พระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ ----------------------

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท ๒๗ กนยายน พ.ศ. ๒๕๓๙

เปนปท ๕๑ ในรชกาลปจจบน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา โดยทสมควรมกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยค าแนะน าและยนยอม ของรฐสภา ดงตอไปน มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙” มาตรา ๒๑ พระราชบญญตน ใหใชบ งคบเมอพนก าหนดหนงรอยแปดสบวนนบแต วนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป มาตรา ๓ วธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ ใหเปนไปตามทก าหนด ในพระราชบญญตน เวนแตในกรณทกฎหมายใดก าหนดวธปฏบตราชการทางปกครองเรองใด ไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการ ไมต ากวาหลกเกณฑทก าหนดในพระราชบญญตน ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงทก าหนด ในกฎหมาย มาตรา ๔ พระราชบญญตนมใหใชบงคบแก (๑) รฐสภาและคณะรฐมนตร (๒) องคกรทใชอ านาจตามรฐธรรมนญโดยเฉพาะ (๓) การพจารณาของนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรในงานทางนโยบายโดยตรง (๔) การพจารณาพพากษาคดของศาลและการด าเนนงานของเจาหนาทในกระบวนการพจารณาคด การบงคบคด และการวางทรพย

๑ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๓/ตอนท ๖๐ ก/หนา ๑/๑๔ พฤศจกายน ๒๕๓๙

(๕) การพจารณาวนจฉยเรองรองทกขและการสงการตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกา (๖) การด าเนนงานเกยวกบนโยบายการตางประเทศ (๗) การด าเนนงานเกยวกบราชการทหารหรอเจาหนาทซงปฏบตหนาททางยทธการรวมกบทหารในการปองกนและรกษาความมนคงของราชอาณาจกรจากภยคกคามทงภายนอก และภายในประเทศ (๘) การด าเนนงานตามกระบวนการยตธรรมทางอาญา (๙) การด าเนนกจการขององคการทางศาสนา การยกเวนไมใหน าบทบญญตแหงพระราชบญญตนมาใชบงคบแกการด าเนนกจการใด หรอกบหนวยงานใดนอกจากทก าหนดไวในวรรคหนง ใหตราเปนพระราชกฤษฎกาตามขอเสนอ ของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง มาตรา ๕ ในพระราชบญญตน “วธปฏบตราชการทางปกครอง” หมายความวา การเตรยมการและการด าเนนการ ของเจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครองหรอกฎ และรวมถงการด าเนนการใด ๆ ในทางปกครองตามพระราชบญญตน “การพจารณาทางปกครอง” หมายความวา การเตรยมการและการด าเนนการของเจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครอง “ค าสงทางปกครอง” หมายความวา (๑) การใชอ านาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธ หรอหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ (๒) การอนทก าหนดในกฎกระทรวง “กฎ” หมายความวา พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ขอบญญตทองถน ระเบยบ ขอบงคบ หรอบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ “คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท” หมายความวา คณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายทมการจดองคกรและวธพจารณาส าหรบการวนจฉยชขาดสทธและหนาทตามกฎหมาย

“เจาหนาท” หมายความวา บคคล คณะบคคล หรอนตบคคล ซงใชอ านาจหรอไดรบมอบใหใชอ านาจทางปกครองของรฐในการด าเนนการอยางหนงอยางใดตามกฎหมาย ไมวาจะเปน การจดตงขนในระบบราชการ รฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐหรอไมกตาม “คกรณ” หมายความวา ผยนค าขอหรอผคดคานค าขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของค าสงทางปกครอง และผซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองเนองจากสทธของผนนจะถกกระทบกระเทอนจากผลของค าสงทางปกครอง มาตรา ๖ ใหนายกรฐมนตรร กษาการตามพระราชบญญตน และใหมอ านาจ ออกกฎกระทรวงและประกาศ เพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงและประกาศนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได

หมวด ๑

คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง ----------------------

มาตรา ๗ ใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการวธปฏบตราชการ ทางปกครอง” ประกอบดวยประธานกรรมการคนหนง ปลดส านกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงมหาดไทย เลขาธการคณะรฐมนตร เลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา และผทรงคณวฒอกไมนอยกวาหาคนแตไมเกนเกาคนเปนกรรมการ ใหคณะรฐมนตรแตงตงประธานกรรมการและกรรมการผทรงคณวฒ โดยแตงตงจาก ผซงมความเชยวชาญในทางนตศาสตร รฐประศาสนศาสตร รฐศาสตร สงคมศาสตร หรอการบรหารราชการแผนดน แตผนนตองไมเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกาแตงตงขาราชการของส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเปนเลขานการและผชวยเลขานการ มาตรา ๘ ใหกรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงมวาระด ารงต าแหนงคราวละสามป กรรมการซงพนจากต าแหนงอาจไดรบแตงตงอกได ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงตามวาระ แตยงมไดแตงตงกรรมการใหม ใหกรรมการนนปฏบตหนาทไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงตงกรรมการใหม มาตรา ๙ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๘ กรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากต าแหนงเมอคณะรฐมนตรมมตใหออกหรอเมอมเหตหนงเหตใดตามมาตรา ๗๖ มาตรา ๑๐ ใหส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาท าหนาทเปนส านกงานเลขานการ ของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง รบผดชอบงานธรการ งานประชม การศกษา หาขอมลและกจการตาง ๆ ทเกยวกบงานของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง

มาตรา ๑๑ คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) สอดสองดแลและใหค าแนะน าเกยวกบการด าเนนงานของเจาหนาทในการปฏบต ตามพระราชบญญตน (๒) ใหค าปรกษาแกเจาหนาทเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตน ตามทบคคลดงกลาวรองขอ ทงน ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองก าหนด (๓) มหนงสอเรยกใหเจาหนาทหรอบคคลอนใดมาชแจงหรอแสดงความเหนประกอบ การพจารณาได (๔) เสนอแนะในการตราพระราชกฤษฎกาและการออกกฎกระทรวงหรอประกาศ ตามพระราชบญญตน (๕) จดท ารายงานเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตน เสนอคณะรฐมนตร เปนครงคราวตามความเหมาะสมแตอยางนอยปละหนงครง เพอพฒนาและปรบปรงการปฏบตราชการทางปกครองใหเปนไปโดยมความเปนธรรมและมประสทธภาพยงขน (๖) เรองอนตามทคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

หมวด ๒

ค าสงทางปกครอง ----------------------

สวนท ๑ เจาหนาท

---------------------- มาตรา ๑๒ ค าสงทางปกครองจะตองกระท าโดยเจาหนาทซงมอ านาจหนาทในเรองนน มาตรา ๑๓ เจาหนาทดงตอไปนจะท าการพจารณาทางปกครองไมได (๑) เปนคกรณเอง (๒) เปนคหมนหรอคสมรสของคกรณ (๓) เปนญาตของคกรณ คอ เปนบพการหรอผสบสนดานไมวาชนใด ๆ หรอเปนพนอง หรอลกพลกนองนบไดเพยงภายในสามชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยงสองชน (๔) เปนหรอเคยเปนผแทนโดยชอบธรรมหรอผพทกษหรอผแทนหรอตวแทนของคกรณ (๕) เปนเจาหนหรอลกหน หรอเปนนายจางของคกรณ (๖) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๑๔ เมอมกรณตามมาตรา ๑๓ หรอคกรณคดคานวาเจาหนาทผใดเปนบคคล ตามมาตรา ๑๓ ใหเจาหนาทผนนหยดการพจารณาเรองไวกอน และแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงทราบ เพอทผบงคบบญชาดงกลาวจะไดมค าสงตอไป การยนค าคดคาน การพจารณาค าคดคาน และการสงใหเจาหนาทอนเขาปฏบตหนาท แทนผทถกคดคานใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๑๕ เมอมกรณตามมาตรา ๑๓ หรอคกรณคดคานวากรรมการในคณะกรรมการ ทมอ านาจพจารณาทางปกครองคณะใดมลกษณะดงกลาว ใหประธานกรรมการเรยกประชมคณะกรรมการเพอพจารณาเหตคดคานนน ในการประชมดงกลาวกรรมการผถกคดคานเมอไดชแจงขอเทจจรงและตอบขอซกถามแลวตองออกจากทประชม ถาคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองคณะใดมผถกคดคานในระหวาง ทกรรมการผถกคดคานตองออกจากทประชม ใหถอวาคณะกรรมการคณะนนประกอบดวยกรรมการทกคนทไมถกคดคาน ถาทประชมมมตใหกรรมการผถกคดคานปฏบตหนาทตอไปดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของกรรมการทไมถกคดคาน กใหกรรมการผนนปฏบตหนาทตอไปได มตดงกลาว ใหกระท าโดยวธลงคะแนนลบและใหเปนทสด การยนค าคดคานและการพจารณาค าคดคานใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๑๖ ในกรณมเหตอนใดนอกจากทบญญตไวในมาตรา ๑๓ เกยวกบเจาหนาท หรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองซงมสภาพรายแรงอนอาจท าให การพจารณาทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทหรอกรรมการผนนจะท าการพจารณาทางปกครองในเรองนนไมได ในกรณตามวรรคหนง ใหด าเนนการ ดงน (๑) ถาผนนเหนเองวาตนมกรณดงกลาว ใหผนนหยดการพจารณาเรองไวกอนและแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอประธานกรรมการทราบ แลวแตกรณ (๒) ถามคกรณคดคานวาผนนมเหตดงกลาว หากผนนเหนวาตนไมมเหตตามทคดคานนน ผ น นจะท าการพจารณาเร องตอไปกไดแตตองแจงใหผ บงคบบญชาเหนอตนขนไปช นหน ง หรอประธานกรรมการทราบ แลวแตกรณ (๓) ใหผบงคบบญชาของผนนหรอคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครอง ซงผนนเปนกรรมการอยมค าสงหรอมมตโดยไมชกชา แลวแตกรณวาผนนมอ านาจในการพจารณาทางปกครองในเรองนนหรอไม ใหน าบทบญญตมาตรา ๑๔ วรรคสอง และมาตรา ๑๕ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๑๗ การกระท าใด ๆ ของเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองทไดกระท าไปกอนหยดการพจารณาตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ ยอมไมเสยไป เวนแตเจาหนาทผเขาปฏบตหนาทแทนผถกคดคานหรอคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครอง แลวแตกรณจะเหนสมควรด าเนนการสวนหนงสวนใดเสยใหมกได มาตรา ๑๘ บทบญญตมาตรา ๑๓ ถงมาตรา ๑๖ ไมให น ามาใช บ งคบกบกรณ ทมความจ าเปนเรงดวน หากปลอยใหลาชาไปจะเสยหายตอประโยชนสาธารณะหรอสทธของบคคล จะเสยหายโดยไมมทางแกไขได หรอไมมเจาหนาทอนปฏบตหนาทแทนผนนได มาตรา ๑๙ ถาปรากฏภายหลงวาเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอการแตงตงไมชอบดวยกฎหมาย อนเปนเหตใหผนนตองพนจากต าแหนง การพนจากต าแหนงเชนวานไมกระทบกระเทอนถงการใด ทผนนไดปฏบตไปตามอ านาจหนาท มาตรา ๒๐ ผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ ใหหมายความรวมถง ผซงกฎหมายก าหนดใหมอ านาจก ากบหรอควบคมดแลส าหรบกรณ ของเจาหนาททไมมผบงคบบญชาโดยตรง และนายกรฐมนตรส าหรบกรณทเจาหนาทผนนเปนรฐมนตร

สวนท ๒ คกรณ

---------------------- มาตรา ๒๑ บคคลธรรมดา คณะบคคล หรอนตบคคล อาจเปนคกรณในการพจารณา ทางปกครองไดตามขอบเขตทสทธของตนถกกระทบกระเทอนหรออาจถกกระทบกระเทอนโดยมอาจหลกเลยงได มาตรา ๒๒ ผมความสามารถกระท าการในกระบวนการพจารณาทางปกครองได จะตองเปน (๑) ผซงบรรลนตภาวะ (๒) ผซงมบทกฎหมายเฉพาะก าหนดใหมความสามารถกระท าการในเรองทก าหนดได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (๓) นตบคคลหรอคณะบคคลตามมาตรา ๒๑ โดยผแทนหรอตวแทน แลวแตกรณ (๔) ผซงมประกาศของนายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายในราชกจจานเบกษาก าหนดใหมความสามารถกระท าการในเร องทก าหนดได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา ๒๓ ในการพจารณาทางปกครองทคกรณตองมาปรากฏตวตอหนาเจาหนาท คกรณมสทธน าทนายความหรอทปรกษาของตนเขามาในการพจารณาทางปกครองได การใดททนายความหรอทปรกษาไดท าลงตอหนาคกรณใหถอวาเปนการกระท าของคกรณ เวนแตคกรณจะไดคดคานเสยแตในขณะนน มาตรา ๒๔ คกรณอาจมหนงสอแตงตงใหบคคลหนงบคคลใดซงบรรลนตภาวะกระท าการอยางหนงอยางใดตามทก าหนดแทนตนในกระบวนการพจารณาทางปกครองใด ๆ ได ในการนเจาหนาทจะด าเนนกระบวนพจารณาทางปกครองกบตวคกรณไดเฉพาะเมอเปนเรองทผนนมหนาทโดยตรงทจะตองท าการนนดวยตนเองและตองแจงใหผไดรบการแตงตงใหกระท าการแทนทราบดวย หากปรากฏวาผไดรบการแตงตงใหกระท าการแทนผใดไมทราบขอเทจจรงในเรองนนเพยงพอหรอมเหตไมควรไววางใจในความสามารถของบคคลดงกลาวใหเจาหนาทแจงใหคกรณทราบโดยไมชกชา การแตงตงใหกระท าการแทนไมถอวาสนสดลงเพราะความตายของคกรณหรอการทความสามารถหรอความเปนผแทนของคกรณเปลยนแปลงไป เวนแตผสบสทธตามกฎหมาย ของคกรณหรอคกรณจะถอนการแตงตงดงกลาว มาตรา ๒๕ ในกรณทมการยนค าขอโดยมผลงชอรวมกนเกนหาสบคนหรอมคกรณ เกนหาสบคนยนค าขอทมขอความอยางเดยวกนหรอท านองเดยวกน ถาในค าขอมการระบ ใหบคคลใดเปนตวแทนของบคคลดงกลาวหรอมขอความเปนปรยายใหเขาใจไดเชนนน ใหถอวา ผทถกระบชอดงกลาวเปนตวแทนรวมของคกรณเหลานน ในกรณทมคกรณเกนหาสบคนยนค าขอใหมค าสงทางปกครองในเรองเดยวกน โดยไมม การก าหนดใหบคคลใดเปนตวแทนรวมของตนตามวรรคหนง ใหเจาหนาทในเรองนนแตงตงบคคล ทคกรณฝายขางมากเหนชอบเปนตวแทนรวมของบคคลดงกลาว ในกรณนใหน ามาตรา ๒๔ วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม ตวแทนรวมตามวรรคหนงหรอวรรคสองตองเปนบคคลธรรมดา คกรณจะบอกเลกการใหตวแทนรวมด าเนนการแทนตนเมอใดกไดแตตองมหนงสอ แจงใหเจาหนาททราบและด าเนนการใด ๆ ในกระบวนการพจารณาทางปกครองตอไปดวยตนเอง ตวแทนรวมจะบอกเลกการเปนตวแทนเมอใดกได แตตองมหนงสอแจงใหเจาหนาททราบกบตองแจงใหคกรณทกรายทราบดวย

สวนท ๓ การพจารณา

---------------------- มาตรา ๒๖ เอกสารทยนตอเจาหนาทใหจดท าเปนภาษาไทย ถาเปนเอกสารทท าขน เปนภาษาตางประเทศ ใหคกรณจดท าค าแปลเปนภาษาไทยทมการรบรองความถกตองมาใหภายในระยะเวลาทเจาหนาทก าหนด ในกรณนใหถอวาเอกสารดงกลาวไดยนตอเจาหนาทในวนทเจาหนาทไดรบค าแปลนน เวนแตเจาหนาทจะยอมรบเอกสารทท าขนเปนภาษาตางประเทศ และในกรณน ใหถอวาวนทไดยนเอกสารฉบบทท าขนเปนภาษาตางประเทศเปนวนทเจาหนาทไดรบเอกสารดงกลาว การรบรองความถกตองของค าแปลเปนภาษาไทยหรอการยอมรบเอกสารทท าขน เปนภาษาตางประเทศ ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๒๗๒ ใหเจาหนาทแจงสทธและหนาทในกระบวนการพจารณาทางปกครอง ใหคกรณทราบตามความจ าเปนแกกรณ เมอมผยนค าขอเพอใหเจาหนาทมค าสงทางปกครอง ใหเปนหนาทของเจาหนาทผรบค าขอทจะตองด าเนนการตรวจสอบความถกตองของค าขอและความครบถวนของเอกสาร บรรดา ทมกฎหมายหรอกฎก าหนดใหตองยนมาพรอมกบค าขอ หากค าขอไมถกตอง ใหเจาหนาทดงกลาวแนะน าใหผยนค าขอด าเนนการแกไขเพมเตมเสยใหถกตอง และหากมเอกสารใดไมครบถวนใหแจง ใหผยนค าขอทราบทนทหรอภายในไมเกนเจดวนนบแตวนทไดรบค าขอ ในการแจงดงกลาว ใหเจาหนาทท าเปนหนงสอลงลายมอชอของผรบค าขอและระบรายการเอกสารทไมถกตองหรอ ยงไมครบถวนใหผยนค าขอทราบพรอมทงบนทกการแจงดงกลาวไวในกระบวนพจารณาจดท าค าสงทางปกครองนนดวย เมอผยนค าขอไดแกไขค าขอหรอจดสงเอกสารตามทระบในการแจงตามวรรคสอง ครบถวนแลวเจาหนาทจะปฏเสธไมด าเนนการตามค าขอเพราะเหตยงขาดเอกสารอกมได เวนแต มความจ าเปนเพอปฏบตใหถกตองตามกฎหมายหรอกฎและไดรบความเหนชอบจากผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงตามมาตรา ๒๐ ในกรณเชนนนใหผบงคบบญชาดงกลาวด าเนนการตรวจสอบขอเทจจรงโดยพลน หากเหนวาเปนความบกพรองของเจาหนาทใหด าเนนการทางวนยตอไป ผยนค าขอตองด าเนนการแกไขหรอสงเอกสารเพมเตมตอเจาหนาทภายในเวลาทเจาหนาทก าหนดหรอภายในเวลาทเจาหนาทอนญาตใหขยายออกไป เมอพนก าหนดเวลาดงกลาวแลว หากผยนค าขอไมแกไขหรอสงเอกสารเพมเตมใหครบถวน ใหถอวาผยนค าขอไมประสงคทจะใหเจาหนาทด าเนนการตามค าขอตอไป ในกรณเชนนนใหเจาหนาทสงเอกสารคนใหผยนค าขอพรอมทงแจงสทธในการอทธรณใหผยนค าขอทราบ และบนทกการด าเนนการดงกลาวไว

๒ มาตรา ๒๗ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๗

มาตรา ๒๘ ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทอาจตรวจสอบขอเทจจรงได ตามความเหมาะสมในเรองนน ๆ โดยไมตองผกพนอยกบค าขอหรอพยานหลกฐานของคกรณ มาตรา ๒๙ เจาหนาทตองพจารณาพยานหลกฐานทตนเหนวาจ าเปนแกการพสจนขอเทจจรง ในการน ใหรวมถงการด าเนนการดงตอไปน (๑) แสวงหาพยานหลกฐานทกอยางทเกยวของ (๒) รบฟงพยานหลกฐาน ค าชแจง หรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญทคกรณกลาวอาง เวนแตเจาหนาทเหนวาเปนการกลาวอางทไมจ าเปนฟมเฟอยหรอเพอประวงเวลา (๓) ขอขอเทจจรงหรอความเหนจากคกรณ พยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญ (๔) ขอใหผครอบครองเอกสารสงเอกสารทเกยวของ (๕) ออกไปตรวจสถานท ค กรณตองใหความรวมมอกบเจาหนาท ในการพส จนขอ เทจจรง และมหนาท แจงพยานหลกฐานทตนทราบแกเจาหนาท พยานหรอพยานผเชยวชาญทเจาหนาทเรยกมาใหถอยค าหรอท าความเหนมสทธไดรบ คาปวยการตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๓๐ ในกรณทค าสงทางปกครองอาจกระทบถงสทธของคกรณ เจาหนาทตองใหคกรณมโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของตน ความในวรรคหนงมใหน ามาใชบงคบในกรณดงตอไปน เวนแตเจาหนาทจะเหนสมควรปฏบตเปนอยางอน (๑) เมอมความจ าเปนรบดวนหากปลอยใหเนนชาไปจะกอใหเกดความเสยหาย อยางรายแรงแกผหนงผใดหรอจะกระทบตอประโยชนสาธารณะ (๒) เมอจะมผลท าใหระยะเวลาทกฎหมายหรอกฎก าหนดไวในการท าค าสงทางปกครองตองลาชาออกไป (๓) เมอเปนขอเทจจรงทคกรณนนเองไดใหไวในค าขอ ค าใหการหรอค าแถลง (๔) เมอโดยสภาพเหนไดชดในตววาการใหโอกาสดงกลาวไมอาจกระท าได (๕) เมอเปนมาตรการบงคบทางปกครอง (๖) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง หามมใหเจาหนาทใหโอกาสตามวรรคหนง ถาจะกอใหเกดผลเสยหายอยางรายแรง ตอประโยชนสาธารณะ

มาตรา ๓๑ คกรณมสทธขอตรวจดเอกสารทจ าเปนตองร เ พอการโตแยงหรอชแจง หรอปองกนสทธของตนได แตถายงไมไดท าค าสงทางปกครองในเรองนน คกรณไมมสทธขอตรวจดเอกสารอนเปนตนรางค าวนจฉย การตรวจดเอกสาร คาใชจายในการตรวจดเอกสาร หรอการจดท าส าเนาเอกสารใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๓๒ เจาหนาทอาจไมอนญาตใหตรวจดเอกสารหรอพยานหลกฐานได ถาเปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบ มาตรา ๓๓ เพอประโยชนในการอ านวยความสะดวกแกประชาชน ความประหยด และความมประสทธภาพในการด าเนนงานของรฐ ใหคณะรฐมนตรวางระเบยบก าหนดหลกเกณฑและวธการเพอใหเจาหนาทก าหนดเวลาส าหรบการพจารณาทางปกครองขนไวตามความเหมาะสมแกกรณ ทงน เทาทไมขดหรอแยงกบกฎหมายหรอกฎในเรองนน ในกรณทการด าเนนงานในเรองใดจะตองผานการพจารณาของเจาหนาทมากกวาหนงราย เจาหนาททเกยวของมหนาทตองประสานงานกนในการก าหนดเวลาเพอการด าเนนงานในเรองนน

สวนท ๔

รปแบบและผลของค าสงทางปกครอง ----------------------

มาตรา ๓๔ ค าสงทางปกครองอาจท าเปนหนงสอหรอวาจาหรอโดยการสอความหมาย ในรปแบบอนกได แตตองมขอความหรอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะเขาใจได มาตรา ๓๕ ในกรณทค าสงทางปกครองเปนค าสงดวยวาจา ถาผรบค าสงนนรองขอ และการรองขอไดกระท าโดยมเหตอนสมควรภายในเจดวนนบแตวนทมค าสงดงกลาว เจาหนาท ผออกค าสงตองยนยนค าสงนนเปนหนงสอ มาตรา ๓๖ ค าสงทางปกครองทท าเปนหนงสออยางนอยตองระบ วน เดอน และป ทท าค าสง ชอและต าแหนงของเจาหนาทผท าค าสง พรอมทงมลายมอชอของเจาหนาทผท าค าสงนน มาตรา ๓๗ ค าสงทางปกครองทท าเปนหนงสอและการยนยนค าส งทางปกครอง เปนหนงสอตองจดใหมเหตผลไวดวย และเหตผลนนอยางนอยตองประกอบดวย (๑) ขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญ (๒) ขอกฎหมายทอางอง (๓) ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ นายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายอาจประกาศในราชกจจานเบกษาก าหนดใหค าสงทางปกครองกรณหนงกรณใดตองระบเหตผลไวในค าสงนนเองหรอในเอกสาร แนบทายค าสงนนกได

บทบญญตตามวรรคหนงไมใชบงคบกบกรณดงตอไปน (๑) เปนกรณทมผลตรงตามค าขอและไมกระทบสทธและหนาทของบคคลอน (๒) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจ าตองระบอก (๓) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบตามมาตรา ๓๒ (๔) เปนการออกค าสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวนแตตองใหเหตผล เปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหากผอยในบงคบของค าสงนนรองขอ มาตรา ๓๘ บทบญญตตามมาตรา ๓๖ และมาตรา ๓๗ วรรคหนง มใหใชบงคบกบ ค าสงทางปกครองทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนด ในกฎกระทรวง มาตรา ๓๙ การออกค าสงทางปกครองเจาหนาทอาจก าหนดเงอนไขใด ๆ ไดเทาทจ าเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของกฎหมาย เวนแตกฎหมายจะก าหนดขอจ ากดดลพนจเปนอยางอน การก าหนดเงอนไขตามวรรคหนง ใหหมายความรวมถงการก าหนดเงอนไขในกรณดงตอไปน ตามความเหมาะสมแกกรณดวย (๑) การก าหนดใหสทธหรอภาระหนาทเรมมผลหรอสนผล ณ เวลาใดเวลาหนง (๒) การก าหนดใหการเรมมผลหรอสนผลของสทธหรอภาระหนาทตองขนอยกบเหตการณในอนาคตทไมแนนอน (๓) ขอสงวนสทธทจะยกเลกค าสงทางปกครอง (๔) การก าหนดใหผไดรบประโยชนตองกระท าหรองดเวนกระท าหรอตองมภาระหนาทหรอยอมรบภาระหนาทหรอความรบผดชอบบางประการ หรอการก าหนดขอความในการจดใหม เปลยนแปลง หรอเพมขอก าหนดดงกลาว มาตรา ๓๙/๑๓ การออกค าสงทางปกครองเปนหนงสอในเรองใด หากมไดมกฎหมาย หรอกฎก าหนดระยะเวลาในการออกค าสงทางปกครองในเรองนนไว เปนประการอน ใหเจาหนาทออกค าสงทางปกครองนนใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทเจาหนาทไดรบค าขอและเอกสารถกตองครบถวน ใหเปนหนาทของผบงคบบญชาชนเหนอขนไปของเจาหนาท ทจะก ากบดแลใหเจาหนาทด าเนนการใหเปนไปตามวรรคหนง

๓ มาตรา ๓๙/๑ เพมโดยพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๗

มาตรา ๔๐ ค าสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนค าอทธรณหรอค าโตแยง และระยะเวลาส าหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไวดวย ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาส าหรบการอทธรณหรอ การโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบค าสงทางปกครอง มาตรา ๔๑ ค าสงทางปกครองทออกโดยการฝาฝนหรอไมปฏบตตามหลกเกณฑดงตอไปน ไมเปนเหตใหค าสงทางปกครองนนไมสมบรณ (๑) การออกค าสงทางปกครองโดยยงไมมผยนค าขอในกรณทเจาหนาทจะด าเนนการเองไมไดนอกจากจะมผยนค าขอ ถาตอมาในภายหลงไดมการยนค าขอเชนนนแลว (๒) ค าสงทางปกครองทตองจดใหมเหตผลตามมาตรา ๓๗ วรรคหนง ถาไดมการจดใหมเหตผลดงกลาวในภายหลง (๓) การรบฟงคกรณทจ าเปนตองกระท าไดด าเนนการมาโดยไมสมบรณ ถาไดมการรบฟงใหสมบรณในภายหลง (๔) ค าสงทางปกครองทตองใหเจาหนาท อนใหความเหนชอบกอน ถาเจาหนาทนน ไดใหความเหนชอบในภายหลง เมอมการด าเนนการตามวรรคหนง (๑) (๒) (๓) หรอ (๔) แลว และเจาหนาทผมค าสง ทางปกครองประสงคใหผลเปนไปตามค าสงเดมใหเจาหนาทผนนบนทกขอเทจจรงและความประสงคของตนไวในหรอแนบไวกบค าสงเดมและตองมหนงสอแจงความประสงคของตนใหคกรณทราบดวย กรณตาม (๒) (๓) และ (๔) จะตองกระท ากอนสนสดกระบวนการพจารณาอทธรณ ตามสวนท ๕ ของหมวดน หรอตามกฎหมายเฉพาะวาดวยการนน หรอถาเปนกรณทไมตอง มการอทธรณดงกลาวกตองกอนมการน าค าสงทางปกครองไปสการพจารณาของผมอ านาจพจารณาวนจฉยความถกตองของค าสงทางปกครองนน มาตรา ๔๒ ค าสงทางปกครองใหมผลใชยนตอบคคลตงแตขณะทผนนไดรบแจงเปนตนไป ค าสงทางปกครองยอมมผลตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอนเวลา หรอโดยเหตอน เมอค าสงทางปกครองสนผลลง ใหเจาหนาทมอ านาจเรยกผซงครอบครองเอกสาร หรอวตถอนใดทไดจดท าขนเนองในการมค าสงทางปกครองดงกลาว ซงมขอความหรอเครองหมาย แสดงถงการมอยของค าสงทางปกครองนน ใหสงคนสงนนหรอใหน าสงของดงกลาวอนเปนกรรมสทธของผนนมาใหเจาหนาทจดท าเครองหมายแสดงการสนผลของค าสงทางปกครองดงกลาวได

มาตรา ๔๓ ค าสงทางปกครองทมขอผดพลาดเลกนอยหรอผดหลงเลกนอยนน เจาหนาทอาจแกไขเพมเตมไดเสมอ ในการแกไขเพมเตมค าส งทางปกครองตามวรรคหนงใหแจงใหผ ท เกยวของทราบ ตามควรแกกรณ ในการนเจาหนาทอาจเรยกใหผทเกยวของจดสงค าสงทางปกครอง เอกสารหรอวตถอนใดทไดจดท าขนเนองในการมค าสงทางปกครองดงกลาวมาเพอการแกไขเพมเตมได

สวนท ๕

การอทธรณค าสงทางปกครอง ----------------------

มาตรา ๔๔ ภายใตบงคบมาตรา ๔๘ ในกรณทค าสงทางปกครองใดไมไดออกโดยรฐมนตร และไมมกฎหมายก าหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคกรณอทธรณค าสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตน ไดรบแจงค าสงดงกลาว ค าอทธรณตองท าเปนหนงสอโดยระบขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางองประกอบดวย การอทธรณไมเปนเหตใหทเลาการบงคบตามค าสงทางปกครอง เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบตามมาตรา ๕๖ วรรคหนง มาตรา ๔๕ ใหเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง พจารณาค าอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบค าอทธรณ ไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหด าเนนการเปลยนแปลงค าสงทางปกครองตามความเหนของตน ภายในก าหนดเวลาดงกลาวดวย ถาเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง ไมเหนดวยกบค าอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอ านาจพจารณาค าอทธรณภายในก าหนดเวลา ตามวรรคหนง ใหผมอ านาจพจารณาค าอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจ าเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอ านาจพจารณาอทธรณมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบก าหนดเวลาดงกลาว ในการน ใหขยายระยะเวลาพจารณาอทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบก าหนดเวลาดงกลาว เจาหนาทผใดจะเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณตามวรรคสองใหเปนไปตามทก าหนด ในกฎกระทรวง บทบญญตมาตรานไมใชกบกรณทมกฎหมายเฉพาะก าหนดไวเปนอยางอน

มาตรา ๔๖ ในการพจารณาอทธรณ ใหเจาหนาทพจารณาทบทวนค าสงทางปกครองได ไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการท าค าสงทางปกครอง และอาจมค าสงเพกถอนค าสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงค าสงนนไปในทางใด ทงน ไมวา จะเปนการเพมภาระหรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสมของการท าค าสง ทางปกครองหรอมขอก าหนดเปนเงอนไขอยางไรกได มาตรา ๔๗ การใดทกฎหมายก าหนดใหอทธรณตอเจาหนาทซงเปนคณะกรรมการ ขอบเขตการพจารณาอทธรณใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน ส าหรบกระบวนการพจารณา ใหปฏบตตามบทบญญต หมวด ๒ น เทาทไมขดหรอแยงกบกฎหมายดงกลาว มาตรา ๔๘ ค าส งทางปกครองของบรรดาคณะกรรมการตาง ๆ ไมวาจะจดต งข น ตามกฎหมายหรอไม ใหคกรณมสทธโตแยงตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาไดทงในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย ภายในเกาสบวนนบแตวนท ไดรบแจงค าสงนน แตถาคณะกรรมการดงกลาวเปนคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท สทธการอทธรณ และก าหนดเวลาอทธรณ ใหเปนไปตามทบญญตในกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกา

สวนท ๖

การเพกถอนค าสงทางปกครอง ----------------------

มาตรา ๔๙ เจาหนาทหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทอาจเพกถอนค าสงทางปกครองไดตามหลกเกณฑในมาตรา ๕๑ มาตรา ๕๒ และมาตรา ๕๓ ไมวาจะพนขนตอนการก าหนดใหอทธรณหรอใหโตแยงตามกฎหมายนหรอกฎหมายอนมาแลวหรอไม การเพกถอนค าสงทางปกครองทมลกษณะเปนการใหประโยชน ตองกระท าภายใน เกาสบวนนบแตไดรถงเหตทจะใหเพกถอนค าสงทางปกครองนน เวนแตค าสงทางปกครองจะได ท าขนเพราะการแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงหรอการขมขหรอการชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย มาตรา ๕๐ ค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวน โดยจะใหมผลยอนหลงหรอไมยอนหลงหรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดได แตถาค าสงนนเปนค าสงซงเปนการใหประโยชนแกผรบ การเพกถอนตองเปนไปตามบทบญญตมาตรา ๕๑ และมาตรา ๕๒ มาตรา ๕๑ การเพกถอนค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน หรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได ใหค านงถงความเชอโดยสจรตของผรบประโยชนในความคงอยของค าสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

ความเชอโดยสจรตตามวรรคหนงจะไดรบความคมครองตอเมอผรบค าสงทางปกครอง ไดใชประโยชนอนเกดจากค าสงทางปกครองหรอไดด าเนนการเกยวกบทรพยสนไปแลวโดยไมอาจแกไขเปลยนแปลงไดหรอการเปลยนแปลงจะท าใหผนนตองเสยหายเกนควรแกกรณ ในกรณดงตอไปน ผรบค าสงทางปกครองจะอางความเชอโดยสจรตไมได (๑) ผนนไดแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจง หรอขมข หรอชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอใหประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย (๒) ผนนไดใหขอความซงไมถกตองหรอไมครบถวนในสาระส าคญ (๓) ผนนไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครองในขณะไดรบค าสง ทางปกครองหรอการไมรนนเปนไปโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรง ในกรณทเพกถอนโดยใหมผลยอนหลง การคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทผรบค าสง ทางปกครองไดไป ใหน าบทบญญตวาดวยลาภมควรไดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาใชบงคบโดยอนโลม โดยถาเมอใดผรบค าสงทางปกครองไดรถงความไมชอบดวยกฎหมาย ของค าสงทางปกครองหรอควรไดรเชนนนหากผนนมไดประมาทเลนเลออยางรายแรงใหถอวา ผนนตกอยในฐานะไมสจรตตงแตเวลานนเปนตนไป และในกรณตามวรรคสาม ผนนตองรบผด ในการคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทไดรบไปเตมจ านวน มาตรา ๕๒ ค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายและไมอยในบงคบของมาตรา ๕๑ อาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนได แตผไดรบผลกระทบจากการเพกถอนค าสงทางปกครองดงกลาวมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายเนองจากความเชอโดยสจรตในความคงอยของค าสง ทางปกครองได และใหน าความในมาตรา ๕๑ วรรคหนง วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบงคบ โดยอนโลม แตตองรองขอคาทดแทนภายในหน งรอยแปดสบวนนบแตไดร บแจงใหทราบ ถงการเพกถอนนน คาทดแทนความเสยหายตามมาตรานจะตองไมสงกวาประโยชนทผนนอาจไดรบ หากค าสงทางปกครองดงกลาวไมถกเพกถอน มาตรา ๕๓ ค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการใหประโยชนแกผรบค าสงทางปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอนหรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดได เวนแตเปนกรณทคงตองท าค าสงทางปกครองทมเนอหาท านองเดยวกนนนอก หรอเปนกรณทการเพกถอนไมอาจกระท าไดเพราะเหตอน ทงน ใหค านง ถงประโยชนของบคคลภายนอกประกอบดวย ค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบค าสงทางปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอน หรอมผลในอนาคตไปถง ขณะใดขณะหนงตามทก าหนดไดเฉพาะเมอมกรณดงตอไปน

(๑) มกฎหมายก าหนดให เ พกถอนไดหรอมขอสงวนสทธให เพกถอนได ในค าส ง ทางปกครองนนเอง (๒) ค าสงทางปกครองนนมขอก าหนดใหผรบประโยชนตองปฏบต แตไมมการปฏบตภายในเวลาทก าหนด (๓) ขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป ซงหากมขอเทจจรงและพฤตการณเชนนในขณะท าค าสงทางปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมท าค าสงทางปกครองนน และหากไมเพกถอน จะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได (๔) บทกฎหมายเปล ยนแปลงไป ซ งหากมบทกฎหมายเชนน ในขณะท าค าส ง ทางปกครองแลว เจาหนาทคงจะไมท าค าสงทางปกครองนน แตการเพกถอนในกรณนใหกระท าไดเทาทผรบประโยชนยงไมไดใชประโยชน หรอยงไมไดรบประโยชนตามค าสงทางปกครองดงกลาว และหากไมเพกถอนจะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได (๕) อาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชน อนจ าเปนตองปองกนหรอขจดเหตดงกลาว ในกรณทมการเพกถอนค าสงทางปกครองเพราะเหตตามวรรคสอง (๓) (๔) และ (๕) ผไดรบประโยชนมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายอนเกดจากความเชอโดยสจรตในความคงอยของค าสงทางปกครองได และใหน ามาตรา ๕๒ มาใชบงคบโดยอนโลม ค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงนหรอใหทรพยสนหรอใหประโยชน ทอาจแบงแยกได อาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลยอนหลงหรอไมมผลยอนหลง หรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดไดในกรณดงตอไปน (๑) มไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของ ค าสงทางปกครอง (๒) ผไดรบประโยชนมไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะด าเนนการใหเปนไปตามเงอนไขของค าสงทางปกครอง ทงน ใหน าความในมาตรา ๕๑ มาใชบงคบโดยอนโลม

สวนท ๗ การขอใหพจารณาใหม

---------------------- มาตรา ๕๔ เม อค กรณมค าขอ เจ าหนาท อาจเ พกถอนหรอแก ไขเ พมเตมค าส ง ทางปกครองทพนก าหนดอทธรณตามสวนท ๕ ไดในกรณดงตอไปน

(๑) มพยานหลกฐานใหม อนอาจท าใหขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงไป ในสาระส าคญ (๒) คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองหรอไดเขามา ในกระบวนการพจารณาคร งกอนแลวแตถกตดโอกาสโดยไม เปนธรรมในการมสวนรวม ในกระบวนการพจารณาทางปกครอง (๓) เจาหนาทไมมอ านาจทจะท าค าสงทางปกครองในเรองนน (๔) ถาค าสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใดและตอมาขอเทจจรงหรอขอกฎหมายนนเปลยนแปลงไปในสาระส าคญในทางทจะเปนประโยชนแกคกรณ การยนค าขอตามวรรคหนง (๑) (๒) หรอ (๓) ใหกระท าไดเฉพาะเมอคกรณไมอาจทราบ ถงเหตนนในการพจารณาครงทแลวมากอนโดยไมใชความผดของผนน การย นค าขอใหพจารณาใหมตองกระท าภายในเกาสบวนนบแตผ น นไดร ถงเหต ซงอาจขอใหพจารณาใหมได

สวนท ๘

การบงคบทางปกครอง ----------------------

มาตรา ๕๕ การบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกน เวนแตจะมกฎหมาย ก าหนดไวเปนอยางอน มาตรา ๕๖ เจาหนาทผท าค าสงทางปกครองมอ านาจทจะพจารณาใชมาตรการบงคบ ทางปกครองเพอใหเปนไปตามค าสงของตนไดตามบทบญญตในสวนน เวนแตจะมการสงใหทเลา การบงคบไวกอนโดยเจาหนาทผท าค าสงนนเอง ผมอ านาจพจารณาค าอทธรณหรอผมอ านาจพจารณาวนจฉยความถกตองของค าสงทางปกครองดงกลาว เจาหนาทตามวรรคหนงจะมอบอ านาจใหเจาหนาทซงอยใตบงคบบญชาหรอเจาหนาทอนเปนผด าเนนการกไดตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง ใหเจาหนาทตามวรรคหนงหรอวรรคสองใชมาตรการบงคบทางปกครองเพยงเทาทจ าเปนเพอใหบรรลตามวตถประสงคของค าสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนผอยในบงคบของค าสงทางปกครองนอยทสด

มาตรา ๕๗ ค าสงทางปกครองทก าหนดใหผใดช าระเงน ถาถงก าหนดแลวไมมการช าระโดยถกตองครบถวน ให เจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนช าระภายในระยะเวลาทก าหนด แตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามค าเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอช าระเงนใหครบถวน วธการยด การอายดและการขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอ านาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตาม ทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๕๘ ค าสงทางปกครองทก าหนดใหกระท าหรอละเวนกระท า ถาผอยในบงคบ ของค าสงทางปกครองฝาฝนหรอไมปฏบตตาม เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง อยางหนงอยางใด ดงตอไปน (๑) เจาหนาทเขาด าเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอนกระท าการแทน โดยผอยในบงคบของค าสงทางปกครองจะตองชดใชคาใชจายและเงนเพมในอตรารอยละยสบหา ตอปของคาใชจายดงกลาวแกเจาหนาท (๒) ใหมการช าระคาปรบทางปกครองตามจ านวนทสมควรแกเหตแตตองไมเกน สองหมนบาทตอวน เจาหนาทระดบใดมอ านาจก าหนดคาปรบทางปกครองจ านวนเทาใดส าหรบในกรณใด ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง ในกรณทมความจ าเปนทจะตองบงคบการโดยเรงดวนเพอปองกนมใหมการกระท า ทขดตอกฎหมายทมโทษทางอาญาหรอมใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะ เจาหนาท อาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยไมตองออกค าสงทางปกครองใหกระท าหรอละเวน กระท ากอนกได แตทงนตองกระท าโดยสมควรแกเหตและภายในขอบเขตอ านาจหนาทของตน มาตรา ๕๙ กอนใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา ๕๘ เจาหนาทจะตอง มค าเตอนเปนหนงสอใหมการกระท าหรอละเวนกระท าตามค าสงทางปกครองภายในระยะเวลา ทก าหนดตามสมควรแกกรณ ค าเตอนดงกลาวจะก าหนดไปพรอมกบค าสงทางปกครองกได ค าเตอนนนจะตองระบ (๑) มาตรการบงคบทางปกครองทจะใชใหชดแจง แตจะก าหนดมากกวาหนงมาตรการ ในคราวเดยวกนไมได (๒) คาใชจายในการทเจาหนาทเขาด าเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอนกระท าการแทน หรอจ านวนคาปรบทางปกครอง แลวแตกรณ การก าหนดคาใชจายในค าเตอน ไมเปนการตดสทธทจะเรยกคาใชจายเพมขน หากจะตองเสยคาใชจายจรงมากกวาทไดก าหนดไว

มาตรา ๖๐ เจาหนาทจะตองใชมาตรการบงคบทางปกครองตามทก าหนดไวในค าเตอนตามมาตรา ๕๙ การเปลยนแปลงมาตรการจะกระท าไดกตอเมอปรากฏวามาตรการทก าหนดไว ไมบรรลตามวตถประสงค ถาผอยในบงคบของค าสงทางปกครองตอสขดขวางการบงคบทางปกครอง เจาหนาท อาจใชก าลงเขาด าเนนการเพอใหเปนไปตามมาตรการบงคบทางปกครองได แตตองกระท า โดยสมควรแกเหต ในกรณจ าเปนเจาหนาทอาจขอความชวยเหลอจากเจาพนกงานต ารวจได มาตรา ๖๑ ในกรณไมมการช าระคาปรบทางปกครอง ใหเจาหนาทด าเนนการตอไป ตามมาตรา ๕๗ มาตรา ๖๒ ผถกด าเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครองอาจอทธรณการบงคบ ทางปกครองนนได การอทธรณการบงคบทางปกครองใหใชหลกเกณฑและวธการเดยวกนกบการอทธรณค าสงทางปกครอง มาตรา ๖๓ ถาบทกฎหมายใดก าหนดมาตรการบงคบทางปกครองไวโดยเฉพาะแลว แตเจาหนาทเหนวามาตรการบงคบนนมลกษณะทจะเกดผลนอยกวามาตรการบงคบตามหมวดน เจาหนาทจะใชมาตรการบงคบทางปกครองตามหมวดนแทนกได

หมวด ๓

ระยะเวลาและอายความ ----------------------

มาตรา ๖๔ ก าหนดเวลาเปนวน สปดาห เดอน หรอปนน มใหนบวนแรกแหงระยะเวลานนรวมเขาดวย เวนแตจะไดเรมการในวนนนหรอมการก าหนดไวเปนอยางอนโดยเจาหนาท ในกรณทเจาหนาทมหนาทตองกระท าการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทก าหนด ใหนบวนสนสดของระยะเวลานนรวมเขาดวยแมวาวนสดทายเปนวนหยดท าการงานส าหรบเจาหนาท ในกรณทบคคลใดตองท าการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทก าหนดโดยกฎหมายหรอโดยค าสงของเจาหนาท ถาวนสดทายเปนวนหยดท าการงานส าหรบเจาหนาทหรอวนหยด ตามประเพณของบคคลผรบค าสง ใหถอวาระยะเวลานนสนสดในวนท างานทถดจากวนหยดนน เวนแตกฎหมายหรอเจาหนาททมค าสงจะก าหนดไวเปนอยางอน มาตรา ๖๕ ระยะเวลาทก าหนดไวในค าสงของเจาหนาทอาจมการขยายอกได และ ถาระยะเวลานนไดสนสดลงแลว เจาหนาทอาจขยายโดยก าหนดใหมผลยอนหลงไดเชนกน ถาการสนสดตามระยะเวลาเดมจะกอใหเกดความไมเปนธรรมทจะใหสนสดลงตามนน

มาตรา ๖๖ ในกรณทผใดไมอาจกระท าการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทก าหนดไวในกฎหมายไดเพราะมพฤตการณทจ าเปนอนมไดเกดขนจากความผดของผนน ถาผนนมค าขอ เจาหนาทอาจขยายระยะเวลาและด าเนนการสวนหนงสวนใดทลวงมาแลวเสยใหมกได ทงน ตองยนค าขอภายในสบหาวนนบแตพฤตการณเชนวานนไดสนสดลง มาตรา ๖๗ เมอมการอทธรณตามบทบญญตในสวนท ๕ ของหมวด ๒ แหงพระราชบญญตนหรอการยนค าขอตอคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทหรอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาเพอใหวนจฉยชขาดแลวใหอายความสะดดหยดอยไมนบในระหวางนนจนกวาการพจารณาจะถงทสดหรอเสรจไปโดยประการอน แตถาเสรจไปเพราะเหตถอนค าขอ หรอทงค าขอใหถอวาอายความเรยกรองของผยนค าขอไมเคยมการสะดดหยดอยเลย

หมวด ๔ การแจง

---------------------- มาตรา ๖๘ บทบญญตในหมวดนมใหใชบงคบกบการแจงซง ไมอาจกระท าโดยวาจา หรอเปนหนงสอไดหรอมกฎหมายก าหนดวธการแจงไวเปนอยางอน ในกรณค าสงทางปกครองทแสดงใหทราบโดยการสอความหมายในรปแบบอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง ใหมผลเมอไดแจง มาตรา ๖๙ การแจงค าสงทางปกครอง การนดพจารณา หรอการอยางอนทเจาหนาท ตองแจงใหผทเกยวของทราบอาจกระท าดวยวาจากได แตถาผนนประสงคจะใหกระท าเปนหนงสอ กใหแจงเปนหนงสอ การแจงเปนหนงสอใหสงหนงสอแจงตอผนน หรอถาไดสงไปยงภมล าเนาของผนนกใหถอวาไดรบแจงตงแตในขณะทไปถง ในการด าเนนการเรองใดทมการใหทอยไวกบเจาหนาทไวแลว การแจงไปยงทอยดงกลาวใหถอวาเปนการแจงไปยงภมล าเนาของผนนแลว มาตรา ๗๐ การแจงเปนหนงสอโดยวธใหบคคลน าไปสง ถาผรบไมยอมรบหรอถาขณะน าไปสงไมพบผรบ และหากไดสงใหกบบคคลใดซงบรรลนตภาวะทอยหรอท างานในสถานทนน หรอในกรณทผนนไมยอมรบ หากไดวางหนงสอนนหรอปดหนงสอนนไวในทซงเหนไดงาย ณ สถานทนนตอหนาเจาพนกงานตามทก าหนดในกฎกระทรวงทไปเปนพยานกใหถอวาไดรบแจงแลว มาตรา ๗๑ การแจงโดยวธสงทางไปรษณยตอบรบใหถอวาไดรบแจงเมอครบก าหนด เจดวนนบแตวนสงส าหรบกรณภายในประเทศ หรอเมอครบก าหนดสบหาวนนบแตวนสงส าหรบ กรณสงไปยงตางประเทศ เวนแตจะมการพสจนไดวาไมมการไดรบหรอไดรบกอนหรอหลงจากวนนน

มาตรา ๗๒ ในกรณทมผรบเกนหาสบคนเจาหนาทจะแจงใหทราบตงแตเรมด าเนนการ ในเรองนนวาการแจงตอบคคลเหลานนจะกระท าโดยวธปดประกาศไว ณ ทท าการของเจาหนาท และทวาการอ าเภอทผรบมภมล าเนากได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทไดแจงโดยวธดงกลาว มาตรา ๗๓ ในกรณทไมรตวผรบ หรอรตวแตไมรภมล าเนา หรอรตวและภมล าเนา แตมผรบเกนหนงรอยคน การแจงเปนหนงสอจะกระท าโดยการประกาศในหนงสอพมพซงแพรหลายในทองถนนนกได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทไดแจง โดยวธดงกลาว มาตรา ๗๔ ในกรณมเหตจ าเปนเรงดวนการแจงค าสงทางปกครองจะใชวธสงทางเครองโทรสารกได แตตองมหลกฐานการไดสงจากหนวยงานผจดบรการโทรคมนาคมทเปนสอในการสงโทรสารนน และตองจดสงค าสงทางปกครองตวจรงโดยวธใดวธหนงตามหมวดนใหแกผรบในทนททอาจกระท าได ในกรณนใหถอวาผรบไดรบแจงค าสงทางปกครองเปนหนงสอตามวน เวลา ทปรากฏในหลกฐานของหนวยงานผจดบรการโทรคมนาคมดงกลาว เวนแตจะมการพสจนไดวาไมมการไดรบหรอไดรบกอนหรอหลงจากนน

หมวด ๕ คณะกรรมการทมอ านาจด าเนนการพจารณาทางปกครอง

---------------------- มาตรา ๗๕ การแตงตงกรรมการในลกษณะทเปนผทรงคณวฒใหแตงตงโดยระบตวบคคล มาตรา ๗๖ นอกจากพนจากต าแหนงตามวาระ กรรมการพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) เปนบคคลลมละลาย (๔) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนความผดลหโทษหรอความผดอนไดกระท าโดยประมาท (๖) มเหตตองพนจากต าแหนงกอนครบวาระตามกฎหมายวาดวยการนน

มาตรา ๗๗ ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงกอนวาระ ผมอ านาจแตงตงอาจแตงตงผอนเปนกรรมการแทนได และใหผทไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนอยในต าแหนงเทากบวาระ ทเหลออยของผซงตนแทน ในกรณทมการแตงตงกรรมการเพมขนในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระ อยในต าแหนง ใหผทไดรบแตงตงใหเปนกรรมการเพมขนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออย ของกรรมการทไดรบแตงตงไวแลว มาตรา ๗๘ ภายใตบงคบมาตรา ๗๖ การใหกรรมการในคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทพนจากต าแหนงกอนครบวาระจะกระท ามได เวนแตกรณมเหตบกพรองอยางยงตอหนาทหรอมความประพฤตเสอมเสยอยางรายแรง มาตรา ๗๙ ภายใตบงคบมาตรา ๑๕ วรรคสอง การประชมของคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมอยางนอยกงหนงจงจะเปนองคประชม เวนแตบทบญญตแหงกฎหมายหรอกฎหรอค าสงทจดใหมคณะกรรมการชดนนจะก าหนดไวเปนอยางอน ในกรณมกรรมการครบทจะเปนองคประชมได แตการพจารณาเรองใดถาตองเลอนมาเพราะไมครบองคประชม ถาเปนการประชมของคณะกรรมการซงมใชคณะกรรมการวนจฉย ขอพพาท หากไดมการนดประชมเรองนนอกภายในสบสวนนบแตวนนดประชมท เลอนมา และการประชมครงหลงนมกรรมการมาประชมไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนกรรมการทงหมด ใหถอวาเปนองคประชม แตทงนตองระบความประสงคใหเกดผลตามบทบญญตนไวในหนงสอ นดประชมดวย มาตรา ๘๐ การประชมใหเปนไปตามระเบยบการทคณะกรรมการก าหนด การนดประชมตองท าเปนหนงสอและแจงใหกรรมการทกคนทราบลวงหนาไมนอยกวาสามวน เวนแตกรรมการนนจะไดทราบการบอกนดในทประชมแลว กรณดงกลาวนจะท าหนงสอ แจงนดเฉพาะกรรมการทไมไดมาประชมกได บทบญญตในวรรคสองมใหน ามาใชบงคบในกรณมเหตจ าเปนเรงดวนซงประธานกรรมการจะนดประชมเปนอยางอนกได มาตรา ๘๑ ประธานกรรมการมอ านาจหนาทด าเนนการประชม และเพอรกษา ความเรยบรอยในการประชม ใหประธานมอ านาจออกค าสงใด ๆ ตามความจ าเปนได ถาประธานกรรมการไมอยในทประชมหรอไมสามารถปฏบตหนาทไดใหรองประธานกรรมการท าหนาทแทน ถาไมมรองประธานกรรมการหรอมแตไมสามารถปฏบตหนาท ได ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงขนท าหนาทแทน ในกรณทประธานกรรมการมหนาทตองด าเนนการใด ๆ นอกจากการด าเนนการประชม ใหน าความในวรรคสองมาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๘๒ การลงมตของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมหนงเสยงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธาน ในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด เรองใดถาไมมผคดคาน ใหประธานถามทประชมวามผเหนเปนอยางอนหรอไม เมอไมม ผเหนเปนอยางอน ใหถอวาทประชมลงมตเหนชอบในเรองนน มาตรา ๘๓ ในการประชมตองมรายงานการประชมเปนหนงสอ ถามความเหนแยงใหบนทกความเหนแยงพรอมทงเหตผลไวในรายงานการประชม และถากรรมการฝายขางนอยเสนอความเหนแยงเปนหนงสอกใหบนทกความเหนแยงนนไวดวย มาตรา ๘๔ ค าวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทตองมลายมอชอของกรรมการทวนจฉยเรองนน ถากรรมการคนใดมความเหนแยง ใหมสทธท าความเหนแยงของตนรวมไวในค าวนจฉยได

บทเฉพาะกาล

---------------------- มาตรา ๘๕ ใหถอวาระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ พ.ศ. ๒๕๓๒ เปนระเบยบทคณะรฐมนตรวางขนตามมาตรา ๓๓ แหงพระราชบญญตน มาตรา ๘๖ บรรดาค าขอเ พอใหมค าส งทางปกครองท เจ าหนาท ไดรบไวกอนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหเจาหนาทท าการพจารณาค าขอดงกลาวตามหลกเกณฑทกฎหมาย หรอกฎส าหรบเรองนนไดก าหนดไว มาตรา ๘๗ เมอไดมการจดตงศาลปกครองขนแลว บทบญญตมาตรา ๔๘ ใหเปนอนยกเลก ผรบสนองพระบรมราชโองการ

บรรหาร ศลปอาชา นายกรฐมนตร

หมายเหต : เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทการด าเนนงานทางปกครอง ในปจจบนยงไมมหลกเกณฑและขนตอนทเหมาะสม จงสมควรก าหนดหลกเกณฑและขนตอนตาง ๆ ส าหรบการด าเนนงานทางปกครองขนเพอใหการด าเนนงานเปนไปโดยถกตองตามกฎหมาย มประสทธภาพในการใชบงคบกฎหมายใหสามารถรกษาประโยชนสาธารณะได และอ านวย ความเปนธรรมแกประชาชน อกทงยงเปนการปองกนการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๗๔

หมายเหต : เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเปนการสมควรแกไขเพมเตมกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองเพอก าหนดหลกเกณฑในการจดท าค าสงทางปกครองใหมประสทธภาพเพอรกษาประโยชนสาธารณะและอ านวยความเปนธรรมแกประชาชน อกทง ยงเปนการปองกนการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

๔ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๓๑/ตอนท ๘๙ ก/หนา ๑/๓๐ ธนวาคม ๒๕๕๗