตน

แตกตางกนคอ16.5,25และ30 เปอรเซนต เปนระยะ

เวลา 12 สปดาห พบวา โปรตนของตวปลานลแดง

(น�าหนกแหง) มคาเทากบ 89.86, 91.23 และ 91.11

เปอรเซนตตามล�าดบแตการศกษาครงนการลดโปรตนลง

1เปอรเซนตในสตรอาหารและมการเสรมไลโซเลซตนกลบ

ท�าใหการสะสมโปรตนในกลามเนอไมมความแตกแตกตาง

จากปลานลทไดรบอาหารชดควบคมสวนประสทธภาพการ

ใชโปรตน (PER) ในสตรอาหารทเสรมไลโซเลซตนทง 5

ระดบทโปรตนระดบ30เปอรเซนตและ29เปอรเซนต

พบวามประสทธภาพการใชโปรตนมความแตกตางทางสถต

(p<0.05) โดยการเสรมไลโซเลซตนทระดบ 0.0375

เปอรเซนต การประสทธภาพการใชโปรตนลดลง วฒพร

และคณะ (2540) รายงานวา เมอเกดความสมดลของ

สดสวนของโปรตนและพลงงานในอาหารปลาจะใชไขมน

เปนแหลงพลงงานและใชโปรตนส�าหรบการเจรญเตบโตได

อยางเตมท นอกจากนยงมการศกษาในปลานลพบวา

อาหารทมสดสวนของโปรตนและไขมนทเหมาะสมสงผล

ใหปลานลมการเจรญเตบโต และมประสทธภาพการใช

โปรตนทสงขน(DeSilvaet al.,1991;OrireandSadiku,

2011;andSenaet al.,1990)

จากการศกษาผลของการเสรมไลโซเลซตนในอาหาร

ของปลานลในสตรอาหารทมการลดระดบโปรตนลง 1

เปอรเซนตโดยมระดบโปรตน29เปอรเซนตซงมการเสรม

ไลโซเลซตนทระดบตางๆกนคอ0,0.0125,0.025และ

0.0375เปอรเซนต เปรยบเทยบดวยอาหารชดควบคมทม

ระดบโปรตน 30 เปอรเซนต และไมมการเสรมไลโซ

เลซตน ท�าการอนบาลปลานลน�าหนกเ รมต นเฉลย

4.15±0.10 กรม/ตว เปนระยะเวลา 6 สปดาห พบวา

ปลานลทไดรบอาหารทมโปรตนระดบ29เปอรเซนตและ

เสรมไลโซเลซตนทระดบ0.0250เปอรเซนตท�าใหปลานล

มประสทธภาพการยอยโปรตนและมกจกรรมของเอนไซม

ไลเปสดทสด สวนอตราแลกเนอ และประสทธภาพการใช




Ingredients (%)

Levels of lysolecithin (%)

0 0 0.0125 0.0250 0.0375

30% CP 29%CP 29%CP 29% CP 29% CP

Fish meal(60%CP) 33 27 27 27 27

Soybean meal (45%CP) 10 12 12 12 12

Rice bran 36 44 44 44 44

Corn meal 9 5 5 5 5

Soybean oil 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5

Fish oil 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5

α-starch 5 5 5 5 5

Dicalcium phosphate 1 1 1 1 1

Vitamin-mineral premix1 1 1 1 1 1

Total 100 100 100 100 100

Proximate composition by analysis (% dry weight on basis)

Moisture 8.78 7.74 7.91 8.24 8.49

Ash 11.38 10.78 10.41 10.98 10.92

protein 30.32 29.43 29.33 29.38 29.41

fat 12.81 12.76 12.67 13.05 12.25

fiber 1.06 0.96 0.97 0.94 0.95

Feed cost (baht/kg) 32.20 30.56 30.58 30.60 30.62

โปรตน ดขนโดยใกลเคยงกบปลานลทไดรบอาหารทไดรบ

อาหารชดควบคมในขณะเดยวกนกบการเสรมไลโซเลซตน

ทระดบ0.0250เปอรเซนตในอาหารมผลท�าใหคาดชนตบ

ในปลานลสงขนตามไปดวยอยางไรกตามการเสรมไลโซเล

ซตนทระดบ0.0250เปอรเซนตในอาหารปลานลทมการ

ลดระดบโปรตน 1 เปอรเซนต หรอปรมาณปลาปน 6

เปอรเซนต ในสตรอาหาร สงผลใหประสทธภาพการยอย

โปรตนและประสทธภาพการใชโปรตนเพมสงขนอกทงยง

สามารถช วยลดตนทนในการผลตอาหารปลานลได

อกดวย


Table 1Ingredientsandchemicalcompositionofexperimentaldiets

Note:1Vitaminandmineralmixtureprovidedthefollowingperkgdiet:vitaminA1,130,000IU,vitaminD31,043,170IU,

vitaminE30,000IU,vitaminK33.25g,vitaminB112g,vitaminB25g,vitaminB630g,vitaminB1212g,vitaminC30g,

ขอขอบพระคณทนอดหนนและสงเสรมการท�า

วทยานพนธ ประจ�าปการศกษา 2557 บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยขอนแกนทใหทนสนบสนนการวจยในครง




Levels of lysolecthin (%)

Parameters 0 0 0.0125 0.0250 0.0375 P-value

30% CP 29% CP 29% CP 29% CP 29% CP

Digestibility coefficiency 47.61±3.63c 59.20±3.47b 43.42±3.77c 67.61±3.44a 35.00±2.78d 0.0001

Protein digestibility 67.29±1.94c 74.23±2.19b 64.26±2.37c 79.54±2.17a 58.90±1.74d 0.0001

Lipid digestibility 77.62±3.29 76.70±0.14 75.62±1.02 83.95±1.58 69.34±5.13 0.0654

Protease activity1 1.15±0.07 1.18±0.06 1.20±0.08 1.14±0.07 1.16±0.07 0.2786

Lipase activity2 0.64±0.05 b 0.64±0.04 b 0.71±0.04 b 0.84±0.05 a 0.80±0.05 a 0.0001

Levels of lysolecthin (%)

Parameters 0 0 0.0125 0.0250 0.0375 P-value

30% CP 29% CP 29% CP 29% CP 29% CP

SGR 3.27±0.16 3.32±0.19 3.44±0.09 3.30±0.03 3.23±0.0.11 0.3797

FCR 1.35±0.17b 1.39±0.11ab 1.41±0.02ab 1.35±0.04b 1.51±0.07a 0.0435

PG 0.24±0.01 0.27±0.02 0.26±0.01 0.25±0.01 0.24±0.01 0.0552

PER 0.45±0.05 a 0.49±0.02 a 0.50±0.04 a 0.49±0.04 a 0.41±0.08 b 0.0443

SR 97.50±5.00 98.33±2.89 98.75±2.50 97.50±2.89 93.75±4.79 0.4139

HSI 1.15±0.04c 1.33±0.14ab 1.22±0.02bc 1.42±0.07a 1.38±0.06a 0.0052

IPF 0.91±0.13 1.04±0.54 1.33±0.13 1.22±0.36 1.31±0.30 0.4860

Table 2ThedigestibilityperformancesandenzymeactivitiesofNiletilapiafeddietsNiletilapiafed

dietscontainingdifferentlevelofLysolecithin.(Mean±SD)

NoteMeanswithinthesamerowwithdifferentlettersaresignificantlydifferent(p<0.05)

1)Expressedasincreaseinabsorbanceat440nmh-1mgprotein-1(mU/mgprotein-1)

2)Expressedasincreaseinabsorbanceat410nmh-1mgprotein-1(µmolp-nitrophenolh-1mgprotein-1)

Table 3 Growthperformanceandfeedutilizationoftilapiafedwithexperimentaldietsfor6weeks.

(Mean±SD)

chollnechloride5g,niacin10g,pantothenicacid27g,selenium30mg,calcium30g.

NoteMeanswithinthesamerowwithdifferentlettersaresignificantlydifferent(p<0.05)




จนทกานตนชสข,อรณองคากล,อทยวรรณโกวทวทและอรพนทจนตสถาพร.2549.คณลกษณะของเอนไซม

ยอยอาหาร ในปลาสวายหน (Heligophagus leptrorhynchus,Ng& Kottelat,2000).. รายงานการ

ประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรกรงเทพมหานคร.

ทรงศกด จ�าปาวะด.2551.อาหารและการใชอาหารในสตวเคยวเออง.พมพครงท1คณะสตวแพทยศาสตรและ

สตวศาสตร.มหาวทยาลยมหาสารคาม.จงหวดมหาสารคาม.249หนา.

ประเสรฐสตะสทธ,มะลบณยรตผลน,นนทยาอนประเสรฐ.2525.อาหารปลา.สถาบนการประมงน�าจดกองประมง

น�าจดกรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ88หนา

รงกานตกลาหาญ,นนทวทยอารยชน,เรองวชญยนพนธและอรณองคากล.2551.กจกรรมของเอนไซมยอยอาหาร

ในปลานล(Oreochromis niloticus,L.)ทขนาดตางๆ.วารสารวจยเทคโนโลยการประมงปท2ฉบบท2.

ภาควชาเพาะเลยงสตวน�า,คณะประมง,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.33-44.

วรรณชย พรหมเกด. 2546. ผลของแหลงวตถดบพชตอประสทธภาพการยอยและการเจรญเตบโตของปลานลแดง

แปลงเพศ.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต.มหาวทยาลยสงขลานครนทร.133.

วมลจนทรโรทยและกจจาใจเยน.2535.การศกษาชนดของอาหารส�าเรจรปเพอใชในการเลยงลกปลานลสแดง.

สถาบนวจยประมงน�าจด,กรมประมง,กรงเทพฯ.11น.

วฒพรพรหมขนทอง,วมลจนทรโรทย,นรนทรสงสจนทรและนพพรมานะจตต.2540.ระดบโปรตนในอาหารท

เหมาะสมตอปลากดเหลองขนาดปลานว.ภาควชาวารชศาสตร,คณะทรพยากรธรรมชาต,มหาวทยาลยสงขลา

นครนทรวทยาเขตหาดใหญ19(3):327-335.

เวยงเชอโพธหก.2542.โภชนศาสตรและการใหอาหารสตวน�า.ภาควชาเพาะเลยงสตวน�า,คณะประมง,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.255หนา.

ศนยสารสนเทศกรมประมง.2558.สถตการประมงป2556.กรมประมง.(สบคนเมอ10มกราคม2558)Available

from:URL:http://www.fisheries.go.th/it-stat/yearbook/data_2556/Yearbook/yearbook2013-

1.7.pdf

AOAC.1990.Officialmethodofanalysis,13thEditionAssociationofOfficialAnalyticalChemist.

Washington.D.C.,USA

Balarin,J.D.,andHaller,R.O.1982.Theintensivecultureoftilapiaintanks,racewaysandcages.In

Muir,J.R.,Roberts,R.J.(eds.).Recentandadvanceinaquaculture.Croomhelmpublisher,

London,England.p.267-355.

Bezerra,A.R.G.F.,Malafaia,P.,Mancini,M.C.,Bezerra,E.S.andVieira,R.A.M.2005.Kineticparameters

oftheruminalinvitrodegradationoffeedstuffsgiventodifferentruminantspecies.Arq.

Bras.Med.Vet.Zootech.57(4):494-501.

Boonyaratpalin,M.,andPhromkunthong,W.2000.EffectsofRonozymeVPtreatedricebranand

oil palm mealon growthof sex reversedTilapia nilotica. The6thRocheAquaculture

ConferenceAsiaPacific,Bangkok,Thailand,September29.




Brown,M.,Nematipour,G.R.andGatlin,D.M.1992.Dietaryproteinrequirementofjuvenilesunshine

bassatdifferentsalinities.Prog.Fish-Cult.54:148-156.

Company,R.,Calduch-giner,J.A.,Perez-sanchez,J.andKaushik,S.J.1999.Proteinsparingeffect

ofdietarylipidsincommondentex(Dentexdentex):acomparativestudywithseabream

(Sparus aurata)andseabass(Dicentrarchus labrax).AquaticLivingResources12:23–30.

DeSilva,S.S.,Gunasekera,R.M.andShim,K.F.1991.Interactionsofvaryingdietaryproteinand

lipidlevelsinyoungredtilapia:evidenceofproteinsparing.Aquaculture95:305-318.

DeSilva,S.S.,Rasanthi,M.,GunasekeraandShim,K.F.1990.Interactionsofvaryingdietaryprotein

andlipidlevelsinyoungredtilapia:evidenceofproteinsparing.DepartmentofZoology.

v,NationalUniversityofSingapore,Singapore.305-318.

Furukawa,A.,andTsukahara,H.1966.Ontheaciddigestionforthedeterminationofchromicoxide

asanindexsubstanceinthestudyofdigestibilityoffishfeed.BulletinoftheJapanese

SocietyofScientificFisheries.32:502-506.

Golding,M.andWooster,T.J.2010.The influenceofemulsionstructureandstabilityonlipid

digestion.Curr.Opin.ColloidInterfaceSci.15:90–101.

Jones,D.B.,Hancock,J.D.,Harmon,D.andWalker,C.E.1992.Effectsofexogenousemulsifiers

andfatsourcesonnutrientdigestibility,serumlipids,andgrowthperformanceinweanling

pigs.J.Anim.Sci.,70:3473–3482.

Lennox,A.M.,LoughA.K.andGarton,G.A.1968.Observationsonthenatureandoriginoflipidsin

thesmallintestineofthesheep.BritishJournalofnutrition22,237-246.

Li,H.T.,Tian,L.X.,WangY.D.andHU,Y.h.2010.Effectoflysolecithinongrowthperformance,body

compositionandhematologicalindicesofhybridtilapia(Oreochromis aureus♂× Oreochromis

niloticus♀).JournalofDalianFisheriesUniversit.SunYat-senUniversity.7-44.

Lim,C.andDominy,W.G.1989.Utilizationofplantproteinsbywarmwaterfish.PaperPresented

attheAOCSWorldCongressonVegetableProteinUtilizationinHumanFoodandAnimal

Feed-stuff,2-7october1988,Singapore.ASATechnicalBulletin,Vol.3AQ1589-4.13p.

Lovell,T.1989.Nutritionandfeedingoffish.VanNostrandReinhodd,NewYork.260pp.

Lupatsch,I.,Kissil,G.W.,Sklan,D.andPfeffer,E.2001.Effectsofvaryingdietaryproteinandenergy

supplyongrowth,bodycompositionandproteinutilizationingiltheadseabream(Sparus

aurataL.)Aquaculture7:71–80.

NankervisL.,Matthews,S.J.andAppleford,P.2000.Effectofdietarynon-proteinenergysource

ongrowth,nutrientretentionandcirculatinginsulin-likegrowthfactorIandtriiodothyronine

levelsinjuvenilebarramundi,Lates calcarifer.Aquaculture191:323-335.

NRC.1993.Nutrientrequirementsoffish.NationalAcademyPress.Washington,D.C.

Markweg,H.,Lang,M.S.andWagner,F.1995.DodecanoicacidinhibitionoflipasefromAcinetobactersp.

OPA55.Enz.Microb.Tech.17:512–516.



Orire, A.M. and Sadiku, S.O.E. 2011. Protein sparing effects of lipids in the practical diets of

Oreochromis Niloticus(Niletilapia).Nig.J.BasicAppl.Sci.19(1):142-150.

Page,J.M.andAndrew,J.W.1973.Interactionofdietarylevelofproteinandenergyonchannel

catfishChemists,WashingtonDC.

Piumsombun, S. 2003. Analysis of demand for fish consumed at home in Thailand. Fisheries

Gazette,56:113–121.

Reynier,M.O.,Lafont,H.,Crotte,C.,Sauve,P.andGerolami,A.1985.Intestinalcholesteroluptake:

comparisonbetweenmixedmicellescontaininglecithinorlysolecithin.Lipids,20:145-150.

Santinha,P.J.M.,Medale,F.,Corraze,G.andGomes,E.F.S.1999.Effectsofthedietaryprotein/lipid

ratioongrowthandnutrientsutilizationingiltheadSeabream(Sparus aurataL).Aquaculture

Nutrition,5:147–156.

Skalli,A.,Hidalgo,M.C.,Abellan,E.,Arizcun,M.andCardenete,G.2004.Effectsofthedietary

protein/lipidratioongrowthandnutrientutilizationincommondentex(Dentex dentexL.)

atdifferentgrowthstages.Aquaculture235:1–11.

Singh,H.,Ye,A.,andHorne,D.2009.Structuringfoodemulsionsinthegastrointestinaltractto

modifylipiddigestion.Prog.LipidRes.48:92–100.

Steve,B.2012.Understandingdietaryfatsandoils:Ascientificguidetotheirhealtheffects.College

ofWordhealth.238p.

Stone,D.A.J.2003.Dietarycarbohydrateutilizationbyfish.ReviewsinFisheriesScience11:337-

369.

Shiau,S.Y.andLung,C.Q.1993.NodietaryvitaminB12requiredforjuveniletilapia(Oreochromis

niloticusXO. aureus).Comp.Biochem.Physiol.105A:147–150.

Tan,Q.,Xie,S.,Zhu,X.,Lei,W.andYang,Y.2007.Effectofdietarycarbohydrate-to-lipidrations

ongrowthandfeedutilizationinChineselongsnoutcatfish(Leiocassis longirostrisGunther).

JournalofAppliedIchyology23:605-610.

Tacon,A.G.J.1987.Thenutritionand feedingof farmedfishandshrim-atraningmanual.The

essential-nutrients.GCP/RLA/075/ITAFieldDocument2,FAO,Brasilia,Brazil129p.

Tibaldi,E.,Robaina,L., Izquierdo,M.andDeLaHiguera,M.1996.Growthresponseofjuvenile

dentex(Dentex dentexL.)tovaryingproteinlevelandproteintolipidratio inpractical

diets.Aquaculture139:91–99.

Vergara,J.M.,Robaina,L.,Izquierdo,M.andDeLaHiguera,M.1996.Proteinsparingeffectoflipids

indietsforfingerlingsofgiltheadseabream.FisheriesScience.62:624–628.

Zeisel,S.H.1990.Cholinedeficiency.J.Nutr.Biochem.1:332-34.





เศรษฐกจพอเพยงกบการจดการโซอปทานของเกษตรกรผปลกผก

ต�าบลเสอเฒา อ�าเภอเชยงยน จงหวดมหาสารคาม

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการจดการโซอปทานผกสภาพปญหาและอปสรรคของการผลตผกใน

แตละหวงโซอปทานรปแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกดในชมชนและการพฒนารปแบบเศรษฐกจพอเพยงหวงโซอปทาน

ของเกษตรกรผปลกผกจากการวจยมผลการศกษาดงน

สภาพทวไปของเกษตรกรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรและสวนใหญท�านาควบคกบการปลกผกและเลยง

สตวทงนลกษณะการผลตผกของเกษตรกรสวนใหญผลตเพอบรโภคในครวเรอนและเหลอไวส�าหรบจ�าหนาย

บรบทสภาพปญหาพบวาพนทต�าบลเสอเฒาไมมแหลงชลประทานและแหลงน�าทเพยงพออกทงการรวมกลม

การผลต การแปรรป และการจ�าหนายยงมนอยปจจยการผลตมราคาสง เกษตรกรขาดความรในการแกปญหาดาน

ศตรพชขาดมาตรฐานการเกบรกษาและการจดการการตลาดทไมเปนระบบเทาทควร

รปแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกดในชมชน พบวา เกษตรกรมการปลกพชควบคกบการเลยงสตว และน�า

ผลพลอยไดจากการเลยงสตวมาใชในการปลกพชจากนนไดน�าเศษพชกลบไปใชในการเลยงสตวและไดรวมกลมลงแขก

ปลกพชพรอมทงเกบเกยวผลผลตชวยกนเกษตรกรมการรวมกลมกอตงศนยการผลตปยชวภาพเพอสรางความเขม

แขงใหกบการผลตและระบบเศรษฐกจของชมชนเกษตรกรไดรวมกลมกนน�าวสดเหลอใชจากการผลตผกมาเปนวตถดบ

ในการผลตปยชวภาพส�าหรบใชเพอใหเกดการหมนเวยนตอเนองอยางยงยนและกอใหเกดความคมคากลมเกษตรกร

สวนใหญประกอบอาชพการปลกผกแบบรนตอรนจงกอใหเกดการอนรกษวถการด�ารงอาชพรวมไปถงการสบทอด

ภมปญญาแบบไมไดตงใจ

ค�าส�าคญ :เศรษฐกจพอเพยง,การจดการ,โซอปทาน

บทคดยอ

เกศจตต ขามคลา1*, มนนยา นนทสาร1, ปรญญา เปรมโต1, นฤดล สวสดศร1 และ มสลน ปนอน1

1คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000




Sufficiency Economy Philosophy with Supply Chain Management of Vegetable Farmers in Suer Thao, Chaing Yern District, Mahasarakarm Province

Theobjectivesofthisstudyweretosupplychainmanagement,problemsandopportunities

ofsupplychainvegetables,supplychainsystemofcommunityandImproveknowledgetheeconomic

supplychain.Theresultsofthisstudyshowedthat

Themostfarmersdopaddyfarmingcooperatewithgrowingvegetablesandanimalhusbandry.

Thegrowingvegetableforeatandsale.

Theproblemsandopportunitiesisthisareanothasirrigationforusetogrowingvegetables

andAggregationonmoreforProduction,processingandsale.Factorofproductionhasanexpensive.

Thefarmersnescienceforproblem-solvingonpesticides,storageproductsandmarketingsystem.

Theeconomysupplychainsystemofcommunityshowedthatthefarmerssimultaneously

betweengrowingvegetablesandhusbandry.Thatoutgrowthofvegetablegrowingforahusbandry

andoutgrowthofhusbandryforvegetablegrowingaswell.Thecommunitytherewasgatheringfor

growingandharvest.ThefarmersintegrationforfertilizerproductionforrotationofcircleProduction

andvalue.Themostfarmersmaintaintocareerpathsandinheritedwisdomunintentionally.

Keywords : SufficiencyEconomyPhilosophy,Management,SupplyChain

ABSTRACT

Ketjit Khamkula1*, Mananya Nantasan1, Parinya Premto1,

Narudol Sawassee1 and Massalin Poonon1

1Faculty of Agricultural Technology, Rajabhat Mahasarakham University,

Maha Sarakham, 44000, Thailand





เศรษฐกจพอเพยง เปนรปแบบทส�าคญในการพฒนาและ

การแกปญหาโดยเฉพาะเมอเกดวกฤตปญหาระดบชมชน

ภายใตกระแสโลกาภวตนและการเปลยนแปลงตางๆ ให

ประชาชนสามารถด�ารงอยไดอยางมนคงและยงยน

เมอน�าขอมลจากการศกษามาวเคราะหจะเหน

วาการเชอมโยงของปญหาทเกยวของกบระบบหวงโซ

อปทานทขาดการวางแผนการผลตการลดตนทนการผลต

การสรางมลคาเพมการสรางเครอขายโดยเฉพาะการสราง

กลมเครอขายการมสวนรวมการเรยนรตงแตตนน�ากลาง

น�าและปลายน�า(สรชยบญเจรญ.2556)จากปญหาดง

กลาวท�าใหขาดรปแบบระบบการปลกผกทมความเขมแขง

ตอการปรบตวในสภาวะทมการเปลยนแปลงสงตาง ๆ

ในปจจบนเปนตน

การวจยนไดท�าการศกษาวจยเชงคณภาพโดย

ศกษาจากขอมลภาคสนาม (แหลงศกษา) โดย

สมภาษณเชงลกจากกลมประชากรตวอยางและผทมสวน

เกยวของจ�านวน30รายต�าบลเสอเฒาอ�าเภอเชยงยน

จงหวดมหาสารคาม

ศกษาจากขอมลเอกสาร โดยศกษาคนควาขอมล

เบองตนจากเอกสาร งานวจยตาง ๆ บทความตาง ๆ ท

เกยวของเพอใชประกอบและเปนแนวทางในการศกษา

แนวคดและทฤษฎทใชในการวจยประกอบดวย

เศรษฐกจพอเพยง หมายถง ปรชญาทพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชด�ารสชแนะแนวทางการ

ด�าเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดรวมถงการ

พฒนาและบรหารประเทศทตงอยบนพนฐานของทางสาย

กลางค�านงถงความพอประมาณความมเหตผลการสราง

ภมคมกนทดในตวตลอดจนใชความรความรอบคอบและ

คณธรรมประกอบการวางแผนการตดสนใจและการกระ

ท�าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมหลกพจารณาอย

(ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต,2551)

1. กรอบแนวคดเปนปรชญาทชแนะแนวทาง

การด�ารงอย และปฏบตตนในทางทควรจะเปน โดยมพน

บทนำา


พนทเขตต�าบลเสอเฒา อ�าเภอเชยงยน จงหวด

มหาสารคามประกอบดวย16หมบานโดยมพนททงหมด

45,282ตารางกโลเมตรหรอประมาณ28,301ไรซงเปน

พนทท�าการเกษตรจ�านวน25,917ไรการประกอบอาชพ

ของประชากรพนทชมชนสวนใหญประกอบอาชพทางการ

เกษตรทงเลยงสตวและปลกพช โดยเฉพาะการปลกพช

อาทขาวออยมนส�าปะหลงพชผกมะมวงหมอนกก

ยางพาราไมยคาลปตสและพชอนๆเปนตนในการเพาะ

ปลกพชและเลยงสตว ในเขตชมชนนอาศยแหลงน�า

ธรรมชาตหนองน�าสาธารณะไดแกหวยกระทอมบงหนอง

น�าตางๆและแหลงน�าทสรางขนเองไดแกล�าหวย3สาย

คอหวยหนลาดหวยโคกกงหวยทรายนอกจากนยงมฝาย

และหนองตางๆเปนตนลกษณะดนในพนทจะเปนดนรวน

ปนทรายดนรวนเหนยวและดนเหนยวซงเหมาะแกการ

ปลกขาวมนส�าปะหลงไมผลพชผกเปนตน(ส�านกงาน

สงเสรมการเกษตรจงหวดมหาสารคาม พ.ศ. 2555)

เกษตรกรต�าบลเสอเฒาสวนใหญประสบปญหาทางการ

เกษตร ไดแก ปญหาเรองการขาดแคลนน�าในการท�าการ

เกษตรปญหาดานการผลตขาดเทคโนโลยใหมในการผลต

การผลตไมคมคาการด�าเนนงานมประสทธภาพต�าโรคและ

แมลงระบาดตนทนการผลตสงผลผลตตอพนทต�าขาดเงน

สนบสนน ขาดพชพนธดในการใชเพาะปลก ปญหาดาน

สขภาพอนเนองมาจากสารเคมตางๆ ปญหาขาดแรงงาน

ในการเกษตร ขาดการจดตงกลมทมความเขมแขง ขาด

ความร ในการจดการและการประกอบอาชพ เปนตน

(ส�านกงานสงเสรมการเกษตรจงหวดมหาสารคาม พ.ศ.

2555) นอกจากนนแลวการพฒนาผลตภณฑชมชน และ

การแปรรปผลตภณฑของชมชนยงไมมการพฒนาใหเปน

ไปตามอปสงคของตลาดแตเปนการผลตตามความเปนอย

ของชาวบานซงไมมมาตรฐานเพยงพออกทงกระบวนการ

กระจายผลผลตยงไมเปนระบบซงเปนปญหาทเกษตรกร

ประสบอยในปจจบนจากปญหาดงกลาวท�าใหเกษตรกร

ในเขตพนทนเกดการสญเสยซงสงผลตอรายไดท�าใหขาด

สภาพคลองในการบรหารจดการเงนทน โดยเฉพาะ

เกษตรกรผปลกผกทเพาะปลกผกในพนทตลอดทงป



ฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถน�ามา

ประยกตใชไดตลอดเวลาและเปนการมองโลกเชงระบบท

มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจาก

ภย และวกฤตเพอความมนคง และความยงยนของการ

พฒนา

2. คณลกษณะเศรษฐกจพอเพยงสามารถน�ามา

ประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการ

ปฏบตบนทางสายกลางและการพฒนาอยางเปนขนตอน

3.ค�านยามความพอเพยงจะตองประกอบดวย3

คณลกษณะพรอมๆกนดงน

3.1ความพอประมาณหมายถงความพอดท

ไมนอยเกนไป และไมมากเกนไปโดยไมเบยดเบยนตนเอง

และผอนเชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอ

ประมาณ

3.2ความมเหตผลหมายถงการตดสนใจเกยว

กบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางม

เหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจน

ค�านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท�านนๆ อยาง

รอบคอบ

3.3การมภมคมกนทดในตวหมายถงการเต

รยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดาน

ตางๆทจะเกดขน โดยค�านงถง ความเปนไปไดของ

สถานการณตางๆทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและ

ไกลแนวคดทฤษฎหวงโซอปทาน (Supply Chain) โดย

สงเคราะหโลจสตกสและการจดการซพพลายเชน:กลยทธ

เพอลดตนทนและเพมก�าไร (ค�านาย อภปรชญาสกล,

2550) หลกการจดการ SUPPLY การจดหาเชงกลยทธ

(สาธต พะเนยงทอง, 2552) การจดการตนทนโลจสตกส

(GreenWhittenandInman,2008)

การจดการหวงโซอปทาน (Supply chain

management) คอ การผสมผสานกระบวนการทาง

ธรกจจากผจดสงวตถดบผานกระบวนการผลต หรอ

อตสาหกรรมการผลตจนไปสผบรโภคโดยในกระบวนการ

เหลานนจะมการสงผานผลตภณฑและขอมลสารสนเทศ

ควบคกนไปดวย อนเปนการสรางมลคาเพมใหกบผลต

ภณฑนนๆกอนทจะถกน�าเสนอสผบรโภคจะเหนไดวา

ขอบขายของระบบการจดการหวงโซอปทานนนตอง

ครอบคลมทงอตสาหกรรม ซงกวางกวาการพจารณา

เฉพาะภายในองคกรดงทกลาวถงในระบบลอจสตกส

(วทยาสหฤทด�ารง,2546)

การจดการโซอปทานเปนการน�ากลยทธ

วธการแนวปฏบตหรอทฤษฎมาประยกตใชในการจดการ

การสงตอวตถดบสนคาหรอบรการจากหนวยหนงในโซ

อปทาน ไปยงอกหนวยหนงอยางมประสทธภาพ โดยม

ตนทนรวมในโซอปทานต�าทสดและไดรบวตถดบสนคา

หรอการบรการตามเวลาทตองการ พรอมกนน ยงมการ

สรางความรวมมอกนในการแบงปนขอมลขาวสารไมวา

จะดวยวธการใดกตาม เพอใหทราบถงความตองการอน

เปนปจจยส�าคญทท�าใหเกดการสงตอของวตถดบ สนคา

หรอการบรการนน�าไปสการไดรบผลประโยชนรวมกนของ

ทกฝาย(ธนตยโสรตน,2550)

การวจยการประยกตและถายทอดเทคนคการ

บรหารจดการเพอการพฒนาวสาหกจชมชนกลมผกปลอด

สารพษ ดวยการวเคราะหบรบทชมชนทเปนปจจยเสรม

การคนหาศกยภาพความพรอมขององคกรโดยใชเทคนค

SWOT และคนหารปแบบการจดการหวงโซอปทาน

(SupplyChainManagementModel–SCMModel)

เพอพฒนาวสาหกจชมชนกลมผกปลอดสารพษทงนโดยใช

วธวทยาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม(บณฑวรรณ

วงวอน,2555)ทงนการน�าระบบการบรหารจดการโลจสต

กสมาใชในการจดการวางแผนการผลตและพฒนาหวงโซ

อปทานของสนคาOtop (ผายอมสธรรมชาต) ในจงหวด

อดรธาน เพอใหมศกยภาพในการผลตตลอดจนเพมขด

ความสามารถในการแขงขนใหสงขน (อภชต รตนโกเมศ,

2552)

วระภาคอทยและคณะ (2551)ศกษาเรอง

การศกษารปแบบการจดการหวงโซอปทานพรกสดอ�าเภอ

จตรสจงหวดชยภมผลการศกษาท�าใหเกดกลมเกษตรกร

ทผลตพรกปลอดภยจ�านวน 2 กลมใน อ�าเภอมสมาชก

ทงหมด59รายอยในอ�าเภอเกษตรสมบรณ34รายและ

อ�าเภอจตรส 25 ราย สามารถผลตพรกปลอดภยออกส

ตลาดในรปแบบพรกสด 122.97 ตน และพรกแหง

5.91 ตน โดยกลมเกษตรกรทผลตพรกสดอยในอ�าเภอ

เกษตรสมบรณมก�าไรสทธจากการขายพรกสด10,011.71

บาทตอไรสงกวาเกษตรกรทไมไดเขารวมโครงการเกอบ2

เทาตวสวนกลมเกษตรกรทผลตพรกแหงซงอยในอ�าเภอ




จตรส มก�าไรสทธเพยง 569.53 บาทตอไร ซงสงกวา

เกษตรกรทไมไดเขารวมโครงการประมาณ2เทาเชนกน

เกษตรกรในอ�าเภอจตรสมก�าไรสทธต�ากวาเกษตรกรใน

อ�าเภอเกษตรสมบรณมาก เพราะเกดโรคระบาดและ

ประสบภยธรรมชาตคอนขางรนแรงเกษตรกรสวนใหญม

ความพงพอใจในการใชเทคโนโลยทโครงการน�าไปฝกให

และประสงคจะเขารวมโครงการพรกปลอดภยตอไปอกซง

ฤดกาลปลกพรกตอไปเกษตรกรจะตองมการจดการการ

ผลตใหเชอมโยงกบตลาดและผบรโภคโดยตองมแนวคด

ในการลดต นทนการผลต และมการตดสนใจใน

กระบวนการผลตอยางอสระบนพนฐานทางดานขอมลการ

ตลาดซงเจาหนาทรฐเปนผน�าเสนอ

สรชยบญเจรญ (2556)ศกษาการพฒนารป

แบบเศรษฐกจพอเพยงโซอปทานววอ�าเภอไพศาลจงหวด

นครสวรรค พบวา บรบทสภาพปญหาดานพนท พบวา

อาชพเกษตรกรผเลยงวว ลดนอยลงและจ�านวนววกลด

นอยลงในแตละปในปพ.ศ.2554มจ�านวนววเหลอเพยง

19,629ตวในปพ.ศ.2555มจ�านวนววเหลอเพยง7,052

ตวกอนปพ.ศ.2554มจ�านวนววมากถง38,500ตวผลก

ระทบจากการบกรกปาท�าลายทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอมแหลงตนน�าทเปนแหลงอาหารของววถกท�าลาย

การละทงอาชพเกษตรกรผเลยงววในชมชนไปใชแรงงาน

ในเมองหลวงผลการวจยยงพบวาปญหาของเกษตรกรใน

การเลยงววมองคประกอบ5ดานดงน1)ดานปจจยการ

ผลตรอยละ1.642)ดานเงนทนรอยละ6.563)ดาน

แหลงจ�าหนาย รอยละ3.274)ดานความรวชาการรอย

ละ6.56และ5)ดานการบรหารจดการรอยละ81.97ผล

การวจยการพฒนารปแบบเศรษฐกจพอเพยงโซอปทานวว

อ�าเภอ ไพศาล จงหวดนครสวรรค โดยผานกระบวนการ

สรางการเรยนรแบบมสวนรวมพฒนาเชอมตอของหนวย

หรอจดตางๆในการผลต การแปรรป การจดสง และ

จ�าหนาย ไดรปแบบเศรษฐกจพอเพยงโซอปทานวว สรป

ไดวามการจดตง กลมอาชพเกษตรกรผเลยงวว และศนย

การเรยนรในชมชน1)ไดสรางรปแบบพลงงานทดแทนจาก

มลวว2)ไดผลตปยหมกจากมลววและเศษวสดทเหลอทง

จากการเกษตร 3) ไดแปรรปอาหารววจากตนกระถน ท

เปนวตถดบทมอยในชมชนและ4)ไดอนรกษประเพณและ

วฒนธรรมทเชอมโยงกบวถชวตในการสบทอดมรดก

ภมปญญาและเศรษฐกจพอเพยง

บณฑวรรณวงวอน(2555)ศกษาการจดการ

หวงโซอปทานของวสาหกจชมชนกลมผกปลอดสารพษของ

อ�าเภอหางฉตร จงหวดล�าปาง พบวา วสาหกจชมชนถอ

เปนกลไกฐานรากทส�าคญหนงของการพฒนาทองถนขณะ

เดยวกนพบวาวสาหกจชมชนมกพบปญหาดานการจดการ

หวงโซอปทานท�าใหไมสามารถพฒนาและด�าเนนกจการ

ไปไดอยางมประสทธภาพ การวจยนเปนการวจยการ

ประยกตและถายทอดเทคนคการบรหารจดการ เพอการ

พฒนา วสาหกจชมชนกลมผกปลอดสารพษ ดวยการ

วเคราะหบรบทชมชนทเปนปจจยเสรมการคนหาศกยภาพ

ความพรอมขององคกรโดยใชเทคนค SWOT และคนหา

รปแบบ การจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain

Management Model – SCMModel) เพอพฒนา

วสาหกจชมชนกลมผกปลอดสารพษ โดยใชวธวทยาการ

วจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม(ParticipatoryAction

Research – PAR) พนทตวอยางในการ วจยคอ กลม

วสาหกจผกปลอดสารพษบานจ�าหมท6ต�าบลปงยางคก

อ�าเภอหางฉตร จงหวดล�าปาง ประชากรกลมตวอยาง

ประกอบดวยตวแทนเทศบาลต�าบลก�านนผใหญบานของ

ต�าบลปงยางคกสมาชกกลมวสาหกจชมชนและเครอขาย

ทด�าเนนการขบเคลอนวสาหกจจ�านวน20ทานรวมทง

พฒนาการอ�าเภอหางฉตร และผม สวนไดเสยทงภายใน

และภายนอกชมชนเครองมอทใชในการวจยประกอบดวย

การศกษาเอกสารการส�ารวจการสมภาษณเชงลกการ

สนทนากลมยอย การจดเวท ประชาคม รวมทงใชการ

สงเกต การจดบนทกเปนเอกสาร เสยงและภาพ เพอ

รวบรวมขอมลเชงประจกษการวเคราะหสงเคราะหขอมล

ใชวธการประมวลจ�าแนกและเปรยบ เทยบขอมลตาม

กรอบแนวคดการศกษาวจยผลการวจยพบวาวสาหกจ

ชมชนผกปลอดสารพษบานจ�าหมท6ต�าบลปงยางคกม

บรบทชมชนทเปนปจจยหนนเสรมทดใน7ดานทงดาน

ผน�าชมชนสภาพเศรษฐกจของทองถนดานสงคมท�าเลท

ตง ดานการมสวนรวมของหนวยงานภาครฐทองถนและ

สถาบนการศกษา ดานการ ประชาสมพนธประสานงาน

และดานการสบสานวฒนธรรมชมชน และจากการ

วเคราะหศกยภาพความพรอมพบวา วสาหกจชมชนผก

ปลอดสารพษมจดแขงมากมายหลายดานรวมทงมโอกาส



ทดโดยเฉพาะในระดบจงหวดมนโยบายมงสงเสรมใหเปน

จงหวดผกปลอดสารพษ แตมจดออนและปญหาอปสรรค

ทส�าคญคอขาดการบรหารจดการเชงรกและยงไมมแผน

ในการแกปญหาอปสรรคทางดานดนฟาอากาศ และภย

ธรรมชาต ท�าใหผลผลตเกดความเสยหาย ไมเพยงพอตอ

การจ�าหนายและจากการใชการมสวนรวมของชมชนใน

การถายทอดและประยกตใชเทคนคดานการจดการ หวง

โซอปทานกบวสาหกจชมชน ท�าใหไดรปแบบการจดการ

หวงโซอปทาน ทสง ผลใหสมาชกกลมวสาหกจชมชนม

กระบวนการคดวเคราะหการท�างานแบบมสวนรวม เกด

การวางแผนเปนระบบตงแตกอนการด�าเนนการปลกผก

ปลอดสารพษ มการด�าเนน การตามแผน และท�าการ

ควบคมปรบปรงการด�าเนนงานตามสภาพแวดลอม และ

ความตองการของลกคาผานการประชมกลม โดยยดเปา

หมายของวสาหกจเปนทตง

กลมประชากรตวอยาง

ประชากรตวอยางและประชากรทเขารวมการวจย

ประกอบดวยกลมผปลกผกบานเสอเฒาหมท6และบาน

เสอเฒาพฒนา หมท 15 ต�าบลเสอเฒาอ�าเภอเชยงยน

จงหวดมหาสารคามจ�านวน30ราย

ขนตอนการด�าเนนงาน

ขนตอนการด�าเนนงาน โดยศกษาขอมลพนฐาน

และเอกสารทเกยวของจากหนวยงานลงพนทส�ารวจแหลง

วจยเบองตน ประสานงานกบหวหนาชมชนและตวแทน

เกษตรกรผปลกผกซงแบงขนตอนการด�าเนนงานดงน

1.ศกษาบรบทพนทเปาหมายเพอวเคราะหสภาพ

ทวไปรวมทงสภาพปญหาของเกษตรกรผปลกผกในพนท

ต�าบลเสอเฒาจ�านวน2หมบานทไดปลกผกเปนหลกไดแก

บานเสอเฒาหมท6และบานเสอเฒาพฒนาหมท15

2.ลงส�ารวจพนทเพอพบปะกบเกษตรกรผปลกผก

และสมภาษณแบบไมเปนทางการเบองตน

3. สรางเครองมอทใชในการวจย (แบบสอบถาม)

โดยแบบสอบถามประกอบดวย1)บรบทพนทและสภาพ

ชมชน 2) สภาพทวไปของเกษตรกร 3) รายไดฯ 4)

โครงสรางพนฐานการผลต 5) สภาพทวไปของครวเรอน

เกษตรกร6)การกยมฯ7)ลกษณะการผลตผก8)ตนทน

และรายไดฯ9)การเพมมลคาและการลดตนทนฯ10)การ

จดการโซอปทานผกจากตนน�ากลางน�าและปลายน�า11)

สภาพปญหาและอปสรรค

4. ลงพนทส�ารวจและบนทกข อมลโดยการ

สมภาษณแบบเจาะลก

5.รวบรวมขอมลแลวน�าขอมลมาวเคราะหสรป

ประเมนผล


การวเคราะหขอมลแบงออกเปน 2 สวน ไดแก

การวเคราะหเชงคณภาพ โดยใชวธการประมวลและ

จ�าแนกขอมลตามประเดนการตงค�าถามตามวตถประสงค

และโจทยของการวจยและการวเคราะหเชงปรมาณโดย

ใชรอยละและแปรผลใหเปนตารางเพอเปรยบเทยบขอมล

บรบทพนทและสภาพชมชน

ต�าบลเสอเฒาตงอยทศเหนอของอ�าเภอเชยงยนม

อาณาเขตตดตอกบต�าบลกงอ�าเภอชนชม,ต�าบลกระนวน

อ�าเภอซ�าสงต�าบลเสอเฒามเนอททงหมด28,301ไรซง

เปนพนทท�าการเกษตรจ�านวน25,919ไรสภาพปาไมของ

ต�าบลเสอเฒาพบวาเปนปาไมขนาดใหญและเลกสลบกน

ซงเปนพนทปาสาธารณะไดแกโคกหนองเมกโคกขเหลก

ส�าหรบแหลงน�าทใชในการท�าการเกษตรนนเกษตรกรสวน

ใหญอาศยแหลงน�า2ประเภทคอแหลงน�าธรรมชาตหนอง

น�าสาธารณะและแหลงน�าทสรางขน

สภาพทวไปของเกษตรกร

ต�าบลเสอเฒามเนอททงหมด28,301ไรซงใชเปน

พนทท�าการเกษตร จ�านวน 25,919 ไร โดยครวเรอน

เกษตรกรสวนใหญมพนทถอครอง3-4ไรจากพนทถอ

ครองดงกลาวเปนพนทท�าการเกษตร2-3ไรเกษตรกร

ใชพนททางการเกษตรส�าหรบปลกพชและท�านาเสรจจาก

ฤดท�านาเกษตรกรนยมปลกผก ส�าหรบการเลยงสตวใน

พนท นนส วนใหญนยมเ ลยงไว บร โภคในครวเรอน

และขาย





รายไดจากภาคเกษตรและแรงงานในครวเรอน

เกษตรกรสวนใหญมรายรบจากภาคการเกษตร

เฉลยตอเดอนอยท10,000–20,000บาทแตมสวนนอย

ทมรายไดเฉลยอยท 30,000 – 35,000 บาทตอเดอน

ส�าหรบแรงงานภาคการเกษตรสวนใหญใชแรงงานในครว

เรอนเปนหลกแตมบางครวเรอนทอาศยแรงงานภายนอก

ครวเรอน

การประกอบอาชพของชมชน

ประชากรในพนทมอาชพหลก คอ อาชพการเปน

เกษตรกรและมบางครวเรอนทผน�าครอบครวมอาชพเสรม

คอการรบจางทวไป

โครงสรางพนฐานการผลต

เกษตรกรต�าบลเสอเฒาสวนใหญเลยงชพดวยการ

ท�านา ปลกพช และเลยงสตว รวมทงการแปรรปผลผลต

ทางการเกษตรทงนชมชนมโรงสขนาดเลกเพอแปรรปขาว

เปลอกและยงมโรงผลตปยอนทรย/ชวภาพเพอใชในการ

ปลกพชเพอการอปโภคบรโภคและจ�าหนาย

สภาพทวไปของครวเรอนเกษตรกร

เกษตรกรสวนใหญมอายระหวาง61–70ปและ

มระดบการศกษาในระดบประถมศกษาครวเรอนเกษตรกร

มสมาชกในครวเรอนเฉลยจ�านวน7คนตอครวเรอน

การกยมเงนของเกษตรกร

เกษตรกรสวนใหญด�าเนนการผลตสนคาทางการ

เกษตรโดยใชเงนลงทนของตนเองทงสน และไมมหน

สนทเกดจากการน�ามาลงทนในการด�าเนนกจกรรมทางการ

เกษตร

ลกษณะการผลตผก

เกษตรกรสวนใหญนยมปลกผกเพอบรโภคและ

เหลอไวส�าหรบจ�าหนาย รองลงมาไดแก การปลกผกเพอ

จ�าหนายและบรโภคควบคกนและสวนนอยปลกไวส�าหรบ

จ�าหนายอยางเดยวทงนเกษตรกรนยมปลกผกหลากหลาย

ชนดสลบหมนเวยนในพนทแปลงนาหลงฤดท�านาและบาง

สวนจดสรรแปลงปลกผกโดยไมไดปลกในแปลงนาเพราะ

จะไดปลกผกตลอดทงป ส�าหรบชนดผกทเกษตรกรนยม

ปลก ไดแกคะนากวางตงแตงกวามะเขอเทศผกกาด

กะหล�าดอกฟกทองหอมถวฝกยาวพรกสลดขงขาและ

ถวพเปนตน

เกษตรกรสวนใหญมพนทส�าหรบปลกผกโดยเฉลย

1ไรปลกโดยอาศยพนทหวไรปลายนาควบคพนทปลกหลก

ส�าหรบแรงงานทใชในการปลกผก สวนใหญใชแรงงาน

คนในครวเรอนเปนหลกรองลงมาไดแกแรงงานเครองจกร

(รถไถนาเดนตาม)สวนแรงงานคนในครวเรอนโดยเฉลยท

ใชคอจ�านวน2คนตอครวเรอน

เกษตรกรสวนใหญท�าการเตรยมแปลงปลกโดยการ

ปรบปรงสภาพแปลงปลก เชนการปลกพชบ�ารงดนการ

ใชปยคอกและดนมารลหวานเพอปรบสภาพดนเปนตน

จากนนท�าการไถยกแปลงเวนรองน�าวดระยะใหเหมาะสม

เพอการจดการทงายขน

เกษตรกรสวนใหญนยมซอเมลดพนธผกมาเพาะเอง

โดยเกษตรกรจะมแปลงเพาะกลาเปนของตนเองและดแล

เองจนกระทงยายลงปลกในแปลง เกษตรกรท�าการยาย

ปลกผกแตละชนดในเวลาทไลเลยกนลงในแปลงปลกโดย

แบงชนดผกตามแปลงทเตรยมไว จากนนเกษตรกรสวน

ใหญบ�ารงผกโดยการใชปยอนทรยควบคกบปยเคม และ

สวนนอยทใชปยเคมอยางเดยว

ส�าหรบการจ�าหนายผกสวนใหญเกษตรกรจ�าหนาย

ผกในรปแบบของการขายสงควบค กบการขายปลก

ลกษณะปรมาณการขายสงของเกษตรกรจะบรรจใสถงๆ

ละ5กโลกรมและ10กโลกรมและบรรจผกใสถงตาม

ชนดและปรมาณการขายในลกษณะขายปลกส�าหรบสถาน

ทจ�าหนายผกของเกษตรกร ไดแก สถานทจ�าหนาย ณ

บรเวณแหลงผลต(โดยมพอคาคนกลางมารบซอณแหลง

ผลต)ในตวจงหวดขอนแกนและในตวจงหวดมหาสารคาม

ตนทนและรายไดจากการผลตผก

เกษตรกรมตนทนในการผลตผกโดยเฉลย จ�านวน

23,201.46 บาท/ไร โดยเปนตนทนเงนสด จ�านวน

17,564.97บาท/ไรและไมเปนเงนสดจ�านวน5,636.49

บาท/ไรตนทนผนแปรในการผลตเฉลยจ�านวน23,026.21

บาท/ไรซงเปนตนทนผนแปรเงนสดจ�านวน17,564.97

บาท/ไรและไมเปนเงนสดจ�านวน5,461.24บาท/ไรและ

เปนตนทนคงทในการผลตเฉลย จ�านวน 175.25บาท/ไร



ทงนเปนตนทนตอกโลกรมเฉลย9.73บาท

ส�าหรบรายไดจากการจ�าหนายผลผลตผกโดยเฉลย

ในปทผานมาของเกษตรกรมราคาเฉลยตอกโลกรมจ�านวน

16.67บาทเกษตรกรมรายไดจากการจ�าหนายผกโดยเฉลย

ตอครวเรอนจ�านวน38,919.78บาทและเปนรายไดสทธ

15,718.32บาทตอไรเปนรายไดเหนอตนทนเงนสดจ�านวน

21,354.81บาท/ไรและเปนก�าไรสทธเฉลย6.94บาท/

กโลกรม

การลดตนทนการผลตผกของเกษตรกร

เกษตรกรสวนใหญมการด�าเนนการในดานการเพม

มลคาผลผลตผก และการลดตนทนการผลต เชน มการ

ปรบเปลยนสายพนธผกการปรบปรงคณภาพดน/น�ากอน

การผลต การใชปยอนทรยและปยชวภาพแทนปยเคมทม

ราคาแพงการปลกแบบระบบผสมผสาน

การจดการโซอปทานผกจากตนน�ากลางน�าและปลายน�า

เกษตรกรสวนใหญไดด�าเนนกจกรรมทางดานหวง

โซอปทานตลอดจากตนน�ากลางน�าไปยงปลายน�าดงตอ

ไปน

การจดการโซอปทานตนน�า

การจดการดานโซอปทานตนน�าของเกษตรกรสวน

ใหญนนเกษตรกรไดด�าเนนการทางดานการผลตและการ

จดการผลผลตจากการแปรรปและเกษตรกรไดด�าเนนการ

เขารวมกลมการปลกผกของชมชนเพอใหเกดความคมคา

ในการจดซอวสดและวตถดบในการปลก

การจดการโซอปทานกลางน�า

การจดการดานโซอปทานกลางน�าของเกษตรกร

สวนใหญไดด�าเนนการทางดานการลดตนทนในแตละขน

ตอนการผลตรวมไปถงการด�าเนนกจกรรมการเพมมลคา

แกผลผลตผกรวมไปถงการรวมกลมการจ�าหนายผกใหแก

พอคาคนกลางเพอปองกนการเกดความไมเปนธรรมของ

ราคาผกทเกษตรกรจะไดรบ

การจดการดานโซอปทานปลายน�า

การจดการดานโซอปทานปลายน�าของเกษตรกร

สวนใหญไดด�าเนนการจ�าหนายสนคาดวยตนเองเปนหลก

โดยมพอคาคนกลางและผบรโภครายยอยมารบซอถงท

รวมไปถงมการเลอกกลมผบรโภคและเลอกตลาดส�าหรบ

จ�าหนายผลผลตเอง รวมไปถงการก�าหนดราคาสนคาเอง

โดยเกดจากการรวมกลมตงราคาสนคากนเองเพอตอรอง

กบพอคาคนกลาง


สภาพปญหาและอปสรรคทวไปของเกษตรกร

ทงนต�าบลเสอเฒายงมปญหาในเรองทรพยากรโครงสราง

พนฐานหลกในการผลตคอไมมโครงการชลประทานและ

แหลงน�าทางการเกษตรไมเพยงพอ การรวมกลมเพอ

แปรรปผลผลตยงมจ�านวนนอย สวนมากยงเปนลกษณะ

ตางคนตางท�าอย

สภาพปญหาและอปสรรคหวงโซอปทานผกกอนการเกบ

เกยว

ลกษณะสภาพปญหาและอปสรรคดานหวงโซ

อปทานผกกอนการเกบเกยวทเกษตรกรต�าบลเสอเฒาพบ

เจอไดแก

1. ปญหาเรองน�าในการเพาะปลกทมไมเพยงพอ

เนองจากต�าบลเสอเฒาไมมคลองน�าชลประทานน�าสวน

ใหญทใชในการเพาะปลกมาจากแหลงน�าธรรมชาต และ

แหลงน�าทสรางขนเองซงแหลงน�าเหลานตองอาศยน�าฝน

แตในบางป ฝนแลง ฝนตกไมถกตองตามฤดกาลจงท�าให

ไมมน�าส�ารองในการเพาะปลก

2. ปญหาเรองการจดการวชพชในแปลงปลก

เกษตรกรสวนใหญยงขาดความรในเรองการจดการวชพช

ในแปลงผกท�าใหผลผลตเจรญเตบโตทไมสมบรณ

3.ปญหาเรองการใชปยบ�ารงพชทมราคาแพงสวน

ใหญเปนการใชปยเคม

4.ปญหาเรองโรคพชเกษตรกรขาดความรในเรอง

การจดการโรคพช ท�าใหเกดการระบาดเปนผลทยาวนาน

และระบาดตดตอไปเรอยๆ ซงเปนสาเหตของโรคพชได

ตลอดทงป

5. ปญหาเรองศตรพช ศตรของพชผกทเกษตรกร

พบอาทหนอนกระทเพลยไฟเพลยแปงไสเดอนฝอยมด

เปนตน




6.ปญหาดานแรงงานการขาดแรงงานในครวเรอน

เนองจากแรงงานสวนใหญทเปนวยหนมสาวเขาไปรบจาง

ท�างานในตวเมองและตางจงหวด

7.ปญหาการเกบเกยวพชผกทเกดจากแรงงานทไม

เชยวชาญในการเกบเกยวจงท�าใหผลผลตบอบช�า

ปญหาและอปสรรคหวงโซอปทานผกหลงการเกบเกยว

ลกษณะสภาพปญหาและอปสรรคดานหวงโซอปทานผก

หลงการเกบเกยวทเกษตรกรต�าบลเสอเฒาพบเจอไดแก

1.ปญหาดานการเกบรกษาหลงการเกบเกยวทไม

ไดมาตรฐานเทาทควรท�าใหผลผลตเกดการเนาเสยหาย

2. ปญหาดานการขนสงผลผลตจากแหลงผลตไป

ยงแหลงจ�าหนายทไมคอยสะดวกทงทางดานระยะทางใน

การขนสงยานพาหนะในการขนสงรวมทงคาใชจายในการ

ขนสงทไมคมคา

3. ปญหาดานการจดการการตลาดทไมเปนระบบ

และขาดการแนะน�าสนบสนนสงเสรมขอมลขาวสารดาน

การตลาดเทาทควร

4.ปญหาการไมมแหลงจ�าหนายสนคาทแนนอน

5. ปญหาดานราคาทผนผวนเนองจากในบาง

ฤดกาลมสนคาชนดเดยวกนลนตลาด

6.ปญหาดานผลตอบแทนทไมสม�าเสมอ

7. ปญหาดานการแปรรปสนคาทเกดจากการลน

ของสนคาในทองตลาด

รปแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกดในชมชน

จากการศกษารปแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกดใน

ชมชนเกษตรผปลกผก ต�าบลเสอเฒา อ�าเภอเชยงยน

จงหวดมหาสารคามพบวา

1. เกษตรกรผปลกผก และเกษตรกรทวไปของ

ต�าบลเสอเฒา มการรวมกลมกนผลตปยอนทรยเพอใชใน

การเกษตร ทงนวตถดบทใชในการผลตนนบางสวนไดมา

จากวสดเหลอใชทเกดจากการผลตทางการเกษตรเชนมล

สตว เศษซากพชทเหลอจากการตดแตงและการคดทง

เปนตน

2. เกษตรกรนยมปลกพชและเลยงสตวควบคกน

ผลพลอยไดจากการเลยงสตวคอปยจากมลสตวเพอน�ามา

ใชในการปลกพชและลดตนทนคาใชจาย

3.เกษตรกรผปลกผกและเกษตรกรต�าบลเสอเฒา

สวนใหญนยมปลกพชแบบผสมผสานและเลยงสตวควบค

กบการปลกพช

4. เกษตรกรผปลกผกมการรวมกลมผลตและชวย

เหลอกนในการผลตเชนการลงแขกเกบเกยวผลผลตและ

มการหมนเวยนแรงงานตามความเหมาะสม

5.เกษตรกรผปลกผกมการรวมกลมและกอตงศนย

การผลตปยชวภาพเพอสรางความเขมแขงใหกบการผลต

และระบบเศรษฐกจของชมชน

6.เกษตรกรไดรวมกลมกนน�าวสดเหลอใชจากการ

ผลตผกมาเปนวตถดบในการผลตปยชวภาพส�าหรบใชใน

การผลตผกตอไป เพอใหเกดการหมนเวยนตอเนองอยาง

ยงยนและกอใหเกดความคมคา

7.กลมเกษตรกรผปลกผกสวนใหญประกอบอาชพ

การปลกผกแบบรนตอรนทงนจงกอใหเกดการอนรกษวถ

การด�ารงอาชพรวมไปถงการสบทอดภมปญญาแบบไมได

ตงใจ

วจารณผลการวจย(Discussion)

จากผลการศกษาบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ

ไดแกเกษตรกรผปลกผกหนวยงานตางๆทเกยวของพอคา

และผบรโภคซงแตละกลมควรมบทบาทดงตอไปน

เกษตรกร(ควรมบทบาท)ดงน

1) บทบาทการผลตผกใหไดมาตรฐาน เกษตรกร

ตองมการเพมพนความรเพอผลตสนคาใหไดคณภาพและ

มาตรฐานตามทลกคาตองการ เพอเกษตรกรจะไดมราย

ไดทสงขนและมลกคาเพมมากขน

2) บทบาทการวางแผนการผลต เกษตรกรตองม

การวางแผนการผลตผกใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ

และมการวางแผนเตรยมผลตผก เพอใหงายตอการดแล

รกษาและงายตอการจดการการผลต

3)บทบาทการรวมกลมเกษตรกรทปลกผกควรม

การรวมกลมใหมากกวาทเปนอยในปจจบน เพอสามารถ

ตอรองกบพอคาคนกลางและขอความชวยเหลอกบหนวย

งานภาครฐไดงายขนและเพออ�านวยความสะดวกใหพอคา

คนกลางเขามารบซอผกในปรมาณทมากพอกบความ

ตองการไดงายขน



หนวยงานทเกยวของ(ควรมบทบาท)ดงน

1) บทบาทการออกแนะน�าสงเสรม หนวยงานท

เกยวของตองวางแผนการใหค�าแนะน�าแกเกษตรกรผปลก

ในสงทเกษตรกรตองการความชวยเหลอ และรวมทงการ

ใหความรในเรองการจดหาทนในการปลกผก และความร

เรองการลดตนทนการผลตผก รวมทงการตลาด การ

แปรรปสนคาเปนตน

พอคา(ควรมบทบาท)ดงน

1)บทบาทการขายปจจยการผลตพอคาไมควรมง

หวงก�าไรมากเกนไปเนองจากจะท�าใหตนทนการผลตสนคา

ของเกษตรกรแพงขน สงผลใหก�าไรทเกษตรกรไดรบนอย

ลงหรออาจท�าใหผบรโภคซอสนคาราคาแพงขน

2)บทบาทการแนะน�าขอมลสนคาพอคาควรมการ

แนะน�าสนคาทถกตองแกลกคา(เกษตรกร)เชนการใชสาร

เคมก�าจดแมลง และสตรพชอนๆ สตรปยทสอดคลองกบ

ชนดและระยะของพช และแนะน�าสนคาทมคณภาพแก

ลกคาเปนตน

ผบรโภค(ควรมบทบาท)ดงน

1) บทบาทการสะทอนขอมลกลบแกผ ผลต

ผ บรโภคควรแสดงความตองการของตนเองดวยการ

สะทอนความตองการนนแกพอคาผผลตและหนวยงานท

เกยวของทงทางตรงและทางออม

การจดการโซอปทานผก

การจดการดานโซอปทานตนน�าของเกษตรกรสวน

ใหญนนเกษตรกรไดด�าเนนการทางดานการผลตและการ

จดการแปรรปผลผลตทงนเกษตรกรไดด�าเนนการเขารวม

กลมการปลกผกของชมชนเพอใหเกดความคมคาในการจด

ซอวสดและวตถดบในการปลกการจดการดานโซอปทาน

กลางน�าของเกษตรกรสวนใหญไดด�าเนนการทางดานการ

ลดตนทนในแตละขนตอนการผลต รวมไปถงการด�าเนน

กจกรรมการเพมมลคาแกผลผลตผกรวมไปถงการรวมกลม

การจ�าหนายผกใหแกพอคาคนกลางเพอปองกนการเกด

ความไมเปนธรรมของราคาผกทเกษตรกรจะไดรบ

ส�าหรบการจดการดานโซอปทานปลายน�าของ

เกษตรกรสวนใหญไดด�าเนนการจ�าหนายสนคาดวยตนเอง


เปนหลก มการเลอกกลมผบรโภคและเลอกตลาดส�าหรบ

จ�าหนายผลผลตเอง รวมไปถงการก�าหนดราคาสนคาเอง

โดยเกดจาการรวมกลมตงราคาสนคากนเองเพอตอรองกบ

พอคาคนกลาง


สภาพปญหาและอปสรรคทวไปของเกษตรกร

ต�าบลเสอเฒา ไมมโครงการชลประทาน และแหลงน�า

ทางการเกษตรเพยงพอการแปรรปผลผลตทางการเกษตร

จงยงไมเปนทยอมรบของตลาด การรวมกลมเพอแปรรป

ผลผลตยงมจ�านวนนอย สวนมากยงเปนลกษณะตางคน

ตางท�าสภาพปญหาและอปสรรคหวงโซอปทานผกกอนการ

เกบเกยวไดแกปญหาเรองน�าในการเพาะปลกทมไมเพยง

พอเกษตรกรขาดความรในเรองการจดการวชพชในแปลง

ผกปญหาเรองการใชปยบ�ารงพชทมราคาแพงเกษตรกร

ขาดความรในเรองการจดการโรคพช ปญหาเรองศตรพช

ปญหาดานแรงงาน การขาดแรงงานในครวเรอน และ

ปญหาการเกบเกยวพชผก ท�าใหเกดการบอบช�าของ

ผลผลต

ปญหาและอปสรรคหวงโซอปทานผกหลงการเกบ

เกยว ไดแก ปญหาดานการเกบรกษาหลงการเกบเกยวท

ไมไดมาตรฐานเทาทควรปญหาดานการขนสงผลผลตจาก

แหลงผลตไปยงแหลงจ�าหนายปญหาดานการจดการการ

ตลาดทไมเปนระบบ และขาดการแนะน�า สนบสนน สง

เสรม ขอมลขาวสารดานการตลาดปญหาการไมมแหลง

จ�าหนายสนคาทแนนอน ปญหาดานราคาทผนผวน

เนองจากมสนคาชนดเดยวกนลนตลาด ปญหาดานผล

ตอบแทนทไมสม�าเสมอปญหาดานการแปรรปสนคาทเกด

จากการลนของสนคาในทองตลาด

รปแบบเศรษฐกจพอเพยงทเกดในชมชน

1.เกษตรกรมการรวมกลมกนผลตปยอนทรยเพอ

ใชในการเกษตรทงนวตถดบทใชในการผลตนนบางสวนได

มาจากวสดเหลอใชทเกดจากการผลตทางการเกษตร

2.เกษตรกรลดตนทนคาใชจายโดยการน�ามลสตว

มาท�าเปนปยเพอใชในการปลกพช

3.เกษตรกรนยมปลกพชแบบผสมผสานและเลยง

สตวควบคกบการปลกพช

4. เกษตรกรผปลกผกมการรวมกลมผลตและชวย




เหลอกนในการผลต

5.เกษตรกรผปลกผกมการรวมกลมและกอตงศนย

การผลตปยชวภาพเพอสรางความเขมแขงใหกบการผลต

และระบบเศรษฐกจของชมชน

6.เกษตรกรไดรวมกลมกนน�าวสดเหลอใชจากการ

ผลตผกมาเปนวตถดบในการปยชวภาพส�าหรบใชในการ

ผลตผกเพอใหเกดการหมนเวยนตอเนองอยางยงยนและ

กอใหเกดความคมคา

7.กลมเกษตรกรผปลกผกสวนใหญประกอบอาชพ

การปลกผกแบบรนตอรนจงกอใหเกดการอนรกษวถการ

ด�ารงอาชพรวมไปถงการสบทอดภมปญญาแบบไมไดตงใจ

บรบทชมชนของต�าบลเสอเฒาสามารถสงเสรม

การพฒนารปแบบเศรษฐกจพอเพยงโซ อปทานผก

เนองจากเปนชมชนทประกอบไปดวย ชมชน ท�าเลทตง

สงคมประเพณวฒนธรรมความเชอมโยงและการมสวน

รวมทเปนปจจยสงเสรมบรบทชมชนใหเกดความยงยนทง

ยงประกอบกบชมชนมความเขมแขงและสามารถปรบตว

ใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมได

รปแบบเศรษฐกจพอเพยงโซอปทานผก

ลกษณะรปแบบเศรษฐกจพอเพยงโซอปทานผก

ของเกษตรกรคอเกษตรกรมการวางแผนการผลตการลด

ตนทนการผลตมการเพมมลคาใหกบสนคารวมไปถงมการ

ตดตอเชอมโยงจดส�าคญของโซอปทาน อกทงยงมการจด

สงและจ�าหนายผลผลตอยางตอเนอง

นวตกรรมชมชน

ลกษณะนวตกรรมของชมชนเกดจากการรวมกลม

เพอกอเกดรายไดและใหเกดความคมคาของเงนทน โดย

การรวมกลมน�าผลพลอยไดทเกดจากการปลกพชและการ

เลยงสตวมาผลตปยชวภาพ และไดกอตงศนยผลตปย

ชวภาพในชมชน

โครงการวจยนเสรจสมบรณไดดวยความรวมมอ

จากหลายฝาย ทงคณะนกวจย และเกษตรกรผใหขอมล

และโครงการจะส�าเรจลลวงไมไดหากขาดแหลงทน

สนบสนนซงโครงการวจยฯนไดรบทนอดหนนทนวจยจาก

สถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

อภปร�ยผล





ค�านาย อภปรชญาสกล. (2550). โลจสตกสและการจดการซพพลายเซน : กลยทธส�าหรบลดตนทนและเพมก�าไร.

ดวงกมลสมย.กรงเทพมหานคร.

ธนตโสรตน. (2550).การประยกตใชโลจสตกสและโซอปทาน,ประชมทองพรนตงกรปจ�ากด,กรงเทพฯ,หนา

68-72.

บณฑวรรณวงวอน.(2555).การจดการหวงโซอปทานของวสาหกจชมชนกลมผกปลอดสารพษของ อ�าเภอหางฉตร

จงหวดล�าปาง.วารสารวจยเพอการพฒนาเชงพนท.ปท4(ฉบบท4)มนาคม–เมษายน2555.

วทยาสหฤทด�ารง.(2546).วถแหงลอจสตกสและโซอปทาน.(พมพครงท1)อ.ไอสแควรพบลชชง.กรงเทพมหานคร.

วระภาคอทย.(2551).การศกษารปแบบการจดการหวงโซอปทานพรกสดอ�าเภอจตรสจงหวดชยภม.รายงานวจย

ฉบบสมบรณ.ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย.กรงเทพมหานคร.

สาธตพะเนยงทอง. (2552). หลกการจดการ SUPPLYการจดหาเชงกลยทธ. สถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทร

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.กรงเทพมหานคร.

สรชยบญเจรญ.(2556).การพฒนารปแบบเศรษฐกจพอเพยงโซอปทานววอ�าเภอไพศาลจงหวดนครสวรรค.วารสาร

วจยเพอการพฒนาเชงพนท.ปท5(ฉบบท4)มนาคม–เมษายน2556.

ส�านกงานคณะกรรมการการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2551). การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยง.

(พมพครงท1).กรงเทพมหานคร.

ส�านกงานสงเสรมการเกษตรจงหวดมหาสารคาม.(2555).วนทสบคน14พฤษภาคม2557,เวปไซตhttp://www.

mahasarakham.doae.go.th

อภชต รตนโกเมศ. (2552). การน�าระบบการจดการโลจสตกสและหวงโซอปทานมาใชกบกลมผผลตสนคา OTOP

ประเภทเครองนงหม(ผายอมสธรรมชาต)จงหวดอดรธาน.วารสารวจยเพอการพฒนาเชงพนท.ปท1(ฉบบ

ท5)พฤษภาคม-มถนายน2552.

Green, K.W.,Whitten,D.W., & Inman, R. A. (2008). “The impact of logistics performance on

organizational performance in a supply chain context”Supply ChainManagement: An

InternationalJournal,13(4):317-327.





อทธพลของสวนผสมตอคณภาพของขนมขบเคยวชนดแทง

จากเศษกลวยกรอบและขาวแตน

งานวจยนศกษาสดสวนของสารใหความหวานและวตถดบหลกทเหมาะสมในการผลตขนมขบเคยวชนดแทง

จากเศษกลวยกรอบและขาวแตน เพอพฒนาผลตภณฑเพอสขภาพชนดใหม และเพมมลคาใหกบเศษเหลอจาก

กระบวนการผลตของกลวยกรอบและขาวแตน โดยศกษาผลของสดสวนน�าตาลตอกลโคสไซรป3 ระดบ ไดแก 1:2,

1:1 และ 2:1 ตอคณภาพทางกายภาพและทางประสาทสมผสของผลตภณฑ พบวาปรมาณน�าตาลซโครสทเพมขน

ท�าใหผลตภณฑมความแขงเพมขนและเกาะตวกนไดดในขณะทการเพมกลโคสไซรปท�าใหผลตภณฑมความเหนยวมาก

ขนและความกรอบลดลงสดสวนทเหมาะสมของน�าตาลตอกลโคสไซรปในการผลตขนมขบเคยวชนดแทงเทากบ2:1

หรอ20%และ10%ตามล�าดบเมอศกษาสดสวนทเหมาะสมของเศษกลวยกรอบตอขาวแตนในการผลตขนมขบเคยว

ชนดแทง3ระดบไดแก1:3,1:1และ3:1พบวาการเพมปรมาณกลวยกรอบท�าใหผลตภณฑมคาความแขงลดลงแตก

รวนงายขน โดยสดสวนทเหมาะสมของเศษกลวยกรอบตอขาวแตนในผลตภณฑทพฒนาไดเทากบ 1:3หรอ 12.5%

และ37.5%ตามล�าดบคะแนนความชอบรวมเฉลยของผลตภณฑอยในระดบชอบปานกลางผลตภณฑขนมขบเคยว

ชนดแทงทพฒนาไดมองคประกอบทางเคม ไดแก ความชน โปรตน ไขมน ใยอาหาร เถา และคารโบไฮเดรต โดย

ประมาณของน�าหนกแหงเทากบ5.31%,4.73%,16.80%,7.46%,0.37%และ65.33%ตามล�าดบ

ค�าส�าคญ :คณภาพ,สารใหความหวาน,เศษกลวยกรอบและขาวแตน,ขนมขบเคยวชนดแทง

บทคดยอ

หทยทพย นมตรเกยรตไกล1* และ ตรสนธ โพธารส2

1สาขาวชาความปลอดภยทางอาหารในธรกจเกษตร

คณะเกษตรศาสตรและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยพะเยา อ�าเมอง จงหวดพะเยา 56000 2คณะเทคโนโลยและนวตกรรมผลตภณฑ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อ�าเภอองครกษ จงหวดนครนายก 26120




Effect of ingredients on qualities of snack bar from broken banana chip and rice crackers

Thisresearchstudiedtheoptimumratioofsweetenerandmajoringredientsintheproduction

ofsnackbarfrombrokenbananachipandricecrackerstodevelopanewhealthyproductandadd

valuetotheby-productfromthebananachipandricecrackermanufacturingprocess.Theeffects

of rationofsugar toglucosesyruponphysicalqualityandsensoryevaluationwerestudiedby

varyinginto3levels1:2,1:1and2:1.Theresultsshowedthatincreasingofsugarcontentincrease

thehardnessandcohesivenessofsnackbar,whileincreasingofglucosesyrupcontentresultingin

stickyproductwithlowercrispness.Theoptimumratioofsugartoglucosesyrupforsnackbarwas

2:1or20%sugarand10%glucosesyrup,respectively.Then,theoptimumrationofbananachipto

ricecrackeronthequalityofsnackbarwasstudiedbyvaryinginto3levels1:3,1:1and3:1,the

resultsshowedthatincreasingofbananachipcontentdecreasethehardnessandbecamebrittleness.

Theoptimumratioofbananachiptoricecrackerforsnackbarwas1:3or12.5%bananachipand

37.5% ricecracker, respectively.Theaverageoverall liking scores fromsensoryevaluation isat

moderatelevel.Chemicalcompositionsofsnackbardevelopedfrombrokenbananachipandrice

crackers includemoisture,protein, fat,fiber,ashandcarbohydratewere5.31%,4.73%,16.80%,

7.46%,0.37%and65.33%,respectively.

Keywords :Quality,sweetener,brokenbananachipandricecrackers,snackbars

ABSTRACT

Hataitip Nimitkeatkai1* and Treesin Potaros2

1Division of Food Safety in Agri-Business, School of Agriculture and Natural Resources,

University of Phayao, Phayao 56000, Thailand2Faculty of Agricultural Product Innovation and Technology,

Srinakharinwirot University (Ongkharak), Nakhornnayok 26120, Thailand





วตถประสงคของงานวจยนคอ ศกษาผลของระดบสารให

ความหวาน ไดแก น�าตาลและกลโคสไซรป และสดสวน

ของเศษกลวยกรอบและขาวแตนตอคณภาพของอาหาร

ขบเคยวชนดแทงเพอใหไดผลตภณฑเพอสขภาพชนดใหม

และเปนการเพมมลคาใหกบเศษเหลอจากกระบวนการ

ผลตกลวยกรอบและขาวแตน

1.กรรมวธการผลตขนมขบเคยวชนดแทง

การผลตขนมขบเคยวชนดแทงจากเศษกลวย

กรอบและขาวแตน ไดดดแปลงสตรและกรรมวธการผลต

มาจากสธดา(2553)ประกอบดวยเศษกลวยกรอบและ

เศษ ขาวแตน (บดใหมขนาดประมาณ 2.5mm) เมลด

ฟกทองงาลกเกดน�าตาลและกลโคสไซรปโดยน�าสวน

ผสมตางๆทจะท�าน�าเชอมไดแกน�าตาลกลโคสไซรปและ

น�าสะอาดน�ามาใหความรอนจนเดอดเปนฟองละเอยดใช

เวลาประมาณ10นาทผสมสวนผสมทเหลอใหเขากนและ

น�าไปขนรปเปนแทงขนาด3x5x1.5cm3จากนนน�าไปอบ

ทอณหภม80องศาเซลเซยสนาน30นาท

2.การพฒนาสตรขนมขบเคยวชนดแทง

2.1ศกษาผลของสดสวนสารใหความหวานตอ

คณภาพของขนมขบเคยวชนดแทง

วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ(CRD)

เมอใชระดบของน�าตาลตอกลโคสไซรป3ระดบไดแก1:2,

1:1และ2:1คดเปน30%ของสวนผสมทงหมด โดยม

ปรมาณสวนผสมแหงคงทในอตราสวนตอน�าเชอมเทากบ

2:1 น�ามาผานกรรมวธการผลตขนมขบเคยวชนดแทงดง

ขอ1

ผลตภณฑทไดน�าไปวดปรมาณน�าอสระ

(aw) โดยใชเครองวดคา water activity (Rotronic รน

HygroLabc1)วดความแขงและความเปราะแตกบรเวณ

กลางชนโดยใชเครองTextureanalyzerรนTA.XTplus

โดยใชหวกดแบบthree-pointbendingความเรวในการ

กด1mm/sกดจนกระทงแผนตวอยางผลตภณฑแตกออก

จากกนแรงสงสดทเกดขนระหวางการกดใชอางองเปนคา

ความแขงของตวอยางสวนระยะทางทตวอยางตานแรงกด

บทนำา


ขนมขบเคยวชนดแทง (Snack bars) เปนขนม

ขบเคยวชนดหนงทมลกษณะเปนแทงรบประทานไดทนท

สะดวกในการพกพา เปนแหลงอาหารทใหพลงงานและ

คณคาทางโภชนาการสามารถรบประทานเปนอาหารเชา

หรอทดแทนมอใดมอหนงในแตละวนได (ศรภทร และ

คณะ, 2551) ปจจบนผบรโภคใหความใสใจเรองสขภาพ

มากขน ท�าใหขนมขบเคยวทท�าจากแปงไดรบความนยม

ลดลง ในทางกลบกนกระแสการบรโภคขนมขบเคยวจาก

ผกและผลไม ไดรบความนยมสงขน (ศนยวจยกสกรไทย,

2555)ดงนนขนมขบเคยวทแปรรปจากผกและผลไมจงเปน

สนคาทนาสนใจและยงมชองวางใหผประกอบการ SMEs

เขามาเตมเตมตอยอดธรกจได(SMELeader,2558)

ผลตภณฑกลวยกรอบเปนสนคาOTOPขนชอของ

จงหวดพะเยา มลกษณะบางกรอบ มรสชาตทกลมกลอม

หอมกลนกลวยจงเปนทชนชอบของผบรโภคอยางไรกตาม

ในกระบวนการผลตกลวยทอดกรอบเกดเศษเหลอคอเศษ

กลวยเนองจากการแตกหกไมไดตามเกณฑมาตรฐาน

ผลตภณฑชมชน(มผช.11,2546)ประมาณ10%ในแตละ

วน (ขอมลจากการสมภาษณ) ซงเศษเหลอเปลานไม

สามารถน�าไปใชประโยชนไดเชนเดยวกบกระบวนการผลต

ขาวแตน ซงเกดเศษเหลอเนองจากผลตภณฑเกดการ

แตกหกไมไดตามมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.36,

2546) ดวยเหตนจงมความเปนไปไดทจะสรางมลคาเพม

ใหกบเศษเหลอดงกลาวโดยการพฒนาเปนผลตภณฑขนม

ขบเคยวเพอสขภาพชนดใหมทเพมคณคาทางโภชนาการ

และสารอาหารโดยเสรมธญพชไดแกงาและเมลดฟกทอง

เปนตน

จากการศกษาทผานมาพบวา สดสวนของสารให

ความหวานไดแกกลโคสไซรปซโครสและไฮฟรกโทส-

ไซรปมผลตอความแขงและความหวานของอาหารขบเคยว

ชนดแทงจากขาวกลองและสมนไพร (ปารสทธ, 2550)

นอกจากนศรภทรและคณะ(2551)ยงพบวาสดสวนของ

สวนผสมตางๆไดแกเอกซทรเดตคอนเฟลกโปรตนเกษตร

และผกผลไมผสมแผน มอทธพลตอคณภาพและคะแนน

ความชอบในทกคณะลกษณะของอาหารขบเคยวชนดแทง

จากธญชาตและผกผลไมผสม

1.ผลของสดสวนสารใหความหวานตอคณภาพของ

ขนมขบเคยวชนดแทง

จากการศกษาสดสวนสารใหความหวาน3ระดบ

ไดแก1:2,1:1และ2:1ตอคณภาพของขนมขบเคยวชนด

แทงจากเศษกลวยกรอบและขาวแตนน�าผลตภณฑทไดมา

ตรวจสอบคณภาพทางกายภาพและประเมนคณลกษณะ

ทางประสาทสมผสดงตารางท1และ2

จากตารางท 1 ผลตภณฑขนมขบเคยวชนดแทง

จากเศษกลวยกรอบและขาวแตนมคาawอยในชวง0.38-

0.46 ซงจดอยในกลมอาหารประเภทแหง มปรมาณน�าท

เปนประโยชนในการเจรญของจลนทรยในระดบต�า จง

ปลอดภยจากการเจรญของเชอจลนทรย ท�าใหเกบรกษา

ไดเปนเวลานานเพราะสวนประกอบของสารใหความหวาน

ทใหพลงงานไดแก น�าตาลซโครส และกลโคสไซรป

นอกจากใหความหวานแลวยงใหความหนดเนอสมผสและ

ความรสกในปาก สามารถจบและรวมตวกบน�าเพอให

ผลตภณฑคงความชมชนและยงเปนการปองกนการ

เสอมเสย ชวยยดอายการเกบรกษา โดยการลดคา aw

(สวรรณา,2543)

ตารางท 1คณภาพทางกายภาพของขนมขบเคยวชนดแทง

ทมสดสวนของสารใหความหวานแตกตางกน

น�าตาล : aw ความแขง ความเปราะ

กลโคสไซรป (g force) (mm)

1:2 0.38±0.01b971.3±54.5b14.9±1.0ns

1:1 0.38±0.01b1552.2±126.1a14.7±1.3ns

2:1 0.46±0.01a1668.7±409.8a14.7±1.3ns

หมายเหต : ตวอกษร a-b ทแตกตางกนในแตละคอลมนแสดงวา

ขอมลมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบความเชอ

มนรอยละ95

จากการทดลองพบวา เมอสดสวนของน�าตาลตอ

กลโคสไซรปทระดบ2:1ท�าใหผลตภณฑมคาawสงกวาท

ระดบอนอยางมนยส�าคญทางสถต(P<0.05)ทงนอาจเนอง

มาจากกลโคสไซรปหรอแบะแซ ทผลตจากแปงมน




กอนทจะแตกหกใชอางองเปนคาความเปราะแตกท�าการ

ทดสอบ3ซ�ากบตวอยางตางชนกนและประเมนคณภาพ

ทางประสาทสมผสโดยใหคะแนนความเขมในคณลกษณะ

ดานรสหวานความเหนยวและความกรอบดวยวธการชม

แบบสเกลเชงเสนตรงความยาว10cmใชผทดสอบทผาน

การฝกฝนจ�านวน 5 คน ซงคดเลอกจากผทดสอบทผาน

การฝกการใหคะแนนความเขมในแตละคณลกษณะ และ

สามารถบอกความเขมตามสเกลดงกลาวได โดยใช

ผลตภณฑททดสอบและตวอยางอางองของสวนประกอบ

ของผลตภณฑ

2.2 ศกษาสดสวนทเหมาะสมของเศษกลวย

กรอบและขาวแตนส�าหรบขนมขบเคยวชนดแทง

ใชสตรผลตภณฑขนมขบเคยวชนดแทงท

คดเลอกไดจากการศกษาในขอ 2.1 มาศกษาสดสวนของ

เศษกลวยกรอบและขาวแตนทเหมาะสมในผลตภณฑ 3

ระดบวางแผนการทดลองแบบCRDไดแก1:3,1:1และ

3:1คดเปน50%ของสวนผสมทงหมดโดยมสดสวนของ

น�าตาลตอกลโคสไซรปคงท น�ามาผานกรรมวธการผลต

ขนมขบเคยวชนดแทงดงขอ2.1

วดคาทางกายภาพไดแกawความแขงและ

ความเปราะแตกประเมนคณภาพทางประสาทสมผสโดย

พจารณาจากส ลกษณะปรากฏ รสชาต เนอสมผส และ

ความชอบโดยรวมโดยวธ9-pointhedonicscale(1:

ไมชอบมากทสด,3:ไมชอบปานกลาง,5:บอกไมไดวาชอบ

หรอไมชอบ, 7: ชอบปานกลาง, 9: ชอบมากทสด) ใชผ

ทดสอบทเปนผบรโภคทวไปจ�านวน30คนอายระหวาง

17-45ป

วเคราะหคาความแตกตางทางสถตแบบ

Duncan’s multiple range test (DMRT) โดยใช

โปรแกรมส�าเรจรปSPSSversion19

2.3ศกษาองคประกอบทางเคมของผลตภณฑ

ขนมขบเคยวทพฒนาได

น�าผลตภณฑขนมขบเคยวชนดแทงทได

คะแนนความชอบรวมมากทสด จากการศกษาในขอ 2.2

มาท�าการวเคราะหคณภาพทางเคม ไดแก ความชน

ปรมาณโปรตน ไขมน เถา ใยอาหาร และคารโบไฮเดรต

ตามวธการของA.O.A.C(2000)

1.ผลของสดสวนสารใหความหวานตอคณภาพของ

ขนมขบเคยวชนดแทง

จากการศกษาสดสวนสารใหความหวาน3ระดบ

ไดแก1:2,1:1และ2:1ตอคณภาพของขนมขบเคยวชนด

แทงจากเศษกลวยกรอบและขาวแตนน�าผลตภณฑทไดมา

ตรวจสอบคณภาพทางกายภาพและประเมนคณลกษณะ

ทางประสาทสมผสดงตารางท1และ2

จากตารางท 1 ผลตภณฑขนมขบเคยวชนดแทง

จากเศษกลวยกรอบและขาวแตนมคาawอยในชวง0.38-

0.46 ซงจดอยในกลมอาหารประเภทแหง มปรมาณน�าท

เปนประโยชนในการเจรญของจลนทรยในระดบต�า จง

ปลอดภยจากการเจรญของเชอจลนทรย ท�าใหเกบรกษา

ไดเปนเวลานานเพราะสวนประกอบของสารใหความหวาน

ทใหพลงงานไดแก น�าตาลซโครส และกลโคสไซรป

นอกจากใหความหวานแลวยงใหความหนดเนอสมผสและ

ความรสกในปาก สามารถจบและรวมตวกบน�าเพอให

ผลตภณฑคงความชมชนและยงเปนการปองกนการ

เสอมเสย ชวยยดอายการเกบรกษา โดยการลดคา aw

(สวรรณา,2543)

ตารางท 1คณภาพทางกายภาพของขนมขบเคยวชนดแทง

ทมสดสวนของสารใหความหวานแตกตางกน

น�าตาล : aw ความแขง ความเปราะ

กลโคสไซรป (g force) (mm)

1:2 0.38±0.01b971.3±54.5b14.9±1.0ns

1:1 0.38±0.01b1552.2±126.1a14.7±1.3ns

2:1 0.46±0.01a1668.7±409.8a14.7±1.3ns




จากการทดลองพบวา เมอสดสวนของน�าตาลตอ

กลโคสไซรปทระดบ2:1ท�าใหผลตภณฑมคาawสงกวาท

ระดบอนอยางมนยส�าคญทางสถต(P<0.05)ทงนอาจเนอง

มาจากกลโคสไซรปหรอแบะแซ ทผลตจากแปงมน






(ปารสทธและคณะ,2550)หากใชในปรมาณทสงเกนไป

จะท�าใหผลตภณฑมลกษณะเหนยวนมกรอบนอยมความ

โคงงอมาก

ตารางท 2 คณภาพทางประสามสมผสของขนมขบเคยว

ชนดแทงทมสดสวนของสารใหความหวาน


น�าตาล:กลโคสไซรป

คณลกษณะ 1:2 1:1 2:1

รสหวาน6.8±0.8ns6.4±0.6ns7.2±0.5ns

ความเหนยว7.0±0.7a6.4±0.6ab6.0±0.7b

ความกรอบ5.8±0.4b6.2±0.5ab6.8±0.5a

หมายเหต : ตวอกษร a-b ทแตกตางกนแสดงความแตกตางของ

ขอมลในแนวนอนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอย

ละ95

จะเหนไดวาคณภาพทางประสาทสมผสมความ

สอดคลองกบคณภาพทางกายภาพของผลตภณฑดงนนจง

เลอกใชสดสวนของน�าตาลตอกลโคสไซรปท2:1มาพฒนา

ตอไปเนองจากผลตภณฑมการเกาะตวกนไดดและมความ

กรอบมากกวาชดทดลองอน

2.สดสวนทเหมาะสมของเศษกลวยกรอบและขาว

แตนส�าหรบขนมขบเคยวชนดแทง

จากการศกษาสดสวนของกลวยกรอบตอขาวแตน

3ระดบไดแก1:3,1:1และ3:1โดยใชสดสวนของสาร

ใหความหวานทเหมาะสมจากการทดลองแรกน�าผลตภณฑ

ทได มาตรวจสอบคณภาพทางกายภาพและประเมน

คณลกษณะทางประสาทสมผสดงตารางท3และ4

จากการวดคณภาพทางกายภาพของผลตภณฑดง

ตารางท 3 พบวา คา aw ของทกชดทดลอง อยในชวง

0.44-0.49 และพบความแตกตางทางสถตของคา aw

(P<0.05)ในผลตภณฑเนองจากสดสวนของวตถดบกลวย

กรอบและขาวแตนทแตกตางกน

สดสวนของกลวยกรอบและขาวแตนมอทธพลตอ

คาความแขงและความเปราะแตกอยางมนยส�าคญทางสถต

(P<0.05) โดยเมอสดสวนของขาวแตนเพมขนท�าให

ส�าปะหลง เป นน� า เชอมกลโคสทมค า dextrose

equivalentต�ากวาน�าตาลซโครสจงมขนาดโมเลกลทใหญ

ท�าใหมโอกาสเกดพนธะไฮโดรเจนกบน�าไดมาก(ปารสทธ

และคณะ,2550) เปนผลใหคาawลดลงเมอสดสวนของ

กลโคสไซรปเพมสงขน

ผลการวเคราะหคณภาพทางกายภาพดานความ

แขงพบวาชดทดลองทมสดสวนของน�าตาลตอกลโคสไซรป

เทากบ 1:2 มคาความแขงต�ากวาทระดบอนอยางมนย

ส�าคญทางสถต(P<0.05)โดยมคาความแขงเทากบ971.3

g ในขณะทระดบ 1:1 และ 2:1 มคาความแขงเทากบ

1668.7gและ1552.2gตามล�าดบเนองจากกลโคสไซรป

มคา dextrose equivalent มความหนดสง เมอใชใน

สดสวนทสงจะท�าใหผลตภณฑมความเหนยวในขณะทการ

ใชน�าตาลในสดสวนทสงจะใหลกษณะของการตดแนนของ

ผลตภณฑมากกวาท�าใหมคาความแขงเพมขน(สวรรณา,

2543)ซงไมสอดคลองกบงานวจยของปารสทธและคณะ

(2550) ทพบวาในการผลตอาหารขบเคยวชนดแทงจาก

ขาวกลองและสมนไพร ปรมาณน�าตาลซโครสทเพมขน

ท�าใหผลตภณฑมความรวนมากขนมผลท�าใหคะแนนความ

ชอบดานการเกาะตวกนมแนวโนมลดลงอาจเปนผลมาจาก

คาความแขงของผลตภณฑทวดไดในการทดลองนมความ

แปรปรวน(SD)สงเนองจากตวอยางทใชทดสอบมจ�านวน

นอย ในขณะทสดสวนของน�าตาลตอกลโคสไซรปไมมผล

ตอความเปราะแตกของผลตภณฑ(P>0.05)

เมอพจารณาคณภาพทางประสาทสมผสดงตาราง

ท2พบวาการเพมสดสวนของน�าตาลตอกลโคสไซรปมผล

ท�าใหคะแนนความเขมในคณลกษณะดานรสหวานสงขน

ทงนเนองจากกลโคสไซรปมระดบความหวานเพยง0.8เทา

ของน�าตาล (สวรรณา, 2543) อยางไรกตามไมพบความ

แตกตางทางสถตของการประเมนคณลกษณะดานความ

หวานในผลตภณฑทมสดสวนของสารใหความหวานแตก

ตางกน(P>0.05)

จากการประเมนคณภาพทางประสาทสมผสดาน

ความเหนยวและความกรอบ ใหผลเปนไปในทศทางตรง

กนขามกนโดยเมอเพมสดสวนน�าตาลตอกลโคสไซรปเปน

2:1ท�าใหผลตภณฑมความเหนยวต�ากวาและความกรอบ

สงกวาทระดบ 1:2 อยางมนยส�าคญทางสถต (P<0.05)

เนองจากกลโคสไซรปมคณสมบตในการดดความชน



ผลตภณฑมความแขงสงขนในขณะทความเปราะแตกลด

ลง เนองจากขาวแตนมลกษณะโคงงอจงมพนทผวสมผส

น�าเชอมมากกวาเศษกลวยกรอบซงมลกษณะเปนชนแบน

บางท�าใหผลตภณฑมการเกาะตวกนดกวาซงการวดแบบ

three-pointbendingเปนการวดคาความแขงทเกดจาก

การเกาะตวกนของผลตภณฑ(ศรภทรและคณะ,2551)

ตารางท 3 คณภาพทางกายภาพของขนมขบเคยวชนด

แทงทมสดสวนของกลวยกรอบตอขาวแตน


กลวยกรอบ: aw ความแขง ความเปราะ

ขาวแตน (g force) (mm)

1:3 0.44±0.00b1382.2±231.1a16.6±0.7b

1:1 0.43±0.01b1197.1±205.2b16.1±1.1b

3:1 0.49±0.00a1170.2±211.2b19.1±1.8a




ตารางท 4คณภาพทางประสามสมผสของขนมขบเคยว

ชนดแทงทมสดสวนของกลวยกรอบและขาว

แตนแตกตางกน

กลวยกรอบ:ขาวแตน

คณลกษณะ 1:3 1:1 3:1

ส7.53±0.907.27±1.087.37±1.00

ลกษณะปรากฏ 7.37±0.937.10±1.127.17±0.99

กลนรส 7.37±1.227.17±1.057.40±0.97

เนอสมผส 7.20±1.217.13±1.466.90±1.45

ความชอบรวม7.53±1.147.37±1.137.30±1.21

หมายเหต : ไมมความแตกตางของขอมลในแนวนอน อยางมนย

ส�าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ95

ผทดสอบใหคะแนนความชอบในคณลกษณะดาน

สลกษณะปรากฏกลนรสเนอสมผสและความชอบรวม

ของผลตภณฑทมสดสวนของกลวยกรอบตอขาวแตน

เทากบ1:3สงทสดอยางไรกตามไมพบแตกตางอยางมนย

ส�าคญทางสถต(P>0.05)ของคณภาพทางประสาทสมผส

โดยมคาเฉลยของคะแนนความชอบในแตละคณลกษณะ

อยในชวงชอบปานกลาง(6.90-7.53)

จากการทดลองดงกลาวพบวาการเพมปรมาณขาว

แตนมผลตอความแขงของผลตภณฑ ดงนนจงเลอกใช

สดสวนของกลวยกรอบตอขาวแตนเทากบ1:3มาศกษา

องคประกอบทางเคมของผลตภณฑขนมขบเคยวอดแทง

จากเศษกลวยกรอบและขาวแตน

3.องคประกอบทางเคมของผลตภณฑขนมขบเคยว

ชนดแทงจากเศษกลวยกรอบและขาวแตน

ผลการศกษาคณภาพทางเคมของขนมขบเคยวชนด

แทงจากเศษกลวยกรอบและขาวแตนทพฒนาได พบวาม

ปรมาณความชน เท ากบ 5.31±2.25%, โปรตน

4.73±0.62%, ไขมน 16.80±0.06%, ใยอาหาร

7.46±1.90%, เถา 0.37±0.05% และคารโบไฮเดรต

65.33±4.88%โดยประมาณของน�าหนกแหง

ผลตภณฑขนมขบเคยวทพฒนาไดมวตถดบหลกคอ

ขาวแตนจงท�าใหมปรมาณคารโบไฮเดรตสงโดยมโปรตน

เปนสวนประกอบอยในปรมาณนอยสวนไขมนทพบมาจาก

กระบวนการผลตกลวยกรอบและขาวแตนทมการทอดใน

น�ามนอยางไรกตามในกลวยและขาวมวตามนและเกลอแร

ทมประโยชนตอสขภาพจงชวยเพมคณคาทางโภชนาการ

ของผลตภณฑขนมขบเคยวทสวนใหญมแปงเปนวตถดบ

หลกใหสงขนได เชนเดยวกบทมการเสรมใบบวบกทงตน

สดบดในปรมาณรอยละ 4 โดยน�าหนกและโรยดวยใบ

บวบกแหงบดรอยละ 10 โดยน�าหนกในผลตภณฑขนม

ขบเคยวพองกรอบจากแปงขาวโพดบดหยาบผสมปลาย

ขาวหอมมะลบดพบวาท�าใหไดผลตภณฑทมสารประกอบ

ฟนอลทงหมดและฤทธตานอนมลอสระเพมขน(นทธยา,

2552) จงเปนไปไดว าสารส�าคญในกลวยและขาวม

ศกยภาพในการน�าไปใชเพอเพมคณคาทางโภชนาการของ

ผลตภณฑขนมขบเคยวได





สดสวนของสารใหความหวานมผลตอเนอสมผส

ของผลตภณฑขนมขบเคยวชนดแทงจากเศษกลวยกรอบ

และขาวแตน เมอปรมาณน�าตาลซโครสเพมขน ท�าให

ผลตภณฑมความแขงเพมขนและเกาะตวกนไดด ในขณะ

ทการเพมกลโคสไซรปท�าใหผลตภณฑมความเหนยวมาก

ขนและความกรอบลดลง โดยสดสวนทเหมาะสมของ

น�าตาลตอกลโคสไซรปในการผลตขนมขบเคยวชนดแทง

เทากบ2:1หรอ20%และ10%ตามล�าดบ

การเพมปรมาณกลวยกรอบท�าใหผลตภณฑมคา

ความแขงลดลงแตกรวนงายขนโดยสดสวนทเหมาะสม

ของเศษกลวยกรอบตอขาวแตนในผลตภณฑทพฒนาได

เทากบ1:2หรอ12.5%และ37.5%ตามล�าดบคะแนน

ความชอบรวมเฉลยของผลตภณฑอย ในระดบชอบ

ปานกลาง

ขอขอบคณส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

โดยการอดหนนจากงบประมาณแผนดน มหาวทยาลย

พะเยาทใหการสนบสนนทนและวสดอปกรณในการท�างาน




วจยนเอกสารอางอง

นทธยาภวภตานนท.2552.การผลตขนมขบเคยวพองกรอบเสรมบวบกโดยกระบวนการเอกซทรชน.วทยานพนธ

วทยา-ศาสตรมหาบณฑต.สาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหารบณฑตวทยาลย,มหาวทยาลย

เชยงใหม.

ปารสทธ สงทพย. 2550. การพฒนาอาหารขบเคยวชนดแทงจากขาวกลองและสมนไพร. วทยานพนธปรญญาโท.

ภาควชาพฒนาผลตภณฑอาหารบณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ปารสทธสงทพย,กมลวรรณแจงชดและไพศาลวฒจ�านงค.2550.การศกษาสดสวนทเหมาะสมของสารใหความ

หวานในการผลตอาหารขบเคยวชนดแทงการขาวกลองและสมนไพร. การประชมวชาการของมหาวทยาลย

เกษตรศาสตรครงท45,สาขาอตสาหกรรมเกษตร30มกราคม–2กมภาพนธ2550:547-553.

มาตรฐานผลตภณฑชมชน11.2546.กลวยทอดกรอบ.ส�านกงานมาตรฐานอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรม.

มาตรฐานผลตภณฑชมชน36.2546.ขาวแตน.ส�านกงานมาตรฐานอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรม.

สวรรณา สภมารส. 2543. เทคโนโลยการผลตลกกวาดและชอคโกแลต. ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย:

กรงเทพฯ.15-37น.

สธดากจจาวรเสถยร.2553.ผลตภณฑธญพชผสมใบชะพลอดแทง.วทยานพนธคหกรรมศาสตรมหาบณฑตสาขา

วชาคหกรรมศาสตร,มหาวทยาเทคโนโลยราชมงคลพระนคร.101หนา.

ศรภทรจนทรอราม,กมลวรรณแจงชดและอนวตรแจงชด.2551.อทธพลของสวนผสมตอคณภาพอาหารขบเคยว

ชนดแทงจากธญชาตและผกผลไมผสม.การประชมวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรครงท46,สาขา

อตสาหกรรมเกษตร29มกราคม–1กมภาพนธ2551:579-587.

ศนยวจยกสกรไทย. 2555. ผกผลไมอบแหง คคาและคแขงอาเซยนทนามอง. (สบคนเมอ 8 กมภาพนธ 2559)

Availablefrom:URL:http://www.kasikornresearch.com/TH/Pages/Default.aspx.

SMELeader.2558.ผกและผลไมแปรรป…โอกาสจบเทรนดความตองการอาหารเพอสขภาพ(Start-upbusiness).

(สบคนเมอ 8 กมภาพนธ 2559) Available from:URL: http://www.smeleader.com/ผกและผลไม

แปรรป-start-up-business/.

A.O.A.C.2000.OfficialMethodsofAnalysis16thed.AssociationofOfficialAnalyticalChemist.Virginia.





การพฒนาผลตภณฑปลารมควนจากปลาเบดเตลดทจบไดจากกวานพะเยา

ปลาซาและปลาแปนแกว เปนปลาเบดเตลดทจบไดจากกวานพะเยา มลคาต�า ไมนยมบรโภค ท�าใหเนาเสย

จ�านวนมาก เปนการใชทรพยากรประมงไมคมคา การแปรรปผลตภณฑสามารถเพมมลคาและการใชประโยชนจาก

ปลาเบดเตลด และสรางรายไดเสรมใหชาวประมง การวจยนมวตถประสงคเพอ ศกษาสตรและสภาวะการแปรรปท

เหมาะสม ของการพฒนาผลตภณฑ ปลาซารมควน และปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน ผลส�ารวจ

ความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑทงสองชนด พบวา สวนใหญพจารณาเลอกซอผลตภณฑ จากรสชาต รองลงมา

คอ ความนยมในการบรโภค ชวงเทศกาลงานส�าคญ และประโยชนตอสขภาพ ผบรโภคมกซอผลตภณฑทตลาดสดมาก

ทสด โดยนยมน�าไปประกอบอาหารโดยการทอด รองลงมาคอปรงรสพรอมรบประทาน และสวนใหญตดสนใจบรโภค

ผลตภณฑทงสองชนดหากมจ�าหนาย ในดานการพฒนาผลตภณฑ พบวา สตรทเหมาะสมส�าหรบผลตภณฑปลาซารม

ควน ประกอบดวย น�าเกลอ 1% น�าตาลทราย 0.5% อบแหงทอณหภม 70 องศาเซลเซยส นาน 7 ชวโมง และผลตภณฑ

ปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน ประกอบดวย น�าเกลอ 2% น�าตาลทราย 0.5% อบแหงทอณหภม

70 องศาเซลเซยส นาน 7 ชวโมง จากนนทอดทอณหภม 180 องศาเซลเซยส นาน 10 นาท ผลตภณฑสามารถเกบใน

สภาวะสญญากาศไดอยางนอย 6 สปดาห โดยปรมาณจลนทรยทงหมด ยสต และรา เปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑ

ชมชนปลาแหง ดงนนผลตภณฑทงสองเปนทางเลอกหนงในการเพมรายไดและพฒนาคณภาพชวตชาวประมง

ค�าส�าคญ : กวานพะเยา ปลาซารมควน ปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบ คณภาพชวต การพฒนาผลตภณฑ

บทคดยอ

ตรสนธ โพธารส1* และหทยทพย นมตรเกยรตไกล2

1ศนยวจยและพฒนาอตสาหกรรมเกษตร คณะเทคโนโลยและนวตกรรมผลตภณฑการเกษตร มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ต�าบลองครกษ อ�าเภอองครกษ จงหวดนครนายก 261202สาขาวชาความปลอดภยทางอาหารในธรกจเกษตร คณะเกษตรศาสตรและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยพะเยา

*ผเขยนใหตดตอ E-mail: [email protected]



The Product Development from Smoked Trash Fish Harvested from Kwan Pha Yao

Ray finned fish and Siamese glassfish, from Kwan-Pha-Yao were under-utilization, low market

value, and almost discarded as waste. Food processing is the way to achieve good quality, safety

and long storage shelf life leading to increment of product value and incomes. The objective of this

research was to formulate products of dried smoked Ray finned fish and crispy dried smoked Siamese

glassfish. The result from surveying indicated that most consumers chose product due to its taste.

Others mentioned favour, festival and occasions, and healthy benefits. The most distribution channel

was from fresh market. Cooking method primarily appeared as deep-fried and other was by seasoning.

Most respondents intended to buy If these two products were available. Concerning to product

development, the result showed that the best formula of dried smoked Ray finned fish was composed

of 1% sodium chloride (NaCl) solution, 0.5% sugar, drying temperature at 70 °C for 7 hours. That of

crispy Siamese glassfish was composed of 2% NaCl solution, 0.5% sugar, drying temperature at 70

°C for 7 hours. These products in vacuum package were well stored at least 6 weeks (shelf life) with

microorganism level under standard level. Finally, these two processing smoked fish will be an

alternative way for fisherman to increase incomes and develop quality of life.

Keywords : Kwan-Pha-Yao, Dried smoked for Ray finned fish, Crispy dried smoked Siamese glassfish,

Quality of life, Product development

ABSTRACT

Treesin Potaros1* and Hataithip Nimitkeatkai2

1Faculty of Agricultural Product Innovation and Technology, Srinakharinwirot University

Ongkharak, Nakornayok, THAILAND 261202Division of Food Safety in Agri-business, School of Agricultural and Natural Resource,

University of Phayao

*Corresponding author E-mail: [email protected]




บทน�า

กวานพะเยาเปนทะเลสาบน�าจดทใหญทสด ของ

ภาคเหนอ และเปนแหลงจบสตวน�าทส�าคญของจงหวด

พะเยา ปลาเศรษฐกจตางๆทจบได เชน ปลาตะเพยน ปลา

นล สามารถน�าไปจ�าหนายได สวนปลาเบดเตลด บางชนด

เชน ปลาแปนแกว ปลาซา มราคาถก สามารถจ�าหนายใน

ปรมาณนอยกวาปรมาณทจบได ท�าใหปลา เนาเสย ไม

สามารถใชประโยชนได ตองทงไป ซงเปนการใชทรพยากร

ประมงอยางไมคมคา และเกดการสญเสย ทางเศรษฐกจ

(ณฐวฒ และ กญญาณฐ, 2556) รวมทงปญหาความ

เสอมโทรมของระบบนเวศนของกวานพะเยา สงผลใหม

ปรมาณและชนดของพนธปลาลดลง ซงกระทบตอวถการ

ด�าเนนชวตและการเลยงชพของชาวประมงพนบาน ท

อาศยอยรอบๆกวานพะเยาทง 14 ชมชน ท�าใหชาวประมง

จ�านวนมากเปลยนการประกอบวชาชพประมงเปนการใช

แรงงานในจงหวดพะเยาและอนๆ

ปลาซา (Ray finned fish) มชอวทยาศาสตร

Labiobarbus siamensis (กรมประมง, 2558) หรอท

เรยกกนตามทองถนวาปลามะลเลอย ปลาคยลาม ปลา

สรอย ลกกลวย เปนปลาน�าจด พบไดตามลมน�าใน

ประเทศไทย มมลคาการซอขายในตลาดทดพอสมควร

ทงนขนอยกบความตองการของตลาด แตราคาซอขายกยง

ไมสงมากนกเมอเทยบกบปลาชนดอนๆ

ปลาแปนแกว (องกฤษ: Siamese glassfish; ชอ

วทยาศาสตร: Parambassis siamensis) เปนปลาน�าจด

ขนาดเลกชนดหนง ในวงศปลาแปนแกว (Ambassidae)

นยมอยรวมกนเปนฝงในแหลงน�าทวไป พบกระจายพนธ

ในหลายพนทของประเทศไทย ลาว กมพชา เวยดนาม

มาเลเซย สงคโปร และอนโดนเซย มกจบไดในปรมาณท

ละมากๆ โดยใชแสงไฟลอเพอใหปลามากนแมลงบนผวน�า

นยมใชบรโภคกนในทองถน และเลยงกนเปนปลาสวยงาม

เพอประโยชนทางการคา โดยการฉดสเขาไปในตวปลา

เปนสสนตางๆ โดยมชอเรยกเฉพาะวา “ปลาเรนโบว” หรอ

“ปลาสายรง”

สตวน�าเปนอาหารทเนาเสยไดงาย การแปรรปสตว

น�าจงมความจ�าเปน เพอรกษาคณภาพสตวน�าและเพม

ระยะเวลาการเกบรกษา วธการแปรรปมหลายวธไดแก

การตากแหง การรมควน การทอด โดยการตากแหง

มวตถประสงคเพอลดคาปรมาณน�าอสระ (aw) ของอาหาร

ใหอยในระดบทชะลอการเจรญของจลนทรย (คา aw ต�า

กวา 0.6 มความชนต�ากวา 15%) โดยการระเหยน�าออก

จากวตถดบ อาจเตมเกลอหรอน�าตาลเพอชวยในการลดคา

aw และเพมรสชาตใหกบผลตภณฑ (คณาจารยภาควชา

ผลตภณฑประมง, 2558) สวนการรมควนมวตถประสงค

เพอเพมรสชาตและกลนหอม ท�าใหสของผลตภณฑ นารบ

ประทาน ท�าใหเนอนม และเกบถนอมอาหารไดนานขน

ปองกนการเจรญของจลนทรย และปองกนการเหมนหน

จากปฏกรยา oxidation (นงนช, 2538; Erlanson, 1980;

Pigott and Tucker, 1990) โดยการรมควนแบงเปน 2

ประเภทคอ การรมควนเยน ทอณหภมต�า (10-35 องศา

เซลเซยส) ไม ท�าใหโปรตนของผลตภณฑตกตะกอน

(Pigott and Tucker, 1990) และการรมควนรอนท

อณหภมสง (85-115 องศาเซลเซยส) หรอใชเวลานานพอท

ท�าใหโปรตน ในผลตภณฑตกตะกอน (Erlandson, 1980)

สวนการทอด คอ การน�าชนอาหารใสน�ามนขณะรอน ท�าให

น�าในอาหารระเหยกลายเปนไอ น�ามนจะเขาแทนทรพรน

ในผวนอกของอาหารเกดเปน boundary film อาหารท

ทอดตองไดรบความรอนเพยงพอทจะท�าลายจลนทรย

(วลย และคณะ, 2551)

ดวยเหตนจงมแนวคดทจะท�าการพฒนาตอยอด

ภมปญญาทองถน เพอเพมการใชประโยชนจากปลา

เบดเตลด โดยการพฒนาเปนผลตภณฑปลาซารมควน และ

ปลา แปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน เพอ

เปนการสรางอาชพเสรมและรายไดเพมใหกบกลมชาว

ประมง ตามหลกคดทวาพอกลมชาวประมงมอาชพ มราย

ไดทพอเลยงตนเองและครอบครว มชวตความเปนอยทด

ขน กจะตระหนกถงความส�าคญของการอนรกษทรพยากร

ประมงและสงแวดลอมใหสมบรณ เพราะทรพยากรและสง

แวดลอมนเปนสวนหนงทมความส�าคญทท�าใหคณภาพชวต




ของ พวกเขาดขน ท�าใหพวกเขาหาวธการรกษาสมดล

ระหวาง การใชประโยชนกบการอนรกษทรพยากรประมง

ในอนาคตตอไป

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาสตรและสภาวะ

การแปรรปทเหมาะสมของการพฒนาผลตภณฑปลาซารม

ควน และปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบ

ประทานเพอเปนตนแบบและทางเลอกในการประกอบ

อาชพเสรมใหกบกลมชาวประมงพนบานบรเวณกวาน

พะเยา

ท�าการศกษาเกยวกบผลตภณฑปลาซารมควน และ

ผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบ ดงตอไปน

1. การส�ารวจความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑ ทง

สองชนด

ส�าหรบผลตภณฑปลาซารมควนส�ารวจผบรโภค

จ�านวน 50 คน และผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอด

กรอบ จ�านวน 65 คน ในแตละกลมส�ารวจ มรายไดระหวาง

นอยกวา 8,000 บาท/เดอน ถง มากกวา 50,000 บาท/

เดอน โดยส�ารวจผ บรโภคในบรเวณตลาดสดและหาง

สรรพสนคาในอ�าเภอเมอง จงหวดพะเยา ดวยการตอบ

แบบสอบถามซงประกอบดวยขอมลทวไปและขอมลการ

บรโภคปลาแหง แลวน�าขอมลทได มาท�าการพฒนา

ผลตภณฑในขนตอนตอไป

2. การศกษาสภาวะทเหมาะสมในการผลตผลตภณฑทง

สองชนด ดงน

ผลตภณฑปลาซารมควน น�าปลาทงตวมาตดหว

ควกไส แลแบบปกผเสอ ลางท�าความสะอาด แลวตมปลา

ในน�าเกลอ (ประกอบดวยเกลอและน�าตาลทราย 0.5%)

ทระดบความเขมขนของเกลอ 1% และ 2% ทอณหภม

100 องศาเซลเซยส, 5 นาท ตอมาพนควนเยนลงบนชน

ปลา ทงสองดานใหทวถง จากนนน�าไปอบแหงดวยตอบลม

รอน ทอณหภม 70 องศาเซลเซยส, 30 นาท น�าชนปลามา

ควนเยนอกครงและน�ากลบไปอบตอจนครบระยะเวลา 5,

7 และ 9 ชวโมง

ผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบ น�าปลา

ทงตวลางท�าความสะอาด ตมน�าเกลอ (ประกอบดวยเกลอ

และน�าตาลทราย 0.5%) น�าไปพนควนเยน แลวน�าไปอบ

ทอณหภม 70 องศาเซลเซยส เปนเวลา 5 และ 7 ชวโมง

จากนนน�าไปทอดทอณหภม 180 องศาเซลเซยส, 10 นาท

แลวน�าไปอบดวยลมรอนทอณหภม 85 องศาเซลเซยส, 30

นาท ทงใหผลตภณฑเยน

วดคาปรมาณน�าอสระในอาหาร (aw) ของผลตภณฑ

ปลาทงสองชนด

3. การทดสอบคณลกษณะทางประสาทสมผสและการ

ยอมรบของผบรโภคของผลตภณฑทงสองชนด

โดยน�าสตรจากขอ 2 ทมคา aw ระหวาง 0.50 –

0.70 มาท�าการทดสอบคณภาพทางประสาทสมผสโดยวธ

ทดสอบความชอบโดยใหคะแนน 9-Point Hedonic Scale

โดยใชผทดสอบทไมผานการฝกฝน (Untrained panelist)

จ�านวน 30 คน วางแผนการทดลอง แบบ Factorial in

RCBD

น�าข อมลทได มาวเคราะหค าเฉลย ค าความ

แปรปรวนและเปรยบเทยบความแตกตาง Duncan new

multiple range test วเคราะหผลดวยโปรแกรม

คอมพวเตอรส�าเรจรป SPSS Version 19

4. การศกษาอายการเกบรกษาและการเปลยนแปลง

คณภาพของผลตภณฑระหวางการเกบรกษา

น�าสตรทมคะแนนการทดสอบทางประสาทสมผส

สงสดจากขอ 3 มาขยายขนาดการผลตแลวบรรจสภาวะ

สญญากาศ โดยบรรจในถง PA/LDPE ความหนา 80

ไมครอน บรรจถงละ 100 กรม เกบรกษาทอณหภม 30±

2 องศาเซลเซยส

สมตวอยางปลารมควนมาประเมนผลคณภาพ ดาน

ประสาทสมผส การทดสอบดานเนอสมผส วดความแขง

และความเปราะแตกบรเวณกลางชน โดยใชเครอง

Texture analyzer รน TA.XT plus ความเรวในการกด

1 mm/s กดจนกระทงแผนตวอยางผลตภณฑแตกออก

จากกน แรงสงสดทเกดขนระหวางการกดใชอางองเปนคา

ความแขงของตวอยาง สวนระยะทางทตวอยางตานแรงกด




2. ผลการศกษาสภาวะทเหมาะสมในการผลตผลตภณฑ

ปลาซารมควน

เตรยมผลตภณฑตามสตรทงหมด 6 สตร ดงน

สตรท 1 : น�าเกลอ 1% ระยะเวลาอบแหง 5 ชวโมง






เมอท�าการวดคา aw ของผลตภณฑทไดทง 6 สตร

(ตารางท 1) พบวาคา aw ของทกสตรมคาระหวาง 0.50

– 0.70 ตามทก�าหนดไว จงน�าสตรทงหมด ไปท�าการศกษา

สตรทเหมาะสมในการผลตปลาซารมควนพรอมรบ

ประทานตอไป

ตารางท 1 คา aw ของผลตภณฑปลาซารมควนสตรตางๆ

ปรมาณโซเดยม ระยะเวลาอบแหง

คลอไรด 5 ชวโมง 7 ชวโมง 9 ชวโมง1% 0.68±0.01a 0.63±0.02b 0.62±0.03b

2% 0.65±0.02ab 0.63±0.01b 0.58±0.02c

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกก�าลงทตางกน แสดงความแตก

ตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (P < 0.05)

3. ผลการทดสอบคณลกษณะทางประสาทสมผสและการ

ยอมรบของผบรโภคของผลตภณฑปลาซารมควน

ผลการทดสอบทางประสาทสมผสโดยใหคะแนน

ความชอบดวย วธ 9 -point hedonic scale ซงใชคะแนน

ความชอบในคณลกษณะตางๆ 1-9 (1 = ความชอบนอย

ทสด – 9 = ความชอบมากทสด) ในการทดสอบคณลกษณะ

ทางประสาทสมผสดานส กลน รสชาต เนอสมผส และความ

ชอบรวมของผลตภณฑปลาซารมควน ทง 6 สตร โดย ผ

ทดสอบจากมหาวทยาลยพะเยา จ�านวน 30 คน แสดงดง

ตารางท 2

จากตารางท 2 พบวา ผลตภณฑสตรท 2 ไดคะแนน

ดาน ส รสชาต กลนรส เนอสมผส และความชอบรวม มาก

ทสดเมอเทยบกบทกสตร


กอนทจะแตกหกใชอางองเปนคาความเปราะแตก การ

วเคราะหคณภาพทางเคม และคณภาพทางจลนทรย ไดแก

Total plate count, ยสต และรา ตามขอก�าหนดมาตรฐาน

ผลตภณฑชมชน (มผช. 6, 2549) ทก ๆ 2 สปดาห เปน

เวลา 6 สปดาห

1. ความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑปลาซารม

ควน

จากการตอบแบบสอบถามของผบรโภคจ�านวน

50 คน เปนเพศหญง 28 คน และเพศชาย 22 คน พบวา

สวนใหญของเพศหญง (68%) และเพศชาย (50%) มราย

ได ตอเดอน นอยกวา 8,000 บาท และ 8,000 – 15,000

บาท ตามล�าดบ โดยสวนใหญเลอกบรโภคผลตภณฑจาก

รสชาตเปนหลก สวนเหตผลรองลงมาไดแก ความนยมใน

การบรโภค ชวงเทศกาลส�าคญ และประโยชนตอสขภาพ

ในดานสถานทจ�าหนาย พบวาเพศหญง ซอผลตภณฑท

ตลาดสดมากทสด (46%) รานขายของใกลบาน งาน

เทศกาลอาหารหรอ OTOP (18%) ซปเปอรมาเกต (11%)

และผผลตโดยตรง (7%) สวนเพศชาย ซอทตลาดสดมาก

ทสด (55%) งานเทศกาลอาหารหรอ OTOP (18%)

ผผลตโดยตรง (14%) ซปเปอรมารเกต (9%) และราน

ขายของใกลบาน (4%) ส�าหรบปรมาณการซอแตละครง

พบวาเพศหญง ซอครงละ 250 – 500 กรม มากทสด

(68%) และ 500 – 1,000 กรม (21%) ในขณะทเพศชาย

ซอครงละ นอยกวา 250 กรม มากทสด (45%) และ 500

– 1,000 กรม (32%) ในดานลกษณะการบรโภค พบวา

เพศหญง นยมน�าไปทอดมากทสด (72%) และปรงรส

พรอมรบประทาน (14%) สวนเพศชาย น�าไปทอด (64%)

ปรงรสพรอมรบประทานและเปนวตถดบในการประกอบ

อาหาร (18%) และในสวนความเหนเกยวกบการตดสน

ใจบรโภคผลตภณฑปลาซารมควน พบวาเพศหญงและ

เพศชาย ตอบวาบรโภคมากทสด (57 และ 64%) ไมแนใจ

(32 และ 27%) และไมบรโภค (11 และ 9%) ตามล�าดบ



4. ผลการศกษาอายการเกบรกษาและการเปลยนแปลง

คณภาพของผลตภณฑระหวางการเกบรกษา

ภายหลงการน�าผลตภณฑตามสตรท 2 ซงมคะแนน

การทดสอบทางประสาทสมผสสงสด มาขยายขนาดการ

ผลตแลวบรรจทสภาวะสญญากาศ ในถง PA/LDPE ความ

หนา 80 ไมครอน บรรจถงละ 100 กรม เกบรกษาท

อณหภม 30 ± 2 องศาเซลเซยส ไดท�าการสมตวอยางปลา

รมควนมาประเมนผลคณภาพดานเนอสมผส

ตารางท 2 ผลการทดสอบทางประสาทสมผสโดยให

คะแนนความชอบดวยวธ 9- point hedonic scale ของ

ผลตภณฑปลาซารมควนสตรตางๆ


ตารางท 2 ผลการทดสอบทางประสาทสมผสโดยใหคะแนนความชอบดวยวธ 9- point hedonic scale ของผลตภณฑปลาซารมควนสตรตางๆ

สตรท

คณลกษณะ ส รสชาต กลน

รส เนอ

สมผส ความ

ชอบรวม 1 5.60±

0.65c 5.70± 0.72e

6.20± 0.78c

5.80± 0.82c

5.70± 0.95e

2 8.12± 1.39a

7.36± 1.22a

8.12±1.39a

8.32± 1.25a

8.44± 1.14a

3 5.9± 0.85b

6.10± 0.83c

4.85± 0.95e

4.70± 0.83e

4.90± 0.83f

4 5.0± 1.25e

6.00± 1.05d

6.50± 1.12b

5.20± 1.24d

6.60± 1.32d

5 5.7± 0.75c

5.80± 0.93e

6.50± 0.85b

6.80± 0.95b

6.90± 0.99c

6 5.20± 0.96d

6.30± 1.13b

6.0± 1.01d

5.80± 1.35c

7.60± 1.27b

หมายเหต: อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวตง แสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) วเคราะหคณภาพทางเคม และคณภาพทางจลนทรย ไดแก Total plate count, ยสต และรา ตามขอกาหนดมาตรฐาน ผลตภณฑชมชน (มผช. 6, 2549) ทกๆ 2 สปดาห เปนเวลา 6 สปดาห พบวา องคประกอบทางเคมผลตภณฑปลาซารมควน ไดแก ความชน โปรตน ไขมน เถา และใยอาหาร เทากบ 8.58 ± 1.23% 45.16 ± 2.11% 8.21 ± 1.03% 17.72 ± 0.77% และ1.73 ± 0.16% ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 3

สวนผลการว เ คราะห เก ยวกบคณภาพของผลตภณฑตลอดชวงอายการเกบรกษา 6 สปดาห ไดแก ปรมาณ Total plate count, ยสต และรา คาความชน ปรมาณนาอสระ (aw) คาความหน รวมทงคาความแขง และความเปราะของผลตภณฑ แสดงดงตารางท 4-5

5. ความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบ จากการตอบแบบสอบถามของผบรโภคจานวน 65 คน เปนเพศหญง 40 คน และเพศชาย 25 คน พบวา สวน

ตารางท 3 องคประกอบทางเคม ( % ) ของปลาซาสด และผลตภณฑปลาซารมควน อ งค ป ร ะ ก อ บทางเคม ( % )

ปลาสด ผลตภณฑ ปลาซารมควน

ความชน 47.68±0.69 8.58±1.23 โปรตน 32.52±1.34 45.16±2.11 ไขมน 8.49±0.46 8.21±1.03 เถา 12.32±0.36 17.72±0.77 ใยอาหาร 1.46±0.33 1.73±0.16

ตารางท 4 ปรมาณ Total plate count, ยสต และราของผลตภณฑปลาซารมควนระหวางการเกบรกษา 0-6 สปดาห อ า ย ก า รเกบรกษา (สปดาห)

Total plate count (CFU/g)

ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)

0 8.9 x 102 ND <10 2 9.1 x 102 ND <10

4 9.2 x 102 ND <10 6 1.4 x 103 ND <10

หมายเหต: ND = not detectable ใหญของเพศหญง (47%) และเพศชาย (44%) มรายไดตอเดอน นอยกวา 8,000 บาท และ 8,000 – 15,000 บาทตามลาดบ โดยสวนใหญเลอกบรโภคผลตภณฑจากรสชาตเปนหลก สวนเหตผลรองลงมาไดแก ความนยมในการบรโภค ชวงเทศกาลสาคญ และประโยชนตอสขภาพ ในดานสถานทจาหนาย พบวาเพศหญง ซอผลตภณฑทตลาดสดมากทสด (40%) ซปเปอรมาเกต (22%) รานขายของใกลบาน (20%) งานเทศกาลอาหาร หรอOTOP (13%) และผผลตโดยตรง (5%) สวนเพศชาย ซอทตลาดสดมากทสด (40%) ซปเปอรมาเกต (22%) รานขายของใกลบาน (20%) งานเทศการอาหารหรอ OTOP (13%) ผผลตโดยตรง (5%) และ สาหรบปรมาณการซอแตละครง พบวาเพศหญงซอครงละ 500 – 1,000 กรม มากทสด (50%) และเพศชายซอครงละ 250-500 กรม มากทสด (60%) ในดานลกษณะการ

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกก�าลงทตางกนในแนวตง แสดง

ความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (P < 0.05)

วเคราะหคณภาพทางเคม และคณภาพทาง

จลนทรย ไดแก Total plate count, ยสต และรา ตาม

ขอก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช. 6, 2549) ทกๆ

2 สปดาห เปนเวลา 6 สปดาห พบวา องคประกอบทาง

เคมผลตภณฑปลาซารมควน ไดแก ความชน โปรตน

ไขมน เถา และใยอาหาร เทากบ 8.58 ± 1.23% 45.16 ±

2.11% 8.21 ± 1.03% 17.72 ± 0.77% และ1.73 ±

0.16% ตามล�าดบ ดงแสดงในตารางท 3

ส วนผลการว เคราะห เก ยวกบคณภาพของ

ผลตภณฑตลอดชวงอายการเกบรกษา 6 สปดาห ไดแก

ปรมาณ Total plate count, ยสต และรา คาความชน

ปรมาณน�าอสระ (aw) คาความหน รวมทงคาความแขง และ

ความเปราะของผลตภณฑ แสดงดงตารางท 4-5

5. ความคดเหนของผบรโภคตอผลตภณฑปลาแปนแกว

รมควนทอดกรอบ

จากการตอบแบบสอบถามของผบรโภคจ�านวน 65

คน เปนเพศหญง 40 คน และเพศชาย 25 คน พบวา สวน

ตารางท 3 องคประกอบทางเคม ( % ) ของปลาซาสด

และผลตภณฑปลาซารมควน



สตรท


รส เนอ



0.65c 5.70± 0.72e

6.20± 0.78c

5.80± 0.82c

5.70± 0.95e

2 8.12± 1.39a

7.36± 1.22a

8.12±1.39a

8.32± 1.25a

8.44± 1.14a

3 5.9± 0.85b

6.10± 0.83c

4.85± 0.95e

4.70± 0.83e

4.90± 0.83f

4 5.0± 1.25e

6.00± 1.05d

6.50± 1.12b

5.20± 1.24d

6.60± 1.32d

5 5.7± 0.75c

5.80± 0.93e

6.50± 0.85b

6.80± 0.95b

6.90± 0.99c

6 5.20± 0.96d

6.30± 1.13b

6.0± 1.01d

5.80± 1.35c

7.60± 1.27b









ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)

0 8.9 x 102 ND <10 2 9.1 x 102 ND <10

4 9.2 x 102 ND <10 6 1.4 x 103 ND <10




สตรท


รส เนอ



0.65c 5.70± 0.72e

6.20± 0.78c

5.80± 0.82c

5.70± 0.95e

2 8.12± 1.39a

7.36± 1.22a

8.12±1.39a

8.32± 1.25a

8.44± 1.14a

3 5.9± 0.85b

6.10± 0.83c

4.85± 0.95e

4.70± 0.83e

4.90± 0.83f

4 5.0± 1.25e

6.00± 1.05d

6.50± 1.12b

5.20± 1.24d

6.60± 1.32d

5 5.7± 0.75c

5.80± 0.93e

6.50± 0.85b

6.80± 0.95b

6.90± 0.99c

6 5.20± 0.96d

6.30± 1.13b

6.0± 1.01d

5.80± 1.35c

7.60± 1.27b









ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)

0 8.9 x 102 ND <10 2 9.1 x 102 ND <10

4 9.2 x 102 ND <10 6 1.4 x 103 ND <10


หมายเหต : ND = not detectable

ตารางท 4 ปรมาณ Total plate count, ยสต และราของ

ผลตภณฑปลาซารมควนระหวางการเกบรกษา 0-6 สปดาห

ใหญของเพศหญง (47%) และเพศชาย (44%) มรายไดตอ

เดอน นอยกวา 8,000 บาท และ 8,000 – 15,000 บาท

ตามล�าดบ โดยสวนใหญเลอกบรโภคผลตภณฑจากรสชาต

เปนหลก สวนเหตผลรองลงมาไดแก ความนยมในการ




บรโภค ชวงเทศกาลส�าคญ และประโยชนตอสขภาพ

ในดานสถานทจ�าหนาย พบวาเพศหญง ซอผลตภณฑท

ตลาดสดมากทสด (40%) ซปเปอรมาเกต (22%) รานขาย

ของใกลบาน (20%) งานเทศกาลอาหาร หรอ OTOP (13%)

และผผลตโดยตรง (5%) สวนเพศชาย ซอทตลาดสดมาก

ทสด (40%) ซปเปอรมาเกต (22%) รานขายของใกลบาน

(20%) งานเทศการอาหารหรอ OTOP (13%) ผผลต

โดยตรง (5%) และ ส�าหรบปรมาณการซอแตละครง พบวา

เพศหญงซอครงละ 500 – 1,000 กรม มากทสด (50%)

และเพศชายซอครงละ 250-500 กรม มากทสด (60%) ใน

ดานลกษณะการบรโภค พบวาเพศหญง นยมน�าไปทอด

มากทสด (64%) และ ปรงรสพรอมรบประทาน (26%) สวน

เพศชาย น�าไปทอด (56%) ปรงรสพรอมรบประทาน (28%)

และในสวนความเหนเกยวกบการตดสนใจบรโภคผลตภณฑ

ปลา แปนแกวรมควนทอดกรอบ พบวา เพศหญงและเพศ

ชาย ตอบวาบรโภคมากทสด (62 และ 68%) ไมแนใจ (18

และ 24%) และไมบรโภค (20 และ 8%) ตามล�าดบ

ตารางท 5 คาความชน ปรมาณน�าอสระ (aw) คาความหน

คาความแขง (Hardness) และความเปราะ(Fracturability)

ของผลตภณฑปลาซารมควน ระหวางการเกบรกษา 0-6

สปดาห


บรโภค พบวาเพศหญง นยมนาไปทอด มากทสด (64%) และ ปรงรสพรอมรบประทาน (26%) สวนเพศชาย นาไปทอด (56%) ปรงรสพรอมรบประทาน (28%) และในสวนความเหนเกยวกบการตดสนใจบร โภคผลตภณฑปลา แปนแกวรมควนทอดกรอบ พบวา เพศหญงและเพศชาย ตอบวาบรโภคมากทสด (62 และ 68%) ไมแนใจ (18 และ 24%) และไมบรโภค (20 และ 8%) ตามลาดบ ตารางท 5 คาความชน ปรมาณนาอสระ (aw) คาความหนคาความแขง (Hardness) และความเปราะ(Fracturability) ของผลตภณฑปลาซารมควน ระหวางการเกบรกษา 0-6 สปดาห คาทวด อายการเกบรกษา (สปดาห)

0 2 4 6 ความชน (%)

8.58 ± 0.55a

8.63 ± 0.35a

8.00 ± 0.68a

8.21 ± 0.49a

aw 0.65 ± 0.37a

0.66 ± 0.43a

0.63 ± 0.31a

0.64 ± 0.46a

ความหน (mg MAD /1,000 g)

1.58 ± 0.25b

2.01 ± 0.13a

2.07 ± 0.31a

2.20 ± 0.16a

ความแขง (g force)

4990.10± 586.72b

5316.90± 312.44b

4869.34± 116.50b

7365.18± 397.18a

ความเปราะ(mm)

3.64 ± 0.49b

3.64 ± 0.60b

5.11 ± 0.88a

5.47 ± 0.85a

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวนอน แสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) 6. ผลการศกษาสภาวะทเหมาะสมในการผลตผลตภณฑปลาแปนรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน เตรยมผลตภณฑตามสตรทงหมด 4 สตร ดงน สตรท 1 นาเกลอ 1% ระยะเวลาอบแหง 5 ชวโมง สตรท 2 นาเกลอ 1% ระยะเวลาอบแหง 7 ชวโมง สตรท 3 นาเกลอ 2% ระยะเวลาอบแหง 5 ชวโมง สตรท 4 นาเกลอ 2% ระยะเวลาอบแหง 7 ชวโมง

7. ผลการทดสอบคณลกษณะทางประสาทสมผสและการยอมรบของผบรโภคของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน

ผลการทดสอบคณภาพทางประสาทสมผสโดยผทดสอบจานวน 30 คน พบวา สตรท 4 ไดคะแนนความชอบดานส รสชาต และเนอสมผส สงสด คอ 7.42 + 0.94, 7.36 + 1.55 และ 8.00 + 0.88 ตามลาดบ ซงคะแนนทไดแตกตางจากสตรท 1, 2 และ 3 อยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) สงผลใหคะแนนความชอบรวมของสตรท 4 มคาสงสด เทากบ 8.36 + 0.63 ซงแตกตางจากสตรท 1 2 และ 3 อยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) (ตารางท 6) จงนาผลตภณฑสตรท 4 ไปศกษาตอไป

ตารางท 6 ผลการประเมนคณภาพทางประสาทสมผสของปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน คณลกษณะผลตภณฑ

สตรท 1 2 3 4

ส 6.64 + 1.39b

7.00 + 1.24ab

6.50 + 1.45b

7.42 + 0.94a

ลกษณะปรากฏ

6.57 + 1.55

6.50 + 1.29

6.29 + 1.77

6.86 + 1.03

รสชาต 5.07 + 2.02c

6.64 + 1.34ab

6.07 + 1.64b

7.36 + 1.55a

เนอสมผส 4.21 + 1.58d

6.86 + 1.41b

5.71 + 2.13c

8.00 + 0.88a

ความชอบโดยรวม

5.43 + 1.83c

6.57 + 1.28b

6.14 + 1.29bc

8.36 + 0.63a

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวนอน แสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) ผลการทดสอบองคประกอบทางเคมของผลตภณฑสตรท 4 พบวา มปรมาณความชน โปรตน ไขมน เถา และไฟเบอร เทากบ 1.72 + 0.35%, 48.51 + 1.66%, 29.77 + 0.23%, 16.56 + 0.03% และ 1.68 + 0.02% ตามลาดบ (ตารางท 7)

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกก�าลงทตางกนในแนวนอน แสดง


6. ผลการศกษาสภาวะทเหมาะสมในการผลตผลตภณฑ

ปลาแปนรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน

เตรยมผลตภณฑตามสตรทงหมด 4 สตร ดงน

สตรท 1 น�าเกลอ 1% ระยะเวลาอบแหง 5 ชวโมง




7. ผลการทดสอบคณลกษณะทางประสาทสมผสและการ

ยอมรบของผบรโภคของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควน

ทอดกรอบพรอมรบประทาน

ผลการทดสอบคณภาพทางประสาทสมผสโดยผ

ทดสอบจ�านวน 30 คน พบวา สตรท 4 ไดคะแนนความ

ชอบดานส รสชาต และเนอสมผส สงสด คอ 7.42 ± 0.94,

7.36 ± 1.55 และ 8.00 ± 0.88 ตามล�าดบ ซงคะแนนทได

แตกตางจากสตรท 1, 2 และ 3 อยางมนยส�าคญทางสถต

(P < 0.05) สงผลใหคะแนนความชอบรวมของสตรท 4 ม

คาสงสด เทากบ 8.36 ± 0.63 ซงแตกตางจากสตรท 1, 2

และ 3 อยางมนยส�าคญทางสถต (P < 0.05) (ตารางท 6)

จงน�าผลตภณฑสตรท 4 ไปศกษาตอไป

ตารางท 6 ผลการประเมนคณภาพทางประสาทสมผสของ

ปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน


บรโภค พบวาเพศหญง นยมนาไปทอด มากทสด (64%) และ ปรงรสพรอมรบประทาน (26%) สวนเพศชาย นาไปทอด (56%) ปรงรสพรอมรบประทาน (28%) และในสวนความเหนเกยวกบการตดสนใจบร โภคผลตภณฑปลา แปนแกวรมควนทอดกรอบ พบวา เพศหญงและเพศชาย ตอบวาบรโภคมากทสด (62 และ 68%) ไมแนใจ (18 และ 24%) และไมบรโภค (20 และ 8%) ตามลาดบ ตารางท 5 คาความชน ปรมาณนาอสระ (aw) คาความหนคาความแขง (Hardness) และความเปราะ(Fracturability) ของผลตภณฑปลาซารมควน ระหวางการเกบรกษา 0-6 สปดาห คาทวด อายการเกบรกษา (สปดาห)

0 2 4 6 ความชน (%)

8.58 ± 0.55a

8.63 ± 0.35a

8.00 ± 0.68a

8.21 ± 0.49a

aw 0.65 ± 0.37a

0.66 ± 0.43a

0.63 ± 0.31a

0.64 ± 0.46a


1.58 ± 0.25b

2.01 ± 0.13a

2.07 ± 0.31a

2.20 ± 0.16a


4990.10± 586.72b

5316.90± 312.44b

4869.34± 116.50b

7365.18± 397.18a

ความเปราะ(mm)

3.64 ± 0.49b

3.64 ± 0.60b

5.11 ± 0.88a

5.47 ± 0.85a

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวนอน แสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) 6. ผลการศกษาสภาวะทเหมาะสมในการผลตผลตภณฑปลาแปนรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน เตรยมผลตภณฑตามสตรทงหมด 4 สตร ดงน สตรท 1 นาเกลอ 1% ระยะเวลาอบแหง 5 ชวโมง สตรท 2 นาเกลอ 1% ระยะเวลาอบแหง 7 ชวโมง สตรท 3 นาเกลอ 2% ระยะเวลาอบแหง 5 ชวโมง สตรท 4 นาเกลอ 2% ระยะเวลาอบแหง 7 ชวโมง

7. ผลการทดสอบคณลกษณะทางประสาทสมผสและการยอมรบของผบรโภคของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน

ผลการทดสอบคณภาพทางประสาทสมผสโดยผทดสอบจานวน 30 คน พบวา สตรท 4 ไดคะแนนความชอบดานส รสชาต และเนอสมผส สงสด คอ 7.42 + 0.94, 7.36 + 1.55 และ 8.00 + 0.88 ตามลาดบ ซงคะแนนทไดแตกตางจากสตรท 1, 2 และ 3 อยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) สงผลใหคะแนนความชอบรวมของสตรท 4 มคาสงสด เทากบ 8.36 + 0.63 ซงแตกตางจากสตรท 1 2 และ 3 อยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) (ตารางท 6) จงนาผลตภณฑสตรท 4 ไปศกษาตอไป

ตารางท 6 ผลการประเมนคณภาพทางประสาทสมผสของปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน คณลกษณะผลตภณฑ

สตรท 1 2 3 4

ส 6.64 + 1.39b

7.00 + 1.24ab

6.50 + 1.45b

7.42 + 0.94a

ลกษณะปรากฏ

6.57 + 1.55

6.50 + 1.29

6.29 + 1.77

6.86 + 1.03

รสชาต 5.07 + 2.02c

6.64 + 1.34ab

6.07 + 1.64b

7.36 + 1.55a

เนอสมผส 4.21 + 1.58d

6.86 + 1.41b

5.71 + 2.13c

8.00 + 0.88a

ความชอบโดยรวม

5.43 + 1.83c

6.57 + 1.28b

6.14 + 1.29bc

8.36 + 0.63a

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวนอน แสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) ผลการทดสอบองคประกอบทางเคมของผลตภณฑสตรท 4 พบวา มปรมาณความชน โปรตน ไขมน เถา และไฟเบอร เทากบ 1.72 + 0.35%, 48.51 + 1.66%, 29.77 + 0.23%, 16.56 + 0.03% และ 1.68 + 0.02% ตามลาดบ (ตารางท 7)

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกก�าลงทตางกนในแนวนอน แสดง




ผลการทดสอบองคประกอบทางเคมของผลตภณฑ

สตรท 4 พบวา มปรมาณความชน โปรตน ไขมน เถา และ

ไฟเบอร เทากบ 1.72 ± 0.35%, 48.51 + 1.66%, 29.77

± 0.23%, 16.56 ± 0.03% และ 1.68 ± 0.02% ตามล�าดบ

(ตารางท 7)

ตารางท 7 องคประกอบทางเคม (%) ของปลาแปนแกว

สดและผลตภณฑรมควน


ตารางท 7 องคประกอบทางเคม (%) ของปลาแปนแกวสดและผลตภณฑรมควน องคประกอบ ทางเคม ( % )

ปลาสด ปลารมควน

ความชน 48.48 ± 2.18 1.72 ± 0.35 โปรตน 32.36 ± 1.01 48.51 + 1.66 ไขมน 7.83 ± 1.40 29.77 + 0.23 เถา 9.11 ± 0.34 16.56 + 0.03 ใยอาหาร 1.02 ± 0.04 1.68 + 0.02

8. ผลการศกษาอายการเกบรกษาและการเปลยนแปลงคณภาพระหวางการเกบรกษาของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนพรอมรบประทาน

ภายหลงการสมตวอยางปลารมควนมาประเมนผลคณลกษณะทางกายภาพ เชน คาส คา aw คาความหน คาความแขง คาความเปราะรวมทงคณภาพทางจลนทรย ไดแก Total plate count, ยสต และรา ตามขอกาหนดมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช. 6, 2549) ทกๆ 2 สปดาห เปนเวลา 6 สปดาห ผลแสดงดงตารางท 8-10

ตารางท 8 คาส L* a* b* ของผลตภณฑปลาแปนแกวร ม ค ว น ท อ ด ก ร อ บ พ ร อ ม ร บ ป ร ะ ท า น ร ะ ห ว า ง การเกบรกษาเปนเวลา 6 สปดาห

หมายเหต: อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวตงแสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) วจารณผลการวจย (Discussion) จากการศกษาผลตภณฑปลาซาอบแหงรมควน ทงหมด 6 สตร ซงกาหนดคา aw ของผลตภณฑฯใหมคาระหวาง 0.50 – 0.70 เพราะแบคทเรยททาใหเกดการเนา

ตารางท 9 คาความชน ปรมาณนาอสระ (aw) คาความหนคาความแขง (Hardness) และความเปราะ (Fracturability) ของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทานระหวางการเกบรกษาเปนเวลา 0 - 6 สปดาห

คาทวด อายการเกบรกษา (สปดาห) 0 2 4 6


1.72 ± 0.83a

1.84 ± 0.98a

1.88 ± 0.68a

1.89 ± 0.84a

aw 0.59 ± 0.45a

0.60 ± 0.65a

0.61 ± 0.58a

0.61 ± 0.54a


2.04 ± 0.11b

2.04 ± 0.19b

2.26 ± 0.15ab

2.37 ± 0.17a


2361.12±257.58b

2380.46 ± 53.55b

2217.70 ±85.47b

2695.43 ±136.66a

ความเปราะ (mm)

2.27 ± 0.92b

2.28 ± 0.09b

6.87 ± 0.59a

6.42 ± 1.94a

หมายเหต: อกษรภาษาองกฤษทยกกาลงทตางกนในแนวตง แสดงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P < 0.05) ตารางท 10 ปรมาณ Total plate count, ยสต และราของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทานระหวางการเกบรกษาสปดาหท 0, 2, 4 และ 6

อายการเกบรกษา

(สปดาห)


ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)

0 ND ND ND 2 ND ND ND 4 ND ND <10 6 ND ND <10

หมายเหต: ND = not detectable เสย ยสตและรา ไมสามารถเจรญได เมอคา aw ตากวา 0.70 (นธยา, 2557) ปรากฏวาทง 6 สตรนน มคา aw อยในชวงทกาหนดไว ซงความเขมขนของเกลอโซเดยมคลอไรดและกลโคสนนมความสามารถทาใหคา aw ลดลง เพราะเกลอโซเดยมคลอไรดและกลโคสจะแทรกซมเขาไปเพอจบกบกลามเนอปลา ขณะเดยวกนความชนภายในเนอปลาจะซม

อายการเกบรกษา (สปดาห)

L* a* b*

0 43.52 ± 1.78b 1.16 ± 0.35 13.77 ± 1.25 2 43.60 ± 0.06b 1.84 ± 0.91 13.14 ± 2.55 4 43.68 ± 1.67b 1.23 ± 0.34 14.51 ± 2.04 6 40.72 ± 0.02a 1.39 ± 0.30 14.27 ± 2.86












1.72 ± 0.83a

1.84 ± 0.98a

1.88 ± 0.68a

1.89 ± 0.84a

aw 0.59 ± 0.45a

0.60 ± 0.65a

0.61 ± 0.58a

0.61 ± 0.54a


2.04 ± 0.11b

2.04 ± 0.19b

2.26 ± 0.15ab

2.37 ± 0.17a


2361.12±257.58b

2380.46 ± 53.55b

2217.70 ±85.47b

2695.43 ±136.66a


2.27 ± 0.92b

2.28 ± 0.09b

6.87 ± 0.59a

6.42 ± 1.94a



(สปดาห)


ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)




L* a* b*

0 43.52 ± 1.78b 1.16 ± 0.35 13.77 ± 1.25 2 43.60 ± 0.06b 1.84 ± 0.91 13.14 ± 2.55 4 43.68 ± 1.67b 1.23 ± 0.34 14.51 ± 2.04 6 40.72 ± 0.02a 1.39 ± 0.30 14.27 ± 2.86












1.72 ± 0.83a

1.84 ± 0.98a

1.88 ± 0.68a

1.89 ± 0.84a

aw 0.59 ± 0.45a

0.60 ± 0.65a

0.61 ± 0.58a

0.61 ± 0.54a


2.04 ± 0.11b

2.04 ± 0.19b

2.26 ± 0.15ab

2.37 ± 0.17a


2361.12±257.58b

2380.46 ± 53.55b

2217.70 ±85.47b

2695.43 ±136.66a


2.27 ± 0.92b

2.28 ± 0.09b

6.87 ± 0.59a

6.42 ± 1.94a



(สปดาห)


ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)




L* a* b*

0 43.52 ± 1.78b 1.16 ± 0.35 13.77 ± 1.25 2 43.60 ± 0.06b 1.84 ± 0.91 13.14 ± 2.55 4 43.68 ± 1.67b 1.23 ± 0.34 14.51 ± 2.04 6 40.72 ± 0.02a 1.39 ± 0.30 14.27 ± 2.86

8. ผลการศกษาอายการเกบรกษาและการเปลยนแปลง

คณภาพระหวางการเกบรกษาของผลตภณฑปลาแปน

แกวรมควนพรอมรบประทาน

ภายหลงการสมตวอยางปลารมควนมาประเมนผล

คณลกษณะทางกายภาพ เชน คาส คา aw คาความหน

คาความแขง คาความเปราะรวมทงคณภาพทางจลนทรย

ไดแก Total plate count, ยสต และรา ตามขอก�าหนด

มาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช. 6, 2549) ทกๆ 2 สปดาห

เปนเวลา 6 สปดาห ผลแสดงดงตารางท 8-10

ตารางท 8 คาส L* a* b* ของผลตภณฑปลาแปนแกวรม

ควนทอดกรอบพรอมรบประทานระหวาง การเกบรกษา

เปนเวลา 6 สปดาห












1.72 ± 0.83a

1.84 ± 0.98a

1.88 ± 0.68a

1.89 ± 0.84a

aw 0.59 ± 0.45a

0.60 ± 0.65a

0.61 ± 0.58a

0.61 ± 0.54a


2.04 ± 0.11b

2.04 ± 0.19b

2.26 ± 0.15ab

2.37 ± 0.17a


2361.12±257.58b

2380.46 ± 53.55b

2217.70 ±85.47b

2695.43 ±136.66a


2.27 ± 0.92b

2.28 ± 0.09b

6.87 ± 0.59a

6.42 ± 1.94a



(สปดาห)


ยสต (CFU/g)

รา (CFU/g)




L* a* b*

0 43.52 ± 1.78b 1.16 ± 0.35 13.77 ± 1.25 2 43.60 ± 0.06b 1.84 ± 0.91 13.14 ± 2.55 4 43.68 ± 1.67b 1.23 ± 0.34 14.51 ± 2.04 6 40.72 ± 0.02a 1.39 ± 0.30 14.27 ± 2.86

วจารณผลการวจย (Discussion)

จากการศกษาผลตภณฑปลาซาอบแหงรมควน

ทงหมด 6 สตร ซงก�าหนดคา aw ของผลตภณฑฯใหมคา

ระหวาง 0.50 – 0.70 เพราะแบคทเรยทท�าใหเกดการเนา

ตารางท 9 คาความชน ปรมาณน�าอสระ (aw) คาความหน

คาความแขง (Hardness) และความเปราะ (Fracturability)

ของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบ

ประทานระหวางการเกบรกษาเปนเวลา 0 - 6 สปดาห

หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกก�าลงทตางกนในแนวตงแสดง


หมายเหต : อกษรภาษาองกฤษทยกก�าลงทตางกนในแนวตง แสดง


ตารางท 10 ปรมาณ Total plate count, ยสต และรา

ของผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบ

ประทานระหวางการเกบรกษาสปดาหท 0, 2, 4 และ 6

หมายเหต : ND = not detectable




เสย ยสตและรา ไมสามารถเจรญได เมอคา aw ต�ากวา 0.70

(นธยา, 2557) ปรากฏวาทง 6 สตรนน มคา aw อยในชวง

ทก�าหนดไว ซงความเขมขนของเกลอโซเดยมคลอไรดและ

กลโคสนนมความสามารถท�าใหคา aw ลดลง เพราะเกลอ

โซเดยมคลอไรดและกลโคสจะแทรกซมเขาไปเพอจบกบ

กลามเนอปลา ขณะเดยวกนความชนภายในเนอปลาจะซม

ผานออกมาภายนอก ท�าใหเนอปลาเกดการสญเสย

ความชน (dehydration) ออกมาภายนอก เมอไดรบความ

รอนจากการอบแหงทชวงเวลาตางๆ ท�าใหความชนบรเวณ

ผวหนาของเนอปลาระเหยไป จงสงผลใหคา aw มปรมาณ

ลดลง Rizo et al. (2013) และ Bras and Rui (2010)

การอบแหงท�าใหเกดการเปลยนแปลงคาส L* a* b*

ของเนอปลา เพราะ การกระเจงแสง (light scattering)

และความโปรงแสง (transparency) ของเนอปลาลดลง

ซงเกดจากการสญเสยความชน โดยคา L* และคา a* จะ

มคาสงขน เมอเนอปลามความชนลดลง (Bra and Rui,

2010) สวนผลการทดสอบทางประสาทสมผสพบวา

ผทดสอบใหคะแนนความชอบรวม สตร 2 มากทสด เพราะ

ผลตภณฑปลาซารมควนนมสสวยงาม มกลนควน รสชาต

อรอย มรสเคมเหมาะสม และเนอสมผสทกรอบตรงกบ

ความชอบของผทดสอบ ผลการวเคราะหองคประกอบทาง

เคมผลตภณฑปลาซารมควน พบวามปรมาณเถา เทากบ

17.72 ± 0.77% เพราะผลตภณฑปลาซารมควนมสวนของ

กระดกหลงอยดวย จงท�าใหมแคลเซยมและฟอสฟอรส รวม

ทงมปรมาณ ใยอาหาร เทากบ 1.73 ± 0.16% นบวา

ผลตภณฑนมสวนประกอบทเปนประโยชนตอรางกาย

ในการเสรมปรมาณแคลเซยม ฟอสฟอรสและใยอาหารได

ในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 6 สปดาห

พบวา คาความหนมแนวโนมสงขน ซงเกดจากปฏกรยา

Lipid oxidation เนองจากผลตภณฑปลาซารมควนสมผส

กบแสงจากภายนอก ท�าใหไขมนทอยในผลตภณฑเกด

ปฏกรยาออกซเดชน การวดปรมาณ malondialdehyde

(MAD) ทเกดขน เพราะสาร MAD เปนสารทแสดงระดบ

ของการเกดปฏกรยาออกซเดชนจากไขมน Hwang et al.

(2012) ดงนนการเพมสารตานออกซเดซน (antioxidant)

หรอการบรรจในบรรจภณฑทปองกนการสมผสแสงได จะ

ชวยชะลอการเกดภาวะหน ซงเปนการยดอายการเกบ

รกษาและรกษาคณภาพของผลตภณฑได เมอพจารณาคา

ความแขงและคาความเปราะ พบวา คามแนวโนมสงขน

แสดงวาผลตภณฑฯมเนอสมผสทแขงขน ซงมสาเหตมา

จากการอบแหงท�าใหโปรตนในเนอปลาเกดการเสอมเสย

สภาพและการลดลงของ hydration ของโปรตนในเนอ

ปลา

สวนผลการวเคราะห Total plate count ยสต

และรานน พบวาปรมาณ Total plate count มแนวโนม

สงขน โดยสปดาหท 6 มปรมาณเทากบ 1.4 x 103 CFU/g

ซงมปรมาณต�ากวาเกณฑตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนท

ก�าหนดไว ไมเกน 1.0 x 104 CFU/g (มผช.6, 2546) ทงน

ในกระบวนการรมควน ใชควนเยนซงมสาร phenol และ

carbonyl เปนองคประกอบ สารphenol ในควนเยนม

ปรมาณระหวาง 9.9-11.1 mg/ml สงผลให cytoplasmic

membranes ของแบคทเรยแตกและท�าให intracellular

fluids ทอย ภายในไหลออกมา ส วนสารประกอบ

carbonyls มอยในควนเยนประมาณ 2.6-4.6% จะไป

ยบยงการท�างานของเอนไซมทอยใน cytoplasm และ

cytoplasmic membrane ท�าใหจลนทรยไมสามารถ

เจรญได (Lingbeck et al., 2014)

ผลการประเมนคณภาพทางประสาทสมผสของปลา

แปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน จ�านวน 4

สตร พบวาสตรท 4 ไดคะแนนความชอบรวมสงสด ซงได

คะแนนคณลกษณะทางประสาทสมผสสงกวาคณลกษณะ

ดานอนๆ เทากบ 8.00 ± 0.88 และแตกตางจากสตรอนๆ

อยางมนยส�าคญทางสถต เพราะสตรนใชระยะเวลาการอบ

แหง 7 ชวโมง และใชน�าเกลอ 2% ซงท�าใหปลาแปนแกว

ทผานการอบแหงมปรมาณความชนต�า เมอน�าไปทอดท

อณหภม 180 องศาเซลเซยส เปนเวลา 10 นาทโดยใน

ระหวางการทอดนความชนจะระเหยออกมาทผวหนาของ

เนอปลา ในขณะเดยวกนน�ามนจะเขาไปแทนทในเนอปลา

ท�าใหไดผลตภณฑทมความกรอบ และ สามารถเคยวได

หมดทงตว (ลกขณา, 2556) ผลการวเคราะหองคประกอบ

ทางเคมของผลตภณฑปลาแปนแกวฯ พบวามปรมาณของ

ไขมน เทากบ 29.77 ± 0.23% ซงมปรมาณต�ากวา

ผลตภณฑปลาสลดเคมทอดกรอบ อณหภมทอด 170 oC,

15 นาท ซงมเทากบ 33.05% (วารณ และคณะ, 2547)

เพราะหลงจากทอดไดน�าผลตภณฑปลาแปนแกวฯ ไปอบ

ดวยลมรอนอณหภม 85 องศาเซลเซยส 30 นาท เพอลด



จากการทดลองนสามารถสรปไดวา ผบรโภคเลอก

ผลตภณฑ โดยพจารณาจากรสชาตมากทสด ทงนผลตภณฑ

ปลาซารมควน สตรท 2 ประกอบดวย น�าเกลอ 1% น�าตาล

ทราย 0.5% อบแหงทอณหภม 70 องศาเซลเซยส นาน 7

ชวโมง ไดรบคะแนนความชอบรวมสงสด และผลตภณฑ

ปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบพรอมรบประทาน สตรท

4 ประกอบดวย น�าเกลอ 2% น�าตาลทราย 0.5% อบแหง

ทอณหภม 70 องศาเซลเซยส นาน 7 ชวโมง แลวน�าไป

ทอดทอณหภม 180 องศาเซลเซยส นาน 10 นาท ไดรบ

คะแนนความชอบรวมสงสด ซงผลตภณฑทงสองชนด

สามารถเกบในสภาวะสญญากาศไดอยางนอย 6 สปดาห

โดยปรมาณ Total plate count ยสต และรา เปนไปตาม

มาตรฐานผลตภณฑชมชนปลาแหง

ดแลว จะกอใหเกดจตส�านกทดในการท�าประมง เกดการ

ท�าประมงอยางมความรบผดชอบตอสงคมและยงยนตอไ

การดดซมน�ามนในเนอปลาโดยความรอนจะชวยในการ

ระเหยน�าและลดปรมาณน�ามนทผวหนาผลตภณฑ

สามารถท�าใหผลตภณฑปลาแปนแกวฯลดการอมน�ามน

(วรพรรณ และคณะ, 2552) ถาอณหภมทใชในการทอดต�า

ท�าใหผลตภณฑมการอมน�ามนมากกวาการทอดทอณหภม

สง โดยทวไปอณหภมทใชทอดอาหารจะอยระหวาง 160-

200 องศาเซลเซยส (นธยา และ ไพโรจน, 2547) การศกษา

อายการเกบรกษาเปนระยะเวลา 6 สปดาห พบวาคา

ความชน aw และ MAD มแนวโนมสงขน เพราะเกด

ปฏกรยา Lipid oxidation เนองจากผลตภณฑฯไดสมผส

กบแสงระหวางการเกบรกษา สงผลใหคาความแขงและ

ความเปราะมแนวโนมสงขนเชนเดยวกน

ผลการวเคราะห Total plate count และยสต

พบวาตลอดระยะเวลาการเกบรกษาตรวจไมพบ Total

plate count กบรา สวนยสต ตรวจไมพบในสปดาหท 0

และ 2 สปดาหท 4 และ 6 มปรมาณ <10 CFU/g เพราะ

ในขนตอนการทอดดวยน�ามนใชอณหภม 180 องศา

เซลเซยส เปนเวลา 10 นาท ดวยความรอนสงระดบน

สามารถท�าลายเชอจลนทรยทมอยในปลาแปนแกว จง

ท�าใหปรมาณ Total plate count รา และยสต เปนไป

ตามมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช. 6, 2546)

เมอเปรยบเทยบกบราคาสนคาปลารมควนอบแหง

ทมรปแบบคลายกน เชน ปลาชอนรมควน ซงราคาจ�าหนาย

300 บาท/กโลกรม หรอปลาสวายรมควน ราคาจ�าหนาย

190 บาท/กโลกรม แสดงใหเหนวาผลตภณฑปลาซารม

ควนอบแหงและผลตภณฑปลาแปนแกวรมควนทอดกรอบ

พรอมรบประทานสามารถสรางมลคาเพมไดสง มโอกาสท

จะพฒนาตอยอดใหกบกลมชาวประมงในกวานพะเยา

ประกอบเปนอาชพเสรมอกทางหนง ซงเปนการสรางราย

ไดเพม ท�าใหเกดการพฒนาคณภาพชวต เมอคณภาพชวต



คณะผวจย ขอขอบพระคณส�านกงานคณะกรรม

วจยแหงชาต ทใหทนการวจยโครงการวจยมงเปา กลมเรอง

สงแวดลอมและการเปลยนแปลง แผนงานวจย การบรหาร

จดการทรพยากรประมงในกวานพะเยาเพอใหเกดการใช

ประโยชนเชงอนรกษอยางยงยนในระยะท 2 ชอโครงการ

การวจยการพฒนาผลตภณฑเพอสรางมลคาเพมจากปลา

เบดเตลดทจบไดจากกวานพะเยา





กรมประมง. 2558. รายชอปลาไทย. กรมประมง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. เขาถงจากออนไลนไดเมอวนท 15 มถนายน

2558; http://www.fisheries.go.th/if-udonthani/web2/index.php?option=com

คณาจารยภาควชาผลตภณฑประมง. 2558. วทยาศาสตรและเทคโนโลยผลตภณฑประมง. ภาควชาผลตภณฑประมง.

คณะประมง. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ณฐวฒ ถกด และ กญญาณฐ สนทรประสทธ. 2556. ประสทธภาพเครองมอขายในกวานพะเยา. ปญหาพเศษ. สาขา

วชาการประมง คณะเกษตรศาสตรและทรพยากรธรรมชาต, มหาวทยาลยพะเยา. (เอกสารยงไมเผยแพร)

นงนช รกสกลไทย. 2538. กรรมวธแปรรปสตวน�า. ภาควชาผลตภณฑประมง คณะประมง มหาวทยาลย เกษตรศาสตร

นธยา รตนาปนนท และ ไพโรจน วรยจาร. 2547. เทคโนโลยอตสาหกรรมเกษตร. คณะอตสาหกรรมเกษตร. มหาวทยาลยเชยงใหม.

นธยา รตนาปนนท. 2557. เคมอาหาร. ส�านกพมพโอเดยนสโตร

มาตรฐานผลตภณฑชมชน 6. 2546. มาตรฐานผลตภณฑชมชนปลาแหง. ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม. กระทรวง

อตสาหกรรม

ลกขณา พทกษ. 2556. การศกษาการลดปรมาณน�ามนในกลวยทอดภายใตสภาวะสญญากาศโดยการอบดวย

ไมโครเวฟ. วทยานพนธ. บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยขอนแกน

วารณ สวรรณจงสถต, จนตนา อปดสสกล, จราวรรณ แยมประยร และ กมลวรรณ แจงชด. 2547. การปรบปรง

กรรมวธการทอดและอายการเกบรกษาของปลาสลดเคมทอดกรอบ. เรองเตมการประชมการประชมทาง

วชาการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 42 สาขาประมง สาขาอตสาหกรรมเกษตร. หนา: 315-322.

วรพรรณ บญชาจารรตน, วรางคณา สมพงษ และ สมโภช พจนพมล. 2552. การศกษากระบวนการผลตกลวยน�าวา

ทอดกรอบ. เรองเตมการประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 47 สาขาอตสาหกรรมเกษตร. หนา:

297-304

วลย หตะโกวท, บษรา สรอยระยา, ชญาภทร สทธมตร, นอมจตต สธบตร, นพพร สกลยนยงกล, เจตนพทธ บญยสวสด

และ ธนภพ โสตรโยม. 2551. การพฒนาผลตภณฑอาหารจากปลาน�าจดเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ. รายงาน

การวจยฉบบสมบรณ. คณะเทคโนโลยคหกรรมศาสตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร.

Bras, A. and Costa, R. 2010. Influence of brine salting prior to pickle salting in the manufacturing of

various salted-dried fish species. J of Food Eng. 100: 490-495.

Erlandson, K. 1980. Home smoking and curing 2nded. Barrie & Jenkins, London.

Hwang, C., Lin, C.M., Kung, H.F., Huang, Y.L., Hwang, D.F., Su, Y.C. and Tsai, Y.H. 2012. Effect of salt concentrations

and drying methods on the quality and formation of histamine in dried milkfish (Chanos chanos). J.

of Food Chem. 135: 839-844.

LIngbeck, J.M., Cordero, P., Bryan, C.A.O., Johnson, M.G., Ricke, S.C. and Crandall, P.G. 2014. Functionality of

liquid smoke as an all-natural antimicrobial in food preservation. J. of Meat Science 97: 197-206.

Piggott, G.M. and Tucker, B.W. 1990. Seafood: Effect of technology on nutrition. Marcel Dekker Inc.

New York.

Rizo, A., Fuentes, A., Fernandez-Segovia, Masot, I.R. and Alcaniz, M. 2013. Development of a new salmon

salting-smoking method and process monitoring by impedance spectroscopy. LWT-Food Science and

Tech. 51: 218-224.




การออกแบบและสรางแพปลกพชลอยน�าดวยผกตบชวา

ผกตบชวา (water hyacinth) เปนวชพชทมการขยายพนธอยางรวดเรว กอใหเกดปญหาตอแหลงน�าตางๆ เพอ

ลดปญหาดงกลาวรวมถงเพอเพมพนทส�าหรบการเพาะปลก งานวจยนจงมงศกษาหาความสมพนธระหวางความหนา

ของแพปลกพชลอยน�าและมวลทท�าใหแพจมพอด เพอท�านายสมการความสมพนธเชงเสนตรงทเหมาะสมส�าหรบการน�า

ไปประยกตใชในการออกแบบและสรางแพปลกพชลอยน�าดวยผกตบชวาตอไป ผลการศกษาพบวา เมอน�าล�าตนผกตบ

ชวาไปตากแหง ไดคาความหนาแนนเฉลยของผกตบชวาแหงมคาเทากบ 0.111 กโลกรม/เซนตเมตร3 แสดงถงความ

สามารถในการลอยตวทดของผกตบชวา และเมอน�าไปค�านวณหาแรงลอยตวและมวลทท�าใหแพจมพอดทความหนา

ของแพ 4 ,6 ,8 และ 10 เซนตเมตร พบวา แพสามารถรบน�าหนกของมวลไดเพมขนเมอเพมความหนาของแพ โดยรบ

น�าหนกไดสงสดเทากบ 6.72 กโลกรม ทความหนาของแพ 10 เซนตเมตร และใหสมการความสมพนธแบบเสนตรง คอ

y = 0.7398x - 1.089 คา R2 เทากบ 0.9495 และเมอท�าการออกแบบและสรางแพใหมขนาดความกวาง 50 เซนตเมตร

ยาว 50 เซนตเมตรจากการใชล�าตนผกตบชวามาผกตดกนและเรยงซอนทบกนเปนชนตาม 4 ระดบความหนาทออกแบบ

ไว ผลการทดลองพบวา แพทมความหนา 10 เซนตเมตร สามารถรบน�าหนกไดสงสดเทากบ 7.19 กโลกรม และให

สมการความสมพนธแบบเสนตรง คอ y = 0.8259x - 1.0343 คา R2 0.9983 และเมอท�าการเปรยบเทยบคามวลท

ท�าใหแพจมพอดทไดจากการค�านวณกบการทดลอง ใหคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เทากบ 0.162 – 1.029 นน

คอ สมการความสมพนธแบบเสนตรงทท�านายไดจากทงสองวธ มความแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต

(p ≤ 0.05) เมอมการน�าดนเหนยวทมคาความหนาแนนรวม เทากบ 2.09 กโลกรม/เซนตเมตร3 หนา 30 เซนตเมตร

วางบนแพส�าหรบปลกผกลอยน�า ตองมการออกแบบและสรางแพใหมความหนา 191.04 เซนตเมตร ทจะท�าใหแพเกด

การจมพอด ซงสามารถน�าไปประยกตใชในการออกแบบและสรางแพปลกพชลอยน�า อกทงการศกษาในครงนยงเปน

แนวทางในการชวยลดปญหาของผกตบชวาในแหลงน�าและเพมพนทในการเพาะปลกตอไปได

ค�าส�าคญ : แพปลกพชลอยน�า, ผกตบชวา และ แรงลอยตว

บทคดยอ

รฏฐชย สายรวมญาต1*, วรลกษณ สรวงษ1,พชราภรณ อนรราย1 และธวลรตน สมฤทธ1

1คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อ�าเภอเมอง จงหวดพษณโลก 65000

*ผเขยนใหตดตอ: E-mail: [email protected]




The Design and building of a floating plantation raft by water hyacinth

Water hyacinth is a weed of rapid growth and is a cause of water pollutions. To solve this

problem and provide benefit in term of increasing the cultivation area, this research aims to study

the relationship between floating plantation raft thickness and the mass for raft drowned fit to

predict the suitable linear equation of above relationship in order to design and build the floating

plantation raft. The results showed that the average density of dried water hyacinth was equal to

0.111 g/cm3 which could not be drowned. Then, the buoyancy force and mass for raft’s drowned

fit were calculated in each raft thickness level, including 4, 6, 8 and 10 cm. The result from

computational method explained that the raft from water hyacinth could support the weight of

the mass increased by increasing thickness of the raft. The raft thickness of 10 cm could support

the maximum weight of the mass at 6.72 kg and the predicted linear equation wasy = 0.7398x -

1.089, R2 = 0.9495. For the experimental method, the floating rafts were designed with the width

and length of 50 cm on both sides and desired thickness was divided into four levels similar to the

computational method in which the stems of water hyacinth were tied and stacked forming layers

and thickness level that fit raft drowned. The results showed that the floating raft had the maximum

support weight of 7.192 kg at 10 cm thickness and the predicted linear equation was y = 0.8259x

- 1.0343, R2 =0.9983. Moreover, the standard deviation was 0.162 – 1.029 showing that both method

was different with no statistically significance (p ≤ 0.05). When clay which its bulk density was 2.09

g/cm3 and 30 cm of thickness was placed on the floating plantation raft, the raft’s thickness of

191.04 cm could make raft drown fit. Therefore, the linear equation of both methods could be

applied to construct and design floating plantation raft, solve the problem of water hyacinth and

increase a planting area.

Keywords : floating raft crops, water hyacinth and buoyancy force

ABSTRACT

*Corresponding author: E-mail: [email protected]

Rattachai Sayrumyat1*, Voraluck Suriwong1, Patcharaporn Inrirai1

and Thawanrat Sumrit1

1Faculty of Food and Agricultural Technology, Pibulsongkram Rajabhat University,

Phitsanulok, 65000, Thailand



บทน�า

การปลกพชลอยน�า เปนการเพาะปลกพชบนแพท

ลอยอยบนผวน�า เนองจากประเทศไทยมกประสบปญหา

ดานอทกภยบอยครง ซงกอใหเกดผลกระทบดานทอย

อาศย เกษตรกรไดรบความเสยหายจากแปลงเพาะปลก

หรอขาดแคลนอาหาร อกทงมแหลงน�าธรรมชาตมากมาย

ทวทกภาค การปลกพชลอยน�าจงสามารถแกปญหาทาง

ดานการใชชวตในชวงการเกดอทกภย และเปนการจดการ

แหลงน�าทมอยใหเกดประโยชนได โดยเรมจากการเตรยม

ดนหรอเตรยมวชพชตากแหงทมอยในแหลงธรรมชาตมา

ท�าแปลงหรอแพลอยน�า และปลกพชหรอผกสวนครว

เกษตรกรสามารถเกบเกยวมาประกอบอาหาร และสงไป

ขายเพอเปนการเพมรายได นอกจากนนการปลกพชลอย

น�ายงสามารถบ�าบดน�าเสย และสรางววทวทศนใหกบแหลง

น�าไดอกดวย (Zhao et al., 2012)

ผกตบชวา เปนวชพชหรอพชน�าลมลกชนดหนง

สามารถอยไดทกสภาพน�า ในปจจบนผกตบชวาในแหลง

น�าธรรมชาตมจ�านวนมากขนอยางตอเนอง สงผลใหสง

แวดลอมไมสวยงาม ระบบนเวศเสยหาย ทอยอาศยใกล

แหลงน�าประสบปญหากบการใชประโยชนและการด�าเนน

ชวต อกทงสงผลใหกดขวางทางจราจรทางน�า แตผกตบ

ชวาชวยท�าใหน�าสะอาดขน สะสมพลงงานจากแสงอาทตย

ได และยงลดปญหาทเกดจากวชพชในน�า (Malik, 2007)

ซงปจจยก�าหนดการเจรญเตบโตของผกตบชวา คอ ระดบ

สารอาหาร อณหภม และน�า และมปญหาสงแวดลอม โดย

Wilson et al. (2005) ไดเสนอเปนสมการทางคณตศาสตร

ส�าหรบ พไลวรรณ (2550) ไดท�าการสรางแปลงผกลอยน�า

ขนมา โดยใชผกตบชวาทอดแนนจนเปนแปลงส�าหรบปลก

ผก ไดน�าไมไผมากนเปนบลอค แลวรวบรวมผกตบชวาสด

ท�าการอดแนนเขาดวยกน ซงเปนการใชประโยชนจากผก

ตบชวาอกดานหนง

งานวจยนจงมการศกษาหาความสมพนธระหวาง

ความหนาของแพปลกพชลอยน�า และมวลทท�าใหแพจม

พอด เพอท�านายสมการความสมพนธทเหมาะสมส�าหรบ

การน�าผกตบชวาแหงไปประยกตใชในการออกแบบ และ

สรางแพปลกพชลอยน�า โดยการท�านายความหนาของแพ

หากน�าดนมาใชส�าหรบการปลกผกทมระบบรากตน

ประมาณ 30 เซนตเมตร (กตต, 2555) โดยท�านายจาก

ความหนาแนนรวมของดน บรเวณมหาวทยาลยพบล

สงคราม อ�าเภอเมอง จงหวดพษณโลก เพอเปนการชวย

ลดปญหาของผกตบชวาในแหลงน�า และเพมพนทเพาะ

ปลกตอไป

วธดาเนนการวจย

1. การเตรยมผกตบชวา

ท�าการเลอกผกตบชวาทมความสมบรณ ตดแยกสวน

ทเปนใบ และรากออก ใหเหลอเฉพาะสวนของล�าตน ความ

สง 50 เซนตเมตร โดยพจารณาเลอกขนาดล�าตนใหเทาๆ

กน จากนนท�าการเตรยมผกตบชวา จ�านวน 5 ตวอยาง โดย

แตละตวอยางน�าไปชงน�าหนกใหไดเทากบ 1 กโลกรม

2. การท�าแหงผกตบชวา

น�าผกตบชวาทง 5 ตวอยาง มาท�าใหแหงดวยวธ

ธรรมชาต คอ การผงแดด ในชวงเวลา 9.00 – 16.00 นาฬกา

ของทกวน โดยท�าการชงน�าหนกของตวอยางกอนทจะน�า

ออกไปผงแดด (ภาพท 1) พรอมทงจดบนทกน�าหนก และ

สภาพอากาศของแตละวน ท�าการผงแดดใหแหงจนกวาน�า

หนกของตวอยางคงท (ภาพท 2)

ปท 13 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2559 วารสารเกษตรพระวรณ 218 Volume 13 Number 2 July – DECEMBER 2016

การปลกพชลอยนา เปนการเพาะปลกพชบนแพทลอยอยบนผวนา เนองจากประเทศไทยมกประสบปญหาดานอทกภยบอยครง ซงกอใหเกดผลกระทบดานทอยอาศย เกษตรกรไดรบความเสยหายจากแปลงเพาะปลก หรอขาดแคลนอาหาร อกทงมแหลงนาธรรมชาตมากมายทวทกภาค การปลกพชลอยนาจงสามารถแกปญหาทางดานการใชชวตในชวงการเกดอทกภย และเปนการจดการแหลงนาทมอยใหเกดประโยชนได โดยเรมจากการเตรยมดนหรอเตรยมวชพชตากแหงทมอยในแหลงธรรมชาตมาทาแปลงหรอแพลอยนา และปลกพชหรอผกสวนครว เกษตรกรสามารถเกบเกยวมาประกอบอาหาร และสงไปขายเพอเปนการเพมรายได นอกจากนนการปลกพชลอยนายงสามารถบาบดนาเสย และสรางววทวทศนใหกบแหลงนาไดอกดวย (Zhao et al., 2012)

ผกตบชวา เปนวชพชหรอพชนาลมลกชนดหนง สามารถอยไดทกสภาพนา ในปจจบนผกตบชวาในแหลงนาธรรมชาตมจานวนมากขนอยางตอเนอง สงผลใหสงแวดลอมไมสวยงาม ระบบนเวศเสยหาย ทอยอาศยใกลแหลงนาประสบปญหากบการใชประโยชนและการดาเนนชวต อกทงสงผลใหกดขวางทางจราจรทางนา แตผกตบชวาชวยทาใหนาสะอาดขน สะสมพลงงานจากแสงอาทตยได และยงลดปญหาทเกดจากวชพชในนา (Malik, 2007) ซงปจจยกาหนดการเจรญเตบโตของผกตบชวา คอ ระดบสารอาหาร อณหภม และนา และมปญหาสงแวดลอม โดย Wilson et al. (2005) ไดเสนอเปนสมการทางคณตศาสตร สาหรบ พไลวรรณ (2550) ไดทาการสรางแปลงผกลอยนาขนมา โดยใชผกตบชวาทอดแนนจนเปนแปลงสาหรบปลกผก ไดนาไมไผมากนเปนบลอค แลวรวบรวมผกตบชวาสด ทาการอดแนนเขาดวยกน ซงเปนการใชประโยชนจากผกตบชวาอกดานหนง

งานวจยนจงมการศกษาหาความสมพนธระหวางความหนาของแพปลกพชลอยนา และมวลททาใหแพจมพอด เพอทานายสมการความสมพนธทเหมาะสมสาหรบการนาผกตบชวาแหงไปประยกตใชในการออกแบบ และสรางแพปลกพชลอยนา โดยการทานายความหนาของแพ หากนาดนมาใชสาหรบการปลกผกทมระบบรากตน ประมาณ 30 ซม.

(กตต, 2555) โดยทานายจากความหนาแนนรวมของดน บรเวณมหาวทยาลยพบลสงคราม อ.เมอง จ.พษณโลก เพอเปนการชวยลดปญหาของผกตบชวาในแหลงนา และเพมพนทเพาะปลกตอไป

1. การเตรยมผกตบชวา ทาการเลอกผกตบชวาทมความสมบรณ ตดแยกสวนทเปนใบ และรากออก ใหเหลอเฉพาะสวนของลาตน ความสง 50 ซม. โดยพจารณาเลอกขนาดลาตนใหเทาๆ กน จากนนทาการเตรยมผกตบชวา จานวน 5 ตวอยาง โดยแตละตวอยางนาไปชงนาหนกใหไดเทากบ 1 กก. 2. การทาแหงผกตบชวา นาผกตบชวาทง 5 ตวอยาง มาทาใหแหงดวยวธธรรมชาต คอ การผงแดด ในชวงเวลา 9.00 – 16.00 น. ของทกวน โดยทาการชงนาหนกของตวอยางกอนทจะนาออกไปผงแดด (ภาพท 1) พรอมทงจดบนทกนาหนก และสภาพอากาศของแตละวน ทาการผงแดดใหแหงจนกวานาหนกของตวอยางคงท (ภาพท 2)

ภาพท 1 การทาแหงดวยการผงแดด

ภาพท 2 ตวอยางลาตนผกตบชวาแหง

บทนา



การปลกพชลอยนา เปนการเพาะปลกพชบนแพทลอยอยบนผวนา เนองจากประเทศไทยมกประสบปญหาดานอทกภยบอยครง ซงกอใหเกดผลกระทบดานทอยอาศย เกษตรกรไดรบความเสยหายจากแปลงเพาะปลก หรอขาดแคลนอาหาร อกทงมแหลงนาธรรมชาตมากมายทวทกภาค การปลกพชลอยนาจงสามารถแกปญหาทางดานการใชชวตในชวงการเกดอทกภย และเปนการจดการแหลงนาทมอยใหเกดประโยชนได โดยเรมจากการเตรยมดนหรอเตรยมวชพชตากแหงทมอยในแหลงธรรมชาตมาทาแปลงหรอแพลอยนา และปลกพชหรอผกสวนครว เกษตรกรสามารถเกบเกยวมาประกอบอาหาร และสงไปขายเพอเปนการเพมรายได นอกจากนนการปลกพชลอยนายงสามารถบาบดนาเสย และสรางววทวทศนใหกบแหลงนาไดอกดวย (Zhao et al., 2012)

ผกตบชวา เปนวชพชหรอพชนาลมลกชนดหนง สามารถอยไดทกสภาพนา ในปจจบนผกตบชวาในแหลงนาธรรมชาตมจานวนมากขนอยางตอเนอง สงผลใหสงแวดลอมไมสวยงาม ระบบนเวศเสยหาย ทอยอาศยใกลแหลงนาประสบปญหากบการใชประโยชนและการดาเนนชวต อกทงสงผลใหกดขวางทางจราจรทางนา แตผกตบชวาชวยทาใหนาสะอาดขน สะสมพลงงานจากแสงอาทตยได และยงลดปญหาทเกดจากวชพชในนา (Malik, 2007) ซงปจจยกาหนดการเจรญเตบโตของผกตบชวา คอ ระดบสารอาหาร อณหภม และนา และมปญหาสงแวดลอม โดย Wilson et al. (2005) ไดเสนอเปนสมการทางคณตศาสตร สาหรบ พไลวรรณ (2550) ไดทาการสรางแปลงผกลอยนาขนมา โดยใชผกตบชวาทอดแนนจนเปนแปลงสาหรบปลกผก ไดนาไมไผมากนเปนบลอค แลวรวบรวมผกตบชวาสด ทาการอดแนนเขาดวยกน ซงเปนการใชประโยชนจากผกตบชวาอกดานหนง

งานวจยนจงมการศกษาหาความสมพนธระหวางความหนาของแพปลกพชลอยนา และมวลททาใหแพจมพอด เพอทานายสมการความสมพนธทเหมาะสมสาหรบการนาผกตบชวาแหงไปประยกตใชในการออกแบบ และสรางแพปลกพชลอยนา โดยการทานายความหนาของแพ หากนาดนมาใชสาหรบการปลกผกทมระบบรากตน ประมาณ 30 ซม.

(กตต, 2555) โดยทานายจากความหนาแนนรวมของดน บรเวณมหาวทยาลยพบลสงคราม อ.เมอง จ.พษณโลก เพอเปนการชวยลดปญหาของผกตบชวาในแหลงนา และเพมพนทเพาะปลกตอไป

1. การเตรยมผกตบชวา ทาการเลอกผกตบชวาทมความสมบรณ ตดแยกสวนทเปนใบ และรากออก ใหเหลอเฉพาะสวนของลาตน ความสง 50 ซม. โดยพจารณาเลอกขนาดลาตนใหเทาๆ กน จากนนทาการเตรยมผกตบชวา จานวน 5 ตวอยาง โดยแตละตวอยางนาไปชงนาหนกใหไดเทากบ 1 กก. 2. การทาแหงผกตบชวา นาผกตบชวาทง 5 ตวอยาง มาทาใหแหงดวยวธธรรมชาต คอ การผงแดด ในชวงเวลา 9.00 – 16.00 น. ของทกวน โดยทาการชงนาหนกของตวอยางกอนทจะนาออกไปผงแดด (ภาพท 1) พรอมทงจดบนทกนาหนก และสภาพอากาศของแตละวน ทาการผงแดดใหแหงจนกวานาหนกของตวอยางคงท (ภาพท 2)

ภาพท 1 การทาแหงดวยการผงแดด

ภาพท 2 ตวอยางลาตนผกตบชวาแหง

บทนา


ภาพท 1 การท�าแหงดวยการผงแดด

ภาพท 2 ตวอยางล�าตนผกตบชวาแหง




3. การหาความหนาแนนของผกตบชวา

น�าตวอยางผกตบชวาแหงททราบน�าหนกมาหา

ปรมาตร ดวยวธการแทนทดวยน�า จดบนทกและค�านวณ

หาความหนาแนนรวมของผกตบชวาแหง

4. การออกแบบสรางแพลอยน�า

การสรางแพปลกพชลอยน�าจากผกตบชวา ท�าได

โดยการสรางแพยอย โดยน�าล�าตนของตวอยางผกตบชวา

แหงมดดวยเชอกเขาดวยกน จนกระทงแพยอยมขนาด

กวาง 50 เซนตเมตร ยาว 50 เซนตเมตร ความสง 2

เซนตเมตร จากนน น�าแพยอยมาวางซอนกนใหมความหนา

4, 6, 8 และ 10 เซนตเมตรท�าการชงน�าหนกและจดบนทก

โดยแพดงกลาวใชส�าหรบการค�านวณและทดลอง ในล�าดบ

ตอไป (ภาพท 3)


3. การหาความหนาแนนของผกตบชวา นาตวอยางผกตบชวาแหงททราบนาหนกมาหา

ปรมาตร ดวยวธการแทนทดวยนา จดบนทกและคานวณหาความหนาแนนรวมของผกตบชวาแหง 4. การออกแบบสรางแพลอยน า

การสรางแพปลกพชลอยนาจากผกตบชวา ทาไดโดยการสรางแพยอย โดยนาลาตนของตวอยางผกตบชวาแหงมดดวยเชอกเขาดวยกน จนกระทงแพยอยมขนาด กวาง 50 ซม. ยาว 50 ซม. ความสง 2 ซม. จากนน นาแพยอยมาวางซอนกนใหมความหนา 4 6 8 และ 10 ซม. ทาการชงนาหนกและจดบนทก โดยแพดงกลาวใชสาหรบการคานวณและทดลอง ในลาดบตอไป (ภาพท 3)

ภาพท 3 แพปลกพชลอยนาจากผกตบชวา

5. การคานวณหาแรงลอยตวและมวลททาใหจมพอด การคานวณหาแรงลอยตว (เสร, 2542) จากปรมาตร

ของแตละแพ และนาหนกจาเพาะของนา () ทอณหภมท 25 °ซ. เทากบ 9,779 นวตน/ม3 ดวยสมการ

FB = …(1)

เมอ FB = แรงลอยตว (นวตน) = นาหนกจาเพาะของนา (นวตน/ม3) = ปรมาณของไหลทถกแทนท (ม3) การทดสอบหามวลททาใหแพจม ดวยวธ เตมนาใน

อางพลาสตกทมความกวาง 65 ซม. ยาว 70 ซม. ใหเตม เตรยมอปกรณใชเปนตมนาหนก ทมนาหนกตงแต 305 - 1,835 ก . เพอทดสอบนาหนกของแพปลกพชจมพอด จากนนชงนาหนกของถาดสาหรบใสตมนาหนกบนแพปลก

พชจานวน 2 ถาด และเรมทดลอง โดยนาแพไปวางลงบนผวนาในอางนาท เตรยมไว และวางถาดสาหรบรองรบตมน าหนกลงบนแพทมความหนา 4 6 8 และ 10 ซม . ตามลาดบ วางตมนาหนกลงในถาดดวยการจดวางแบบกระจายตวเทาๆ กน ทาการวางตมนาหนกเพม จนกระทงแพปลกพชนนเสมอกบผวนา หรอจมพอด (ภาพท 4) จากนนทาการบนทกมวลของตมนาหนกทวางลงไปทงหมดของแตละแพ โดยทาการทดลองทงสน 12 ตวอยาง จากนนนามวลททาใหแพจมพอดมาเปรยบเทยบกบผลทไดจากการคานวณตอไป

ภาพท 4 การทดลองหาแรงลอยตว

6. การประเมนเน อดน และความหนาแนนรวมของดน ทาการเกบตวอยางดน บรเวณมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อ.เมอง จ.พษณโลก แบบไมรบกวนโครงสราง และแบบรบกวนโครงสราง ทระดบความลก 20 ซม. จากผวดน สาหรบวเคราะหความหนาแนนรวม (bulk density) ตาม Grossman and Reinsch (2002) และ สาหรบประเมนเนอดน ด วยวธว เคราะห เ ชงกลโดยไฮโดรม เตอร (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2536) ตามลาดบ ทานายความหนาของแพปลกพชลอยนา จากความหนาแนนรวมของดน โดยกาหนดใหดนทจะถกวางอยแพปลกพชลอยนา มความหนา 30 ซม. สาหรบผกทมระบบรากตน

ผลการคานวณแรงลอยตว และมวลททาใหแพปลกพชลอยนา ทมความหนา 4 6 8 และ 10 ซม. จมพอด ทมคาความหนาแนนรวมเฉลยเทากบ 0.111 ก/ซม3 พบวา แพ

ผลการวจย


3. การหาความหนาแนนของผกตบชวา นาตวอยางผกตบชวาแหงททราบนาหนกมาหา

ปรมาตร ดวยวธการแทนทดวยนา จดบนทกและคานวณหาความหนาแนนรวมของผกตบชวาแหง 4. การออกแบบสรางแพลอยน า

การสรางแพปลกพชลอยนาจากผกตบชวา ทาไดโดยการสรางแพยอย โดยนาลาตนของตวอยางผกตบชวาแหงมดดวยเชอกเขาดวยกน จนกระทงแพยอยมขนาด กวาง 50 ซม. ยาว 50 ซม. ความสง 2 ซม. จากนน นาแพยอยมาวางซอนกนใหมความหนา 4 6 8 และ 10 ซม. ทาการชงนาหนกและจดบนทก โดยแพดงกลาวใชสาหรบการคานวณและทดลอง ในลาดบตอไป (ภาพท 3)

ภาพท 3 แพปลกพชลอยนาจากผกตบชวา

5. การคานวณหาแรงลอยตวและมวลททาใหจมพอด การคานวณหาแรงลอยตว (เสร, 2542) จากปรมาตร

ของแตละแพ และนาหนกจาเพาะของนา () ทอณหภมท 25 °ซ. เทากบ 9,779 นวตน/ม3 ดวยสมการ

FB = …(1)

เมอ FB = แรงลอยตว (นวตน) = นาหนกจาเพาะของนา (นวตน/ม3) = ปรมาณของไหลทถกแทนท (ม3) การทดสอบหามวลททาใหแพจม ดวยวธ เตมนาใน

อางพลาสตกทมความกวาง 65 ซม. ยาว 70 ซม. ใหเตม เตรยมอปกรณใชเปนตมนาหนก ทมนาหนกตงแต 305 - 1,835 ก . เพอทดสอบนาหนกของแพปลกพชจมพอด จากนนชงนาหนกของถาดสาหรบใสตมนาหนกบนแพปลก

พชจานวน 2 ถาด และเรมทดลอง โดยนาแพไปวางลงบนผวนาในอางนาท เตรยมไว และวางถาดสาหรบรองรบตมน าหนกลงบนแพทมความหนา 4 6 8 และ 10 ซม . ตามลาดบ วางตมนาหนกลงในถาดดวยการจดวางแบบกระจายตวเทาๆ กน ทาการวางตมนาหนกเพม จนกระทงแพปลกพชนนเสมอกบผวนา หรอจมพอด (ภาพท 4) จากนนทาการบนทกมวลของตมนาหนกทวางลงไปทงหมดของแตละแพ โดยทาการทดลองทงสน 12 ตวอยาง จากนนนามวลททาใหแพจมพอดมาเปรยบเทยบกบผลทไดจากการคานวณตอไป


6. การประเมนเน อดน และความหนาแนนรวมของดน ทาการเกบตวอยางดน บรเวณมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อ.เมอง จ.พษณโลก แบบไมรบกวนโครงสราง และแบบรบกวนโครงสราง ทระดบความลก 20 ซม. จากผวดน สาหรบวเคราะหความหนาแนนรวม (bulk density) ตาม Grossman and Reinsch (2002) และ สาหรบประเมนเนอดน ด วยวธว เคราะห เ ชงกลโดยไฮโดรม เตอร (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2536) ตามลาดบ ทานายความหนาของแพปลกพชลอยนา จากความหนาแนนรวมของดน โดยกาหนดใหดนทจะถกวางอยแพปลกพชลอยนา มความหนา 30 ซม. สาหรบผกทมระบบรากตน

ผลการคานวณแรงลอยตว และมวลททาใหแพปลกพชลอยนา ทมความหนา 4 6 8 และ 10 ซม. จมพอด ทมคาความหนาแนนรวมเฉลยเทากบ 0.111 ก/ซม3 พบวา แพ


ภาพท 3 แพปลกพชลอยน�าจากผกตบชวา


5. การค�านวณหาแรงลอยตวและมวลทท�าใหจมพอด

การค�านวณหาแรงลอยตว (เสร, 2542) จากปรมาตรของ

แตละแพ และน�าหนกจ�าเพาะของน�า (γ) ทอณหภมท 25

องศาเซลเซยส เทากบ 9,779 นวตน/ม3 ดวยสมการ

FB = γ …(1)

เมอ FB = แรงลอยตว (นวตน)

γ = น�าหนกจ�าเพาะของน�า (นวตน/ม3)

= ปรมาณของไหลทถกแทนท (ม3)

การทดสอบหามวลทท�าใหแพจม ดวยวธเตมน�าใน

อางพลาสตกทมความกวาง 65 เซนตเมตร ยาว 70

เซนตเมตร ใหเตม เตรยมอปกรณใชเปนตมน�าหนก ทมน�า

A

A

หนกตงแต 305 - 1,835 กรม เพอทดสอบน�าหนกของแพ

ปลกพชจมพอด จากนนชงน�าหนกของถาดส�าหรบใสตม

น�าหนกบนแพปลกพชจ�านวน 2 ถาด และเรมทดลอง โดย

น�าแพไปวางลงบนผวน�าในอางน�าทเตรยมไว และวางถาด

ส�าหรบรองรบตมน�าหนกลงบนแพทมความหนา 4, 6, 8

และ 10 เซนตเมตร ตามล�าดบ วางตมน�าหนกลงในถาด

ดวยการจดวางแบบกระจายตวเทาๆ กน ท�าการวางตมน�า

หนกเพม จนกระทงแพปลกพชนนเสมอกบผวน�า หรอจม

พอด (ภาพท 4) จากนนท�าการบนทกมวลของตมน�าหนก

ทวางลงไปทงหมดของแตละแพ โดยท�าการทดลองทงสน

12 ตวอยาง จากนนน�ามวลทท�าใหแพจมพอดมาเปรยบ

เทยบกบผลทไดจากการค�านวณตอไป

6. การประเมนเนอดน และความหนาแนนรวมของดน

ท�าการเกบตวอยางดน บรเวณมหาวทยาลยราชภฏ

พบลสงคราม อ.เมอง จ.พษณโลก แบบไมรบกวนโครงสราง

และแบบรบกวนโครงสราง ทระดบความลก 20 เซนตเมตร

จากผวดน ส�าหรบวเคราะหความหนาแนนรวม (bulk

density) ตาม Grossman and Reinsch (2002) และ

ส�าหรบประเมนเนอดน ดวยวธวเคราะหเชงกลโดย

ไฮโดรมเตอร (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2536) ตาม

ล�าดบ

ท�านายความหนาของแพปลกพชลอยน�า จากความ

หนาแนนรวมของดน โดยก�าหนดใหดนทจะถกวางอยแพ

ปลกพชลอยน�า มความหนา 30 เซนตเมตร ส�าหรบผกทม

ระบบรากตน

ผลการค�านวณแรงลอยตว และมวลทท�าใหแพปลก

พชลอยน�า ทมความหนา 4, 6, 8 และ 10 เซนตเมตร จม

พอด ทมค าความหนาแนนรวมเฉลยเทากบ 0.111



กโลกรม/เซนตเมตร3 พบวา แพปลกพชลอยน�ามแรง

ลอยตว 20.353 32.857 41.380 และ 65.897 นวตน ตาม

ล�าดบ มคาเฉลยมวลทท�าใหจมพอดเทากบ 2.075 3.350

4.218 และ 6.717 กโลกรม ตามล�าดบ จากนนท�าการ

ทดลองหามวลทท�าใหแพปลกพชจมพอด ทระดบความ

หนาตางๆ ของแพ พบวา มคาเฉลยมวลทท�าใหจมพอด

เทากบ 2.304 3.819 5.673 และ 7.192 กโลกรม และได

ท�าการสรางกราฟความสมพนธระหวางความหนาและมวล

ทท�าใหแพจมพอด (ภาพท 5 และ ภาพท 6) จากกราฟท

ไดผลจากการค�านวณ จะไดสมการความสมพนธแบบเสน

ตรง y = 0.7398x - 1.089 มคาสมประสทธการตดสนใจ

(Coefficient of Determination: R2) เทากบ 0.9495

และจากการทดลองได y = 0.8259x - 1.0343 มคา R2

เทากบ 0.9983 จะเหนไดวาคา R2 เปนพารามเตอรทาง

สถตชวยบงบอกความแมนย�าของการค�านวณและการ

ทดลอง โดยคาทเขาใกล 1.0 แสดงวาผลดงกลาวมความ

แมนย�า ดงนนสามารถน�าผลการค�านวณ และการทดลอง

จรงมาใชในการพจารณาท�าจรงหรอประยกตใชกบงา

นอนๆ ได และจากการศกษายงพบอกวา เมอความหนา

ของแพเพมขน มวลทท�าใหแพปลกพชลอยน�าจมพอดกจะ

มคาเพมขนดวย เนองจากความหนาของแพทเพมขนสงผล

ใหคาแรงลอยตวเพมขนดวย จงสามารถรบน�าหนกไดด

และเมอพจารณาจาก ภาพท 7 พบวา คามวลทท�าใหแพ

จมพอดทไดจากการค�านวณ มคาต�ากวาการทดลองเพยง

เลกนอย เนองการพจารณาการจมพอดในการทดลอง

เปนการสงเกต จงสงผลตอคามวลทท�าใหแพจมพอด แต

เมอพจารณาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) พบวา ม

คาทคอนขางต�า เทากบ 0.162, 0.332, 1.029 และ 0.335

ทความหนา 4, 6, 8 และ 10 เซนตเมตร ตามล�าดบ นน

แสดงวา สมการความสมพนธแบบเสนตรงทไดจากทงสอง

วธการมความแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญ (p ≤ 0.05)

จากการเกบตวอยางดนบรเวณมหาวทยาลย

ราชภฏพบลสงคราม อ�าเภอเมอง จงหวดพษณโลก พบวา

มเนอดนเปนดนเหนยว (clay) (sand 4.36 % silt 10.03 %


clay 85.61 %) มคาความหนาแนนรวม เทากบ 2.09

กโลกรม/เซนตเมตร3 เมอท�าการท�านายความหนาของแพปลก

พชลอยน�า โดยก�าหนดใหน�าดนดงกลาว หนา 30 เซนตเมตร

วางบนแพ จากการท�านายโดยสมการความสมพนธระหวาง

ความหนา และมวลทท�าใหแพจมพอด จากการทดลอง พบวา

ตองมการออกแบบ และสรางแพใหมความหนา 191.04

เซนตเมตร จะท�าใหแพจมพอด ซงมความเปนไปได เพยงแต

ตองใชผกตบชวาจ�านวนมาก และแพจะมความหนามาก


ปลกพชลอยนามแรงลอยตว 20.353 32.857 41.380 และ 65.897 นวตน ตามลาดบ มคาเฉลยมวลททาใหจมพอดเทากบ 2.075 3.350 4.218 และ 6.717 กก. ตามลาดบ จากนนทาการทดลองหามวลททาใหแพปลกพชจมพอด ทระดบความหนาตางๆ ของแพ พบวา มคาเฉลยมวลททาใหจมพอดเทากบ 2.304 3.819 5.673 และ 7.192 กก. และไดทาการสรางกราฟความสมพนธระหวางความหนาและมวลททาใหแพจมพอด (ภาพท 5 และ ภาพท 6) จากกราฟทไดผลจากการคานวณ จะไดสมการความสมพนธแบบเสนตรง y = 0.7398x - 1.089 มคาสมประสทธการตดสนใจ (Coefficient of Determination: R2) เทากบ 0.9495 และจากการทดลองได y = 0.8259x - 1.0343 มคา R2 เทากบ 0.9983 จะเหนไดวาคา R2 เปนพารามเตอรทางสถตชวยบงบอกความแมนยาของการคานวณและการทดลอง โดยคาทเขาใกล 1.0 แสดงวาผลดงกลาวมความแมนยา ดงนนสามารถนาผลการคานวณ และการทดลองจรงมาใชในการพจารณาทาจรงหรอประยกตใชกบงานอนๆ ได และจากการศกษายงพบอกวา เมอความหนาของแพเพมขน มวลททาใหแพปลกพชลอยนาจมพอดกจะมคาเพมขนดวย เนองจากความหนาของแพทเพมขนสงผลใหคาแรงลอยตวเพมขนดวย จงสามารถรบนาหนกไดด และเมอพจารณาจาก ภาพท 7 พบวา คามวลททาใหแพจมพอดทไดจากการคานวณ มคาตากวาการทดลองเพยงเลกนอย เนองการพจารณาการจมพอดในการทดลองเปนการสงเกต จงสงผลตอคามวลททาใหแพจมพอด แต เมอพจารณาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) พบวา มคาทคอนขางตา เทากบ 0.162, 0.332, 1.029 และ 0.335 ทความหนา 4, 6, 8 และ 10 ซม. ตามลาดบ นนแสดงวา สมการความสมพนธแบบเสนตรงทไดจากทงสองวธการมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญ (p ≤ 0.05)

ภาพท 5 กราฟความสมพนธระหวางความหนาและมวลท ทาใหแพจมพอด จากการคานวณ

ภาพท 6 กราฟความสมพนธระหวางความหนาและมวลท

ทาใหแพจมพอด จากการทดลอง

ภาพท 7 กราฟแสดงคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

ระหวางคามวลททาใหแพจมพอดทไดจากการคานวณ และการทดลอง

จากการเกบตวอยางดนบรเวณมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อ.เมอง จ.พษณโลก พบวา มเนอดนเปน ดนเหนยว (clay) (sand 4.36 % silt 10.03 % clay 85.61 %) มคาความหนาแนนรวม เทากบ 2.09 ก/ซม3 เมอทาการทานายความหนาของแพปลกพชลอยนา โดยกาหนดใหนาดนดงกลาว หนา 30 ซม. วางบนแพ จากการทานายโดยสมการความสมพนธระหวางความหนา และมวลททาใหแพจมพอด จากการทดลอง พบวา ตองมการออกแบบ และสรางแพใหมความหนา 191.04 ซม. จะทาใหแพจมพอด ซงมความเปนไปได เพยงแตตองใชผกตบชวาจานวนมาก และแพจะมความหนามาก

















ภาพท 5 กราฟความสมพนธระหวางความหนาและมวล

ทท�าใหแพจมพอด จากการค�านวณ

ภาพท 6 กราฟความสมพนธระหวางความหนาและมวล

ทท�าใหแพจมพอด จากการทดลอง


ระหวางคามวลทท�าใหแพจมพอดทไดจากการ

ค�านวณ และการทดลอง





คาความหนาแนนรวมเฉลยของผกตบชวาแหง

0.111 กโลกรม/เซนตเมตร3 ทไดจากการตากแหง เมอน�า

ไปค�านวณหาคาแรงลอยตวและมวลทท�าใหแพปลกพชจม

พอด ทความหนา 4, 6, 8 และ 10 เซนตเมตร พบวา ท

ความหนา 10 เซนตเมตร ค�านวณคามวลเฉลยในการรบ

น�าหนกไดมากทสด และใหสมการทมคาความแมนย�าทาง

สถตสง และเมอท�าการออกแบบและทดลองสรางแพปลก

พชลอยน�าดวยผกตบชวาแหง โดยน�าล�าตนของผกตบชวา

แหงมดดวยเชอกเขาดวยกนใหมขนาดความกวาง 50

เซนตเมตรยาว 50 เซนตเมตร และมความหนาเทากบท

ก�าหนดไว พบวา คามวลทท�าใหแพปลกพชจมพอดทได

จากวธการค�านวณและการทดลอง มความแตกตางกน

อยางไมมนยส�าคญทางสถตทความเชอมน 95% และ

สามารถอธบายความสมพนธระหวางความหนาของแพ

และมวลทท�าใหแพจมพอดไปในเชงบวก นนคอ แพจะ

สามารถรบน�าหนกไดมากขน เมอความหนาของแพเพมขน

ดงนนสามารถสรปไดวา สมการทไดจากการท�านายดวยวธ

การค�านวณและวธการทดลองสามารถน�าไปประยกตใชใน

การแกปญหาผกตบชวาในแหลงน�าได ดวยแนวคดการน�า

ล�าตนของผกตบชวามาท�าใหแหงแลวประยกตสรางเปนแพ

ลอยน�าส�าหรบการปลกพช เนองจากผกตบชวาเปนวชพช

ทสามารถลอยน�าไดดเพราะมทนลอย หากท�าการสรางแพ

ปลกพชลอยน�าใหมความสามารถรบมวลหรอน�าหนกได

มาก กตองท�าการออกแบบใหระดบชนความหนาเพมขน

เมอมการน�าดนเหนยวทมคาความหนาแนนรวม เทากบ

2.09 กโลกรม/เซนตเมตร3 หนา 30 เซนตเมตร วางบนแพ

ส�าหรบปลกผกลอยน�า ตองมการออกแบบ และสรางแพ

ใหมความหนา 191.04 เซนตเมตร จะท�าใหแพจมพอด

นอกจากนการน�าผกตบชวามาใชประโยชน ยงสงผลให

แหลงน�าธรรมชาตกลบมามทวทศนทสวยงาม ลดปญหา

การกดขวางการจราจรทางน�า อกทงยงสามารถน�ามาใชใน

การปลกพชเพอหารายไดหรอการด�ารงชวตในชวงฤดฝนท

มกมปญหาดานอทกภยไดอกดวย


งานวจยฉบบนสามารถส�าเรจลลวงผานไปไดดวย

ดคณะผ วจยขอขอบพระคณคณาจารย เจ าหนาท

และนกศกษาคณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร

มหาวทยาลยราชภฏพบลสงครามทกทาน ทใหความกรณา

และชวยเหลอ อ�านวยความสะดวกในการด�าเนนงานวจย

นเปนอยางด




กตต บญเลศนรนดร. 2555. เทคโนโลยการผลตผก. มตรภาพการพมพ: กรงเทพฯ. 238 หนา.

คณาจารยภาควชาปฐพวทยา. 2536. คมอปฏบตการวชาปฐพวทยาเบองตน โดยใชระบบโสตทศนปกรณ. ภาควชาปฐพวทยา

คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร: กรงเทพฯ. 119 หนา.

พไลวรรณ ประพฤต. 2550. แปลงผกลอยน�า. (สบคนเมอ 15 สงหาคม 2556) Available from: URL: http://share. psu.

ac.th/blog/coasta-activities/433.

เสร ศภราทตย. 2542. กลศาสตรของไหล. ส�านกพมพมหาวทยาลยรงสต: ปทมธาน.

Grossman R.B. and T.G. Reinsch. 2002. The Soil Phase. In J.H. Dane and G.C. Topp (ed.) Method of soil

analysis. Part 4: Physical methods. Soil Science Society of American: Medison, Wisconsin. 1,663 pp.

Malik, A. 2007. Environmental challenge vis a vis opportunity: The case of water hyacinth. Environment

International 33(1): 122-138.

Wilson, J.R., Holst, N., Rees, M. 2005. Determinants and patterns of population growth in water hyacinth.

Aquatic Botany 81(1): 51-67.

Zhao, F., Xi, S., Yang, X., Yang, W., Li, J., Gu, B., He, Z. 2012. Purifying eutrophic river waters with integrated

floating island systems. Ecological Engineering 40: 53-60.





แบบจ�ำลองทำงคณตศำสตรของกำรอบแหงใบมนส�ำปะหลงแบบชนบำง

เพอเตรยมเปนอำหำรสตว

มนส�ำปะหลงเปนพชอำหำรสตวทมโปรตนสงในสวนของใบ ล�ำตน กำน และชนสวนโดยรวม กระบวนกำร

สงเครำะหไซยำไนด(cyanogenesis)เปนกำรปองกนตวเองของพชจำกกำรถกท�ำลำยของแมลงศตรพชหรอสงมชวต

ทกนพช ซงปรมำณไซยำไนดสำมำรถลดลงไดดวยกระบวนกำรทำงควำมรอน วตถประสงคของงำนวจยในครงนคอ

กำรหำแบบจ�ำลองทำงคณตศำสตรส�ำหรบกำรท�ำนำยกำรอบแหงแบบชนบำงของใบมนส�ำปะหลงเพอเตรยมเปนอำหำร

สตวภำยใตเครองอบแหงดวยพลงงำนแสงอำทตยรวมกบกำรพำอำกำศรอนนอกจำกนยงไดมกำรพฒนำแบบจ�ำลอง

ทำงคณตศำสตร (Hendersion andPabis, Logarithmic, Two-Term)ส�ำหรบอธบำยพฤตกรรมของกำรอบแหง

แบบชนบำงเงอนไขกำรทดลองทอณหภมแตกตำงกน4ระดบ(50,70,90,110oC)กอนกำรอบแหงใบมนส�ำปะหลง

จะน�ำไปผงทอำกำศแวดลอมเปนเวลำ0,24,and72hrตำมล�ำดบแบบจ�ำลองทำงดำนคณตศำสตรจะเปรยบเทยบ

กบพำรำมเตอรทำงสถตเชนคำR,R2,AdjR2และคำควำมผดพลำดจำกกำรศกษำพบวำกำรเพมอณหภมของกำร

อบแหงท�ำใหคำควำมชนและอตรำสวนควำมชนลดลงอยำงรวดเรว สงผลตอกำรเพมขนของอตรำกำรอบแหงและลด

ระยะเวลำของกำรอบแหงอณหภมและระยะเวลำกำรผงมผลอยำงมำกตอจลนศำสตรของกำรอบแหงใบมนส�ำปะหลง

จำกกำรพจำรณำแบบจ�ำลองทำงดำนคณตศำสตรสำมรปแบบ พบวำ แบบจ�ำลองของ Two term เหมำะสมทสด

ส�ำหรบอธบำยพฤตกรรมกำรอบแหงใบมนส�ำปะหลง

Keywords :ใบมนส�ำปะหลงแบบจ�ำลองทำงคณตศำสตรพลงงำนแสงอำทตยกำรพำอำกำศรอน

บทคดยอ

ศกดชย ดรด* และ สรพร ขนทองค�ำ

สาขาวศวกรรมเครองกล โครงการจดตงคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม

อ�าเภอเมอง จงหวดชยภม 36000




Mathematical Modeling of Thin-Layer Cassava Leaves Drying for Animal Feed

Cassavaistheforagethatishighinproteinintheleaves,trunkandgraphite.Thesynthesis

processofcyanideisself-defenseofplantsfrominsectdamage,whichcouldbereducedbythermal

processes.Theevaluationofmathematicalmodelsforpredictionofthin-layercassavaleavesdrying

foranimalfeedwasaimedinthisresearchundercombinationofsolarenergyandhot-airconvective

dryer.Additionally,themathematicalmodels (HendersonandPabis,Logarithmic,Two-Term)for

describing the thin-layer drying behavior was developed, whichwas conducted using four air

temperatures(50,70,90,and110oC).Beforethedryingprocess,thecassavaleavesweretakento

aerateatsurroundingairtemperaturefor0,24,and72hoursrespectively.Themathematicalmodels

werecomparedaccordingtofourstatisticalparameters:R,R2,AdjR2andresidualerror.Theresults

foundthattheincreaseofdryingairtemperaturerapidlydecreasedthemoisturecontentandthe

moistureratio,whichresultedintheincreaseofdryingrateanddecreaseofdryingtime.Thedrying

airtemperatureanddesiccatedtimehadthegreatesteffectonthedryingkineticsofcassavaleaves.

Outof the threemodels considered,Two termmodelwas found tobe themost suitable for

describingthedryingbehaviorofthecassavaleaves.

Keywords :Cassavaleaves,Mathematicalmodel,Solarenergy,Hot-airconvection

ABSTRACT

Sakchai Dondee* and Siriporn Kuntongkum

Program in Mechanical Engineering, Establishment of the Faculty of Engineering,

Chaiyaphum Rajabhat University, 36000, Thailand





andmasstransfer inahygroscopicnature.The

dryingratewasdependedonanumberofexternal

variableparametersandinternalparameters.

The utilization of cassava leaves are a waste

agriculturalmaterialsharvestedcassavarootsare

veryfew.Includingresearch,theuseofcassava

leavesforanimalsfeedpreparationisfew.The

objectiveofthepresentstudywastodetermine

experimentallythethin-layerdryingcharacteristics

ofcassavaleavesforanimalfeedundercombined

solar energy and hot-air convective dryer.

Furthermore, the mathematical models for

describing the thin-layer drying behavior were

investigated.

1. Experimental apparatus

Thecombinationofsolarenergyandhot-

airdryerwasdevelopedandexperimentallyused

inthisstudyasshowninFig.1. Itconsistsofa

collector plate with dimensions 180x300 cm,

drying chamberwithdimensions30x50x30cm,

500Wattelectricheatingcoilwhichwascontrolled

by PID control system and electrical fan. The

K-typethermocouplewasusedtomeasurethe

temperature in the drying chamber, collector

plate and surrounding air temperature, an

accuracyof±2oC.Thecassavaleavessample

wasplacedonatrayinsidethedryingchamber.

Theweight of the cassava leaves samplewas

continuouslymeasuredbyelectricalbalance,an

accuracyof±0.01g.

Introduction

Materials and methods

Thecassava(Manihot esculenta Crantz)is

animportantcropinThailand,whichwas5.2%

of the export value of agricultural products.

Cassava plantations have spread across the

country.Theacreageof the top5 inThailand,

includingKamphaengPhet,NakhonRatchasima,

Chaiyaphum,SaKaeoandKanchanaburi.Cassava

istheforagethatishighinproteinintheleaves

(32.3%),trunk(14.6%),graphite(8.9%)andother

parts(32.3%)(Wanapat,1999).Cassavacontains

cyanogenic glucosides 2-types of linamarin are

approximately 95% and lotaustralin, with

approximately5%ofthesubstancecyanogenic

glucosidesallsites(Wanapat,2002).Theamount

ofcyanogenicglucosaminesiteisbasedonage

species and the environment. The amount of

cyanide canbe reducedby thermal processes

(Wanapat,2000).

Thesolarenergyisanotheralternativefor

dryingandeasyway,whichisnotcomplicated.

In Thailand, the solar energywas studied and

appliedinthedryingprocess,suchas;Praphanpong

etal.(2013),Teeradethetal.(2009-2010),Prateep

etal.(2012),Thaloengrachetal.(2012),Jaruwat

etal.(2011)andmuchmore.

The simulation models are helpful in

designing new or in improving existing drying

systemsorforthecontrolofthedryingoperation

(Kooli et al., 2007). Themodeling drying of

biomaterialsundersolarenergyareacomplex

problem,whichwasinvolvedsimultaneousheat



Fig.1Combinedsolarenergyandhot-airconvective

dryer

2. Experimental procedure

Experimentswereperformedtoevaluation

theeffectofprocessvariablesonthethin-layer

drying characteristics of cassava leaves under

combined solar energy and hot-air convective

dryer.Before the drying process, the cassava

leaves are taken to aerate at surrounding air

temperaturefor0,24,and72hr.Theexperiments

werecarriedoutatdifferentdryingtemperature

(50, 70, 90 and 110 oC). All the experimental

conditions,a300gcassavaleaveswasused.The

weight of cassava leaves was continuously

monitored and recorded. The finalmoisture

contentinthecassavaleaveswas10±1%drybasis

(d.b.).Beforethestartofeachdryingconditions,

a300gcassavaleavessamplewasspreadina

thin-layerondryingtraysandplacedinthedrying

chamberandtheteststarted.Thecassavaleaves

sampleweightwascontinuouslymonitoredand

recordedduringdryingexperimentsbyelectrical

balance (accuracy of ± 0.01g). Drying was

continued until themoisture content of the

cassava leaves sample reached 10%d.b.. The

averagemoisturecontentofthecassavaleaves

samplesforeachweighingperiodwascalculated

based on the initialmass and finalmoisture

content of the samples. After each drying

experiment,thesamplewasoven-driedat103oC

todeterminethemoisturecontent.

3. Evaluation of thin-layer drying curves

Theequationdescribesthedryingrateof

athin-layer isnecessaryforsimulationofdeep

beddrying,duetosimulationmodelsareusually

basedontheassumptionthatthedeepbedis

composedofaseriesofthin-layers(Kashaninejad

et al.,2007).Besides,Jayaset al.,(1991)reported

thatthebehaviorofmoisturelosswithtimein

drying is best characterized by an inverse

exponentialrelationship.Numerousmodelshave

beenproposedtodescribetherateofmoisture

loss during drying ofmaterials (McMinn, 2006;

Sharmaet al.,2005;Midilliet al.,2003;Akbulut

et al.,2010;Ducetal.,2011;Hiiaetal.,2009;Hii

et al.,2012;Meziane,2011;Singh,2011;Kooli ,

2007).Afewselectedthinlayerdryingmodels,

whichmightbeadequatetodescribethin-layer

dryingdataforthecassavaleavesarereviewed

asfollow.

Henderson and Pabis (Chhinman, 1984)

modelhasbeenusedtomodelthin-layerdrying

characteristics of various agricultural products.

Theslopeofmodel,coefficientk, isrelatedto

effective diffusivity when drying process takes

placeonly in the falling rateperiodand liquid

diffusion controls the process. Themodel of

HendersonandPabiswascalculatedusing the

followingEq.(1).

MR=aexp(-kt) (1)

Two termmodel (Henderson, 1974) has

provedtobethemostwidelypopular.Thismodel

isapartofinfiniteseriesofnegativeexponentials

derivedfromageneralsolutiontothediffusion

equation.Twotermmodelwascalculatedusing

thefollowingEq.(2).




MR=aexp(-k1t)+bexp(-k2t)(2)

Logarithmicmodel (Chandra and Singh,

1995)hasbeenusedtomodelthin-layerdrying

characteristics of various agricultural products,

whichwascalculatedusingthefollowingEq.(3).

MR=aexp(-kt)+c(3)

4. Correlation coefficients and error analyses

Thegoodnessoffitofthetestedthin-layer

models to the experimental data of cassava

leavesundercombinedsolarenergyandhot-air

dryingwasevaluatedwiththeR,R2,AdjR2and

residualerror.Thelinearornonlinearregression

analysiswasperformedwithstatisticalsoftware.

ThehighertheR,R2,AdjR2andlowestresidual

errorvaluesisthegoodnessoffit.

Themoisturecontentchangeofcassava

leavesundercombinedsolarenergyandhot-air

convective dryer versus drying time at various

hot-air temperature and time of aerate are as

showninFig.2.Asseenfromthisfigurethatthe

moisturecontentwasdecreasedwiththeincrease

ofhot-airtemperature,whichwasrapidlyreduced

inthefirstperiodandthenslowlydecreased.The

drying timewasdeceasedwith the increaseof

hot-airtemperature;itcanbeseenintheTable

1While themoisture content was gradually

decreasedat50oCinoveralldryingconditions,a

sharpdecreaseoccursinmoisturecontentwith

thehighesthot-airtemperatureof110oC.

Table 1Thedryingtimeofcassavaleavesunder

differencedryingconditions.

Drying conditionDrying time (min)

50°C 70°C 90°C 110°C

0 hr of aerate 540 180 90 60

24 hr of aerate 330 120 60 30

72 hr of aerate 50 15 7 5

Fig. 2Changeofmoisturecontentversusdrying

timeunderdifferencedryingconditions(a)

0hrofaerate(Freshcassavaleave)(b)24

hrofaerate(c)72hrofaerate

Results and Discussion

Drying time ; min

0 100 200 300 400 500 600

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

50 oC

70 oC

90 oC

110 oC

0 hr of aerate (Fresh cassava leave)

(a)

Drying time ; min

0 10 20 30 40 50 60

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

5

10

15

20

25

50 oC

70 oC

90 oC

110 oC

72 hr of aerate

(c)

Drying time ; min

0 100 200 300 400

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

0

20

40

60

80

100

50 oC 70 oC 90 oC 110 oC

24 hr of aerate

(b)



Table 2 Results of statistical analysis on the

modelingMathemati-

cal model

Drying conditions Regression coefficient

Temper-

ature

(oC)

Aerate

(hr.)

R R2 Adj R2

Henderson

and Pabis

50

0 0.9990 0.9980 0.9980

24 0.9923 0.9848 0.9842

72 0.9967 0.9934 0.9928

70

0 0.9995 0.9990 0.9989

24 0.9966 0.9932 0.9929

72 0.9859 0.9720 0.9673

90

0 0.9996 0.9993 0.9992

24 0.9991 0.9982 0.9981

72 0.9941 0.9883 0.9854

110

0 0.9996 0.9991 0.9991

24 0.9980 0.9961 0.9956

72 0.9923 0.9846 0.9795

Average 0.9960 0.9921 0.9909

Two term

50

0 0.9990 0.9980 0.9979

24 0.9993 0.9987 0.9985

72 0.9998 0.9995 0.9994

70

0 0.9995 0.9990 0.9988

24 0.9991 0.9981 0.9978

72 0.9998 0.9997 0.9994

90

0 0.9996 0.9993 0.9992

24 0.9995 0.9989 0.9987

72 0.9999 0.9998 0.9994

110

0 0.9997 0.9995 0.9994

24 1.0000 0.9999 0.9999

72 0.9999 0.9998 0.9993

Average 0.9995 0.9991 0.9989

Fig. 3 Effect of time of aerate on the change of

moisture content (a) 50 oC (b) 70 oC (c) 90 oC

(d) 110 oC

Drying time ; min

0 100 200 300 400 500 600

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Drying temperature at 50 oC


24 hr of aerate

72 hr of aeate(a)

Drying time ; min

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180



24 hr of aerate

72 hr of aerate(b)

Drying time ; min

0 20 40 60 80 100

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200



24 hr of aerate

72 hr of aerate(c)

Drying time ; min

0 10 20 30 40 50 60 70

Moi

stur

e co

nten

t ; %

dry

bas

is

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200



24 hr of aerate

72 hr of aerate(d)




Table 2 Results of statistical analysis on the

modelingMathemati-

cal model

Drying conditions Regression coefficient

Temper-

ature

(oC)

Aerate

(hr.)

R R2 Adj R2

Logarithmic

50

0 0.9997 0.9994 0.9994

24 0.9993 0.9987 0.9986

72 0.9998 0.9995 0.9995

70

0 0.9998 0.9997 0.9997

24 0.9983 0.9966 0.9962

72 0.9979 0.9958 0.9941

90

0 0.9997 0.9995 0.9994

24 0.9994 0.9988 0.9986

72 0.9995 0.9991 0.9985

110

0 0.9996 0.9992 0.9991

24 0.9988 0.9976 0.9970

72 0.9987 0.9975 0.9950

Average 0.9992 0.9984 0.9979

Themoisture content of cassava leaves

wereconvertedintomoistureratio(MR),andthen

fittedagainstdryingtime,usingthevariousmodels

(HendersionandPabis,Logarithmic,andTwo-Term

models).ItcanbeseenthattheTwotermmodel

hastheaveragehighestvaluefortheR,R2,AdjR2

of0.9995,0.9991and0.9989,respectively.The

results of statistical analysis on themodeling

underalldryingconditionwerepresentedinthe

table2.

Drying time ; min

0 100 200 300 400 500 600

Moi

stur

e ra

tio

0.0

.2

.4

.6

.8

1.0Experimental ; 50 oC

Experimental ; 70 oC


Experimental ; 110 oCTwo term model

(a)

Drying time ; min

0 50 100 150 200 250 300 350

Moi

sture

ratio

0.0

.2

.4

.6

.8

1.0




Experimental ; 110 oCTwo term model

(b)

Fig. 4Moistureratioversusdryingtime,comparing

experimentalcurvewiththepredictedone

basedonTwotermmodelunderthehot-

airtemperaturerangeof50–110oC.(a)0hr

of aerate (b) 24 hr of aerate (c) 72 hr of

aerate

Theeffectoftimeofaerateatsurrounding

airtemperatureonthemoisturecontentfound

thatthetimeofaeratewassignificantlyaffected

ontheinitialmoisturecontent,namelytheinitial

moisturecontentofcassavaleavesbeforedrying

was reduced from181%d.b. to85%d.band

22%d.b.for24hrand72hr,respectively.During

operation, the trend ofmoisture contentwas

similarlychangedasshowninFig.3.



Fitteddrying curvesbasedonTwo term

modelwhichwasfoundtoprovideexcellentfits

oftheexperimentaldatafor50,70,90and110oC

canbeseeninFig.4.Besides,ithastheaverage

lowest residualerroras shown inFig.5,under

specific drying condition. Therefore, Two term

modelwassuccessfullydescribedthethin-layer

drying behavior of the cassava leaves under

combined solar energy and hot-air convective

drying.

0 5 10 15 20 25 30 35

Res

idua

l erro

r

-.04

-.03

-.02

-.01

0.00

.01

.02

.03

Hendersion and Pabis Logarithmic Two-Term

0 hr of aerate (Fresh cassava leave) at 50oC

0 5 10 15 20 25

Res

idua

l err

or

-.08

-.06

-.04

-.02

0.00

.02

.04

.06

.08

.10

.12


24 hr of aerate at 50oC

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Res

idua

l err

or

-.03

-.02

-.01

0.00

.01

.02

.03

.04

.05


72 hr of aerate at 50oC

Fig. 5Valuesofresidualerrorunderspecificdrying

conditions(50oC)(a)0hrofaerate(b)24

hrofaerate(c)72hrofaerate

ThevalidationoftheTwotermmodelwas

confirmed by comparing the estimated or

predictedmoistureratioatanyparticulardrying

conditionasshowninFig.6.Thepredicteddata

generallybandedaroundthestraightlinewhich

showedthesuitabilityoftheTwotermmodelin

describingthecombinedsolarenergyandhot-air

dryingbehaviorofthecassavaleaves.

Predected moisture ratio

.2 .4 .6 .8 1.0

Expe

rimen

tal m

oistu

re ra

tio

.2

.4

.6

.8

1.0

50 oC70 oC90 oC110 oC

Two term model

(d)

Fig. 6 The comparison of the experimental

moistureratiowiththedatapredictedby

Twotermmodel




Baseon this research for cassava leaves

dryingundercombinedsolarenergyandhot-air

convectivedryerforanimalfeedpreparation,the

followingconclusionscanbestated:1)Dryingair

temperature and desiccate time are significant

factorsindryingofcassavaleaves,2)Thehigher

dryingairtemperatureandthedesiccatelong-time

isresultedonthereduceofthedryingtime,3)

Thechangeofmoisturecontentistakesplacein

the falling rateperiodand4)Twotermmodel

wassuccessfullydescribedthethin-layerdrying

behaviorofthecassavaleavesundercombined

solarenergyandhot-airconvectivedryer.

Conclusion Acknowledgements

Theauthorswouldliketoacknowledgethe

Chaiyaphum Rajabhat University, Thailand for

supportingbygrantfundundertheresearchtitle

of development of cassava leaves dryer for

preparation as animal feed in Chaiyaphum

Province. The authors also would like to

acknowledge the Mechanical Engineering,

Establishment of the Faculty of Engineering,

ChaiyaphumRajabhatUniversitytoprovide.

REFERENCES

Wanapat,M.1999.Feedingofruminantsinthetropicsbasedonlocalfeedresources.KhonKaen

Publ.Comp.Ltd.,KhonKaen,Thailand.

Wanapat,M.2002.Roleofcassavahayasanimalfeedinthetropics.In:Proc.Agric.Conference,

FacultyofAgriculture,ChiangmaiUniversity,Thailand.Jan27-29,51-59.

Wanapat,M.,Puramongkon,T.andSiphuak,W.2000.Feedingofcassavahayforlactatingcows.

Asian-Aust.J.Anim.Sci,13,478–482.

Praphanpong,S.andUmphisak,T.2013.JournalArticleengineering,UbonRatchathaniUniversity,

6No.2fromJulytoDecember.2013.

Teeradeth,Y.,Suwit,P.,Jompob,W.,Marina,M.andPornpana,B.2009-2010.Developmentthe

fishdryingprocesswitha solar-Electricalcombinedenergydryerunder thesouthernof

Thailandclimate,Thaksin.J.,Vol.12(3)October2009-January2010.

Prateep,T.,Prapanpong,S.,Tanagorn,H.andSantiS.2012.Typesofaircirculationinsidethesolar

dryeraffectingthedryingrateofNangLeddessert,AgriculturalSci.J.43:3(Suppl.):248-251.

Thaloengrach,N.,Anupong,E.,Supawan,T.andYutthana,T.2012.Dryingofairdriedsheetrubber

usinghotairdryerandsolardryerforsmallentrepreneursandsmallrubbercooperatives,

BuraphaSci.J.17(2012)2:50-59.

Jaruwat,J.,Yafad,D.,Supat,D.andSuriya,C.2011.Asolardryer&moisturecondensingcabinet

withthermosyphonheatflow,KKUEngineeringJournalVol.38No.1(35-42)January–March

2011.



Kashaninejad,M.,Tabil,L.G.,Mortazavi,A.andSafekordi,A.2003.Effectofdryingmethodson

qualityofpistachionuts.DryingTechnology,21(5),821–838.

Kashaninejad,M.,Mortazavi,A.,Safekordi,A.andTabil,L.G.2004.Thin-layerdryingcharacteristics

andmodelingofpistachionuts.JournalofFoodEngineering78,98–108.

Jayas,D.S.,Cenkowski,S.,Pabis,S.andMuir,W.E.1991.Reviewofthinlayerdryingandwetting

equations.DryingTechnology.9(3):551–588.

McMinn,W.A.M.2006.Thin-layermodelingoftheconvective,microwave,microwave-convective

andmicrowave-vacuumdryingoflactosepowder.JournalofFoodEngineering72:113–123.

Sharma,G.P.,Verma,R.C.andPathare,P.2005.Mathematicalmodelingofinfraredradiationthin

layerdryingofonionslices.JournalofFoodEngineering71:282–286.

Midilli,A.andKucuk.H.2003.Mathematicalmodelingofthinlayerdryingofpistachiobyusingsolar

energy.EnergyConversionandManagement44:1111–1122.

Akbulut,A.andDurmus,A.2010.Energyandexergyanalysesofthinlayerdryingofmulberryina

forcedsolardryer.Energy35:1754–1763.

Duc,L.A.,Han,J.W.andKeumb,D.H.2011.Thinlayerdryingcharacteristicsofrapeseed(Brassica

napusL.).JournalofStoredProductsResearch47:32-38.

Hiia,C.L.,Lawb,C.L.,Clokea,M.andSuzannahb,S.2009.Thinlayerdryingkineticsofcocoaand

driedproductquality.Biosystemsengineering102:153–161.

Kouchakzadeh,A.andShafeei,S.2010.Modelingofmicrowave-convectivedryingofpistachios.

EnergyConversionandManagement51:2012–2015.

Hii,C.L.,Law,C.L.andSuzannah,S.2012.Dryingkineticsoftheindividuallayerofcocoabeans

duringheatpumpdrying.JournalofFoodEngineering108:276–282.

Ondier,G.O.,Siebenmorgen,T.J.andMauromoustakos,A.2010.Low-temperature, low-relative

humiditydryingofroughrice.JournalofFoodEngineering100:545–550.

Meziane,S.2011.Dryingkineticsofolivepomaceinafluidizedbeddryer.EnergyConversionand

Management52:1644–1649.

Singh, P.L. 2011. Silk cocoon drying in forced convection type solar dryer. Applied Energy 88:

1720–1726.

Kooli,S.,Fadhel,A.,Farhat,A.andBelghith,A.2007.Dryingofredpepperinopensunandgreenhouse

conditionsmathematicalmodelingandexperimentalvalidation.JournalofFoodEngineering

79:1094–1103.

Chhinman,M.S.1984.Evaluationofselectedmathematicalmodelsfordescribingthinlayerdrying

ofin-shellpecans.TransactionsoftheASAE,27,610-615.

Henderson,S.M.1974.Progressindevelopingthethin-layerdryingequation.Transactionsofthe

ASAE,17,1167-1168

Chandra,P.K.,andSingh,R.P.1995.Appliednumericalmethodsforfoodandagriculturalengineers.

BocaRaton,FL:CRCPress,pp.163-167.





การออกแบบและพฒนาเครองปลกมนส�าปะหลงแบบตอพวงกบรถแทรกเตอร

งานวจยนมวตถประสงคเพอ ออกแบบ สราง และทดสอบเครองปลกมนส�าปะหลงแบบตอพวงกบรถแทรกเตอร

โดยมสวนประกอบหลก 4 สวน ไดแก ชดยกรองปลก ชดเปดหนาดน ชดกลไกการตดและผลกทอนพนธปลก ชด

โครงสรางและระบบสงก�าลง

ผลการทดสอบสภาวะการท�างานทเหมาะสมของเครองปลกมนส�าปะหลงพบวา ชวงความเรวในการท�างานท

เหมาะสมคอ 0.90-1.20 กโลเมตรตอชวโมงทระดบเกยร 2 ต�า

ผลการทดสอบสมรรถนะและคณภาพการปลกในภาคสนามของเครองปลกมนส�าปะหลง พบวา ความสามารถ

ในการท�างานเชงพนท 0.8 ไรตอชวโมง ประสทธภาพในการท�างานรอยละ 80 การสนเปลองน�ามนเชอเพลง 3.5 ลตร

ตอไร ทอนพนธทปลกตงรอยละ 90 ทอนพนธทปลกลมรอยละ 7 ทอนพนธทสญหายรอยละ 3 ทอนพนธทเสยหาย

รอยละ 1 ทอนพนธทงอกรอยละ 90 ทอนพนธท�ามมกบพนดน 65 องศา ความลกทอนพนธปลก 13 เซนตเมตร

ผลการประเมนทางดานเศรษฐศาสตรพบวา จดคมทนของการใชเครองปลกมนส�าปะหลงคอ 32.39 ไรตอป

และระยะเวลาในการคนทนภายใน 2 ป เมอท�างาน 250 ไรตอป

ค�าส�าคญ : มนส�าปะหลง, เครองปลกมนส�าปะหลง

บทคดยอ

สามารถ บญอาจ*

สาขาวชาวศวกรรมเกษตร ส�านกวชาวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อ�าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 3000

*ผเขยนใหตดตอ: E-mail: [email protected]



The Design and Development of a Tractor-mounted Cassava Planter

In this research, a tractor-mounted cassava planter were designed, built, and tested. The

planter prototype consisted mainly of soil furrow and ridge set, soil opener set, stem cutting and

pushing set, and transmission mechanism set.

The test of machine appropriate condition showed that the appropriate speed ranged from

0.90-1.20 km/hr at the 2nd gear speed (low).

The field test showed the field capacity of 0.8 rai/h and field efficiency of 80%. The fuel

consumption was found to be 3.5 L/rai. The cassava stakes with completely planted were 90%, 7%

incomplete planted, 3% stakes loss and cassava stakes damage with 1%. The germination was 90%.

The angled planting was 65 degree, and the planting depth was 13 cm.

Economic analysis showed that the break-even point of the machine was 32.39 rai/year with

a consequence of payback period within 2 years at 250 rai/year.

Keywords : Cassava, Cassava planter

ABSTRACT

*Corresponding author: E-mail: [email protected]

Samart Bun-art*

School of Agricultural Engineering, Institute of Engineering, Suranaree University of Technology,

Nakhonratchasima, 30000, Thailand




บทน�า

มนส�าปะหลงเปนพชอาหารทส�าคญของโลกและยง

เป นพชเศรษฐกจทส�าคญของประเทศไทยอกด วย

ซงประเทศไทยสามารถผลตมนส�าปะหลงไดเปนอนดบ 2

ของโลกรองจากประเทศไนจเรย แตเปนผสงออกผลตภณฑ

มนส�าปะหลงเปนอนดบ 1 ของโลก ครองสวนแบงทางการ

ตลาด รอยละ 70 มมลคาการสงออกรวมมากกวา 70,000

ลานบาทตอป และมพนทเพาะปลกทงหมด 8.7 ลานไร

ครอบคลม 45 จงหวด มเกษตรกรปลกถง 0.48 ลานครว

เรอนหรอคดเปนรอยละ 8 ของเกษตรกรทงประเทศ

มผลผลตรวมทงประเทศกวา 30 ลานตนตอป โดยมพนท

เพาะปลกอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 52 ภาค

กลาง รอยละ 26 และภาคเหนอ รอยละ 22 (ส�านกงาน

เศรษฐกจการเกษตร, 2558) หวมนสดทผลตไดในแตละป

นนจะถกน�าไปแปรสภาพเปนผลตภณฑมนอดเมด แปงมน

และมนเสน เพอใชเปนวตถดบในภาคอตสาหกรรมอาหาร

อาหารสตว อตสาหกรรมตอเนองอน ๆ อกทงยงเปน

วตถดบในการผลตแอลกอฮอลเกรดสงส�าหรบใชใน

อตสาหกรรมเครองส�าอางอกดวย ผลตภณฑทไดสวนหนง

จะใชเพอการบรโภคในประเทศและสวนทเหลอสงออก

สรางรายไดเขาประเทศ นอกจากมนส�าปะหลงจะเปนพช

เศรษฐกจส�าคญทใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมดงกลาว

แลว ยงจดเปนพชพลงงานทส�าคญโดยมนส�าปะหลงจดเปน

พชทมความเหมาะสมทสดในการน�ามากลนเอทานอล

เพอใชเปนสวนผสมกบน�ามนเบนซน 91 ในการผลตน�ามน

แกสโซฮอลทมออกเทนเทากบน�ามนเบนซน 95 สามารถ

ลดการน�าเขาสาร MTBE (Methyl Tertiary Butyl Ether)

ทเปนมลพษตอสงแวดลอม และปจจบนไดรบการสงเสรม

จากภาครฐบาลใหมการสงเสรมการผลตมนส�าปะหลงและ

ขยายวงกวางมากขนอกทงยงมแนวโนมวาพนทการปลก

มนส�าปะหลงจะเพมขนเรอย ๆ อกดวย (ศนยวจยพชไร

ระยอง, 2537)

การปลกมนส�าปะหลงในประเทศไทยจะปลกตาม

ฤดกาลซงแบงออกเปน 2 ชวง โดยจะปลกในชวงตนฤดฝน

และปลายฤดฝน หากปลกลาชาไมทนตามฤดกาล อาจเกด

ความเสยหายตอตนพนธจะท�าใหทอนพนธทปลกมอตรา

การงอกต�าและแหงตาย สงผลใหเกดการสญเสยทงคาใช

จาย คาจางแรงงาน และสงผลใหกระบวนการผลตมน

ส�าปะหลงตองลาชาออกไป กระบวนการปลกมนส�าปะหลง

จะเรมตงแตการเตรยมดน ยกรองปลก ตดทอนพนธ และ

ปลกทอนพนธโดยการปกทอนพนธลงดน ซงการปกทอน

พนธนนตองปกดานโคนของทอนพนธลงในดนทมการ

ยกรองแลว หากปกทอนพนธดานยอดลงจะท�าใหทอนพนธ

ไมมการงอกและทอนพนธจะแหงตายได วธการปลกมน

ส�าปะหลงทเหมาะสมและใหผลผลตสงนนจะปลกโดยวธ

การปกทอนพนธมนส�าปะหลงใหตงตรงหรอมมมเอยงได

ไมเกน 45 องศา ใหมความลกประมาณ 5-10 เซนตเมตร

ส�าหรบการปลกในตนฤดฝน และความลกประมาณ 10-15

เซนตเมตร ส�าหรบการปลกปลายฤดฝน การปกใหทอน

พนธตงตรงหรอเอยงเลกนอยจะท�าใหรากและหวออกรอบ

โคนล�าตนไดอยางสมดลดกวาการปกเอยง (กรมวชาการ

เกษตร, 2551)

จากการศกษาเบองตนของผวจยพบวา เกษตรกร

ผปลกมนส�าปะหลงนนมรถแทรกเตอรเพอใชเปนตนก�าลง

ในการท�ากจกรรมทางการเกษตรอยแลว แตในปจจบนขน

ตอนการปลกมนส�าปะหลงนนยงใชแรงงานคนเปนหลก ซง

พนทการปลกทมขนาดกลางและขนาดใหญตองใชเวลา

และแรงงานจ�านวนมาก จากผลของการขยายตวในภาค

อตสาหกรรมดานตาง ๆ ท�าใหกระบวนการปลกมน

ส�าปะหลงและพชเศรษฐกจอน ๆ ประสบปญหาการ

ขาดแคลนแรงงานและยงไมพบวามการน�าเครองปลกมน

ส�าปะหลงมาใชทดแทนแรงงานคนในกระบวนการปลกมน

ส�าปะหลงแตอยางใด จากปญหาทกลาวมาขางตน งานวจย

นจงไดด�าเนนการออกแบบและพฒนาเครองปลกมน

ส�าปะหลงแบบตอพวงกบรถแทรกเตอร เพอชวยให

เกษตรกรสามารถปลกไดทนฤดกาล ลดตนทนการผลต

ลดปญหาการขาดแคลนแรงงานคนในกระบวนการปลกมน

ส�าปะหลง และเพมประสทธภาพการผลตมนส�าปะหลงได

ตอไป



- ใชรถแทรกเตอรขนาดกลางเปนตนก�าลง

- มผปฏบตงาน 2 คน

- เครองตนแบบตดตงกบจดตอพวงแบบ 3 จดของ

รถแทรกเตอรได

3. ศกษาสภาวะในการท�างานทเหมาะสมของเครองตนแบบ

สภาวะในการท�างานทเหมาะสมหมายถงความเรว

ของเครองปลกมนส�าปะหลงทใหคณภาพการปลกดทสด

โดยหลงจากทไดออกแบบและสรางเครองตนแบบรวมถง

การทดสอบการท�างานในเบองตนแลว จะศกษาสภาวะการ

ท�างานทเหมาะสมของเครองตนแบบ โดยน�าเครองตนแบบ

ไปทดสอบการท�างานทความเรวตาง ๆ กน โดยใชการ

เปลยนระดบเกยร 3 ระดบ คอ L1, L2 และ L3 และรกษา

ความเรวรอบเครองยนตใหคงทระหวาง 1,000-1,200 รอบ

ตอนาท (ความเรวรอบดงกลาวเปนชวงทรถแทรกเตอรท

ใชทดสอบใหก�าลงไดดทสด)

โดยคาชผลของการศกษาน จะน�าไปเปรยบเทยบ

คณภาพของการปลกของเครองตนแบบเพอหาสภาวะใน

การท�างานทเหมาะสมทสดตอไป

4. ทดสอบ และประเมนสมรรถนะของเครองตนแบบ

หลงจากการทดสอบสภาวะในการท�างานทเหมาะ

สมของเครองตนแบบแลว จะด�าเนนการทดสอบการ

ท�างานของเครองตนแบบในภาคสนามเพอหาสมรรถนะ

ประสทธภาพในการท�างาน และคณภาพของการปลกของ

เครองตนแบบ (วนต ชนสวรรณ, 2530) โดยมคาชผลดงน

4.1 ความสามารถในการท�างานเชงพนท


เพอใหบรรลตามวตถประสงคของการวจย จงได

วางแผนวธด�าเนนการวจยออกเปน 4 ขนตอน ดงน

1. ศกษาขอมลทจ�าเปนตอการออกแบบเครองปลกมน

ส�าปะหลงตนแบบ

การศกษาในขนตอนนเพอหาขอมลทจ�าเปนตอการ

ออกแบบเครองปลกมนส�าปะหลงตนแบบโดยใชขอมลจาก

รายงานการวจยทเกยวของและการศกษาของผ วจย

โดยตรง ไดแก ลกษณะการปลกมนส�าปะหลงของเกษตรกร

ในปจจบน และลกษณะทางกายภาพของตนพนธ มน

ส�าปะหลงทประกอบดวย ความยาว ความโคง น�าหนกตอ

ตน ขนาดเสนผานศนยกลางใหญสดและขนาดเสนผาน

ศนยกลางเลกสดของตนพนธมนส�าปะหลงทมอายระหวาง

8-10 เดอน โดยลกษณะทางกายภาพตนพนธ แสดงในภาพ

ท 1 ท�าการศกษาโดยสมวดตนพนธทเกษตรกรเตรยมจะ

ปลก จ�านวนไมนอยกวา 100 ตนพนธ ในบรเวณพนทปลก

มนส�าปะหลงใกลเคยงมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

จงหวดนครราชสมา


การศกษาในขนตอนนเพอลาขอมลทจ าเปนตออการออกแบบเครองปลกมนส าปะลลงตนแบบโดยใชขอมลจากรายงานการวจยทเกยวของและการศกษาของผวจยโดยตรง ไดแกอ ลกษณะการปลกมนส าปะลลงของเกษตรกรในปจจบน และลกษณะทางกายภาพของตนพนธมนส าปะลลงทประกอบดวย ความยาว ความโคง น าลนกตออตน ขนาดเสนผอานศนยกลางใลญอสดและขนาดเสนผอานศนยกลางเลกสดของตนพนธมนส าปะลลงทมอายระลวอาง 8-10 เดอน โดยลกษณะทางกายภาพตนพนธ แสดงในภาพท 1 ท าการศกษาโดยสอมวดตนพนธทเกษตรกรเตรยมจะปลก จ านวนไมอนอยกวอา 100 ตนพนธ ในบรเวณพนทปลกมนส าปะลลงใกลเคยงมลาวทยาลยเทคโนโลยส รนาร จงลวดนครราชสมา

ภาพท 1 ลกษณะทางกายภาพของตนพนธมนส าปะลลง

2. ออกแบบและสรางเครองตนแบบ จากการศกษาขอมลทจ าเปนตออการออกแบบแลว

จงด าเนนการออกแบบและสรางเครองปลกมนส าปะลลงตนแบบขน ซ งก าลนดเกณฑและรายละเอยดในการออกแบบดงตออไปน - เครองปลกมนส าปะลลงตนแบบสามารถยกรอองใลพรอมปลกไดในขนตอนเดยว - กลไกการตดและผลกทออนพนธปลกสามารถท างานไดในขนตอนเดยวโดยใชแรงงานคนปอนตนพนธเขาสอกลไกเครองปลกมนส าปะลลงตนแบบ - ใชรถแทรกเตอรขนาดกลางเปนตนก าลง - มผปฏบตงาน 2 คน - เครองตนแบบตดตงกบจดตออพอวงแบบ 3 จดของรถแทรกเตอรได

3 . ศ กษ าสภ าวะ ในก ารท า ง านท เ หมา ะสมขอ งเครองตนแบบ

สภาวะในการท างานทเลมาะสมลมายถงความเรวของเครองปลกมนส าปะลลงท ใลคณภาพการปลกดทสด โดยลลงจากทไดออกแบบและสรางเครองตนแบบรวมถงการทดสอบการท างานในเบองตนแลว จะศกษาสภาวะการท างานทเลมาะสมของเครองตนแบบ โดยน าเครองตนแบบไปทดสอบการท างานทความเรวตอาง ๆ กน โดยใชการเปลยนระดบเกยร 3 ระดบ คอ L1, L2 และ L3 และรกษาความเรวรอบเครองยนตใลคงทระลวอาง 1,000-1,200 รอบตออนาท (ความเรวรอบดงกลอาวเปนชอวงทรถแทรกเตอรทใชทดสอบใลก าลงไดดทสด) โดยคอาชผลของการศกษาน จะน าไปเปรยบเทยบคณภาพของการปลกของเครองตนแบบเพอลาสภาวะในการท างานทเลมาะสมทสดตออไป 4. ทดสอบ และประเมนสมรรถนะของเครองตนแบบ

ลลงจากการทดสอบสภาวะในการท างานทเลมาะสมของเครองตนแบบแลว จะด าเนนการทดสอบการท างานของเครองตนแบบในภาคสนามเพอลาสมรรถนะประสทธภาพในการท างาน และคณภาพของการปลกของเครองตนแบบ (วนต ชนสวรรณ, 2530) โดยมคอาชผลดงน 4.1 ความสามารถในการท างานเชงพนท

tTA

aC

เมอ Ca = ความสามารถในการท างานเชงพนท (ไรอตออชวโมง) A = พนทการท างาน (ไรอ) Tt = เวลาทใชในการท างานทงลมด (ชวโมง) 4.2 ประสทธภาพในการท างาน

100tTeT

fE

เสนผานศนยกลางเลกสด เสนผานศนยกลางใหญสด

ความยาว ความโคง






3 . ศ กษ าสภ าวะ ในก ารท า ง าน ท เ หมา ะสมขอ งเครองตนแบบ



tTA

aC


100tTeT

fE








3 . ศ กษ าสภ าวะ ในก ารท า ง าน ท เ หมา ะสมขอ งเครองตนแบบ



tTA

aC


100tTeT

fE



ภาพท 1 ลกษณะทางกายภาพของตนพนธมนส�าปะหลง

2. ออกแบบและสรางเครองตนแบบ

จากการศกษาขอมลทจ�าเปนตอการออกแบบแลว

จงด�าเนนการออกแบบและสรางเครองปลกมนส�าปะหลง

ตนแบบขน ซงก�าหนดเกณฑและรายละเอยดในการ

ออกแบบดงตอไปน

- เครองปลกมนส�าปะหลงตนแบบสามารถยกรอง

ใหพรอมปลกไดในขนตอนเดยว

- กลไกการตดและผลกทอนพนธ ปลกสามารถ

ท�างานไดในขนตอนเดยวโดยใชแรงงานคนปอนตนพนธเขา

สกลไกเครองปลกมนส�าปะหลงตนแบบ

4.2 ประสทธภาพในการท�างาน




และจากการสมวดขนาดความยาวของตนพนธท

มอายระหวาง 8-10 เดอน ทเกษตรกรจะน�ามาตดเปนทอน

พนธเพอใชในการปลก ผลทไดแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 ผลการศกษาลกษณะทางกายภาพของตนพนธ

มนส�าปะหลง

รายการ เฉลย

ความยาวของตนพนธ (เซนตเมตร) 114.50

ความโคงของตนพนธ (เซนตเมตร) 8.20

ขนาดเสนผานศนยกลางใหญสด (เซนตเมตร) 2.90

ขนาดเสนผานศนยกลางเลกสด (เซนตเมตร) 1.43

น�าหนกตอตน (กโลกรม) 0.25

2. ผลการออกแบบและสรางเครองตนแบบ

จากการก�าหนดเกณฑในการออกแบบและจาก

ผลการศกษาขอมลทจ�าเปนตอการออกแบบแลว จงได

ออกแบบสวนประกอบตางๆ ของเครองปลกมนส�าปะหลง

ตนแบบโดยแบงออกเปน 5 สวนหลกๆ ดงแสดงในภาพ

ท 2

4.4 ทอนพนธทปลกตง (รอยละ)

4.5 ทอนพนธทปลกลม (รอยละ)

4.6 ทอนพนธทสญหาย (รอยละ)

4.7 ทอนพนธทเสยหาย (รอยละ)

4.8 ทอนพนธทงอก (รอยละ)

4.9 มมทอนพนธทศทางตงฉากกบพนดน (องศา)

4.10 ความลกของการปลกทอนพนธ (เซนตเมตร)



เมอ Ef = ประสทธภาพในการท างาน (รอยละ) Te = เวลาทใชในการท างาน (ชวโมง) Tt = เวลาทใชในการท างานทงลมด (ชวโมง) 4.3 การสนเปลองน ามนเชอเพลง

AOcF

เมอ Fc = อตราการสนเปลองน ามนเชอเพลง (ลตรตออไรอ) O = น ามนเชอเพลงทใช (ลตร) A = พนทการท างาน (ไรอ) 4.4 ทออนพนธทปลกตง (รอยละ) 4.5 ทออนพนธทปลกลม (รอยละ) 4.6 ทออนพนธทสญลาย (รอยละ) 4.7 ทออนพนธทเสยลาย (รอยละ) 4.8 ทออนพนธทงอก (รอยละ) 4.9 มมทออนพนธทศทางตงฉากกบพนดน (องศา) 4.10 ความลกของการปลกทออนพนธ (เซนตเมตร)

1. ผลการศกษาขอมลทจ าเปนตอการออกแบบเครองปลกมนส าปะหลงตนแบบ จากการศกษาขอมลเอกสารวชาการการปลก มนส าปะลลงของกรมวชาการเกษตรพบวอา วธการปลก มนส าปะลลงทเลมาะสมและใลผลผลตสงคอการปลกโดยวธการปกทออนพนธมนส าปะลลงใลตงตรงลรอเอยงได ไมอเกน 45 องศา ใลมความลกประมาณ 5-10 เซนตเมตร ส าลรบการปลกในตนฤดฝน และความลกประมาณ 10-15 เซนตเมตร ส าลรบการปลกปลายฤดฝน การปกทออนพนธตงตรงท าใลรากและลวออกรอบโคนอยอางสมดลดกวอาการปกเอยง และระยะปลกทเลมาะสมคอระยะปลกประมาณ 1x1เมตร (กรมวชาการเกษตร, 2551)

และจากการสอมวดขนาดความยาวของตนพนธทมอายระลวอาง 8-10 เดอน ทเกษตรกรจะน ามาตดเปนทออนพนธเพอใชในการปลก ผลทไดแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 ผลการศกษาลกษณะทางกายภาพของตนพนธมนส าปะลลง รายการ เฉลย ความยาวของตนพนธ (เซนตเมตร) 114.50 ความโคงของตนพนธ (เซนตเมตร) 8.20 ขนาดเสนผอานศนยกลางใลญอสด (เซนตเมตร) 2.90 ขนาดเสนผอานศนยกลางเลกสด (เซนตเมตร) 1.43 น าลนกตออตน (กโลกรม) 0.25 2. ผลการออกแบบและสรางเครองตนแบบ จากการก าลนดเกณฑในการออกแบบและจาก ผลการศกษาขอมลทจ าเปนตออการออกแบบแลว จงไดออกแบบสอวนประกอบตอางๆ ของเครองปลกมนส าปะลลงตนแบบโดยแบองออกเปน 5 สอวนลลกๆ ดงแสดงในภาพท 2

ภาพท 2 สอวนประกอบลลกตอาง ๆ ของเครองตนแบบ : 1) ชดยกรอองปลก 2) ชดเปดลนาดน 3) ชดกลไกการตดและผลกทออนพนธปลก 4) ชดโครงสรางเครองตนแบบ 5) ชดระบบสองก าลง ซงมรายละเอยดการออกแบบ ดงน 1) ชดยกรอองปลก ในสอวนการยกรอองปลกของเครองตนแบบโดยใชผาลจานคอ ขนาดเสนผอานศนยกลาง 18 นว โดยวางต าแลนองผาลไวดานลลงของตวเครอง สามารถปรบระดบความลกและ



เมอ Ef = ประสทธภาพในการท างาน (รอยละ) Te = เวลาทใชในการท างาน (ชวโมง) Tt = เวลาทใชในการท างานทงลมด (ชวโมง) 4.3 การสนเปลองน ามนเชอเพลง

AOcF

เมอ Fc = อตราการสนเปลองน ามนเชอเพลง (ลตรตออไรอ) O = น ามนเชอเพลงทใช (ลตร) A = พนทการท างาน (ไรอ) 4.4 ทออนพนธทปลกตง (รอยละ) 4.5 ทออนพนธทปลกลม (รอยละ) 4.6 ทออนพนธทสญลาย (รอยละ) 4.7 ทออนพนธทเสยลาย (รอยละ) 4.8 ทออนพนธทงอก (รอยละ) 4.9 มมทออนพนธทศทางตงฉากกบพนดน (องศา) 4.10 ความลกของการปลกทออนพนธ (เซนตเมตร)

1. ผลการศกษาขอมลทจ าเปนตอการออกแบบเครองปลกมนส าปะหลงตนแบบ จากการศกษาขอมลเอกสารวชาการการปลก มนส าปะลลงของกรมวชาการเกษตรพบวอา วธการปลก มนส าปะลลงทเลมาะสมและใลผลผลตสงคอการปลกโดยวธการปกทออนพนธมนส าปะลลงใลตงตรงลรอเอยงได ไมอเกน 45 องศา ใลมความลกประมาณ 5-10 เซนตเมตร ส าลรบการปลกในตนฤดฝน และความลกประมาณ 10-15 เซนตเมตร ส าลรบการปลกปลายฤดฝน การปกทออนพนธตงตรงท าใลรากและลวออกรอบโคนอยอางสมดลดกวอาการปกเอยง และระยะปลกทเลมาะสมคอระยะปลกประมาณ 1x1เมตร (กรมวชาการเกษตร, 2551)

และจากการสอมวดขนาดความยาวของตนพนธทมอายระลวอาง 8-10 เดอน ทเกษตรกรจะน ามาตดเปนทออนพนธเพอใชในการปลก ผลทไดแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 ผลการศกษาลกษณะทางกายภาพของตนพนธมนส าปะลลง รายการ เฉลย ความยาวของตนพนธ (เซนตเมตร) 114.50 ความโคงของตนพนธ (เซนตเมตร) 8.20 ขนาดเสนผอานศนยกลางใลญอสด (เซนตเมตร) 2.90 ขนาดเสนผอานศนยกลางเลกสด (เซนตเมตร) 1.43 น าลนกตออตน (กโลกรม) 0.25 2. ผลการออกแบบและสรางเครองตนแบบ จากการก าลนดเกณฑในการออกแบบและจาก ผลการศกษาขอมลทจ าเปนตออการออกแบบแลว จงไดออกแบบสอวนประกอบตอางๆ ของเครองปลกมนส าปะลลงตนแบบโดยแบองออกเปน 5 สอวนลลกๆ ดงแสดงในภาพท 2

ภาพท 2 สอวนประกอบลลกตอาง ๆ ของเครองตนแบบ : 1) ชดยกรอองปลก 2) ชดเปดลนาดน 3) ชดกลไกการตดและผลกทออนพนธปลก 4) ชดโครงสรางเครองตนแบบ 5) ชดระบบสองก าลง ซงมรายละเอยดการออกแบบ ดงน 1) ชดยกรอองปลก ในสอวนการยกรอองปลกของเครองตนแบบโดยใชผาลจานคอ ขนาดเสนผอานศนยกลาง 18 นว โดยวางต าแลนองผาลไวดานลลงของตวเครอง สามารถปรบระดบความลกและ

ผลและวจารณผลการวจย 1. ผลการศกษาขอมลทจ�าเปนตอการออกแบบเครอง

ปลกมนส�าปะหลงตนแบบ

จากการศกษาขอมลเอกสารวชาการการปลก

มนส�าปะหลงของกรมวชาการเกษตรพบวา วธการปลก

มนส�าปะหลงทเหมาะสมและใหผลผลตสงคอการปลกโดย

วธการปกทอนพนธมนส�าปะหลงใหตงตรงหรอเอยงได

ไมเกน 45 องศา ใหมความลกประมาณ 5-10 เซนตเมตร

ส�าหรบการปลกในตนฤดฝน และความลกประมาณ 10-15

เซนตเมตร ส�าหรบการปลกปลายฤดฝน การปกทอนพนธ

ตงตรงท�าใหรากและหวออกรอบโคนอยางสมดลดกวาการ

ปกเอยง และระยะปลกทเหมาะสมคอระยะปลกประมาณ

1x1เมตร (กรมวชาการเกษตร, 2551)

ภาพท 2 สวนประกอบหลกตาง ๆ ของเครองตนแบบ :

1) ชดยกรองปลก 2) ชดเปดหนาดน 3) ชดกลไกการตด

และผลกทอนพนธปลก 4) ชดโครงสรางเครองตนแบบ 5)

ชดระบบสงก�าลง



ซงมรายละเอยดการออกแบบ ดงน

1) ชดยกรองปลก

ในสวนการยกรองปลกของเครองตนแบบโดยใช

ผาลจานค ขนาดเสนผานศนยกลาง 18 นว โดยวางต�าแหนง

ผาลไวดานหลงของตวเครอง สามารถปรบระดบความลก

และปรบหนากวางในการท�างานได ซงเกษตรกรจะสามารถ

ปรบระดบตามความเหมาะสมของการปลกไดดวย

2) ชดเปดหนาดน

การเปดหนาดนของเครองตนแบบนนออกแบบให

อยจดตรงกลางของเครองตนแบบ สามารถปรบระดบความ

ลกได ซงอปกรณเปดหนาดนนอกจากเปดหนาดนแลวจะ

ท�าหนาทเปนตวหยดตนพนธ (Stopper) ทถกสงจากชอง

ปอนตนพนธโดยแรงงานคน พรอมเปนตวประคองทอน

พนธทถกกลไกตดและผลกทอนพนธปลกไมใหเอยงออก

ดานขางดวย

3) ชดกลไกการตดและผลกทอนพนธปลก

เปนกลไก Four-Bar-Linkage แบบ Scotch yoke

ทมหลกการท�างานแบบเปลยนการเคลอนทจากการหมน

เปนการเคลอนทแบบชกไป-กลบ (มงคล กวางวโรภาส,

2545) โดยตดตงใบมดตดทอนพนธมมใบมดตด 20 องศา

พรอมตวประคองและผลกทอนพนธเขาสดนทยกรองปลก

ทตวกลไกและตดตงชดใบมดรบทอนพนธ จากตดท

โครงสรางของตวเครองโดยท�าหนาทเปนใบมดรบส�าหรบ

ตดทอนพนธใหขาดออกจากกน การท�างานของกลไกจะ

รบก�าลงการขบจากลอขบเคลอน (Ground Wheel)

4) ชดโครงสรางเครองตนแบบ

โครงสรางของตวเครองตนแบบสรางขนจากเหลก

รปพรรณตาง ๆ ประกอบดวยโครงสรางสวนลางส�าหรบตด

ตงอปกรณตาง ๆ ของเครองตนแบบและโครงสรางสวนบน

ส�าหรบรองรบตนพนธทใชปลก

5) ชดระบบสงก�าลง

ระบบสงก�าลงเครองตนแบบจะใชลอขบเคลอน

(Ground Wheel) ในการสงก�าลงผานโซและเฟองทดไป

ขบกลไกการตดและผลกทอนพนธปลก

จากรายละเอยดการออกแบบจะไดลกษณะเครองตนแบบ

ดงแสดงในภาพท 3

3. ผลการศกษาสภาวะในการท�างานทเหมาะสมของ

เครองตนแบบ

เมอการออกแบบและสรางเครองตนแบบเสรจสน

แลว จงไดด�าเนนการทดสอบสภาวะในการท�างานทเหมาะ

สมของเครองตนแบบตามปจจยทไดก�าหนดไว โดยผลการ

ศกษาแสดงในตารางท 2

ภาพท 3 ผลการออกแบบเครองปลกมนส�าปะหลงตนแบบ

จากผลการออกแบบสามารถสรางเครองปลกมน

ส�าปะหลงตนแบบ ดงแสดงในภาพท 4

ภาพท 4 ผลการสรางเครองปลกมนส�าปะหลงตนแบบ




จากตารางท 3 พบวา ผลการทดสอบสมรรถนะ

ประสทธภาพและคณภาพการปลกของเครองตนแบบใน

ภาคสนามอยในระดบทดมาก โดยเครองตนแบบมความ

สามารถในการท�างาน 0.8 ไรตอชวโมงและประสทธภาพ

ในการท�างานรอยละ 80 เนองมาจากเครองตนแบบ

สามารถท�างานไดอยางตอเนอง ไมเกดการตดขดของกลไก

ในระหวางท�างาน ผปฏบตงานสามารถปอนทอนพนธได

ตลอดเวลา สงผลใหสามารถลดเวลาทสญเสยลงได น�าไป

สคาสมรรถนะและประสทธภาพทดดงกลาว

ตารางท 2 ผลการทดสอบสภาวะในการท�างานทเหมาะ

สมของเครองตนแบบ

เกยร

รายการ L1 L2 L3

ความเรว (กม./ชม.) 0.60-0.75 0.90-1.20 1.30-1.90

ทอนพนธทปลกตง (รอยละ) 50.00 87.00 58.00

ทอนพนธทปลกลม (รอยละ) 49.00 7.00 20.00

ทอนพนธทสญหาย (รอยละ) 1.00 6.00 22.00

ทอนพนธทเสยหาย (รอยละ) 1.00 1.00 1.00

มมทอนพนธปลก (องศา) 35 63 66

ความลกทอนพนธปลก (ซม.) 15 14 12

จากตารางท 2 พบวา การท�างานของเครองตนแบบ

จะท�างานไดดทความเรวของรถแทรกเตอรระหวาง 0.90-

1.20 กโลเมตรตอชวโมง ระดบเกยร L2 ความสามารถใน

การปลกตงของทอนพนธมนส�าปะหลงดทสดรอยละ 87

ทอนพนธท�ามมกบพนดน 63 องศา และความลกของทอน

พนธทปลกนน มคาไมแตกตางกนมากนก ผลการทดสอบ

แสดงใหเหนวาเครองตนแบบมความเหมาะสมกบการ

ท�างานรวมกบรถแทรกเตอรทมความเรวระหวาง 0.90-

1.20 กโลเมตรตอชวโมง ทระดบเกยร L2

4. ผลการทดสอบ และประเมนสมรรถนะของเครองตน

แบบ

หลงจากทดสอบสภาวะในการท�างานทเหมาะสม

ของเครองตนแบบแลว จงไดน�าเครองตนแบบมาทดสอบ

ภาคสนามทแปลงทดสอบภายในมหาวทยาลยเทคโนโลย

สรนาร ทชวงความเรวการเคลอนทของรถแทรกเตอร

0.90-1.20 กโลเมตรตอชวโมง ระดบเกยร L2 เพอหาสมร

รถนะ ประสทธภาพ และคณภาพการปลกโดยการทดสอบ

แสดงในภาพท 5 และภาพท 6 ผลการทดสอบในภาคสนาม

แสดงในตารางท 3

ภาพท 5 การทดสอบสมรรถนะเครองตนแบบ

ภาพท 6 คณภาพการปลกของเครองตนแบบ



ตารางท 3 ผลการทดสอบสมรรถนะ ประสทธภาพและ

คณภาพการปลกของเครองตนแบบในภาคสนาม

รายการ ผล

ความสามารถในการท�างาน (ไรตอชวโมง) 0.8

ประสทธภาพในการท�างาน (รอยละ) 80

การสนเปลองน�ามนเชอเพลง (ลตรตอไร) 3.5

ทอนพนธทปลกตง (รอยละ) 90

ทอนพนธทปลกลม (รอยละ) 7

ทอนพนธทสญหาย (รอยละ) 3

ทอนพนธทเสยหาย (รอยละ) 1

ทอนพนธทงอก (รอยละ) 90

ทอนพนธท�ามมกบพนดน (องศา) 65

ความลกทอนพนธปลก (เซนตเมตร) 13

คณภาพของการปลกพบวาทอนพนธสามารถปลก

ตงไดรอยละ 90 ปลกลมรอยละ 7 และมทอนพนธสญหาย

เพยงรอยละ 3 เนองมาจากกลไกในสวนของชดยกรองปลก

สามารถกลบทอนพนธไดดจงท�าใหคณภาพของการปลก

อยในเกณฑทดและเปนทยอมรบของเกษตรกรได

เมอประเมนผลทางดานเศรษฐศาสตรการใชเครอง

ปลกมนส�าปะหลงเปรยบเทยบกบการใชแรงงานคนปลก

พบวา ส�าหรบพนทการปลกมนส�าปะหลงทมคาจางแรงงาน

คนปลก 200, 250, และ300 บาทตอวน ตามล�าดบ จดคม

ทนของการใชเครองตนแบบอยทพนทการท�างาน 32.39,

26.68, และ 21.93 ไรตอตอป ตามล�าดบ แสดงในภาพท

7 และระยะเวลาการคนทนของการใชเครองตนแบบเมอ

ใชงานในพนท 250 ไรตอป จะมระยะเวลาคนทน 2 ป ถา

จ�านวนพนทการท�างานตอปนอยลงจะสงผลใหระยะเวลา

ในการคนทนเพมขนโดยถาพนทในการท�างานลดลงเหลอ

150 ไร จะมระยะเวลาคนทน 4.4 ป ดงแสดงในภาพท 8

ภาพท 7 จดคมทนของการใชเครองตนแบบเปรยบเทยบ

กบการจางแรงงานคน

ภาพท 8 ระยะเวลาการคนทนของการใชเครองตนแบบตอ

พนทการท�างาน


เครองปลกมนส�าปะหลงแบบตอพวงกบ รถ

แทรกเตอรทไดออกแบบและพฒนา สามารถลดเวลา

ลดขนตอนการท�างาน ลดตนทน และแกปญหาการ

ขาดแคลนแรงงานในการปลกมนส�าปะหลงได โดยมสวน

ประกอบหลก คอ ชดเปดหนาดน ชดยกรองปลก ชดกลไก

การตดและผลกทอนพนธปลก ชดโครงสรางและระบบสง

ก�าลง ซงมหลกการท�างานแบบกลไก Scotch Yoke มมใบ

มดตดทอนพนธ 20 องศา ชวงความเรวในการท�างานท

เหมาะสมคอ 0.90 – 1.20 กโลเมตรตอชวโมง ทระดบเกยร






กรมวชาการเกษตร. 2551. การปลกมนส�าปะหลง. ส�านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 6. 40 หนา.

มงคล กวางวโรภาส. 2545. ทฤษฎเครองจกรกลเกษตร. ภาควชาวศวกรรมเกษตร คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร. 325 หนา.

วนต ชนสวรรณ. 2530. เครองจกรกลเกษตรและการจดการเบองตน. ภาควชาวศวกรรมเกษตร คณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน. 220 หนา.

ศนยวจยพชไรระยอง. 2537. เอกสารวชาการมนส�าปะหลง. สถาบนวจยพชไร กรมวชาการเกษตร. 210 หนา.

ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2558. สถตการสงออกมนส�าปะหลง : ปรมาณและมลคาการสงออกรายเดอน. (สบคนเมอ

20 กนยายน 2558) Available from. URL: http://www.oae.go.th/oae_report/export _import/export_

result.php

ผวจยขอขอบคณมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารทไดใหงบ

ประมาณสนบสนนโครงการวจยและขอขอบคณบคลากร

ภายในมหาวทยาลยทกทานทไดใหการสนบสนนในดาน

ตาง ๆ จนโครงการวจยนประสบความส�าเรจในการด�าเนน

การอยางด ทางผวจยขอขอบคณมา ณ โอกาสนดวย

L2 สมรรถนะในการท�างาน 0.8 ไรตอชวโมง ประสทธภาพ

การท�างาน รอยละ 80 การสนเปลองน�ามนเชอเพลง 3.5

ลตรตอไร ทอนพนธทปลกตงรอยละ 90 ทอนพนธทปลก

ลมรอยละ 7 ทอนพนธทสญหายรอยละ 3 ทอนพนธทเสย

หายรอยละ 1 ทอนพนธทงอกรอยละ 90 ทอนพนธท�า

มมกบพนดน 65 องศา ความลกของทอนพนธปลก 13

เซนตเมตร เมอวเคราะหทางเศรษฐศาสตรของการใชงาน

เครองปลกมนส�าปะหลง พบวา จดคมทนของการใชเครอง

ปลกมนส�าปะหลงคอ 32.39 ไรตอป ทพนทคาจางแรงงาน

200 บาทตอคนตอวน และระยะเวลาในการคนทนภายใน

2 ป ทพนทการท�างาน 250 ไรตอป




ความหลากหลายและเครองหมายพนธกรรมในการจ�าแนกเหดกนได

การศกษาความหลากชนด และเครองหมายพนธกรรมในการจ�าแนกเหดกนได โดยมวตถประสงค คอ เพอ

ศกษาความหลากหลายและนเวศวทยาของเหดทกนได ไดพฒนาเครองหมายทางพนธกรรมเพอศกษาความแปรผน

ทางพนธกรรมของเหดกนไดโดยใชล�าดบนวคลโอไทดของ Internal transcribed spacer (ITS) ส�าหรบการระบชนด

ของเหดกนได ในพนทปาโคกงาม โดยท�าการศกษา ระหวางเดอนตลาคม 2555 ถงเดอนตลาคม 2556 โดยการส�ารวจ

ตามเสนทางการเดนปาของชมชน พบเหดกนไดทงหมด 7 วงศ 15 สกล และ 31 ชนด

การศกษาความแปรผนทางพนธกรรมและสายสมพนธทางววฒนาการโดยใชล�าดบนวคลโอไทดของ Internal

Transcribed Spacer (ITS) ศกษาเหดกนได 11 สปชส จาก 4 วงศ พบวา A. princeps, Russula Luteotacta,

Xerocomus subtomentosus, มความแปรผนทางพนธกรรมสงและมความแตกตางทางพนธกรรมกบเหดชนด

เดยวกนในประเทศไทยสง บงชวาเหดสปซสเหลานอาจเปนสายพนธหรอสปซสทแตกตางจากทมรายงานกอนหนาน

ดงนนจงควรมการศกษาโมเลกลและลกษณะทางสณฐานวทยาเพอตรวจสอบสถานภาพทางสปซสของเหดกลมน

ในการวเคราะหสายสมพนธทางววฒนาการพบวาสกล Xerocomus subtomentosus จดเปน polyphyletic

สอดคลองกบการศกษากอนหนาน แสดงใหเหนวาการจดจ�าแนกเหดเหลานในระดบสกลนนจ�าเปนตองศกษาเพมเตม

ถงระดบสปชส โดยใชเครองหมายทางพนธกรรม

ค�าส�าคญ : ความหลากหลาย, เครองหมายพนธกรรม, เหดกนได

บทคดยอ

ยวด อนส�าราญ1* เนตรชนก จนทรสวาง1 จกรพนธ ศรวงษา1 ภาณวตร รนเรองฤทธ2

และ มานตย อญญะโพธ1

1คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 440002คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000

*ผเขยนใหตดตอ : E–mail address: [email protected]




Diversity and Genetic Marker for Species Identification of Edible Mushrooms

The study of diversity and genetic marker for species identification of edible mushrooms in

the Koak Ngam forest, Muang, Maha Sarakham, Thailand was conducted in October, 2012 to October,

2013. A total of 31 species from 15 genera and 7 families were found. The genetic variation based

on the Internal Transcribed Spacer (ITS) sequences for 11 species, representing four genera of the

edible mushrooms. The ITS sequences revealed considerable genetic variation. R. luteotacta, A.

princeps and X. subtomentosus showed high levels of genetic differentiation. These findings indicated

that the Thai samples could be genetically distinct species. Therefore, further molecular and

morphological examinations were needed to clarify the status of these species. A phylogenetic

analysis revealed that X. subtomentosus was polyphyletic. The results were consistent with previous

studies suggesting that classifications of these genera need re-examining. At the species level, the

level of genetic divergence could be used for species identification.

Keywords : Species diversity, Genetic marker, Edible mushrooms

ABSTRACT

*Corresponding author : E–mail address: [email protected]

Yuwadee Insumran1* Netchanok Jansawang1 Jackaphan Sriwongsa1

Panuwat Reanruangrit2 and Manit Auyapho1

1Faculty of Science and Technology, Rajabhat Maha Sarakham University,

Maha Sarakham 44000, Thailand 2Faculty of Engineering, Rajabhat Maha Sarakham University, Maha Sarakham 44000, Thailand



Introduction

Thailand has abundant biodiversity, which

contributes to sustaining livelihoods and prevents

poverty and hunger of Thai people. Biodiversity

gives Thai food a great variety of forms, smells

and tastes. The application of the mushroom

biodiversity is also found It has traditionally been

used for the prevention of a range of diseases

(Office of Natural Resources and Environmental

Policy and Planning, 2015). Biodiversity also

intensifies the uninterrupted resources necessary

for survival. Mushrooms are microorganisms that

produce mycelial and then form the mushrooms

bodies. Mushrooms have been treated as food

and medicine from the past to the present,

especially in the northeastern region of Thailand,

due to the fact that they are highly nutritious as

a quality protein source and consist of nine kinds

of amino acids essential to humans (Chang, 1984)

and also contain a large quantity of nutrients,

such as phosphorus, potassium, vitamin B1, B12

and vitamin B complex (Crisan and Sands, 1978).

Mushrooms, such as Lactarius spp., Boletus spp.,

Russula spp. and Amanita spp. etc. are examples

of symbiosis between plants and mushrooms

(Sanmee et al., 2003). Termitomyces sp. (Donatha,

2012) is an example of symbiosis between

termites and a mushroom. Ganoderma lucidum

(M.A. Curtis:Fr.) P. Karst is an example of association

between pathogenic fungi and the trees they live

on (Grand and Vernia, 2006).

In addition, mushrooms are useful in

balancing the natural ecosystem as they need to

be alive with other creatures and in accordance

with the physical and biological environments.

Therefore, the variety of wild mushrooms is a

good indicator of the integrity of natural resources

in terms of species diversity, genetic diversity and

ecological diversity, in which the fundamental

information of mushrooms can be used to manage

and conserve the natural environment.

Fundamental knowledge of taxonomy and

genetics are particularly important in identifying

precisely what species the mushrooms are so they

can be selected correctly. To identify the species

of mushrooms, it is typical to use the morphology.

However, since the environment influences the

physical appearance of the mushrooms, it has

been found that some species are very close to

one another and have similar sizes and colors,

which results in mistakes in classification and

identification of mushrooms (Oberwinkler, 1985;

Hibbett and Thorn, 2001; Kirk et al., 2001; Hibbett

and Binder, 2002; Dai, 2007). The development

of a method to identify the species by molecular

biological techniques together with identification

by morphology has been initiated, which has

resulted in a better and more accurate method

than identification by morphology alone.

The genetic markers within the DNA barcode have

been especially developed to solve the problems

and limitations of the species identification

(Hebert et al., 2003a). Previous reports have shown

the DNA barcodes to identify Nectriaceae (Zhao,

2011), Tricholoma scalpturatum (Fr.) Quél.

(Jargeat, 2010) and Boletus in Europe (Beugelsdijk,

2008). The objectives of this study were to identify

species diversity and the development of genetic

markers for specific types of edible mushrooms

in Koak Ngam Forest, Muang, Maha Sarakham,

Thailand.




Materials and Methods

1. Sample collection and identification

Samples of edible mushrooms were

collected randomly on the area sized 100 x 100

m2 from Koak Ngam Forest, Muang District, Maha

Sarakham Province, Thailand in 2012 to 2013

(Tab. 1). Morphological characters were examined

at both the macroscopic and microscopic levels.

The keys to mushroom species by Sanoamuang

(2010), Arora (1987) and Chandrasrikul et al.

(2008) were used for species identification. All

specimens used in this study were deposited in

the herbarium of the Natural Medicinal Mushroom

Museum (MSUT), Faculty of Science, Maha

Sarakham University, Thailand.

2. DNA extraction and amplification

Genomic DNA was extracted using a Plant

Genomic DNA Extraction Kit (RBC Bioscience

Corp., Taiwan). Cells were ground into a powder

in liquid nitrogen and DNA was extracted

following the manufacturer’s protocol. The DNA

samples were stored at –20 °C. A fragment of

the ITS region was amplified using the primers

ITS1 and ITS4 (White et al., 1990). The PCR

reaction was performed in a total volume of 50

µl containing 1x reaction buffer, 1.5 mM MgCl2,

0.2 mM of each dNTP, 2.5 µM of each primer,

0.4 units of Taq DNA polymerase and 2 µl of

DNA sample (diluted 1:20 in ddH2O). The

temperature profile was 94 °C for 2 min; followed

by 36 cycles of denaturing at 94°C for 45 s,

annealing at 50°C for 45 s and extension at 72°C

for 1.30 min; and a final extension at 72 °C for

5 min. PCR products were checked on a 1%

agarose gel containing 0.125 mg/L ethidium

bromide. The PCR products were cleaned using

a PCR purification kit (RBC Bioscience, Taiwan)

and were sequenced using the same primers as

in the PCR by the Macrogen DNA Sequencing

Service (Seoul, Korea).

3. Data analysis of amplified sequence

A total of 31 sequences from 11 species

of edible mushrooms were included in the

analyses. Sequences were aligned using the

Clustal W algorithm in BioEdit (Hall, 1999), which

was followed by manual editing as appropriate.

Genetic variation within and between species

was calculated based on the Kimura 2-parameter

using MEGA 6 (Tamura et al., 2011). The

maximum parsimony (MP) method in PAUP 4.10b

was used (Swofford, 2002). Bootstrap supports

were calculated based on 1,000 pseudo

replications. The phylogenetic relationships were

assessed based on neighbor-joining (NJ) and

maximum likelihood (ML) methods. Both NJ and

MP were implemented in MEGA 6 Version 6.0.5

(Tamura et al., 2011). Branch support for NJ and

MP was calculated using the bootstrapping

method with 1,000 replicates. For phylogenetic

analyses, ITS sequences of Inonotus tropicalis

(M.J. Larsen & Lombard) T. Wagner& M. Fischer

(AF534077) and I. weigelae T. Hatt. & Sheng H.

Wu 2012 (JN642597) from Genbank were used

as the out group.

Results

The study of the species diversity and

ecology of wild edible mushrooms in Koak Ngam

Forest Meuang District, Maha Sarakham Province,



Thailand found a total of 31 species representing

15 genera from 7 families of edible mushrooms

(Table 1). The Russulaceae family with 10 species

was the most commonly found, followed by

Boletaceae with 8 species, Amanitaceae with 7

species, Astracaceae and Cantharellaceae with

2 spec ies and Tr icholomataceae and

Mdnayastraceae, all represented by one species

each (Figure 1). The types of mushrooms found

with a high frequency and large quantity

included Russula sp. and Amanita sp., Boletaceae

(Boletes, Boletus, respectively).

Thirty-one specimens from 11 species of

Amanita (two species), Termitomyces (one

species), Russula (five species), Boletus (two

species) and Astraeus (one species) were

examined (Table 1). Phylogenetic analysis

revealed two groups of edible of mushrooms.

Group I was comprised of three familes

(Amanitaceae, Russulaceae and Boletaceae) with

10 species (Amanita hemibapha subsp. javanica

Corner & Bas, A. princeps Corner & Bas.,

Termitomyces fuliginosus Heim, Russula

luteotacta Rea, R. cascadensis Schaeffer, R.

paludosa (Secr.) Gill., R. aeruginea Lindbl., R.

violeipes Quelet, Xerocomus subtomentosus

(Li:Fr.) Quel. and Boletus edulis Bull. ex Fr.).

Amanitaceae was included with two

species which were A. hemibapha subsp. javanica

Corner & Bas and A. princeps Corner & Bas. with

strong support (91%). Russulaceae was divided

into four groups: group I consisted of R.

luteotacta Rea with high bootstrap support

(100%), group II consisted of two species that

were R. cascadensis Schaeffer and R. luteotacta

Rea, group III consisted of two species that were

R. luteotacta Rea and R. paludosa (Secr.) Gill.

with high bootstrap support (100%) and group

IV consisted of two species that were R.

aeruginea Lindbl. and R. violeipes Quelet.

Boletaceae was included with two species that

were X. subtomentosus (Li:Fr.) Quel. and B.

edulis Bull. ex Fr.. Group II comprised of A.

hygrometricus (Pers. Ex Pers) Morgan. According

to the result of the analysis, it was found that

every family was monophyletic (Figure 2.)

The phylogenetic analysis showed that

every species was monophyletic apart from R.

luteotacta Rea that was polyphyletic. However,

the samples of this group were divided into three

distinct sections with bootstrap support of 100%,

and all sections had different genetic divergence

(mean = 7.9%), which suggested that R.

luteotacta Rea might contain two different

species, but the morphology was very similar

and in a position close to R. paludosa Britzlemayr.

R. aeruginea Lindbl.was a monophyletic species;

however, the samples of this group were divided

into two sections with bootstrap support of

100%. X. subtomentosus (Li:Fr.) Quel.was a

monophyletic species. In addition, this group of

the sample was split into three sections with

high bootstrap support (100%), which suggested

that X. subtomentosus (Li:Fr.) Quel. might

include three different species, but the

morphology was very




Table 1. Edible Mushrooms collected in Koak Ngam Forest, Maung, Maha Sarakham Province, Thailand.

Family Scientific mane

Amanitaceae Amanita hemibapha subsp. javanica Corner & Bas

A. princeps Corner & Bas.

A. caesaria (Fr.) Schwenitz

A. onusta (Howe) Saccardo

Termitomyces fuliginosus Heim

T. eurhizus (Berk.) Heim

Termitomyces microcarpus (Berk. & Broom) Heim

Astracaceae Astraeus hygrometricus (Pers. Ex Pers) Morgan

A. asiaticus C. Phosri, M. P. Marthin & R. Watling

Boletaceae Tylopilus visidulus (Pat.) Lee & Watling,

Phylloporus rhodoxanthus (Schw.ex Fr.) Bresadola

Xerocomus subtomentosus (Li:Fr.) Quel.

Phlebopus braunii (Bres.) Singer

Boletellus emodensis (Berk.) Singer

Boletus edulis Bull. ex Fr.

B. mottii Thiers

B. minitopallescens Smith & Thiers

Cantharellaceae Cantharellus minor Peck

Clavulina cristata (Fr.) Schroeter

Mdnayastraceae Mycoamaranthus cambodgensis (Pat.)

Russulaceae Russula densfolia (Secr.) Gill.

R. cascadensis Schaeffer

R. luteotacta Rea

R. paludosa Britzlemayr

R. delica Fr.

R. aeruginea Lindbl.

R. violeipes Quelet

R. cyanoxantha (Schaeff. ex Secr.) Fr.

Lactarius aurantiacus (Vahl. ex)

L. glaucescens Crossl.

Tricholomataceae Tricholoma crassum (Berk.) Sacc.



Fig. 1 Some edible mushrooms from Koak Ngam Forest: (A) Clavulina cristata (Fr.) Schroeter, (B)

Cantharellus minor Peck, (C) Strobilomyces confusus Sing., (D) Termitomyces eurhizus (Berk.) Heim.,

(E) Termitomyces microcarpus (Berk. & Broom) Heim, (F) Lactarius aurantiacus (Vahl.ex), (G) Phylloporus

rhodoxanthus (Schw.ex Fr.) Bresadola, (H) Tyopilus sp., (I) Russula cyanoxantha Schaeff.ex Fr., (J) L.

glaucescens Crossl, (K) Xerocomus subtomentosus (Li:Fr.) Quel., (L) Amanita princeps Corner & Bas., (M)

R. paludosa Britzlemayr, (O) R. luteotacta Rea., (P) Tylopilus visidulus (Pat.) Lee & Watling, (Q) A.

hemibapha subsp. javanica Corner & Bas, (R) Boletes sp. (S) A. caesaria (Fr.) Schwenitz and (T) A. onusta

(Howe) Saccardo.




similar. B. edulis Bull. ex Fr. and A. hygrometricus

(Pers. Ex Pers) Morgan were monophyletic species;

however, the samples of this group were divided

into two sections with high bootstrap support

(100%). A. hygrometricus (Pers. Ex Pers) Morgan

was a monophyletic species, but the samples of

this group were divided into two sections with

highbootstrap support (100%).

A total of 31 sequences representing 11

species of edible mushrooms from Koak Ngam

Forest, Maung, Maha Sarakham, Thailand were

obtained. The sequence length of the ITS1 region

ranged between 430 and 560 bp. There were 199

invariable positions, 271 positions were variable

but parsimony was uninformative and 84 positions

were variable and parsimony was informative.

Average intraspecific genetic divergences based

on the Kimura 2-parameter model for 11 species

(Table 2) ranged between 0 and 7.9%. A high level

of genetic differentiation was found in R.

luteotacta Rea with intraspecific genetic

divergences of 7.9. While for other species the

values were R. paludosa Britzlemayr mean = 0,

R. aeruginea Britzlemayr mean = 0.6, R. violeipes

Quelet mean = 0, X. subtomentosus (Li:ชFr.) Quel.

mean = 2.8, B. edulis Bull. ex Fr. mean = 2.1,

A. princeps subsp. javanica Corner & Bas mean

= 0.31 and A. hygrometricus (Pers. Ex Pers) Morgan

mean = 1.5 (Table 2.)

Discussions

The types of mushrooms found with a high

frequency and a large quantity were the families

Russulaceae (Russula) and Amanitaceae. Russla

are considered a species with high biodiversity

(Singer, 1986; Boa, 2004; Sitta and Floriani, 2008),

and they play an important role in forest ecology

(Richardson, 1970). Environmental factors that

affect the development and integrity of mushrooms

are the moisture together with humid conditions

and strong sunshine after rain that stimulates the

mushroom growth. In addition to weather, ground

conditions with plant matter deposition produces

a rich nutrient source that results in strong

mushroom growth (Klinhom et al ., 2003;

Benjawattananon et al., 2008). To identify

mushrooms as belonging to either Russula or

Boletus genera cannot be done by only recognizing

the morphology as these two genera share a very

similar physical appearance, which can result in

mistakes in classification and identification of the

mushrooms (Dai, 2007; Oberwinkler, 1985; Hibbett

and Thorn, 2001; Kirk et al., 2001; Hibbett and

Binder, 2002). According to the report of Marco

et al. (2005), a study was conducted with B. edulis

in Italy and Europe. It was a species complex and

possessed a genetic diversity that was difficult to

classify by morphology alone because the

morphological variation of the mushroom was

very little. This also corresponded to the study

of Mello et al. (2006) in to Boletus that were

edible and naturally grown in Europe. It found

that the taxonomic classification of 10 groups of

mushroom could not be done through morphology

alone.



Fig 2. Maximum-likelihood trees for 31 sequences from 11 species of the edible mushrooms in Koak

Ngam Forest. Bootstrap support for neighbor-joining, parsimony and posterior probability based on the

likelihood ratio test, respectively, are shown above or near the branch. Scale bar represents 0.01

substitutions per nucleotide position.




Table 2. Edible Mushrooms collected in Koak Ngam Forest, Maung, Maha Sarakham Province, Thailand.

Family Scientific mane

Amanitaceae Amanita hemibapha subsp. javanica Corner & Bas

A. princeps Corner & Bas.

A. caesaria (Fr.) Schwenitz

A. onusta (Howe) Saccardo

Termitomyces fuliginosus Heim

T. eurhizus (Berk.) Heim

Termitomyces microcarpus (Berk. & Broom) Heim

Astracaceae Astraeus hygrometricus (Pers. Ex Pers) Morgan

A. asiaticus C. Phosri, M. P. Marthin & R. Watling

Boletaceae Tylopilus visidulus (Pat.) Lee & Watling,

Phylloporus rhodoxanthus (Schw.ex Fr.) Bresadola

Xerocomus subtomentosus (Li:Fr.) Quel.

Phlebopus braunii (Bres.) Singer

(Berk.) Singer

Boletus edulis Bull. ex Fr.

B. mottii Thiers

B. minitopallescens Smith & Thiers

Cantharellaceae Cantharellus minor Peck

Clavulina cristata (Fr.) Schroeter

Mdnayastraceae Mycoamaranthus cambodgensis (Pat.)

Russulaceae Russula densfolia (Secr.) Gill.

R. cascadensis Schaeffer

R. luteotacta Rea

R. paludosa Britzlemayr

R. delica Fr.

R. aeruginea Lindbl.

R. violeipes Quelet

R. cyanoxantha (Schaeff. ex Secr.) Fr.

Lactarius aurantiacus (Vahl. ex)

L. glaucescens Crossl.

Tricholomataceae Tricholoma crassum (Berk.) Sacc.



Species Number Mean of intraspecific Mean-Max(%)

of samples between species (%)

1 Amanita hemibapha subsp. javanica Corner 3 1.5 0-4.8 & Bas

2 A. princeps Corner & Bas. 3 0.31 0-0.50

3 Termitomyces fuliginosus Heim 2 0 0

4 Russula luteotacta Rea 3 7.9 1.6-9.3

5 R. cascadensis Schaeffer 1 - -

6 R. paludosa Britzlemayr 2 0 0-1.15

7 R. aeruginea Lindbl. 3 0.6 0-0.9

8 R. violeipes Quelet 2 0 0-2.67

9 Xerocomus subtomentosus (Li:Fr.) Quel. 6 2.8 1.5-4.67

10 Boletus edulis Bull. ex Fr. 3 2.1 0-3.3

11 Astraeus hygrometricus (Pers. Ex Pers) Morgan 3 1.5 0.5-2.0

total 31

Table 3. Range and average intraspecific and interspecific genetic divergences based on the ITS sequences

from edible mushrooms in Koak Ngam Forest, Maung, Maha Sarakham, Thailand.

According to the study of the phylogenetics

of Boletaceae, which were divided into several

groups that corresponded to the study of Leonardi

et al. (2005) who studied the variation in

mushrooms of the genus Boletus, they could be

divided into four groups, which corresponded to

the plant morphology of each species. DNA

barcodes can be used to classify species of

mushroom (Beugelsdijk et al., 2008). According to

such a study, it was found that the classification

of Boletus into different species could be done

by some morphological characteristics, and that

there was no genetic difference. Using the

appearance, color, lamellae and symbiotic

relationships with plants of the mushroom against

the morphology alone to classify the species of

the mushroom might lead to inaccuracies in the

classification. Genetic markers help to solve the

problems and limitations of species identification.

Phylogenetic study based on the ITS of Boletaceae

was divided into two groups. The Boletus species

formed two distinct monophyletic clades. The X.

subtomentosus (Li:Fr.) Quel. clade was divided

into three major clades. These three groups have

a high levels of genetic divergence (2.8 % Kimura

2-parameter genetic distance). This might indicate

the existence of cryptic diversity in this species

(Donnell, 1993; Muthumeenakshi et al., 1994;

Sreenivasaprasad et al., 1996; Balardin and Kelly,

1998; Miller, 2002). Basidiomycetes were found

to have high genetic variation of 3.3% (Nilsson et

al., 2008). Molecular studies of the Russulaceae

indicated that this family could be split into

several genera, due to the individuals under this

species being much diversified. The fact that the

physical appearance, size and color of Russula




were very similar, might lead to inaccurate

classification and identification of the mushroom,

especially in doing so for Russula sp. (Oberwinkler,

1985; Hibbett and Thorn, 2001; Kirk et al., 2001;

Hibbett and Binder, 2002; Dai, 2007). The study

in Europe classified Russula sp. as a species

complex (Sarnari, 2008).The molecular marker

frequently was used for fungal barcoding of is the

ITS sequences (Begerow et al., 2010). DNA

barcodes based on ITS sequences have been used

successfully to identify several fungal species.

Jargeat et al. (2010) used ITS sequences for

population genetic study and for species

identification of the T. scalpturatum complex.

The results indicated low intraspecific genetic

variation (<0.2% K2P distance); thus, ITS sequences

were effectively used to identify species of this

complex.

However, great intraspecific variation was

reported for fungi. Mean intraspecific genetic

divergence for the K2P genetic distance of the

kingdom fungi was 2.51% (±4.57) with a range of

1.96% in the Ascomycota to 5.63% in the

Chytridiomycota. The average intraspecific genetic

divergence in Basidiomycota was 3.33% (Nilsson

et al., 2008). Due to the great variation in the

intraspecific genetic divergence, the 3% threshold

for a DNA barcode (Hebert et al., 2003) might not

be appropriated for fungal DNA barcodes. Thus,

another method based on the neighbor joining

tree constructed from the K2P genetic distance

could be applied (Guarro et al., 1990; Monchai et

al., 2004; Marco et al., 2005; Mello et al., 2006;

Ro et al., 2007; Stockinger et al., 2010).

High levels of genetic divergence among

Russulaceae in Koak Ngam Forest Muang, Maha

Sarakham, Thailand were found. Intraspecific

genetic divergences of the Russulaceae were in

the range from 0% to 7.9%. The greatest

intraspecific divergence was found in R. luteotacta.

Among the 11 species examined, intraspecific

variation is unlikely to identify these species.

However, because 10 of the 11 species were

monophyletic, the neighbor joining tree could be

used effectively to identify species. Therefore, the

DNA barcode based on the intraspecific versus

interspecific genetic divergence is unlikely to

identify these species. However, because 10 of

the 11 species were monophyletic, the neighbor

joining tree could be used effectively to identify

species.

Acknowledgements

This study was financially supported by a

grant from the National Research Council of

Thailand and Rajabhat Maha Sarakham University,

Thailand. I would like to thank Assoc. Prof. Dr.

Pairot Pramual (Mahasarakham University,

Thailand) for comments on an earlier version of

the manuscript.



REFERENCES

Arora, D. 1986. Mushroom demystified a comprehensive guide to fleshy Fungi. 2nd ed. Tenspeed press,

Berkeley. 420. pp.

Balardin, R.S. and Kelly, J.D. 1998. Interaction between Colletrichum lindemuthianum Races and Gene

Pool Diversity in Phaseolus vulgaris. Journal of the American Society for Horticultural Science.

123(6): 1038-1047.

Begerow, D., Nilsson, H., Unterseher, M. and Maier, W. 2010. Current state and perspectives of fungal DNA

barcoding and rapid identification procedures. Applied Microbiology and Biotechnology. 87: 99–108.

Beugelsdijk, S., Linde, V.D., Zuccarello, G.C., Bakker, D.H.C., Draisma, S.G.A. and Noordeloos, M.E. 2008. A

phylogenetic study of Boletus section Boletus in Europe. Persoonia. 20: 1–7.

Benjawattananon, R., Teerakulpisut, P. and Pupanrot, V. 2008. A study of the biodiversity of mushrooms

and a development of the toxic mushrooms taxonomy using multiple approaches; A Case study

at Thalee Sub-District, Thalee District, Loei Province. National Research council of Thailand.

Boa, E.R. 2004. Wild edible fungi: a global overview of their use and importance topeople. Non-wood

Forest Products 17, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy.

Chandrasrikul, A., Poonpilai, S., Uthaiwan, S., Tsutomu, M., Yoshinori, N. and Yasuaki, M. 2551. Diversity

of mushroom and macrofungi in Thailand. 1 st . Kasetsart university press, Bangkok. 514 p.

Donatha, D.T. 2012. Termitomyces species from Tanzania, Their Cultural Properties and Unequalled

Basidiospores. Journal of Biology and Life Science. 3(1): 140 – 159.

Chang, S.T. and Miles, P.G. 1984. A new look at cultivated mushrooms. Bioscience. 34(6), 358-362.

Crisan, E.V. and Sands, A. 1978. Nutritive value. In: Chang ST, Hayes WA (eds) The Biology and cultivation

ofedible mushrooms. Academic Press, Inc. New York. 58-62 pp.

Dai, Y.C. 2007. Systematic revisit of Sparsitubus (Basidiomycota, Aphyllophorales), an unusual cyphelloid

polypore from China. Fungal Diversity. 25: 37– 47.

Fischer, M. and Binder, M. 2004. Species recognition, geographic distribution and host- pathogen

relationships: a case study in a group of lignicolous basidiomycetes, Phellinus s.l. Mycologia. 96:

799-811.

Guarro, J., Gene, J. and Stchigel, A.M. 1999. Development in fungal taxonomy. Clinical Microbiol. Research.

12(3) : 454-500.

Grand, L.F. and Vernia, C.S. 2006. Biogeography and hosts of poroid wood decay fungi in North Carolina:

species of Fomes, Fomitopsis, Fomitella and Ganoderma. Mycotaxon. 94: 231–234.

Hebert, P.D., Cywinska, A., Ball, S.L. and deWaard, J.R. 2003. Biological identifications through DNA barcodes.

Proceeding Biological sciences/ The Royal Society. February 7, 270(1512) : 313-21.

Hibbett, D.S. and Binder, M. 2002. Evolution of complex fruiting body morphologies in homobasidiomycetes.

Proceedings of the Royal Society of London Series B. 269: 1963-1969.

Hibbett, D.S. and Thorn, R.G. 2001. Basidiomycota: Homobasidiomycetes. The mycota VII Part B. Systematics

and evolution. McLaughlin/McLaughlin/Lemke (Eds.) Springer-Verlage, Berlin Heidelberg. 121 -166.

pp.




Jargeat, P., Florent, M., Fabian, C., Herve, G., Moreau, P-A. and Monique, G. 2010. Phylogenetic species

delimitation in ectomycorrhizal fungi and implications for barcoding: the case of the Tricholoma

scalpturatum complex (Basidiomycota). Molecular Ecology. 19: 5216–5230.

Klinhom, U., Klinhom, W. and Kanchanamayoon, W. 2003. Mushroom and Traditional Knowledge in

Northeastern Thailand. Proceedings of The 2nd International conference on Medicinal Mushrooms

and the Intonation Conference on Biodiversity and Bioactive Compounds, 17–19, July.

Kirk, P.M., Cannon, P.F., Minger, D.W. and Stalpers, J.A. 2008. Dictionary of the fungi. 10th edn. CAB

International, Oxon. 1–771 pp.

Leonardi, M., Francesco, P., Andrea, R., Giampaolo, S. and Giovanni, P. 2005. Assessment of inter-and

intra-specific variability in the main species of Boletus edulis complex by ITS analysis. FEMS

Microbiology Letters. 243 : 411–416.

Marco, L., Francesco, P., Andrea, R., Giampaolo, S. and Giovanni, P. 2005. Assessment of inter- and intra-

specific variability in the main species of Boletus edulis complex by ITS analysis. FEMS Microbiology

Letters. 243 : 411–416.

Manian, S., Sreenivasaprasad, S., Bending, G.D. and Mills, P.R. 2001. Genetic diversity and interrelationships

among common European Suillus species based on ribosomal DNA sequences. FEMS Microbiology

Letters. 204: 117–121.

Mello, A. 2006. ITS primers for the identification of marketable boletes. Journal of Biotechnology. 121:

318-329.

Miller, S.L. and Buyck, B. 2002. Molecular phylogeny of the genus Russula in Europe with a comparison

of modern infrageneric classifications. Mycology research. 106(3): 259-276.

Monchai, M.,Thanwalee, S-N., Nantakorn, B., Sureelak, R. and Neung, T. 2005. Phylogenetic Diversity of

Wild Edible Russula from Northeastern Thailand on the Basis of Internal Transcribed Spacer Sequence.

Science Asia. 31: 323-328.

Muthumeenakshi, S., Mills, P.R., Brown, A.E. and Seaby D.A. 1994. Intraspecific molecular variation among

T. hazinum isolates colonizing compost in Brirtish Isles. Microbiology. 140: 769-777.

Nilsson, R.H., Kristiansson, E., Ryberg, M., Hallenberg, N. and Larsson, K-H. 2008. Intraspecific ITS Variability

in the Kingdom Fungi as Expressed in the International Sequence Databases and Its Implications

for Molecular Species Identification. Evolutionary Bioinformatics. 4: 193–201.

Oberwinkler, F. 1985. Anmerkungen zur Evolution und Systematik der Basidiomyceten. Botanische

Jahrbücher fur Systematik. 107, 541–580.

O’Donnell, K. 1993. Fusarium and its near relatives. In The Fungal Holomorph: mitotic, meiotic and

pleomorphic speciation in fungal systematics (D. R.Reynolds & J. W. Taylor, eds) : 225±233. CAB

International, Wallingford.

Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning. 2015. Biodiversity in Thailand. Available

from: http://chm-thai.onep.go.th/chm/bio_th.html. [June 15, 2015].

Paraskevi, K., Ouzouni, Petridis, D., Koller, W-D., Kyriakos, and Riganakos, A. 2009. Nutritional value and

metal content of wild edible mushrooms collected from West Macedonia and Epirus, Greece. Food

Chemistry. 115: 1575–1580.



Richardson, M.J. 1970. Studies of Russula emetica and other agarics in a Scots pine plantation. Transactions

ofthe British Mycological Society. 55: 217-229.

Ro, H-S., Kim, S.S., Ryu, J.S., Jeon, C-O., Lee, T.S. and Lee, H-S. 2007. Comparative studies on the diversity

of the edible mushroom Pleurotus eryngii: ITS sequence analysis, RAPD fingerprinting, and

physiological characteristics. Mycological research. 710 –715.

Sambrook, J., Fritsch, E. F. and Maniatis, T. 1989. Molecular Cloning: A Laboratory Manual, 2nd ed.,

Plainview, Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York.

Sanmee, R., Dell, B., Lumyong, P., Izumori, K. and Lumyong, S. 2003. Nutritive value of popular wild edible

mushrooms from northern Thailand. Food Chemistry. 82(4): 527–532.

Sanoamuang, N. 2010. Wild Mushroom of Thailand : Biodiversity and Utilization.Universal Graphics and

Trading Publishisng, Publishing LTD. Bangkok. 426. pp.

Sarnari, M. 2005. Monografia illustrata del Genere Russula in Europa. Tomo Secondo. Associazione

Micologica Bresadola,Trento., Centro Studi Micologici, Trento.768. pp.

Singer, R. 1986. The Agaricales in Modern Taxonomy. Koeltz Scientific Books Koeningstein.

Sitta, N. and Floriani, M. 2008. Nationalization and globalization trends in the wild mushroom commerce

of Italy with emphasis on porcini (Boletus edulis and allied species). Economic Botany. 62: 307–322.

Sreenivasaprasad, S., Mill, P.R., Mehan, B.M. and Brown, A.E. 1996. Phylogenetic and systematic of 18

Colletotrichum species base on ribosomal DNA spacer sequences. Genome. 39: 499-512.

Stockinger, H., Krüger, M. and Schüßler, A. 2010. DNA barcoding of arbuscular mycorrhizal fungi. New

Phytologist. 187: ysis Using Parsimony (and other methods). beta version 4.0d64. Sinauer Associates,

Sunderland, MA.

Tamura, K., Stecher, G., Peterson, D., Filipski, A. and Kumar, S. 2013. MEGA6: Molecular Evolutionary

Genetics Analysis Version 6.0. Molecular Biology and Evolution. 30: 2725-2729.

Thompson, J.D., Gipson, T.J., Plewmak, F., Jeanmougin, F. and Higgins, G.D. 1997. The Clustal X windows

interface: flexible strategies for multiple sequence alignment aided by quality analysis tools. Nucleic

Acids Research. 25(24): 4876– 4882.

White, T.J., Bruns, T., Lee, S. and Taylor, J. 1990. Amplification and direct sequencing of fungal ribosomal

RNA genes for phylogenetics. In PCR protocols. A guide to Methods and Applications (ed.Innes,

M.A.,Gelfand, D.H., Sninsky, J.J. & White T.J.), pp. 315-322. Academic Press, Inc.: San Diego, California.

Zhao, P., Jing, L. and Zhuang, W-Y. 2011. Practice towards DNA barcoding of the nectriaceous fungi. Fungal

Diversity. 46: 183–191.





การคดเลอกยสตทมความทนตอแรงกดดนและการแปรผนอณหภมตอการผลตเอทานอล

โดยใชน�าออยเปนแหลงคารบอน

การคดแยกยสตทนรอนจากตวอยางชานออยของโรงงานน�าตาลดวยอาหาร Yeast extract-Peptone-

Dextrose(YPD)mediumทเตมเอทานอลรอยละ4(v/v)บมทอณหภม37องศาเซลเซยสสามารถคดแยกยสตได

ทงหมด98ไอโซเลตคดเลอกยสตทมความสามารถผลตเอทานอลจากการสรางแกสในอาหารเหลวพบวามยสตจ�านวน

23ไอโซเลตทสรางแกสตงแต4.0-5.0เซนตเมตรในหลอดดกแกสการทดสอบความทนตออณหภมและความทนตอ

น�าตาลพบวายสตทคดเลอกไดทกไอโซเลตสามารถเจรญไดดทอณหภม37-45องศาเซลเซยสมบางไอโซเลตทสามารถ

เจรญไดดทอณหภม47องศาเซลเซยสไดแกรหสBRMU02,BRMU03,BRMU04,BRMU06,BRMU08,BRMU12,

BRMU17,BRMU19,BRMU29และBRMU30อยางไรกตามยสตทคดเลอกทกไอโซเลตไมสามารถเจรญไดทอณหภม

50องศาเซลเซยสผลการทดสอบความทนตอน�าตาลพบวายสตทคดเลอกไดทกไอโซเลตสามารถเจรญไดดทความเขม

ขนกลโคสสงสดรอยละ30(w/v)และมยสต9ไอโซเลตทเจรญไดดทความเขมขนไซโลสสงสดรอยละ20(w/v)การ

ผลตเอทานอลในอาหารสงเคราะหทอณหภม37องศาเซลเซยสพบวายสตรหสBRMU29,BRMU19และBRMU08

ใหผลไดเอทานอลสงสดเปนรอยละ7.28,7.05และ6.89(%,v/v)ตามล�าดบเมอศกษาผลของอณหภม37,40และ

45องศาเซลเซยสตอการผลตเอทานอลพบวายสตรหสBRMU29สามารถผลตเอทานอลไดดทสดเปนรอยละ3.76,

3.64และ3.68(w/v)ทเวลา36,48และ60ชวโมงตามล�าดบจากงานวจยในครงนพบวายสตทง3ไอโซเลตม

ความนาสนใจในการน�าไปใชเปนเชอตงตนเพอผลตเอทานอล เนองจากสามารถเจรญไดดและผลตเอทานอลไดสงท

อณหภมสง และยงมความสามารถในการทนตอน�าตาลความเขมขนสงซงจะชวยในการลดการปนเปอนของจลนทรย

อนในระหวางการหมก

ค�าส�าคญ :การสรางแกส,น�าออย,ยสตทนรอน,อณหภมสง,เอทานอล

บทคดยอ

กสมาวด ฐานเจรญ*, จรานนท ส�าโรงพล, พรสดา แกนนาค�า และพชรพร บญลตร

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ถนนนครสวรรค ต�าบลตลาด อ�าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000




Screening of Stress Tolerant Yeast and Temperature Variable for Ethanol used Sugarcane Juice as a Carbon Source

Isolationofthermotolerantyeaststrainfromsugarcanebagassesinsugarfactorywascarried

outinYeastextract-Peptone-Dextrose(YPD)mediumwithethanol4%(v/v)andincubationat37

oC.Ninety-eightthermotolerantyeastisolateswerescreenedthatareabletoproduceethanol

fromgasesgeneratedinliquidyeastindicating23isolatesgasgeneratedfrom4.0-5.0cminaDurham

tube.Studyofosmotolerantandthermotolerantshowedthatselectedyeastisolatesgrew

wellattemperaturesof37-45oC,whilesomeisolatescouldgrowwellatatemperatureof47oC

includingBRMU02,BRMU03,BRMU04,BRMU06.,BRMU08,BRMU12,BRMU17,BRMU19,BRMU29and

BRMU30;butallselectedyeastisolateswereunabletogrowatatemperatureof50oC.Osmotolerant

resultsexhibitedallisolatescouldgrowwellatglucoseconcentration30%(w/v)andnineisolates

thatgrewwellatxyloseconcentration20%(w/v).Ethanolinsynthesismediumat37oCwhich

wasproducedfromBRMU29,BRMU19andBRMU08yielded7.28,7.05and6.89(%,v/v)respectively.

Variableofhightemperatureforethanolproductioninsugarcanejuicefermentationmedium,

including37,40and45°CshowedthatBRMU29canproducedthehighestethanolat3.76,3.64

and3.68%(w/v)at36,48and60hoursrespectively.Theresearchrevealedthatthreeyeastisolates

wereinterestinginapplyingtoastarterculturefortheproductionofethanolbecauseitcouldgrow

well andproduced ethanol at high temperatures. They also have the ability to tolerate high

concentrationsofsugartoreducedthecontaminationofothermicrobesduringfermentation

.

Keywords :Gasproduction,Sugarcanejuice,ThermotolerantYeast,Hightemperature,Ethanol

ABSTRACT

Kusumawadee Thancharoen*, Jiranan Sumrongpol, Pornsuda Kannakam and

Patchareeporn Boonyalit

Department of Biology, Faculty of Science and Technology, Rajabhat Mahasarakham University,

Nakronsawan road, Mueng, Maha Sarakham 44000





บทนำ�

ปจจบนหลายประเทศ เชน ประเทศบราซล จน

ฝรงเศสองกฤษอนเดยและแอฟรกาใตมการผลตเอทา

นอลเพอใชเปนน�ามนเชอเพลงเนองจากสภาวะเศรษฐกจ

ทเกดจากราคาน�ามนดบทสงขน โดยกระบวนการผลตเอ

ทานอลนยมใชวธการหมกพบวา60เปอรเซนตทวโลกม

การผลตเอทานอลจากพชทมน�าตาล ไดแก กากน�าตาล

ขณะทประเทศแถบยโรปใชผกกาดหวานและขาวฟางเปน

วตถดบ ประเทศไทยกประสบปญหาราคาน�ามนจาก

ปโตรเลยมทสงขนเชนกน เนองจากตองน�าเขาน�ามนจาก

ตางประเทศเกอบทงหมด(Pimpakan,2012)รฐบาลสง

เสรมการผลตเอทานอลเพอเปนเชอเพลงและไดสนบสนน

ใหมการใชเอทานอลผสมกบน�ามนเบนซนประมาณ 10-

20% เพอผลตแกสโซฮอล การใชแกสโซฮอลนอกจากจะ

ชวยลดเงนตราทจะใชชอน�ามนจากตางประเทศแลว ยง

ชวยลดปญหาราคาตกต�าของผลผลตทางการเกษตร เชน

ออยและมนส�าปะหลง(Limtongetal.,2008)พบวา

90% ของการผลตเอทานอลไดมาจากกระบวนการการ

หมก (Fermentation) ทเหลอไดจากการสงเคราะห

(Synthesis) จลนทรยทสามารถผลตเอทานอลไดมหลาย

ชนด ยสตถกน�ามาใชผลตเอทานอลอยางแพรหลาย

เนองจากสามารถเจรญเตบโตไดเรวและมปรมาณมาก

นอกจากนยสตเปนจลนทรยทมความปลอดภย และม

ประสทธภาพมากทสดส�าหรบการเปลยนน�าตาลเปนเอทา

นอลในสมยดงเดมไดถกน�ามาใชในอตสาหกรรมการหมก

กลโคสจากผลผลตทางการเกษตรเปนเอทานอล(Haggran

etal.,2014).ยสตพบในสภาพแวดลอมทหลากหลายแต

จะพบบอยทสดจากตวอยางทอดมไปดวยน�าตาลนอกจาก

นยสตบางชนดสามารถพบในดนและแมลงในการคดเลอก

ยสตส�าหรบใชในอตสาหกรรมคณสมบตทจ�าเปนคอ

ลกษณะสรรวทยาทเฉพาะเจาะจง ไดแก ความทนตอ

อณหภมสงความทนตอน�าตาลกลโคสและความทนตอเอ

ทานอลทมความเขมขนสงดงนนยสตจงถกน�ามาใชในการ

ผลตเชอเพลงทางชวภาพ แหลงคารบอนในการผลต

พลงงานทางเลอกทส�าคญ คอ น�าตาล แปงจากพชผล

ทางการเกษตรและวสดลกโนเซลลโลส

ประเทศไทยเปนประเทศเขตรอน การหมกเอทา

นอลทอณหภมสงเปนสงจ�าเปนส�าหรบการผลตเอทานอลท

มประสทธภาพโดยอณหภมเฉลยตอวนมกจะสงตลอดทงป

ขอดของการหมกทอณหภมสงไมไดมเพยงลดความเสยงของ

การปนเปอนจากจลนทรยแตยงลดคาใชจายในการระบาย

ความรอน และสามารถเกดการหมกไดรวดเรว ดงนนจง

จ�าเปนตองใชยสตสายพนธทมประสทธภาพทสามารถทน

ตออณหภมสง เมอเรวๆ นนกวจยไดพยายามทจะคดแยก

สายพนธของยสตททนอณหภมสงและมความสามารถใน

การเจรญเตบโตในเอทานอลเขมขนสง Saccharomyces

cerevisiaeเปนยสตทมความสามารถในการเปลยนน�าตาล

ซโครสใหเปนน�าตาลกลโคสและฟรกโตสแตมขอจ�ากดใน

ชวงอณหภมทเหมาะสมส�าหรบการผลตเอทานอลเทากบ

30-35 องศาเซลเซยส ดงนนจงเปนเหตผลใหน�าไปสการ

ศกษาความสามารถของยสตทนอณหภมสง โดยลกษณะท

ส�าคญของยสตทใชเปนเชอตงตนในโรงงานอตสาหกรรม

จ�าเปนตองมผลผลตเอทานอลทสง (>90.0% ของผลผลต

ทางทฤษฎ)มความทนทานตอเอทานอล(>40.0กรม/ลตร)

มอตราการผลตเอทานอลสง (>1.0 กรม/ลตร/ชวโมง)

สามารถเจรญเตบโตในอาหารทงายและราคาไมแพงมความ

ตานทานตอสารยบยง และมความทนตอพเอชทเปนกรด

หรออณหภมทสงขนจากรายงานพบยสตทนอณหภมสงและ

สามารถผลตเอทานอลไดเชนS.cerevisiae(สายพนธทม

การปรบปรงพนธกรรม),S.diastaticus,Kluyveromyces

marxianusและPichiakudriavzevii, (Zabedetal.,

2014)ส�าหรบน�าออยยงไมคอยมผใชส�าหรบการผลตเอทา

นอลในประเทศไทยซงอาจจะเปนเพราะประเทศไทยใชน�า

ออยส�าหรบผลตน�าตาลทราย โดยเปนผผลตและสงออก

น�าตาลทรายส�าคญของโลกส�าหรบประเทศไทยมการปลก

ออยในหลายพนททงภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ

และภาคกลางโดยมรายงานการวเคราะหน�าตาลทเปนองค

ประกอบในน�าออยไดแกซโครส12.75±0.28,กลโคส

1.58±0.10,ฟรกโตส1.51±0.24และน�าตาลทงหมด

15.84 ± 0.59% จงมความนาสนใจในการใชเปนแหลง

คารบอนเพอการผลตเอทานอล ดงนนงานวจยนจงมงเนน

ในการศกษาประสทธภาพของยสตทนรอนและทนตอ

น�าตาลทมความเขมขนสงเพอผลตเอทานอลโดยใชน�าออย

ทมอยางแพรหลายในทองถนเปนแหลงคารบอน




1. การคดแยกยสตจากชานออย

คดแยกยสตทนอณหภมสงจากชานออยของโรงงาน

น�าตาลโดยenrichmenttechniqueในYeastextract

Peptone Dextrose (YPD)medium (ประกอบดวย

yeastextract10กรมตอลตร,glucose20กรมตอลตร,

peptone20กรมตอลตรโดยเตมabsoluteethanol

4% v/v) ชงชานออย 10 กรม ลงใน YPDmedium

ปรมาตร100มลลลตรบมทอณหภม37องศาเซลเซยส

อตราการเขยา 150 รอบตอนาท เปนเวลา 72 ชวโมง

spreadplateบนอาหารYPDagarplateบมทอณหภม

37องศาเซลเซยสเปนเวลา72ชวโมงหลงจากนนแยก

เปนโคโลนเดยวในอาหารชนดเดม ศกษาลกษณะทาง

สณฐานวทยาแลวจงเกบในYPDagarslantทอณหภม

4องศาเซลเซยสจนกวาจะน�าไปใชในการทดลองตอไป

2. การคดเลอกยสตทมคณสมบตในการผลตเอทานอล

(Brooks, 2008)

เตรยมอาหารทดสอบการสรางกาซคารบอนได

ออกไซด (ประกอบดวย yeast extract 3 กรมตอลตร,

peptone5กรมตอลตร,glucose20กรมตอลตร)บรรจ

หลอดดกแกสในหลอดทดลองทมอาหารปรมาตร 8

มลลลตร เตมเชอตงตน 1 ลป บมทอณหภม 37 องศา

เซลเซยส ตรวจสอบผลการสรางกาซคารบอนไดออกไซด

ทก24ชวโมง(เปนเวลา72ชวโมง)ท�าการคดเลอกเชอ

ยสตทนอณหภมสงทสรางแกสในปรมาณสงสด

3. การทดสอบความทนตออณหภมสง

เพาะเชอยสตทคดเลอกไดจากขอ 2 บนอาหาร

YPDagarplateโดยแปรผนอณหภมทใชในการบมไดแก

37,40,42,45,47และ50องศาเซลเซยสบนทกผลการ

เจรญตามแนวเขยเชอทเวลา24,48และ72ชวโมง

4. การทดสอบความทนตอน�าตาล

แปรผนความเขมขนของน�าตาลกลโคสและไซโลส

ท 5,10,15,20,25และ30%ในอาหารYPDagar

plateและyeastextract-peptone-xylose(YPX)agar

plate (ประกอบดวย yeast extract 10กรมตอลตร,

xylose20กรมตอลตร,peptone20กรมตอลตร)เขย

เชอยสตลงบนอาหาร บมทอณหภม 37 องศาเซลเซยส

บนทกผลการเจรญตามแนวเขยเชอทเวลา24,48และ72

ชวโมง

5. การเตรยมเชอตงตน

เตรยมอาหารเลยงเชอ YPDmedium เขยเชอ

ยสตลงในอาหารบมทอณหภม37องศาเซลเซยสอตรา

การเขยา150รอบตอนาท เปนเวลา24ชวโมง(วดคา

การดดกลนแสงความยาวคลน600nmก�าหนดเชอเรม

ตนเทากบ1.0)

6. การคดเลอกยสตทสามารถผลตเอทานอลในอาหาร

สงเคราะห

เตมเชอยสตตงตนทเตรยมจากขอ 5 ลงในอาหาร

หมกfermentationmedium(ประกอบดวยไดแอมโมเนย

มซลเฟตรอยละ0.1,โปแตสเซยมไดไฮโดรเจนฟอสเฟตรอย

ละ0.1,แมกนเซยมซลเฟตเฮปตะไฮเดรตรอยละ0.1และ

กลโคสรอยละ18)ปรบพเอชเทากบ5.0(Limtongetal.,

2007) บมบนเครองเขยาความเรวรอบ 120 รอบตอนาท

เปนเวลา 48 ชวโมง เกบตวอยางโดยการปนเหวยงท

ความเรว8,000รอบตอนาท เปนเวลา5นาทวเคราะห

ปรมาณเอทานอลดวยเครองHighPerformanceLiquid

Chromatography(HPLC)

7. การแปรผนอณหภมตอการผลตเอทานอลในน�าออย

เตมเชอยสตตงตนลงในอาหารหมก sugarcane

juice fermentationmedium ทมน�าออยเปนแหลง

คารบอน(18องศาบรกซ)ปรบพเอชเทากบ5.0(Limtong

etal.,2007)บมบนเครองเขยาความเรวรอบ120รอบ

ตอนาท เปนเวลา72ชวโมงเกบตวอยางทก12ชวโมง

วดความขนของเซลลทเพมขนดวยเครองวดคาการดดกลน

แสงทความยาวคลน 600 นาโนเมตร วเคราะหปรมาณ

น�าตาลและเอทานอลดวยเครองHPLC




1. การคดแยกยสตทนรอน

การคดแยกยสตทนรอนจากตวอยางกากออยทเกบ

จากโรงงานน�าตาลมตรภเวยงจงหวดขอนแกนทงหมด15

ตวอยางสามารถคดแยกยสตทนรอนไดทงหมด98ไอโซ

เลท(ไมไดแสดงผล)โคโลนสวนใหญมสครมผวโคโลนมน

วาวขอบโคโลนเรยบระดบความนนของโคโลนมความนน

โคงและรปแบบโคโลนกลม

2. การคดเลอกยสตทนรอนทมความสามารถในการหมก

ยสตจ�านวนทงหมด 98 ไอโซเลต ทดสอบความ

สามารถในการสรางแกสในอาหารเหลว ผลการทดลอง

แสดงดงตารางท1


ตารางท 1ปรมาณแกสและความสามารถในการตกตะกอนของยสต

รหสยสต ปรม�ณแกส

(เซนตเมตร)

ก�รเจรญใน

อ�ห�รเหลว



ก�รเจรญใน

อ�ห�รเหลว

BRMU01 0.1 เจรญทวหลอด BRMU 50 4.6 ตกตะกอน

BRMU02 4.0 ดานบน BRMU 51 4.5 ตกตะกอน

BRMU03 4.8 ตกตะกอน BRMU 52 0 ตกตะกอน

BRMU04 4.5 ตกตะกอน BRMU 53 0 เจรญทวหลอด

BRMU05 3 เจรญทวหลอด BRMU 54 0 เจรญทวหลอด

BRMU06 4.5 ดานบน BRMU 55 4.8 ตกตะกอน

BRMU07 0 เจรญทวหลอด BRMU 56 4.6 ตกตะกอน

BRMU08 4.0 ตกตะกอน BRMU 57 4.0 เจรญทวหลอด

BRMU09 5 ตกตะกอน BRMU 58 0.6 เจรญทวหลอด



BRMU12 5.0 ตกตะกอน BRMU 61 4.5 ตกตะกอน




BRMU16 5.0 เจรญทวหลอด BRMU 65 0 เจรญทวหลอด

BRMU17 4.5 ตกตะกอน BRMU 66 0 ตกตะกอน






ก�รเจรญ

ในอ�ห�รเหลว





BRMU19 4.8 ดานบน BRMU 68 0 เจรญทวหลอด







BRMU26 0 เจรญทวหลอด BRMU 75 0.3 เจรญทวหลอด



BRMU29 4.7 ดานบน BRMU 78 0 เจรญทวหลอด








BRMU 37 0 ตกตะกอน BRMU 86 0 เจรญทวหลอด

BRMU 38 0 เจรญทวหลอด BRMU 87 0 ตกตะกอน

BRMU 39 5 เจรญทวหลอด BRMU 88 0 เจรญทวหลอด


BRMU 41 4.2 ตกตะกอน BRMU 90 0 เจรญทวหลอด

ตารางท 1ปรมาณแกสและความสามารถในการตกตะกอนของยสต(ตอ)




BRMU 42 4.5 ตกตะกอน BRMU 91 4.5 ดานบน

BRMU 43 0 ตกตะกอน BRMU 92 0 ตกตะกอน

BRMU 44 3.5 ตกตะกอน BRMU 93 0 ตกตะกอน




BRMU 48 0 ตกตะกอน BRMU 97 0 ตกตะกอน


ผลการทดลองจากตารางท 1พบวา ยสตจ�านวน

23 ไอโซเลต สรางกาซคารบอนไดออกไซดอยในชวง

4.0–5.0เซนตเมตรไดแกยสตรหสBRMU02,BRMU03,

BRMU04, BRMU06, BRMU08, BRMU12, BRMU17,

BRMU19, BRMU29, BRMU30, BRMU34, BRMU35

,BRMU36,BRMU41,BRMU42,BRMU45,BRMU49,

BRMU50, BRMU51 ,BRMU55, BRMU56, BRMU61

และBRMU91ยสตสวนใหญมการเจรญทกนหลอดยกเวน

ยสตรหส BRMU15, BRMU16, BRMU18, BRMU21,

BRMU28, BRMU32, BRMU39 ,BRMU57, BRMU95,

BRMU96มการเจรญทวหลอดและยสตรหสBRMU02,

BRMU06, BRMU19, BRMU29, BRMU91มการเจรญ

ดานบนอาหารเลยงเชอโดยคณสมบตของการตกตะกอน

เปนคณสมบตทดของการเปนเชอตงตนในการผลตเอทา

นอลในระดบอตสาหกรรม เนองจากท�าใหงายตอการเกบ

เกยวและสามารถน�าเซลลยสตกลบมาใชใหมไดนอกจาก

นในการคดเลอกยสตทมความสามารถในการผลตเอทา

น อ ล ย ง ส า ม า ร ถ ท ด ส อ บ จ า ก ก า ร ส ร า ง ก า ซ

คารบอนไดออกไซดซงเปนการทดสอบความสามารถใน

การหมกเอทานอลในทางออมเนองจากกระบวนการหมก

เอทานอลจะมผลตภณฑหลก คอ เอทานอล และเกด

ผลพลอยไดคอกาซคารบอนไดออกไซดเสมอโดยกลโคส

100 กรม จะถกเปลยนเปนเอทานอล 51.1 กรม และ

คารบอนไดออกไซด48.9กรมโดยน�าหนกดงนนถายสต

สายพนธใดมปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดสงจงคาดวา

จะมแนวโนมในการผลตเอทานอลสงดวย

3. ความสามารถในการทนตออณหภมสง

ทดสอบความทนตออณหภมสงของยสตทคดเลอก

ไดจากขอ2จ�านวน23ไอโซเลตในอาหารYPDและYPX

agar plate โดยแปรผนอณหภมในการบม คอ 37, 40,

45,47และ50องศาเซลเซยสเปนเวลา48ชวโมงผล

การทดลองดงตารางท2

ผลการทดลองจากตารางท2พบวาทอณหภม50

องศาเซลเซยสไมมยสตสายพนธใดทสามารถเจรญไดโดย

อณหภมสงสดทยสตสามารถเจรญไดในงานวจยครงนคอ

47องศาเซลเซยสมจ�านวน13ไอโซเลตไดแกยสตรหส



BRMU51,BRMU55และBRMU91ในอาหารYPDagar

plate และ มยสตเพยงรหสเดยวทสามารถเจรญไดใน

อาหารทงYPDและYPXagarคอยสตรหสBRMU91

ตารางท 1ปรมาณแกสและความสามารถในการตกตะกอนของยสต(ตอ)











นอกจากนพบวาทอณหภม37,40และ45องศาเซลเซยส

ยสตทง23ไอโซเลตสามารถเจรญไดดในอาหารทง2ชนด

จากรายงานยสตสวนใหญในหองปฏบตการ และระดบ

อตสาหกรรมเจรญไดด เมออณหภมอยในชวง 20 – 30

องศาเซลเซยส แตมยสตบางสายพนธทมอณหภมสงสด

ส�าหรบการเจรญในชวง35–43องศาเซลเซยส(Walker,

1998)โดยอณหภมมผลตอสณฐานวทยาและความอยรอด

ของเซลลเนองจากอณหภมสงมผลท�าใหการแตกหนอของ

ยสตผดปกตผนงเซลลเจรญไมสมบรณการเพมขนาดเซลล

ตารางท 2ความสามารถของยสตทคดเลอกในการทนตออณหภมสง

รหสยสต อณหภม (ºC)

37 40 45 47 50

YPD YPX YPD YPX YPD YPX YPD YPX YPD YPX

BRMU 02 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 03 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 04 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 06 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 08 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ - -

BRMU 12 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 17 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 19 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 29 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 30 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 34 +++ +++ +++ ++ +++ +++ ++ - - -

BRMU 35 +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ + - -

BRMU 36 +++ +++ +++ +++ +++ +++ + - - -

BRMU 41 +++ +++ +++ +++ +++ +++ + - - -

BRMU 42 +++ +++ +++ +++ +++ +++ + - - -

BRMU 45 +++ +++ +++ ++ +++ +++ - - - -

BRMU 49 +++ +++ +++ ++ +++ +++ - - - -




BRMU 50 +++ +++ +++ ++ +++ +++ + + - -

BRMU 51 +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ - - -

BRMU 55 +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ + - -

BRMU 56 +++ +++ +++ ++ +++ +++ + - - -

BRMU 61 +++ +++ +++ ++ +++ +++ - - - -

BRMU 91 +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ ++ - -

หมายเหต +++=เจรญไดด(เจรญเตมแนวเขยเชอ)++=เจรญปานกลาง(เจรญเกอบเตมแนวเขยเชอ)

+=เจรญไดนอย(เจรญบางสวนของแนวเขยเชอ)-= ไมมการเจรญ

รหสยสต อณหภม (ºC)

37 40 45 47 50

YPD YPX YPD YPX YPD YPX YPD YPX YPD YPX

ตารางท 2ความสามารถของยสตทคดเลอกในการทนตออณหภมสง(ตอ)

ผดปกตมปรมาณของเหลวในเซลลเพมขนความ

สามารถในการเลอกผานของสารอาหารทจ�าเปนตอเซลล

ลดลงท�าลายพนธะไฮโดรเจนท�าใหโปรตนและกรดนวคล

อกเสอมสภาพสงผลใหกจกรรมการขนสงน�าตาลเขาเซลล

ยสตลดลงยบยงกระบวนการหายใจและการหมกแตเปน

ขอดส�าหรบการหมกเอทานอลโดยพบวาเมออณหภมเพม

ขนจาก25 เปน38องศาเซลเซยส เอนไซมจะถกยบยง

ท�าใหเกดการสะสมกรดไพรเวตและเอทานอลโดยเฉพาะ

กจกรรมของเอนไซมแอลกอฮอลดไฮโดรจเนส (alcohol

dehydrogenare)เกดไดดทอณหภม40องศาเซลเซยส

(Limtong, 1997) ยสตสามารถเจรญไดทอณหภม 40

องศาเซลเซยส และเจรญไดมากกวาถายสตสายพนธนน

เปนยสตทนรอนหรอยสตททนตออณหภมสง โดยยสตท

เจรญไดทอณหภมสงกวา 40 องศาเซลเซยส แตละสาย

พนธจะมการผลตเอทานอลในปรมาณทตางกนยกตวอยาง

เชนCandidatropicalisNCYC405,Shizosacchamyces

pombeYSC3หรอHansenulapolymorphaATCC

4516 สามารถผลตเอทานอลไดทอณหภม 40 องศา

เซลเซยส (Chaitep et al., 2012) ยสตทนรอนจะม

อณหภมทเหมาะสมในการเจรญเตบโตแตกตางกนออกไป

โดยทวไปยสตทนรอนทใชศกษาจะเจรญไดในอณหภม

ตงแต35องศาเซลเซยสขนไป(Edgardoaetal.,2008)



4. ความสามารถในการทนตอแรงดนออสโมซส

แปรผนความเขมขนของน�าตาลกลโคสและไซโลส

ไดแก5,10,15,20,25และ30%(W/V)ในอาหาร

YPDและYPXagarplateบมทอณหภม37องศาเซลเซยส

เพอทดสอบความทนตอแรงดนออสโมซส แสดงผลดง

ตารางท3

ผลการทดลองจากตารางท3พบวายสตทง23ไอ

โซเลตสามารถเจรญไดดในอาหารYPDagarทความเขม

ขนของน�าตาลสงสดเทากบ 30% (W/V) และในอาหาร

YPXagarทความเขมขนของน�าตาลเทากบ20%(W/V)

โดยมยสตทสามารถเจรญไดดทงหมด 9 ไอโซเลต ไดแก

ยสตรหส BRMU17, BRMU19, BRMU29, BRMU30,

BRMU34,BRMU35,BRMU42,BRMU49และBRMU61

นอกจากนพบยสตทเจรญไดปานกลางทความเขมขนของ

น�าตาลไซโลสสงสดเทากบ25%(W/V)ไดแกยสตรหส

BRMU29และBRMU49แสดงใหเหนวาน�าตาลกลโคส

ซงเปนน�าตาลคารบอน6อะตอมเปนแหลงคารบอนทยสต

ทกสายพนธสามารถใชในการเจรญเตบโตไดด แตน�าตาล

ไซโลสซงเปนน�าตาลคารบอน5อะตอมมยสตเพยงบาง

สายพนธทสามารถใชเพอการเจรญไดแกPichiastipitis

(Dubeyetal.,2012)Pachysolestannophilus(Lee,

1986)Candida jeffriesil (Nguyenetal.,2006)C.

tenuis (Kern et al., 1996) Schizosaccharomyces

pombe,Kluyveromycessp.(Mcmillan,1994)

ความเขมขนของแหลงคารบอนมความส�าคญในการ

สงเคราะหเซลล และการผลตเอทานอล การใชแหลง

คารบอนทมความเขมขนสงๆ ในการหมกเอทานอลมผล

ชวยลดการปนเปอนของจลนทรยชนดอนๆแตการใชแหลง

คารบอนความเขมขนสงๆ กมขอเสยในดานการยบยงการ

เจรญและการหมกเอทานอลเชนเดยวกนการยบยงนเกด

รหสยสต คว�มเขมขนของนำ�ต�ล (%, W/V)

กลโคส ไซโลส

5 10 15 20 25 30 5 10 15 20 25 30

BRMU 02 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ + - -

BRMU 03 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ - - -

BRMU 04 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ - -

BRMU 06 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ + -

BRMU 08 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ + -

BRMU 12 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ + -

BRMU 17 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 19 +++ +++ +++ +++ ++ +++ +++ +++ +++ +++ + -

BRMU 29 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ +

BRMU 30 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ + -

BRMU 34 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ + -

ตารางท 3 ความสามารถของยสตในการเจรญในอาหารทมน�าตาลความเขมขนสงขน




BRMU 35 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ + +

BRMU 36 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ ++ ++ + -

BRMU 41 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ +++ ++ + -

BRMU 42 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ + -

BRMU 45 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ + -

BRMU 49 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ -

BRMU 50 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ ++ + -

BRMU 51 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ ++ ++ ++ - -

BRMU 55 +++ +++ +++ +++ +++ ++ +++ +++ ++ ++ - -

BRMU 56 +++ +++ +++ +++ +++ ++ +++ +++ +++ ++ + +

BRMU 61 +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ +++ - -

BRMU 91 +++ +++ +++ +++ +++ ++ +++ +++ ++ ++ + +

หมายเหต +++=เจรญไดด(เจรญเตมแนวเขยเชอ)++=เจรญปานกลาง(เจรญเกอบเตมแนวเขยเชอ)

+=เจรญไดนอย(เจรญบางสวนของแนวเขยเชอ)-=ไมมการเจรญ

รหสยสต คว�มเขมขนของนำ�ต�ล (%, W/V)

กลโคส ไซโลส

5 10 15 20 25 30 5 10 15 20 25 30

ตารางท 3 ความสามารถของยสตในการเจรญในอาหารทมน�าตาลความเขมขนสงขน(ตอ)

จากแรงดนออสโมซส ท�าใหเซลลเกดกระบวนกา

รพลาสโมไลซสเมออยในน�าตาลทมความเขมขนสงเทากบ

14%โดยน�าหนกและมผลยบยงเอนไซมในกระบวนการ

ไกลโคไลซสสงผลใหประสทธภาพในการผลตเอทานอลลด

ลง (Lachance, 1990 ; Panchal & Tavares, 1990;

Limtong,1997)

5. การเปรยบเทยบการหมกเอทานอลทอณหภมสงใน

อาหารสงเคราะห

ในการผลตเอทานอลจากยสตทนรอนทมความ

สามารถในการหมกและทนอณหภมสงทง 23 ไอโซเลต

ทดสอบความสามารถโดยใช Fermentationmedium

บมท37องศาเซลเซยสเปนเวลา48ชวโมงเมอครบเวลา

วดปรมาณน�าตาลรดวซและเอทานอลทเกดขนพบวายสต

ทนรอนรหสBRMU29สามารถผลตเอทานอลไดปรมาณ



มากทสดเทากบรอยละ7.28(%,v/v)รองลงมาคอรหส

BRMU19เทากบ7.05และBRMU08เทากบ6.89(%,

v/v)(ภาพท1)

(ข)

ภาพท 1 การเปรยบเทยบผลการหมกเอทานอลจากยสต ทคดเลอกสายพนธ ต างๆ ในอาหารสงเคราะหท

อณหภม37องศาเซลเซยสทเวลา48ชวโมง

ภาพท 2เชอยสตรหสBRMU29(ก)โคโลนทเจรญบนอาหารแขงYPDบมทอณหภม37องศาเซลเซยสเปนเวลา48ชวโมง

และ(ข)ลกษณะของเซลลภายใตกลองจลทรรศนก�าลงขยายภาพ1,000เทา




6. ผลของอณหภมสงทมตอการผลตเอทานอล

ใชยสตจ�านวน3ไอโซเลตทคดเลอกจากขอ5ซง

ใหเอทานอลสงสดสามล�าดบแรก เพอหมกเอทานอลใน

อาหารเหลว sugarcane juicemedium โดยแปรผน

อณหภมในการหมกไดแก37,40และ45องศาเซลเซยส

ผลการทดลองแสดงดงภาพท2จากภาพท2ทอณหภม

37,40และ45องศาเซลเซยสพบวายสตทมการผลต

เอทานอลไดดทสด คอ ยสตรหส BRMU29 มคาเทากบ

6.67, 6.67 และ 6.61% ตามล�าดบ ส�าหรบยสตรหส

BRMU08 และ BRMU19 มการผลตเอทานอลทต�ากวา

รหสBRMU29โดยรหสBRMU08สามารถผลตเอทานอล

ทอณหภม37,40และ45องศาเซลเซยสเทากบ6.09,

5.88และ5.99%และเชอรหสBRMU19ใหปรมาณเอ

ทานอลต�าสดเทากบ5.88,5.49และ5.55%เมออณหภม

เพมขนอตราการผลตเอทานอลจะลดลงเนองจากอณหภม

ท�าใหการแตกหนอของยสตผดปกต ผนงเซลลเจรญไม

สมบรณ การเพมขนาดของเซลลผดปกต มปรมาณ

ของเหลวในเซลลเพมขน ความสามารถในการเลอกผาน

ของสารอาหารทจ�าเปนตอเซลลลดลงนอกจากนอณหภม

สงยงท�าลายพนธะไฮโดรเจน ท�าใหโปรตนและกรดนวคล

อคเสอมสภาพ ขดขวางการสงเคราะหโปรตนหลายชนด

เมอมการสงเคราะหโปรตนลดลงสงผลใหกจกรรมการ

ขนสงน�าตาลเขาเซลลยสตลดลงดวยโดยมผลตอการน�า

น�าตาลจากน�าออยซงเปนสบสเตรทเขาเซลลลดลงรวมทง

ยบยงกระบวนการหายใจและกระบวนการหมก จงท�าให

ยสตสามารถผลตเอทานอลไดนอยลงทอณหภมสงขนเมอ

พจารณาผลของน�าตาลระยะเวลาเพมขนความเขมขนของ

น�าตาลกลโคสทมในระบบการหมกจะมคาลดลงเรอยๆ

และเมอถงชวโมงท 72 ความเขมขนของน�าตาลจะลดลง

เหลอรอยละ76.31,71.88และ71.05 โดยน�าหนกตอ

ปรมาตร

ซงความเขมขนของน�าตาลจะลดลงอยางรวดเรวใน

ชวง24ชวโมงแรกเนองมาจากในชวงนเชอยสตจะมการ

ใชน�าตาลเพอการเจรญเตบโตและการสรางผลตภณฑ

หลายชนดเมอพจารณาการเจรญของเซลลจากคาดดกลน

แสงพบวาทชวโมงท24-48การเจรญเตบโตจะเขาสระยะ

ลอกกาลทมซงเปนระยะทเชอยสตมการเจรญเตบโตสง

ทสดหลงจากชวโมงท36การเจรญเตบโตจะเขาสปลาย

ระยะลอกกาลทม ซงการเจรญจะเขาสระยะคงทและใน

ชวงนจะมการสรางสารทเปน secondarymetabolite

จ�านวนมากโดยเฉพาะเอทานอลจะสามารถผลตไดดใน

ระยะน

จากงานวจยนสรปไดวา สามารถคดแยกยสตทน

รอนจากตวอยางกากชานออยซงเจรญไดทอณหภม 37

องศาเซลเซยสไดทงหมด98ไอโซเลทซงม44ไอโซเลต

ทมความสามารถในการสรางแกส การทดสอบความ

สามารถในการเจรญไดทอณหภมสงพบยสตทคดเลอกได

ทกไอโซเลตสามารถเจรญไดดทอณหภม 37-45 องศา

เซลเซยสและม13ไอโซเลตสามารถเจรญไดดทอณหภม

47องศาเซลเซยสและยสตทนรอนสายพนธBRMU29

สามารถผลตเอทานอลไดปรมาณสงทสดโดยศกยภาพของ

ยสตทกลาวมาขางตนมความนาสนใจในการใชเปนเชอตง

ตนในการผลตเอทานอลเชอเพลงตอไปในอนาคต

ขอขอบพระคณทนสนบสนนการท�าวจยจาก

ส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวง

พลงงาน ประจ�าปงบประมาณ 2558 และทนคณะ

กรรมการวจยแหงชาต(วช.)ประจ�าปงบประมาณ2559




เอกส�รอ�งอง

Brooks,AA.2008.Ethanolproductionpotentialoflocalyeaststrainsisolatedfromripebanana

peels.AfricanJournalofBiotechnology.7(20):3749-3752.

Chaitep,P.,SajaiP.andPungkongtun,R.2012.Ethanolproductionfrommolassesusinga

thermotolerantyeast.RajamangaraUniversityofTechnologyLanna-Chaingmai.72page.

(inThai)

Dubey,A.K.,Gupta,P.K.,GargN.,Naithani,S.2012.Bioethanolproductionfromwastepaperacid

pretreated hydrolyzatewith xylose fermentingPichia stipitis. Carbohydr. Polym. 88(3):

825–829.

Edgardoa,A.,Carolina,P.,Manuel,R.,Juanitaa,F.andJaime,B.2008.Selectionofthermotolerant

yeaststrainsSaccharomyces cerevisiaeforbioethanolproduction.EnzymeandMicrobial.

Technology.43:120-123.

Haggran,A.A.andAbo-SereihNivien,A.2014.IsolationandIdentificationofEthanolTolerantYeast

Strains.MiddleEastJournalofAppliedSciences.4(3):600-606.

Kern,M.,Haltrich,D.,Nidetzky,B.andKulbe,K.D.1996.Inductionofaldosereductaseandxylitol

dehydrogenaseactivitiesinCandida tenuisCBS4435.FEMSMicrobiol.Lett.149,31.

Lachance,Marc-Andre.1990.Yeastselectioninnature.InC.J.Panchal(ed.).YeastStrainSelection.

pp.21-41.NewYork,MarcelDekkerInc.

Lee,H.,James,A.P.,Zahab,D.M.,Mahmourides,G.,Maleszzka,R.andSchneider,H.1986.Mutants

ofPachysolen tannophiluswithimprovedproductionofethanolfromD-xylose.Applied

andEnvironmentalMicrobiolog.51:1252-1258.

LimtongS.1997.YeastandTechnology.Bangkok:DepartmentofMicrobiology,FacultyofScience.

KasetsartUniversity.304page.

Limtong,S.,Sringiew,C.,Yongmanitchai,W.2007.Productionoffuelethanolathightemperature

fromsugarcanejuicebyanewlyisolatedKluyveromyces marixianus.Bioresour.Technol.

98:3367-3374.

Limtong,S.,Srisuk,N.,TuntirungkitM.,KongsereeP.,Yongmanitchai,W.,Pisanpong,M.,Kitpreechavanit,

W., Chonudomkul, D., Chuantrakoon, O., Yungsaard, N., Koowajanakul, N., Tongpu, P.,

Aekchaweng,K.,Rattanapan,A.andAeadpum,A.2008.Developmentofbioethanol

productionbythermotolerantyeasts.KasetsartUniversity.Bangkok.364page.411-437.




McMillan,J.D.1994.Conversionofhemicellulosehydrolysatestoethanol.ACSSymp.Ser,566:

411-437.

Nguyen,N.H.,Suh,S.O.,Marshall,C.J.andBlackwell,M.2006.Morphologicalandecological.

similarities:wood-boringbeetlesassociatedwithnovelxylose-fermentingyeasts,Spathaspora

passalidarumgnov.andCandida jeffriesii sp.nov.MycolRes.110:1232–1241.

Panchal,C.J.andTavares,F.C.A.1980.Yeaststrainselectionforfuelethanolproduction.In

C.J,Panchal(ed.),YeastStrainSelection,pp.225-243.NewYork.MarcelDekkerInc.

Pimpakan, P. 2012. Bioethanol production at high temperature from sugarcane syrup by

Thermotolerantyeast,Kluyveromyces marxianusDMKU-3-1042.KasetsartUniversity.154

page.(inThai)

Walker,G.M.1998.Yeastphysiologyandbiotechnology.JohnWiley&Sons.NewYork.

Zabed,H.,Faruq,G.,Sahu,J.N.,Azirun,M.S.,Hashim,R.andBoyce,A.N.2014.Bioethanol

Productionfromfermentablesugarjuice.HindawiPublishingCorporationTheScientificWorld

Journal.11pages.




การพฒนาระบบฐานขอมลพนธขาวไทย

งานวจยนมวตถประสงค(1)เพอพฒนาระบบฐานขอมลพนธขาวไทย(2)เพอรวบรวมขอมลพนธขาวตางๆใน

ประเทศไทยและ(3)เพอประเมนประสทธภาพของระบบฐานขอมลพนธขาวไทยโดยการพฒนาบนระบบปฏบตการ

Windows7เครองมอทใชไดแกภาษาPHP,Ajax,JavaScript,HTMLการสรางระบบฐานขอมลใชภาษาSQL

การประเมนประสทธภาพของระบบดานเทคโนโลยสารสนเทศจากผใชงาน และผเชยวชาญ โดยวธการทดสอบแบบ

กลองด�า(BlackBoxTesting)ผลการศกษาพบวาดานการประเมนประสทธภาพของระบบไดคะแนนเฉลยท4.11

จาก5คะแนนมสวนเบยงเบนมาตรฐานท0.69แสดงใหเหนวาประสทธภาพของการพฒนาระบบอยในระดบด

ค�าส�าคญ : ระบบฐานขอมลพนธขาวไทยระบบปฏบตการWindow7การทดสอบแบบกลองด�า(BlackBoxTesting)

บทคดยอ

อดร จตจกร* , สอารย นครพนธ , พนดา บระค�า และ อรอนงค บตรศรจนทร

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

อำาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000

*ผเขยนใหตดตอ : E-mail : [email protected]




The Development Information Rice Thailand System

Theobjectives’researchwere(1)todevelopthethairicedatabasesystem,(2)tocollectthe

thairiceseedsinThailand,and(3)toevaluatetheefficiencyofthairicedatabasesystemonWindows

7operatingsystem.ThePrograminglanguageswerePHP,Ajax,JavaScriptandHTML.UsingSQL

languagedevelopedtobuildthedatabasesystem.Theefficiencyofdatabasesystemwasevaluated

byusersandtheexpertsusingBlackBoxTesting.Theresultsfoundthattheefficiencyofsystem

testingis4.11±0.69.Itmeansthatthedevelopedsystemisatsatisfactorylevel.

Keywords :DatabaseRiceThailand,Windows7OperatingSystemandBlackBoxTesting

ABSTRACT

Udon Jitjuk* , Suaree Nakornpan , Panida Burakham

and Aonanong Butrsichan

Department of Agricultural Information Technology, Faculty of Agricultural Technology,





บทน�า

ขาวไทย เปนพชอาหารประจ�าชาตทมประวตศาสตร

มายาวนานปรากฏเปนรองรอยพรอมกบอารยธรรมไทยมา

ไมนอยกวา 5,500 ป ซงมหลกฐานจากแกลบขาวทเปน

สวนผสมของดนทใชปนเครองปนดนเผาทบานเชยง อ�าเภอ

โนนนกทา ต�าบลบานโคก อ�าเภอภเวยง จงสนนษฐานได

วาเปนเมลดขาวทเกาแกทสดของไทย รวมทงยงพบหลก

ฐานเมลดขาวทขดพบทถ�าปงฮง จงหวดแมฮองสอน โดย

แกลบขาวทพบนมลกษณะของขาวเหนยวเมลดใหญท

เจรญงอกงามในทสง ปจจบนการปลกขาวในประเทศไทย

ขาวเมลดปอม พบมากในภาคเหนอและภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ ขาวเมลดยาว พบมากในภาคกลางและภาคใต

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพนทปลกขาว คดเปน 45%

ของพนทเพาะปลกทงประเทศ สวนใหญปลกขาวหอมมะล

105 ซงเปนขาวคณภาพดทสดของโลก ขาวทปลกในพนท

แถบนจงมกปลกไวเพอขาย รองลงมาคอ ภาคกลาง และ

ภาคเหนอ พนท เพาะปลกเท ากนประมาณ 25%

ประเทศไทยเปนแหลงปลกขาวทผลตออกสตลาดโลกมาก

ทสด และเปนศนยกลางของการศกษาวจยพนธขาว ซง

แสดงใหเหนถงบทบาทของผสรางต�านานแหงอารยธรรม

ธญญาหารของมนษยชาต (กรมการขาว, 2553)

พนธขาว เปนปจจยหนงทมความส�าคญอนดบแรก

ในการเพมประสทธภาพการผลตขาว โดยไมตองเพมตนทน

การผลต ถาหากมพนธขาวทใหผลผลตสง และมคณภาพ

ตรงกบความตองการของตลาด มความตานทานตอโรค

แมลง และมความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในแตละทอง

ถน จะเปนการลดคาใชจายในการผลตขาว และลดตนทน

การผลตขาวไดเปนอยางด การจ�าแนกขาวพนธขาวทน�ามา

ปลกเพอบรโภคนนมลกษณะแตกตางกนไปมากมายตาม

ความตองการของผ บรโภค ลกษณะพนทและสภาพ

แวดลอมขาวในประเทศไทยสามารถถกจ�าแนกได ดงน

การจ�าแนกพนธขาวตามระบบนเวศหรอสภาพ

แวดลอมทขาวเจรญเตบโต แบงเปน ขาวนาชลประทาน

หมายถง ขาวซงปลกในสภาพนาทมน�าขง มการท�านาเพอ

กกเกบน�าและมการใหน�าโดยระบบชลประทานซงรกษา

ระดบน�าไว 5-15 เซนตเมตรตลอดฤดปลก ไดแก พนธ

ปทมธาน 1 ปทมธาน 2 และสพรรณบร 60 ขาวนาน�าฝน

หมายถง ขาวซงปลกในสภาพนาทมน�าขง มการท�าคนนา

เพอกกเกบน�าโดยอาศยน�าฝนตามธรรมชาตตลอดฤดปลก

ระดบน�าโดยทวไปไมเกน 50 เซนตเมตร แตบางครงน�าใน

นาอาจจะแหงหรอมระดบน�าสงกวานขนกบปรมาณของน�า

ฝน ไดแก ขาวขาวดอกมะล 105 เฉยงพทลง เลบนกปตตาน

ขาวทนน�าลก และขาวขนน�า ขาวทนน�าลก หมายถง ขาว

ซงปลกในแหลงทมระดบน�าสงไมเกน 1 เมตร และเมอ

ระดบน�าสงเกน 1 เมตร ตนขาวจะมการเจรญเตบโตขน

อยางรวดเรวหนน�าไดทนในระยะ 1-3 เดอนแรก ท�าใหตน

ขาวมการยดยาวตามระดบน�าทเพมสงขน ไดแก พนธ

ปราจนบร 2 ปนแกว 56 เลบมอนาง 111 ขาวไร เปนขาว

ทปลกในสภาพทอาศยน�าฝนตามธรรมชาตในพนทสภาพ

ไรหรอทดอน ซงไมมการท�าคนนาเพอกกเกบน�า ไมมน�าขง

บนผวดน ปลกโดยวธหยอดหรอโรยเมลดแหงลงในดน

โดยตรง ไดแก พนธขาวโปงไคร เจาฮอ น�าร ลซอสนปาตอง

ซงปลกทางภาคเหนอ และพนธกเมองหลวงส�าหรบปลก

ทางภาคใต

การจ�าแนกพนธขาวตามลกษณะความไวตอชวง

แสง แบงเปน พนธขาวไวตอความยาวของชวงแสง โดย

ปกตขาวเปนพชวนสน ซงตองการสภาพชวงวนหรอชวง

แสงสน ในขณะทมการเจรญเตบโตในระยะเวลาทเหมาะ

สมตอการกระตนใหมการสรางและออกดอกหรอรวงขาว

ซงมวนออกดอกทคอนขางแนนอนทกป แบงออกไดเปน 3

กลม คอ

- ขาวเบา (early maturing rice) ออกดอกในชวง

ปลายเดอน กนยายนถงราววนท 20 ตลาคม

- ขาวกลาง (medium maturing rice) ออกดอก

ประมาณวนท 20 ตลาคม ถง 31 ตลาคม

- ขาวหนก (late maturing rice) สวนใหญ

ออกดอกเดอน พฤศจกายน บางพนธ ออกดอกเดอน

ธนวาคมหรอมกราคมพนธขาวไมไวตอความยาวของชวง

แสง เปนขาวทมการออกดอกตามอาย ซงนบเปนจ�านวน

วนตงแตวนตกกลาถงวนออกรวงและจะเกบเกยวไดภาย

หลงจากออกรวงประมาณ 30 วน ซงมกมอายตงแต 90-

140 วน

การจ�าแนกพนธขาวตามชนดของแปงในเนอเมลด

แบงเปน ขาวเหนยว ประกอบดวย แปงอะไมโลเพคทน




เปนสวนใหญ มแปงอะไมโลส นอยหรอไมมเลย เมอเปน

ขาวสารมสขน เมอนงแลวไดเมลดขาวสกทจบตวกนเหนยว

และมลกษณะใส ไดแก พนธสนปาตอง 1 เขยวง สกลนคร

หางหย 71 กข2 กข4 กข6 กข8 ขาวเจา มแปงอะไมโลสอ

ย 7-33 เปอรเซนต ทเหลอเปนอะไมโลเพคทน เมอเปน

ขาวสารมลกษณะใส เมอหงสกแลวมสขาวขน เมลดรวนไม

ตดกน ไดแก พนธ กข1 กข2 กข15 ปทมธาน 1 ขาวดอก

มะล 105

เนองจากปจจบนพนธขาวไทยมหลากหลายชนดซง

ยงไมมการรวบรวมขอมลไวอยางจรงจง ทงพนธขาวบาง

ชนดเรมมการสญหายไป การท�านาข าวก เปลยน

วตถประสงคไปจากเดมจากการยงชพเปนการคาขายมาก

ขน การจดท�าระบบฐานขอมลพนธขาวไทย เพอเปนการ

รวบรวมขอมล และเพอเปนแนวทางในการศกษาหาขอมล

ในงานวจยเรองพนธขาวไทยผวจยจงตองการพฒนาระบบ

ฐานขอมลพนธ ขาวไทย ซงมความส�าคญเปนอยางยง

เนองจากโปรแกรมทพฒนาจะชวยใหงายตอการคนหา

ขอมล และพฒนาระบบฐานขอมลสารสนเทศบนเครอขาย

อนเตอรเนต เพอเปนเครองมอในการตดตาม วางแผน

ว เคราะห สงเคราะห และประเมนผลข อมลให ม

ประสทธภาพสงสด งายตอการเขาถงขอมลของผเกยวของ

ไมวาจะเปนหนวยงานราชการ หรอเอกชน ซงการศกษา

ครงน มวตถประสงค คอ เพอพฒนาระบบฐานขอมลพนธ

ขาวไทย เพอรวบรวมขอมลพนธขาวตางๆ ในประเทศไทย

และเพอประเมนประสทธภาพของระบบฐานขอมลพนธ

ขาวไทย


เครองมอทใชในการศกษา

ฮารดแวร (Hardware)

- เครองคอมพวเตอรโนตบค CPU core™ i3-2130

@ 3.40 GHz RAM 4 GB Harddisk 500 GB

ซอฟตแวร (Software)

- โปรแกรมทใชในการพฒนาระบบ AppServ2.5.10,

MySQL, jQuery, Adobe Dreamweaver CS5, EditPlus

3, Microsoft Visio 2010

- ภาษาทใชในการพฒนาระบบ PHP, Ajax, Java

Script, HTML, CSS

การพฒนาระบบใชกระบวนการ SDLC

เปนวงจรทแสดงถงกจกรรมตางๆ ทเปนล�าดบขน

ตอนในการพฒนาระบบ ประกอบดวย 7 ระยะ ดงน การ

ก�าหนดปญหา การวเคราะห การออกแบบ การพฒนา การ

ทดสอบ การน�าระบบไปใช และการบ�ารงรกษา

การก�าหนดปญหา เปนขนตอนของการก�าหนด

ขอบเขตของปญหา สาเหตของปญหาจากการด�าเนนงาน

ในปจจบน ความเปนไปได กบการสร างระบบใหม

การก�าหนดความตองการระหวางนกวเคราะหระบบกบผ

ใชงาน โดยขอมลเหลานไดจากการสมภาษณ การรวบรวม

ขอมลจากการด�าเนนงานตางๆ เพอท�าการสรปเปนขอ

ก�าหนดทชดเจน ในขนตอนนหากเปนโครงการทมขนาด

ใหญ อาจเรยกขนตอนนวา ขนตอนของการศกษาความ

เปนไปได สรปขนตอนของระยะการก�าหนดปญหารบร

สภาพของปญหาทเกดขน คนหาตนเหตของปญหา

รวบรวมปญหาของระบบงานเดมศกษาความเปนไปไดของ

โครงการพฒนาระบบ จดเตรยมทมงาน และก�าหนดเวลา

ในการท�าโครงการ ลงมอด�าเนนการ

การวเคราะห เปนขนตอนของการวเคราะหการ

ด�าเนนงานของระบบปจจบน โดยการน�าขอก�าหนดความ

ตองการทไดมาจากขนตอนแรกมาวเคราะหในรายละเอยด

เพอท�าการพฒนาเปนแบบจ�าลองตรรกะ ซงประกอบดวย

แผนภาพกระแสขอมล ค�าอธบายการประมวลผลขอมล

และแบบจ�าลองขอมล ในรปแบบของ ER-Diagram ท�าให

ทราบถงรายละเอยดขนตอนการด�าเนนงานในระบบวา

ประกอบดวยอะไรบาง มความเกยวของหรอมความ

สมพนธกบสงใดสรปขนตอนของระยะการวเคราะห

วเคราะหระบบงานปจจบน การก�าหนดความตองการ หรอ

เปาหมายของระบบใหม วเคราะหความตองการเพอสรป

เปนขอก�าหนดสรางแผนภาพ DFD และแผนภาพภาพ E–R

การออกแบบ เปนขนตอนของการน�าผลลพธทไดจากการ

วเคราะหของตรรกะมาท�าการออกแบบระบบ โดยการ

ออกแบบจะเรมจากสวนของอปกรณและเทคโนโลยตางๆ

และโปรแกรมคอมพวเตอรทน�ามาพฒนาการออกแบบ



จ�าลองขอมล การออกแบบรายงาน และการออกแบบ

จอภาพ ในสวนตดตอประสานงานกบผใช การจดท�า

พจนานกรม ขอมลสรปขนตอนของระยะการออกแบบ

พจารณาแนวทางในการพฒนาระบบ ออกแบบ

สถาปตยกรรมระบบออกแบบรายงานออกแบบหนาจอ

อนพตขอมล ออกแบบผงงานระบบ ออกแบบฐานขอมล

การสรางตนแบบ การออกแบบโปรแกรม

การพฒนา เปนขนตอนของการพฒนาโปรแกรม

ดวยการสรางชดค�าสงหรอเขยนโปรแกรมเพอการสราง

ระบบงาน โดยโปรแกรมทใชในการพฒนาจะตองพจารณา

ถงความเหมาะสมกบเทคโนโลยใชงานอย ซงในปจจบน

ภาษาระดงสงไดมการพฒนาในรปแบบของ 4GL ซงชวย

อ�านวยความสะดวกตอการพฒนา รวมทงการมวศวกรรม

ซอฟตแวรใชคอมพวเตอรชวยตางๆ มากมายใหเลอกใช

ตามความเหมาะสม สรปขนตอนของระยะการพฒนาดงน

พฒนาโปรแกรม เลอกภาษาโปรแกรมทเหมาะสม สามารถ

น�าเครองมอมาชวยพฒนาโปรแกรมได สรางเอกสาร

ประกอบโปรแกรม

การทดสอบระบบ เปนขนตอนของการทดสอบ

ระบบกอนทจะน�าไปปฏบตการใชงานจรง ทมงานจะ

ท�าการทดสอบขอมลเบองตนกอน ดวยการสรางขอมล

จ�าลองเพอตรวจสอบการท�างานของระบบ หากมขอผด

พลาดเกดขนกจะยอนกลบไปในขนตอนของการพฒนา

โปรแกรมใหม โดยการทดสอบระบบน จะมการตรวจสอบ

อย 2 สวนดวยกน คอ การตรวจสอบรปแบบภาษาเขยน

และการตรวจสอบวตถประสงคงานตรงกบความตองการ

หรอไม สรปขนตอนของระยะการพฒนา ดงน ทดสอบ

ไวยากรณภาษาคอมพวเตอร ทดสอบความถกตองของ

ผลลพธทได ทดสอบวาระบบทพฒนาตรงตามความ

ตองการของผใชหรอไม สรางเอกสารประกอบโปรแกรม

การน�าระบบไปใช คอ ขนตอนตอมาหลงจากทไดท�าการ

ทดสอบจนมความมนใจแลววาระบบสามารถท�างานไดจรง

และตรงกบความตองการของผใชระบบ จากนนจงด�าเนน

การตดตงระบบเพอใชงานจรง สรปขนตอนของระยะ

การน�าระบบไปใช ดงน ศกษาสภาพแวดลอมของพนทกอน

ทจะน�าระบบไปตดต ง ตดต งระบบให เป นไปตาม

สถาปตยกรรมระบบทออกแบบ จดท�าคมอระบบ ฝกอบรม

ผใชงาน ประเมนผลการใชงานของระบบใหม

การบ�ารงรกษา เปนขนตอนของการปรบปรงแกไข

ระบบหลงจากทไดมการตดตงและใชงานแลว ในขนตอนน

อาจเกดจากจดบกพรองของโปรแกรม ซงโปรแกรมเมอร

จะตองรบแกไขใหถกตอง หรอเกดจากความตองการของ

ผใชงานทตองการเพมโมดลในการท�างานอนๆ ซงทงนกจะ

เกยวของกบขอก�าหนดความตองการทเคยตกลงกนกอน

หนาดวย ดงนนในสวนงานนจะคดคาใชจายเพมหรอ

อยางไรเปนเรองของรายละเอยดทผ พฒนาหรอนก

วเคราะหระบบจะตองด�าเนนการกบผวาจาง สรปขนตอน

ของระยะการบ�ารงรกษา ดงน กรณเกดขอผดพลาดขนจาก

ระบบใหด�าเนนการแกไขใหถกตองอาจจ�าเปนตองเขยน

โปรแกรมเพม กรณทผใชมความตองการเพมเตม วางแผน

รองรบเหตการณทอาจเกดขนในอนาคตบ�ารงรกษาระบบ

งาน และอปกรณ

วเคราะห และออกแบบระบบ

การวเคราะห และการออกแบบระบบ คอ วธทใช

ในการสรางระบบสารสนเทศขนมาใหมในธรกจใดธรกจ

หนง หรอระบบยอยของธรกจ นอกจากการสรางระบบ

สารสนเทศใหมแลว การวเคราะหระบบชวยในการแกไข

ระบบสารสนเทศเดมทมอยแลวใหดขนดวย (กตต, 2546)

การวเคราะหระบบ คอ การคนหาความตองการของระบบ

สารสนเทศ ส�าหรบการออกแบบระบบ คอ การน�าเอาความ

ตองการของระบบมาเปนแบบแผนในการสรางระบบ

สารสนเทศนนใหใชงานไดจรง

ในการสรางระบบสารสนเทศ จะมขนตอนการ

พฒนาระบบ 7 ขนตอน ดงน เขาใจปญหาในการสรางระบบ

สารสนเทศนน ตองท�าความเขาใจกบปญหาทเกดขน คอ

ระบบเดมพบปญหาเกยวกบอะไร และระบบควรเพมเตม

สวนใดเพอแกไขปญหาทเกดขนในระบบเดม ศกษาความ

เปนไปได จดประสงคของการศกษาความเปนไปได คอ การ

ก�าหนดวาปญหาคออะไร สามารถตดสนใจวาการพฒนา

สรางระบบสารสนเทศหรอการแกไขระบบสารสนเทศเดม

มความเปนไปไดหรอไม โดยเสยคาใชจายและเวลานอย

ทสด และไดผลลพธเปนทนาพอใจ ซงการศกษาความเปน

ไปไดไมควรใชเวลาเกน 1 เดอน การวเคราะหระบบ โดย

การศกษาระบบการท�างาน ในกรณทระบบทศกษานนเปน

ระบบสารสนเทศ ตองศกษาการท�างานหรอด�าเนนการ




แลวก�าหนดความตองการของระบบใหม โดยการเกบขอมล

จากระบบเดม ไดแก เอกสารทมอย ตรวจสอบวธการ

ท�างานในปจจบน สมภาษณผใช และเจาหนาททเกยวของ

กบระบบ เมอจบขนตอนของการวเคราะห ตองเขยน

รายงานสรปเปน “ขอมลเฉพาะของปญหา” มรายละเอยด

ดงน ออกแบบระบบ หมายถง การออกแบบระบบใหมเพอ

ใหสอดคลองกบความตองการของผใช โดยน�าขอมลทได

จากการวเคราะหมาออกแบบระบบ การสรางระบบใหม

โดยจดการโครงสรางของโปรแกรม อปกรณทใชในการ

จดการ การออกแบบโปรแกรมตองค�านงถงความปลอดภย

ของระบบ การออกแบบฟอรมส�าหรบขอมลน�าเขา

ออกแบบรายงาน และการแสดงผลบนจอภาพ หลกในการ

ออกแบบฟอรมขอมลน�าเขา คอ งายตอการใช และปองกน

ขอผดพลาดทอาจจะเกดขนไดมากทสด การแสดงแบบ

รายงาน และแสดงผลบนจอภาพตองชดเจน เขาใจงาย

สรางหรอพฒนาระบบเปนขนตอนของการเขยนและการ

ทดสอบโปรแกรมการท�างาน เพอความถกตองแมนย�า

โดยการทดสอบเกบขอมลจรงกบโปรแกรมทพรอมใชงาน

อกทงเตรยมคมอการใชงาน และฝกอบรมผใชงานจรงของ

ระบบ การปรบเปลยน ขนตอนนเปนการน�าเอาระบบใหม

มาใชแทนระบบเดม สงทตองค�านงถง คอ ควรใชระบบใหม

ควบคกบระบบเการะยะหนง โดยใชขอมลชดเดยวกนแลว

เปรยบเทยบผลลพธตรงกนหรอไม ถาเรยบรอยดกน�าระบบ

เกาออก และใชระบบใหมตอไป การบ�ารงรกษา ไดแก การ

แกไขโปรแกรมหลงจากทใชงานแลว สาเหตทตองแกไข

ระบบสวนใหญม 2 ขอ คอ มปญหาในโปรแกรม และธรกจ

เปลยนไป

ผวจยไดวเคราะหและออกแบบระบบ มผใชระบบ

3 สวนดวยกน ประกอบดวย ผดแลระบบ เจาหนาท

การเกษตร บคคลทวไป โดยแตละสวนมความสามารถ

บรหารจดการขอมลดงตอไปน

ผดแลระบบ สามารถบรหารจดการขอมลตางๆ ได

ทงหมด ไดแก การบรหารจดการขอมลผใชงาน สามารถ

เพม ลบ แกไข ขอมลผใชงานได การบรหารจดการขอมล

พนธขาว ไดแก สามารถเพม แกไข ลบ ขอมล ประเภทขาว

ชนดขาว พนธขาว การบรหารจดการขอมลขาวสารเกยว

กบขาว การบรหารจดการขอมลศตรขาว การบรหาร

จดการขอมลกระดานสนทนา การบรหารจดการขอมลการ

ตดตอ

เจาหนาทการเกษตร สามารถบรหารจดการขอมล

ไดแก การบรหารจดการขอมลพนธขาว ไดแก สามารถเพม

แกไข ลบ ขอมล ประเภทขาว ชนดขาว พนธขาว การ

บรหารจดการขอมลขาวสารเกยวกบขาว การบรหาร

จดการขอมลศตรขาว สามารถดขอมลรายงานเกยวกบพนธ

ขาวได

บคคลทวไป สามารถเขาดรายงานพนธขาวจาก

ระบบ สามารถคนหาขอมลเกยวกบพนธขาว ดขอมลการ

ประชาสมพนธจากกระดานสนทนา และจากขอมลเกยว

กบขาว ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 Context Diagram



ภาพท 2 Data Flow Diagram Level 0

ทางผวจยไดมแนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

พนธขาวไทย โดยไดวางกรอบ Data Flow Diagram

Level0 โดยมการไหลของขอมล ดงน โดยในสวนของผ

ดแลระบบ และเจาหนาทการเกษตร มการเขาสระบบเพอ

ทจะสามารถเขาไปจดการแฟมขอมลได โดยจะสามารถ

เขาไปจดการแฟมขอมลทก�าหนดให ไดแก แฟมขอมล

ผดแลระบบ แฟมขอมลประเภทขาว แฟมขอมลชนดขาว

แฟมขอมลพนธขาว แฟมขอมลขาว แฟมขอมลศตรขาว

แฟมขอมลการตดตอ ในสวนของผใชงานทวไปสามารถด

ขอมลตางๆ ไดแก ขอมลพนธขาว ขอมลขาว ขอมลศตร

ขาว ขอมลการตดตอ ขอมลกระดานขาวโตตอบ และ

สามารถเพมขอมลกระดานขาว สามารถแจงลบขอมล

กระดานขาวการสนทนาได ดงแสดงในภาพท 2




ผวจยไดการออกแบบขอมลดวย E-R Diagram

(Entity - Relationship Diagrams) โดยมความสมพนธ

กน ดงน ขอมลตารางพนธขาว มความสมพนธกบขอมล

ประเภทขาว ตารางประเภทขาว แบบหนงตอกลม ขอมล

ตารางพนธขาว มความสมพนธกบขอมลชนดขาว ตาราง

ชนดขาว แบบหนงตอกล ม ขอมลผ ใชงานเจาหนาท

การเกษตร ตารางผใชงาน มความสมพนธกบขอมลชนด

ขาว ตารางขาว ตารางศตรขาวแบบหนงตอกลม และตาราง

กระดานบทสนทนา มความสมพนธกบขอมลการโพสต

กระดานสนทนา กบขอมลการลบกระดานสนทนาแบบ

หนงตอกลม ดงแสดงในภาพท 3

ภาพท 3 E-R Diagram (Entity - Relationship Diagrams)

ออกแบบระบบฐานขอมล

ฐานขอมล หมายถง ขอมลรวมถงความสมพนธของ

ขอมลทจดเกบรวบรวมไวเปนกลม (วรรณวภา, 2545)

โครงสรางสารสนเทศทประกอบดวยรายละเอยดของขอมล

ทมความสมพนธและเกยวของกน ทจะน�ามาใชในระบบ

งานตางๆ รวมกน ระบบฐานขอมลจงนบเปนการจดเกบ

ขอมลอยางเปนระบบ โดยผใชสามารถจดการกบขอมลได

ในลกษณะตางๆ ทงการเพมขอมล การแกไข การลบ การ

คนหา ตลอดจนการเรยกดขอมลในรปแบบตางๆ ซงสวน

ใหญจะเปนการประยกตน�าเอาระบบคอมพวเตอรเขามา

ชวยในการจดการฐานขอมล และน�าฐานขอมลผาน

กระบวนการประมวลผลและแสดงผลลพธในรปแบบท

ตองการ (เรงชย, 2549)

ระบบการจดการฐานขอมล คอ โปรแกรมทใชเปน

เครองมอในการจดการฐานขอมล ซงประกอบดวยฟงกชน

หนาทตางๆ ในการจดการกบขอมล รวมทงภาษาทใช

ท�างานกบขอมล สวนมากจะใชภาษา SQL ในการโตตอบ

ระหวางผใช เพอใหสามารถก�าหนดการสราง การเรยกด

การบ�ารงรกษาฐานขอมล รวมทงการจดการควบคมการ

เขาถงฐานขอมล ซงถอเปนการปองกนความปลอดภยใน



ฐานขอมล เพอปองกนผทไมมสทธการใชงานเขามาละเมด

ขอมลในฐานขอมลทเปนศนยกลางได และ DBMS ยงมหนา

ทในการรกษาความมนคงและความปลอดภยของขอมล

การส�ารองขอมล และการเรยกคนขอมลในกรณทขอมล

เกดการสญหาย

ฐานขอมลเชงสมพนธในรปของตาราง 2 มต

ประกอบดวยแถวและคอลมน โดยแตละแถวจะบนทก

ขอมลของแตละขอมล และแยกคณสมบตของแตละขอมล

ออกตามคอลมน ดงนน การตดกนของคณสมบตตวหนง

(คอลมนหนง) กบขอมลขอมลหนงจะไดคาของขอมล

(วรรณภา, 2545)

ขอมลทใชส�าหรบท�าการทดสอบการท�างานของ

ระบบฐานขอมลพนธขาวไทย ซงจะประกอบไปดวยขอมล

พนธขาว ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 ตารางขอมลพนธขาวไทย (rice)

Field Name Description Data Type Key Example

Id รหสศตรขาว Int PK 3

cid รหสประเภท Int FK 1

tid รหสชนดขาว Int FK 1

name ชอพนธขาว Varchar(50) กข5(RD5)

history ประวตพนธ Text ไดจากการผสมพนธระหวางพนธพวงนาค

16ของไทยกบพนธซกาดสของอนโดนเซย

matchrice คผสม Varchar(100) พวงนาค16/ซกาดส

feature ลกษณะเดน Varchar(255) สามารถปลกไดในทลมน�าลกไมเกน50

nature ลกษณะประจ�าพนธ Varchar(255) เปนขาวเจาตนสงสงประมาณ145เซนตเมตร

goods ผลผลต Varchar(200) ประมาณ567กโลกรมตอไร

notice ขอควรระวง Varchar(255) ไมเหมาะทจะปลกในฤดนาปรง

approval การรบรองพนธ Varchar(255) คณะกรรมการพจารณาพนธใหใชขยาย

พนธรบรองเมอวนท2เมษายน2516

place พนทแนะน�า Varchar(255) ทกภาคทมการชลประทานหรอควบคม

ระดบน�าได

latitude สถานทผลตเมลด Varchar(100) 15.970241227135213

longitude รปภาพขนาดยอ Varchar(100) 103.25174331665039

smallThumb รปภาพขนาดใหญ Varchar(255) s13022016203108eKvvZ.jpg

largeThumb เวลาบนทก Varchar(255) 13022016203108eKvvZ.jpg

inserttime เวลาแกไข Int 1455370268

update time Int 1455370313




ผลการด�าเนนการวจย

จากตารางท1ตารางขอมลพนธขาวไทยทางผวจย

ไดออกแบบขอมลพนธขาวตามการจ�าแนกพนธขาว ตาม

ลกษณะความไวตอชวงแสงซงจะมการเกบขอมลตางๆรวม

ทงเกบขอมลเชงพนทในลกษณะของคาลองตจด ละตจด

แสดงผานGoogleMapทฝงไวในระบบฐานขอมลพนธ

ขาวซงนาจะเปนตวตรวจสอบไดงายวาพนธขาวชนดนม

แหลงผลตอยพนทใด

ผลการด�าเนนงานการพฒนาระบบฐานขอมลพนธขาวโดย

แบงรายงานออกเปน3สวนดงน

ผลการพฒนาระบบ

เทคโนโลยอนเตอรเนตทกาวหนาท�าใหการแลก

เปลยนขอมลขาวสารระหวางองคกรตางๆผานระบบเครอ

ขายอนเตอรเนตเปนทนยมและแพรหลายอยางมากท�าให

ขอมลบนอนเตอรเนตทแบบเดมเปนแบบสแตตกถกพฒนา

ใหเปนแบบไดนามกมากยงขนดงนนฐานขอมลทแตเดมใช

งานกบเครองคอมพวเตอรสวนบคคล(PC)หรอใชงานบน

เครอขายทองถน จงถกพฒนาใหมความสามารถในการ

ท�างาน ผานเครอขายอนเตอรเนตดวย ซงฐานขอมลบน

อนเตอรเนต(webdatabase)จะใหคณคามากกวาเวบ

เพจสแตตกทวไป เนองจากมการโตตอบสองทศทาง

ระหวางเจาของฐานขอมลกบผใช(ฐตมา,2537)

การน�าฐานขอมลมาใชบนเครอขายอนเตอรเนต

ประกอบดวย3สวนหลกดงนสวนของฐานขอมลสวนของ

โปรแกรมทท�างานบนอนเตอรเนตทงทเปนเวบเซรฟเวอร

และเวบไคล เอนต ส วนของโปรแกรมมดเดลแวร

(Middleware)ทเปนโปรแกรมเวบไคลเอนตโดยท�าหนาท

ในการแปลงค�าสงหรอรปแบบของขอมลทสงไปมาระหวาง

3 โปรแกรมใหอยในรปแบบทแตละฝายเขาใจดงแสดงใน

ภาพท4

Browser Web Server1 Midleware

(PHP Engine)

MySQL

Server

2 3

456

ภาพท 4 การตดตอdatabaseบนเครองแมขาย

(server)(ฐตมา,2537)

PHPengineเปนโปรแกรมมดเดลแวรท�าหนาท

รบขอมลจากเวบเซรฟเวอร เพอประมวลผลฐานขอมล

MySQLทMySQLServerและน�าผลลพธกลบไปยงเวบ

เซรฟเวอรเพอสงกลบคนไปยงผรองขอเมอผใชเปดเวบท

ประกอบไปดวยฟอรมปอนขอมลหรอค�าสงถกสงไปยงเวบ

เซรฟเวอรโดยเวบเซรฟเวอรจะเรยกโปรแกรมCGIScript

(CommonGateway Interface Script) ขนมาท�างาน

เพอจดการกบฐานขอมล เมอไดผลลพธทตองการหรอ

ขอมลทสงมาไดรบจดการเรยบรอยแลวโปรแกรมตวนจะ

สรางเวบเพจผลลพธขนมาบนเวบเซรฟเวอรและสงกลบไป

แสดงผลบนเวบบราวเซอรของผใช

ระบบฐานขอมลพนธขาวไทยทพฒนาขนแสดงได

ดงภาพท5-7

ภาพท 5หนาจอหลกของระบบ



ภาพท 6 หนาจอหลกแสดงการจดการพนธขาว

ภาพท 7 หนาจอหลกแสดงการบนทกขอมลพนธขาว

ภาพท 8 BlackBoxTesting(กฤษมนต,2550)

ผลการประเมนประสทธภาพของระบบ

การหาประสทธภาพของระบบโดยวธBlackBox

Testing เพอเปนการทดสอบความพงพอใจของผ

เชยวชาญ และผใชงานระบบ จากการทดสอบระบบการ

ทดสอบ

BlackBoxTestingมชอเรยกอยางอนทมหลกการ

และกระบวนการเหมอนกนไดแกSpecificationTesting,

BehavioralTesting,Data-drivenTesting,Functional

TestingandInput/Output-DrivenTestingหลกการ

ส�าคญของการทดสอบแบบน คอ การพจารณาเฉพาะขอ

ก�าหนดหรอสงทตองการ และปจจยน�าเขาภายใตสภาพ

การณทก�าหนดไววาระบบทออกแบบและพฒนาขนนน

สามารถใหผลลพธตรงตามความตองการหรอไม โดยไม

สนใจกระบวนการ จงใหสวนทท�าการประมวลผลเปน

“กลองด�า”ดงแสดงในภาพท8




ในการพฒนาระบบสารสนเทศนน ตองมการ

ทดสอบระบบ และประเมนประสทธภาพของระบบ ดวย

คณะบคคลทเกยวของกบระบบทพฒนาขนดงนนจงตอง

มคณะบคคลผเชยวชาญ (a panel of expert) ทจะ

ประเมนและมเครองมอทจะใชประเมนซงสวนมากจะเปน

แบบประเมนทไดออกแบบจากการวเคราะหความตองการ

และการวเคราะหระบบประเดนทจะประเมนตองมตรงตอ

เนอหาทจะประเมน การหาคณภาพของแบบประเมนใน

ดานValidityandReliabilityเปนสงทตองพจารณาหา

วธการทเหมาะสมดวยในการสรางแบบประเมนควรมการ

ศกษากระบวนการและรปแบบของแบบประเมนใหลกซง

กวางขวางสามารถดไดจากแบบประเมนทผวจยทานอนๆ

ไดท�ามาแลวแบบประเมนทดตองมการหาประสทธภาพ

ของแบบประเมนนนสงส�าคญทในแบบประเมนตองมเชน

งานวจยของ(เอกนรนทร,2554)ระบบตดตามโครงการ

ออนไลนมวตถประสงคเพออ�านวยความสะดวกในการจด

เกบและตดตามโครงการทไดรบอนมตของมหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลอสานการพฒนาระบบใชกระบวนการ

วงจรชวตการพฒนาระบบโดยด�าเนนการพฒนาบนระบบ

ปฏบตการWindows7ดวยภาษาPHPและJQueryใช

ระบบจดการฐานขอมลMySQL5.0.51bระบบทพฒนา

ขนมความสามารถของระบบตดตามออนไลนจ�าแนกผใช

เปน5ระดบไดแกเจาหนาทระดบมหาวทยาลยเจาหนาท

ระดบวทยาเขตเจาของโครงการ ผบรหาร และผใชงาน

ทวไป มความสามารถในการจดเกบขอมลโครงการทได

รบการอนมตของมหาวทยาลยการก�าหนดแผนการด�าเนน

การ การรายงานผลการด�าเนนงานโครงการจากเจาของ

โครงการ และสามารถแสดงรายงานขอมลโครงการ

รายงานขอมลการด�าเนนงานและรายงานตางๆทเกยวของ

ไดจากการทดสอบประสทธภาพของระบบ โดยใชวธการ

แบลคบลอก(BlackBoxTesting)เปนการทดสอบโดยผ

พฒนาระบบการทดสอบระบบเปนไปตามวตถประสงคท

ผพฒนาไดก�าหนดไว สรปไดวา ระบบตดตามโครงการ

ออนไลนท พฒนาขนน สามารถน�าไปใชงานไดตาม

วตถประสงค

การหาประสทธภาพของระบบโดยวธBlackBox

Testingเพอเปนการทดสอบความพงพอใจของผเชยวชาญ

และผใชงานระบบจากการทดสอบระบบ ไดน�าขอมลการ

ประเมนประสทธภาพของระบบมาวเคราะหหาคาสถตโดย

ใชการหาคาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการประเมนความสามารถของการออกแบบและ

พฒนาระบบฐานขอมลพนธขาวไทยมดงน

1) ดานความเหมาะสมในหนาทการท�างานของ

โปรแกรม(FunctionalRequirementTest)

2) ดานความถกตองในการท�างานของโปรแกรม

(FunctionalTest)

3)ดานความสะดวกและงายตอการใชงานโปรแกรม

(UsabilityTest)

4) ดานการรกษาความปลอดภยของโปรแกรม

(SecurityTest)

จากการประเมนของผเชยวชาญและผใชงานระบบ

จ�านวน 20 คน และการประเมนความพงพอใจของผใช

ระบบโดยใชแบบประเมนและใชเกณฑประเมนทก�าหนด

คาความหมายดงการประเมนระบบดงน

5หมายถงระบบงานทใชพฒนามประสทธภาพใน

ระดบดมาก

4หมายถง ระบบงานทพฒนามประสทธภาพใน

ระดบด

3หมายถง ระบบงานทพฒนามประสทธภาพใน

ระดบปานกลาง

2หมายถงระบบงานทพฒนาตองปรบปรงแกไข

1หมายถงระบบงานทพฒนาไมสามารถน�าไปใช

งานได

การประเมนระบบโดยผใชงาน และผเชยวชาญ

ระบบผลปรากฏดงตารางท2ถงตารางท5ดงน



ตารางท 2การประเมนระบบโดยผใชงานและผเชยวชาญระบบ

ระดบความคดเหน คา

เฉลย

คาเบยง

เบน

มาตรฐาน

ความหมาย

1. ดานความเหมาะสมในหนาทการท�างานของโปรแกรม (Functional Requirement Test)

-ความสามารถของระบบในการจดเกบฐานขอมล 4.10 0.79 ด

-ความสามารถของระบบในการสบคนขอมล 4.05 0.60 ด

-ความสามารถของระบบในการแสดงรายละเอยดขอมล 4.05 0.51 ด

-ความสามารถของระบบในการจดการหมวดหมขอมล 3.90 0.91 ด

รวม 4.03 0.71 ด

2. ดานความถกตองในการท�างานของโปรแกรม (Functional Test)

-ความงายตอการใชงาน 4.25 0.72 ด

-ความเหมาะสมในการออกแบบหนาจอการท�างาน 4.00 0.65 ด

-ความเหมาะสมตอการก�าหนดสหนาจอในภาพรวม 3.85 0.65 ด

-ความสามารถของรปแบบตวอกษรทเลอกใช 4.10 0.72 ด

-การเลอกใชภาษาสอสารการใชงานตารางตรงตามวตถประสงค 4.20 0.86 ด

-ความรวดเรวในการประมวลผลขอมล 4.55 0.51 ด

รวม 4.16 0.72 ด

3. ดานความสะดวก และงายตอการใชงานโปรแกรม (Usability Test)

-ความถกตองในการท�างานของโปรแกรมในภาพรวม 4.20 0.77 ด

-ความถกตองตามรายละเอยดเอกสารในใบOPD 3.95 0.76 ด

-ความถกตองในการบนทกขอมลลงในระบบ 4.65 0.69 ด

-ความถกตองตอการแสดงขอมลในการสบคน 4.25 0.44 ด

-ความถกตองตอการรายงานจากการประมวลผล 4.10 0.64 ด

รวม 4.11 0.67 ด

4. ดานการรกษาความปลอดภยของโปรแกรม (Security Test)

-ความเหมาะสมของการตรวจสอบการปอนเขาสระบบ 4.30 0.66 ด

-ความเหมาะสมในการก�าหนดสทธในการใชงานในระดบตางๆ 4.00 0.56 ด

-ความเหมาะสมของการรกษาความปลอดภยของระบบ 4.05 0.60 ด

รวม 4.07 0.61 ด




จากตารางท2การประเมนระบบโดยผใชงานและ

ผเชยวชาญระบบ1.ดานความเหมาะสมในการท�างานของ

โปรแกรมมคาเฉลยเทากบ4.03สวนเบยงเบนมาตรฐาน

เทากบ0.71แสดงวาระบบมประสทธภาพอยในระดบด

2.ดานความถกตองในการท�างานของโปรแกรมมคาเฉลย

เทากบ4.16สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ0.72แสดง

วาระบบมประสทธภาพอยในระดบด3.ดานความสะดวก

และงายตอการใชงานโปรแกรม มคาเฉลยเทากบ 4.11

สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ0.67แสดงวาระบบมความ

สะดวกและงายตอการใชงานในระดบด4.ดานการรกษา

ความปลอดภยของโปรแกรมมคาเฉลยเทากบ4.07สวน

เบยงเบนมาตรฐานเท ากบ 0.6 แสดงว า ระบบม

ประสทธภาพดานความปลอดภยของระบบอยในระดบด

สรปผลการศกษาโดยแบงรายงานออกเปน2สวน

ดงน

1)สรปผลการประเมนประสทธภาพของระบบเมอ

น�าการพฒนาระบบฐานขอมลพนธขาวไทยทพฒนาขนมา

ทดสอบเพอหาประสทธภาพของระบบสามารถสรปผลการ

ประเมนจากกลมผ เชยวชาญดานระบบงาน และดาน

เทคโนโลยสารสนเทศ ในเชงคณภาพและปรมาณ ไดผล

สรปการประเมนผลดงแสดงในตารางท3


ตารางท 3 สรปผลการประเมนประสทธภาพของระบบโดยผเชยวชาญและผใชระบบ

ผลการประเมนคาเฉลยเชง

ปรมาณคาเบยงเบนมาตรฐาน

คาเฉลยเชง

คณภาพ

1. ดานความเหมาะสมในหนาทการท�างานของโปรแกรม 4.03 0.71 ด

2. ดานความถกตองในการท�างานของโปรแกรม 4.11 0.67 ด

3. ดานความสะดวก และงายตอการใชงานโปรแกรม 4.16 0.72 ด

4. ดานการรกษาความปลอดภยของโปรแกรม 4.07 0.61 ด

คาเฉลย 4.11 0.69 ด

จากตารางท 3 สรปผลการประเมนประสทธภาพ

ดานการท�างานของระบบโดยผเชยวชาญมคาเฉลยเทากบ

4.17สวนคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ0.69อยในระดบ

ด

ดงนนสามารถสรปไดวาระบบฐานขอมลพนธขาว

ไทยทออกแบบและพฒนาขนมประสทธภาพอยในระดบ

ดสามารถน�าไปใชงานไดจรง

2)ขอเสนอแนะส�าหรบการพฒนาระบบตอไปการ

พฒนาระบบในครงนไดขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางใน

การปรบปรง และพฒนาระบบใหมประสทธภาพมากขน

เชน ระบบควรจะพฒนาในสวนของการออกรายงานให

ครอบคลมระบบควรมความยดหยนในอปกรณทรองรบ

บนสมารทโฟน เพอใหสะดวก และเหมาะสมกบผใชงาน

มากขน




กฤษมนต วฒนาณรงค. 2550. เอกสารประกอบค�าบรรยายใหกบนกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

เทคโนโลยสารสนเทศการเกษตรและพฒนาชนบท.คณะเกษตรศาสตร:มหาวทยาลยอบลราชธาน.

กตตภกดวฒนกลและจ�าลองครอตสาหะ.2546.การออกแบบฐานขอมล.กรงเทพมหานคร:เคทพคอมพแอนดคอน

ซลท.

กรมการขาว.2553.กองวจยและพฒนาขาวกบเครอขายการท�างาน28ศนยวจยขาวทวประเทศ. เรยกใชเมอ3สงหาคม

2558จากhttp://www.ricethailand.go.th/home/

ฐตมามโนหมนศทธา.2537.WebProgrammingPHP&MySQL.กรงเทพมหานคร:บรษทโอเอวนจ�ากด.

เรงชยเรองกจวณชกล.2549.การใชโปรแกรมฐานขอมล.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพศนยสงเสรมวชาการ.

วรรณวภาตตะถะสร.2545.คมอเรยนSQLดวยตวเอง.กรงเทพมหานคร:โปรวชน.

เอกนรนทรดษฐสนเทยะ.2554.ระบบตดตามโครงการออนไลน.สาขาวทยาการคอมพวเตอร:มหาวทยาลยเทคโนโลยราช

มงคลอสาน




แอพพลเคชนส�ำหรบจดเกบขอมลเชงพนททำงดำนกำรเกษตร

ปจจบนการพฒนาเทคโนโลยภมสารสนเทศ มการบรณาการรวมกบการพฒนาอปกรณสมารทโฟน

(Smartphone)เพอระบต�าแหนงบนโลก(LocationBasedService)และบรการดานต�าแหนงพกดภมศาสตรและ

ก�าหนดเสนทางการวจยครงนมวตถประสงค(1)พฒนาโปรแกรมส�าหรบการจดเกบขอมลพนทตางๆเกยวกบการเกษตร

บนอปกรณเคลอนทท�างานบนระบบปฏบตการแอนดรอยด (2) พฒนาการแสดงผลแผนทจากการบรการแผนทผาน

เครอขายเมอพฒนาแอพพลเคชนสนบสนนการเกบขอมลเชงพนทการเกษตรจากการรวบรวมขอมลงานวจยทเกยวของ

ดานระบบเทคโนโลยการท�างานสนามและการใหบรการขอมลดานต�าแหนง และการพฒนาแอพพลเคชนบนระบบ

ปฏบตการแอนดรอยดโดยใชAndroidStudioรวมกบฐานขอมลSQLiteและการเรยกใชบรการจากGoogleMaps

APIในการแสดงผลบนสมารทโฟนสามารถพฒนาโปรแกรมประยกตได6กลมไดแกขอมลพนฐานเกษตรกร,เพม

ขอมล,ลบขอมล,สงออกขอมล,แสดงผลแผนทดจตอล,ผลจากการพฒนาแอพพลเคชนจะสามารถลดขนตอนในการ

จดเกบขอมลและลดปญหาของขอมลสญหายและน�าขอมลเหลานมาใชเพอการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม รวม

ถงประหยดเวลาและประหยดงบประมาณในการลงพนทเกบขอมลมากยงขน

ค�ำส�ำคญ :เทคโนโลยภมสารสนเทศระบบปฏบตการแอนรอยดแผนทดจตอลสมารทโฟน

บทคดยอ

อรรควธ แกวสขำว* สทธโชค พรรคพทกษ และกนกลดำ ทำวไทยชนะ

สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศการเกษตร คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม





The Development Application for Spatial Information Agriculture on Android

Nowadays,Geospatialtechnologiesarecombinedwithdevelopmentofsmartphonedevice

forspeculatedarealedtoLocationBasedServicesuchasgeographiccoordinateandroute.Objectives

ofthisresearchwere(1)Todevelopapplicationsforcollectingthepositionoftheagriculturalarea

onamobiledeviceworkingonandroidOS,and(2)Todevelopthedisplayofmapsfromthemapping

servicesthroughthenetworkontheapplication.Thisresearchresultsfoundthattheapplication

developmentforagriculturespatialinformationonAndroidfromtheonsitetechnologicalSystem

reviewsandlocationbasedservice(LBS).ThisapplicationusedtheandroidstudioandSQLite.This

applicationdisplayedonsmartphonewithGoogleMapsAPIwiththeapplicationwasdevelopedto

beappliedwithsixgroups:basicdataandinformationforfarmers,editdata,deletedata,report

data,databaseandDigitalMapdisplay.Theresearchresultsfoundthatitisusefultoreducethe

stepsofinformationlocationandsolvetheproblemsofthedataloss.Additionally,itcanbeused

tomanagetheagriculturalareas,Moreover,ithelpssavemoretimeandbudgetforon-sitedata

collection.

Keywords :GeospatialTechnologies,DigitalMap,AndroidOS,Smartphone

ABSTRACT

Auckawut Kaewseekao*, Sittichok Punpitak and Kanoklada Taothaichana

Program in Agricultural Information Technology, Faculty of Agricultural Technology,

Rajabhat Maha Sarakaham University, Thailand




บทนำ�

ปจจบนการพฒนาเทคโนโลยภมสารสนเทศ มกา

รบรณาการรวมกนระหวางการพฒนาอปกรณพกพา

เคลอนท เพอระบต�าแหนงบนพนท�าใหเกดนวตกรรม

Location Based Service (LBS) ซงเปนการใหบรการ

ดานต�าแหนงทางภมศาสตรและการก�าหนดเสนทาง โดย

ผานอปกรณพกพาเคลอนท(Manav,Anupam,2013)เชน

โทรศพทมอถอ, แทบเลต และยงสงผลใหเกดการท�างาน

ทางดานภมสารสนเทศ ในรปแบบใหมทท�างานผานทาง

อปกรณพกพาเคลอนทโดยท�าการรบ-สงขอมลการสอสาร

แบบไรสาย เชน การจดเกบคาพกดของขอมลจากภาค

สนามโดยอาศยระบบการก�าหนดต�าแหนงบนพนโลกดวย

ดาวเทยม การจดเกบขอมลตางๆ และแสดงผลผานทาง

อนเทอรเนตเปนตน

ดงนนถ ามการพฒนาระบบภมสารสนเทศท

สามารถปฏบตงานไดบนอปกรณพกพาเคลอนท สงผล

ใหการท�างานในการจดเกบขอมลพนทการเกษตรจากเดม

ทใชแผนทกระดาษเปลยนมาเปนแผนทในรปแบบดจตอล

ทมขนาดกะทดรดในระบบการแสดงผล เนองจากในอดต

มลกษณะการท�างานเปนแบบการวาดพนทการเกษตรรวม

ถงการเกบรวบรวมขอมลจะบนทกลงในแผนกระดาษ

ท�าใหเกดความลาชาและความผดพลาดของขอมลเชง

ต�าแหนงไดงาย เพราะการจดเกบขอมลเชงพนททางการ

เกษตรมความส�าคญตอหนวยงานภาคการเกษตรเปนอยาง

มากเพอเนนการท�างานภาคสนามในการจดเกบขอมลเชง

พนทและสามารถท�าใหองคกรหรอหนวยงานทราบถงการ

เปลยนแปลงในพนทการเกษตรไดอยางชดเจนมากยงขน

งานวจยนจงมแนวคดการพฒนาแผนทในรปแบบดจตอล

ทมขนาดกะทดรดแสดงผลบนอปกรณพกพาเคลอนท ท

สามารถเกบขอมลไดจรงบนทกขอมลไดอยางรวดเรวและ

มความถกตองเชงพนทมากขน ซงการพฒนาแอพพลชน

สนบสนนการจดเกบขอมลพนทการเกษตรบนระบบปฏบต

การแอนรอยดเพอแสดงผลบนอปกรณพกพาเคลอนทให

สะดวกและประหยดเวลาในการเกบขอมล และผลลพธท

ไดสงผลใหขอมลมความถกตองเพมขนลดขนตอนในการ

ท�างานและเขาถงขอมลตางๆไดงายขนผานทางอปกรณ

1. ขอบเขตเนอหำทจะศกษำ

1.1พฒนาโปรแกรมประยกตส�าหรบจดเกบขอมล

เชงพนททางดานการเกษตรบนระบบปฏบตการแอนรอยด

ส�าหรบการจดเกบขอมลภาคสนามในรปแบบจดเทานน


เชงพนททางดานการเกษตรบนอปกรณพกพาเคลอนทโดย

ใชระบบปฏบตแอนรอยด


เชงพนททางดานการเกษตรทตดตงบนเครองคอมพวเตอร

แมขายทสามารถสนบสนนการใหบรการขอมลแผนทในรป

แบบของแผนทในลกษณะWebMapServiceนอกเหนอ

จากแผนทGoogleMap

1.4 ขอมลทใชส�าหรบท�าการทดสอบการท�างาน

ของระบบสนบสนนการจดเกบขอมลพนทการเกษตรใน

การท�าโปรแกรมนไดใชขอมลเกยวกบภาคการเกษตร ซง

ประกอบไปดวยขอมลดงน

-พกดทางภมศาสตรของพนท(Lat,Long)

-ชอ-สกล

-ขนาดพนท

-ชอหมบาน

-ชอต�าบล

-ชออ�าเภอ

-ชอจงหวด

-ขอมลภาพถายทเปนขอมลเกยวกบพนทการ

เกษตรกรรม

2. ทฤษฎทเกยวของ

2.1.LocationBasedService

LBSหรอLocationBasedServiceการให

บรการทางดานขอมลต�าแหนงหรอคาพกดของต�าแหนงท

อย ผานทางอปกรณเคลอนท เชน โทรศพทมอถอ,PDA

หรออปกรณอน รวมถงขอมลตางๆทผใชรองขอจากผให

บรการในอดตการใหบรการต�าแหนงทอยนตองใชอปกรณ

ขอบเขตก�รศกษ�

ทฤษฎทเกยวของ




เฉพาะในการเชอมตอกบดาวเทยมเชนเครองรบสญญาณ

GPSเมอความนยมในการใหบรการทางดานขอมลต�าแหนง

และการสอสารแบบไรสาย(Wireless Comunication)

ท�าใหเทคโนโลยดานต�าแหนงและการใหบรการขอมล

ต�าแหนงถกน�ามาใชบนโทรศพทมอถอและอปกรณพกพา

ตางๆ(Peng,Tao,Qin,etal,2016)

2.2ระบบเทคโนโลยการท�างานภาคสนาม

ระบบเทคโนโลยการท�างานสนาม (Onsite

Technological System) เปนการน�าขอมลไปใชในภาค

สนามซงเปนสงจาเปนมากในการด�าเนนการขององคกรเพอ

การตรวจสอบและปรบปรงขอมล (DataMaintenance)

ทส�าคญอยางยง คอการใหบรการลกคา (Customer

Service)เมอตองใชขอมลแผนทเนองจากแผนทเปนขอมล

ทมขนาดคอนขางใหญ การน�าขอมลตดตวไปในภาคสนาม

จงเปนภาระมากกวาทงในเรองของการจดเตรยมและบาง

ครงอาจจะมเหตใหตองใชขอมลทมไดจดเตรยมมา การใช

ระบบWirelessInternetกบอปกรณคอมพวเตอรทมขนาด

เลกอยางเชนPDAจะชวยแกปญหาดงกลาวไดอยางสนเชง

เปนการท�างานในลกษณะทเรยกวาRealTimeDecision

SupportDataDeliveryระบบงานดงกลาวมชอวาOnsite

Technology ไดแกระบบการสอสารแบบไรสาย, ระบบ

คอมพวเตอร แบบพกพา (Handheld Computer

Technology) ,ระบบสารสนเทศภมศาสตรบนเครอขาย

อนเทอรเนต(GISInternetTechnology)และระบบเครอง

คอมพวเตอรแมขายทเชอมตออนเทอรเนตเพอสนบสนน

การท�างานแบบไรสาย(ธราณศ,2556)

2.3ระบบปฏบตการแอนดรอยด

ระบบปฏบตการแอนดรอยดเปนระบบปฏบต

การบนโทรศพทมอถอและอปกรณพกพาประเภทOpen

Sourceองคประกอบตางๆทมอยในแอนดรอยดกลวนแต

เปนOpenSourceทงสนเชนLinuxKernel,SQLite,

WebKit ซงท�าใหแอนดรอยด ไดเปดโอกาสใหนกพฒนา

สามารถท�าการแกไขปรบปรงและเพมเตมสวนตางๆภาย

ในระบบปฎบตการแอนดรอยดหรอพฒนาซอฟตแวร

ประยกตตางๆได โดยทภาษาทใชพฒนา เนองจากแอน

ดรอยดนนมDalvikVirtualMachineทใชส�าหรบการ

run-time เปนของตวเอง สวนการควบคมอปกรณ

(hardware) ตางๆนนสามารถท�าไดโดยผาน Java

LibrariesททางGoogle ไดพฒนาขน ในการสรางสวน

ตดตอกบผใชหรอGUI(GraphicUserInterface)นนจะ

ใชภาษาXMLเพอสรางองคประกอบตางๆของGUIโดย

ระบบปฏบตการแอนดรอยดเปนระบบปฏบตการทท�างาน

แบบฝงตวโดยใชโครงสรางเดยวกนกบระบบปฏบตการล

นกซ(Linux)ซงใชลนกซเคอรเนล(LinuxKernel)เปน

แกนหลกในการท�างานและคณสมบตของระบบปฏบตการ

แอนดรอยด เนองจากการทแอนดรอยด เปน Open

Sourceสงผลใหมความอสระในการตงคาการใชงานตาม

ความตองการของผใชหรอนกพฒนาโปรแกรมซงตวของ

แอนดรอยด(Lantzos, Theodoros,2013) ซงสามารถ

สนบสนนการพฒนาแอพพลเคชนของโครงการวจยได

เนองจากระบบปฏบตการแอนดรอยดเปนOpenSource

ในการพฒนาจงไมมคาใชจายและสขสทธส�าหรบนกพฒนา

และมการใชงานอยางกวางขวาง

ส�าหรบอปกรณพกพาเคลอนท หรอ สมารท

โฟนทรองรบส�าหรบแอพพลเคชนนสามารถใชกบสมารท

โฟนทรองรบระบบปฏบตการแอนดรอยด สวนประสทธ

ภาพในการท�างานนนขนอย กบเสปคของแตละเครอง

การน�าอปกรณมาใชงานส�าหรบเจาหนาท ควรเลอกสมา

รทโฟนทมความสามารถในการท�างานของเครองในระดบ

ปานกลางซงราคาอยทไมเกน10,000บาทกสามารถใช

งานกบแอพพลเคชนนไดแลว

2.4 การใหบรการขอมลแผนทผ านเครอขาย

(InternetMapServer)(อนสรณ,2551)

การใหบรการแผนทผานเครอขายเปนการให

บรการขอมลแผนทหรอขอมลทางดานภมศาสตรผาน

ระบบเครอขายและอนเทอรเนตโดยมองคกรก�าหนด

มาตรฐานทใชในการใหบรการขอมลแผนทผานเครอขาย

อนเทอรเนตคอOGC(OpenGeospatialConsortium)

โดยงานวจยนมมาตรฐานการใหบรการขอมล

ทเลอกอยสองมาตรฐานคอWMS(WebMapService)

และWFS(WebFeatureService)

2.4.1WebMapService(WMS)

การใหบรการขอมลแผนทผานเครอขายท

ผลลพธของการรองขอขอมลจะอยในรปแบบของไฟลภาพ

(Image) พรอมทงขอมลพกดแผนทซงรองรบรปแบบการ

จดเกบขอมลภาพตางๆเชนPNG,GIF,JPEGหรอขอมล

303ท 13 ฉบบท 2 กรกฎำคม - ธนวำคม 2559


เวคเตอร(Ming-Hsing,2004) ในรปแบบของ SVG

กระบวนการขนแรกทจะตองเกดขนกอน จะเปนการ

สอบถามไปยงเครองคอมพวเตอรแมขายทใหบรการขอมล

วามขอมลใดใหบรการบางและมคณสมบตเปนอยางไร

ตลอดจนท�าการก�าหนดขอตกลงตางๆในการรองขอขอมล

ระหวางผขอบรการและผใหบรการ โดยผใชจะไดผลลพธ

จากการรองขอในรปแบบของเอกสารXMLซงจะบรรยาย

รายละเอยดตางๆของขอมลทใหบรการ

2.4.2WebFeatureService(WFS)

การใหบรการในรปแบบของขอมลเชง

คณลกษณะทางภมศาสตรในรปแบบของขอมล Feature

ทสามารถเพมหรอแกไขขอมลแผนทได โดยการสอบถาม

ไปยงเครองคอมพวเตอรแมขายทใหบรการขอมลเวคเตอร

วามขอมลเวคเตอรใดใหบรการบางและมคณสมบตเปน

อยางไร ตลอดจนท�าการก�าหนดขอตกลงตางๆ ในการ

รองขอขอมลเวคเตอรระหวางผขอบรการและผใหบรการ

โดยผใชจะไดผลลพธจากการรองขอในรปแบบของเอกสาร

XMLสามารถทจะเพมลบและแกไขขอมลระหวางServer

กบผใชบรการได

3.การออกแบบระบบของแอพพลเคชน

3.1การวเคราะหความตองการของโปรแกรม

จากการศกษา คณะผ วจยไดออกแบบและ

วเคราะหการพฒนาแอพพลเคชนดงน

3.1.1 สรางเครองมอส�าหรบการท�างานโดย

เฉพาะและอยในรปแบบแอพพลเคชนส�าหรบอปกรณพกพา

เคลอนทบนระบบปฏบตการแอนดรอยดเขามาชวยในการ

เพมประสทธภาพส�าหรบการบรหารจดการและจดเกบขอมล

3.1.2การแสดงผลของชดขอมลจะแสดงความ

สมพนธระหวางจดพกดของพนทภาคการเกษตรกบแผนท

ดจตอลใหกบผใชงาน กลาวคอจะสามารถทราบไดวาพกด

ต�าแหนงของพนทภาคการเกษตรวาอยสวนไหนของแผนท

3.1.3 โปรแกรมและโครงสรางขอมลตองเออ

อ�านวยใหผใชงานสามารถน�าไปสรางและจดเกบชดขอมล

ภาคการเกษตรให อย ในรปแบบระบบฐานขอมลภม

สารสนเทศได

3.2สวนประกอบของแอพพลเคชน

ระบบสนบสนนการจดเกบขอมลเชงพนททาง

ดานการเกษตรในสวนของการออกแบบการท�างาน

โปรแกรมทท�าหนาทในการบนทกขอมลภาคสนามตลอด

จนท�าหนาทในการสนบสนนการท�างานทเกยวของกบการ

จดเกบขอมลภาคสนาม แอพพลเคชนจะท�าหนาทในการ

รบสญญาณจากดาวเทยมGPSพรอมทงระบต�าแหนงพกด

ทางภมศาสตร(Latitude,Longitude) บนพนหลกฐาน

WGS84เนองจากคาทไดงายตอการน�ามาใชงานและเปน

มาตรฐานสากลเมอผใชท�าการบนทกต�าแหนงพรอมทงขอ

มลอนๆแอพพลเคชนท�าหนาทจดเกบขอมลเชงพนททาง

ดานการเกษตรนนจะมสวนประกอบทท�างานบนระบบ

ปฏบตการแอนดรอยดดงภาพท1

ภำพท 1สวนประกอบของแอพพลเคชน

ก�รออกแบบและก�รพฒน�แอพพลเคชน

304 ท 13 ฉบบท 2 กรกฎำคม - ธนวำคม 2559


วำรสำรเกษตรพระวรณ

3.3การออกแบบฐานขอมล

ฐานขอมลโปรแกรมส�าหรบจดเกบขอมลเชง

พนททางดานการเกษตร ใชโปรแกรมบรหารจดการฐาน

ขอมลโดยใชโปรแกรมSQLiteเปนฐานขอมลขนาดเลก

นยมใชในการพฒนาบนระบบปฏบตการแอนดรอยด

(Yong, Jie, Jianping and Suyan,2009) รายละเอยด

โครงสรางขอมลตามตารางท1ดงน

ตำรำงท 1รายละเอยดตารางขอมลเกยวกบภาคการเกษตร

Field Type Remark

lat Double พกดละตจด

long Double พกดลองจจด

name Varchar ชอ-สกล เกษตรกร

Space Varchar ขนาดพนท

num_village Varchar ชอหมบาน

h_number Varchar บานเลขท

moo Varchar หมท

tambon Varchar ตาบล

aumpher Varchar อาเภอ

province Varchar จงหวด

3.4 การออกแบบการและพฒนาระบบการแสดง

ผลแผนท

เปนการออกแบบการท�างานทเกยวของกบ

การแสดงผลแผนทผานทางหนาจอบนอปกรณจากผให

บรการแผนทและสามารถชอนทบกบแผนทจากบรการ

แผนทผานเครอขายทผเกบขอมลภาคสนามรองขอพรอม

ทงแสดงต�าแหนงปจจบนของผเกบขอมลลงบนแผนทโดย

สามารถแสดงขนตอนการท�างานเบองตนดงภาพท2

ภ ำพท 2ขนตอนการท�างานสวนการแสดงผลแผนท

การท�างานในสวนของการแสดงผลแผนทมลกษณะ

ของการท�างานเพอแสดงผลแผนทของผใหบรการทงจากผ

ใหบรการสากล จากภาพท 2 สามารถแบงการออกแบบ

และพฒนาเปน3สวนไดแกสวนการแสดงผลแผนทจาก

ผใหบรการแผนท,สวนการแสดงผลแผนทจากบรการแผนท

ผานเครอขายและสวนการระบต�าแหนงบนแผนทโดยมราย

ละเอยดขนตอนการออกแบบและพฒนาดงตอไปน

3.4.1การพฒนาสวนตดตอกบผใช

สวนตดตอกบผใชของโปรแกรมประยกต

บนระบบปฏบตการแอนดรอยดในสวนของการแสดง

แผนท จะเปนสวนเมนหลกของโปรแกรมประยกตโดย

ท�าการพฒนาอยในแฟมเอกสารmain.xmlทเกบรวบรวม

ค�าสงภาษาXMLทใชในการสรางสวนตดตอกบผใชโดย

แฟมเอกสารmain.xml ถอเปนหนาตางการท�างานหลก

ของสวนการตดตอกบผใชของโปรแกรมประยกตกลาวคอ

สวนการแสดงผลแผนทผานทางหนาจอของอปกรณเปน

หนาตางหลกทเชอมโยงกบการท�างานสวนอนซงสามารถ

แสดงผลลพธค�าสงของแฟมเอกสารmain.xmlในรปแบบ

ของGraphicLayoutไดดงภาพท3

ผลก�รศกษ�




ภำพท 3แสดงผลGUIแอพพลเคชน

3.4.2.การพฒนาสวนแสดงผลแผนท

แผนทจากGoogleนนเปนApplication

ProgramInterfaceหรอAPIของบรษทGoogleInc.

ทจดเตรยมใหนกพฒนาโปรแกรมสามารถเรยกใชงานเพอ

ท�าการพฒนาโปรแกรมในสวนของการพฒนาระบบแผนท

บนอปกรณตางๆ ซงมขนตอนการพฒนา คอการขอ

อนญาตใชงานสวนการแสดงผลแผนทจากGoogleMap

APIการขออนญาตใชงานสวนการแสดงผลแผนทGoogle

เนองจากการเรยกใช งานแผนทจาก

Googleจะตองมเรยกขอมลแผนทผานอนเทอรเนตจะตอง

ท�าการขออนญาตใหโปรแกรมประยกตสามารถเรยกใชงาน

อนเทอรเนตได

งานวจยนมการใชงานชนขอมลแผนท ท

GoogleMapAPIมใหบรการซงประกอบไปดวยชนขอมล

แผนทจ�านวนทงหมด3ชนขอมลคอ

1)ชนขอมลแผนทถนนGoogleStreet

2) ชนขอมลแผนทภาพถายดาวเทยม

Google

3) ชนขอมลแผนทสภาพการจราจร

GoogleTraffic

3.4.3.การพฒนาระบบระบต�าแหนงบนแผนท

การระบต�าแหนงของอปกรณโทรศพทมอ

ถอหรอสมารทโฟนคาพกดทไดจากวธการระบต�าแหนงม

อย2วธการคอการระบต�าแหนงจากเสาสญญาณโทรศพท

มอถอ(A-GPS)และการระบต�าแหนงคาพกดจากเครองรบ

สญญาณGPSดงภาพท4

ภำพท 4วธการก�าหนดต�าแหนงของโทรศพทมอถอ

คาพกดทไดรบจากวธการก�าหนดต�าแหนง

จะเกดขน2กรณคอ

1)กรณท1คาพกดจะไดจากGPSใน

กรณทผใชเปดเครองรบสญญาณจากอนเทอรเนต

2)กรณท2ถาผใชไมไดท�าการเปดเครอง

รบสญญาณGPS แตเปดสญญาณอนเทอรเนตการแสดง

ผลต�าแหนงของอปกรณรวมกบแผนทจะตองท�าการขอ

อนญาตใชงานระบบการก�าหนดต�าแหนงจากระบบปฏบต

การแอนดรอยด

1. ผลกำรพฒนำแอพพลเคชน

ผลการพฒนาแอพพลเคชนเพอสนบสนนการจด

เกบขอมลเชงพนทการเกษตรบนระบบปฎบตการแอน

ดรอยดไดมการสรางหนาจอการใชงานขนมาทงหมดสเมน

ประกอบไปดวยเมนแผนท เมนเพมขอมล เมนรายงาน

ขอมลและเมนสงออกขอมลและมคณสมบตดงตอไปน

-รองรบการแสดงผลขอมลแผนทจากGoogle

306 ท 13 ฉบบท 2 กรกฎำคม - ธนวำคม 2559


วำรสำรเกษตรพระวรณ

-บนทกขอมลต�าแหนงจากแผนท

-บนทกขอมลรายละเอยดตามฟอรมทก�าหนด

-สามารถบนทกขอมลภาพถายตอขอมล1ต�าแหนง

-สามารถแกไขและลบขอมลทเลอกได

1.1หนาจอแสดงแผนท

เปนสวนทจะท�าใหสามารถทราบไดวาพนท

การเกษตรอยสวนใดของแผนทโดยแผนทไดมาจากการให

บรการแผนทของGoogleสามารถก�าหนดต�าแหนงในรป

แบบคาพกดไดจากระบบรบสญญาณGPSในอปกรณสมา

รทโฟนจงท�าใหไดต�าแหนงของพนทนนๆดงภาพท5

ภำพท 5 หนาจอแสดงแผนท

1.2หนาจอบนทกขอมล

หนาจอบนทกขอมลสามารถเพมจดเกบขอมล

ลงในฐานขอมลงานวจยนไดทดสอบการจดเกบขอมลเชง

พนทโดยเจาหนาทการเกษตร โดยขนตอนการท�างานให

เลอกทเมนเพม”หลงจากนนจะปรากฏหนาตางใหผจดเกบ

ท�าการบนทกขอมลดงภาพท6เปนการสมลงพนทเกบบก

ทกขอมลเชงพนทการเกษตรของเจาหนาทการเกษตรของ

เกษตรกร อ�าเภอกนทรวชย อ�าเภอโกสมพสย จงหวด

มหาสารคามอ�าเภอค�ามวงจงหวดกาฬสนธ

เพอจดท�าเปนฐานขอมลส�าหรบวเคราะหความ

เปลยนแปลงในเชงกายภาพของพนทการเกษตรกรรมใน

พนทตางๆขอมลทไดจากการบนทกนจะแสดงในรปแบบ

ของจด(Point)บนแผนทดจตอลเทานนและการสรางฐาน

ขอมลเชงพนทมความส�าคญตอการวเคราะหวางแผนและ

บรหารจดการพนทเกษตรกรรมไดอยางถกตองมากยงขน

ภำพท 6แสดงหนาจอบนทกขอมล

1.3แสดงหนาจอรายงานผล

แสดงหนาจอรายงานผล จะแสดงผลรายการ

ขอมลการเกษตรทเจาหนาทไดส มลงพนทเกบขอมล

ทงหมดดงภาพท7การเกบขอมลของแอพพลเคชนนนขน

อยกบขนาดความจของอปกรณแตละเครองดวยเมอขอมล

เตมความจเครอง จะไมสามารถบนทกขอมลตอไดเจา

หนาทตองน�าขอมลออกจากเครองกอนถงจะบนทกตอได



ภำพท 8 แสดงหนาจอสงออกขอมล

งานวจยนสามารถใชงานในการเกบขอมลไดจรง

แอพพลเคชนสามารถบนทกขอมลเชงพนทการเกษตรโดย

เจาหนาทบนทกขอมลพนฐาน พกดต�าแหนง(Latitude,

Longitude)ภาพถายของพนทและสมารถแกไขขอมลเมอ

เกดความผดพลาดไดอยางงายและรวดเรวมความถกตอง

ทางดานต�าแหนงเชงพนทมากขนเนองจากไดใชเทคโนโลย

Location Based Service (LBS) ซงเปนการใหบรการ

ดานต�าแหนงทางภมศาสตรในอปกรณพกพาเคลอนทชวย

ลดขนตอนในการจดเกบขอมล และยงสามารถลดปญหา

ช�ารด หรอสญหายของขอมลส�าหรบเจาหนาททางการ

เกษตรเจาหนาทตรวจสอบและแกไขขอมลไดตลอดเวลา

และสามารถดการเปลยนแปลงของพนท ดลกษณะทาง

กายภาพของพนท แอพพลเคชนชวยลดขนตอนในการ

ท�างาน ประหยดเวลา และประหยดงบประมาณในการ

ลงพนทเพอจดเกบขอมลจ�านวนมากและเจาหนาทหนวย

งานเกษตรสามารถน�าขอมลเหลานมาใชในการตดสนใจใน

บรหารจดการพนทเกษตรกรรมซงกอใหเกดประโยชนตอ

หนวยงานและเกษตรกรมากยงขน

สรปผลก�รศกษ� ภำพท 7แสดงหนาจอรายงานผล

1.4แสดงหนาจอสงออกขอมล

แสดงหนาจอสงออกขอมลจะแสดงการสงออกของ

ขอมลโดยขอมลทถกบนทกจะถกเกบไวในตวเครองและ

สงออกขอมลแบบไรสายเขาสระบบฐานขอมลออนไลนดง

ภาพท8




ในการพฒนาแอพพลเคชนครงตอไปควรตองพฒนา

ระบบบรการขอมลภมสารสนเทศผานเครอขายอนเตอรเนต

(Web-basedGIS)เพอท�าการรองรบขอมลทเกดขนจ�านวน

มากจากแอพพลเคชนโดยการพฒนาเวบไซตทรองรบขอมล

จากแอพพลเคชนโดยน�าขอมลสงผานเทคโนโลยแบบไรสาย

ขอเสนอแนะ มาเกบไวในฐานขอมลทสรางขนในเวบแอพพลเคชน จาก

นนกน�าขอมลทไดมาแสดงผลรวมกบแผนทดจตอลโดยใช

บรการของแผนท Googlemap เปนชนขอมลพนฐานใน

การพฒนาระบบนจะแสดงบนคอมพวเตอร สมารทโฟน

และแทบเลต ทกระบบปฏบตการเพอใหงายตอการแสดง

ผลขอมลแกเจาหนาทเกษตรกรบคคลอนๆทสนใจรวมถง

ใหสามารถเขาถงขอมลไดงายยงขน

เอกส�รอ�งอง

ธราณศประเสรฐศร.การพฒนาระบบสารสนเทศปรภมออนไลนสนบสนนการจดเกบขอมลภาคสนามดวยเทคโนโลย

เวบเซอรวสและแอนดรอยด.วทยานพนธปรญญามหาบณฑตสาขาวชาระบบสารสนเทศปรภมทางวศวกรรมภาค

วชาวศวกรรมส�ารวจคณะวศวกรรมศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2556.

อนสรณสวสด.การพฒนาระบบการจดเกบขอมลภาคสนามดวยคอมพวเตอรพกพา.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวทยาศาสตรคอมพวเตอร ภาควชาวศวกรรมคอมพวเตอร คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย,2551.

LantzosTheodoros,KoykoyrisGeorgeandSalampasisMichail.(2013).FarmManager:AnAndroid

ApplicationfortheManagementofSmallFarms.ProcediaTechnology,8,587-592.

ManavSinghal,AnupamShukla.(2012).ImplementationofLocationbasedServicesinAndroid

usingGPSandWebServices.IJCSIInternationalJournalofComputerScience,2,237-242

Ming-HsiangTsou.(2004).IntegratedMobileGISandWirelessInternetMapServersforEnvironment

MonitoringandManagement.CartographyandGeographicInformationScience,31,153-165.

Peng, Tao,Qin Liu, DachengMeng, and GuojunWang. (2016). Collaborative trajectory privacy

preservingschemeinlocation-basedservices.InformationSciences.

YongbinYan,JiaYu,JianpingWu,andSuyanMa.(2009).DesignandImplementationofAMobile

GIS for Field Data Collection.World Congress on Computer Science and Information

Engineering,233-241.


PRAWARUN AGRICULTURAL JOURNAL

ค�าแนะน�าส�าหรบผเขยน

1. คณสมบตการเปนผเขยน (Authorship)

บคคลทจะมชอในฐานะเปนผเขยนในผลงานทางวชาการทตองการตพมพควรจะมคณสมบตครบทง3ขอดงน

1.1มสวนรวมอยางเดนชดในผลงานนนไดแกการก�าหนดกรอบแนวคดและออกแบบการคนควาหรอเกบรวบรวม

ขอมลทจ�าเปนการวเคราะหและการแปรผลขอมลการศกษาหรอวจย

1.2มสวนส�าคญในการรางและแกไขตนฉบบในเนอหาส�าคญทตองใชความร

1.3 มโอกาสทจะรบทราบและมสวนรวมในกระบวนการแกไขตนฉบบในขนตอนตางๆและใหการรบรองตนฉบบ

กอนการตพมพ

2. ประเภทผลงานทตพมพ

2.1บทความปรทศน(Reviewarticle)เปนบทความทบทวนวชาการหรอบทความเทคนค(Technicalarticle)

ทเขยนอยางกระชบในเนอหาและแสดงถงความกาวหนาอยางส�าคญซงเกดขนในรอบ5ปทผานมาโดยเรยบเรยงจากการ

ตรวจเอกสารวชาการในสาขานนๆ

2.2งานวจย(Researcharticle)เปนผลงานจากการคนควาทดลองหรอวจยทางวชาการทผเขยนหรอกลมผเขยน

ไดคนควาวจยดวยตนเอง

3. การเตรยมตนฉบบผลงานวจย

ตนฉบบจะเปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษกได พมพบนกระดาษ A4 ขนาด 21.6×28 cm (8.5×11 inches)

เวนขอบกระดาษดานซาย-ลาง2.5cmดานขวา-บน2cmจดสองคอลมนโดยความยาวของเรองพรอมตารางและภาพ

ประกอบรวมแลวไมเกน10หนาและใสหมายเลขหนาก�ากบไว

องคประกอบตางๆ ของบทความวจยหรอบทความวชาการใหจดท�าตามค�าแนะน�าการเตรยมตนฉบบนการใชภาษา

ไทยใหยดหลกการใชค�าศพทและชอบญญตตามหลกของราชบณฑตยสถานควรหลกเลยงการเขยนภาษาองกฤษปนภาษา

ไทยโดยไมจ�าเปน กรณจ�าเปนใหเขยนค�าศพทภาษาไทยตามดวยในวงเลบภาษาองกฤษ โดยค�าแรกใหขนตนดวยตวพมพ

ใหญสวนอกษรและค�าทเหลอทงหมดใหพมพดวยตวพมพเลกยกเวนชอเฉพาะทกค�าใหขนตนดวยตวพมพใหญการปรากฏ

อยหลายทในบทความของศพทค�าเดยวกนทเปนภาษาไทยตามดวยภาษาองกฤษใหใชค�าศพทภาษาไทยตามดวยภาษา

องกฤษเฉพาะครงแรกครงตอไปใหใชเฉพาะค�าศพทภาษาไทยเทานน

เพอใหการด�าเนนการจดพมพวารสารเปนไปดวยความสะดวกและรวดเรว โปรดจดเตรยมไฟลตนฉบบ

อเลคโทรนคบนแผนCDขอมลทงภาษาไทยและภาษาองกฤษพมพดวยชนดตวอกษรTHSarabunPSKขนาดตวอกษร

ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษใชขนาดตวอกษรอยางเดยวกนดงนชอเรองขนาด18pt.ตวหนาชอผเขยนใชตวอกษร

ขนาด16pt.ตวหนาทอยของผเขยนใชตวอกษรขนาด14pt.ตวเอยงหวขอหลกใชตวอกษรขนาด14pt.ตวหนาการ

แบงหวขอยอยในแตละหวขอ ใหใชตวเลขก�ากบโดยไมควรแบงยอยโดยใชตวเลขมากกวา 3 ตว เชน 1.1.1 แตควรใช

เครองหมายวงเลบ1)ชวยในการแบงยอยเนอความทกสวนใชตวอกษรขนาด14pt.ตวปกตเชงอรรถหนาแรกทเปนชอ

ผเขยนทใหการตดตอใชตวอกษรขนาด12pt.ตวปกตโดยการบนทกเอกสารดวยโปรแกรมMicrosoftwordหากมตาราง

หรอรปภาพประกอบใหแทรกในเนอหาหรอแยกตางหากตามสมควร

4. การล�าดบเรองควรเรยงดงน

4.1 หนาท 1 (หนาน�าภาษาไทย หรอ Title page in Thai)ประกอบดวย

4.1.1 ชอเรอง (Title)ภาษาไทยชอเรองควรสนกะทดรดสอความหมายไดชดเจนและสอดคลองกบเนอหา

ในเรองไมควรใชค�ายอความยาวไมควรเกน100ตวอกษรถาชอเรองยาวมากอาจตดเปนชอเรองรอง(Subtitle)ควรหลก

เลยงการใสวลทไมจ�าเปนเชน“การศกษา...”หรอ“การสงเกต...”หรอ“การทดลอง...”

4.1.2 ชอผเขยน (Authors) ระบชอของผเขยนใหครบทกทานเปนภาษาไทย พรอมสถานทท�างาน และผ

เขยนทใหการตดตอ(Correspondingauthor)ใหก�ากบดวยเครองหมายดอกจนและใหแยกรายละเอยดของสถานทตดตอ

หมายเลขโทรศพทโทรสารและ/หรอe-mailaddressใหชดเจนเพอความรวดเรวในการตดตอ

4.1.3 บทคดยอ (Abstract) บทความทเปนงานวจย และปรทศน ใหเขยนรปบทคดยอเชงโครงสราง

(Structuredabstract)ประกอบดวย:วตถประสงควสดและวธการผลการศกษาและขอสรปควรเขยนสนๆใหครอบคลม

สาระส�าคญของเรองทงหมดเปนภาษาไทยไมควรเกน250ค�าและไมควรใชค�ายอในบทคดยอ

4.1.4 ค�าส�าคญ (Keywords)ค�าหรอขอความสนๆเปนภาษาไทยใสไวทายบทคดยอเปนหวขอเรองส�าหรบ

ท�าดชนเรอง(Subjectindex)รวมแลวไมเกน5ค�า

4.2หนาท2(หนาน�าภาษาองกฤษหรอTitlepageinEnglish)ประกอบดวย

4.2.1 Title (ชอเรอง) ภาษาองกฤษ ชอเรองควรสน กะทดรด สอความหมายไดชดเจนและสอดคลองกบ

เนอหาในเรองไมควรใชค�ายอความยาวไมควรเกน100ตวอกษรถาชอเรองยาวมากอาจตดเปนชอเรองรอง(Subtitle)

4.2.2 Authors(ชอผเขยน)ระบชอของผเขยนใหครบทกทานเปนภาษาองกฤษพรอมสถานทท�างานและผ

เขยนทใหการตดตอ(Correspondingauthor)ใหก�ากบดวยเครองหมายดอกจนและใหแยกรายละเอยดของสถานทตดตอ

หมายเลขโทรศพทโทรสารและ/หรอe-mailaddressใหชดเจนเพอความรวดเรวในการตดตอ

4.2.3 Abstract (บทคดยอ) บทความทเปนงานวจย และปรทศน ใหเขยนรปบทคดยอเชงโครงสราง

(Structuredabstract)ประกอบดวย:วตถประสงควสดและวธการผลการศกษาและขอสรปควรเขยนสนๆใหครอบคลม

สาระส�าคญของเรองทงหมดเปนภาษาองกฤษ ไมควรเกน 250 ค�า และไมควรใชค�ายอในบทคดยอ ตนฉบบทเปนภาษา

องกฤษตองสงบทคดยอภาษาไทยดวย

4.2.4 Keywords (ค�าส�าคญ)ค�าหรอขอความสนๆเปนภาษาองกฤษใสไวทายบทคดยอเปนหวขอเรองส�าหรบ

ท�าดชนเรอง(Subjectindex)รวมแลวไมเกน5ค�า

4.3หนาท3และหนาตอๆไปประกอบดวยหวขอตอไปนโดยพมพตดตอกนตามล�าดบ

4.3.1 บทน�า (Introduction)อธบายถงพนฐานทมาและความส�าคญของปญหาโดยมขอมลทเพยงพอส�าหรบ

ใหผอานเขาใจและแปรผลการศกษาไดและตองทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเฉพาะสวนทมความส�าคญเทานนนอกจาก

นตองระบเหตผลสมมตฐานและวตถประสงคของการศกษาใหชดเจน

4.3.2 วธด�าเนนการวจย (Materials and methods)เรมจากการอธบายการออกแบบการศกษาหรอการ

ทดลอง(Studyorexperimentaldesign)มรายละเอยดเพยงพอทผอนสามารถท�าตามไดถาเปนวธการทคดคนขนใหม

ควรอธบายโดยละเอยด แตถาเปนวธการททราบกนอยแลวและมผเคยตพมพมากอน ไมตองอธบายซ�าแตควรเขยนแบบ

อางองและอธบายเฉพาะสวนทดดแปลงหรอเพมเตมพรอมทงระบแหลงทมาของสารเคม และวธวเคราะหผลการศกษา

ทางสถตซงรวมถงการสรปขอมลวธการทดสอบสมมตฐานและระดบนยส�าคญทางสถต

4.3.3 ผลการวจย (Results)ควรรายงานผลการศกษาตามล�าดบหวขอทอยในการออกแบบการศกษาอยาง

ชดเจนดไดงายถาผลไมซบซอนไมมตวเลขมากใหบรรยายเปนรอยแกวถามตวเลขและตวแปรมากควรใชตารางกราฟ

หรอแผนภมโดยไมตองอธบายตวเลขซ�าอกในเนอเรองยกเวนขอมลส�าคญๆ

4.3.4 วจารณผลการวจย (Discussion)เนนในประเดนหรอมมมองทใหมและส�าคญของการศกษาไมตอง

อธบายขอมลในรายละเอยดซ�าในสวนบทน�าวสดอปกรณและวธการส�าหรบการศกษาทเปนการทดลองการอภปรายอาจ

เรมทการสรปสนๆในประเดนหลกทคนพบใหอธบายกลไกเหตผลหรอตรรกะส�าหรบสงทคนพบเปรยบเทยบความเหมอน

หรอแตกตางกบการศกษาอนๆ ทเกยวของ ระบขอจ�ากดของการศกษา วจารณผลทไมตรงตามทคาดหวงอยางไมปดบง

และระบความส�าคญของสงทคนพบกบการศกษาวจยตอไปในอนาคต

4.3.5 สรปผลการวจย (Conclusion) ผลทไดตรงตามวตถประสงคของการศกษาหรอไม หลกเลยงการใช

ขอความสรปทไมมคณภาพ เพราะขอมลทมอยไมเพยงพอทจะสรปไดแบบนนควรเขยนอยางยอๆ โดยกลาวถงผลสรปท

ไดจากการศกษาทดลองและคณคาของงานเพอผอานจะไดเขาใจงายขน

4.3.6 กตตกรรมประกาศ (Acknowledgements) เปนสวนทใหระบชอบคคลทมสวนรวมในงานวจยแตม

คณสมบตการเปนผเขยนไมครบถวนสามารถระบเปนผใหการสนบสนน(Contributors)และอาจระบหนาทในการใหการ

สนบสนนตวอยางเชนผใหความชวยเหลอเฉพาะงานดานเทคนคผใหความชวยเหลอในการเขยนและหวหนางานทใหการ

สนบสนนโดยทวไปนอกจากนผเขยนตองระบแหลงทนทงหมดทใหการสนบสนนไวในสวนนดวย

4.3.7 เอกสารอางอง (References)ควรเปนบทความทตพมพในวารสารวชาการประเภทมผทรงคณวฒใน

การพจารณา (peer-reviewed journals)การอางองเอกสารทางวชาการในรปแบบอนควรหลกเลยงยกเวนในกรณทม

ความจ�าเปนยงการเขยนอางองเอกสารในบทความทางวชาการทกประเภทจ�าเปนตองมการอางองไวทง2สวนคอสวน

เนอเรองและสวนทายเรอง

1) การอางองในสวนเนอเรอง (In-text citations)

การอางองในสวนเนอเรองเปนการบอกแหลงทมาของขอมลโดยการอางองคละไปในสวนเนอเรองท�าให

ทราบวาขอความในสวนนนน�ามาจากแหลงใดโดยวารสารเกษตรพระวรณก�าหนดใหใชการอางองระบบชอ-ปเชนไกร

จกร(2553)หรอRode(2008)ถา2คนใหใช“และ”หรอ“and”ระหวางชอเชน(ทวทรพยและพงษเทพ,2553)

หรอ(TomilovaandShternshis,2006)กรณทมผเขยน3คนขนไปใหใชชอคนแรกตามดวย“และคณะ”หรอ“et

al.”เชน(ไกรจกรและคณะ,2553)หรอ(Hataiet al.,2010)

2) การอางองสวนทายเรอง (Reference citations)

การอางองสวนทายเรองใหเรยงล�าดบเอกสารภาษาไทยกอนภาษาองกฤษและเรยงตามล�าดบอกษรและ

สระของชอผแตงกรณผเขยนคนเดยวกนใหเรยงตามปการพมพชอวารสารทเปนภาษาองกฤษใหใชชอยอเทานน

ตวอยางการเขยนรายการอางอง

สงพมพ

วารสาร (Standard journals)

1.เจรญศกดโรจนฤทธพเชษฐ,วจารณวชชกจ,บญญตแหวนแกวและประภาสชางเหลก.2547.ปญหาการผลตมน

ส�าปะหลงของเกษตรกร.วารสารวทยาศาสตรเกษตร35(3-4):115-120.

2.Shternshis,M.,Tomilova,O.,Shpatova,T.andSoytong,K.2005.EvaluationofKetomium-Mycofungicide

onSiberianIsolatesofPhytopathogenicFungi.J.Agr.Tech.1(2):247-253.

หนงสอ (Books)

3.มกดาสขสวสด.2543.ปยและการใชปยเคมอยางมประสทธภาพ.พมพครงท1.โอเดยนสโตร:กรงเทพฯ.327หนา.

4. Steel, R.G.D., Torrie, J.H. andDickie, D.A. 1997. Principles and Procedures of Atatistic-Abiometric

Approach.3rdedition.McGraw-HillPublishingCompany:Toronto.527pp.

รายงานการประชม (Conferences)

5.ณวรรณพรจรารตน,สมกจอนะวชกล,ปยศกดคงวรยะกลและสมบตพนเจรญสวสด.2550.ผลของการเสรมดอก

ปบในอาหารสกรขนตอสมรรถภาพการผลตและคณภาพซาก.การประชมทางวชาการของหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ครงท45.30มกราคม-2กมภาพนธ.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.กรงเทพฯ.308-314น.

6.Yamagishi,Y.,Mitamura,H.,Arai,N.,Mitsunaga,Y.,Kawabata,Y.,Khachapicha,M.andViputhanumas,

T.2005.Feedinghabitsofhatchery-rearedyoungMekonggiantcatfishinfishpondandMaePeum

reservoir.Proceedingsofthe2ndInternationalSymposiumonSEASTAR2000andAsianBio-Logging

Science(The6thSEASTAR2000Workshop).N.Arai(Ed.),KyotoUniversity.Kyoto,Japan.pp.17-22.

รายงานการวจย (Research Report)

7.สทธศกดค�าผา,รงสรรคสงหเลศ,สภทตรามอญขาม,กรงวลาชย,วนทนยพลวเศษและนพดลสมผล.การเปรยบ

เทยบระดบโปรตนในอาหารขนรวมกบระดบการเสรมยเรยหมกในขาวโพดตอผลผลตน�านมในโครดนม [ไมไดต

พมพ]. รายงานการวจย ไดรบทนอดหนนการวจยจากสถาบนวจยและพฒนา, มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ประจ�าปงบประมาณพ.ศ.2551.

วทยานพนธ (Thesis)

8.กญชลการตนเชดฉาย.2548.การใชเชอราตอตานและชวผลตภณฑในการควบคมการเกดโรคแอนแทรคโนสของวนลา.

วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการจดการศตรพช บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลย

พระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

9.Ratanacherdchai,K.2010.Inducedplantimmunityofchillianthracnoseinorganiccropproduction.

Ph.D. Dissertation in Biotechnology in Plant Pathology, International College, KingMongkut’s

InstituteofTechnologyLadkrabang.

เรองตพมพในหนงสอพมพ

10.หมอยาสมนไพรชาวบาน.2537.กระชายด�า.มตชน.13กมภาพนธ2537.หนา17.

แผนพบและแผนใบปลว

11.ทพยวดอรรถธรรม.2536.แมลงทชวยผสมเกสร.โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย:กรงเทพฯ.(แผน

ใบปลว).

อนเตอรเนต

12.จรงสทธลมศลาและอจฉราลมศลา.2547.มนส�าปะหลง.(สบคนเมอ8มกราคม2554)Availablefrom:URL:

http://www.thaienv.com/content/view/698/40/.

13.Rode,L.M.2008.MaintainingaHealthyRumen–AnOverview[online].[AccessedAugust5,2009].

Availablefrom:URL:http://www.wcds.afns.ualberta.ca/Proceedings/2000/Chapter10.htm.

หมายเหต (1): การเขยนค�าบรรยายประกอบตาราง

ตารางแตละตารางประกอบดวยล�าดบทและชอของตารางอยสวนบนตามดวยตวตารางใหพมพตารางโดยใชภาษา

ไทยหรอภาษาองกฤษกไดการพมพล�าดบทและชอของตารางใหพมพไวเหนอตารางนนๆโดยพมพค�าวา“ตารางท1”หรอ

“Table1”ชดขอบซายของหนากระดาษใชตวอกษรขนาด14pt.ตวหนาจากนนใหเวน2ชองตวอกษรแลวพมพชอ

ตารางโดยใชตวอกษรปกตหากชอตารางยาวเกนกวา1บรรทดใหแบงเปน2-3บรรทดตามความเหมาะสมโดยใหอกษร

ตวแรกของขอความในบรรทดท 2 หรอ 3 ตรงกบอกษรตวแรกของชอตารางในบรรทดแรก ตารางทมความยาวมากไม

สามารถพมพใหสนสดในหนาเดยวได ใหพมพสวนทเหลอในหนาถดไป ทงนจะตองมล�าดบทและชอตารางทกหนา และ

พมพค�าวา(ตอ)หรอ(Cont.)ไวในวงเลบตอทายชอของตารางดวยตารางทมความกวางเกนกวาทจะบรรจในหนากระดาษ

เดยวไดอาจยอสวนลงไดแตใหมขนาดทสามารถอานไดชดเจนตารางตองไมมเสนแนวตง

ในกรณทก�าหนดเครองหมายแสดงความแตกตางทางสถตใหพมพเปนตวยกและใหก�ากบคาp-valueการพมพ

อางองแหลงทมาของตารางใหพมพในบรรทดถดจากตวตารางโดยพมพค�าวา“ทมา”ใชตวอกษรขนาด12pt.ตวหนา

จากนนใหเวน2ชองตวอกษรและพมพขอความโดยใชตวอกษรปกตในกรณการพมพหมายเหตหรอค�าอธบายตารางเพม

เตมใหพมพในบรรทดถดจากตวตารางหรอถดจากบรรทดอางอง(ถาม)

หมายเหต (2): การเขยนค�าบรรยายประกอบรปภาพ

ภาพหมายถงรปภาพ(Pictures)ภาพถาย(Photographs)แผนภม(Charts)แผนท(Maps)แผนภาพ(Diagrams)

และกราฟ(Graphs)ซงจะตองมความชดเจน

ภาพแตละภาพประกอบดวยตวภาพค�าอธบายภาพและอาจมการอางองทมาของภาพการพมพค�าอธบายภาพ

ใหพมพไวใตภาพนนๆโดยพมพค�าวา“ภาพท1”หรอ“Fig.1”ใชตวอกษรขนาด14pt.ตวหนาจากนนใหเวน2ชวง

ตวอกษรแลวพมพชอภาพหรอค�าอธบายภาพโดยใชตวอกษรปกต หากค�าอธบายภาพยาวเกนกวา 1 บรรทดใหแบงเปน

2-3บรรทดตามความเหมาะสมโดยใหอกษรตวแรกของขอความในบรรทดท2หรอ3ตรงกบอกษรตวแรกของชอภาพ

หรอค�าอธบายภาพในบรรทดแรก

การพมพอางองแหลงทมาของภาพ ใหพมพในบรรทดถดจากค�าอธบายภาพ โดยพมพค�าวา “ทมา” ใชตวอกษร

ขนาด12pt.ตวหนาจากนนใหเวน2ชวงตวอกษรแลวพมพขอความโดยใชตวอกษรปกต

หมายเหต (3): การเขยนชอวทยาศาสตร (Scientific names) และค�าทเปนภาษาละตน

การพมพชอวทยาศาสตรของจลชพพชหรอสตวใหพมพดวยตวเอนหรอโดยการขดเสนใตส�าหรบการพมพค�าท

เปนภาษาละตนไดแกin vivo, in vitro, Ad libitumและet al.ใหพมพดวยตวเอน

หมายเหต (4): การเขยนค�ายอ

ภาษาไทย ภาษาองกฤษ

ปรมาตร µl มล. ลตร µl ml L

ความยาว µm มม. ซม. ม. กม. µm mm cm m km

พนท ซม2 ม2 กม2 cm2 m2 km2 ha

นำาหนก µg มก. ก. กก. µg mg g kg

ความเขมขน (Molar) M M

อณหภม

องศาเซลเซยส °ซ °C °C

องศาฟาเรนไฮต °ฟ °F °F

เวลา วนาท นาท ชม. sec min hr hrs

รอยละ เปอรเซนต % %

ตอ (per) / (ตวอยาง: กก./ไร) -1 (example:. kg-1)

สวนในลานสวน (Part per

million)

ppm ppm

อนๆ Fig. Figs.

***********************************

ใบสมครขอสงบทความลงตพมพ วารสารเกษตรพระวรณ

คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

เรยน บรรณาธการวารสารเกษตรพระวรณ

ขาพเจา (นาย/นาง/นางสาว/อนๆ )

ตาแหนงทางวชาการ (โปรดระบ)

❑ ศาสตราจารย ❑ รองศาสตราจารย ❑ ผชวยศาสตราจารย ❑ อาจารย

❑ อน ๆ ระบ

ขอสง ❑ บทความวจย ❑ บทความปรทศน

ชอเรอง (ภาษาไทย)

(ภาษาองกฤษ)

ทอยปจจบน (สาหรบการจดสงขอมล) หมท ซอย

ถนน แขวง/ตาบล เขต/อาเภอ

จงหวด รหสไปรษณย โทรศพท

โทรสาร โทรศพทมอถอ E-mail:

ทงนขาพเจาไดสงตนฉบบพรอมแผนบนทกขอมล จานวน 1 ชด มา ณ ทนดวยแลว

ขาพเจา ขอรบรองวาบทความนไมเคยตพมพเผยแพรทใดมากอน และไมอยระหวางการพจารณาของวารสารฉบบอน

ลงชอ

( )

เจาของบทความหรอผแทนสงบทความ

วนท เดอน พ.ศ.

สถานทสงใบสมครและบทความ

กองบรรณาธการ วารสารเกษตรพระวรณ คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

เลขท 80 ถนนนครสวรรค ตาบลตลาด อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม 44000

โทร : 043-725439 โทรสาร : 043-725439

E-mail : [email protected] หรอดรายละเอยดเพมเตมไดท http://paj.rmu.ac.th

ใบสญญาโฆษณา

วารสารเกษตรพระวรณ มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

เขยนท...........................................................................

วนท.................................................................................................

เรยน บรรณาธการวารสารเกษตรพระวรณ

ขาพเจา.........................................................................................ตาแหนง..................................................................................

บรษท/รานคา........................................................................................................................................................................................ ......

ทอย.......................................................................ตรอก/ซอย.......................................................ถนน......................................................

ตาบล/แขวง...........................................................อาเภอ/เขต........................................................จงหวด.................................................

รหสไปรษณย........................................................โทรศพท..........................................................โทรสาร...................................................

E-mail ……………………………………………………………………………………………

มความประสงคจะลงโฆษณาในวารสารเกษตรพระวรณ จานวน...............................ฉบบ ดงน

ตามขอความแนบ

อตราคาลงโฆษณา...............................................บาท (..........................................................................................................................)

ชาระโดย

โอนเข า บญ ชออมทรพย เ ลข ท 476-0-43334-1 ชอ บญ ช “วารสาร เกษตรพระวรณ” ธนาคารกร ง ไทย

สาขาหาแยกม.มหาสารคาม

(กรณาสงหลกฐานการโอนเงนมาท สานกงานคณบด คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม อาเภอเมอง จงหวด

มหาสารคาม 44000) หรอ [email protected]

ลงชอ....................................................................

(...................................................................)

ตาแหนง...............................................................

อตราคาโฆษณาตอหนงฉบบ

เตมหนาธรรมดา 1,500 บาท หนาสดานใน 3,000 บาท *

ปกหนาดานใน 4,000 บาท * ปกหลงดานใน 3,500 บาท * ปกหลงดานนอก 6,000 บาท *

* พมพ 4 ส

หากตองการรายละเอยดในการโฆษณาเพมเตม กรณาตดตอ กองบรรณาธการวารสารเกษตรพระวรณ คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

โทรศพท 0-4372-5439 E-mail : [email protected]

วารสารเกษตรพระวรุณ prawarun agricultural...

Documents