บทความพิเศษ blood safety around the world 04 blood safety around the...

22
15 วารสารโลหิตวิทยาและเวชศาสตรบริการโลหิต ปที13 ฉบับที1 มกราคม-มีนาคม 2546 Blood Safety หมายถึงโลหิตทีปลอดภัย ปราศจาก เชื้อไวรัสแบคทีเรียพาราไซดสารเคมี หรือปจจัยใดทีอาจกอให เกิดอันตรายหรือการติดเชื้อแก ผู ทีรับโลหิต 1 การให ไดมาซึ่งโลหิตทีปลอดภัยนั้นเริ่มตั้งแต การคัด กรอง ผู บริจาคโลหิต เปนทียอมรับวา ผู บริจาคโลหิตทีปลอดภัย นั้น คือ ผู บริจาคโลหิต ทีไม หวัง ผล ตอบแทนและ บริจาคโลหิตสม่ําเสมอ (regular voluntary non-remu- nerated blooddonor) 2 การ ตรวจ คัด กรอง โลหิต (screening of blood) เปนมาตรการ บังคับทีตอง ดําเนินการ เพื่อให ได โลหิตทีปลอดภัยปราศจากเชื้อโรคทีติดตอทางการรับโลหิตการ ปองกัน การ ติดเชื้อ จาก การ รับ โลหิต เปน งาน ทีมี ความ สําคัญอยางยิ่งยวดในชวงเวลาทีผานมาความหวั่นเกรง ในการติดเชื้อจากการรับโลหิตทําให แพทย ผู รักษามี ความ ระมัดระวัง ในการใช โลหิตมากขึ้น และถึง แมวา จะได มี การ คัดกรอง ผู บริจาคโลหิต และ ตรวจคัดกรอง โลหิตทีบริจาค แลวก็ ยัง คง มี residual risk หลง เหลืออยู ความเสี่ยง ดัง กลาว มี สาเหตุ มา จากการ ตรวจ ผลเปนผลลบปลอม(false negative)ซึ่ง90%มาจากการตรวจไม พบเชื้อใน ชวง“windowperiod”ทีเหลือจะมี สาเหตุ มาจากge- netic variability, atypical seroconversion, labora- tory errors 3 ผูผลิตน้ํา ยา ตรวจเชื้อ ได พัฒนา วิธีการ ใหมๆ ในการ ตรวจขึ้น ซึ่ง ตอง ใช งบประมาณเปนจํานวนมหาศาล คาใชจายดังกลาวประเทศทียากจนไม สามารถทํา ได ทําให ภาพของ blood safety ในแต ละประเทศมี ความแตก ตางกัน สําหรับ ประเทศ ไทย ไดรับ การ ยอม รับ ให เปน ประเทศ ทีมี การ พัฒนา งาน บริการ โลหิต ได เปน อยาง ดี ทัดเทียมกับประเทศพัฒนา 4 จากรายงานของ องคการ อนามัยโลก มี การ บริจาค โลหิตทั่วโลกรวมทั้งสิ้นประมาณ75 ลานหนวยตอและ ทั้ง ที80% ของ ประชาชนในโลกอยู ในประเทศดอย พัฒนา(under-developedcountries)และประเทศ กําลัง พัฒนา (developing countries) พบวา มี ไม ถึง 40%ทีมี การบริจาคโลหิตในขณะที60%ของโลหิตทีใช ในโลกมาจากประเทศพัฒนา(developedcountries) และเกือบ100%ได จากผู บริจาคทีไม หวังผลตอบแทน นอก จาก นีพบ วา โลหิต จํานวน 13 ลาน หนวย ทีใช ใน ประเทศดอยพัฒนา และกําลัง พัฒนา ไม ไดรับการ ตรวจคัด กรองเชื้อโรคทีติดตอในการรับโลหิตซึ่งคิดเปน 43% ของ โลหิตทั้งหมดทีใช ฉะนั้นประชาชนในโลกราว 80% ซึ่งอยู ในประเทศดอยพัฒนาจะใช โลหิตทีปลอดภัยทีผานการ ตรวจคัดกรองเชื้อเพียง17ลานหนวยซึ่งคิดเปนโลหิต ปลอดภัยประมาณ20%ของโลหิตปลอดภัยในโลกใน ขณะนีโลหิตจํานวน 45 ลานหนวยทีใช ในประเทศพัฒนา แลว ไดรับ การ ตรวจ คัด กรอง เชื้อ โรค ติด ตอ ทาง โลหิต 100% 5 อยางไรก็ ดีดังทีได กลาวขางตนแลววาการตรวจคัด กรองเชื้อทีติดตอทางการรับโลหิต(transfusiontrans- mitted infections)ดวยวิธีserologicaltestยังพบ ความเสี่ยงการติดเชื้อทีหลงเหลืออยู โดยสาเหตุ การตรวจ ไม พบในชวงwindowperiodมากกวาสาเหตุ อื่นทําให มี การพัฒนาน้ํายาและวิธีการตรวจเพื่อลดระยะ win- บทความพิเศษ BloodSafetyAroundtheWorld ศรี วิไลตันประเสริฐ ศูนยบริการโลหิตแหงชาติ สภากาชาดไทย

Upload: others

Post on 26-Mar-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

15

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

Blood Safety หมายถง โลหต ท ปลอดภย ปราศจากเชอ ไวรส แบคทเรย พารา ไซด สาร เคม หรอ ปจจย ใด ๆ ทอาจ กอ ให เกด อนตราย หรอ การ ตดเชอ แก ผ ท รบ โลหต1

การ ให ไดมา ซง โลหต ท ปลอดภย นน เรม ตงแต การ คดกรอง ผ บรจาค โลหต เปน ท ยอม รบ วา ผ บรจาค โลหต ทปลอดภย นน คอ ผ บรจาค โลหต ท ไม หวง ผล ตอบ แทน และบรจาค โลหต สมาเสมอ (regular voluntary non-remu-nerated blood donor)2

การ ตรวจ คด กรอง โลหต (screening of blood)เปนมาตรการ บงคบ ท ตอง ดาเนน การ เพอ ให ได โลหต ทปลอดภย ปราศจาก เชอ โรค ท ตด ตอ ทาง การ รบ โลหต การปองกน การ ตดเชอ จาก การ รบ โลหต เปน งาน ท ม ความสาคญ อยาง ยงยวด ใน ชวง เวลา ท ผาน มา ความ หวน เกรงใน การ ตดเชอ จาก การ รบ โลหต ทาให แพทย ผ รกษา ม ความระมด ระวง ใน การ ใช โลหต มาก ขน และ ถง แมวา จะ ได ม การคด กรอง ผ บรจาค โลหต และ ตรวจ คด กรอง โลหต ท บรจาคแลว ก ยง คง ม residual risk หลง เหลอ อย ความ เสยง ดงกลาว ม สาเหต มา จาก การ ตรวจ ผล เปน“ ผล ลบ ปลอม”(false negative) ซง 90% มา จาก การ ตรวจ ไม พบ เชอ ในชวง“window period” ท เหลอ จะ ม สาเหต มา จาก ge-netic variability, atypical seroconversion, labora-tory errors3 ผผลต นา ยา ตรวจ เชอ ได พฒนา วธการ ใหมๆใน การ ตรวจ ขน ซง ตอง ใช งบประมาณ เปน จานวน มหาศาลคาใชจาย ดง กลาว ประเทศ ท ยาก จน ไม สามารถ ทา ได ทาใหภาพ ของ blood safety ใน แต ละ ประเทศ ม ความ แตกตางกน สาหรบ ประเทศ ไทย ไดรบ การ ยอม รบ ให เปน

ประเทศ ท ม การ พฒนา งาน บรการ โลหต ได เปน อยาง ดทดเทยม กบ ประเทศ พฒนา4

จาก รายงาน ของ องคการ อนามย โลก ม การ บรจาคโลหต ทว โลก รวม ทง สน ประมาณ 75 ลาน หนวย ตอ ป และทง ๆ ท 80% ของ ประชาชน ใน โลก อย ใน ประเทศ ดอยพฒนา (under-developed countries) และ ประเทศกาลง พฒนา (developing countries) พบ วา ม ไม ถง40% ท ม การ บรจาค โลหต ใน ขณะ ท 60% ของ โลหต ท ใชใน โลก มา จาก ประเทศ พฒนา (developed countries)และ เกอบ 100% ได จาก ผ บรจาค ท ไม หวง ผล ตอบ แทนนอก จาก น พบ วา โลหต จานวน 13 ลาน หนวย ท ใช ในประเทศ ดอย พฒนา และ กาลง พฒนา ไม ไดรบ การ ตรวจ คดกรอง เชอ โรค ท ตด ตอ ใน การ รบ โลหต ซง คด เปน 43% ของโลหต ทง หมด ท ใช ฉะนน ประชาชน ใน โลก ราว 80% ซง อยใน ประเทศ ดอย พฒนา จะ ใช โลหต ท ปลอดภย ท ผาน การตรวจ คด กรอง เชอ เพยง 17 ลาน หนวย ซง คด เปน โลหตปลอดภย ประมาณ 20% ของ โลหต ปลอดภย ใน โลก ในขณะ น โลหต จานวน 45 ลาน หนวย ท ใช ใน ประเทศ พฒนาแลว ไดรบ การ ตรวจ คด กรอง เชอ โรค ตด ตอ ทาง โลหต100%5

อยางไร ก ด ดงท ได กลาว ขาง ตน แลว วา การ ตรวจ คดกรอง เชอ ท ตด ตอ ทาง การ รบ โลหต (transfusion trans-mitted infections) ดวย วธ serological test ยง พบความ เสยง การ ตดเชอ ท หลง เหลอ อย โดย สาเหต การ ตรวจไม พบ ใน ชวง window period มาก กวา สาเหต อน ทาใหม การ พฒนา นา ยา และ วธการ ตรวจ เพอ ลด ระยะ win-

บทความพเศษBlood Safety Around the World

ศร วไล ตน ประเสรฐศนยบรการโลหตแหงชาต สภากาชาดไทย

Page 2: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

16 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

dow period ให สน ท สด เชอ วา การ เปลยน หลกการ ตรวจจาก ระบบ antibody detection เปน detection ofinfectious agent จะ เปน วธ ด ท สด6 การ ตรวจ HIVantigen เปน ตวอยาง อน หนง ของ การ ตรวจ เชอ HIV ในระยะ แรก ได เรว กวา การ ตรวจ HIV antibody หลง จากนน ได ม การ พฒนาการ ผลต fourth generation combiHIV-Ag / anti- HIV ขน3 รวม ทง ม การ พฒนา นา วธmolecular testing (NAT- nucleic acid tech-nique) เพอ ตรวจ DNA และ RNA sequences ของเชอ ไวรส ท ม จานวน นอย ได7 ซง ปจจบน เปน ท ยอม รบ วาNAT testing เปน วธการ ตรวจ จบ เชอ ไวรส ได เรว ท สดและ ลด ระยะ window period เมอ เปรยบ เทยบ กบ วธserological test

นอก จาก น ความ ปลอดภย สงสด ของ โลหต ท ใช นน ยงรวม ถง วธการ pathogen inactivation8 universalleukoreduction9 การ พฒนา และ หา วธการ ตรวจ เชอ ตวใหม ๆ 10 และ ยง รวม ถง การ จดทา ระบบ hemovigilance11

ซง ถอ วา เปน สวน สาคญ ของ ความ ปลอดภย ใน การ ใช โลหตเพอ ใช เปน ตว ช surveillance system ให สามารถ ศกษาและ ได ทราบ ขอมล ของ อนตราย ท เกด จาก การ รบ โลหต จากทก สาเหต เพอ เปน แนว ทาง ใน การ ปองกน ความ ผดพลาดและ ทาให การ ใช โลหต ม ความ ปลอดภย สงสด และ เพอ ใหเกด ประโยชน รวม ทง ลด ความ เสยง ของ ผปวย ควร ใชโลหต เฉพาะ เมอ ม ขอ บงช และ ม ความ จาเปน เทานนอยางไรก ด การ ดาเนน การ ทก ขนตอน เพอ ให เกด ผลblood safety จะ ตอง ม quality systems ซง ครอบ คลมกจกรรม ทก อยาง ตงแต recruitment และ selectionผบรจาค โลหต จน ถง การ ใช โลหต ใน ผปวย ระบบ ดง กลาวตอง ม ความ เหมาะสม และ สนอง ตอบ ความ ตองการ ของงาน บรการ โลหต และ โรงพยาบาล รวม ทง ผปวย ทมา ใชบรการ

Donor Recruitment and Retentionเปน บนได ขน แรก ของ blood safety ซงเปน ท ยอม รบ

วา ผ บรจาค โลหต ท ไม หวง ผล ตอบ แทน และ บรจาค โลหตสมาเสมอ (regular and voluntary non-remuner-ated blood donor) เปน ผ บรจาค โลหต ท ม ความปลอดภย สงสด ฉะนน เพอ ให ไดมา ซง ผ บรจาค โลหต ดงกลาว จะ ตอง ม การ สงเสรม และ ให ความ ร เกยว กบ การบรจาค โลหต ม การ จด กจกรรม และ หา วธการ คง ไว ซง ผบรจาค โลหต ท ปลอดภย ใน ทานอง เดยว กน ก ตอง ม วธการท จะ ไม ให ผ ท ไม ปลอดภย หรอ กลม เสยง ซง เปน ผ ตดเชอมาบ รจาคโลหต ตว ช ความ สาเรจ ของ การ จดหา ผ บรจาคโลหต ท ปลอดภย อย ท ม การ เพม จานวน ผ บรจาค โลหต ท ไมหวง ผล ตอบ แทน ม ผ บรจาค โลหตสมา เสมอ มาก ขน ผบรจาค กลม เสยง ลดลง ม องคกร และ สถาบน ตาง ๆ เขา มาชวย ใน การ สงเสรม การ บรจาค โลหต มาก ขน2

Screening of Bloodนอก เหนอ ไป จาก การ คด กรอง ผ บรจาค โลหต แลว การ

ตรวจ คด กรอง โลหต ถอ เปน มาตรการ ท ตอง ดาเนน การอยาง เขมงวด เพอ ให ได โลหต ท ปราศจาก เชอ โรค ท ตด ตอจาก การ รบ โลหต ซง การ ดาเนน การ ดง กลาว ม องค ประกอบท สาคญ คอ ตอง ดาเนน การ โดย เจาหนาท ท ไดรบ การ ฝกอบรม อยาง ด ม ความ ชานาญ ใน การ ตรวจ ม เครองมอ ท ดม ความ พรอม ของ นา ยา และ ชด ตรวจ12 ม การ บรหารจดการ ดาน คณภาพ อยาง ม ระบบ และ ม มาตรฐาน ซง จะเหน วา ปจจบน การ ควบคม คณภาพ การ ประกน คณภาพเปน มาตรการ ท ไดรบ การ ขาน รบ ทว โลก รวม ทง ตอง ม การใช โลหต อยาง ถก ตอง และ เหมาะสม13 แม โลหต จะ ได ผานการ ตรวจ แลว

Reducing the Window Periodการ ตรวจ HIV-Ag และ NAT testing เปน การ

ตรวจ ท เชอ วา สามารถ ลด ความ เสยง ท ยง ม อย (residualrisk) ท เกด ใน ชวง window period ลง ได และ เพอ จะทาให สามารถ ตรวจ พบ เชอ ได เรว ขน ม วธการ ให เลอกพจารณา ได ดง ตอไป น

Page 3: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

17Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

NAT testing และ antibody screeningทก หนวยNAT testing อยาง เดยวNAT minipool และ antibody screeningHIV- p24 Ag และ antibody screeningทก หนวยCombined HIV p24 Ag และ antibodyscreening ทก หนวย

NAT testingเปน ท ยอม รบ วา NAT ชวย ใน การ ลด ระยะ ของ win-

dow period ของ HIV ได ประมาณ 50% (11 days) ซงทาให residual risk ลดลง ไป ดวย ตาม ทฤษฎ การตดเชอ ไวรส จะ ไม เกด ขน ถา ใช NAT technique เนองจาก ใน การ ศกษา สตว ทดลอง จะ พบ วา ไม ม การ ตดเชอ เกดขน หาก ตรวจ ไม พบ HIV-1 RNA14 แต อยางไร ก ดขอเสยของ NAT ก คอ วธการ ตรวจ ยง ยง ยาก ม ขอ จากดเกยว กบ การ จดหา เครองมอ การ ตรวจ ใน ระบบ น มคาใชจาย สง การ ตรวจ จง ใช วธการ รวม นา เหลอง (pooledserum) เขา ดวย กน ซง เมอ pooled serum ให ผลบวกแลว จะ ตอง ดาเนน การ ตอ ใน การ ตรวจ หา ราย ละเอยด เพอให ได ตวอยาง ท ม ผลบวก15 จาก การ วเคราะห ถง ความ ไว(sensitivity) ของ NAT ใน ปจจบน กาหนด ขนาด ของpool ท เหมาะสม คอ 16 ถง 2416, 17 ยก ตวอยาง ใน การ ทาpooled serum 24 ตวอยาง (sample) หาก ตรวจ พบpool ใด ให ผลบวก จะ ตอง ดาเนน การ ตรวจ ยอน หลง ในsecondary pool และ individual รวม ทง สน 11 ครงทาให สน เปลอง คาใชจาย และ ใช เวลา ยาว ซง ม ผล ทาให การจาย โลหต และ สวน ประกอบ ของ โลหต ลาชา ออก ไป

รายงาน จาก Inter-organization Task Force onNucleic Acid Amplification Testing of BloodDonors รวบรวม ขอมล สรป วา NAT สามารถ ลด win-dow period ของ HIV ได 10-15 วน เมอ เปรยบ เทยบกบ การ ตรวจ HIV antibody และ ลดลง ได 3-8 วน เมอ

เปรยบ เทยบ กบ การ ตรวจ HIV-Ag testing สามารถ ลดwindow period ของ HCV ได 41-60 วน เมอ เปรยบเทยบ กบ การ ตรวจ anti-HCV โดย ใช นา ยา ทดสอบ thirdgeneration สาหรบ HBV นน การ ใช NAT จะ ลดwindow period ได ประมาณ 6-15 วน18

ใน ขณะ เดยว กน การ กาหนด ขนาด ของ pool ให ใหญเกน ไป เพอ ลด คาใชจาย และ หาก ใช วธ NAT ท ม ความ ไวนอย ก อาจ ทาให เกด ความ แตก ตาง ใน เรอง ความ ไว ใน การตรวจ จบ เชอ ได อยางไร ก ด ม รายงาน การ ศกษา วา NATจะ ม ความ คมคา กวา ใน การ นา มา ใช เมอ ใช วธ pool เปรยบเทยบ กบ ตรวจ HIV-Ag19

Fourth generation HIV screening as-says: combined HIV-p24 Ag and antibodyscreening

นา ยา combi HIV-p24 Ag / anti- HIV screen-ing test kit ได ขน ทะเบยน ตง แต ป ค.ศ. 199720 ซง ในระยะ แรก ท ผลต ส ทอง ตลาด ยง ม ความ ไว ใน การ ตรวจHIV-p24 antigen คอน ขาง ตา เมอ เปรยบ เทยบ กบ HIV-p24 antigen testing และ ม ผลบวก ปลอม สง เมอ เปรยบกบ anti-HIV third generation ทาให ไม สามารถ นา มาใช ทดแทน การ ตรวจ HIV-Agใน ธนาคาร เลอด ได

ปจจบน นา ยา fourth generation ไดรบ การ พฒนาให ม คณภาพ ดขน ตาม ทฤษฎ นา ยา น จะ ตรวจ HIV-1 ไดเรว กวา และ ทาให ระยะ window period สน ลง เมอเปรยบ เทยบ กบ third generation anti-HIV assaysจาก ผล การ ศกษา เปรยบ เทยบ นา ยา fourth generationassays 3 ชนด กบ third generation assays 3 ชนดซง ใน สวน แรก ของ การ ศกษา นน ตองการ ตรวจ วา fourthgeneration assays ดง กลาว สามารถ ตรวจ จบ HIV-p24 antigen ได ใน ปรมาณ ระดบ ใด ผล การ ศกษา พบ วาVidas Duo สามารถ ตรวจ HIV-p24 antigenได ท18.69 pg Enzynost HIV integral test ตรวจ ได ท30.17pg และ Vironostika HIV antigen/ antibody

Page 4: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

18 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

assay ตรวจ จบ HIV-p24 antigen ได ท 37.09 pg21

ใน สวน ท สอง คอ การ ศกษา การ ตรวจ พบ anti-HIV ในseroconversion panel ปรากฏ วา fourth generationassays ตรวจ anti-HIV ได เรว กวา third generation2-15 วน ขอมล น ช ให เหน วา fourth generationสามารถชวย ลด window period ได ประมาณ 2สปดาห21

Weber et al พบ วา Vidas Duo และ Enzymun-test HIV combi ให ผล การ ตรวจ ได เรว กวา AbbottHIV1 / HIV2 third generation22 Gurther et al กได รายงาน ผล การ ศกษา ท พบ วา Enzymun-test HIVcombi ไดผล การ ตรวจ เรว กวา Abbott HIV1 / HIV220

Weber et al ยง ได รายงาน การ ศกษา ท พบ วา fourthgeneration Cobas Core HIV Combi EIA ม ความ ไวใน การ ตรวจ HIV-p24 antigen เทากบ Abbott HIV-Ag Monoclonal A ใน seroconversion panels และเมอ เปรยบ เทยบ กบ HIV-1 RT-PCR พบ วา ชา กวา เพยง2.75 วน และ เมอ เปรยบ เทยบ กบ third generationสามารถ ลด window period ได ระหวาง 3.6-5.7 วนและ ผลบวก ปลอม ท เกด ขน ใน การ ศกษา พบ วา ตา มาก22

ใน การ ศกษา Clinical evaluation of PCR inblood donor screening at National Blood Centre,Thai Red Cross Society ได พบ วา Enzynos-integralตรวจ พบ anti-HIV ได กอน third generation 2 วน ถง10 วน และ ตรวจ พบ anti-HIV positive หลง การ ตรวจพบ HIV-Ag 4 วน ใน ขณะ ท นา ยา third generationอน ๆ ยง ตรวจ ไม พบ23

ใน ปจจบน นา ยา fourth generation combi HIV-Ag / anti-HIV EIA ไดรบ การ พฒนา ให ม ความ ไว ใน การตรวจ HIV-p24 antigen ได เทากบ HIV-Ag testingassay และ ตรวจ anti-HIV ได เรว กวา third genera-tion การ นา fourth generation มา ใช ทดแทน sepa-rate HIV-Ag testing และ anti-HIV third genera-tion ใน อนาคต นา จะ คมคา และ ม ความ เปน ไป ได

Pathogen Inactivation (Pathogen Reduction: US Regulators)

ตง แต ป ค.ศ. 1980 ได เรม ให ความ สาคญ และ สนใจท จะ หา วธ inactivate pathogen ใน สวน ประกอบ ของโลหต24 ซง ความ พยายาม น สามารถ ทา ได สาเรจ ใน การinactivate pathogens ใน pooled plasma อยางไร กด วธการ inactivate plasma ไม สามารถ นา มา ใช กบcellular component ได จน ปจจบน ได ม การ พฒนาวธการ ท จะ สามารถ inactivate pathogens ใน สวน redblood cells และ platelets ได

หลกการ สาคญ ท ตอง คานง ถง ใน การ ทา pathogensinactivation คอ

ประสทธภาพ ของ วธการ inactivateคณภาพ ของ components หลง inactivateResidual toxicity

ซง หมาย ความ วา วธการ ท นา มา ใช นน จะ ตอง สามารถขจด การ ตดเชอ ได อยาง ม ประสทธภาพ คณภาพ สวนประกอบ ของ โลหต หลง inactivate ตอง เหมอน เดม สารตกคาง ตอง ถก ขจด ออก เพอ ม ให เกด ผล เสย ตอ ผ รบ โลหต

การ inactivate พลาสมา ทา โดย ใช organic sol-vents และ detergents25 หรอ methylene blue26

สาหรบ cellular components นน ม รายงาน การศกษา พบ วา การ ใช chemical และ photochemicalinactivation ไดผล ด กบ red blood cell และ plate-lets และ สามารถ ใช กบ พลาสมา ได ดวย27, 28

วธการ inactivate จะ มง เปา ไป ท nucleic acidเพราะ pathogens ทก ชนด ( อาจ ยกเวน prions) ตอง ใชการ แบง ตว และ เพม จานวน ของ nucleic acid เพอ ขยายพนธ เมอ nucleic acid ของ pathogen ถก inacti-vate แลว จะ ม ผล ไป ขดขวาง viral replication และbacterial multiplication

ปญหา ท สาคญ อก ประการ หนง คอ การ ขจด toxicityจาก ผลตภณฑ หลง inactivate และ เมอ ขจด แลว ตอง มการ ตรวจ สอบ สาร ตกคาง (residual toxicity) ดวย วธ ท

Page 5: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

19Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

ม ความ ไว ท สด ซง จะ ตอง พบ วา หลง เหลอ อย ใน ปรมาณ ทยอม รบได โดย ไม เกด ผล เสย ตอ ผ รบ โลหต จง จะ สามารถนา ผลตภณฑ นน ๆ มา ใชได ทง น เนอง จาก ความ เสยง จากการ ตดเชอ ใน ปจจบน ได เหลอ นอย มาก แลว ฉะนน หาก จะม ผล เสย จาก สาร ตกคาง จาก วธการ inactive จง ถอ วา ไมคมคา

Current Methodologies for Pathogen Inacti-vation

Platelet concentratesใน ชวง เวลา หลาย ป ท ผาน มา ม นก วจย หลาย ทาน ได ทา

การ ศกษา วธการ ใช psoralen derivative รวม กบ UVAใน การ inactivate pathogens ใน platelet concen-trates ซง พบ วา สามารถ inactivate จานวน เชอ virusไดอยาง ม นย สาคญ และ ยง คง คณสมบต ของ plateletอย อยางไร ก ด การ ศกษา น ทา เฉพาะ ใน สตว ทดลอง โดยตาง คน ตาง ทา และ ทา ใน สถาบน ของ ตน เทานน29-31 และ ยงไม ได ดาเนน การ ไป มาก กวา น

สาหรบ การ นา เขา ส ตลาด นน ใน ปจจบน ม เฉพาะHelinx system โดย Cerus Corporation ได พฒนาpsoralen compound S-59 โดย ใช ชอ วา Amotosalenเพอ inactivate สอง ขนตอน ขนตอน แรก คอ ใชpsoralen เขา ไป จบ (docking) กบ nucleic acid(DNA or RNA) ของ pathogens และ leukocytesแลว ผาน รงส UVA เขา ไป 3-4 นาท โดย วธการ น ทาใหS-59 เชอม กบ nucleic acid (cross linking the he-lix) การ เชอม ดง กลาว เปน การ ขดขวาง nucleic acid ไมให แบง ตว และ เพม จานวน ได ซง เปน การ ทาลาย patho-gens นน เอง การ เกด cross linking น นอก จาก จะขดขวาง การ แบง ตว ของ ไวรส และ การ เพม จานวน ของbacteria แลว ยง ม ผล ใน การ ขดขวาง leukocytes ให ไมสามารถ สราง cytokines ได อก ดวย32

ฉะนน จะ เหน วา การ ใช S-59 inactivate patho-gens ใน platelets นน ยง ทาให เกด ผล ด ตอ ผปวย ใน

ดาน อน อก ดวย ยก ตวอยาง ลด การ ตดเชอ CMV จากการ รบ โลหต33 และ เนอง จาก leukocyte ไม สามารถ แบงตว ได อก ทาให ลด ปญหา graft-versus-host disease34

สวน ของ psoralen ท เหลอ อย จะ ถก เปลยน เปน สารinactive ใน การ ใช งาน จรง ๆ จะ ม เครองมอ ท ออก แบบเพอ ขจด residual psoralen ออก ไป35

Red blood cellsปจจบน ม 2 ระบบ ท เขา มา ส ทอง ตลาด โดย อาศย

หลกการ chemical inactivation โดย กลม แรก คอCerus Corporation รวม กบ Baxter ได พฒนาFRALE โมเลกล (frangible anchor-linker effector)ให ชอ วา S-303 เมอ เตม ลง ไป ใน PRC โมเลกล ของ S-303 จะ ไป จบ กบ nucleic acid ของ pathogens และleukocytes เกดปฏกรยา จาก การ เปลยน แปลง ของ pHใน โลหต ถง นน S-303 ท เหลอ จะ ถก เปลยน เปน สาร inac-tive และ ถก ขจด ออก โดย วธ adsorption matrix

อก กลม คอ Vitex ซง รวม กบ Pall Biomedialพฒนาสาร ซง ใช ชอ วา inactine ซง เปน aziridoalkylchain derivatives ม รายงาน การ ศกษา วา inactineเปน broad-spectrum inactivation ซง ม ผล อยางกวางขวาง ตอ pathogens และ ยง คง คณสมบต ของ redblood cell ได อยาง ด

Plasma ดง ได กลาว แลว S-59 สามารถ นา มา ใชกบ plasma ได ดวย แต สาหรบ ปจจบน solvent deter-gents ไดรบ การ รบรอง ให ใช ใน ยโรป และ อเมรกา วธการน ม ผล อยาง ด มาก กบ enveloped viruses แต ไม ม ผลตอ non-enveloped viruses เชน B19 parvovirusและ hepatitis A virus25 ใน ยโรป ม การ ใช methyleneblue treated plasma ซง ไม ส นยม มาก นก เนอง จาก พบวา methylene blue อาจ ทาให เกด mutagenic26

ความ กาวหนา ใน การ พฒนา หา วธการ pathogenreduction ได เกด ขน มาก ใน ชวง ระยะ 3-4 ป ท ผาน มาการศกษา ทาง หอง ปฏบต การ พบ วา การ inactivatepathogen ไม ได ทาให เกด ปญหา ใน ดาน คณภาพ ของ สวน

Page 6: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

20 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

ประกอบ ของ โลหต สาหรบ ความ คาด หวง ใน การ ลด in-fectivity ของ pathogen ท ตรวจ ไม พบ โดย วธ screen-ing test หรอ อนตราย ของ unknown pathogen เพอประเมน ถง ประสทธภาพ และ ความ ปลอดภย ท จะ ไดรบจาก pathogen-reduced blood components หรอผล เสย ท อาจ เกด จาก treated products เหลา น คง จะตอง ใช เวลา ใน การ ประเมน อก หลาย ป หลง จาก การ นา มา ใช

Leucoreductionเพอ ท จะ ให โลหต ท นา มา ใช ม ความ ปลอดภย สงสด โดย

พยายาม ลด ความ เสยง ใด ๆ ท อาจ หลง เหลอ อย หลายประเทศ ได ใช universal pre-storage leukoreductionเพอ ลด จานวน เมด โลหต ขาว ให เหลอ นอย ท สด ซง หาก ลดไป ให เหลอ นอย กวา 5 x 108 จะ ปองกน non-hemolyticfebrile transfusion reaction ได และ ถา ตองการ ใหปองกน febrile reactions, HLA alloimmunization,CMV transmission รวม ทง ปองกน GVHD และปองกน การ recurrence ของ malignancy ม ขอ แนะนาให กรอง leukocytes ให เหลอ นอย กวา 5 x 106 36 ซงสามารถ ทา ได โดย filters ท ออก แบบ พเศษ ใน การ กรอง

วธการ กรอง ใน ปจจบน แนะนา ให ใช in-line filtra-tion หรอ laboratory filter สาหรบ วธ bed-side filtra-tion นน เปน ท ยอม รบ วา ไม คมคา ใน การ นา มา ใช เนองจาก ใน ระหวาง ท เกบ โลหต ไว นน จะ ม การ แตก ทาลาย ของleukocytes และ ปลอย cytokines, histamines ออกมา ซง เปน ผล ท ทาให เกด febrile reaction และ allergictransfusion reaction37 เมอ นา มาก รอง ภาย หลง (bedside filtration) จง ไม สามารถ ปองกน febrile reactionได38

สาหรบ inline filtration นน เปน ท นยม ใช เนอง จากการ กรอง leukocytes จะ ทา หลง การ เจาะ เกบ ภาย ใน 24ชวโมง ซง ระยะ เวลา ระหวาง เจาะ เกบ กบ การ กรอง leuko-cytes จะ สน สามารถ กรอง leukocytes ออก ได มาก38,

สาหรบ Laboratory filtration จะ ทา การ กรอง leu-

kocytes ออก หลง ผล การ ตรวจ เชอ ทาง หอง ปฏบต การเสรจ แลว โดย ใช วธ เชอม filter กบ ถง บรรจ โลหต

ปจจบน third generation filter สามารถ ลด จานวนleukocytes ใน PRC และ platelets ให เหลอ นอย กวา5 x 106 40

Bacterial Contaminationม รายงาน การ พบ bacterial contamination ใน

blood components ซง ถอ วา เปน ปญหา สาคญ ใน เวชศาสตร งาน บรการ โลหต ใน อเมรกา พบ bacterial con-tamination ใน platelets ประมาณ 1 : 2000 และ เปนสาเหต ของ อาการ ปวย และ ถง แก ชวต ถง 150 คน ตอ ปนอกจาก น ยง ม รายงาน ใน เรอง น ทง ใน คา นา ดา ยโรปญปน ฮองกง ฯลฯ ใน ขณะ ท การ พฒนา ใหญ ๆ มง ไป ท การปองกน การ ตดเชอ ไวรส bacteria ได กลาย มา เปนสาเหต ใหญ ท ทาให เกด อนตราย ตอ ผ รบ โลหต Dr. MarkE. Brecher ได บรรยาย หวขอ เกยว กบ bacterial con-tamination43 ใน การ ประชม Symposium at AABBon Advancing Blood Safety Worldwide 2000 ซงม รายงาน จาก U.S.CDC (1987-1994) พบ bacterialcontamination 22 ราย ใน โลหต 28 ลาน หนวย เชอ ทพบ คอ Yersinia enterocolitica, Serratia liquifacer-sis ซง ถอ วา พบ นอย มาก ใน New Zealand พบYersinia contamination ของ PRC 1 ใน 65,000หนวย พบ อตรา ตาย 1 ใน 104,000 bacterial infec-tion จาก PRC มก เกด ขน รน แรง และ รวด เรว เรมตน ดวยอาการ sepsis และ มาก กวา 60% ทาให ถง แก ชวต และเปน ภาระ ของ โรงพยาบาล อยาง มาก เชน ท โรงพยาบาล แหงหนง ใน สหรฐ อเมรกา ซง ม ผปวย เสย ชวต จาก Yersiniainfection จาก การ รบ โลหต ตอง จาย เงน ให ผ ฟอง รอง5.6ลานดอลลาร รวม ทง คาใชจาย จานวน หลาย ลาน ในโรงพยาบาล เอง อก ดวย และ ปญหา ท คอน ขาง ราย แรง คอbacterial contamination ของ platelets ซง อย ในอตรา 1 : 2950 ใน โลหต จาก ผ บรจาค โลหต ทว ไป และพบ 1 : 2062 จาก โลหต ท เจาะ เกบ โดย วธ apheresis ม

39

Page 7: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

21Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

รายงาน ผปวย เสย ชวต จาก สาเหต bacterial contami-nation ของ platelets ตอ FDA สหรฐ อเมรกา ใน ชวง22 ป (1987-1991) จานวน 51 ราย จาก pathogensหลาย ชนด แต เชอ ท เปน สาเหต ท พบ มาก ท สด คอ staphy-lococcus aureus (17.3%) Klebsiella pneumoniae(17.3%) Senatia macesceno (15.4%) Dr. Brecherเชอ วา จานวน ท รายงาน นา จะ ตา กวา ความ เปน จรง (under-reported)43

Dr. Hiroshi Hashimoto รายงาน การ พบ bacterialcontamination ท ประเทศ ญปน ซง ถง แมวา จะ พบ นอยกวา ใน ประเทศ อเมรกา ยโรป แต ก ถอ วา ม ความ สาคญรายงาน bacterial contamination ใน โลหต ท พบ 2ราย คอ ราย ท หนง ใน PC contaminate ดวย Bacilluscereus และ อก ราย PC-MAP contaminate ดวยYersenia enterocoliticaโดย เหต ท พบ B. cereusทาให Japanese Red Cross Blood Centers เปลยนยา ฆา เชอ ซง ใช ทา ท จด เจาะ โลหต จาก Chlorohexidenegluconate เปน povidene iodine ตงแต มกราคม199944

Bacterial Detection System45

การ ตรวจ เชอ bacteria นน คอน ขาง จะ ซบซอน มากกวา การ ตรวจ infectious transmissible viruses เนองจาก จานวน bacteria จะ ม การ เปลยน แปลง ตาม วน เวลาซง ใน ระยะ ตงตน ท ม เชอ bacteria เขา ไป ส โลหต ใน ถง นนจะ ม จานวน นอย มาก อาจ จะ ม เพยง 1 ถง 10 colony (CFU = Colony forming units) ตอ 1 mL. หลง จาก เกบไว 2-3 วน จานวน colony จะ เพม มาก ขน ได ถง 108

CFU/mL. เพราะ ฉะนน หลง จาก เจาะ เกบ ใหม ๆ ก อาจ จะตรวจ ไม พบ จาก การ ศกษา ของ Blajchman และคณะโดย การ ใช automated blood culture system ตรวจplatelet concentrate จานวน 2 mL. พบ positiveculture 70/100,000 หนวย ใน วนท 3 ใน ขณะ ท พบ เพยง25/100,000 หนวย ใน วน แรก ของ การ เจาะ เกบ สนนษฐาน

วา คง เนอง มา จาก จานวน bacteria concentration หลงเจาะ เกบ ม จานวน นอย อย ฉะนน การ ตรวจ ใน วน แรก ๆจงควร ใช วธ ท ม ความ ไว สง ใน ขณะ ท วธการ ตรวจ ใน ชวงเวลา กอน ให โลหต นน อาจ จะ ใช วธ ท ม ความ ไว นอย กวา ก ได

ม bacteria หลาย ชนด ท ทาให เกด การ ตดเชอ รน แรงได และ แต ละ ชนด ตองการ ปจจย ใน การ เตบโต ตางกน การเปลยน แปลง ของ pH และ glucose ใน โลหต อาจ จะทาให ม bacteria เพม ขน หรอ ลดลง ก แลว แต ชนด ของbacteria

Bacteria detection methods45

วธการ ตรวจ ซง ใช อย ใน ปจจบน คอ- Visual inspection ด การ เปลยน แปลง ของ ส โลหต

ใน ถง ซง จะ เหน ได ใน กรณ ท ม bacteria อย จะ แตก ตางกบ ท สาย (segment) เนอง จาก สวน ใหญ ใน สวน ของsegment จะ ยง คง sterile อย เพราะ จานวน เชอ ท เขา ไปยง นอย อย Kim และ คณะ พบ วา หลง จาก ฉด Y. enter-ocolitica จานวน 10-60 CFU/mL. เขา ไป ใน ถง โลหตหลง จาก นน 30 วน พบ ม การ เปลยน แปลง ส ของ โลหต ในถง ตาง กบ ท distal segments ซง เนอง มา จาก bacteriaม การ ใช O2 ทาให เกด การ แตก ทาลาย ของ red bloodcell ปลอย haemoglobin ออก มา แต visual inspec-tion ไม ชวย มาก นก ใน กรณ ของ platelet ถง แม จะ มรายงาน ท พบ วา platelets จะ ม ลกษณะ ไหล เวยน (swirl-ing) ลดลง ฉะนน วธ น จง ถอ วา ไม ไว และ แมนยา พอ สาหรบplatelets

- Automated culture systemวธ น ใช ใน blood centers บาง แหง ใน ยโรป และ

อเมรกา สาหรบ pooled buffy coat หรอ apheresisplatelets เนอง จาก sample ท ใช ตรวจ จะ คอน ขาง ใชปรมาณ มาก ใน การ culture จง ทาให ม ความ ไว มาก ขน

- Gram’s stainวธ น ทา ได เรว ราคา ไม แพง แต ความ ไว ไม ด (insen-

sitive) ตอง ใช ปรมาณ เชอ 107 CFU/mL จง จะ ตรวจ พบ

Page 8: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

22 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

นอก จาก น ผทา ตอง ม ความ ชานาญ ใน การ แปล ผล อยางไรก ด ใน กรณ ท ม bacteria จานวน มาก วธ น ก ชวย ได มากใน การ ปองกน septic transfusion ท รน แรง ได

- Metabolic changes detected using urinedipsticks

ใน ระหวาง ท bacteria ม การ เพม จานวน ใน ขบวนการ สนดาป (metabolism) จะ ม การ ใช O2 และ glu-cose ทาให ม การ เพม CO2 และ pH ลดลง การ เปลยนแปลง ดง กลาว สามารถ ตรวจ ได โดย ใช urine dipsticksความ ไว ใน การ ตรวจ จะ แตก ตางกน ตาม ชนด ของ bacte-ria แต ละ species อาจ จะ ตอง ม จานวน colony ตางกนตงแต 103- 108 CFU/mL จง จะ ตรวจ พบ ได

Bacterial detection underdevelopmentวธการ ตรวจ bacteria ใน ปจจบน ยง ตอง ใช เวลา พอ

สมควร ฉะนน การ พฒนา bacterial screening ให เปนวธ งาย สะดวก รวด เรว เปน ท คาด หวง วา จะ ม ใน อนาคตอน ใกล น วธ ทอย ใน ระหวาง พฒนา เพอ ให ไดผล การ ตรวจท ไว และ แมนยา คอ Molecular diagnostic tech-niques และ วธ detection of O2 consumption วธหลง น ดาเนน การ โดย บรษท Pall Corporation โดย ใช วธวด ระดบ ของ O2 ซง บรษท Pall Corporation คาดวา จะสามารถ นา ออก มา ส ทอง ตลาด ได ใน เรว ๆ น ทง น หากสามารถ จะ ตรวจ ได รวด เรว จะ เปน ประโยชน อยาง มาก ตอการ ใช platelet ได ปลอดภย ยง ขน

HemovigilanceHemovigilance system หรอ ท ใน ประเทศ องกฤษ

นยม ใช คา วา SHOT (Serious Hazards of SeriousTransfusion) เพอ รบ รายงาน ขอมล ผล ราย ตาง ๆ ท เกดขน เกยว กบ การ รบ โลหต รวม ทง รายงาน ความ ผด ปกตตางๆ (adverse events) ใน การ ใช โลหต แม จะ ม ได เกดอนตราย ราย แรง แก ผปวย ก ตาม

Haemovigilance คอ ขบวน การ ท ใช ใน การ ดแล เฝา

ระวง การ ใช โลหต ซง เรม ตงแต การ รบ บรจาค โลหต จน ถงการ ตด ตาม ดแล ผปวย ขณะ รบ โลหต จน หลง รบ โลหต เกบรวม รวม ขอมล ทง หมด ของ ผล ท ไม พง ประสงค ท เกด จากการ ใช โลหต เพอ ปองกน ม ให เกด ผล เสย ดง กลาว ขน ได อกซง หมาย ความ วา haemovigiliance เปน ระบบ ท ขน อยกบ การ เกบ ขอมล และ นา มา วเคราะห เพอ ไป ส เปาหมาย ในการ

ตด ตาม การ แพร ระบาด และ อบต การ ของ infec-tious markers ใน ผ บรจาค โลหต

รวบรวม adverse events ท เกยวของ กบ การเจาะ เกบ โลหต การ ใช โลหต และ สวน ประกอบ ของ โลหตรวม ทง ความ ผดพลาด ใน การ ใช โลหต และ ผล เสย ขาง เคยง

บนทก รายงาน การ ใช สวน ประกอบ ของ โลหต ท ใหแก ผปวย ซง เปน วธการ ท ทาให สามารถ ตรวจ สอบ ตด ตามขอมล ตาง ๆ ได รวด เรว

ปจจบน เปน ท ยอม รบ วา hemovigilance เปน สวนท สาคญ ของ ความ ปลอดภย ใน การ ใช โลหต

โดย สรป จด มง หมาย ของ haemovigilance คอ การเกบ ขอมล ท เกด ตาม มา หลง จาก การ ใช โลหต และ สวนประกอบ ของ โลหต เพอ ใช ขอมล ดง กลาว นา มา ปรบปรงความ ปลอดภย ของ ระบบ การ ใช โลหต เมอ ใด ม ปญหา ตองเปดเผย เพอ ไดรบ การ แกไข และ เปน แนว ทาง ใน การปฎบตเพอ สราง ระบบ ปองกน ความ ผดพลาด ม ให เกด ขน อก

วธ ดาเนน การ ของ ระบบ Hemovigilance ใน แต ละประเทศ จะ ม ความ หลาก หลาย เชน เดยว กบ การ บรการจดการ งาน บรการ โลหต46

ประเทศ องกฤษ ดาเนน การ จด เกบ ขอมล SeriousHazards of Transfusion ตงแต ปค.ศ. 1996 และ ไดรายงาน ขอมล ใน ป 200247 ซง ขอมล ท เกบ ใน ชวง แรก จะเปน ขอมล ท เกยวของ กบ อนตราย ท เกด กบ ผปวย เทานนจนเมอ ไม นาน มา น ได เพม การ เกบ ขอมล“near miss”ดวย ม โรงพยาบาล เขา รวม ใน ระบบ เกอบ 90%

Types of hazard reported to SHOT48

1. Incorrect blood/component transfused

Page 9: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

23Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

2. Acute transfusion reaction includinganaphylaxis

3. Delayed transfusion reaction4. Transfusion associated graft-versus-host-

disease5. Transfusion-related acute lung injury6. Post transfusion purpura7. Transfusion-transmitted infections8. “Near-miss” eventsการ ดาเนน งาน ของ SHOT system นบ วา ประสบ

ความ สาเรจ ม รายงาน เขา มา เพม ขน ใน ชวง 5 ป ท ดาเนนการ จาก จานวน 169 ราย ท รายงาน ใน ปค.ศ. 1996/97เปน 316 ใน ป 2000/2001 ซง สวน ใหญ จะ เปน รายงานการ ใช“Incorrect blood component transfused”เพม จาก 81 ราย ใน ป 1996/97 เปน 213 ราย ใน ป 2000/2001 ใน ทาง ตรง ขาม รายงาน“immunological” ad-verse events เชน acute transfusion reaction ไม ไดเพม ขน49

สาหรบ หลาย ๆ ประเทศ ใน ยโรป European Union(EU) ซง ม สมาชก 15 ประเทศ ม 10 ประเทศ ท ได จด ตงHaemovigilance system ขน และ นอก จาก น ใน ปค.ศ. 1998 ประเทศ ใน ยโรป คอ Belgium, France,Luxemburg, Portugal และ Netherlands ได รวมกนจด ตง European Haemovigilance Network (EHN)ขน และ ตอมา Denmark, Greece, Ireland และ Fin-land ก ไดมา รวม ใน เครอขาย น ดวย โดย ม จด มง หมาย เพอให ม การ ตด ตอ กน อยาง ใกล ชด ระหวาง ประเทศ ใน ยโรปมการ แลก เปลยน ขอมล และ ประสบการณ ได อยาง รวด เรวม ระบบ เตอน ภย (Rapid Alert System) เมอ ม ปญหาเกด ท ประเทศ ใด ม การ แจง ขาว ตอ key person ของnational hemovigilance system เพอ พจารณา ถงความ เหมาะสม ใน การ แจง ขาว ตอไป ยง ประเทศ ในเครอขาย50

ฉะนน จะ เหน วา เรอง ของ Haemovigilance ใน

ปจจบน จะ ตอง เปน เรอง ท จะ ตอง เปดเผย ซง เมอ เกด ปญหาใด ๆ ท เปน ผล เสย ท เกยวของ กบ การ ใช โลหต ตอง ม การแจง ขาว ให ผ เกยวของ ได ทราบ โดย ทว กน เพอ จะ ได ทราบและ หา วธการ แกไข ปองกน ตอไป ทง น เพอ ให เกด ความปลอดภย แก ผ รบ โลหต

Quality Management in Blood TransfusionService

Quality management in blood transfusionservice ครอบ คลม ทก แง มม ของ งาน บรการ โลหต ซงเกยวของ ตงแต การ คด เลอก ผ บรจาค โลหต การ เจาะ เกบโลหต การ เตรยม สวน ประกอบ ของ โลหต การ ควบคมคณภาพ ของ หอง ปฏบต การ ตรวจ โลหต รวม ถง ความปลอดภย อยาง สง ของ โลหต การ ใช โลหต และ สวนประกอบ ของ โลหต อยาง เหมาะสม

ใน เรอง ของ งาน บรการ โลหต นน จด หมาย ท สาคญ คอ“ การ ใช โลหต ท ปลอดภย” ฉะนน จะ ตอง จดหา โลหต และสวน ประกอบ ของ โลหต ท ม คณภาพ ด ให ประสทธภาพ สงและ ม ความ เสยง ตา ท สด สาหรบ ทง ผ บรจาค โลหต และ ผ รบโลหต

การ นา ระบบ คณภาพ มา ใช ทาให ไดผล ผลต ท มคณภาพ ท มาก ขน เนอง จาก สามารถ ขจด ความ สญเสยการใช เกน ความ จาเปน ลด คาใชจาย ใน การ แก ปญหา ลดผลผลต ท ไม ได มาตรฐาน และ ยง เปน การ คง ไว ซง ความซอสตย ตอ ลกคา เครองมอ ท ใช ใน การ ปรบปรง คณภาพ ในงาน บรการ โลหต ประกอบ ดวย51

การ ควบคม คณภาพ (quality control)การ ประกน คณภาพ (quality assurance)ระบบ คณภาพ (quality system)51

คณภาพ ของ โลหต และ สวน ประกอบ ของ โลหต ตอง มความ ปลอดภย ท สด เทา ท จะ ทา ได ตอง ให ผล ตาม ความคาด หวง ม พรอม ตลอด เวลา เมอ ตองการ ใช เกบ และ ใชอยาง ถก ตอง ใน โรงพยาบาล

การ ปฏบต งาน ของ ธนาคาร เลอด ใน การ ตรวจ โลหต

Page 10: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

24 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

ผปวย ตอง ดาเนน อยาง ถก ตอง และ แมนยาการ ใช โลหต และ สวน ประกอบ ของ โลหต ตอง ดาเนน

การ ท แสดง ถง การ ปฏบต ทาง การ แพทย อยาง ถก ตอง มระบบ บนทก ขอมล อยาง สมบรณ

ใน งาน บรการ โลหต GMPs ได นา มา ใช เพอ ให เกดความ แน ใจ วา โลหต นน ปลอดภย ใน การ นา มา ใช และผปวย ได ประโยชน จาก การ ใช โลหต และ เพอ ให ไดมา ซงคณภาพ ท ด ของ โลหต จะ ตอง ม การ บรหาร จดการ ใน ระบบคณภาพ อยาง ด และ ม ประสทธภาพ โดย ม คณะ ทางาน ท ด

ใน ชวง ระยะ 20 ป มา น ความ สนใจ ใน เรอง qualitysystem และ quality management in blood trans-fusion services ไดรบ ความ สนใจ อยาง มาก ซง คง จะเนอง มา จาก การ ระบาด ของ เชอ HIV/AIDS และ การ พบเชอ ใหม ๆ ใน โลหต แรง ผลก ดน ท สาคญ ใน การ ปรบปรงใน เรอง คณภาพ ก คอ ความ ตองการ ความ ปลอดภย สาหรบผปวย ท ใช โลหต รวม ทง ความ ปลอดภย ของ ผลตภณฑโลหต52 ทาให ม การ สราง ระบบ บรหาร จดการ ดาน คณภาพเพอ ปองกน อนตราย ตอ ผ บรจาค โลหต และ ผปวย ท รบโลหต และ เพอ ให ไดผล ตาม ความ ตองการ ระบบ ดง กลาวจะ ตอง ครอบ คลม ทก ขบวน การ ตงแต การ เจาะ เกบ โลหตจาก ผ บรจาค โลหต จน ถง การ ใช โลหต อยาง ปลอดภย

Blood Safety Around the Worldเพอ ให เหน ภาพ ของ blood safety อยาง กวางขวาง จง

ขอ เสนอ เรองราว ยอ ๆ ของ การ ดาเนน การ ท เกยวของ กบblood safety ใน หลาย ๆ ประเทศ ใน ภมภาค ตาง ๆ ในโลก ทง ใน developing countries และ developedcountries ซง ม ความ แตก ตาง ของ ประชาชน ทง ทางพนฐาน ของ วฒนธรรม สงคม เศรษฐกจ (Socio-Eco-nomic Status) และ ภมภาค ท ตง ของ ประเทศ

Asiaบงคลาเทศ (Bangladesh)53ผ บรจาค โลหต สวน ใหญ จะ เปน paid donor

ประมาณ 75% และ ม voluntary donors ซง รวม ทง

replacement donors ดวย ประมาณ 25% และ เนองจาก บงคลาเทศ เปน ประเทศ ท ยาก จน กอน ป ค.ศ.1999โลหต ท ใช ประมาณ 70% ไม ได ตรวจ infectious mark-ers อก 30% ตรวจ เฉพาะ HBsAg และ VDRL test ตงแต ค.ศ. 1991 จง ได พยายาม ท จะ ตรวจ infectiousmarkers ให มาก ขน คอ ตรวจ HIV, HCV, HBV และSyphilis ดวย วธ ELISA แต ก ตรวจ ได เฉพาะ โลหต ท เจาะเกบ จาก voluntary blood donors ซง เจาะ เกบ ทBangladesh Red Cross Society Blood Centersเทานน

ความ ตองการ ใช โลหต ใน บงคลาเทศ ประมาณ ป ละ201,000- 250,000 หนวย แต ตง แต ป ค.ศ. 1999- 2001ม จานวน โลหต ท เจาะ จาก voluntary blood donorsจานวน 17,700 หนวย เทานน ท ได ตรวจ infectiousmarkers แต โชคด ท ไม พบ anti-HIV positive ในvoluntary blood donors เลย

ฉะนน จะ เหน วา blood safety ใน บงคลาเทศ ยงตองการ การ ปรบปรง อยาง มาก และ ความ ปลอดภย ใน การใช โลหต จะ ตา มาก ม ความ เสยง สง อยาง นา กลว

กมพชา (Cambodia)53ผ บรจาค โลหต ใน กมพชา ม voluntary blood do-

nors ประมาณ 30 % ท เหลอ จะ เปน replacementblood donors ซง จะ ม paid donors แฝง อย ดวย ถง แมจะ ม ขอหาม ไม ให ม การ ซอ ขาย โลหต แต paid donorsเหลา น ก จะ เขา มา ใน แบบ replacement

ปจจบน Cambodian Red Cross รวม กบ Na-tional Blood Transfusion Center (NBTC) ใน การจดหา ผ บรจาค โลหต ให เปน ชนด voluntary blood do-nors จาก ผ ท ม ความ เสยง ตา ทาให อบต การณ พบ infec-tious markers ใน โลหต ท ใช ตา ลง รวม ทง พยายาม ท จะขจด paid donors ให ลดลง

NBTC จะ ตรวจ คด กรอง HIV, HBsAg, HCV และsyphilis ใน โลหต ทก หนวย

งาน บรการ โลหต ใน ประเทศ กมพชา ไดรบ ความ

Page 11: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

25Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

สนบสนน จาก National Red Cross Society ประเทศอน ๆ รวม ทง องคการ อนามย โลก เพอ พฒนา ให ม ความปลอดภย ใน การ ใช โลหต ยง ขน

จน (China)53ประเทศ จน ม ขนาด กวาง ใหญ มาก งาน บรการ โลหต ใน

แต ละ เมอง จง ยง ม ความ แตก ตางกน ตาม ความ เจรญ ของเมอง นน ๆ แต ใน ภาพ รวม จะ พบ วา ประเทศ จน ยง ม ผบรจาค โลหต ท เปน true voluntary non-remunerateddonor จรง ๆ นอย อย แต จา ตอง บรจาค ตาม กฎหมาย ของประเทศ จน ท หาม ม ให ม paid donor ตงแต ปค.ศ. 1998ผ บรจาค โลหต ท เปน true voluntary blood donor จะม อย ประมาณ 40% ท เหลอ อก 60% ปฏบต ตาม นโยบายของ รฐบาล ซง กาหนด วา การ บรจาค โลหต เปน หนาทประชาชน บรจาค โลหต โดย หวง ผล ตอบ แทน เพอ ความ มนใจ ท ตน เอง จะ ม โลหต ใช ใน เวลา เจบ ปวย ฉะนน การ กระตนให ม ความ กระตอรอรน ท จะ เปน ผ บรจาค สมาเสมอ จงคอน ขาง ยาก

สาหรบ การ ตรวจ infectious markers นน ใน ชวงระยะ ตงแตค.ศ. 1996 ได ม การ ปรบปรง blood screen-ing โดย ใช automated technology และ ปรบปรงdata management system ทาให ลด human errorลง markers ท ตรวจ คอ HBsAg, anti-HCV, anti-HIV, syphilis antibody

นอก จาก น แต ละ เมอง ยง ม ความ แตก ตาง ใน เรองความ ร ของ แพทย ใน การ ใช โลหต อยาง ถก ตอง รวม ทง การนา ระบบ quality management มา ใช ยง ไม สามารถกระจาย การ ปฏบต ได ทว ทก เมอง เฉพาะ เมอง ใหญ ของ จนเทานน ท การ บรหาร จดการ เกยว กบ การ ใช โลหต อยาง มมาตรฐาน เชน ใน ปก กง และเซ ยงไฮ ซง ม ความ สนใจ ท จดตง ระบบ Hemovigilance ใน เรว ๆ น

อยางไร ก ด ใน ภาพ รวม แลว อาจ กลาว ได วา ประเทศ จนได ม การ พฒนา ใน เรอง blood safety ใน ชวง 10 ป มา นอยาง รวด เรว โดย ม ความ มงมน ท จะ ให ม true voluntaryblood donor 100% เพอ ให ได โลหต จาก ผ บรจาค ท ม

ความ ปลอดภย รวม ทง งาน บรการ โลหต ใน ประเทศ จนรฐบาล เปน ผ รบ ผด ชอบ ใน การ บรหาร จดการ โดย ม สภากาชาด จน ชวย สงเสรม รฐบาล จน ได ดาเนน งาน ของ ศนยบรการ โลหต และ ยง ไดรบ ความ ชวยเหลอ จาก สภา กาชาดญปน ออสเตรเลย และ ฮองกง จง เชอ วา งาน บรการ โลหตของ ประเทศ จน จะ กาว เขา ระดบ มาตรฐาน สากล ใน เรว ๆ น

ฮองกง (Hong Kong)53, personal contact

งาน บรการ โลหต ของ ฮองกง ม มาตรฐาน ด มาก เทา เทยมกบ developed countries ผ บรจาค โลหต เปน volun-tary non-remunerated blood donor ซง จะ ผาน do-nor screening และ donor selection โลหต ทก หนวยจะ ไดรบ การ ตรวจ HIV1/2, anti-HCV, HBsAg,HTLV I+II antibodies and syphilis antibody และตงแต เดอน มถนายน 2002 ได เรม ตรวจ HIV และ HCVNAT

นอก จาก น จะ ทา routine bacterial culture สาหรบplatelet concentrates (random and apheresisplatelets)

ใน ดาน leukoreduction นน จะ ทา leuko-filteredประมาณ 10% สาหรบผปวย thalassemia และ เนองจาก ปญหา vCJD ตงแตค.ศ. 1999 ได ทา leuko-fil-tered Rh-neg blood 100% และ จะ ทา leuko-filteredตาม clinical medication ดวย

สาหรบ viral activation นน ทาง Hong KongBlood Center กาลง ศกษา และ ตด ตาม เรอง น และ เชอ วานา จะ ทาให โลหต ปลอดภย ยง ขน แต คง จะ ตอง พจารณา ถงความ คมคา และ แนว ทาง ปฏบต วา จะ เปน ไป ได หรอ ไม กอนท จะ นา วธการ มา ใช

ฮองกง ไดรบ ISO 9000 เมอค.ศ. 1998อนเดย (India)4, 53งาน จดหา โลหต ท ปลอดภย ใน อนเดย เปน ความ รบ ผด

ชอบ Health Department of the Government โดยรวม กบ Indian Red Cross Society กอน ปค.ศ. 1996ยง ม การ ซอ ขาย โลหต และ ม ธนาคาร เลอด ท ไม ไดรบ

Page 12: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

26 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

อนญาต (unauthorized blood banks) มากมาย ดำเนนการ ซอ ขาย โลหต ทาให ไม สามารถ รบรอง ความ ปลอดภยของ โลหต ได ดงนน ตงแตค.ศ. 1996 รฐบาล จง ไดกาหนด ให ม การ ขน ทะเบยน ธนาคาร เลอด เลก การ ซอ ขายโลหต และ รณ รงค ให ม voluntary blood donors ซงทาให จานวน ผ บรจาค โลหต ท เปน voluntary donorsเพมจาก 39% ใน ป 1997 เปน 45% ใน ป 2001 ตามหลกการ ถอ วา ไม ม paid donors ตงแต ปค.ศ. 1998 แตใน ความ เปน จรง ยง ม paid donors แฝง อย ใน ลกษณะreplacement donors

ใน เรอง การ ตรวจ infectious markers นน ตรวจHIV, HCV, HBV, syphilis อยางไร ก ด เนอง จากอนเดย เปน ประเทศ ใหญ ม พลเมอง มาก พบ วา ใน ชนบทหลาย แหง ไม ม ธนาคาร เลอด และ ใน กรณ ฉกเฉน จะ ใชโลหต โดย ไม ได ม การ ตรวจ กรอง โลหต อยาง ถก ตอง เพอชวย ชวต ผปวย เมอ เรว ๆ น จง พยายาม ท จะ จด ให ม stor-age center เพอ เกบ โลหต ท ผาน การ ตรวจ เรยบรอย แลวเพอ จะ หลก เลยง การ ใช โลหต ท ยง ม ได ตรวจ และ เนอง จากธนาคาร เลอด สวน ใหญ ไม ได แจง ผล การ ตรวจ anti-HIVpositive แต ผ บรจาค โลหต ได ทราบ ทาให ผ บรจาค เหลาน ยง คง บรจาค โลหต ตอไป และ ยง เปน การ ถาย ทอด เชอ ใหแก คสมรส อก ดวย4

HIV infection ใน ผ บรจาค โลหต จะ ม ความ แตกตางกน ใน แต ละ ภมภาค ใน อนเดย แต ยง คง สง และ ไมเปลยน แปลง ใน ระยะ สอง สาม ป น จาก รายงาน การ ศกษาใน ธนาคาร เลอด หลาย แหง ใน อนเดย พบ วา ม อบต การ ของHIV ใน replacement donors สง กวา voluntarydonors เกอบ เทา ตว

งาน บรการ โลหต ใน อนเดย มง ท จะ พฒนา ให ม ความแขง แกรง ใน การ จดหา โลหต ท ปลอดภย จง ได กาหนด เปนนโยบาย ระดบ ชาต ท รฐ ให การ สนบสนน และ นา ระบบquality management เขา มาบ ร หาร จดการ ใน ธนาคารเลอด เพอ จด ให ม วธการ ดาเนน การ ใน การ ประกน คณภาพความ ปลอดภย ของ โลหต ท นา มา ใช

ญปน (Japan)53 personal contact

ผ บรจาค โลหต ใน ประเทศ ญปน เปน voluntary non-remunerated blood donor และ ตงแต ปค.ศ.199895% ของ โลหต ท ใช จะ ทา irradiation ทาให ไม พบ ผ รบโลหต เกด PT-GVHD ซง กอน หนา น จะ ม รายงาน PT-GVHD ) ป ละ ไม นอย กวา 10 ราย

ใน ดาน การ ตรวจ infectious markers ตรวจHBsAg, anti-HBs, anti-HBc, anti-HCV, anti-HIV1/2, anti-HTLV1, parvovirus B19 Ag ใน โลหตท รบ บรจาค ทก หนวย และ ได นา NAT มา ใช ตรวจ HBV,HCV, HIV ตงแต ปค.ศ. 1999 โดย ใช ขนาด pool 500และ ตอมา ได ลด ขนาด เปน pool 50 นอก จาก น Japa-nese Red Cross มน โย บาย จะ ทา leukoreductionของ platelets ปจจบน การ ทา leukoreduction redcell ยง นอย อย (personal contact)

สาหรบ Pathogen inactivation ยง อย ใน ระหวางการ ศกษา และ เกบ ขอมล ตาง ๆ เพม เตม เพอ นา มา พจารณาตอไป

ซง จาก ผล ของ การ ตด ตาม ศกษา อบต การ ตดเชอ หลงรบ โลหต พบ วา ลดลง อยาง ชดเจน กอน การ นา NAT มาใชได พบ วา ม การ ตดเชอ HIV ใน ระยะ window periodจาก ผ บรจาค โลหต 1 ราย โดย เหต ท Japanese RedCross จะ เกบ ตวอยาง ของ โลหต ไว ตงแต ปค.ศ. 1996ทาให สามารถ นา ตวอยาง โลหต ผ บรจาค ราย น มา ยนยนHIV-RNA ได ซง หลง จาก ใช NAT แลว ไม พบ PT-HIVอก เลย

Japanese Red Cross ได จด ตง ระบบ เครอขาย ในการ ตด ตาม adverse effects หรอ การ ตดเชอ จาก การ รบโลหต ตงแต ปค.ศ. 1992 ซง ก คอ การ ม ระบบ Haemo-vigilance นน เอง ขอมล ตาง ๆ ท เกยวของ กบ โลหต จะรายงาน จาก โรงพยาบาล มา ยง Central Blood Centerและ Japanese Red Cross ซง ขอมล เหลา น จะ ไดรบ การวเคราะห เพอ รายงาน ตอ กระทรวง สาธารณสข

Quality management และ GMP เปน สวน ท

Page 13: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

27Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

Japanese Red Cross Headquarters ได ดาเนน การ ใหม internal audit สถาน บรการ โลหต ม ระบบ ควบคมและ ประกน คณภาพ

Blood safety ใน ประ เทศ ญปน นน นบ วา เปน เลศ ในเอเชย ซง ก ตอง ม คาใชจาย สง เพอ ให ไดมา ซง ความ ปลอดภย ตอ ผใชโลหต

ลาว (Lao PDR)53สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชน ลาว ไดรบ ความ

สนบสนน ใน การ พฒนา งาน บรการ โลหต จาก JapaneseRed Cross Society ใน แผน งาน ระยะ ยาวค.ศ. 1995-2000 ทาให สามารถ เพม voluntary blood donor จาก20% ใน ปค.ศ. 1998 เปน 70% ใน ปค.ศ. 2000 และเปน 87% ใน ปค.ศ. 2001 เพอ ให ได ผ บรจาค โลหต ท มความ ปลอดภย สงสด นอก จาก น ยง ได สงเสรม ขบวน การตรวจ คด กรอง โลหต ทก หนวย กอน นา ไป ใช กบ ผปวย โดยเรม ตรวจ ABO, Rh, anti-HIV, HBsAg และ syphilisตงแต ปค.ศ. 1995 และ ตรวจ anti-HCV ใน ปค.ศ.2000

นอก จาก น เพอ ให เกด ความ ปลอดภย ใน การ ใช โลหตได ม การ สงเสรม และ ให ความ ร ใน การ ใช โลหต อยาง ถก ตองและ เหมาะสม แก แพทย ผใช โลหต ใน โลหต ม การ อบรม ในระดบ ชาต แก เจาหนาท ท ทางาน เกยวของ ใน เรอง การ รณรงค หา ผ บรจาค โลหต ท ม ความ ปลอดภย (safe blooddonor recruitment)

อยางไร ก ด ใน ภาพ รวม ประเทศ ลาว คอน ขาง ยาก จนและ ยง ตองการ การ สนบสนน จาก ประเทศ ท พฒนา แลว

พมา (Myanmar)53งาน บรการ โลหต ใน พมา นบ วา คอน ขาง จะ ลาหลง อย

เนอง จาก เพง จะ ม การ รางนโน บาย ระดบ ชาต เกยว กบ งานบรการ โลหต เมอ ปค.ศ. 1998 ทบทวน แกไข ครง สด ทายเมอ ค.ศ. 2001 และ กาหนด ออก มา ใช ใน ปค.ศ. 2002

ผ บรจาค โลหต ท เปน voluntary donor ม เพยง 70%อก 30% เปน replacement donor การ ตรวจ infec-tious markers ใน โลหต ท ใช เพง จะ ทา ได สมบรณ 100%

เมอค.ศ. 2000 และ ตรวจ เฉพาะ anti-HIV, HBsAgและ syphilis สาหรบ anti-HCV ตรวจ เฉพาะ โลหต ท ใชใน Yangon และ Mandalay

สาหรบ quality assurance system เพง จะ เรมดาเนน การ ใน ปค.ศ. 2000

Blood safety ใน พมา จง ยง ม ความ เสยง อย มาก พอสมควร

เนปาล (Nepal)53งาน บรการ โลหต ดาเนน โดย Red Cross Society

เปน หลก สาหรบ นโยบาย และ การ เงน ดาเนน การ โดยกระทรวง สาธารณสข โลหต ท ใชได จาก voluntary do-nor ประมาณ 84% และ ท เหลอ 16% เปน replace-ment donor โลหต ท ใช จะ ตรวจ คด กรอง HIV, HBsAg,HCV, VDRL ม การ ทา quality control ของ หอง ปฏบตการ สาหรบ โลหต ท เจาะ จาก ทาง ใต ของ ประเทศ ซง ม การระบาด ของ เชอ มาเลเรย จะ ไดรบ การ ตรวจ มาเลเรยทกหนวย

นอก จาก น เนปาล ไดรบ การ สนบสนน การ ฝก อบรมดาน เทคนค จาก Japanese Red Cross Society รวมทง WHO สนบสนน จดการ อบรม quality manage-ment programme ใน ประเทศ ให โดย ม Thai RedCross Society ซง ไดรบ แตง ตง จาก WHO ตด ตามประเมนผล การ ปฏบต งาน และ Central Blood Trans-fusion Service ได เขา รวม ใน quality assessmentprogrammes กบ National Serology ReferenceLaboratory Australia WHO Collaborating Centerสง เหลา น ชวย ทาให งาน บรการ โลหต ใน เนปาล ไดรบ การพฒนา ดขน โดย การ เพม voluntary donor และ การตรวจ คด กรอง infectious markers สง ผล ให โลหต มความ ปลอดภย

ปากสถาน (Pakistan)53Pakistan Red Crescent Society ได จดทา donor

recruitment program เพอ ให ได โลหต ท ปลอดภย จากvoluntary blood donors ซง คอน ขาง ประสบ ความ

Page 14: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

28 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

สาเรจ ใน ปลาย ปค.ศ. 2001 ม voluntary blood do-nor 93.25% 36.46% เปน repeated donors และ มreplacement donors เพยง 6.74% ผ บรจาค ชาย77.97% ผ บรจาค หญง 22.03%

นอก จาก น ได ม การ ตรวจ infectious markers ในโลหต ท รบ บรจาค และ ได จดทา SOPs ทาง หอง ปฏบต การ

พบ อบต การณ ของ HBsAg 0.84%, HCV 1.34%และ ไม พบ anti-HIV positive เลย

Red Crescent Blood Center ม ความ มงมน ท จะยก ระดบ blood safety ให ด ยง ขน โดย พยายาม รณ รงคให ม voluntary non-remunerated blood donors100% รวม ทง รวมมอ กบ รฐบาล ใน การ ปองกน การ แพรระบาด ของ เชอ โรค ท ตด ตอ ทาง การ รบ โลหต

ศร ลง กา (Sri Lanka)53Blood safety ใน ศร ลง กา ไดรบ การ พฒนา อยาง ตอ

เนอง ใน ชวง ปค.ศ. 1999-2001 ม voluntary donation60% และ replacement donors 40% หาม ม การ ซอขาย โลหต ใน เรอง ความ ปลอดภย ของ โลหต ท ใช นน โลหตทก หนวย จะ ไดรบ การ ตรวจ anti-HIV1/2, HBsAg โดยวธ ELISA ยง ไม ได ตรวจ anti-HCV แต ก มน โย บาย จะตรวจ เรว ๆ น ม การ ตรวจ syphilis ดวย VDRL testและ confirmed by TPHA รวม ทง ม การ ตรวจ malariaทง thick และ thin film testing

National Blood Transfusion (NBTS) จะ จด ให มระบบ quality assurance โดย ได เขา รบ การ อบรม ในWHO QMT programme ทง น NBTS Sri Lanka มความ ประสงค ท จะ ให ม quality management systemเพอ ให โลหต และ สวน ประกอบ ของ โลหต ม ความ ปลอดภยพอเพยง และ ม คณภาพ รวม ทง ให ม การ ตรวจ สอบ และทบทวน ระบบ คณภาพ เพอ ให การ ใช ระบบ ดง กลาว บง เกดผล และ ใช งาน ได อยาง ม ประสทธภาพ

ประเทศ ไทย (Thailand)งาน บรการ โลหต ของ ประเทศ ไทย ดาเนน การ โดย สภา

กาชาด ไทย ผ บรจาค โลหต เปน voluntary non-remu-

nerated blood donor ศนย บรการ โลหต แหง ชาต ทาหนาท จดหา ผ บรจาค โลหต เจาะ เกบ ตรวจ คด กรองสารองโลหต และ จาย โลหต ให โรงพยาบาล ทว ไป

ศนย บรการ โลหต ม ระบบ donor screening โดย จดให ม pre-donation counseling และ donor selec-tion เพอ ให ได ผ บรจาค โลหต ท ม ความ ปลอดภย สงสด

โลหต ทก หนวย จะ ตอง ผาน การ ตรวจ infectiousmarkers HBsAg, anti-HCV, anti-HIV, HIV-Ag(ประเทศ ไทย เปน ประเทศ แรก ใน โลก ท รเรม การ ตรวจHIV-Ag ตงแต ปค.ศ. 1992) โดย เหต ท ยง ม ความ แตกตาง ใน การ ตรวจ คด กรอง โลหต ใน จงหวด ตาง ๆ ของประเทศ ศนย บรการ โลหต แหง ชาต จง ได จด ตง ภาค บรการโลหต แหง ชาต ขน โดย ม เปาหมาย จะ จด ตง 12 ภาค ขณะน จด ตง ได 9 ภาค แลว (ค.ศ. 2001) เพอ ให การ ตรวจ คดกรอง โลหต เปน ไป ใน ลกษณะ Centralization และ ทาใหการ ควบคม คณภาพ ของ งาน ตรวจ ทา ได ด และ เปน มาตรฐาน เดยว กน ทว ประเทศ

ประเทศ ไทย ได เรม ศกษา การ ใช NAT ตงแต ปค.ศ.2000-2001 ซง ได พบ HCV RNA และ HIV RNAอยางละ ราย การ จะ นา NAT มา ใช ใน ปจจบน ยง อย ในระหวาง การ พจารณา แต ก ได เรม ให บรการ ตาม ท แพทย ผรกษา เจาะ จง เปน ราย ๆ ไป

ศนย ฯ ผลต ถง เพอ ทา inline-leukofiltration เพอ ใชกบ ผปวย ตาม ท แพทย แจงความ จานง มา ม บรการ ทา ir-radiation ม การ บรหาร จดการ เรอง คณภาพ ทก ขนตอนการ ทางาน เพอ ความ ปลอดภย สงสด ตอ ผ บรจาค โลหต และผ รบ โลหต และ ไดรบ ISO 9002 ใน ปค.ศ. 2000

ศนย บรการ โลหต ม การ ดาเนน การ haemovigilianceตงแต ปค.ศ. 2000 ใน แบบ voluntary random

ปญหา ใน เรอง ความ ปลอดภย ของ โลหต ยง ม อย บาง ในสวน ท หาง ไกล ความ เจรญ หรอ ใน ชนบท ท หาง ไกล ซง มความ แตก ตาง ใน พนฐาน การ ศกษา การ คด เลอก ผ บรจาคโลหต เพอ ให ได ผ บรจาค ท ม ความ ปลอดภย จง ยง ไม ประสบความ สาเรจ เชน ใน กรงเทพมหานคร นอก จาก น การ ตรวจ

Page 15: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

29Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

infectious markers อาจ ตอง ใช rapid test ใน กรณฉกเฉน บาง แหง ไม ได ตรวจ HCV อาจ ม replacementdonors อย บาง และ การ ควบคม การ บรหาร ดาน คณภาพยง ครอบ คลม ไป ไม ถง

อยางไร ก ด มาตรฐาน งาน บรการ โลหต ของ ศนย บรการโลหต สภา กาชาด ไทย นบ ม ความ ปลอดภย ท เชอถอ ได

เวยดนาม (Vietnam)53ตงแต ปค.ศ. 1996-2000 ม ความ สนใจ ใน การ พฒนา

งาน บรการ โลหต ใน แง ความ ปลอดภย ของ การ ใช โลหต(safe blood transfusion) โดย สงเสรม การ จดหา โลหตจาก voluntary blood donor และ พยายาม ลด paiddonor ปจจบน ม voluntary blood donor ประมาณ30% โดย ตง เปา ท จะ ให ม voluntary blood donor 50%ใน ปค.ศ. 2005 และ เพม เปน 70% ใน ปค.ศ. 2010ขจด ผ บรจาค ท ม ความ เสยง สง และ สงเสรม ให ม การ บรจาคสมาเสมอ และ คงอย ตลอด ไป

สาหรบ infectious markers ได ตรวจ HIV, HBV,HCV, syphilis, malaria ใน โลหต ทก หนวย โดย วธELISA

โดย เหต ท เวยดนาม ไดรบ ความ สนบสนน จาก WorldBank และ World Health Organization ใน การกอสราง ท ทา การ Regional Blood Transfusion Cen-ters ให 4 แหง ซง จะ ทาให เวยดนาม พฒนา งาน มาตรฐานใน การ คด เลอก ผ บรจาค โลหต การ ตรวจ คด กรอง โลหตการ ทา leukocyte deplete blood components การจด ตง หนวย apheresis และ การ ใช โลหต ใน ระดบมาตรฐาน สากล เพอ ให โลหต ท ใช กบ ผปวย ม ความปลอดภย สงสด ซง เวยดนาม ก หวง ท จะ ไดรบ ความสนบสนน จาก International and Regional RedCross - Crescent Associations ใน ปฏบต การ ดง กลาว

โดย ภาพ รวม งาน บรการ โลหต ใน เวยดนาม ม การพฒนา ได อยาง รวด เรว และ เขมแขง ซง ทาให คณภาพblood safety ม ความ กาวหนา และ ปลอดภย แก ประชาชนผใช โลหต

ออสเตรเลย (Australia)53 personal contact

ออสเตรเลย ดาเนน การ โดย เจาะ เกบ โลหต จาก volun-tary non-remunerated blood donor ตงแต การ จด ตงงาน บรการ โลหต ใน ปค.ศ. 1940 โลหต ทก หนวย ตรวจinfectious markers anti-HIV1/2, HBsAg, anti-HCV, syphilis

Australian Red Cross Blood Service (ARCBS)ได ดาเนน การ donor deferral for variant CJD riskตงแต ปค.ศ. 2000 โดย หาม ม ให ผ ท เดน ทาง ไป พก อย ทประ เทศสหราชอาณาจกร องกฤษ นาน 6 เดอน ตงแต ปค.ศ. 1990-1996 บรจาค โลหต ซง ทาให ผ บรจาค โลหต ลดไป 5.3%

ARCBS นา NAT testing มา ใช รวม ใน การ ตรวจHIV และ HCV ตงแต ปค.ศ. 2000 โดย วธ ตรวจ ชนดรวม ตวอยาง (pools) และ ได จด ให ม NAT testing 5จด ทว ประเทศ ทาให สามารถ ทา NAT testing ได ทวประเทศ

นอก จาก น ยง ได ม โครงการ จด ตง NationalHemovigilance System

ARCBS ม quality management systemสาหรบงาน บรการ โลหต ทาให งาน บรการ โลหต ของARCBS ม คณภาพ ใน แง ความ ปลอดภย เปน อยาง ด ยง

นวซแลนด (New Zealand)53New Zealand Blood Service (NZBS) ได ตง ขน

เมอ 1 มถนายน 1998 เพอ จดหา โลหต และ สวน ประกอบของ โลหต ท ปลอดภย และ รบ ผด ชอบ งาน บรการ โลหต ของประเทศ กอน หนา น ความ รบ ผด ชอบ ใน งาน บรการ โลหตเปน หนาท ของ Health and Hospital Service (HHS)และ เปน แบบ decentralized

การ จด ตง NZBS ก เพอ ให งาน บรการ โลหต เปน งานระดบ ชาต เพอ ดาเนน การ ใน เรอง ความ ปลอดภย ของ โลหตรวม ทง พฒนา national quality system และ GMP

การ ตรวจ infectious markers ใช Abbott Prismและ ตรวจ หม โลหต โดย ใช Quattro Systems

Page 16: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

30 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

ใน ปลาย ปค.ศ. 1999 เพอ ความ ปลอดภย ของ โลหตได นา NAT มา ใช ใน การ ตรวจ HIV และ HCV RNAและ จดทา ระบบ donor deferral และ leucodepletionเชน เดยว กบ ประ เทศสหราชอาณาจกร เพอ ปองกน ความเสยง จาก vCJD

นวซแลนด ได เรง พฒนา งาน บรการ โลหต ให ม ความกาวหนา โดย อาศย แบบ อยาง ของ ประเทศ องกฤษ เปน หลกปจจบน NZBS ม ระบบ รบ รายงาน เหตการณ ท เกด กบ ผรบ โลหต และ มน โย บาย ท จะ จด ตง Haemovigilanceระดบ ชาต ภาย ใน 3 ป ขาง หนา

อฟร กา (Africa)งาน บรการ โลหต ใน หลาย ๆ ประเทศ ในอฟร กา ยง อย

ใน ระหวาง การ จด ตง การ พฒนา ม ทง ชา และ เรว ตาง ๆ กนไป

โดย ภาพ รวม งาน บรการ โลหต จะ ทา อย ท โรงพยาบาลเปน หลก ซง ยง ม ปญหา อก หลาย อยาง ตงแต การ ขาดงบประมาณ ขาด เครองมอ เครองใช ท จะ ใช ใน การ ตอสความ คกคาม ของ การ ระบาด เชอ HIV, HCV, HBV ในประชาชน ทว ไป และ ผ บรจาค โลหต blood safety ในหลาย ๆ ประเทศ อย ใน ระดบ ตา ใน การ ประกน ความปลอดภย ของ โลหต ท ใช ซง ก เนอง มา จาก ยง ไม ม ความชดเจน ของ นโยบาย ระดบ ชาต ใน เรอง งาน บรการ โลหต ไมม ระบบ การ คด เลอก ผ บรจาค โลหต ไม ม การ สงเสรม หรอการ คง ไว ซง ผ บรจาค โลหต ม อบต การ ของ โรค ตดเชอ จากการ รบ โลหต ใน ผ บรจาค โลหต สง ม ผ บรจาค โลหต ท ไมปลอดภย และ ไม ม คณภาพ ทง น ก เนอง มา จาก การ เปนประเทศ ท ยาก จน ประชาชน ขาด ความ สนใจ และ ความ รบผด ชอบ ตอ สงคม54

สาหรบ ใน บาง พน ท จะ ม อบต การ ของ HBV, HIV และHCV สง >20% เชน ใน บรเวณ sub Saharan ได ม การแนะนา ให ทา pre-donation screening for HBsAg,anti-HIV และ anti-HCV ดวย วธ rapid test ซง เชอ วาจะ ชวย ใน การ คด กรอง ผ บรจาค โลหต ไป ใน ระดบ หนง55

ม รายงาน วา นอก จาก การ ตดเชอ transfusion-

transmitted virus แลว ใน อ กน ดา (Uganda) ม อบตการ ของ เชอ malaria สง และ เปน สาเหต การ เสย ชวต มากท สด ใน สาเหต 10 ประการ แรก และ ใน ปค.ศ. 1998 มประมาณ การณ วา จะ ม ผปวย เปน โรค AIDS จานวน 1ลาน คน จาก ประชากร ทง ประเทศ 20 ลาน life expecta-tion ของ ชาว อ กน ดา คอ 35 ป56

ในเคน ยา (Kenya) ม รายงาน วา ถง แม จะ ได ม การตรวจ HIV แลว พบ วา ผปวย ตดเชอ HIV จาก การ รบเลอด 20%4

จะ เหน วา blood safety ใน Africa ยกเวน SouthAfrica ยง ถอ วา ไม ปลอดภย เพยง พอ หรอ ถอ วา ม ความเสยง สง นน เอง และ ถง แมวา จะ ได พยายาม จด ให ม ระบบhaemovigilance แต ใน ทาง ปฏบต ก ยง ไม ได ดาเนน การอยาง จรงจง และ ไดผล พอ

อฟร กา ใต (Republic of South Africa– RSA)57เนอง จากอฟร กา ใต เปน ประเทศ ท ม ชน ผว ขาว และ ผว

ดา ปะ ปน กน อย ใน จานวน ประชากร ทง หมด มาก กวา 40ลาน ม ชน ผว ดา 77% ผว ขาว 11%, 8.5% เปน ผว ส(coloured) และ 2.5% เปน ชาว เอเซย ทาให ม วฒนธรรมใน ประเทศ หลาก หลาย แต ใน แง ของ งาน บรการ โลหต ไดพยายาม ท จะ ทาให ความ แตก ตาง ของ เผาพนธ หมด ไป โดยได กาหนด สอ ขน วา“ บรจาค โลหต เพอ ผปวย ไม วา จะ เปนเชอ ชาต ใด ก ตาม” ทง น ความ แตก ตาง ของ วฒนธรรม ท มอทธพล ตอ การ จดหา ผ บรจาค โลหต เชน ชน ผว ดา คด วาการ บรจาค โลหต จะ ม ผล ทาให ความ สามารถ ใน ความ เปนชาย ลดลง (virility) ภาษา ท ตางกน ก เปน อปสรรค อน หนงผ ดอย การ ศกษา ไม เขาใจ การ บรจาค โลหต หรอ งาน บรการโลหต

การ ระบาด ของ เชอ HIV ม ผล อยาง มาก ตอ การ จดหาโลหต ขอมล ขาง ลาง น แสดง ให เหน ถง การ ระบาด ของ HIVในอฟร กา ใต ซง ม ผล ตอ ประเทศ อยาง มาก ใน ทก ดาน รวมทง การ จดหา โลหต ปลอดภย

ใน ปค.ศ. 2001 70% ของ ผ ตดเชอ HIV/AIDS ใน เดก และ ผใหญ อาศย อย ใน Sub-Saharan Af-

Page 17: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

31Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

rica80% ของ ประชากร จานวน 2.5 ลาน คน ท ตาย จาก

HIV/AIDS ใน ปค.ศ. 2001 อย ใน Sub-Saharan Af-rica

เดก และ ผใหญ กวา 3.8 ลาน คน ในอฟร กา ใต ม การตดเชอ HIV ใน ปค.ศ. 2001

ประชากร มาก กวา 5 ลาน คน ในอฟร กา ใต ตดเชอHIV

คาดวา ม ผ เสย ชวต ประมาณ 5,500/ วนจาก รายงาน ผ ตดเชอ ใน ป 1999 จานวน 90,000

คน พบ วา 20,000 เปน เดก ท เกด จาก แม ท ตดเชอ HIVLife expectency ในอฟร กา ใต ลดลง 7 ป จาก

สาเหต HIV/AIDSใน 12 ป ขาง หนา คาเฉลย life expectency จะ

ลด จาก 64 ป เปน 47 ปใน ความ รสก ของ ชน ผว ดา ในอฟร กา ตอ การ ระบาด ของ

HIV มอง วา เปน โรค ของ คน ผว ขาว ใน ขณะ ท ชน ผว ขาวมอง กลบ กน การ ระบาด ของ HIV ในอฟร กา ใต นบ วา เกดขน สง มาก

เมอ เดอน เมษายน 2001 สถาน บรการ โลหต 7 แหง ไดรวม กน เปน South African National Blood Service(SANBS) เพอ ดแล ผ บรจาค โลหต และ ผ รบ โลหต ทวประเทศ ปจจบน ได มน โย บาย ระดบ ชาต เกยว กบ งานบรการ โลหต โดย ม รฐบาล ให ความ สนบสนน ม ผแทน จากรฐบาล เขา มา รวม ใน SANBS จด ระบบ งาน บรการ โลหตเปน non-profit organization และ รายได มา จาก การเกบ เงน เพม สาหรบ โลหต จาก โรงพยาบาล ของ รฐ และ ผปวยจาก โรงพยาบาล เอกชน โลหต ทก หนวย จะ ไดรบ การ ตรวจHIV, HBV, HCV และ syphilis ใน แต ละ ป ม การ จดหาโลหต มาก กวา ลาน หนวย

เพอ ให ไดมา ซง โลหต ท ปลอดภย สงสด SANBS เนนใน เรอง การ จดหา ผ บรจาค โลหต ท ปลอดภย โดย การอบรม donor recruiter ซง คด เลอก จาก ชมชน ให ม ความร ความ เขาใจ ใน งาน จดหา ผ บรจาค โลหต ท ปลอดภย รวม

ทง ม ความ ร ใน เรอง HIV เพอ ดาเนน การ เกยว กบ donorselection อยาง ม ประสทธภาพ เพอ ลด ความ เสยง จาก ผบรจาค โลหต ท ตดเชอ HIV โดย เฉพาะ กลม ผ บรจาค วยรนจะ จด ให ม educational programme เพอ ให วยรน ไดม ความ ร เกยว กบ HIV เพอ จะ ได คง ไว ซง การ เปน safeblood donors

ภาระ ของ SANBS คอ จดหา โลหต และ สวน ประกอบของ โลหต ให พอเพยง แก ความ ตองการ เปน โลหต ทปลอดภย และ ม คณภาพ รวม ทง ให บรการ ทาง การ แพทยท เกยว กบ การ ใช โลหต

เพอ ให ภาระ กจ ดง กลาว ประสบ ความ สาเรจ SANBSจะ จด ให ม การ อบรม เจาหนาท ผ ปฏบต งาน ใน ทก ขนตอนของ การ ปฏบต หนาท เชน การ อบรม donor recruiterอบรม เจาหนาท ดาน customer service

โดย เหต ท HIV/AIDS เปน ปญหา ใหญ ใน ภมภาค นSANBS จง จด ให ม HIV management programmeโดย จด ตง คณะ ทางาน ให ทบทวน ขบวน การ คด เลอก ผบรจาค โลหต เพอ ลด ความ เสยง จาก เชอ HIV ใน การ ใชโลหต ซง คณะ ทางาน ได ดาเนน การ ให ม การ ทา เอกสาร แจกผ บรจาค โลหต เนน ความ รบ ผด ชอบ ท ผ บรจาค ควร ม ตอผปวย และ พจารณา ตน เอง วา สมควร บรจาค หรอ ไม และไม ให ใช การ บรจาค โลหต เปน การ ตรวจ HIV เจาหนาท ผปฏบต งาน ไดรบ การ ฝก อบรม ให สามารถ ใช คาถาม เกยว กบพฤตกรรม เสยง ของ ผ บรจาค โลหต รปแบบ การ ตอบคาถาม ไดรบ การ ทบทวน ให ใช วธ ตอบ“ ใช” หรอ“ ไม ใช”นอก จาก น ผ ท ทา การ คด กรอง ผ บรจาค โลหต คอ certi-fied interviewer โดย การ ดาเนน การ เชน น SANBSเชอวา วธการ ดง กลาว ทาให ได ผ บรจาค ท ปลอดภย

งาน บรการ โลหต ของ RSA คอ วา ม การ พฒนา เปนอยาง ด4 ม ระบบ SHOT ใน ทานอง เดยว กบ ประเทศองกฤษ เปน แบบ voluntary โดย ไดรบ ความ สนบสนนจาก Hospital Transfusion Committee50

SANBS เชอ วา ผปวย ในอฟร กา ใต ไดรบ โลหต ท มความ ปลอดภย เชน เดยว กบ developed countries

Page 18: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

32 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

Blood Safety in Developed Countriesงาน บรการ โลหต ใน อเมรกา คา นา ดา และ ยโรป ซง

เปน ประเทศ ท พฒนา แลว ม การ พฒนา อย ตลอด เวลา และถง แมวา ใน อเมรกา และ บาง ประเทศ ใน ยโรป ยง ม paiddonor อย เพอ ใช ใน การ ทา plasma fractionation มรายงาน วา อตรา เสยง ของ commercial plasma เทากบอตรา เสยง ของ voluntary blood donor58

ประเทศ เหลา น ได ศกษา และ หา วธการ ท จะ ทาให โลหตท ใช ม ความ ปลอดภย สงสด ตองการ ให เปน“zero risk”โดย การ พยายาม ขจด window period ให เหลอ นอย ทสด ดวย วธ NAT เรมตน ดวย การ ทา NAT screeningใน plasma product กอน และ ปจจบน ได นา NATscreening มา ใช ตรวจ infectious markers ใน โลหตท ใช กบ ผปวย ทาให คาใชจาย ของ โลหต แต ละ หนวย เพมขน มาก นอก จาก น ยงระแวด ระวง ใน การ ตรวจ สอบemerging viruses ศกษา ถง ธรรมชาต และ อบต การณตดเชอ ของ ไวรส ตว ใหม ๆ การ ศกษา ดาน pathogeninactivation ก ไดรบ ความ สนใจ อยาง มาก โดย ได เรมจาก การ inactivate plasma ดวย S/D มา หลาย ป แลวปจจบน ได เรม ทดลอง ท จะ ใช วธการ ดง กลาว เพอinactivate viruses ท ยง หลง เหลอ หรอ virus ตว ใหมๆให หมด ไป อเมรกา คา นา ดา และ หลาย ๆ ประเทศ ในยโรป ทา universal leukoreduction เพอ ขจด adverseeffect ท จะ ม ตอ ผปวย การ จด ให ม Haemovigilancesystem หรอ SHOT เปน สวน หนง ท ทาให ประเทศ เหลาน ได ทราบ ขอมล ความ ผดพลาด ท เกด ขน และ หา ทางปองกน แกไข ได อยาง ม ประสทธภาพ และ ไดผล

คาใชจาย เพอ ให ไดมา ซง คณภาพ ท ด เลศ ของ bloodsafety นน คง ประเมน ได วา สง มาก แต เนอง จาก ประเทศเหลา น รารวย เขา จง สามารถ กลาว วา สง ท เขา จะ ตอง รบ ผดชอบ คอ การ จดหา โลหต ท ด และ ปลอดภย ท สด แก ผปวยโดย ไม ตอง คานง ถง คาใชจาย หรอ ปญหากฏหมาย ใด ๆและเพอ ให ไดมา ซง blood safety ท ด ท สด ใน การ จดการ

ประชม ระดบ ชาต หรอ ระดบ นานา ชาต จะ ม หวขอ ทเกยวของ กบ blood safety เปน หว เรอง สาคญ ใน การประชม รวม ทง องคการ อนามย โลก ก ได ถอ วา ปญหา ความปลอดภย ของ การ ใช โลหต เปน งาน สาคญ ตน ๆ ขององคการ ท จะ ดาเนน การ ซง ใน โอกาส World Health Day2000 ได กาหนด คาขวญ“Safe Blood Starts WithMe- Blood Saves Lives” บน ปก หนงสอ ท จด พมพ ในโอกาส น โดย ม เนอ หา ท เกยวของ กบ ความ สาคญ ใน เรองความ ปลอดภย ของ การ ใช โลหต องคการ อนามย โลก ไดพฒนา กลวธ ท จะ ให เกด global blood safety ปรากฏ อยใน Aide- Memoires : Blood Safety and QualitySystems for Blood Safety

ใน ปค.ศ. 2003 จะ ม การ จด ประชม นานา ชาต คอAdvances in Transfusion Safety 2003 ซง ม กาหนดจะ จด ใน เดอน มถนายน 2003 โดย ความ รวมมอ ของInternational Association for Biologicals (IABs)Center for Biological Evaluation and Research,U.S. Food and Drug Administration (CBER,FDA) American Association of Blood Bank(AABB) ได ครอบ คลม หวขอ ใน การ ประชม เรอง bloodsafety in developing countries, emerging infec-tious agents, advance in donor testing, infec-tious agent inactivation and removal, diagnostictests : TSE removal and inactivation, controls ofbacterial contamination, value of leukoreductionและ ท จะ ขาด ไม ได ก คอ donor recruitment and selec-tion : improve donor screening, haemovigilancesystems - surveillance and management ofmedical errors59 ซง จะ เหน วา เนอ หา การ ประชม จะ ครอบคลม ทก แง มม ของ การ ให ไดมา ซง blood safety

สรปBlood safety ใน โลก ม ความ แตก ตางกน อยาง

แนนอน ถง แมวา จะ ได ม ความ พยายาม ท จะ กาจด ความ

Page 19: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

33Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

เสยง ใด ๆ จาก การ รบ โลหต ให หมด ไป คง เปน ท ยอม รบ วาzero risk ยง ไม สามารถ ทา ได แม ใน developed coun-tries ท ม ววฒนาการ ความ กาวหนา ทาง เทคนค อยาง สง ในขณะ เดยว กน developing countries ได พยายาม อยางยง ท จะ ไป ให ถง จด zero risk ดวย คาถาม ก คอ ผปวย ในประเทศ ท ยาก จน สามารถ ท จะ ได ใช โลหต ท ปลอดภย สงสดเทากบ ประเทศ ท รารวย หรอ ไม จะ ม โอกาส ไหม ท มนษย ในโลก จะ ได ใช โลหต ท ม ความ ปลอดภย เทา เทยม กน

ประเทศ ท ใช NAT testing ใน การ ตรวจ โลหต ท รบบรจาค18, 60, 61

ประเทศ ท ทา universal leukoreduction62,63

คา นา ดา (Canada) องกฤษ (England)ไอรแลนด เหนอ (North Ireland)สกอตแลนด (Scotland)เวลล (Wales)ฝรงเศส (France)ออสเตรย (Austria) โปรตเกส (Portugal)สวตเซอร แลนด (Switzerland)ลก เซมเบรก (Luxemburg)นวซแลนด (New Zealand)สา ธารณรฐ อาหรบอมเรส (United Arab Emirates)เยอรมน (Germany) อเมรกา (Rhode Island)

ประเทศ ท จด ตง haemovigilance system ใน ระดบ National level50

อเมรกา (America)คา นา ดา (Canada)ญปน (Japan)ออสเตรเลย (Australia)อฟร กา ใต (South Africa)ออสเตรย (Austria) ลก เซมเบรก (Luxemburg) เดนมารก (Denmark)

สโลวคนวซแลนดฮองกงสงคโปร

ประเทศ HCV Test HIV Test

-

Remark : * Plasma fractionation only** Plus Parvo B 19

อเมรกาคา นา ดาโคลมเบยออสเตรเลยเกาหลญปนเบลเยยมฝรงเศสเยอรมนองกฤษสวตเซอร แลนดสเปนอตาลเนเธอรแลนดกรกโปรตเกสนอรเวยสวเดน *เดนมารก *โปแลนดฟนแลนด ** personal contact

ประเทศ HCV Test HIV Test

--

-

------

---

Page 20: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

34 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

เนเธอรแลนด (Netherlands) ฝรงเศส (France)สวเดน (Sweden)เยอรมน (Germany)สหราชอาณาจกร (United Kingdom)กรก (Greece)ไอรแลนด (Ireland)

กตตกรรมประกาศThe author would like to thank Dr. Che Kit

Lin, Dr. Takeo Juji, Dr. Elizabeth Dax, ProfessorDr. Jukka Koistenen for providing the informa-tion of blood safety in Hong Kong, Japan, Aus-tralia and Finland respectively.

เอกสาร อางอง11. Safe blood starts with me. WHO-Geneva 2000:8 .12. Strategies for safe blood transfusion. Motivation,

Recruitment and Retention of blood donors; QualityManagement in Blood Transfusion Service. WHO-SEARO, 1998 SEA/HLM/311,5-17:47-54.

13. Weber Bernard. Laboratory Diagnosis of HIV Infection: role of Combined HIV p24 Antigen and Antibodyassays. J Lab Med 2001:25: 226-31.

14. Bharucha ZS. Risk Management Strategies for HIV inBlood Transfusion in Developing countries. Vox Sang2002:23(Suppl.1) :167-70.

15. Dhingra Neelam. Blood safety in the developing worldand WHO Initiatives. Vox Sang 2002;83 (Suppl.1) : 173-7.

16. Hewlett IK, Epstein JS. Food and Drug AdminitrationConference on the Feasibility of Genetic Technologyto use the HIV Window in Donor Screening.Transfusion 1997;37:352-3.

17. Gallarda Jamu L, Dragon Elizabeth. Blood Screeningby Nucleic Amplification Technology : Current Issue.Future Challenges. Molecular Diagnosis 2000: 5 : 11-20.

18. Corash L. Inactivation of viruses, bacteria protozoa

and leukocyts in platelet concentrates. Vox Sang1998;74 (Suppl 2): 173-6.

19. Hillyer CD, Landford KV, Roback JD et al. Transfusionof the HIV seropositive patient immunomodulation,viral reactivation and limiting exposure to EAVm CMVand HHV 6, 7 and 8 transfusion medicine review 1999;13:1-17.

10. Symposium at AABB on Advancing Blood SafetyWorldwide, Outlook on Blood Safety. Winter 2001;3.1:1.

11. Faber Jean-Claude. Haemovigilance around the world. Vox Sang 2002;83 (Suppl.1):71-6.

12. Strategies for Safe Blood Transfusion. Screening ofblood WHO SEARO 1998: 18-23.

13. Blood Safety and Clinical Technology Strategy 2000-2003. WHO Geneva: 2-3.

14. Van Gemen B, Kievits T, Schukkink R, et al. Quanti-fication of HIV-1/ RNA in plasma using NASBA duringHIV-1 primary infection. J Viral Meth 1993;43:177-87.

15. Benjamin Richard J. Nucleic Acid Testing: Updateand Applications, Seminar in Hematology 2001;37(suppl 9):12-4.

16. Le Corfec E, Le Pont F, Treckivell HC, et al. DirectHIV Testing in Blood Donation: Variation of the Yieldwith Detection Threshold and Pool Size. Transfusion1999;39:1141-4.

17. Both WK, Buhr, Dresten C, et al. NAT and Viral Safetyin Blood Transfusion. Vox Sang 2000:78 (suppl 2): 257-9.

18. Report of Interorganizational Task Force on NucleicAcid Amplification of Blood Donors. Transfusion 2000;40:144-53.

19. Quinn TC, Brookmeyer R, Kline R, Shepherd M,Paranjape R, Mechendale S, Gadkari DA, Bolliger R.Feasibility of pooling sera for HIV-1 viral RNA todiagnose acute primary HIV-1 infection and estimateHIV incidence. AIDS 2000;14:2751-7.

20. Gurtler L, Muhlbacher A, Michl U, Hofmunntt, MalchiorW. Reduction of the diagnostic window with a newcombined p24 antigen and human immunodeficiencyvirus antibody screening assays. J Viral Meth 1998;75:27-38.

Page 21: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

35Blood Safety Around the World

วารสารโลหตวทยาและเวชศาสตรบรการโลหต ปท 13 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2546

21. Ly TD, Laperche S, Courouer AH. Early Detection ofHuman Immunodeficiency Virus Infection Using Thirdand Fourth- Generation Screening Assays. Eur J ClinMicrobial Infect Dis 2001; 20:104-10.

22. Weber B, Fall EHM, Berger A, Daerr HW. Reductionof window by fourth generation human immuno-deficiency virus screening assay. J Clin Microbio1998; 36:2235-9.

23. Tanprasert S, Chiewsilp P, Tira Watnapong, Oota S.NAT Screening of Infectious Markers feasible in ThaiBlood Donors; Oral presentation Vancouver ISBT 2002,August 24-29.

24. Dodd- Royer Y. Pathogen Inactivation: Mechanismsof action and in vitro Efficacy of Various AgentS. VoxSang 2002;83 (Suppl 1):267-70.

25. Horowitz B, Bonomo R, Prince AM, Chin SN, BrotmanS, Shulman RW. Solvent / detergent- treated plasma ; Avirus-inactivated substitute for fresh frozen. Blood1992;79:826-31.

26. Muller-Breikreutz K, Mohr H. Hepatitis C and humanimmunodeficiency virus RNA degradation bymethylene blue / light treatment of human plasma. JMed Virol 1998;56:239-45.

27. Bernade LE, Shumaker J, Xu Y, Chin X, Dodd RY.Inactivation of free and cell associated human immuno-deficiency virus in platelet suspension by aminome-thytrimethyl psoralen and ultraviolet light. Transfusion1994;34:680-4.

28. Wagner SJ, Skripchenko A, Pugh JC, Suchmann DB,Ijaz MK. Duck hepatitis B photoinactivation bydemethyl metylene blue in RBC suspensions, Trans-fusion 2001;41: 1154-8.

29. Corash L, Lin L, Weisehaln G. Use of 8. Methoxyp-soralen and long wavelength ultraviolet radiation fordecontamination of platelet concentrates. Blood Cells1992;18:57-74.

30. Moroff G, Wagner S, Benade L, Dodd RY. Factorsinfluencing virus inactivation and retention of plateletproperties following treatment with aminomethytri-methyl psoralen and ultraviolet A light. Blood Cells1992;18:43-56.

31. Wagner SJ, Bardossy L, Moroff G, Dodd RY, Blajchman

MA. Assessment of the hemostatic effectiveness ofhuman platelets treated with aminomethyltrimethylpsoralen (AMT) and ultraviolet A light (UVA) using arabbit ear bleeding time technique Blood 1993;82:3489-92.

32. AuBuchon James P. Pathogen inactivation in cellularblood components: Clinical Trials and Implications ofIntroduction to Transfusion Medicine. Vox Sang2002;83(Suppl 1):271-5.

33. Lin L. Inactivation of cytomegalovirus in plateletconcentrates using Helinx technology: SeminarHematol 2001; 38 (suppl 11):27-33.

34. Luban NLC. Prevention of transfusion associated graft-versus-host disease by inactivation of T cells in platelet components. Semin Hematol 2001:38 (Suppl 11) :34-45.

35. Wollowitz S. Fundamenteds of the psoralen-basedHelinx technology for inactivation of infectionspathogens and leukocytes in platelets and plasma.Semin Hematol 2001;38 ( suppl 11) : 4-11.

36. Klein HG.ed. Standard for blood bank and transfusionservices 17th ed Bathesda, MD. American Associationof Blood Banks, 1996.

37. HumbatJR, Flesmin CD, Winsor EL. Early damage togranulocytes during storage. Semin Hematol 1991;28:10-3.

38. Heaton A. Timing of leukodepletion of Blood products. Semin Hematol 1991:28:1-2.

39. Blajchman MA. The effect of leukodepletion onallogeneic donor platelet survival and refractoriness inanimal model. Semin Hematol 1991:28:14-7.

40. American Association of Blood Banks. Technicalmanual 12th edition, Administration of Blood andComponents, Washington D.C. 1996:451.

41. Lutz, Dzik WH. Large volume hemocytometer chamberfor accurate counting of white cells (WBC’s) in WBC-reduced platelet: Validation and applicalion for qualitycontrol of WBC-reduced platelets by apheresis andfiltration. Transfusion 1993;331:409-12.

42. Vacula M, Simpson SJ, Martension JA, et al. A flowcytometic method for counting very low levels of whilecells in blood and blood components. Transfusion1993;33:262-7.

Page 22: บทความพิเศษ Blood Safety Around the World 04 Blood safety around the world.pdf · Blood Safety หมายถึงโลหิตที่ปลอดภ ัย

36 ศรวไล ตนประเสรฐ

Thai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 13 No. 1 January-March 2003

43. Brecher Mark E. Bacterial Contamination of BloodProducts, Symposium at AABB on Advancing BloodSafety Worldwide 2000, Outlook on Blood Safety,Winter 2001; 3.1:4-5.

44. Hashimoto Hiroshi. Prevention of Bacterial Conta-minatioin in Blood Components, Securing safe blood,The Third Red Cross and Red Crescent Symposium onBlood Program in the Asian Region 2001:176-83.

45. Goldman Mindy. Challenges in Developing a BacterialDetection System. Vox Sang 2002;83 (suppl 1) : 125-7.

46. Engefriet CP, Reesink HW. Haemovigilance SystemVox Sang 1999;77:110-20.

47. Serious Hazards of Transfusion Annual Report 2000-2001, ISBN Number 09532 789 48.

48. Williamson Lorna M. Using Haemovigilance data toset Blood Safety Priorities. Vox Sang 2002;83 (suppl 1):065-9.

49. Todd Audrey. Haemovigilance- closing the loop. VoxSang 2002;83 (suppl 1) : 013-6.

50. Faber Jean-Clande. Haemovigilance around the World.Vox Sang 2002;83 (Suppl.1):071-6.

51. ศร วไล ตน ประเสรฐ. Qualiity and Adequacy in Trans-fusion Service, คา บรรยาย การ ประชม ใหญ วชา การ ประจา ป2544 ISBN 974-8226-39-5:1-11.

52. Lin Che Kit. Quality System in Blood TransfusionService Hongkong Experience, Proceedings SecuringSafe Blood III, The Third Red Cross and Red CrescentSysmposim in the Asian Region 2001:248-80.

53. Country Report I-V-The Progress/Change in threeyears, Proceedings Securing Safe Blood III, The ThirdRed Cross and Red Crescent Symposium in the AsianRegion 2001:27-130.

54. Adeeryi JO. The Challenge of Blood Safety in Africa,Transfusion Clinique Et Biologique 2001;8( Suppl.1):225.

55. Allain JP, Adarkwa M, Sarkodie F, Owusu-Ofori S,Predonation Screening: Improving Cost-Efficiency inResource Poor, Highly Endemic Areas, TransfusionCliniqkue Et Biologique 2001;8( Suppl.)225-33.

56. Recruitment of Blood Donors in an HIV Endemic Area,VI Regional European Congress of the InternationalSociety of Blood Transfusion, Yarusalem, Isarael, May9-13, 1999:62a-62b.

57. Dianedeconing, Challenge Facing Donor Recruitmentin South Africa Vox Sang 2002;83 (Suppl):237-41.

58. United States General Accounting Office. BloodPlasma Safety: Plasma product risks are low of goodmanufacturing practice are Followed, 1998; GAO/HEHS 98-205, 1-45 Washington DC, GAO.

59. Advances in Transfusion Safety- 2002. TransfusionToday, June 2002 ISSN:1015-3276.

60. Committee for Proprietary Medicinal Products: TheApplication of Genome Amplification Technology(GAT) to plasma fractionation pools CPMP/BWP/390/97(rev 6)

61. Flesland O, Krusires T, Gudmundsson S, Saf wenbargJ, Jorgensen J. NAT Testing in the Nordic Countries.Vox Sang 2002;83(Suppl 2):39

62. Jorgensen J. NAT Testing in the Nordic Countries.Vox Sang 2002;83 (suppl 2) :39.

63. Choong Lai Hock, Lam Sally, Lale Suma, Teo Diana.HCV NAT Testing of Singapore Blood Donors. VoxSang 2002;83 (suppl.2):42.

64. Countries with 100% Leukocyte Reduction Mandate.Outlook on Blood Safety. Winter 2001; 3.1:10.

65. Masse M. Universal Leukoreduction of Cellular andPlasma Components: Process control and performanceof the leukoreduction Precess. Transfusion Clin Biol2001;8:297-302.