ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑

วิแพ%งภาค ๑

ข-อตกลงเรื่องเขตอำนาจศาลนอกเหนือจากที่บัญญัติตามกฎหมาย ย%อมตกเปDนโมฆะใช-บังคับ

ไม%ได- (ฎ.๙๕๑/๒๕๓๙) แต%หากเปDนการตกลงในเรื่องเขตอำนาจศาลมิได-แตกต%างจากบทบัญญัติของ

กฎหมายว%าด-วยเขตอำนาจศาล ข-อตกลงน้ันก็ใช-บังคับแก%กันได- (ฎ.๕๓๘/๒๕๔๘, ๔๒๗๒/๒๕๕๑)

มาตรา ๓

• มาตรา ๓ (๑) นี้ใช-กับทั้งกรณีคดีที่มีข-อพิพาทและไม%มีข-อพิพาท เช%น นายแดงเปDนลมหมดสติบน

สายการบินไทยขณะท่ีบินอยู%เหนือน%านฟ̂าประเทศอังกฤษและกลายเปDนคนไร-ความสามารถและ

บุคคลท่ีจะร-องขอให-ศาลส่ังให-นายแดงเปDนคนเสมือนไร-ความสามรถไม%มีผู-ใดอยู%ในราชอาณาจักร

เช%นน้ีต-องถือว%ามูลคดีเกิดในอากาศยานไทย ศาลแพ%งจึงเปDนศาลท่ีมีเขตอำนาจ

• จำเลยที่ ๒ มิได-เปDนตัวแทนของจำเลยท่ี ๑ ในการขายสินค-าซึ่งมีโจทกfเปDนนายหน-า ถือไม%ได-ว%า

สถานที่อันเปDนที่อยู%หรือสำนักทำการงานของจำเลยที่ ๒ เปDนภูมิลำเนาของจำเลยที่ ๑ ซึ่งมี

ภูมิลำเนาอยู%นอกราชอาณาจักร (ฎ.๓๑๘๕/๒๕๕๑)

• บริษัท จ. เปDนเพียงผู-ดำเนินการในการขอกู-ยืมเงินในราชอาณาจักรให-แก%จำเลย แม-จะมีการ

มอบหมายให-กรรมการของบริษัท จ. ลงนามในสัญญากู-แทนจำเลยได-ก็ตาม ก็เปDนเพียงเรื่องการ

กู-ยืมเงินเท%านั้น บริษัท จ. มิใช%ตัวแทนในการประกอบกิจการหรือเปDนผู-ทำการติดต%อในการ

ประกอบกิจการของจำเลยตามความในมาตรา ๓ (๒)(ข) (ฎ.๑๕๑๒๖/๒๕๕๗)

มาตรา ๔

• มูลคดี หมายถึง สถานที ่อ ันเปDนที ่มาแห%งการโต-แย-งสิทธิอ ันจะทำให-เก ิดอำนาจฟ^อง

(ฎ.๖๕๘๐/๒๕๕๗, ๑๔๒๔/๒๕๔๗, ๗๗๘๘/๒๕๔๖(ญ))

• จำเลยออกตัวสัญญาใช-เงินให-แก% อ. ที่สำนักงานตั้งอยู%ถือว%ามูลคดีเกิด ณ สถานที่ที่จำเลยออก

ตั๋วสัญญาใช-เงินให-กับบริษัท อ. ซึ่งเปDนสถานที่ท่ีเกี่ยวข-องกับเหตุอันเปDนที่มาแห%งการโต-แย-งสิทธิ

ทำให-เกิดอำนาจฟ̂อง (ฎ.๒๐๑๖/๒๕๕๔)

• สถานท่ีท่ีจำเลยทำสัญญากู-ยืมจากโจทกfไปอยู%ในเขตอำนาจศาลใด มูลคดีก็เกิดในเขตอำนาจศาล

น้ัน (ฎ.๑๐๘๒๙/๒๕๕๖)

• แม-จำเลยจะได-ปลอมคู%มือจดทะเบียนรถที่จังหวัดอยุธยาแต%จำเลยนำรถมาขายแก%โจทกfที่ร-าน

ของโจทกfที่จังหวัดเชียงใหม% ดังนี้ ร-านของโจทกfมีส%วนเกี่ยวข-องกับเหตุอันเปDนที่มาแห%งการ

โต-แย-งสิทธิของโจทกfถือว%ามูลคดีเกิดท่ีจังหวัดเชียงใหม%ด-วย (ฎ.๕๗๒๖/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒

• สถานที่จ%ายเงินและก%อให-เกิดสิทธิไล%เบี้ย กรณีกฎหมายบัญญัติให-สิทธิไล%เบี้ยไว-โดยเฉพาะ มิใช%

สถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๒๔๓๗/๒๕๔๐)

• พระภิกษุ พ. มีถิ่นที่อยู% ๒ แห%ง คือที่วัดหัวปlาและวัดผู-คัดค-านซึ่งตามประมวลกฎหมายแพ%งและ

พาณิชยf มาตรา ๓๘ ให-ถือเอาแห%งใดแห%งหนึ่งเปDนภูมิลำเนาของบุคคลนั้น ต-องถือว%าวัดหัวปlา

เปDนภูมิลำเนาของพระภิกษุ พ. แห%งหน่ึงด-วย (ฎ.๖๖๑/๒๕๕๐)

• จำเลยทำสัญญาค้ำประกันโดยระบุว%าบรรดาหนังสือบอกกล%าวทั้งหลายที่ได-ส%งให-แก%จำเลยตาม

ภูมิลำเนาที่ระบุไว- ให-ถือว%าได-ส%งถึงผู-ค้ำประกันโดยชอบ ถือว%าจำเลยประสงคfจะใช-ภูมิลำเนาท่ี

แจ-งไว-เปDนภูมิลำเนาเฉพาะการในการทำสัญญา (ฎ.๕๓๔/๒๕๔๐)

• กรณีที่ถูกจำคุกตามคำพิพากษา เรือนจำหรือทัณฑสถานที่ถูกจำคุกอยู%จะถือเปDนภูมิลำเนาอีก

แห%งหนึ่งต%อเมื่อ ได-จำคุกตามคำพิพากษาซึ่งถึงที่สุดแล-ว หากคำพิพากษายังไม%ถึงที่สุดหรือคำ

พิพากษานั้นไม%ชอบก็ไม%อาจถือได-ว%าเรือนจำหรือทัณฑสถานนั้นเปDนภูมิลำเนาของจำเลย

(ฎ.๘๓๓๖/๒๕๓๘, ๒๙๘๓/๒๕๕๐)

• ปnญหาว%าโจทกfได-ยื่นฟ^องต%อศาลที่มีเขตอำนาจหรือไม% เปDนปnญหาข-อกฎหมายอันเกี่ยวด-วยความ

สงบเรียบร-อยของประชาชน (ฎ.๗๙๕๓/๒๕๕๔)

• คำฟ^องตามมาตรา ๔ (๑) หมายถึง คำฟ^องอันเกี่ยวด-วยหนี้เหนือบุคคลไม%ว%าหนี้นั้นจะเปDนนิติ

กรรมหรือนิติเหตุ

• จำเลยมีภูมิลำเนาเดิมอยู%ที่จังหวัดศรีสะเกษ จำเลยย-ายไปรับราชการที่จังหวัดร-อยเอ็ด แต%ยัง

ออกเช็คท่ีจังหวัดศรีสะเกษ ถือว%าจำเลยมีภูมิลำเนาท่ีจังหวัดศรีสะเกษด-วย (ฎ.๑๓๕๓/๒๕๑๘)

• จำเลยมีที่อยู%เปDนแหล%งสำคัญที่จังหวัดเชียงใหม% ถือได-ว%าจังหวัดเชียงใหม%เปDนภูมิลำเนาของ

จำเลย ส%วนที่อำเภอเชียงใหม%ได-จำหน%ายชื่อจำเลยออกจากทะเบียนบ-านเดิมแล-วลงชื่อไว-ใน

ทะเบียนคนบ-านกลางก็เนื่องจากไม%มีตัวอยู%ในบ-านและไม%ทราบที่อยู%ใหม% มิใช%จำเลยได-ย-ายที่อยู%

พร-อมเจตนาจะเปล่ียนภูมิลำเนา (ฎ.๒๑๘๕/๒๕๓๕)

• จำเลยเปDน ส.ส. การที่จำเลยระบุในสัญญาประกันว%าที่อยู%ของจำเลยอยู%ที่อาคารรัฐสภา โดย

สำนักงานเลขาธิการสภาผู-แทนราษฎรทำหนังสือรับรอง ถือว%าจำเลยได-เลือกเอาอาคารรัฐสภา

เปDนภูมิลำเนาเฉพาะการของจำเลย (ฎ.๒๖๘๐/๒๕๕๑)

• นิติบุคคลในเครือเดียวกันไม%ถือว%าภูมิลำเนาของนิติบุคคลนั้นเปDนภูมิลำเนาของซึ่งกันและกัน

(ฎ.๘๕๓๘/๒๕๔๙)

• โจทกfจำเลยมุ%งจะทำสัญญาเปDนหนังสือระหว%างกัน สถานที่ที่โจทกfลงลายมือชื่อเปDนคู%สัญญาใน

ฐานะผู-ขาย ย%อมเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิดแห%งหน่ึงด-วย (ฎ.๑๑๘๔/๒๕๕๖)

• ผู-ตายรับ ก. ผู-ตายเปDนสมาชิกของจำเลยโดยพิจารณาอนุมัติที่กรุงเทพมหานคร แต%การสมัคร

สมาชิกของจำเลยและการขอเปpดบัญชีเงินฝากของ ก. กระทำโดยผ%านทางธนาคาร ธ.ก.ส สาขา

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓

สุรินทรf จึงมีส%วนเกี่ยวข-องกับเหตุอันเปDนที่มาแห%งการโต-แย-งสิทธิตามข-อตกลงในการเปDนสมาชิก

ของจำเลย ถือได-ว%ามูลคดีเกิดท่ีธนาคารสาขาสุรินทรfด-วย (ฎ.๔๔๗๒/๒๕๕๑)

• จำเลยตกลงว%าจ-างโจทกfที่จังหวัดเชียงใหม%มูลคดีจึงเกิดที่จังหวัดเชียงใหม% ส%วนการที่โจทกfจำเลย

ได-มีการโทรศัพทfพูดคุยปรึกษาคดี เปDนเพียงขั้นตอนการปฏิบัติของโจทกfภายหลังที่เกิดสัญญา

แล-ว มูลคดีมิได-เกิดในเขตอำนาจของศาลจังหวัดนครปฐม (ฎ.๔๒๔๒/๒๕๕๔)

• ในกรณีที่มีการโอนสิทธิเรียกร-องการพิจารณาว%ามูลคดีเกิดที่ใดให-พิจารณาสถานที่ที่เกิดสัญญาท่ี

เปDนมูลหนี ้ให -เก ิดการโอนสิทธิเร ียกร-อง มิใช %สถานที ่ท ี ่ เก ิดสัญญาโอนสิทธิเร ียกร-อง

(ฎ.๙๔๓๐/๒๕๕๔)

• โจทกfฟ̂องว%าจำเลยผิดสัญญาเช%าซ้ือ เน่ืองจากสัญญาเช%าซ้ือจะต-องทำเปDนหนังสือ ดังน้ัน สถานท่ี

ท่ีโจทกfผู-ให-เช%าซ้ือลงช่ือในสัญญาเช%าซ้ือ จึงเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิดด-วย (ฎ.๒๕๘๖/๒๕๔๐)

• สถานที่ที่โจทกfผู-เอาประกันภัยทำคำขอเอาประกันชีวิต ณ สำนักงานตัวแทนขายประกันของ

จำเลยผู-รับประกันภัย (ฎ.๕๗๒/๒๕๔๙) หรือสถานที่ตัวแทนของจำเลยมาอธิบายถึงรายละเอียด

ผลประโยชนfและเงื ่อนไขของกรมธรรมfและโจทกfผู -เอาประกันชีวิตทำคำขอประกันชีวิต

(ฎ.๖๕๑๘/๒๕๔๕) ย%อมเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด

• ฟ^องให-รับผิดในฐานะผู-สั่งจ%าย สถานที่จำเลยออกตั๋วหรือสถานที่ธนาคารตามเช็คปฏิเสธการ

จ%ายเงิน เปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๓๘๑๘/๒๕๓๘)

• คดีฟ^องเรียกหนี้ตามเช็คที่จำเลยนำมาแลกเงินสดจากโจทกf สถานท่ีที่จำเลยนำเช็คมาขายลดแก%

โจทกfเปDนสถานท่ีมูลคดดีเกิด (ฎ.๗๒๑๒/๒๕๔๕)

• การฟ̂องหย%า สถานท่ีท่ีเกิดเหตุหย%าข้ึนเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๔๔๔๓/๒๕๔๖)

• ฟ̂องว%าจำเลยจัดการสินสมรสโดยมิได-รับความยินยอมจากโจทกf สถานท่ีท่ีจำเลยขายสินสมรสไป

จึงเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๒๗๘๖/๒๕๕๐)

• ฟ^องขอให-เพิกถอนอำนาจปกครองตามบันทึกท-ายทะเบียนหย%า ดังนี้สถานที่ที่จดทะเบียนหย%า

และทำบันทึกข-อตกลงจึงเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๖๑๕๕/๒๕๔๐)

• จำเลยสั่งซื้อสินค-าจากโจทกfผ%าน ส. ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ส. จึงส%งใบสั่งซื้อมายังโจทกfท่ี

จังหวัดสมุทรสาครเพื่อพิจารณาอนุมัติ เปDนกรณีที่จำเลยเสนอขอซื้อสินค-าจากโจทกfหากโจทกf

ประสงคfจะทำสัญญากับจำเลยจะต-องบอกกล%าวสนองรับไปยังจำเลย จำเลยรับสินค-าตามฟ^อง

จากโจทกfที่จังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งถือเปDนการรับไว-แทนการบอกกล%าวสนองรับ สถานที่ที่จำเลย

รับสินค-าจึงเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๖๕๘๐/๒๕๕๗)

• ฟ^องว%าจำเลยผิดสัญญาซื้อขาย สถานที่ทำสัญญาซื้อขาย (ฎ.๕๔๘๓/๒๕๔๐, ๑๒๙๗๘/๒๕๕๕)

สถานที่ที ่ส%งมอบทรัพยfในกรณีที ่ไม%มีการสนองรับคำเสนอและผู-ซื ้อยอมรับสินค-านั ้นแล-ว

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔

(ฎ.๖๒๓๑/๒๕๕๖) สถานที่ที่สินค-าตั้งอยู%มีข-อชำรุดบกพร%องหรือไม%ตรงตามสัญญาเปDนการผิด

สัญญา (ฎ.๒๙๑๖/๒๕๔๘) เปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด

• ในกรณีที่มีการโทรศัพทfเสนอขายให-แก%กันสถานที่มูลคดีเกิดคือสถานที่ที่คำสนองไปถึงยังผู-เสนอ

(ฎ.๑๒๙๗๘/๒๕๕๕)

• ทำสัญญาซื้อขายเครื่องกำเนิดไฟฟ^าโดยมีข-อตกลงให-ผู-ขายส%งมอบและติดตั้งที่จังหวัดราชบุรี

และเครื ่องกำเนิดไฟฟ^าจะต-องเดินเครื ่องยนตfและจ%ายกระแสไฟฟ^าได-อย%างต%อเนื ่องตาม

คุณสมบัติที่ตกลงกัน เมื่อเครื่องกำเนิดไฟฟ^ามิได-มีคุณสมบัติตามที่ตกลงกันจังหวัดราชบุรีจึงเปDน

สถานท่ีมูลคดีเกิดอีกแห%งหน่ึงด-วย (ฎ.๒๙๑๖/๒๕๔๘, ๔๒๕๐/๒๕๔๙)

• คดีนี้จำเลยเสนอซื้อสินค-าทางโทรสารไปยังโจทกfและไม%ปรากฏว%าโจทกfได-สนองรับแต%อย%างใด

แต%การที่โจทกfส%งสินค-าไปยังจำเลยและจำเลยได-รับไว-ถือเปDนการรับไว-แทนคำสนองมูลคดีจึงเกิด

ณ สถานท่ีท่ีโจทกfส%งสินค-าแก%จำเลย (ฎ.๖๒๓๑/๒๕๕๖)(ฎ.๓๗๒๐/๒๕๕๑)

• สถานที่ที่มูลคดีเกิดในหนี้บัตรเครดิต สถานที่ที่จำเลยซึ่งเปDนลูกค-ารับบัตรเครดิตจากโจทกf เปDน

สถานที่มูลคดีเกิด แต%สถานที่ที่สำนักงานใหญ%เพียงอนุมัติคำขอใช-บัตรเครดิตของจำเลย มิใช%

สถานท่ีท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๗๗๘๘/๒๕๔๖ (ญ))

• สถานท่ีท่ีโจทกfอนุมัติวงเงินสินเช่ือบุคคล ย%อมเปDนสถานท่ีท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๕๒๙๘/๒๕๕๑)

• สถานที่ที่มูลคดีฟ^องชำระค%าโทรศัพทfเคลื่อนที่ สถานที่ที่โจทกfเปpดสัญญาณให-จำเลยผู-ขอใช-

บริการสามารถใช-บริการโทรศัพทfเคล่ือนท่ีได- เปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๘๔๕๐/๒๕๔๗)

• ในการกู-ยืมเงิน สถานที่เกิดสัญญา ส%งมอบเงิน ทำหลักฐานเปDนหนังสือ เปDนสถานที่มูลคดีเกิด

(ฎ.๑๔๕/๒๕๕๓)

• สถานที่ที่โจทกfโอนเงินที่กู-ยืมเข-าบัญชีของจำเลยที่ธนาคารกรุงเทพ เปDนเพียงธนาคารที่จำเลยมี

บัญชีเงินฝากอยู% มิใช%เปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๓๓๐๐/๒๕๕๑)

• สถานที่ที่มูลคดีเกิดในคดีที่โจทกfฟ^องไล%เบี้ยจำเลยเอาเงินที่จำเลยได-รับไปจากผู-ค้ำประกันโจทกf

ด-วยเหตุลาภมิควรได- (ฎ.๓๙๘/๒๕๕๕)

• ฟ^องให-ผู-ชำระบัญชีรับผิดเพราะทำผิดหน-าที่ สำนักงานของผู-ชำระบัญชีเปDนสถานที่มูลคดีเกิด

(ฎ.๒๑๐๑/๒๕๕๗)

• คำร-องขอให-แสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf สถานที่มูลคดีเกิดคือสถานที่ที่ทรัพยfน้ัน

ตั้งอยู% หรือ คำร-องขอให-ผู-เปDนโรคปnญญาอ%อนมาแต%เกิด เปDนคนวิกลจริต สถานที่ที่บุคคลนั้นเกิด

และมีภูมิลำเนาอยู%ย%อมเปDนสถานท่ีมูลคดีเกิด (ฎ.๔๕๑๓/๒๕๔๒)

• คดีร-องขอพิสูจนfสัญชาติไทย เมื่อผู-ร-องเกิดที่จังหวัดเชียงรายมูลคดีจึงเกิดที่จังหวัดเชียงราย

(ฎ.๔๕๑๓/๒๕๔๒)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕

มาตรา ๔ ทวิ

• ฟ^องขอให-จำเลยซึ ่งเปDนผู -รับโอนทรัพยfจำนอง ให-ไถ%ถอนจำนองเปDนคำฟ^องอันเกี ่ยวด-วย

อสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๐๓๔๒/๒๕๕๑)

• คำฟ^องที่จะต-องเสนอต%อศาลตามมาตรา ๔ ทวิ หมายถึงเฉพาะเปDนคดีที่มีข-อพิพาทไม%รวมถึงคดี

ท่ีไม%มีข-อพิพาท

• คำฟ^องอันเกี ่ยวด-วยอสังหาริมทรัพยf หมายถึง คำฟ^องที ่บ%งถึงการที ่จะบังคับเอาแก%ตัว

อสังหาริมทรัพยf โดยไม%คำนึงว%าฟ^องนั้นจะอาศัยข-ออ-างที่เปDนหลักแห%งข-อหาในลักษณะบุคคล

สิทธิหรือทรัพยสิทธิ (ฎ.๙๕๕/๒๕๓๗)

• คำฟ^องขอให-จำเลยโอนที่ดินตามสัญญาจะซื้อจะขายเปDนคำฟ^องอันเกี่ยวด-วยอสังหาริมทรัพยf

(ฎ.๑๑๑๕/๒๕๒๓)

• คำฟ^องเพิกถอนสัญญาจะซื้อจะขายและเรียกที่ดินคืน เปDนคำฟ^องเกี่ยวด-วยอสังหาริมทรัพยf

(ฎ.๒๐๙๘/๒๕๑๙)

• คำฟ^องขอให-ขับไล%ออกจากที่ดินและเรียกค%าเสียหาย เปDนคำฟ^องอันเกี่ยวด-วยอสังหาริมทรัพยf

(ฎ.๑๑๓๔/๒๕๑๓)

• ฟ^องว%าจำเลยบุกรุกขอให-ห-ามจำเลยเข-าเกี่ยวข-องกับที่ดินและเรียกค%าเสียหายเปDนคำฟ^องอัน

เก่ียวด-วยอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๑๗๓/๒๕๑๘)

• บริษัทฟ^องขับไล%ผู-เช%าออกจากที่ดินอ-างว%ากรรมการนำที่ดินไปให-เช%าโดยไม%มีอำนาจ เปDนคดี

ละเมิดเก่ียวด-วยอสังหาริมทรัพยf มิใช%เปDนการฟ̂องบังคับตามสัญญาเช%า (ฎ.๑๔๙๑/๒๕๑๙)

• ฟ̂องขอให-บังคับจำนองเปDนคำฟ̂องเก่ียวด-วยอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๓๕๓๐/๒๕๔๒, ๖๘๐/๒๕๓๒)

• คดีนี้โจทกfฟ^องว%าจำเลยทำละเมิดโจทกfทำให-ต-องสูญเสียที่ดินของโจทกfไป จำเลยให-การว%าที่ดิน

มิใช%ของโจทกfแต%เปDนสาธารณะสมบัติของแผ%นดิน แม-จำเลยจะมิได-กล%าวแก-ข-อพิพาทด-วย

กรรมสิทธิ์แต%การที่ศาลจะวินิจฉัยได-ว%าจำเลยทำละเมิดโจทกfหรือไม% ศาลจะต-องพิจารณาให-ได-

ความเสียก%อนว%าโจทกfเปDนเจ-าของที ่ด ินพิพาท อันเปDนการวิน ิจฉัยถึงความมีอยู %ของ

อสังหาริมทรัพยf จึงเปDนคำฟ̂องเก่ียวด-วยอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๗๘๓/๒๕๒๗ (ญ))

• ฟ^องเรียกเงินที่ชำระและมัดจำค%าที่ดินคืน มิใช%เปDนคำฟ^องที่จะต-องบังคับเอาแก%อสังหาริมทรัพยf

หรือวินิจฉัยถึงความมีอยู%ของอสังหาริมทรัพยfแต%เปDนการฟ^องบังคับในหนี้เหนือบุคคลจึงต-อง

เปDนไปตามมาตรา ๔ (ฎ.๖๘๓/๒๕๓๔) หรือฟ̂องเรียกค%าท่ีดินท่ีค-างชำระ (ฎ.๒๓๓๔/๒๕๑๗)

• ฟ^องเรียกโฉนดที่ดินคืน มิได-เรียกที่ดินแม-จำเลยให-การว%าครอบครองปรปnกษfแต%ก็เพื่อไม%ต-องคืน

โฉนดท่ีดิน มิใช%คำฟ̂องอันเก่ียวด-วยอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๘๖๗๖/๒๕๔๔)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖

• ฟ̂องให-จำเลยใช-ค%าเสียหายจากการผิดสัญญาวางมัดจำซื้อที่ดินและว%าจ-างก%อสร-างอาคาร เมื่อคำ

ฟ̂องมิได-บ%งบังคับเอาแก%ตัวที ่ด ินและอาคารสิ ่งปลูกสร-างจึงมิใช%เปDนคำฟ^องเกี ่ยวด-วย

อสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๕๙๙/๒๕๒๙)

• ฟ^องขอให-จำเลยไปถอนคำคัดค-านในการขอโอนมรดก มิได-บ%งถึงการที่จะบังคับแก%ตัวทรัพยfคือ

ท่ีดิน จึงมิใช%คำฟ̂องอันเก่ียวด-วยอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๙๕๕/๒๕๓๗)

มาตรา ๔ จัตวา

• เดิมผู-ตายมีภูมิลำเนาอยู%ที่ จังหวัดนครปฐม ต%อมาปt ๒๕๔๙ ย-ายไปอยู%จังหวัดกาญจนบุรี ต%อมา

วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๕ ผู-ตายถึงแก%ความตายขณะอยู%ที่จังหวัดนครปฐม ผู-ร-องและทายาทมี

ภูมิลำเนาอยู%ที่จังหวัดนครปฐม แสดงว%าผู-ตายมีบ-านเลขที่ ๔๓ เปDนสถานที่อยู%อันเปDนแหล%ง

สำคัญอีกแห%งหน่ึงด-วย บ-านท่ีจังหวัดนครปฐมจึงเปDนภูมิลำเนาของผู-ตาย (ฎ.๔๒๑๔/๒๕๕๗)

มาตรา ๕

• เจ-ามรดกหลายคนมีภูมิลำเนาต%างกันในขณะถึงแก%ความตาย แต%เปDนเจ-าของรวมในที่ดินแปลง

เดียวกัน ผู -ร -องยื ่นคำร-องขอตั ้งผู -จ ัดการมรดกของเจ-ามรดกทั ้งสามต%อศาลเดียวกันได-

(ฎ.๘๖๔๗/๒๕๔๔, ๑๑๒๑๖/๒๕๕๘)

• จำเลยที่ ๑ มีภูมิลำเนาอยู%ที่กรุงเทพมหานครแต%โจทกfฟ^องให-จำเลยที่ ๑ และที่ ๒ ร%วมกันรับผิด

อันเนื่องมาจากการเปDนตัวการตัวแทน มูลความแห%งคดีจึงเกี่ยวข-องกันโจทกfฟ^องจำเลยทั้งสอง

ต%อศาลช้ันต-นซ่ึงเปDนศาลท่ีจำเลยท่ี ๒ มีภูมิลำเนาอยู%ในเขตศาลได- (ฎ.๔๓๐๖/๒๕๕๐)

• ฟ^องให-รับผิดตามสัญญากู-และสัญญาค้ำประกัน ซึ่งความรับผิดตามสัญญากู-และสัญญาค้ำ

ประกัน เปDนเรื่องเดียวกันไม%อาจแบ%งแยกได- โจทกfมีสิทธิฟ^องลูกหนี้และผู-ค้ำต%อศาลเดียวกันได-

(ฎ.๔๗๖๐/๒๕๓๔, ๓๙๙๔/๒๕๔๐)

• สัญญาเช%าซื้อแม-จำเลยที่ ๑ ลงชื่อในสัญญาเช%าซื้อที่จังหวัดลพบุรี แต%สัญญาเช%าซื้อก็ยังไม%

สมบูรณfตาม ป.พ.พ. มาตรา ๕๗๒ การที่สำนักงานสาขาส%งสัญญาเช%าซื้อมาให-ผู-รับมอบอำนาจ

โจทกfลงช ื ่อในส ัญญาในนามผู - ให - เช %าซ ื ้อท ี ่กร ุงเทพมหานคร ต -องถ ือว %าม ูลคด ีเก ิดท่ี

กรุงเทพมหานครด-วย โจทกfมีสิทธิฟ^องจำเลยที ่ ๑ และที ่ ๒ ต%อศาลแพ%งกรุงเทพใต-ได-

(ฎ.๒๕๘๖/๒๕๔๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗

• มูลคดีคดีนี้เกิดที่ทำการของโจทกfในกรุงเทพมหานคร ในเขตอำนาจศาลแพ%ง จำเลยทั้งสามมี

ภูมิลำเนาอยู%ในเขตอำนาจศาลแพ%งธนบุรี จำเลยที่ ๒ จำนองที่ดินที่จังหวัดระยองเปDนประกันหน้ี

จำเลยที่ ๑ โจทกfอาจยื่นฟ^องจำเลยทั้งสามต%อศาลแพ%งหรือต%อศาลแพ%งธนบุรี และถ-าถือว%าคำ

ฟ^องของโจทกfเปDนคำฟ^องเกี่ยวด-วยอสังหาริมทรัพยf โจทกfก็อาจยื่นฟ^องจำเลยทั้งสามต%อศาล

จังหวัดระยองได-อีกศาลหน่ึง (ฎ.๑๕๑๗/๒๕๔๐, ๒๕๘๖/๒๕๔๐)

• โจทกfฟ̂องว%าจำเลยละเมิดทำให-รถของโจทกfท่ี ๑ เสียหายและโจทกfท่ี ๒ ได-รับบาดเจ็บ เปDนกรณี

ที่โจทกfทั้งสองมีส%วนได-เสียร%วมกันในมูลเหตุอันเปDนรากฐานแห%งคดี โดยถือหนี้อันเปDนมูลของคดี

เปDนสาระสำคัญ โจทกfที ่ ๑ และที ่ ๒ จึงเปDนโจทกfในคดีเดียวกันได- (ฎ.๖๙๕/๒๕๒๔,

๑๗๖๕/๒๕๒๔)

• ที่ดินของโจทกfทั้งสี่อยู%ติดต%อกันและถูกเวนคืนโดยพระราชกฤษฎีกาฉบับเดียวกันและข-อเท็จจริง

อันเปDนมูลเหตุรากฐานแห%งหนี้ก็เกิดจากการกระทำอันเดียวกัน ถือได-ว%าโจทกfทั้งสี่มีผลประโยชนf

ร%วมกันในมูลความแห%งคดี จึงเปDนโจทกfฟ̂องร%วมกันมาในคดีเดียวกันได- (ฎ.๖๗๕๓/๒๕๔๐)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยที่ ๑ ให-ชำระหนี้ค%าจ-างให-จำเลยที่ ๒ และที่ ๓ ชำระหนี้ตามเช็คที่จำเลยที่ ๑

นำไปชำระค%าจ-างดังกล%าวแก%โจทกf แม-จำเลยทั้งสามจะต-องรับผิดในมูลหนี้ที่แตกต%างกัน แต%

ข-อเท็จจริงอันเปDนมูลเหตุรากฐานแห%งหนี้เกิดจากการกระทำอันเดียวกัน จำเลยทั้งสามมีส%วนได-

เสียร%วมกันตามกฎหมาย ถือได-ว%าจำเลยทั้งสามมีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดี

(ฎ.๖๒๖๐/๒๕๕๐)

มาตรา ๗

• คดีเดิมเปDนการร-องขอเปDนผู-จัดการมรดกในที่ดินที่ผู-ร-องได-รับตามพินัยกรรม การที่ผู-ร-องยื่นคำ

ร-องขอตั้งผู-ร-องเปDนผู-จัดการมรดกในบัญชีเงินฝากเปDนคนละส%วนกับสิทธิในการร-องขอเปDน

ผู-จัดการมรดกในที่ดิน มิใช%เปDนคำร-องที่เสนอภายหลังที่เกี่ยวเนื่องกับคดีที่ค-างพิจารณา แต%เปDน

การย ื ่นคำร -องข ึ ้นใหม % เข -ามาในคด ี เด ิม ผ ู - ร -องชอบท ี ่จะย ื ่นคำร -องขอเป Dนคด ี ใหม%

(ฎ.๕๕๔๐/๒๕๕๑)

• โจทกfฟ^องอ-างว%าการขายทอดตลาดไม%ชอบ เปDนกรณีที่โจทกfจะต-องไปดำเนินการตามมาตรา

๒๙๕ แห%ง ป.วิ.พ. โจทกfจะนำมาฟ̂องเปDนคดีใหม%ไม%ได- (ฎ.๒๙๙๗/๒๕๕๔)

• คำร-องขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ ภายหลังที่ศาลได-มีคำพิพากษาแล-ว มิใช%คำ

ร-องที่เสนอภายหลังเกี่ยวเนื่องกับคดีที่ค-างพิจารณาอยู%ในศาลเพราะศาลได-มีคำพิพากษาแล-วจึง

ไม%มีคดีท่ีอยู%ระหว%างการพิจารณาแต%เปDนคำร-องท่ีเก่ียวเน่ืองกับคดีท่ีศาลได-มีคำพิพากษาแล-วตาม

มาตรา ๗(๔) จึงต-องเสนอต%อศาลท่ีมีคำพิพากษาหรือคำส่ัง (ฎ.๕๓๙๔/๒๕๔๕)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๘

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งให- ช. และ ซ. เปDนคนไร-ความสามารถ และตั้งผู-ร-องเปDนผู-อนุบาล การที่ผู-ร-อง

มายื่นคำร-องขอให-บังคับ ศ. ผู-ดูแลและรักษาเงินราได-ของ ซ. ส%งมอบเงินรายได-ของ ซ. แก%คนไร-

ความสามารถ โดย ศ. เปDนบุคคลภายนอกมิได-เปDนคู%ความในคดีและไม%มีส%วนเกี่ยวข-องกับการ

เปDนผู-อนุบาล และการที่ ศ. ไม%ยอมส%งเงินรายได-ของคนไร-ความสามารถ เปDนการโต-แย-งสิทธิของ

ผู-ร-อง ชอบที่ผู-ร-องซึ่งเปDนผู-อนุบาลจะฟ^องเปDนคดีต%างหาก คำร-องของผู-ร-องมิใช%คำร-องขอที่เสนอ

ภายหลังเก่ียวเน่ืองกับคดีท่ีค-างพิจารณา (ฎ.๑๙๐๔/๒๕๕๙)

• คำร-องที่ผู-ร-องอ-างว%าผู-คัดค-านผิดนัดหรือผิดสัญญาไม%ปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความ

ทำให-ผู-ร-องไม%สามารถชำระเงินให-กับผู-คัดค-านได- เปDนการเสนอปnญหาเก่ียวเน่ืองกับการบังคับคดี

ซึ ่งจำต-องมีคำวินิจฉัยของศาลก%อนที่การบังคับคดีจะได-ดำเนินต%อไปโดยถูกต-องครบถ-วน

(ฎ.๗๔๑๒/๒๕๕๘)

• ผู-ร-องย่ืนคำร-องขอให-ศาลส่ังถอนการยึดท่ีดินอ-างว%าผู-ร-องมีสิทธิตามคำพิพากษาตามยอมเปDนการ

เสนอคำร-องขอท่ีเก่ียวเน่ืองกับการบังคับคดีตามคำพิพากษา (ฎ.๘๘๔๗/๒๕๕๖)

• คำร-องขอให-งดการบังคับคดีและถอนการบังคับคดี ถือเปDนคำร-องที่เกี่ยวเนื่องกับการบังคับคดี

ตามคำพิพากษาหรือคำสั ่ง จะต-องยื ่นต%อศาลที ่ม ีอำนาจบังคับคดี (ฎ.๘๒๐๙/๒๕๕๖,

๒๗๖๙/๒๕๓๙) แต%จะฟ^องขอให-งดการบังคับคดีหรือขอให-ถอนการบังคับคดีเปDนคดีใหม%ไม%ได-

(ฎ.๘๖๑๒/๒๕๔๙)

• โจทกfฟ^องคดีนี้ขอให-เพิกถอนการบังคับคดีอ-างว%าโจทกfได-ตกลงกับจำเลยซึ่งเปDนเจ-าหนี้ตามคำ

พิพากษาของโจทกfในคดีก%อนว%าโจทกfจะต-องชำระหนี้เพียง ๓๖๐,๐๐๐ บาทแต%เมื่อจำเลยได-รับ

ชำระแล-วกลับนำยึดทรัพยfของโจทกfอีก ดังน้ีแม-คำฟ̂องของโจทกfจะเปDนการอ-างถึงการผิดสัญญา

มาด-วยแต%โจทกfก็มิได-มีคำขอให-ชดใช-ค%าเสียหาย เพียงแต%ขอให-เพิกถอนการบังคับคดีเท%านั้น คำ

ฟ^องของโจทกfจึงเปDนคำฟ^องที่เกี่ยวเนื่องกับการังคับคดี (ฎ.๘๖๑๒/๒๕๔๙) (แต%หากโจทกfเรียก

ค%าเสียหายมาด-วยก็ฟ̂องเปDนคดีใหม%ได- ฎ.๖๕๔๖/๒๕๕๖)

• การขอขยายระยะเวลาอุทธรณfในกรณีที่อุทธรณfคำสั่งของศาลที่บังคับคดีแทนจะต-องยื่นคำร-อง

ขอขยายระยะเวลาอุทธรณfต%อศาลท่ีบังคับคดีแทน (ฎ.๕๐๐๔/๒๕๔๐)

• แม-โจทกfจะมิได-ถูกฟ^องในคดีเดิมแต%โจทกfได-นำรถของตนไปเปDนประกันการชำระหนี้ของจำเลย

ที่ ๒ ที่มีต%อจำเลยที่ ๑ และศาลได-พิพากษาตามยอม เมื่อโจทกfเห็นว%าการบังคับคดีตามคำ

พิพากษาตามยอมไม%ชอบด-วยกฎหมาย จึงเปDนข-อโต-แย-งเกี ่ยวกับการบังคับคดีตามสัญญา

ประนีประนอมยอมความในคดีเดิม ชอบที่โจทกfจะดำเนินการในคดีเดิมจะนำมาฟ^องเปDนคดีใหม%

ไม%ได- (ฎ.๑๕๒๒๗/๒๕๕๖)

• ศาลอุทธรณfมีคำพิพากษาให-เพิกถอนหมายบังคับคดี หมายบังคับคดีย%อมสิ้นผลบังคับไปในตัว

เจ-าพนักงานบังคับคดีไม%มีอำนาจอายัดเงินไว-แทนโจทกfอีกต%อไป เมื่อจำเลยขอเงินคืน เจ-า

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๙

พนักงานบังคับคดีจึงต-องคืนเงินแก%จำเลย แม-จำเลยจะยื่นคำร-องต%อศาลฎีกาขอให-มีคำสั่งให-เจ-า

พนักงานบังคับคดีคืนเงิน แต%เม่ือคำร-องดังกล%าวเปDนคำร-องท่ีเก่ียวเน่ืองกับการบังคับคดีซ่ึงจำเลย

จะต-องย่ืนต%อศาลช้ันต-น การท่ีศาลช้ันต-นส่ังให-คืนเงินจึงชอบแล-ว (ฎ.๖๐๙/๒๕๕๗)

• คดีนี้ผู-ร-องยื่นคำร-องขอแสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษfศาลอุทธรณfพิพากษาว%าผู-ร-อง

ได-กรรมสิทธิ์ การที่ผู-ร-องขอนำคำพิพากษาไปแสดงต%อเจ-าพนักงานเพื่อดำเนินการเปลี่ยนแปลง

ทางทะเบียนถือได-ว%าเปDนการดำเนินการบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่ง หากเจ-าพนักงาน

ดำเนินการแล-วย%อมก%อให-เกิดความเสียหายแก%ผู-คัดค-านผู-คัดค-านจึงร-องสอดเข-ามาในชั้นบังคับ

คดีได- (ฎ.๒๕๙๑/๒๕๔๕, ๓๑๓๘/๒๕๕๙)(แต%หากการบังคับคดีได-เสร็จลงแล-วผู-คัดค-านจะต-อง

ฟ̂องเปDนคดีใหม% ฎ.๗๖๓๕/๒๕๔๖)

• คำสั่งของศาลที่สั่งให-ที่ดินพิพาทเปDนกรรมสิทธิ์ของผู-ร-องโดยการครอบครองปรปnกษf ไม%ใช%คำส่ัง

เกี่ยวกับการอนุญาตหรือแต%งตั้งตามความหมายของมาตรา ๗(๔) ผู-คัดค-านจึงไม%อาจร-องคัดค-าน

เข-ามาในคดีเดิมได- (ฎ.๗๖๓๕/๒๕๔๖)

• การขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบจะต-องขอในคดีเดิมจะนำมาฟ^องเปDนคดีใหม%

หาได-ไม% (ฎ.๕๓๙๔/๒๕๔๕, ๓๕๙๓/๒๕๔๙, ๒๔๑๑/๒๕๕๑)

มาตรา ๑๐

• กระบวนพิจารณาที่อาจดำเนินการต%อศาลชั้นต-นได-แก% กระบวนพิจารณานับแต%เสนอคำ

ฟ ^องหร ือคำร -องขอต %อศาลช ั ้นต -น (ฎ.๑๓๗๔/๒๕๔๖) เช %น ย ื ่นคำให -การ

(ฎ.๗๔๔๓/๒๕๔๔) ยื่นบัญชีระบุพยาน ยื่นคำร-องขอเลื่อนคดี (ฎ.๖๘๘๑/๒๕๔๒) ยื่นคำ

ร-องขอขยายระยะเวลาอุทธรณf (ฎ.๕๕๘๑/๒๕๕๐) ขอสืบพยาน ยื ่นอุทธรณfฎีกา

(ฎ.๕๗๒๐/๒๕๔๔, คร. ๑๓๑๓/๒๕๔๘) ย่ืนคำร-องขอเฉล่ีย (ฎ.๑๒๕๕/๒๕๐๓) เปDนต-น

• เหตุสุดวิสัย หมายถึง เหตุที่ทำให-คู%ความไม%สามารถไปดำเนินการต%อศาลชั้นต-นที่มีเขต

อำนาจได-ก%อนส้ินระยะเวลาท่ีกำหนด (ฎ.๖๙๕/๒๕๐๙, ๔๔๕/๒๕๕๓)

• รถยนตfของทนายจำเลยถูกก-อนหินกระทบถังน้ำมันแตกที่จังหวัดฉะเชิงเทรา ไม%อาจ

ซ%อมเสร็จได-ในวันเดียวซึ่งเปDนวันครบกำหนดอุทธรณf การที่ทนายจำเลยไปคนเดียวและ

รถมีราคาสูงจึงไม%อาจทิ้งรถไว-ได- ถือว%าเปDนพฤติการณfนอกเหนือไม%อาจบังคับได-และไม%

สามารถหลีกเลี ่ยงได- อันเปDนเหตุสุดวิสัย ทนายจำเลยจึงสามารถยื่นคำร-องขอย่ืน

อุทธรณfต%อศาลจังหวัดฉะเชิงเทราได- (ฎ.๕๗๒๐/๒๕๔๔)

• เหตุสุดวิสัยจะต-องมิได-เกิดจากความบกพร%องของคู%ความฝlายนั้นเอง ศาลชั้นต-นได-ขยาย

ระยะเวลายื่นอุทธรณfมาแล-ว ๓ ครั้ง เปDนเวลาเกือบสี่เดือนแต%ทนายโจทกfเดินทางไปย่ืน

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๐

อุทธรณfในวันสุดท-าย แสดงว%ามิได-ใช-ความระมัดระวังตามสมควรในฐานะที ่เปDน

ทนายความ ข-ออ-างที่ว%ารถยนตfเสียในระหว%างทางและการจราจรติดขัดและขออนุญาต

ยื ่นอุทธรณfต%อศาลแพ%ง เปDนความบกพร%อมของทนายโจทกfเองมิใช%เหตุสุดวิสัย

(ฎ.๕๕๘๑/๒๕๕๐)

• กรณีที่ศาลชั้นต-นซึ่งตนมีภูมิลำเนาหรืออยู%ในเขตศาลในขณะน้ันมีคำสั่งอนุญาตหรือมี

คำสั่งรับคำร-องตามมาตรา ๑๐ ไว-ย%อมเกิดผลเสมือนหนึ่งว%าคู%ความฝlายนั้นได-ดำเนิน

กระบวนพิจารณาต%อศาลท่ีมีเขตอำนาจเหนือคดีน้ันแล-ว (ฎ.๑๓๗๔/๒๕๔๖)

มาตรา ๑๘

• การตรวจฎีกาว%าถูกต-องหรือไม%เปDนอำนาจของศาลชั้นต-น ศาลชั้นต-นมีอำนาจสั่งให-จำเลยทำ

ฎีกามายื่นใหม%พร-อมกับชำระค%าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาภายในเวลาที่ศาลชั้นต-นกำหนดได-

(ฎ.๑๖๗๑/๒๕๒๓)

• ศาลชั้นต-นมีอำนาจสั่งคำร-องขอให-เพิกถอนคำสั่งจำหน%ายคดีของศาลอุทธรณfได-โดยไม%ต-องได-รับ

มอบหมายจากศาลอุทธรณf (ฎ.๖๒๐๑/๒๕๕๐)

• เมื่อหนังสือมอบอำนาจไม%ถูกต-อง การแต%งทนายความก็ไม%ถูกต-องไปด-วย ทนายความจึงไม%มี

อำนาจทำการแทนในฐานะทนายความของโจทกf เท%ากับคำฟ^องไม%มีลายมือชื่อโจทกf ชอบที่ศาล

ช้ันต-นจะส่ังให-แก-ไขข-อบกพร%องดังกล%าวเสียก%อน (ฎ.๘๗๑/๒๕๕๐, ๔๔๒๒/๒๕๔๕)

• คำสั่งศาลที่ไม%อนุญาตให-ร-องสอดมีผลเท%ากับศาลไม%รับคำคู%ความผู-ร-องย%อมอุทธรณfได-แต%เมื่อผู-

ร-องมิได-อุทธรณfจำเลยจะเปDนผู-อุทธรณfแทนไม%ได- (ฎ.๑๒๕๔/๒๕๔๗)

• ผู-ร-องมิได-ชำระค%าธรรมเนียมศาลให-ถูกต-องภายในระยะเวลาท่ีศาลส่ังขยาย ศาลชอบท่ีจะมีคำส่ัง

ไม%รับคำร-องขัดทรัพยf (ฎ.๑๑๐๔๐/๒๕๕๘)

• โจทกfยื่นคำฟ^องพร-อมกับคำร-องขอขยายระยะเวลาวางเงินค%าธรรมเนียมศาล ศาลไม%อนุญาต

เท%ากับโจทกfยื่นคำฟ^องโดยมิได-วางค%าธรรมเนียมศาล ศาลชั้นต-นจะต-องสั่งให-โจทกfชำระให-

ถูกต-องเสียก%อน การที่ศาลชั้นต-นมีคำสั่งไม%รับฟ̂องโดยมิได-สั่งให-โจทกfชำระค%าขึ้นศาลก%อนจึงเปDน

การไม%ชอบ (คร.๔๔๙/๒๕๕๑)

• คำสั่งศาลที่ให-คืนคำคู%ความไปให-ทำมาใหม%ก็ถือเปDนคำสั่งให-คืนคำคู%ความย%อมอุทธรณfได-ทันที

(ฎ.๒๖๓๑/๒๕๒๑)

• หนังส ือมอบอำนาจให-ฟ ^องคดีไม %ม ีกฎหมายกำหนดให-ต -องย ื ่นต %อศาลพร-อมกับฟ^อง

(ฎ.๑๘/๒๕๔๔, ๖๑๕๔/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๑

• หนังสือสัญญาขายฝากที่ดิน หรือสัญญาเช%าในคดีฟ^องขับไล% หรือบัญชีเครือญาติในคดีร-องขอต้ัง

ผู -จ ัดการมรดกหรือถอนผู -จ ัดการมรดก ไม%มีกฎหมายกำหนดให-ต-องแนบมาพร-อมฟ^อง

(ฎ.๙๔๔/๒๕๑๕, ๓๓๐๓/๒๕๓๒, ๑๔๐๗/๒๕๓๐)

• หนังสือรับรองนิติบุคคลเกี ่ยวกับวัตถุประสงคfของนิติบุคคล ไม%จำต-องแนบมาพร-อมฟ^อง

(ฎ.๔๑๐/๒๕๕๐)

• รายละเอียดของการซ้ือขายหลักทรัพยfไม%ใช%เร่ืองท่ีต-องแนบมาพร-อมฟ̂อง (ฎ.๑๔๓๑๗/๒๕๕๖)

• ค%าธรรมเนียมใช-แทนที่คู %ความฝlายที่ยื ่นอุทธรณfจะต-องนำมายื่นต%อศาลพร-อมอุทธรณf มิใช%

ค%าธรรมเนียมศาลท่ีศาลจะต-องมีคำส่ังให-ชำระให-ถูกต-อง (ฎ.๘๕๒๔/๒๕๕๘, ๑๑๑๗๐/๒๕๕๕)

• ในกรณีที่คู%ความยื่นอุทธรณfคำสั่งศาลชั้นต-นที่ยกคำร-องขอยกเว-นค%าธรรมเนียมศาลแม-จะพ-น

กำหนดเวลาวางเงินแล-วแต%เมื่อคดียังอยู%ระหว%างการพิจารณาของศาลอุทธรณf ศาลชั้นต-นจะมี

คำส่ังไม%รับคำคู%ความยังไม%ได- หากศาลช้ันต-นส่ังย%อมเปDนการไม%ชอบ (ฎ.๔๙๐๑/๒๕๕๘)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งให-ผู-ร-องยื่นคำร-องขอใหม%โดยใช-แบบพิมพfตามที่กำหนด ดังนี้การนับอายุความ

ต-องนับต้ังแต%การย่ืนคำร-องขอคร้ังแรกมิใช%นับแต%วันท่ีนำคำร-องใหม%มาย่ืน (ฎ.๑๓๘๗/๒๕๕๙)

• หากข-อบกพร%องนั้นไม%จำต-องแก-ไขหรือไม%เกี่ยวกับคู%ความอีกฝlายหนึ่งหรือไม%เปDนที่เสียหายแก%

กระบวนพิจารณา ถือว%าคำคู%ความนั้นถูกต-องมาแต%แรก และมิใช%กระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ

เมื่อการที่โจทกfไม%เสียค%าขึ้นศาลครบถ-วนมิได-กระทบกระเทือนถึงกระบวนพิจารณาในส%วนอ่ืน

หากความปรากฏแก%ศาลก%อนพิพากษาศาลก็ชอบที่จะสั่งให-โจทกfเสียให-ถูกต-องแล-วดำเนิน

กระบวนพิจารณาต%อไปแต%หากความปรากฏภายหลังศาลพิพากษาคำพิพากษาก็ยังคงผูกพัน

คู%ความไม%อาจยกข้ึนอ-างเพ่ือขอให-เพิกถอนได- (ฎ.๔๔๓๓/๒๕๕๖, ๕๐๗๗/๒๕๕๗)

• คำฟ^องที่มิได-ลงลายมือชื่อโจทกf เมื่อภายหลังศาลสั่งให-โจทกfแก-ไขและลงลายมือชื่อแล-วต-องถือ

ว%าคำฟ̂องชอบมาต้ังแต%ต-น (ฎ.๖๐๗/๒๕๓๗)

• หากเปDนกรณีที่ศาลอุทธรณfพิพากษาคดีโดยที่ไม%พบข-อบกพร%องในเรื่องใบแต%งทนายศาลฎีกามี

อำนาจยกคำพิพากษาศาลอุทธรณfแล-วให-ศาลชั้นต-นดำเนินการให-ผู-อุทธรณfแก-ไขให-ถูกต-องแล-ว

ส%งสำนวนให-ศาลอุทธรณfพิจารณาใหม%ได- (ฎ.๕๓๑/๒๕๓๔(ญ))

• ในขณะที่โจทกfยื่นฟ^องจำเลยมิได-มีภูมิลำเนาอยู%ในเขตศาลชั้นต-นแล-วที่ศาลชั้นต-นรับฟ^องจึงเปDน

กระบวนพ ิจารณาท ี ่ผ ิดระเบ ียบศาลส ั ่ ง ให - เพ ิกถอนแล -วส ั ่ ง ใหม % เป Dนไม %ร ับฟ ^องได-

(ฎ.๑๘๔๗/๒๕๒๗)

• เมื่อคำฟ^องของโจทกfไม%มีข-อขัดข-องศาลจึงต-องรับฟ^องของโจทกf ดังนี้คำสั่งศาลช้ันต-นที่ให-คืน

ฟ̂องไปให-ทำมาใหม%และส่ังไม%รับฟ̂องจึงไม%ชอบ (ฎ.๒๐๗๙/๒๕๔๓)

• คำสั่งศาลที่ให-เพิกถอนคำสั่งรับฟ^องแย-งแล-วสั่งใหม%เปDนไม%รับฟ^องแย-งเปDนคำสั่งไม%รับคำคู%ความ

(ฎ.๗๗๗๘/๒๕๕๑)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๒

• โจทกfฟ^องขอให-ศาลชั้นต-นไปก-าวล%วงในกระบวนพิจารณาของศาลล-มละลายซึ่งไม%อาจทำได-

ศาลชอบที่จะยกฟ^องเสียเพราะเปDนการวินิจฉัยเนื้อหาแห%งคดีแล-วว%าโจทกfไม%มีอำนาจฟ^องแทนท่ี

จะส่ังรับหรือไม%รับคำคู%ความตามมาตรา ๑๘ (ฎ.๓๑๐๒/๒๕๕๑)

• ศาลชั้นต-นมีอำนาจยกฟ^องในชั้นตรวจคำฟ^องได-โดยไม%จำต-องมีคำสั่งรับฟ^องไว-ก%อน เมื่อหนังสือ

มอบอำนาจมิได-ระบุให-มีอำนาจในการฟ̂องคดี การท่ีศาลช้ันต-นพิพากษายกฟ̂องชอบแล-วและถือ

ว%าเปDนการวินิจฉัยช้ีขาดในประเด็นแห%งคดีแล-ว (ฎ.๕๖๓๐/๒๕๔๘)

• การยกคำร -องขอให - เพ ิกถอนการขายทอดตลาดเป Dนการว ิน ิจฉ ัยในประเด ็นแห %งคดี

(ฎ.๑๕๑๖๗/๒๕๕๕)

• ในคดีแพ%ง ภายหลังศาลชั ้นต-นมีคำพิพากษาหรือคำสั ่ง เจ-าหน-าที ่ของศาลชั ้นต-นจะคำนวณ

ค%าธรรมเนียมที่คู%ความได-เสียไปในการดำเนินคดีลงในบัญชีค%าฤชาธรรมเนียม เพื่อให-คู%ความที่ประสงคf

จะยื่นอุทธรณfคัดค-านคำพิพากษาหรือคำสั่งของศาลชั้นต-น นำเงินค%าธรรมเนียมซึ่งจะต-องใช-แก%คู%ความ

อีกฝlายหนึ่งตามคำพิพากษาหรือคำสั่งมาวางศาลได-ถูกต-องครบถ-วน สำหรับคดีนี ้มีการคำนวณ

ค%าธรรมเนียมที่โจทกfได-เสียไปในการดำเนินคดีรวมทั้งค%าทนายความที่ศาลชั้นต-นกำหนดให- ลงในบัญชีค%า

ฤชาธรรมเนียมแล-ว และตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๒๒๙ บัญญัติให-ผู-อุทธรณfต-องนำเงินค%าธรรมเนียมซ่ึง

จะต-องใช-แก%คู %ความอีกฝlายหนึ่งตามคำพิพากษาหรือคำสั่งมาวางศาลพร-อมกับอุทธรณf จำเลยผู-

อุทธรณfจึงมีหน-าที ่ตรวจสอบความถูกต-องและปฏิบัติตามบทบัญญัติของกฎหมายดังกล%าวโดย

เคร%งครัด หาใช%เปDนหน-าท่ีของศาลช้ันต-นท่ีจะต-องแจ-งจำนวนค%าธรรมเนียมดังกล%าวให-จำเลยทราบและ

มีคำสั่งให-จำเลยปฏิบัติเสียก%อนไม%เพราะกรณีมิใช%เรื่องการมิได-ชำระหรือวางค%าธรรมเนียมศาลโดย

ถูกต-องครบถ-วนตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๑๘ วรรคสอง ที่ศาลชั้นต-นจะต-องสั่งให-ชำระหรือวางค%าธรรมเนียม

ศาลให-ถูกต-องครบถ-วนเสียก%อนที่จะมีคำสั่งรับหรือไม%รับคำคู%ความ เมื่อจำเลยยื่นอุทธรณfชำระเพียงค%า

ขึ้นศาลชั้นอุทธรณfโดยมิได-วางเงินค%าธรรมเนียมซึ่งจะต-องใช-แก%โจทกfตามคำพิพากษาด-วย จึงเปDนการ

ฝlาฝuนต%อบทบัญญัติ มาตรา ๒๒๙ มีผลทำให-อุทธรณfของจำเลยเปDนอุทธรณfที่ไม%ชอบด-วยกฎหมาย

จำเลยจะอ-างว%าการที่ศาลชั้นต-นสั่งรับอุทธรณfของจำเลยโดยมิได-สั่งให-จำเลยวางเงินค%าธรรมเนียมซ่ึง

จะต-องใช-แก%โจทกfตามคำพิพากษาก%อน เปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาที่การผิดระเบียบหาได-ไม%

ฎ.๓๒๖๔/๒๕๖๐

มาตรา ๒๓

• กำหนดระยะเวลาร-องขอให-บังคับคดีตามมาตรา ๒๗๔ ศาลมีอำนาจสั ่งขยายหรือย%นได-

(ฎ.๒๒๗๘/๒๕๒๖)

• กำหนดระยะเวลาขอให-เพิกถอนการขายทอดตลาดที่ผิดพลาด บกพร%อง หรือฝlาฝuนต%อกฎหมาย

ตามมาตรา ๒๙๕ ศาลมีอำนาจส่ังขยายหรือย%นได- (ฎ.๕๒๘๙/๒๕๕๒)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๓

• ศาลชั้นต-นอนุญาตให-ขยายเวลาอุทธรณfออกไปต%อมาจำเลยได-ขอให-ขยายเวลาอุทธรณfออกไป

อีกแต%ยื่นภายหลังที่ระยะเวลาอุทธรณfที่ศาลชั้นต-นขยายให-ในครั้งแรกสิ้นสุดไปแล-ว จึงเปDนกรณี

ท่ีมิได-ขอให-ขยายเวลาก%อนส้ินระยะเวลาท่ีศาลกำหนด (ฎ.๖๕๓/๒๕๔๘)

• กำหนดเวลาให-อุทธรณfคำวินิจฉัยของคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณf ตามประมวลรัษฎากร ถือ

เปDนกำหนดเวลาที่เกี่ยวกับวิธีพิจารณาความแพ%งที่กำหนดไว-ในกฎหมายอื่นศาลมีอำนาจที่จะส่ัง

ขยายหรือย%นได- (ฎ.๕๕๒๑/๒๕๓๔ (ญ), ๑๑๒/๒๕๔๙) หรือกำหนดเวลาให-นำเครื่องหมาย

การค-าไปสู%ศาล ตาม พรบ.เคร่ืองหมายการค-าฯ (ฎ.๔๐๘๔/๒๕๓๔)

• โจทกfเข-าใจผิดในข-อกฎหมายเปDนเหตุให-โจทกfยื่นฟ^องผิดศาลไม%ใช%เหตุสุดวิสัยที่ศาลจะขยาย

เวลาให-ได- (ฎ.๘๗๑๔/๒๕๕๒)

• โจทกfจะต-องอุทธรณfคำวินิจฉัยของคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณfภายในวันที่ ๑ สิงหาคม

๒๕๔๗ แต%เมื่อวันดังกล%าวเปDนตรงกับวันอาทิตยfและเปDนวันเข-าพรรษาอันเปDนวันหยุดราชการ

และวันที่ ๒ เปDนวันหยุดชดเชยวันเข-าพรรษาโจทกfจึงยื่นคำร-องขอขยายระยะเวลาในวันที่ ๓

สิมหาคม ๒๕๔๗ ได- (ฎ.๓๗๙๒/๒๕๕๒)

• กำหนดเวลาที่กำหนดให-ยื่นคำร-องแสดงอำนาจพิเศษมิใช%ระยะเวลาที่กำหนดไว-เพื่อให-ดำเนิน

หรือมิให-ดำเนินกระบวนพิจารณาก%อนสิ้นระยะเวลานั้น ตามมาตรา ๒๓ แม-ผู-ร-องจะมิได-ยื่นคำ

ร-องภายในกำหนด และไม%ได-ขอขยายเวลายื่นคำร-องนั้น ก็ไม%ตัดสิทธิที่ผู-ร-องจะยื่นคำร-องใน

ภายหลัง (ฎ.๖๐๑๓/๒๕๓๙, ๕๒๙๔/๒๕๔๗)

• จำเลยยื่นคำร-องขอขยายเวลาอุทธรณf ศาลชั้นต-นมิได-สั่งในวันยื่นคำร-อง ศาลชั้นต-นจึงต-องแจ-ง

คำสั่งยกคำร-องให-จำเลยทราบเมื่อศาลช้ันต-นมิได-แจ-งเปDนเหตุให-จำเลยเสียสิทธิที่จะยื่นอุทธรณf

ภายในเวลาท่ีเหลืออยู% กรณีมีเหตุสมควรท่ีจะขยายเวลาอุทธรณfให-จำเลย (ฎ.๑๘๐๓/๒๕๔๙)

• โจทกfยื่นคำร-องขอขยายเวลาอุทธรณfศาลชั้นต-นสั่งอนุญาตแต%น-อยกว%าเวลาที่โจทกfขอมาเม่ือ

ศาลชั้นต-นสั่งวันอื่นมิใช%วันที่โจทกfย่ืนคำร-องศาลชั้นต-นจึงต-องแจ-งให-โจทกfทราบจะถือว%าโจทกf

ทราบแล-วไม%ได- เหตุที่เกิดขึ้นมิใช%ความผิดของโจทกf กรณีดังกล%าวจึงนับว%าเปDนเหตุสุดวิสัยศาล

ฎีกาอนุญาตให-โจทกfขยายเวลาอุทธรณfตามคำร-องฉบับท่ีสองได- (ฎ.๑๗๒๒/๒๕๔๕)

• การไต%สวนคำร-องขอย%นหรือขยายระยะเวลา อยู%ในบังคับมาตรา ๒๑(๔) การที่ศาลชั้นต-นไม%ไต%

สวนคำร -องท ี ่ โจทก fขอขยายระยะเวลาวางเง ินตามมาตรา ๒๕๓ จ ึงไม %ผ ิดระเบ ียบ

(ฎ.๒๗๑/๒๕๔๓, ๑๔๔๑/๒๕๕๘)

• การสั่งอนุญาตให-ขยายระยะเวลาเปDนดุลพินิจของศาล จะสั่งให-มากน-อย เพียงใด กี่ครั้งก็ได-และ

จะส่ังให-มากกว%าท่ีขอมาก็ได-ไม%เปDนการเกินคำขอ (ฎ.๑๐๕๘/๒๕๔๕, ๙๒๖๖/๒๕๔๖)

• อ-างว%ายากจนหาเงินค%าธรรมเนียมไม%ทัน ไม%ใช%กรณีท่ีมีพฤติการณfพิเศษ (ฎ.๘๙๖๙/๒๕๔๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๔

• อ-างว%าเงินค%าธรรมเนียมศาลมีจำนวนสูงมากหาเงินมาไม%ทัน ติดต%อขอกู-จากบุคคลอื่นไว-แล-วแต%มี

เหตุขัดข-องผู -ก ู -ไม%สามารถนำเงินมาให-จำเลยได-ในขณะนั ้น มิใช%กรณีที ่ม ีพฤติการพิเศษ

(ฎ.๑๒๕๕/๒๕๔๖)

• อ-างว %าทนายจัดทำอุทธรณfเสร็จแล-ว แต%ต -องเสนอคณะกรรมการของบริษัทก%อน แต%

คณะกรรมการเดินทางไปต%างประเทศ ทนายจึงไม%สามารถเสนอให-ตรวจสอบได- เปDนเรื่องธุรกิจ

ของจำเลยเอง มิใช%กรณีท่ีมีพฤติการณfพิเศษ (ฎ.๕๑๘๗/๒๕๔๘)

• อ-างว%าผู-ร-องติดต%อเพื่อนและคนรู-จักหาเงินมาชำระค%าธรรมเนียมศาลแล-วแต%ยังไม%เพียงพอที่จะ

ชำระได- เปDนเหตุเดียวกับที่ขอขยายเวลาในสองครั้งแรกและศาลมีคำสั่งอนุญาตให-ขยายครั้งละ

๓๐ วัน นับว%าเปDนระยะเวลาที่มากพอจะสามารถหาเงินมาชำระค%าธรรมเนียมศาลได- ถือไม%ได-ว%า

มีพฤติการณfพิเศษ (ฎ.๑๑๐๔๐/๒๕๕๘)

• อ-างว%าคำพิพากษาเพิ่งพิมพfเสร็จในวันสุดท-ายของระยะเวลายื่นอุทธรณfและได-รับในวันนั้นถือ

เปDนกรณีท่ีมีพฤติการณfพิเศษ (ฎ.๒๖๗๙/๒๕๔๔, ๖๘๓๐/๒๕๔๓)

• เมื่อเหตุที่อ-างเพื่อขอขยายหรือย%นระยะเวลาเปDนความผิดของผู-ขอ ไม%ใช%กรณีที่มีพฤติการณf

พิเศษ (ฎ.๔๙๓/๒๕๕๑)

• ในวันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๔๕ คู%ความสามารถติดต%อขอรับสำเนาคำพิพากษาได-และโจทกfก็ได-ขอ

ตั้งแต%วันนั้น การที่ทนายจำเลยเพิ่งมาขอในวันที่ ๑๕ กุมภาพันธf ๒๕๔๕ ย%อมแสดงว%าทนาย

จำเลยไม%เอาใจใส%ที่จะมาขอรับสำเนาคำพิพากษาอย%างจริงจังที่ทนายจำเลยอ-างว%าเพิ่งได-รับ

สำเนาคำพิพากษาจึงยื ่นอุทธรณfไม%ทัน มิใช%กรณีที ่มีพฤติการณfพิเศษ (ฎ.๒๕๔/๒๕๔๗,

๑๑๐๑/๒๕๔๗)

• จำเลยเดินทางไปต%างจังหวัดน้ำท%วมทางขาดกลับมาไม%ได-ทนายจำเลยจึงไม%มีเงินค%าธรรมเนียม

ศาลจึงไม%สามารถยื่นอุทธรณfได- เปDนความผิดพลาด บกพร%อมของจำเลยเองมิใช%เหตุสุดวิสัย

(ฎ.๒๘๖๐/๒๕๓๙)

• เหตุสุดวิสัยหมายถึง เหตุที่ทำให-ศาลไม%สามารถมีคำสั่งหรือคู%ความมีคำขอให-ขยายหรือย%น

ระยะเวลาก%อนสิ้นกำหนดเวลาให-ดำเนินกระบวนพิจารณาใด ๆ มิได-หมายความว%าพฤติการ

พิเศษนั้นจะต-องเปDนเหตุสุดวิสัย เหตุสุดวิสัยจึงไม%จำต-องเปDนเหตุอันเกิดจากภัยธรรมชาติซึ่งไม%มี

ใครอาจป^องกันได- ตาม ป.พ.พ.มาตรา ๘ (ฎ.๖๙๓/๒๕๐๙, ๒๗๔๓/๒๕๔๕, ๘๖๕๙/๒๕๔๘,

๔๔๕/๒๕๕๓)

• แม-ทนายจำเลยจะเจ็บปlวยกระทันหัน แต%ยังคงมีจำเลยที่สามารถยื่นคำร-องขอขยายเวลาก%อน

ส้ินกำหนดเวลาได- จึงมิใช%เหตุสุดวิสัย (ฎ.๒๗๔๓/๒๕๔๕)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๕

• ทนายจำเลยอ-างว%าปlวยความดันโลหิตสูงจึงไม%สามารถยื่นอุทธรณfได-ทัน แต%เมื่อปรากฏว%าทนาย

จำเลยสามารถเดินทางไปโรงพยาบาลได- จึงไม%ถึงขนาดที่ทำให-ไม%สามารถทำคำร-องขอขยาย

เวลาอุทธรณfก%อนส้ินกำหนดเวลาได- จึงมิใช%เหตุสุดวิสัย (ฎ.๔๔๕/๒๕๕๓)

• การยื ่นคำร-องขอขยายระยะเวลายื ่นอุทธรณfภายหลังสิ ้นกำหนดเวลายื ่นอุทธรณfแล-วน้ัน

นอกจากจะต-องมีพฤติการณfพิเศษยังจะต-องมีเหตุสุดวิสัยด-วย (ฎ.๖๙๖๕/๒๕๔๕)

• ผู-ร-องไม%อาจยื่นอุทธรณfได-ภายในเวลาที่กำหนดเพราะกรุงเทพฯประสบอุทกภัย หน%วยงาน

ราชการมีการประกาศหยุดราชการบางช%วงบางเวลา ถนนต%าง ๆ บางเส-นทางต-องปpดการจราจร

ถือว%ามีเหตุสุดวิสัย (ฎ.๙๔๕๒/๒๕๕๙)

• อ-างว%าไม%สามารถหาเงินค%าธรรมเนียมมาวางศาลภายในกำหนดได-เพราะเปDนเงินจำนวนมาก

จำเลยรู-เท%าไม%ถึงการณfและไม%รู-กฎหมาย มิใช%เหตุสุดวิสัย (ฎ.๔๐๗๑/๒๕๒๙)

• ทนายห%อคำฟ^องส%งให-จำเลยทางรถโดยสาร ไม%ปรากฏว%าเกิดเหตุผิดปกติวิสัยระหว%างการขนส%ง

จำเลยมิได-รับห%อคำฟ^องอุทธรณfภายในกำหนดโดยอ-างว%าเปDนความผิดพลาดของพนักงาน

โดยสารหรือส%งห%อคำฟ^องให-จำเลยล%าช-า พฤติการณfดังกล%าวอาจเกิดขึ้นได-เสมอจากการขนส%ง

ท่ัวไป มิใช%เหตุสุดวิสัย (ฎ.๒๕๕๑/๒๕๓๔)

• โจทกfปล%อยเวลาให-ล%วงไปถึง ๒๗ วันเพิ่งมาขอถ%ายสำเนาคำพิพากษาแต%ศาลชั้นต-นอนุญาตให-

ขยายเวลาอุทธรณfออกไปอีก ๑๕ วันโจทกfอ-างว%าเพิ่งได-รับสำเนาคำพิพากษาในวันยื่นคำร-อง

แสดงว%าโจทกfเพิกเฉยไม%ดำเนินการตามที่ได-รับอนุญาตให-ขยายมาแต%ต-นรวมเปDนเวลา ๔๒ วัน

ถือไม%ได-ว%าเปDนเหตุสุดวิสัย (ฎ.๒๙๖/๒๕๔๐)

• เสมียนทนายจดและจำวันครบกำหนดยื่นอุทธรณfผิดพลาดไป เปDนความผิดพลาดเกิดจากความ

ไม%รอบคอบ ไม%ใช%เหตุสุดวิสัย (ฎ.๔๖๓๙/๒๕๔๓)

• โจทกfอ-างว%ามีงานหลายอย%างต-องปฏิบัติ เมื่อมีทนายความแม-โจทกfอยู%ที่เชียงใหม%ก็สามารถให-

ทนายย่ืนอุทธรณfแทนได- มิใช%กรณีท่ีมีเหตุสุดวิสัย (ฎ.๖๗๗/๒๕๔๕)

• แม-ในวันสุดท-ายที่โจทกfจะยื่นฎีกาได-รถยนตfของทนายโจทกfจะตกคูน้ำต-องนำไปซ%อมแล-วทนาย

โจทกfนั่งรถโดยสารเข-ากรุงเทพแล-วจึงทำฎีกามายื่นเมื่อพ-นกำหนดเวลายื่นฎีกา เมื่อทนายโจทกf

มิได-ดำเนินการตามมาตรา ๑๐ ซึ่งกฎหมายได-เปpดโอกาสไว-หรือแจ-งแก%โจทกfหรือผู-รับมอบ

อำนาจของโจทกfเพื ่อให-ตัวความไปร-องขอต%อศาลชั ้นต-นเอง ถือไม%ได-ว %ามีเหตุสุดวิสัย

(ฎ.๗๒๕๘/๒๕๓๙)

• คำร-องขอขยายหรือย%นระยะเวลาที่ยื่นภายหลังเมื่อพ-นกำหนดเวลามิได-อ-างถึงพฤติการณfพิเศษ

และเหตุสุดวิสัย (ฎ.๔๓๔๐/๒๕๔๕) หรืออ-างมาเพียงเหตุเดียว (ฎ.๑๔๑๘/๒๕๓๙) ถือเปDนคำ

ร-องที่ไม%ชอบศาลต-องยกคำร-อง หากศาลสั่งอนุญาตกก็ไม%ชอบและเปDนปnญหาอันเกี่ยวด-วยความ

สงบ ศาลสูงเพิกถอนได-ตามมาตรา ๒๗ (ฎ.๔๔๕๐/๒๕๔๖, ๑๔๘๓/๒๕๕๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๖

• เมื่อศาลชั้นต-นมีคำสั่งอนุญาตให-ขยายเวลาโดยชอบแล-ว และคู%ความมิได-อุทธรณfคำสั่งของศาล

ช้ันต-นจึงยุติไปศาลอุทธรณfไม%มีอำนาจหยิบยกข้ึนวินิจฉัยโดยลำพังอีก (ฎ.๓๙๐๑/๒๕๔๗)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งอนุญาตให-โจทกfขยายเวลาอุทธรณfโดยไม%ปรากฎว%ามีเหตุสุดวิสัยจึงเปDนคำสั่งท่ี

มิชอบ ถือว%าอุทธรณfของโจทกfยื ่นมาเมื่อพ-นกำหนดยื่นอุทธรณfเปDนอุทธรณfที่ไม%ชอบ ศาล

อุทธรณfชอบท่ีจะไม%รับวินิจฉัย (ฎ.๖๑๙/๒๕๕๑, ๔๔๕๐/๒๕๔๖, ๑๑๐๓/๒๕๕๔)

• คำร-องของทนายโจทกfทั้งสองคนใหม%ที่อ-างว%า เอกสารสำนวนคดีอยู%ที่ทนายโจทกfคนเดิมทั้งหมด

ซึ่งติดต%อยังไม%ได-ต-องขอคัดถ%ายเอกสารในสำนวนใหม%ทั้งหมด ทำให-ไม%สามารถย่ืนฎีกาได-ทันอัน

เปDนการอ-างถึงพฤติการณfพิเศษเท%าน้ัน แม-จะอ-างว%าเหตุดังกล%าวเปDนเหตุสุดวิสัย แต%ก็หาใช%เหตุท่ี

ทำให-โจทกfไม%สามารถยื่นคำร-องขอขยายระยะเวลาฎีกาก%อนสิ้นเวลาที่กำหนดไม% เพียงแต%เปDน

เหตุส%วนตัวของทนายโจทกfทั้งสองคนใหม% จึงทำให-ทนายโจทกfทั้งสองคนใหม%ไม%อาจดำเนิน

กระบวนพิจารณาใด ๆ แทนโจทกfทั้งสองก%อนที่จะได-รับแต%งตั้งให-เปDนทนายความของโจทกfได-

เม่ือไม%ปรากฏว%ามีเหตุสุดวิสัย ท่ีศาลช้ันต-นมีคำส่ังอนุญาตจึงเปDนการไม%ชอบ (ฎ.๑๔๘๓/๒๕๕๙)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งจำหน%ายคดีเพราะโจทกfไม%ชำระค%าขึ ้นศาลเพิ่มเติมตามคำสั่งศาลชั้นต-น

ภายหลังโจทกfยื่นคำร-องอ-างว%ามีพฤติการณfพิเศษและมีเหตุสุดวิสัย แม-ศาลชั้นต-นจะได-จำหน%าย

คดีไปแล-ว ศาลชั ้นต -นก ็ม ีอำนาจที ่จะไต %สวนคำร -องและมีคำส ั ่งตามคำร -องด ังกล %าว

(ฎ.๑๒๘๘/๒๕๓๒ (ญ), ๗๙๘๑/๒๕๕๑)

• ศาลอุทธรณfได-อนุญาตให-โจทกfวางเงินค%าธรรมเนียมออกไป ๑๕ วัน โดยระบุวันเดือนปtครบ

กำหนดไว-ด-วย แต%ศาลชั้นต-นอ%านคำสั่งให-คู%ความฟnงเมื่อพ-นกำหนดเวลาดังกล%าว เปDนการไม%ชอบ

เพราะมีเท%าเท%ากับมิได-ขยายเวลาให-โจทกf ศาลฎีกาพิพากษาแก-เปDนว%าให-โจทกfนำเงิน

ค%าธรรมเนียมมาวาง ภายใน ๑๕ วันนับแต%วันฟnงคำส่ังศาลฎีกา (ฎ.๖๗๓/๒๕๓๒)

• ศาลอุทธรณfและศาลฎีกาได-สั่งยกคำร-องอุทธรณfคำสั่งของจำเลยที่ขอยกเว-นค%าธรรมเนียมศาล

ชั ้นฎีกา โดยมิได-กำหนดเวลาที ่ให-จำเลยนำค%าธรรมเนียมศาลฎีกามาชำระ ซึ ่งขณะน้ัน

กำหนดเวลาที่ศาลชั้นต-นกำหนดให-นำมาวางได-ล%วงพ-นไปแล-ว จำเลยชอบที่จะขอให-ศาลชั้นต-น

กำหนดเวลาให-จำเลยนำเงินดังกล%าวมาวางชำระต%อศาลชั้นต-นได- และเพื่อประโยชนfแห%งความ

ยุติธรรมศาลชั้นต-นย%อมมีอำนาจกำหนดระยะเวลาให-แก%จำเลยอันเปDนอำนาจทั่วไปของศาล

ช้ันต-น (ฎ.๑๐๘๐๘/๒๕๕๘)

• กรณีที่มีกฎหมายกำหนดหนดในเรื่องขยายหรือย%นระยะเวลาไว-โดยเฉพาะแล-วจะนำมาตรา ๒๓

น้ีไปใช-บังคับไม%ได- (ฎ.๘๘๗/๒๕๔๘, ๓๔๑๙/๒๕๕๓, ๘๗๓๒/๒๕๕๘, ๑๓๑๔๖/๒๕๕๘)

• คดีที่จำเลยขอขยายระยะเวลาวางหลักประกันในการขอทุเลาการบังคับในชั้นอุทธรณf เปDนเรื่อง

ต%อเนื ่องกับคำสั่งศาลอุทธรณfเกี ่ยวกับการทุเลาการบังคับ ซึ ่งเปDนอำนาจของศาลอุทธรณf

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๗

โดยเฉพาะ เมื ่อศาลอุทธรณfมีคำสั ่งไม%อนุญาตให-ขยายเวลาวางหลักประกัน จึงเปDนที ่สุด

(ฎ.๒๙๑/๒๕๕๗)

• เจ-าพนักงานบังคับคดียกคำร-องขอยึดทรัพยfของผู-ร-องโดยมิชอบ และกรณีต-องมีการบังคับคดี

ต %อไป แต%ระยะเวลาบังค ับคดีได -ล %วงพ-นไปแล-วนับว %าเป Dนกรณีท ี ่ม ีพฤติการณfพ ิเศษ

(ฎ.๘๗๒-๘๗๓/๒๕๕๗)

• ศาลชั้นต-นได-มีคำสั่งอนุญาตให-ขายระยะเวลายื่นอุทธรณfและได-ระบุไว-ด-วยว%าจะต-องยื่นอุทธรณf

ภายในวันใดโดยศาลได-ส่ังในวันยื่นคำร-องนั้นเองและจำเลยลงลายมือทราบคำสั่งดังกล%าวไว-ท-าย

คำร-อง ถือว%าจำเลยทราบคำสั่งที ่ศาลอนุญาตให-ขยายแล-ว การที่จำเลยอ-างว%าได-สอบถาม

เจ-าหน-าที่เกี่ยวกับคำสั่งคำร-อง เจ-าหน-าที่ตรวจดูและแจ-งแก%ทนายจำเลยว%าศาลอนุญาตตามขอ

จึงเปDนความบกพร%อมและประมาทเลินเล%อต%อหน-าที่ของทนายจำเลยเองที่ไม%ใส%ใจติดตามคำส่ัง

ของศาลกรณีจึงไม%ใช%เหตุสุดวิสัย การที่ศาลจะสั่งให-ขยายเวลาภายหลังที่ครบกำหนดเวลาแล-ว

จะต-องมีเหตุสุดวิสัยด-วย (ฎ.๔๘๗๕/๒๕๕๗)

• การขอขยายระยะเวลาจะต-องเปDนคู%ความเท%านั้นแม-ผู-ร-องจะเปDนผู-รับโอนสิทธิเรียกร-องในหน้ี

ตามคำพิพากษา แต%ขณะยื่นคำร-องศาลยังมิได-มีคำสั่งอนุญาตให-ผู-ร-องเข-าสวมสิทธิเปDนเจ-าหน้ี

ตามคำพิพากษา ผู-ร-องจึงยังไม%เปDนคู%ความในคดีไม%อาจขอขยายเวลาได- (ฎ.๖๓๖๓/๒๕๕๗)

• จำเลยขอขายเวลาภายหลังครบกำหนดเวลาวางเงินค%าธรรมเนียมศาลแล-วอ-างว%า จำเลยเพ่ิง

ได-รับเงินกู-จากบุคคลภายนอกในวันสุดท-ายที่ครบกำหนดเวลาวางเงินและได-เดินทางมาถึงศาล

แต%ศาลปpดทำการแล-ว เปDนความบกพร%องของจำเลยเองมิใช%เหตุสุดวิสัย (ฎ.๑๔๘๒๓/๒๕๕๗)

• เจ-าหนี้เพิ่งตรวจสอบพบว%าลูกหนี้เปDนหนี้ตามสัญญารับสภาพหนี้ต%อเจ-าหนี้ เนื่องจากเจ-าหน้ี

ตกแต%งอาคารและสถานที่ทำงานให-ต-องขนย-ายส%งของเอกสารและสัญญาต%าง ๆ นั้นมิใช%กรณีที่มี

เหตุสุดวิสัยท่ีจะขยายเวลาย่ืนคำขอรับชำระหน้ีได- (ฎ.๑๐๗๗๗/๒๕๕๘)

• จำเลยขอขยายเวลายื่นอุทธรณfศาลชั้นต-นอนุญาตการนับระยะเวลาที่ขยายต-องเริ่มนับต%อจาก

วันที่สิ้นสุดเวลาเดิมแม-วันดังกล%าวจะเปDนวันหยุดราชการ ต%อมาจำเลยยื่นคำร-องขอขยายเวลา

อุทธรณfอีกแต%ยื่นเมื่อพ-นกำหนดเวลาที่ศาลชั้นต-นขยายโดยไม%ปรากฏว%ามีเหตุสุดวิสัยจึงเปDนการ

ไม%ชอบแม-ศาลชั้นต-นจะอนุญาตและรับอุทธรณfมาก็เปDนการยื่นอุทธรณfเมื่อพ-นกำหนดเวลาและ

ศาลอุทธรณfพิจารณาอุทธรณfของจำเลยก็เปDนการไม%ชอบ จำเลยไม%มีสิทธิฎีกาต%อมาปnญหานี้เปDน

ปnญหาข-อกฎหมายเก่ียวด-วยความสงบฯ (ฎ.๑๔๙๕๓/๒๕๕๘)

• การที่โจทกfไม%อาจบังคับคดีได-ภายในเวลาที่กฎหมายกำหนดเปDนความบกพร%องอันเปDนความผิด

ของโจทกfเองที่ไม%ยื่นคำร-องขอเฉลี่ยทรัพยfไว-ก%อนและไม%รีบดำเนินการบังคับคดีแก%จำเลยทั้งสอง

ตั้งแต%เนิ่น ๆ กรณีมิใช%เรื่องที่โจทกfไม%อาจบังคับคดีแก%จำเลยทั้งสองได-ภายในเวลาที่กฎหมาย

กำหนด จึงไม%มีพฤติการณfพิเศษท่ีจะขยายระยะเวลาในการบังคับคดี (ฎ.๒๘๙๗/๒๕๕๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๘

• จำเลยขอขยายระยะเวลายื่นฎีกาเมื่อพ-นกำหนดเวลาอ-างว%า โทษในคดีนี้มีความผิดหลายกรรม

หลายกระทงมีประเด็นที่จะฎีกาในข-อกฎหมายและข-อเท็จจริงหลายประเด็นไม%อาจจะยื่นฎีกาได-

เสร็จทัน ยังถือไม%ได-ว%าเปDนเหตุสุดวิสัยที่ทำให-ไม%อาจยื่นคำร-องได-ก%อนสิ้นกำหนดเวลา แม-ศาล

ช้ันต-นจะมีคำส่ังอนุญาตก็เปDนการไม%ชอบ (ฎ.๓๙๗๐/๒๕๕๙)

• การที่ศาลชั้นต-นมีคำส่ังยกคำขอให-บังคับคดีของโจทกfโดยไม%ชอบ และกรณีต-องมีการบังคับคดี

ต%อไปแต%ระยะเวลาการบังคับคดีได-ล%วงพ-นไปแล-วในระหว%างที่ศาลชั้นต-นทำการไต%สวนคำขอ

และมีคำสั่งยกคำขอดังกล%าวนับได-ว%ามีพฤติการณfพิเศษที่จะขยายเวลาบังคับคดีให-แก%โจทกf

(ฎ.๕๖๑๓/๒๕๕๙)

• โจทกfเพิ่งย่ืนคำร-องขอให-ส%งคำบังคับแก%จำเลยเมื่อวันที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๗ ซึ่งโจทกfจะต-อง

บังคับคดีภายในวันที่ ๖ กันยายน ๒๕๕๗ ล%วงเลยเวลามาถึง ๙ ปtเศษ จึงเปDนความบกพร%องอัน

เปDนความผิดของโจทกfเองที่ไม%รีบดำเนินการบังคับคดีตั้งแต%เนิ่น ๆ ไม%ถือว%าเปDนพฤติการณfพิเศษ

และมีเหตุสุดวิสัย (ฎ.๖๖๑๗-๖๖๑๙/๒๕๕๙)

• การที่ได-ติดต%อขอถ%ายสำเนาคำพิพากษาแล-วแต%ยังพิมพfไม%เสร็จ แม-เหตุดังกล%าวจะถือเปDน

พฤติการณfพิเศษ แต%ก็ไม%ใช%เหตุที่ทำให-ไม%สามารถยื่นคำร-องขอขยายระยะเวลาอุทธรณfได-ก%อน

สิ้นระยะเวลาอุทธรณfจึงไม%ใช%เหตุสุดวิสัยที่จะยื่นคำร-องขอขยายเวลาอุทธรณfภายหลังพ-น

กำหนดเวลาได- (ฎ.๖๗๓๙/๒๕๖๐)

มาตรา ๒๔

• ปnญหาเรื่องอำนาจฟ^องเปDนปnญหาข-อกฎหมายเกี่ยวด-วยความสงบฯ แม-ไม%มีคู%ความฝlายใดยกข้ึน

อ-างศาลก็ยกข้ึนวินิจฉัยเองได- แม-จำเลยจะมิได-ยกปnญหานี้ให-ศาลวินิจฉัยโดยตรงในคำร-องขอให-

วินิจฉัยชี้ขาดเบื้องต-นในปnญหาข-อกฎหมาย แต%หากศาลชั้นต-นตรวจคำฟ^องแล-วเห็นว%าโจทกfไม%มี

อำนาจฟ̂อง ศาลก็ชอบท่ีจะยกฟ̂องได- (ฎ.๑๗๓๖/๒๕๕๑)

• หากศาลวินิจฉัยแล-วไม%เปDนคู%แก%คู%ความผู-ยกปnญหาข-อกฎหมายขึ้นอ-างย%อมมิใช%เปDนการวินิจฉัยช้ี

ขาดเบ้ืองต-นในปnญหาข-อกฎหมาย (ฎ.๒๖๖/๒๕๐๔)

• จำเลยขอให-ศาลวินิจฉัยว%าฟ^องโจทกfเปDนฟ^องซ-อน ศาลวินิจฉัยว%าไม%เปDนฟ^องซ-อน มิใช%กรณีท่ี

ศาลวินิจฉัยช้ีขาดเบ้ืองต-นในปnญหาข-อกฎหมาย (ฎ.๑๔๒๐/๒๕๔๓)

• จำเลยขอให-ศาลวินิจฉัยว%าจำเลยไม%ใช%บุคคลหรือนิติบุคคล โจทกfไม%มีอำนาจฟ^อง ศาลวินิจฉัยว%า

โจทกfมีอำนาจฟ̂อง จึงไม%ใช%การวินิจฉัยช้ีขาดเบ้ืองต-นในปnญหาข-อกฎหมาย (ฎ.๓๙๓๓/๒๕๔๙)

• คดีฟ^องหรือร-องขอให-ศาลเพิกถอนการเลือกตั้ง ส.ส. นั้นศาลชั้นต-นมีหน-าที่เพียงดำเนินการ

รวบรวมพยานหลักฐานเพื่อส%งให-ศาลฎีกาวินิจฉัยชี้ขาด เมื่อผู-คัดค-านยื่นคำร-องขอให-วินิจฉัยช้ี

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๑๙

ขาดเบื้องต-นในปnญหาข-อกฎหมายศาลช้ันต-นจะต-องรีบส%งคำร-องนั้นให-ศาลฎีกาเพื่อวินิจฉัย ศาล

ช้ันต-นไม%มีอำนาจส่ังคำร-องดังกล%าว (คร.๒๒๔/๒๕๓๖)

• คู%ความจะขอให-วินิจฉัยปnญหาข-อกฎหมายได-เฉพาะในศาลชั้นต-น จะร-องขอในชั้นอุทธรณfไม%ได-

หรือฎีกาไม%ได- (ฎ.๙๔๕/๒๕๓๖, คร.๑๑๔๑/๒๕๔๘, ๖๔๒๘/๒๕๕๙)

• กรณีที่ศาลชั้นต-นมีคำสั่งยกคำขอ คู%ความฝlายนั้นก็ชอบที่จะขออีกได-เพราะไม%มีกฎหมายห-ามไว-

ท้ังไม%ถือว%าเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาซ้ำ (ฎ.๓๕๗๔/๒๕๓๖)

• การวินิจฉัยชี้ขาดเบื้องต-นในปnญหาข-อกฎหมาย เปDนดุลพินิจของศาล แม-คู%ความจะขอมาก็ตาม

ไม%ใช%บทบังคับ (ฎ.๗๕๕/๒๕๐๕)

• ในกรณีที่ศาลชั้นต-นเห็นว%า ข-อเท็จจริงยังไม%เพียงพอจะยังไม%วินิจฉัยชี้ขาดก็ได- (ฎ.๓๘/๒๕๓๑)

หรือสั่งว%าให-รวมไว-วินิจฉัยในคำพิพากษา (ฎ.๔๖๒/๒๕๓๘) ถือเปDนกรณีที่ศาลยังมิได-วินิจฉัยช้ี

ขาด

• ที่ศาลทรัพยfสินทางปnญญาฯมีคำสั่งว%า คดีพอวินิจฉัยได-โดยไม%จำต-องสืบพยานบุคคล ให-คู%ความ

ส%งคำแถลงการณfเปDนหนังสือพร-อมพยานเอกสารภายใน ๖๐ วันแล-วให-นัดฟnงคำพิพากษามิใช%

กรณีท่ีศาลวินิจฉันช้ีขาดเบ้ืองต-นในปnญหาข-อกฎหมาย (คร.๑๖๘/๒๕๕๐)

• ศาลฎีกาพิพากษายกคำพิพากษาศาลชั ้นต-นแล-วย-อนสำนวนให-ศาลชั ้นต-นสืบพยานและ

พิพากษาใหม% เมื่อศาลชั้นต-นเห็นว%ามีเหตุสมควรที่จะวินิจฉัยชี้ขาดเบื้องต-นในปnญหาข-อกฎหมาย

เรื่องฟ^องซ-อนอันเปDนประเด็นข-อพิพาทแห%งคดีที่ได-กำหนดเปDนประเด็นไว- ศาลชั้นต-นก็ชอบที่จะ

สั่งงดสืบพยานและวินิจฉัยชี ้ขาดเบื้องต-นในปnญหาข-อกฎหมายนั้นได- ไม%เปDนการขัดต%อคำ

พิพากษาศาลฎีกา (ฎ.๕๔๔/๒๕๕๑)

• หากศาลชั้นต-นวินิจฉัยโดยอาศัยข-อเท็จจริงที่คู%ความแถลงรับกันย%อมมิใช%เปDนการชี้ขาดเบื้องต-น

ในปnญหาข-อกฎหาย (ฎ.๔๖๓/๒๕๕๗, ๑๑๒๖/๒๕๕๑, ๑๓๑๘๐/๒๕๕๓)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งงดสืบพยานโดยเห็นว%าข-อเท็จจริงตามคำฟ^องและคำให-การข-อเท็จจริงยุติแล-ว

ไม%จำต-องสืบพยาน แล-ววินิจฉัยว%าโจทกfไม%มีอำนาจฟ^องเปDนการวินิจฉัยชี้ขาดเบื้องต-นในปnญหา

ข-อกฎหมาย (ฎ.๙๔๖/๒๕๓๖, ๗๐๗๙/๒๕๔๐, ๖๙๕๕/๒๕๔๖, ๓๙๐/๒๕๔๙)

• การวินิจฉัยชี้ขาดเบื้องต-นในปnญหาข-อกฎหมายนำไปใช-บังคับในคดีอาญาได-โดยอาศัยมาตรา

๑๕ แห%ง ป.วิ.อ. (ฎ.๓๗๘๓/๒๕๕๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๐

มาตรา ๒๗

• เมื่อเกิดการผิดระเบียบขึ้นแล-วหากศาลทราบเมื่อใดก็สามารถแก-ไขเพิกถอนกระบวนพิจารณาท่ี

ผิดระเบียบได-เมื ่อนั ้น โดยไม%มีเง ื ่อนไขใด ๆ แม-จะมิใช%เปDนความผิดหลงของศาลก็ตาม

(ฎ.๕๙๕๖/๒๕๕๗)

• ศาลชั้นต-นส%งหมายนัดฟnงคำพิพากษาศาลอุทธรณfไปยังภูมิลำเนาของจำเลยไม%ตรงตามคำสั่งศาล

เปDนการไม%ชอบ กระบวนพิจารณาตั้งแต%นั้นมาจึงผิดระเบียบ ศาลอุทธรณfชอบที่จะให-เพิกถอน

แล-วให-ศาลช้ันต-นดำเนินการใหม%ให-ถูกต-อง (ฎ.๖๘๕๒/๒๕๕๑)

• ศาลชั้นต-นรับอุทธรณfโดยที่ทนายความไม%มีอำนาจอุทธรณf เปDนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ

แต%เมื่อได-มีการแก-ไขให-ทนายความมีอำนาจอุทธรณfได-แล-ว ศาลฎีกาก็ไม%จำต-องสั่งให-แก-ไข แต%

สมควรย-อนสำนวนไปให-ศาลอุทธรณfพิจารณาพิพากษาคดีน้ีใหม% (ฎ.๕๗๔๘/๒๕๕๑)

• ทะเบียนบ-านกลางตามที่ระบุไว-ในคำฟ^องมิใช%ภูมิลำเนา การส%งหมายไปยังทะเบียนบ-านกลาง

มิใช%เปDนการส%งไปยังภูมิลำเนา จึงเปDนกระบวนพิจารณาท่ีผิดระเบียบ (ฎ.๗๖๐๘/๒๕๕๐)

• การส%งหมายเรียกและสำเนาคำฟ^องให-แก%จำเลยตามบ-านเลขที่ระบุในฟ^องซึ่งมิใช%ภูมิลำเนาของ

จำเลย เปDนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ เมื่อความปรากฏแก%ศาลภายหลังศาลมีคำพิพากษา

แล-วกรณีม ีเหตุสมควรเพิกถอนกระบวนพิจารณาที ่ผ ิดระเบียบของศาลชั ้นต -นเส ีย

(ฎ.๑๐๘๗๘/๒๕๕๗)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งว%าโจทกfทิ้งฟ^องและจำหน%ายคดี โจทกfยื่นคำร-องแสดงเหตุอันสมควร ศาล

ชั้นต-นก็ชอบที่จะทำการไต%สวนหากเห็นว%าเปDนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบศาลช้ันต-นก็มี

อำนาจส่ังเพิกถอนได- (ฎ.๗๙๘๐/๒๕๕๑)

• หากการขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบเปDนการขอให-เพิกถอนการบังคับคดี ซึ่งมี

มาตรา ๒๙๕ กำหนดไว-โดยเฉพาะแล-วจะนำมาตรา ๒๗ ไปใช-บังคับไม%ได- (ฎ.๗๕๗๖/๒๕๕๕)

• อ-างว%าทนายทำสัญญาประนีประนอมยอมความโดยมิได-สอบถามจำเลยก%อน แต%ทนายมีอำนาจ

ทำสัญญาประนีประนอมยอมความได-ตามที่ระบุไว-ในใบแต%งทนาย มิใช%กระบวนพิจารณาที่ผิด

ระเบียบ (ฎ.๕๗๘๔/๒๕๕๐)

• เสมียนทนายยื่นคำร-องขอเลื่อนคดีไม%ทันเปDนเหตุให-ศาลสั่งจำหน%ายคดีเพราะขาดนัดพิจารณา

การที่เสมียนทนายแจ-งแก%ทนายว%าได-ขอเลื่อนคดีเรียบร-อยแล-ว ก็เปDนเรื่องที่จะต-องไปว%ากล%าว

กันเอง มิใช%เปDนการพิจารณาท่ีผิดระเบียบ (ฎ.๑๑/๒๕๔๘)

• การที่โจทกfไม%มาศาลในวันสืบพยานและไม%ได-รับอนุญาตจากศาลให-เลื่อนคดี จึงตกเปDนผู-ขาดนัด

พิจารณา เมื่อจำเลยแถลงไม%ติดใจดำเนินคดีต%อ ศาลจึงให-จำหน%ายคดีออกเสียจากสารบบความ

คำสั่งดังกล%าวมิใช%คำสั่งโดยผิดหลงหรือเปDนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบที่จะขอให-เพิกถอนได-

(ฎ.๑๖๔๕/๒๕๔๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๑

• โจทกfและจำเลยได-ตกลงท-ากันให-ตรวจพิสูจนfลายมือชื่อ โจทกfจะอ-างว%าผลการตรวจพิสูจนfได-ถูก

เปpดเผยก%อนวันนัดพร-อมและจำเลยท้ังสองทราบผลการตรวจพิสูจนfก%อนชำระเงินค%าตรวจพิสูจนf

เปDนการพิจารณาที่ผิดระเบียบและไม%ชอบด-วยกฎหมาย ก็เปDนเรื่องที่เกิดขึ้นหลังจากที่มีการ

ดำเนินกระบวนพิจารณาที่คู%ความท-ากัน โจทกfจะยกขึ้นอ-างเพื่อให-ศาลมีคำสั่งยกเลิกกระบวน

พิจารณาตามคำท-าท่ีได-กระทำไปโดยชอบแล-วไม%ได- (ฎ.๗๕๖๖/๒๕๔๘)

• จำเลยกับโจทกfได-ตกลงประนีประนอมยอมความและศาลได-พิพากษาตามยอม ถ-าจำเลยเห็นว%า

คำพิพากษาตามยอมไม%ชอบหรือไม%ถูกต-องอย%างไรก็ต-องใช-สิทธิอุทธรณfหากกรณีต-องด-วย

หลักเกณฑfตามมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง เมื่อจำเลยมิได-อุทธรณfคำพิพากษาตามยอมจึงถึงที่สุด

ไม%อาจเปลี่ยนแปลงหรือเพิกถอนได-อีก การที่จำเลยยื่นคำร-องอ-างว%าโจทกfฟ^องคดีนี้เปDนฟ^องซ้ำ

อันเปDนกรณีที่จำเลยอ-างว%าคำพิพากษาของศาลละเมิดต%อกฎหมายอันเกี่ยวด-วยความสงบจำเลย

จะต-องอุทธรณfเพื่อให-ศาลสูงมีคำสั่งเพิกถอน จำเลยไม%มีสิทธิที่จะยื่นคำร-องขอให-ศาลชั้นต-นเพิก

ถอนกระบวนพิจารณาหร ือเพ ิกถอนคำพ ิพากษาของศาลช ั ้นต -นอ ันถ ึงท ี ่ส ุดแล -วได-

(ฎ.๕๕๘๑/๒๕๔๙)

• จำเลยอ-างว%าทำสัญญาประนีประนอมยอมความและศาลพิพากษาตามยอมโดยที่จำเลยไม%เข-าใจ

ถึงข-อความที่ระบุไว-ในสัญญาจึงเปDนการเข-าทำสัญญาโดยสำคัญผิดในสาระสำคัญ คำพิพากษา

ของศาลจึงตกเปDนโมฆะ คำพิพากษาตามยอมขัดต%อความสงบเรียบร-อยและศีลธรรมอันดีของ

ประชาชนเพราะสัญญาเช%าระหว%างโจทกfกับโจทกfร%วมได-สิ้นสุดลงก%อนที่จะทำสัญญา อันเปDน

กรณีที่จำเลยอ-างว%าคำพิพากษาตามยอมของศาลละเมิดต%อกฎหมายอันเกี่ยวด-วยความสงบ ฯ

จำเลยจึงต-องใช-สิทธิอุทธรณf จำเลยจะยกขึ้นอ-างเพื่อให-ศาลยกเลิกเพิกถอนกระบวนพิจารณาท่ี

ดำเนินมาแล-วเสียท้ังหมดหาได-ไม% (ฎ.๒๖๖๗/๒๕๕๐)

• ในกรณีที่ศาลสูงพบการพิจารณาที่ผิดระเบียบ ศาลสูงก็มีอำนาจที่จะยกข-อผิดระเบียบข้ึน

วินิจฉัยตามมาตรา ๒๗ ได- (ฎ.๑๔๕/๒๕๕๐)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งให-ส%งหมายนัดและสำเนาคำร-องขอให-แก%ผู-คัดค-าน การที่เจ-าพนักงานศาลส%ง

เพียงหมายนัดแต%มิได-ส%งสำเนาคำร-องขอเปDนการไม%ชอบ อันเปDนกรณีที ่มิได-ปฏิบัติตาม

บทบัญญัติแห%งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ%งในข-อที่มุ%งหมายจะยังให-การเปDนไปด-วย

ความยุติธรรมในเรื่องการส%งคำคู%ความ ที่ศาลอุทธรณfมีคำสั่งให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิด

ระเบียบของศาลช้ันต-นและให-พิจารณาใหม%จึงชอบแล-ว (ฎ.๑๗๖๙/๒๕๕๕)

• คดีนี้ก%อนศาลชั้นต-นอ%านคำสั่งศาลฎีกาทนายจำเลยแถลงว%าจำเลยถึงแก%ความตายแต%ศาลชั้นต-น

ก็ยังคงอ%านคำสั่งโดยที่มิได-ดำเนินการตามมาตรา ๔๒ จึงเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิด

ระเบียบ แต%ทนายจำเลยก็ไม%ได-คัดค-านข-อผิดระเบียบกลับยื ่นคำร-องขอขยายเวลาชำระ

ค%าธรรมเนียมศาลอันมีผลทำให-จำเลยไม%อาจยกเรื่องผิดระเบียบขึ้นอ-างได-จึงไม%ถือเปDนการ

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๒

ดำเนินคดีไปในทางปกปnกรักษาประโยชนfของตัวการย%อมไม%มีผลผูกพันตัวจำเลย ทนายจำเลยจึง

ไม%มีอำนาจยื่นคำร-องขอขยายเวลา การที่ศาลชั้นต-นอนุญาตเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาไม%

ชอบ ศาลฎีกาเพิกถอนกระบวนพิจารณาท่ีผิดระเบียบน้ันได- (ฎ.๖๑๒๑/๒๕๕๐)

• โจทกfยื่นฟ^องคดีต%อศาลชั้นต-น ก%อนที่ศาลชั้นต-นจะมีคำพิพากษาโจทกfก็มิได-โต-แย-งเรื่องอำนาจ

ศาลและค%าขึ้นศาล เพิ่งมาขอโอนคดีและขอคืนค%าขึ้นศาลบางส%วนภายหลังที่ศาลชั้นต-นมีคำ

พิพากษาแล-ว ซึ่งถือเปDนการเพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบอยู%ในตัวเมื่อโจทกfมิได-ย่ืน

ภายในเวลาท่ีกฎหมายกำหนดจึงไม%อาจท่ีจะทำได- (ฎ.๘๔๙๗/๒๕๕๓)

• การเพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ หากข-อผิดระเบียบนั้นมิได-มีผลกระทบถึงการ

ดำเนินกระบวนพิจารณาในส%วนอื่น กระบวนพิจารณาที่ได-ดำเนินไปแล-วย%อมไม%เสียไป คดีนี้แม-

โจทกfจะเสียค%าขึ้นศาลไม%ถูกต-องก็ไม%มีผลกระทบต%อกระบวนพิจารณาในส%วนอื่นซึ่งหากศาล

ชั้นต-นพบก%อนที่จะมีคำพิพากษาก็จะมีคำสั่งให-โจทกfเสียค%าขึ้นศาลให-ครบถ-วนแต%หากความไม%

ปรากฎจนศาลพิพากษาแล-วคำพิพากษาก็ย%อมผูกพันคู%ความ ไม%มีเหตุที่จะให-เพิกถอนกระบวน

พิจารณาของศาลช้ันต-นแล-วให-ศาลช้ันต-นดำเนินกระบวนพิจารณาใหม% (ฎ.๔๔๓๓/๒๕๕๖)

• ในกรณีที่ศาลจะมีคำสั่งให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบไม%จำต-องพิจารณาหลักเกณฑf

ตามวรรคสองเพราะหลักเกณฑfตามวรรคสองใช-เฉพาะกรณีที่คู%ความฝlายที่เสียหายจะยื่นคำ

ขอให-เพิกถอนการผิดระเบียบ (ฎ.๕๗๔๕/๒๕๕๑, ๕๘๙๘/๒๕๓๑, ๕๗๔๕/๒๕๕๑)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งว%าผู -ร-องได-กรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษfโดยเชื่อตามคำร-องว%าผู-

คัดค-านสาบสูญจึงมิได-มีการส%งสำเนาคำร-องขอให-กับผู-คัดค-านซึ่งเปDนผู-มีชื่อในโฉนด ถือเปDนการ

ดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ ย%อมเพิกถอนกระบวนพิจารณานั้นได-แม-คดีถึงที่สุดแล-วก็

ตาม (ฎ.๗๙๙๑/๒๕๔๔)

• ศาลชั้นต-นดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบจำเลยมีสิทธิคัดค-านได- แต%กลับซักค-านพยาน

โจทกfและในตอนบ%ายก็ได-นำพยานเข-าสืบจนเสร็จกระบวนพิจารณาและศาลนัดฟnงคำพิพากษา

ถือได-ว%าจำเลยได-ดำเนินการอันใดขึ้นใหม%ภายหลังทราบเรื่องผิดระเบียบอีกทั้งยังเปDนการให-

สัตยาบันแก%เร่ืองผิดระเบียบน้ันแล-ว (ฎ.๗๒๔๔/๒๕๕๕)

• จำเลยได-ดำเนินกระบวนพิจารณาต%อมาภายหลังทราบเรื่องผิดระเบียบ จำเลยไม%อาจขอให-เพิก

ถอนกระบวนพิจารณาท่ีผิดระเบียบได- (ฎ.๑๕๗๘/๒๕๕๑)

• การทำสัญญาประนีประนอมยอมความและศาลพิพากษาตามยอมคู%ความจะต-องลงลายมือช่ือ

ต%อหน-าศาล แต%การที่จำเลยลงลายมือชื่อในสัญญาประนีประนอมยอมความนอกห-องพิจารณา

และไม%พบผู-พิพากษาและศาลพิพากษาตามยอมแม-จะเปDนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ แต%

เมื่อปรากฏว%าภายหลังจากที่ศาลพิพากษาจำเลยได-ลงชื่อในรายงานกระบวนพิจารณาและลงช่ือ

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๓

รับทราบคำพิพากษาและคำบังคับ ถือว%าจำเลยได-ให-สัตยาบันในเรื่องที่ผิดระเบียบนั้นแล-ว

(ฎ.๖๖๗๕/๒๕๕๐)

• ฟ^องต%อศาลที่ไม%มีเขตอำนาจ จำเลยก็ทราบแล-วแต%ยังคงดำเนินกระบวนพิจารณาต%อมาจนศาล

พิพากษา ถ ือว %าจำเลยให -ส ัตยาบ ันแก %เร ื ่องผ ิดระเบ ียบนั ้นแล -ว (ฎ.๗๓๑๒/๒๕๕๐,

๖๐๖๗/๒๕๕๖)

• กรณีท่ีคู%ความฝlายท่ีเสียหายเพ่ิงทราบข-อผิดระเบียบภายหลังท่ีศาลมีคำพิพากษาแล-วคู%ความฝlาย

นั้นก็ยังคงมีสิทธิยื่นคำร-องขอเพิกถอนเรื่องผิดระเบียบนั้นได- แต%จะต-องไม%ช-ากว%า ๘ วัน นับแต%

วันท่ีทราบข-อความหรือพฤติการณfอันเปDนมูลแห%งข-ออ-าง (ฎ.๘๐๐/๒๕๕๑)

• การขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบจะต-องยื่นคำขอโดยทำเปDนคำร-องเข-าไปในคดี

เดิมจะนำมาฟ̂องขอให-เพิกถอนเปDนคดีใหม%ไม%ได- (ฎ.๒๔๑๑/๒๕๕๑)

• ก%อนศาลชั้นต-นอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfจำเลยที่ ๑ ถึงแก%ความตายแต%ศาลชั้นต-นมิได-

ดำเนินการตามมาตรา ๔๒ กลับอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfให-คู %ความฟnง เปDนการดำเนิน

กระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ ต%อมาจำเลยที่ ๑ ที่ ๒ ยื่นฎีกาโดยมารดาจำเลยที่ ๑ แต%งต้ัง

ทนายความแทนจำเลยที่ ๑ ศาลชั้นต-นสั่งรับฎีกา เพื่อมิให-กระบวนพิจารณาดำเนินล%าช-า ศาล

ฎีกาเห็นสมควรอนุญาตให- อ. เข-าเปDนคู%ความแทนจำเลยที่ ๑ ผู-มรณะ และถือว%าศาลชั้นต-นอ%าน

คำพิพากษาศาลอุทธรณfให-คู%ความฟnงโดยชอบแล-ว (ฎ.๘๕๘๖/๒๕๕๘)

• ศาลชั้นต-นมีคำสั่งอนุญาตให-เข-าเปDนคู%ความแทนจำเลยที่ ๒ ผู-มรณะ ในระหว%างคดีอยู%ระหว%าง

พิจารณาของศาลอุทธรณfซึ่งเปDนอำนาจของศาลอุทธรณfที่จะสั่ง ย%อมเปDนการดำเนินกระบวน

พิจารณาที่ผิดระเบียบ แต%อย%างไรก็ตาม เมื่อต%อมาจำเลยที่ ๒ ได-ยื่นฎีกาและยื่นคำร-องขอถอน

ฎีกาจึงไม%มีประโยชนfที่ศาลฎีกาจะให-แก-ไขหรือเพิกถอนคำสั่งศาลชั้นต-น ทั้งคำสั่งเช%นว%านั้นก็

มิได-ทำให-คู%ความฝlายหน่ึงฝlายใดเสียหาย (คร.๑๖๒๙/๒๕๕๔)

• ศาลช้ันต-นอ%านคำพิพากษาศาลฎีกาโดยที่มิได-ดำเนินการตามมาตรา ๔๒ ก%อนแม-จะเปDนการ

ดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบแต%เมื่อความพึ่งปรากฏต%อศาลชั้นต-นเมื่อมีการส%งหมายนัด

ฟnงคำพิพากษาศาลฎีกาให-แก%คู%ความ การเลื่อนการอ%านคำพิพากษาศาลฎีกาซึ่งถึงที่สุดแล-วก-ไม%

ทำให-ผลของคำพิพากษาเปล่ียนแปลงไป ทั้งศาลชั้นต-นได-อ%านคำพิพากษาให-ผู-รับมอบฉันทะจาก

ทนายโจทกfฟnง และถือว%าได-อ%านให-ฝlายจำเลยฟnงแล-วทั้งสองฝlายย%อมทราบคำพิพากษาไปแล-ว

การสั่งให-เพิกถอนการอ%านคำพิพากษาย%อมไม%ก%อให-เกิดประโยชนf จึงไม%สมควรที่จะเพิกถอน

กระบวนพิจารณาท่ีผิดระเบียบดังกล%าว (ฎ.๖๙๗๑/๒๕๕๔)

• ในกรณีที่ข-อผิดระเบียบเพิ่งปรากฏขึ้นภายหลังที่ศาลชั้นต-นมีคำสั่งรับอุทธรณfแต%เมื่อศาลชั้นต-น

ยังมิได-ส%งสำนวนความไปยังศาลอุทธรณfศาลชั้นต-นย%อมมีอำนาจสั่งให-เพิกถอนกระบวนพิจารณา

ท่ีผิดระเบียบน้ันได- (ฎ.๒๐๘/๒๕๕๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๔

• ผู-ร-องได-ลงลายมือชื่อรับทราบรายงานกระบวนพิจารณาเท%ากับว%าผู-ร-องทราบเรื่องผิดระเบียบใน

วันที่ ๑๙ กุมภาพันธf ๒๕๕๙ ต%อมาผู-ร-องยื่นคำร-องขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ

เมื่อวันที่ ๑๘ มีนาคม ๒๕๕๙ ซึ่งเกินกว%าระยะเวลาที่กฎหมายกำหนดไว- ตามมาตรา ๒๗ วรรค

สอง แม-ผู-ร-องจะอ-างว%าภายหลังนั้นได-ติดต%อทนายความและตรวจสำนวนจึงทราบข-อความจริง

อันเปDนมูลแห%งข-ออ-าง ก็ไม%มีเหตุที ่จำให-ผู -ร -องสามารถยื ่นคำร-องเมื ่อพ-นกำหนดเวลาได-

(ฎ.๔๔๐๐/๒๕๖๐)

• ศาลช้ันต-นมีคำพิพากษาให-จำเลยชำระค%าเสียหายเดือนละ ๖,๐๐๐ บาทจนกว%าจำเลยจะส%งมอบ

รถคืนหรือใช-ราคาเสร็จสิ้น หากจำเลยเห็นว%าคำพิพากษาที่กำหนดค%าเสียหายไม%ถูกต-องหรือไม%

ชอบด-วยกฎหมายจำเลยจะต-องยื่นอุทธรณf เมื่อจำเลยไม%ยื่นอุทธรณfคำพิพากษาศาลชั้นต-นจึงถึง

ที่สุด ไม%อาจถูกเพิกถอนหรือเปลี่ยนแปลงแก-ไขได-อีก การที่จำเลยยื่นคำร-องอ-างว%าคำพิพากษา

ศาลชั้นต-นขัดต%อความสงบเรียบร-อยและไม%ชอบด-วยกฎหมาย ขอให-เพิกถอนค%าเสียหายและ

กำหนดค%าเสียหายใหม% มีผลเปDนการเพิกถอนคำพิพากษาซึ่งต-องกระทำโดยศาลสูง จะขอให-ศาล

ชั้นต-นเพิกถอนคำพิพากษาของศาลชั้นต-นเองไม%ได- และกรณีมิใช%เปDนการเพิกถอนกระบวน

พิจารณาท่ีผิดระเบียบ (ฎ.๒๗๓๖/๒๕๖๐)

• การที่ศาลชั้นต-นมีคำสั่งอนุญาตให-ขยายระยะเวลาอุทธรณfภายหลังที่พ-นกำหนดเวลาอุทธรณf

โดยไม%มีเหตุสุดวิสัยย%อมเปDนการไม%ชอบ เปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาที ่ผิดระเบียบ

(ฎ.๖๗๓๙/๒๕๖๐)

• ขณะที่ผู-ร-องยื่นคำร-องขอแสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาท ผู-คัดค-านมิได-พักอาศัยอยู%ภูมิลำเนา

ตามที่ผู-ร-องขอส%งหมายนัดและสำเนาคำร-องขอ แต%ผู-ร-องก็ยังคงยื่นคำร-องขอให-ศาลชั้นต-นส%ง

หมายแจ-งวันนัดไต%ส%วนและสำเนาคำร-องขอให-แก%ผู-คัดค-านตามภูมิลำเนาเดิม ซึ่งผู-ร-องทราบดีว%า

ผู-คัดค-านมิได-พักอาศัย การส%งหมายนัดและสำเนาคำร-องขอไปยังผู-คัดค-านจึงเปDนการไม%ชอบ จึง

เปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ เมื่อศาลเพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ

นั้นแล-วผู-คัดค-านย%อมมีสิทธิยื่นคำคัดค-านคำร-องขอของผู-ร-องอันเปDนการร-องสอดเพื่อยังให-ได-รับ

ความรับรองรองคุ -มครองหรือบังคับตามสิทธิของตนที ่ม ีอยู %ตาม ป.ว ิ .พ.ม.๕๗(๑) ได-

(ฎ.๖๘๘๓/๒๕๖๐)

• การรับคำฟ^องที ่ม ิได-ลงลายมือชื ่อโจทกfเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาที ่ผ ิดระเบียบ

(ฎ.๔๖๓๓/๒๕๕๘)

• ผู-ร-องได-ระบุภูมิลำเนาเฉพาะการสำหรับดำเนินคดีของผู-ร-อง การที่พนักงานเดินหมายไปปpด

หมายนัดและสำเนาคำร-องขอของผู-คัดค-านตามทะเบียนราษฎรfท่ีผู-ร-องมีชื่ออยู% โดยผู-คัดค-านมิได-

นำส%งไปยังภูมิลำเนาเฉพาะการ จึงยังผลให-กระบวนพิจารณาอื่น ๆ อันมีต%อมาภายหลังเปDนการ

ดำเนินกระบวนพิจารณาท่ีผิดระเบียบ (ฎ.๕๘๔๕/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๕

• ศาลอุทธรณfมีคำสั่งให-ศาลชั้นต-นมีคำสั่งให-โจทกfชำระค%าขึ้นศาลให-ถูกต-องครบถ-วน ศาลชั้นต-น

เพียงแต%ออกหมายแจ-งให-โจทกfชำระค%าขึ้นศาลช้ันอุทธรณfเพิ่ม โดยมิได-กำหนดระยะเวลาให-

โจทกfชำระภายในวันที่เท%าใด และก%อนอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfโจทกfยังมิได-ชำระค%าขึ้นศาล

ช้ันอุทธรณfให-ถูกต-อง ถือว%าศาลชั้นต-นยังมิได-ดำเนินการตามกระบวนพิจารณาของศาลอุทธรณf

การที่ศาลชั้นต-นอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfโดยที่ยังมิได-ดำเนินการให-เปDนไปตามกระบวน

พิจารณาของศาลอุทธรณf จึงเปDนกรณีที่ไม%ได-ปฏิบัติให-เปDนไปตามบทบัญญัติว%าด-วยการพิจารณา

คดี เปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาท่ีผิดระเบียบ (ฎ.๕๐๗๔/๒๕๕๙)

• ศาลชั้นต-นอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfไปโดยที่ยังมิได-ดำเนินการตามมาตรา ๔๒ ย%อมเปDนการ

ดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ ต%อมาจำเลยยื่นฎีกาและมีคำขอให-เรียกทายาทของโจทกf

เข-าเปDนคู%ความแทนโจทกf ศาลชั้นต-นได-หมายเรียกทายาทโจทกfเข-าเปDนคู%ความแทนที่โจทกf แต%

ทายาทของโจทกfไม%มาศาล ศาลชั้นต-นมีคำสั่งตั้ง ศ. ภริยาโดยชอบด-วยกฎหมายของโจทกfเข-า

เปDนคู%ความแทนโจทกf รวมทั้งได-ส%งสำเนาฎีกาแก% ศ. ล-วนเปDนคำสั่งและเปDนการดำเนินกระบวน

พิจารณาที่ไม%ชอบ ศาลฎีกาเห็นสมควรให-ศาลล%างท้ังสองดำเนินกระบวนพิจารณาใหม%ให-ถูกต-อง

ได- (ฎ.๘๒๓๖/๒๕๕๙)

มาตรา ๔๒ มาตรา ๔๓ มาตรา ๔๔

• ในกรณีที ่จำเลยถึงแก%ความตายก%อนที ่โจทกfจะยื ่นฟ^อง มิใช%กรณีตามมาตรา ๔๒

แต%เป Dนกรณีที ่ โจทกfไม %อาจที ่จะยื ่นฟ^องจำเลยต%อศาลได-จ ึงต -องยกฟ^องโจทกf

(ฎ.๑๒๐/๒๕๓๖, ๓๑๕๓/๒๕๔๕)

• ในกรณีที่คู%ความถึงแก%ความตายในชั้นบังคับคดีกรณีไม%ต-องด-วยบทบัญญัติมาตรา ๔๒ ท่ี

จะต-องให-ทายาทเข-าเปDนคู%ความแทนท่ีผู-มรณะก%อน แต%สิทธิหน-าที่หรือความรับผิดตาม

คำพิพากษาย%อมเปDนมรดกตกทอดแก%ทายาทตามมาตรา ๑๕๙๙ และ ๑๖๐๐ ซ่ึง

สามารถดำเนินการบังคับคดีต%อไปได-เลย (ฎ.๑๕๙๕/๒๕๕๓, ๖๙๗๑/๒๕๕๔)

• แม-ศาลพิพากษาแล-วแต%หากจำเลยยังคงมีชีวิตอยู%ก็สามารถที่จะยื่นคำขอให-พิจารณา

คดีใหม%ได-และคำพิพากษายังไม%ถึงที่สุด ทายาทจึงมีสิทธิที่จะขอเข-าเปDนคู%ความแทนผู-

มรณะได- และในกรณีที่มรณะภายหลังศาลมีคำพิพากษาก็ไม%มีกรณีที่จะต-องเลื่อนการ

นั่งพิจารณาคดีออกไป มิใช%ว%าเมื่อศาลมีคำพิพากษาแล-วสิทธิขอเข-าเปDนคู%ความแทนผู-

มรณะจะส้ินไปด-วย (ฎ.๑๘๙๐/๒๕๓๖)

• ผู-ร-องยื่นคำร-องขอกันส%วนโจทกfยื่นคำคัดค-านคู%ความที่พิพาทในชั้นนี้จึงมีเพียงผู-ร-องกับ

โจทกfจำเลยหาได-เข-าเปDนคู%ความในชั้นนี้ด-วยไม% แม-จำเลยจะถึงแก%ความตาย ก็มิใช%กรณี

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๖

ที่จะต-องมีการเลื่อนการอ%านคำพิพากษาศาลฎีกาออกไปจนกว%าจะมีบุคคลเข-าเปDน

คู%ความแทนจำเลย (ฎ.๗๖๓๒/๒๕๕๓)

• การเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะจะต-องมิใช%เปDนเร่ืองเฉพาะของผู-มรณะ จำเลยถูกฟ̂องใน

ฐานะเปDนผู-จัดการมรดกเมื่อจำเลยตายสิทธิหน-าที่ของจำเลยในฐานะเปDนผู-จัดการมรดก

จึงสิ้นสุดลงเพราะเปDนการเฉพาะตัว ทายาทของจำเลยจึงไม%อาจที่จะเข-ามาเปDนคู%ความ

แทนผู-มรณะได- (คร.๑๙๕/๒๕๕๔)

• คดีร-องขอตั้งผู-จัดการมรดกหรือขอถอนผู-จัดการมรดกเปDนเรื่องเฉพาะตัว ไม%อาจเข-าเปDน

คู%ความแทนผู-มรณะได- (คร.๑๘๑๐/๒๕๕๔, ๓๑๓/๒๕๕๔)

• คดีที่คนเสมือนไร-ความสามารถฟ^องให-ถอดถอนผู-พิทักษfไม%เปDนคดีที่จะรับมรดกความได-

จึงไม%อาจท่ีจะขอเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะได- (ฎ.๒๑๐๒/๒๕๑๗)

• เมื่อจำเลยถึงแก%ความตายคำสั่งศาลที่ตั้งจำเลยเปDนผู-จัดการมรดกไม%มีผลต%อไป แต%ความ

รับผิดของผู-จัดการมรดกอันเกิดจากการจัดการมรดกที่มิชอบ มิใช%เปDนการเฉพาะตัว

ศาลอุทธรณfชอบที่จะอนุญาตให-บุตรจำเลยเข-าเปDนคู%ความแทนที่จำเลยและดำเนินคดี

ต%อไปได- (ฎ.๘๖๘๗/๒๕๕๘)

• แม-สิทธิการบอกล-างสัญญาระหว%างสมรสจะเปDนการเฉพาะตัวแต%เมื่อโจทกfได-บอกล-าง

โดยชอบก%อนที่โจทกfจะถึงแก%ความตายแล-ว จึงไม%เปDนเปDนการเฉพาะตัวอีกต%อไป

ทายาทเข-าเปDนคู%ความแทนโจทกfผู-มรณะได- (ฎ.๕๔๘๕/๒๕๓๗)

• คดีที่มีข-อหาทั้งเปDนเรื่องเฉพาะตัวและไม%เปDนเรื่องเฉพาะตัว ย%อมสามารถเข-าเปDนคู%ความ

แทนท่ีผู-มรณะได-ในส%วนท่ีไม%เปDนเร่ืองเฉพาะตัว (ฎ.๑๑๘๐/๒๕๓๘)

• ในกรณีที่ความมรณะของคู%ความปรากฏต%อศาลชั้นต-นก%อนที่ศาลชั้นต-นจะมีคำสั่งให-รับ

อุทธรณfหรือฎีกา ย%อมเปDนอำนาจของศาลชั้นต-นที่จะพิจารณาและมีคำสั่งเกี่ยวกับการ

จัดหาผู-เข-าแทนคู%ความที่มรณะ และศาลชั้นต-นจะต-องดำเนินการเสียก%อนที่จะรับ

อุทธรณfหรือฎีกามิเช%นนั ้นเปDนการไม%ชอบ (ฎ.๔๒๕๔/๒๕๕๙, ๓๑๗๐/๒๕๕๖,

๘๙๘๙/๒๕๔๗)

• หากศาลพบว%าคู%ความฝlายใดได-มรณะเสียก%อนที่จะได-อ%านคำพิพากษา ศาลจะต-องเลื่อน

การอ%านคำพิพากษาออกไปแล-วดำเนินการตามมาตรา ๔๒ หากไม%แล-ว และยังคงอ%าน

คำพ ิพากษาต % อ ไปย % อม เป Dนการดำ เน ินกระบวนพ ิ จารณาท ี ่ ผ ิ ด ระ เบ ี ยบ

(ฎ.๖๑๒๑/๒๕๕๐, ๖๓๐๓/๒๕๕๒) แต%หากความมรณะไม%ปรากฏต%อศาลและศาลได-

อ%านคำพิพากษาไป ย%อมไม%เปDนการพิจารณาท่ีผิดระเบียบ (ฎ.๖๒๐๙/๒๕๕๗)

• จำเลยถึงแก%กรรมในระหว%างพิจารณาของศาลอุทธรณf ศาลชั้นต-นจะต-องส%งคำร-องขอให-

หมายเรียกทายาทเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะไปยังศาลอุทธรณfเพื่อสั่ง แต%ศาลชั้นต-น

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๗

มิได-ส%งคำร-องไปยังศาลอุทธรณf จนกระทั้งศาลอุทธรณfได-ทำคำพิพากษาเสร็จแล-วได-ส%ง

มาให-ศาลชั้นต-นสั่ง ถือไม%ได-ว%าศาลอุทธรณfทราบเรื่องที่จำเลยมรณะอันจะทำให-คำ

พิพากษาศาลอุทธรณfไม%ชอบ แต%การที่ศาลชั้นต-นอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfไปโดยท่ี

ทราบว%าจำเลยถึงแก%กรรมและยังไม%มีผู-เข-าเปDนคู%ความแทนคู%ความซึ่งมรณะย%อมเปDนการ

ไม%ชอบ ศาลฎีกาเพิกถอนการอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfและให-ดำเนินการใหม%ให-

ถูกต-องได- (ฎ.๓๔๘๘/๒๕๔๘)

• การเข-ารับมรดกความจะต-องไม%มีผลเปDนการทำให-กลายเปDนคดีอุทลุม หากไม%แล-วย%อม

ไม%อาจเข-าเปDนคู%ความแทนท่ีผู-มรณะได- (ฎ.๒๑๓๙/๒๕๑๗)

• การขอเข-าเปDนคู%ความแทนท่ีผู-มรณะจะต-องขอก%อนท่ีคดีจะถึงท่ีสุด (ฎ.๖๐๔/๒๕๔๙)

• ในกรณีที่ฟ^องจำเลยในฐานะเปDนผู-จัดการมรดกแม-จำเลยจะเปDนมารดาของผู-ร-องที่ขอ

เข-าเปDนคู%ความแทนโจทกfผู-มรณะ แต%การฟ^องจำเลยในคดีนี้มิได-เปDนการฟ^องจำเลยใน

ฐานะส%วนตัว การเข-าเปDนคู%ความแทนท่ีผู-มรณะย%อมไม%เปDนคดีอุทลุม (ฎ.๖๐๔/๒๕๔๙)

• ในคดีที่ผู -จัดการมรดกตามคำสั่งศาลหลายคนฟ^องเรียกทรัพยfมรดกคืนหากผู-จัดการ

มรดกคนหนึ่งคนใดได-ถึงแก%กรรมทายาทของผู-จัดการมรดกผู-นั้นไม%อาจเข-าเปDนคู%ความ

แทนได-เพราะเปDนเรื่องเฉพาะตัว จึงยังผลให-ผู-จัดการมรดกอื่นไม%สามารถที่จะจัดการ

มรดกต%อไปได-ย%อมไม%เปDนประโยชนfที่จะพิจารณาคดีต%อไปศาลก็ชอบที่จะจำหน%ายคดี

น้ันเสียจากสารบบความ (คร.๓๑๓/๒๕๕๔)

• ในกรณีที่ทายาท หรือผู-จัดการมรดก หรือผู-ปกครองทรัพยfมรดก ได-เข-ามาเปDนคู%ความ

แทนผู-มรณะโดยมิได-ยื่นคำร-องเข-ามา ศาลมีอำนาจสั่งให-บุคคลนั้นเข-ามาเปDนคู%ความ

แทนแล-วดำเนินคดีต%อไปได-โดยไม%ต-องให-ย่ืนคำขออีก (คร.๑๒๒๖/๒๕๕๐)

• การขอเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะเปDนเรื่องเฉพาะตัวหากในระหว%างไต%สวนคำร-องขอ

เข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะผู-ร-องขอได-ถึงแก%กรรม ทายาทของผู-ร-องจะขอเข-าเปDน

คู%ความแทนผู-ร-องหาได-ไม% (คร.๑๒๒๖/๒๕๕๐)

• การที่ศาลจะมีคำสั่งอนุญาตให-เข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะหรือไม%ย%อมเปDนดุลยพินิจของ

ศาล เมื่อโจทกfจำเลยเปDนพี่น-องกันและเปDนคู%ความฝlายตรงข-ามเปDนปฏิปnกษfต%อกัน หาก

โจทกfเข-าเปDนคู%ความแทนจำเลย ย%อมต-องดำเนินกระบวนพิจารณาให-เปDนคุณแก%ตนศาล

ชอบท่ีจะไม%อนุญาตให-โจทกfเข-าเปDนคู%ความแทนจำเลย (ฎ.๓๘๗/๒๕๓๓)

• บุคคลผู-เข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะย%อมมีสิทธิเพียงเท%าท่ีคู%ความซึ่งมรณะมีอยู%และต-อง

ผูกพันตามกระบวนพิจารณาที่ได-ดำเนินไปแล-ว ดังนั้นแม-การสาบานของพยานคนกลาง

ตามคำท-าจะได-กระทำภายหลังท่ีคู%ความมรณะก็ย%อมมีผลผูกพัน (ฎ.๙๘๒/๒๕๐๖)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๘

• การเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะไม%มีผลให-ผู-เข-าเปDนคู%ความแทนจะต-องรับผิดเปDนการ

ส%วนตัว คำพิพากษาที่ให-ผู-เข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะรับผิดเปDนการส%วนตัวย%อมไม%ชอบ

(ฎ.๓๕๐๘/๒๕๔๕, ๑๘๑๕/๒๕๕๔)

• โจทกfมิได-ฟ^องบังคับให- ส. และ ม. รับผิดเปDนการส%วนตัวแต% ส. และ ม. เข-ามาเปDน

คู%ความแทนจำเลยซึ่งเปDนผู-มรณะ การที่ศาลพิพากษาให- ส. และ ม. รับผิดต%อโจทกfไม%

เกินกว%าทรัพยfมรดกอันตกได-แก%ตนจึงไม%ถูกต-อง (ฎ.๒๘๑๕/๒๕๕๔)

• เมื่อโจทกfฟ̂องคดีโดยได-รับยกเว-นค%าธรรมเนียมศาลแม-บุคคลผู-เข-าเปDนคู%ความแทนโจทกf

ซึ่งเปDนผู-มรณะจะมีทรัพยfสินพอที่จะชำระค%าธรรมเนียม ก็มีสิทธิดำเนินคดีโดยได-รับ

ยกเว-นค%าธรรมเนียมศาลต%อไปได- โดยไม%จำต-องให-ศาลชั้นต-นมีคำสั่งใหม% (ฎ.๖๐/๒๕๐๓

(ญ))

• การที่จะคัดค-านไม%เข-าเปDนคู%ความแทนที่ผู-มรณะได-จะต-องเปDนการคัดค-านว%าตนมิใช%

ทายาทของผู -มรณะ มิใช %ค ัดค-านว%าผ ู -มรณะไม%ม ีทร ัพยfมรดกที ่จะตกได-แก%ตน

(ฎ.๓๖๕/๒๕๐๙)

• คดีที่มีการร-องขอเข-าเปDนคู%ความแทนที่ผู-มรณะเกินกำหนดหนึ่งปtนับแต%วันที่คู%ความ

มรณะอยู%ในอำนาจของศาลที่จะใช-ดุลพินิจสั่งจำหน%ายคดีหรือไม%ก็ได- (คร.๓๒/๒๕๑๖

(ญ))

• แม-จะได-ยื่นคำร-องขอเข-าเปDนคู%ความแทนที่ผู-มรณะเมื่อพ-นกำหนดหนึ่งปtนับแต%วันท่ี

คู%ความมรณะและศาลยังมิได-สั่งจำหน%ายคดี ศาลก็ยังคงมีอำนาจที่จะอนุญาตให-เข-าเปDน

คู%ความแทนท่ีผู-มรณะได- (ฎ.๗๔/๒๕๓๖)

• ขอเข-าเปDนคู %ความแทนผู -มรณะภายหลังที ่ค ู %ความมรณะถึงสองปtศาลไม%อนุญาต

(ฎ.๓๑๗๐/๒๕๕๖) หรือ เพิ่งยื่นคำร-องขอเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะเมื่อเวลาผ%านไป

กว%าหกปtศาลไม%อนุญาต (คร.๑๒๐/๒๕๕๒)

• เมื ่อคู %ความมรณะทนายของผู-มรณะก็สามารถดำเนินคดีต%อไปได-เพื ่อปกปnกรักษา

ประโยชนfของผู-มรณะจนกว%าทายาทของผู-มรณะจะเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะ แต%หาก

ทายาทไม%เข-ามาเปDนคู%ความแทนจนพ-นจะระเวลาหนึ่งปtและคู%ความอีกฝlายหนึ่งขอให-

ศาลจำหน%ายคดีและศาลก็มีคำสั่งจำหน%ายคดีแล-ว ย%อมล%วงพ-นระยะเวลาที่ทนายของ

คู%ความฝlายที่มรณะจะดำเนินคดีต%อไปเพื่อปกปnกรักษาประโยชนfของผู -มรณะแล-ว

(ฎ.๒๐๗๑/๒๕๕๐)

• จำเลยถึงแก%ความตายในระหว%างย่ืนฎีกา ทนายจำเลยย%อมมีสิทธิท่ีจะย่ืนฎีกาแทนจำเลย

ซึ่งมรณะแล-วได-เพราะเปDนการจัดการอันสมควรเพื่อปกปnกรักษาประโยชนfของจำเลยผู-

มรณะ และเมื่อต%อมาทายาทของจำเลยขอเข-าเปDนคู%ความแทนจำเลยย%อมถือว%าฎีกาท่ี

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๒๙

ทนายจำเลยยื่นไว-เปDนฎีกาของทายาทของผู-มรณะที่ขอเข-าเปDนคู%ความแทนผู-มรณะด-วย

โดยไม%ต-องยื่นคำร-องขอให-ถือเอาฎีกาที่ทนายจำเลยยื่นไว-เปDนฎีกาของผู-ที่เข-าเปDนคู%ความ

แทนผู-มรณะอีก (คร.๔๖๙/๒๕๕๓)

• คำสั่งจำหน%ายคดีของผู-เอาประกันภัยซึ่งมรณะและไม%มีผู-เข-าเปDนคู%ความแทนไม%ทำให-

ผู-รับประกันภัยหลุดพ-นจากความรับผิด (ฎ.๓๕๒/๒๕๕๔)

• การฟ^องขอให-เพิกถอนการฉ-อฉลจะต-องฟ^องลูกหนี้และผู-ได-ลาภงอกมาด-วยเมื่อใน

ระหว%างพิจารณาจำเลยคนหนึ่งคนใดมรณะเสียและศาลสั่งจำหน%ายคดีถือว%าจำเลยน้ัน

เปDนบุคคลนอกคดีศาลไม%อาจพิพากษาให-เพิกถอนได- ศาลจึงต-องยกฟ^องสำหรับจำเลยท่ี

เหลืออยู% (ฎ.๗๒๔๗/๒๕๓๗)

• ระหว%างการพิจารณาของศาลชั้นต-นโจทกfถึงแก%กรรมศาลชั้นต-นมีคำสั่งให-ทนายโจทกf

สืบหาทายาทที่จะเปDนคู%ความแทนที่โจทกf แต%ทนายโจทกfสืบหาไม%พบ เมื่อไม%มีทายาท

ของโจทกfหรือผู-จัดการทรัพยfมรดกของโจทกfหรือผู-ปกครองทรัพยfมรดกเข-าเปDนคู%ความ

แทนที่โจทกf ศาลจึงสั่งจำหน%ายคดี แม-ต%อมาผู-ร-องซึ่งเปDนภริยาและเปDนผู-จัดการมรดก

ของโจทกfจะร-องขอเข-ามาเปDนคู%ความแทนที่โจทกfอ-างว%าไม%ทราบมาก%อนว%าโจทกfฟ^อง

จำเลยเปDนคดีนี้ เมื่อปรากฏว%าศาลตั้งผู-ร-องเปDนผู-จัดการมรดกก%อนครบหนึ่งปtนับแต%วันท่ี

โจทกfมรณะทั้งการยื่นคำร-องก็ล%วงพ-นมากว%าสองปtนับแต%วันที่โจทกfมรณะ จึงเปDนการ

ย่ืนเม่ือพ-นเวลาท่ีกฎหมายกำหนด ไม%มีเหตุผลให-รับฟnง (ฎ.๘๕๒๖/๒๕๖๐)

• คดีนี้โจทกfถึงแก%ความตายก%อนที่ศาลชั้นต-นอ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfแต%ศาลชั้นต-น

ไม%ทราบถึงความมรณะจึงได-อ%านคำพิพากษาศาลอุทธรณfคดีจึงไม%ได-อยู%ระหว%างการ

พิจารณาของศาลอุทธรณf การขอเข-าเปDนคู %ความแทนที่ผู -มรณะต%อศาลอุทธรณfไม%

สามารถกระทำได- และเมื่อศาลชั้นต-นยังมิได-สั ่งรับฎีกาคดีจึงยังไม%อยู%ระหว%างการ

พิจารณาของศาลฎีกา โดยอยู%ชั้นตรวจสั่งฎีกา ศาลชั้นต-นจึงมีอำนาจไต%สวนและสั่งคำ

ร-องขอเข-าเปDนคู%ความแทนท่ีผู-มรณะ (ฎ.๔๒๕๔/๒๕๕๙)

มาตรา ๕๕

• คดีก%อนโจทกfยื ่นคำร-องขอถอนจำเลยออกจากการเปDนผู -จัดการมรดกโดยอ-างว%าจำเลยนำ

พินัยกรรมที่เปDนโมฆะ มาอ-างต%อศาลเพื่อให-แต%งตั้งจำเลยเปDนผู-จัดการมรดกซึ่งถือเปDนการเสนอ

ข-อหาต%อศาลจึงเปDนคำฟ^อง จำเลยยื่นคำคัดค-านจึงเปDนคำให-การ การที่โจทกfฟ^องจำเลยเปDนคดี

นี้แม-เปDนการขอให-จำเลยแบ%งทรัพยfมรดกแก%โจทกf โดยอ-างว%าพินัยกรรมเปDนโมฆะขอให-ศาล

พิพากษาให-จำเลยแบ%งทรัพยfมรดกแก%โจทกf ซึ่งการที่ศาลพิพากษาให-ได-จะต-องพิจารณาให-ได-

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๐

ความเสียก%อนว%าพินัยกรรมเปDนโมฆะหรือไม% ซึ่งเปDนประเด็นเดียวกันกับคดีที่โจทกfร-องขอถอน

จำเลยออกจากการเปDนผู-จัดการมรดกซึ่งอยู%ระหว%างการพิจารณาฟ^องโจทกfจึงเปDนฟ^องซ-อน

(ฎ.๖๔๗๕/๒๕๕๖)

• ที่ดินที่ผู-ร-องสอดอ-างว%าโจทกfนำรังวัดทำแผนที่รุกล้ำเปDนที่ดินแปลงเดียวกับที่ดินที่โจทกfจำเลย

พิพาทกัน ผู-ร-องสอดจึงสามารถร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความฝlายที่สาม เพื่อยังให-ได-รับการรับรอง

คุ-มครองหรือบังคับสิทธิของตนท่ีมีอยู%ได- (ฎ.๔๔๑๙/๒๕๕๖)

• ผู-ร-องเปDนเพียงหุ-นส%วนซึ่งจำกัดความรับผิดของห-างหุ-นส%วนจำกัดจำเลย ซึ่งผู-ร-องรับผิดจำกัดไว-

เพียงไม%เกินจำนวนที่ตนลงหุ-น หากศาลพิพากษาตามยอมให-จำเลยใช-เงินคำพิพากษาก็กระทบ

ต%อเฉพาะทรัพยfสินและกิจการของจำเลยเท%านั้น และจำเลยเท%านั้นที่จะต-องถูกบังคับคดีหากมี

การบังคับคดี ผู-ร-องไม%ต-องถูกบังคับคดีด-วย ผู-ร-องจึงมิได-รับผลกระทบท่ีจะต-องได-รับความรับรอง

คุ-มครองหรือบังคับตามสิทธิของตนท่ีมีอยู% ไม%มีสิทธิร-องสอดเข-ามาในคดี (ฎ.๑๒๑๑๐/๒๕๕๕)

• เมื่อโจทกfเปDนผู-ซื้อทรัพยfได-จากการขายทอดตลาด โจทกfย%อมได-สิทธิในทรัพยfสินดังกล%าวโดย

บริบูรณfตามมาตรา ๑๓๓๐ แม-จำเลยจะได-ยื่นคำร-องขอให-ศาลเพิกถอนการขายทอดตลาดแต%

เมื่อศาลยังมิได-มีคำสั่งประการใดโจทกfก็ยังคงมีสิทธิในที่ดินนั้นอยู% เมื่อโจทกfบอกกล%าวให-จำเลย

ออกจากที่ดินจำเลยไม%ยอมออกโจทกfจึงสามารถฟ^องขับไล%ได- (ฎ.๔๘๗๓/๒๕๕๐) (แต%การจะถือ

ว%าเปDนผู-ซื้อทรัพยfจากการขายทอดตลาดตามมาตรา ๑๓๓๐ ปพพ นั้นจะต-องมีการชำระค%าซ้ือ

ตามเงื่อนไขการขายทอดตลาดตามคำสั่งศาลแล-ว เพราะโจทกfอาจผิดสัญญาการขายทอดตลาด

ตามคำส่ังศาล มิเช%นน้ันโจทกfก็ไม%มีอำนาจฟ̂องขับไล%จำเลย (ฎ.๑๑๖๒/๒๕๖๑ (ญ))

• ข-ออ-างที่อาศัยเปDนหลักแห%งข-อหาคือ จำเลยผิดสัญญาเช%าไม%ชำระค%าเช%าให-แก%ผู-ตายก%อนถึงแก%

ความตายและไม%ชำระให-แก%ทายาทของผู-ตาย อีกท้ังการท่ีจำเลยนำท่ีดินท่ีเช%าไปแบ%งให-ผู-อ่ืนปลูก

บ-านโดยไม%ได-รับความยินยอมจากผู-ตายหรือจากโจทกfในฐานะผู-จัดการมรดกของผู-ตายอันเปDน

การโต-แย-งสิทธิกองมรดก โจทกfในฐานะผู-จัดการมรดกจึงชอบที่จะฟ^องได- แม-ขณะฟ^องโจทกfจะ

ได-โอนที่ดินพิพาทมาเปDนของตนโดยส%วนตัวและได-ขายฝากที่ดินนั้นไปก็ไม%ทำให-ข-อโต-แย-งสิทธิท่ี

มีอยู%ก%อนฟ̂องระงับไป (ฎ.๑๐๙๔/๒๕๕๖)

• แม-ในระหว%างพิจารณาโจทกfจะได-โอนที่ดินพิพาทให-แก%บุคคลอื่นแล-ว อำนาจฟ^องของโจทกfท่ี

บริบูรณfอยู%แล-วก็ยังคงมีผลอยู%ต%อไป (ฎ.๒๔๕๔/๒๕๕๒)

• ตราบใดที่บริษัทบริหารสินทรัพยf อ. ยังมิได-เข-าสวมสิทธิเปDนคู%ความแทนโจทกfในคดีนี้ โจทกfใน

ฐานะเป Dนค ู %ความจ ึงม ีส ิทธ ิดำเน ินคด ีต %อไปได - โจทก fจ ึงม ีอำนาจฟ^องคด ีล -มละลาย

(ฎ.๑๘๖/๒๕๕๙)

• บุคคลซึ่งจะเปDนคู%ความในคดีไม%ว%าจะเปDนโจทกfหรือจำเลย จะต-องเปDนบุคคลจะเปDนบุคคล

ธรรมดาหรือนิติบุคคลก็ได- แต%คณะบุคคลมิใช%นิติบุคคลจึงไม%มีอำนาจฟ̂อง (๘๗๕๓/๒๕๕๖)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๑

• นิติบุคคลซึ่งถูกขีดชื่อออกจากทะเบียนย%อมสิ้นสภาพนิติบุคคลตั้งแต%นายทะเบียนขีดชื่อบริษัท

ออกจากทะเบียน เมื่อในขณะที่โจทกfฟ^อง จำเลยได-ถูกขีดชื่อออกจากทะเบียนแล-ว จำเลยจึงไม%

มีสภาพนิติบุคคล โจทกfไม%มีอำนาจฟ̂อง (ฎ.๕๖๕๗/๒๕๕๙)

• หากการเสนอคดีต%อศาลมีเงื่อนไขจะต-องปฏิบัติก%อน จะต-องได-ปฏิบัติตามนั้นก%อน เมื่อ พ.ร.บ

สิทธิบัตรกำหนดขั้นตอนการอุทธรณfคำวินิจฉัยหรือคำสั่งของคณะกรรมการต%อศาลไว- การจะนำ

คดีมาสู-ศาลจะต-องปฏิบัติตามขั้นตอนนั้นก%อน เมื่อโจทกfมิได-ดำเนินการจึงไม%มีอำนาจฟ^อง

(ฎ.๑๑/๒๕๕๐) (ฎ.๑๙๒๐๕/๒๕๕๖)

• คู%สัญญาตกลงกันไว-ว%าหากมีข-อพิพาทเกิดขึ้นให-เสนอข-อพิพาทต%ออนุญาโตตุลาการ การท่ี

คู%สัญญาฝlายใดฟ^องคดีหากคู%สัญญาอีกฝlายหนึ่งเห็นว%าอีกฝlายหนึ่งไม%ปฏิบัติตามสัญญาโดยเสนอ

ต%ออนุญาโตตุลาการก็ชอบที่จะให-การโต-แย-งหรือยื่นคำร-องต%อศาลเพื่อทำการไต%สวนตาม พ.ร.บ.

อนุญาโตตุลาการฯ เมื่อจำเลยมิได-โต-แย-งหรือยื่นคำร-องถือว%าจำเลยได-สละสิทธิเกี่ยวกับข-อ

ส ัญญาเร ื ่อเสนอข-อพิพาทแก%อนุญาโตตุลาการ โจทกfจ ึงชอบที ่จะย ื ่นฟ^องต %อศาลได-

(ฎ.๖๓๓๕/๒๕๕๐)

• ไม%มีกฎหมายใดให-สิทธิแก%บุคคลภายนอกที่จะฟ^องขอให-ศาลพิพากษาเพิกถอนคำพิพากษาว%า

เปDนบุตรชอบด-วยกฎหมายและไม%เข -าข -อยกเว -นกรณีคำพิพากษาหรือคำสั ่งไม%ผ ูกพัน

บุคคลภายนอกถือไม%ได-ว%าโจทกfถูกโต-แย-งสิทธิจึงไม%มีอำนาจฟ̂อง (ฎ.๓๖๐๒/๒๕๕๖)

• โจทกfขายที่ดินและส%งมอบให-แก% ท. แล-วต%อมา ท. ได-สละการครอบครองให-แก%จำเลย แม-ก%อน

ฟ^องโจทกfกับ ท. จะได-ตกลงกันโดยโจทกfจะชำระค%าที่ดินคืนและให- ท. ส%งมอบที่ดินคืนแต%โจทกf

ก็ไม%ได-ปฏิบัติตามข-อตกลงการที่โจทกfฟ^องขับไล%จำเลยอ-างว%าเปDนที่ ส.ป.ก. ที่ตนได-รับอนุญาตให-

เข-าทำประโยชนf จึงเปDนการใช-สิทธิโดยไม%สุจริตโจทกfไม%มีอำนาจฟ̂อง (ฎ.๑๑๑๖๕/๒๕๕๘ (ญ))

• สิทธิเรียกร-องในอนาคตยังไม%มีการโต-แย-งสิทธิ โจทกfจึงไม%มีอำนาจฟ̂อง (ฎ.๙๓๓๗/๒๕๕๔)

• ผู-ซื้อฝากย%อมมีอำนาจฟ̂องขับไล%ผู-ขายฝากออกจากที่ดินที่ขายฝากได-เพราะกรรมสิทธิ์ตกอยู%กับผู-

ซื้อฝาก หากผู-ขายฝากขอไถ%ทรัพยfภายในกำหนดเวลาแต%ผู-ซื้อไม%ยอมให-ไถ% ผู-ขายฝากก็ชอบที่จะ

ฟ^องร-องให-ผู-ซ ื ้อฝากปฏิบัต ิตามสัญญา จึงไม%เก ี ่ยวกับอำนาจฟ^องขับไล%ของผู -ซ ื ้อฝาก

(ฎ.๒๔๙๘/๒๕๕๐)

• การซื้อขายที่ดินระหว%างโจทกfกับ ม. ตกเปDนโมฆะเพราะมิได-ทำตามแบบ แต%เมื่อที่ดินดังกล%าวมี

เพียงสิทธิครอบครองจึงสมบูรณfด-วยการส%งมอบการครอบครอง มิใช%เปDนการได-มาตามสัญญาซ้ือ

ขาย ม. จึงไม%มีหน-าที่ที่จะต-องไปจดทะเบียนโอนที่ดินให-แก%โจทกf โจทกfจึงไม%มีอำนาจฟ^องจำเลย

ซ ึ ่ ง เป Dนทายาทของ ม. เพ ื ่อให -ดำเน ินการเพ ิกถอนช ื ่อ ม. ออกจากท ี ่ด ินพ ิพาทได-

(ฎ.๑๒๔๙๗/๒๕๕๓, ๖๗๕/๒๕๕๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๒

• โจทกfเปDนผู-เช%าตึกแถวพิพาทแต%โจทกfยังมิได-เข-าครอบครองตึกแถว การที่จำเลยอยู%ในตึกแถวน้ัน

มิใช%เปDนการโต-แย-งสิทธิโจทกf เพราะจำเลยมิได-มีนิติสัมพันธfอันใดต%อโจทกf โจทกfจึงไม%มีอำนาจ

ฟ^องจำเลยโดยลำพัง (ฎ.๒๕๐๔/๒๕๕๑) (ผู-เช%าจะต-องขอให-ศาลหมายเรียกผู-ให-เช%าเข-ามาในคดี

ด-วยจึงจะมีอำนาจฟ̂องขับไล%จำเลย ฎ.๑๓๑๔๓/๒๕๕๗)

• การฟ^องเพื่อประโยชนfของผู-อื่นมิใช%เปDนการโต-แย-งสิทธิหรือหน-าที่ของตนตามกฎหมายแพ%ง ไม%มี

อำนาจฟ̂อง (ฎ.๒๑๕๓/๒๕๕๕)

• จำเลยเปDนผู-ประมูลได-ทรัพยfจากการขายทอดตลาดของเจ-าพนักงานบังคับคดีแต%จำเลยไม%ชำระ

เจ-าพนักงานบังคับคดีจึงนำทรัพยfออกขายใหม%ได-ราคาสูงสุดน-อยกว%าที่จำเลยประมูล จำเลยมี

หน-าที่ที่ต-องชำระส%วนที่ขาดตาม ปพพ. ม.๕๑๖ ถือเปDนการโต-แย-งสิทธิโจทกfซึ่งเปDนเจ-าหนี้ตาม

คำพิพากษา โจทกfจึงมีอำนาจฟ̂องจำเลยให-รับผิดในส%วนท่ีขาดได- (ฎ.๔๔๓๕/๒๕๕๕)

• โจทกfฟ^องนายอำเภอในตำแหน%งมิใช%เปDนการฟ^องในฐานะส%วนตัวได- (ฎ.๑๗๖๓/๒๕๕๕,

๑๔๕๙๖/๒๕๕๘)

• โจทกfได-สิทธิครอบครองมาโดยการครอบครองมิใช%เปDนการได-มาโดยนิติกรรมจำเลยจึงไม%มี

หน -าท ี ่ต -องส %งมอบหนังส ือร ับรองการทำประโยชนfแก %โจทก f โจทก fไม %ม ีอำนาจฟ^อง

(ฎ.๑๒๔๙๗/๒๕๕๓)

• บุคคลใดจำเปDนที่จะยื่นคำร-องขอต%อศาลจะต-องมีกฎหมายสนับสนุนว%าให-กระทำได- ที่ดินพิพาท

มีเพียงหนังสือรับรองการทำประโยชนfจึงไม%อาจครอบครองปรปnกษfได- มิใช%เปDนการยื่นคำร-องขอ

ศาลมีคำสั่งแสดงกรรมสิทธิโดยการครอบครองปรปnกษf จึงไม%อาจยื่นคำร-องเปDนคดีไม%มีข-อพิพาท

ได- (ฎ.๗๗๔๓/๒๕๕๕) (แม-มีผู -คัดค-านเข-ามาก็ไม%อาจดำเนินกระบวนพิจารณาอย%างคดีมีข-อ

พิพาทต%อไปได- ฎ.๑๗๔๐/๒๕๕๗)

• การยื ่นคำร-องขออย%างคดีไม%มีข-อพิพาทต%อศาลจะต-องมีกฎหมายสนับสนุนให-ทำได- การ

ครอบครองปรปnกษfรถยนตfไม%มีกฎหมายใดสนับสนุนให-ผู-ร-องยื่นคำร-องขอต%อศาลเปDนคดีไม%มีข-อ

พิพาทได- (๑๐๕๔๕/๒๕๕๓)

• การยื่นคำร-องขอให-ศาลมีคำสั่งแสดงว%าตนได-กรรมสิทธิ์ในบ-านพิพาทนั้นไม%มีกฎหมายรับรองให-

ทำได- (ฎ.๑๗๒๗/๒๕๕๑)

• ปnญหาว%าผู-ร-องมีสิทธิยื่นคำร-องขออย%างคดีไม%มีข-อพิพาทหรือไม%เปDนปnญหาข-อกฎหมายอันเกี่ยว

ด-วยความสงบเรียบร-อยของประชาชน (ฎ.๑๐๕๔๕/๒๕๕๓)

• การได-มาซึ่งกรรมสิทธ์ิในหุ-นโดยการครอบครองปรปnกษf ไม%มีกฎหมายสนับสนุนให-ย่ืนคำร-องขอ

ต%อศาลเปDนคดีไม%มีข-อพิพาทได- (ฎ.๗๖๓๑/๒๕๕๓)

• ศาลมีอำนาจยกฟ̂องในช้ันตรวจคำฟ̂องได- โดยไม%จำต-องรับฟ̂องไว-ก%อน (ฎ.๓๘๐๑/๒๕๕๕)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๓

• การที่บุคคลใดจะใช-สิทธิวางท%อน้ำ ท%อระบายน้ำ หรือสิ่งอื่นที่คล-ายกันในที่ดินของผู-อื่น ตาม

ปพพ. ม. ๑๓๕๒ บุคคลนั้นจะต-องยอมจ%ายค%าทดแทนตามสมควรให-แก%เจ-าของที่ดินเสียก%อน

หากบุคคลนั้นยังมิได-บอกกล%าวคำเสนอค%าทดแทนให-แก%เจ-าของที่ดิน ก็ย%อมไม%มีอำนาจฟ^อง

บังคับให-เจ-าของท่ีดินยินยอมให-ดำเนินการได- (ฎ.๓๔๕๓/๒๕๖๐)

• โจทกfเปDนผู-มีชื่อในโฉนดย%อมได-รับประโยชนfจากข-อสันนิษฐานว%าเปDนผู-มีสิทธิครอบครอง เม่ือ

จำเลยเข-าบุกรุกท่ีดินจึงเปDนการโต-แย-งสิทธิโจทกfโจทกfจึงมีอำนาจฟ̂อง ส%วนปnญหาว%าจำเลยจะได-

กรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษfหรือไม%จะต-องพิจารณาจากพยานหลักฐาน เมื่อขณะย่ืน

ฟ^องข-อเท็จจริงเกี่ยวกับการครอบครองปรปnกษfยังไม%ยุติอำนาจฟ^องของโจทกfย%อมมีอยู%บริบูรณf

ต้ังแต%ขณะย่ืนฟ̂องแล-ว (ฎ.๓๓๕๖/๒๕๖๐)

• โจทกfและจำเลยได-รับที่ดินพิพาทไว-แทน ว. และ พ. โจทกfและจำเลยจะต-องส%งให-แก% ว. และ พ.

ซ่ึงเปDนตัวการ โจทกfจึงไม%มีอำนาจฟ̂องให-จำเลยแบ%งท่ีดินพิพาทได- (ฎ.๓๔๘๐/๒๕๖๐)

• โจทกfจำเลยทำสัญญาซื้อขายกันเองซึ่งทำให-เชื่อว%าจำเลยสละเจตนาครอบครองที่ดินพิพาท

ให-แก%โจทกfโดยมีค%าตอบแทน ต%อมาจำเลยเข-ากรีดยางในที่ดินพิพาทและเอาน้ำยางไปจึงเปDน

การโต-แย-งสิทธิโจทกf โจทกfจึงมีอำนาจฟ^อง ส%วนสิทธิของโจทกfที่จะเข-าทำประโยชนfในที่ดิน

พิพาทได-หรือไม%ก็เปDนหน-าที ่ของคณะกรรมการการปฏิรูปที ่ดินเพื ่อเกษตรกรรมจะต-อง

ดำเนินการเพ่ือให-เปDนไปตามกฎหมายต%อไป (ฎ.๒๗๑๒/๒๕๖๐)

• แม-โจทกfครอบครองที่ดินพิพาทอยู%ก%อน แต%เมื่อต%อมาที่ดินเปDนเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

เมื่อสำนักงานการปฏิรูปที่ดินฯยังไม%ได-อนุญาตให-โจทกfหรือจำเลยเปDนผู-มีสิทธิเข-าทำประโยชนf

ในที่ดินพิพาท ทั้งสองฝlายจึงไม%มีฝlายใดเปDนผู-มีสิทธิเข-าทำประโยชนfในที่ดินพิพาทโดยชอบในอัน

ที่จะมีสิทธิปลดเปลืองการรบกวนการครอบครองของอีกฝlายหนึ่ง ไม%ใช%กรณีพิพาทระหว%าง

ราษฎรด-วยกันเอง ท้ังสองฝlายจึงไม%มีอำนาจฟ̂องหรือฟ̂องแย-ง (ฎ.๖๘๔๙/๒๕๖๐)

• โจทกfให-จำเลยถือกรรมสิทธิ์ที่ดินเฉพาะส%วนไว-แทนโจทกf โจทกfให-จำเลยไปกู-ยืมเงินเพื่อนำมา

ชำระค%าที่ดินบางส%วน จำเลยจึงได-กู-และจำนองที่ดินไว-กับบริษัท ท. ซึ่งถือว%าโจทกfเปDนตัวการไม%

เปpดเผยชื่อ เมื่อบริษัท ท. ได-ฟ^องให-จำเลยชำระหนี้เงินกู-และบังคับจำนองคดีถึงที่สุดแล-วอยู%

ระหว%างการบังคับคดี โจทกfจะฟ^องเรียกให-จำเลยโอนที่ดินคืนให-แก%โจทกfไม%ได-เพราะจะมีผลเปDน

การฟ^องทำลายสัญญากู-และสัญญาจำนองอันเปDนการทำให-เสื่อมเสียถึงสิทธิของบริษัท ท. ซ่ึง

เปDนบุคคลภายนอก อันเขามีต%อตัวแทนและเขาขวนขวายได-มาแต%ก%อนที่รู -ว%าเปDนตัวแทน

(ฎ.๗๗๙/๒๕๕๙)

• โจทกfซึ่งเปDนผู-จัดการมรดกมีอำนาจฟ^องจำเลยเพื่อนำทรัพยfมรดกที่จำเลยครอบครองไว-มาแบ%ง

แก%ทายาทได- เปDนการกระทำตามอำนาจหน-าท่ีของผู-จัดการมรดก (ฎ.๑๐๐๕/๒๕๕๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๔

• โจทกfเปDนผู-เช%าซื้อรถยนตfคันเกิดเหตุแม-โจทกfจะมิใช%ผู-มีกรรมสิทธิ์ในรถยนตfแต%โจทกfก็มีสิทธิ

ครอบครองใช-ประโยชนfรถยนตfและดูแลให-อยู%ในสภาพเรียบร-อย และหากชำระค%าเช%าซื้อครบ

ย%อมมีกรรมสิทธ์ิในรถยนตf หากรถยนตfเสียหายในระหว%างเช%าซ้ือก็ย%อมขาดประโยชนfและยังต-อง

รับผิดชำระค%าเช%าซื้อจนครบตามสัญญา เมื่อจำเลยขับรถชนรถโจทกf โจทกfจึงมีอำนาจฟ^องเรียก

ค%าเสียหาย (ฎ.๒๐๕๗/๒๕๕๙)

• โทษผิดวินัยตามข-อบังคับของจำเลยมี ๕ สถาน ซึ่งมิได-ระบุว%ามีการว%ากล%าวตักเตือนด-วย การท่ี

จำเลยว%ากล%าวตักเตือนโจทกfจึงถือไม%ได-ว%าเปDนการลงโทษโจทกf การว%ากล%าวตักเตือนเช%นนี้จึงยัง

ไม%เปDนการโต-แย-งสิทธิโจทกf (ฎ.๔๐๕๕-๔๐๕๖/๒๕๕๙)

• การร-องขอให-ศาลพิพากษาว%าเด็กเปDนบุตรนั้นไม%มีกฎหมายรับรองหรือสนับสนุนให-ทำได-ทั้งผู-

ร-องมิได-ร-องขอให-ศาลพิพากษาให-ผู-ร-องจดทะเบียนว%าเด็กเปDนบุตรเพื่อนำคำพิพากษาไปขอจด

ทะเบียนต%อนายทะเบียนตาม ปพพ. ม.๑๕๔๘ จึงชอบท่ีจะยกคำร-องขอ (ฎ.๕๖๖๐/๒๕๕๙ (ญ))

• การร-องขอจดทะเบียนรับเด็กเปDนบุตร ในกรณีที่เด็กหรือมารดาเด็กไม%ให-ความยินยอมหรือไม%

อาจให-ความยินยอมได-การจดทะเบียนเด็กเปDนบุตรต-องมีคำพิพากษาของศาลตาม ปพพ. ม.

๑๕๔๘ วรรคสามนั้น คำว%าไม%อาจให-ความยินยอมได- หมายถึง กรณีเด็กไม%อยู%ในภาวะที่จะให-

ความยินยอมได- เช%นเด็กไร-เดียงสาหรือเปDนคนวิกลจริต เปDนต-น หาใช%กรณีที่เด็กสิ้นสภาพบุคคล

แล-วไม% เมื่อไม%มีกฎหมายรับรองคุ-มครองสิทธิของผู-ร-องในอันที่จะนำคดีมาสู%ศาล ผู-ร-องย%อมไม%

อาจใช-สิทธิทางศาลได- (ฎ.๕๖๖๑/๒๕๕๙ (ญ))

• หนังสือสัญญาเช%ามีจำเลยเปDนผู-ให-เช%าและโจทกfที่ ๑ เปDนผู-เช%า เมื่อไม%ปรากฏหลักฐานว%า โจทกf

ที่ ๑ ได-รับมอบหมายจากโจทกfที่ ๒ ถึงที่ ๘ ให-มาทำสัญญาเช%ากับจำเลย โจทกfที่ ๒ ถึงที่ ๘ จึง

ไม%มีนิติสัมพันธfกับจำเลย เม่ือโจทกfที่ ๒ ถึงที่ ๘ ไม%มีหลักฐานการเช%าเปDนหนังสือลงลายมือช่ือ

จำเลยมาแสดงจึงไม%มีอำนาจฟ̂อง (ฎ.๘๐๔๓/๒๕๕๙)

• ผู-ร-องขัดทรัพยfอ-างว%าตนได-ครอบครองปรปnกษfที่ดินพิพาทตั้งแต%ก%อนที่โจทกfจะรับจำนองที่ดิน

พิพาท แต%ยังมิได-จดทะเบียนต%อพนักงานเจ-าหน-าที่ แต%ผู-ร-องมิได-บรรยายมาด-วยว%าโจทกfไม%ใช%

บุคคลภายนอกและรับจำนองโดยไม%สุจริต คดีจึงไม%มีประเด็นที่ผู -ร-องจะนำพยานเข-าสืบใน

ประเด็นดังกล%าวได-จึงต-องฟnงว%าโจทกfรับจำนองโดยสุจริต ตาม ปพพ. ม.๖ และเมื่อผู-ร-องยังมิได-

จดทะเบียนการได-มาต%อพนักงานเจ-าหน-าที ่ ผ ู -ร -องจึงไม%อาจยกข้ึนต%อสู - โจทกfซ ึ ่งเปDน

บุคคลภายนอกผู-ได-สิทธิมาโดยสุจริตเสียค%าตอบแทนและจดทะเบียนสิทธิโดยสุจริตแล-วได-

(ฎ.๑๐๑๕๐/๒๕๕๙)

• โจทกfมีอำนาจฟ^องจำเลยในฐานะทายาทโดยธรรมของ ส. ขอให-เพิกถอนการสละมรดกของ ส.

เพราะเปDนทางทำให-โจทกfซ่ึงเปDนเจ-าหน้ีเสียเปรียบได- (ฎ.๑๐๘๑๐/๒๕๕๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๕

• โจทกfเปDนผู-ซื้อที่ดินพิพาทจากนาย อ. แม-มิได-จดทะเบียนแต%เมื่อที่ดินมีเพียงสิทธิครอบครองและ

ได-ส%งมอบแก%กันแล-วโจทกfจึงเปDนเจ-าของที่ดินการที่ อ. โอนขายที่ดินแก%จำเลยที่ ๑ จึงไม%มี

อำนาจทำได-ต%อมาจำเลยที่ ๑ นำไปจำนองแก% บ. หลังจากนั้น บ. โอนการจำนองไปยังจำเลยท่ี

๒ ย%อมเปDนการโต-แย-งสิทธิโจทกfในที่ดินพิพาทอยู%ในตัวโดยจำเลยทั้งสองไม%จำต-องเข-าไป

เกี่ยวข-องกับที่ดิน โจทกfมีอำนาจฟ^องขอให-เพิกถอนนิติกรรมการซื้อขายและการจดทะเบียน

จำนองได- (ฎ.๕๖๐๒/๒๕๕๘)

• คดีนี้โจทกfเปDนลูกหนี้ตามคำพิพากษาในคดีเดิมจำเลยเปDนผู-ประมูลซื้อทรัพยfที่ขายทอดตลาดใน

คดีเดิมซึ่งเปDนการนำออกขายครั้งแรกได- แต%จำเลยไม%ชำระจึงได-มีการขายทอดตลาดอีกครั้งซ่ึง

จำเลยจะต-องรับผิดในส%วนขาด แต%การขายทอดตลาดในครั้งแรกได-ราคาสูงกว%าจำนวนที่โจทกf

ซึ่งเปDนลูกหนี้ตามคำพิพากษาในคดีเดิมจะต-องชำระหนี้ตามคำพิพากษา โจทกfย%อมมีสิทธิได-รับ

เงินส%วนที่เหลือจากการชำระหนี้คืน การที่จำเลยไม%ยอมชำระส%วนที่ขาดย%อมเปDนการโต-แย-งสิทธิ

โจทกf แม-เจ-าพนักงานบังคับคดีจะไม%ฟ̂องจำเลยโจทกfก็มีอำนาจฟ̂อง (ฎ.๖๖๖๒/๒๕๕๘)

• เมื ่อการโอนหุ-นเปDนไปโดยชอบ การที่จำเลยไม%ยอมจดทะเบียนแก-ไขการโอนหุ-นลงในสมุด

ทะเบียนผู-ถือหุ-นตามที่ทนายโจทกfมีหนังสือแจ-ง ย%อมเปDนการโต-แย-งสิทธิโจทกf โจทกfจึงมีอำนาจ

ฟ̂อง (ฎ.๙๔๘๓/๒๕๔๘)

• คดีนี้โจทกfเปDนผู-เช%าซื้อได-โอนสิทธิการเช%าซื้อให- บ. โดยที่บริษัท ง. ซึ่งเปDนผู-ให-เช%าซื้อไม%ได-ตกลง

ด-วย จึงไม%ชอบและไม%มีผลผูกพันบริษัท ง. ทำให-โจทกfต-องรับผิดตามสัญญาเช%าซื้อเช%นเดิม ซ่ึง

หากชำระค%าเช%าซื้อครบถ-วนโจทกfก็จะเปDนผู-มีกรรมสิทธิ์ในรถที่เช%าซื้อ การที่ บ. ครอบครองรถ

ไว-เปDนแต%เพียงการครอบครองแทนโจทกf โจทกfจึงยังเปDนผู-มีส%วนได-เสียในรถที่เช%าซื้อขณะทำ

สัญญาประกันภัย สัญญาประกันระหว%างโจทกfกับจำเลยจึงมีผลผูกพันเมื่อรถที่เช%าซื้อสูญหาย

โจทกfจึงมีอำนาจฟ̂องเรียกค%าสินไหมทดแทนจากจำเลยได- (ฎ.๑๓๐๗๑/๒๕๕๘)

• ไม%มีกฎหมายสนับสนุนให-ผู-ร-องยื่นคำร-องขอต%อศาลให-รับรองสิทธิในภาระจำยอมได- ผู-ร-องจึงไม%

มีอำนาจย่ืนคำร-องขอ (ฎ.๑๓๒๘๗/๒๕๕๘)

มาตรา ๕๗

• คดีนี้โจทกfจำเลยฟ^องหย%าศาลพิพากษาให-หย%าโดยจำเลยขาดนัด เมื่อศาลพิพากษาให-หย%าแล-ว

โจทกfไปจดทะเบียนสมรสกับผู-ร-องสอด ต%อมาจำเลยขอให-พิจารณาคดีใหม%ศาลชั้นต-นอนุญาต

ในระหว%างพิจารณาคดีใหม%ผู-ร-องยื่นคำร-องสอดศาลฎีกาวินิจฉัยว%า คำพิพากษาของศาลที่ให-

โจทกfจำเลยหย%าขาดจากกันมีผลผูกพันเฉพาะโจทกfกับจำเลยซึ่งเปDนคู%ความในคดี ไม%มีผลต%อผู-

ร-องสอดซึ่งเปDนบุคคลนอกคดีด-วย ทั้งในระหว%างการพิจารณาคดีใหม%โจทกfถึงแก%ความตายย%อม

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๖

ทำให -การสมรสส ิ ้นส ุด ผ ู - ร -องสอดม ิได -ถ ูกกระทบส ิทธ ิจ ึ งไม %ม ีส ิทธ ิย ื ่นคำร -องสอด

(ฎ.๑๒๕๐๑/๒๕๕๘)

• จำเลยซึ่งศาลมีคำสั่งอนุญาตให-โจทกfถอนฟ^องแล-วย%อมเปDนบุคคลนอกคดีมีสิทธิร-องสอดเข-ามา

ในคดีได- (ฎ.๖๗๙/๒๕๐๖)

• ผู-ร-องสอดเปDนจำเลยที่ ๓ ในคดีอยู%แล-วมิใช%บุคคลนอกคดีจึงไม%อาจร-องสอดเขามาในคดีได-

(ฎ.๗๗๐๙/๒๕๔๔)

• จำเลยที่ ๑ ขาดนัดศาลก็ยังคงพิจารณาคดีสำหรับจำเลยที่ ๑ อยู%จำเลยที่ ๑ ยังเปDนคู%ความในคดี

มิใช%บุคคลนอกคดีที่จำเลยที่ ๒ จะขอให-เรียกเข-ามาในคดีด-วยการร-องสอดตาม ป.วิ.พ. ม.๕๗(๓)

ได- (ฎ.๕๔๖๓/๒๕๓๔)

• ผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดอ-างว%า ที่ดินที่ ด. นำไปขอออกโฉนดเปDนของผู-ร-องสอด ด. ไม%มีสิทธิ

นำไปขอออกโฉนดและนำไปจำนองต%อโจทกf เปDนการตั้งสิทธิเข-ามาเปDนคู%ความฝlายที่สามเปDน

ปฏิปnกษfกับโจทกfและจำเลยในคดีนี้จึงเปDนคำฟ̂อง เมื่อผู-ร-องได-ฟ̂องโจทกfเปDนเรื่องเดียวกันไว-แล-ว

และคดีน้ันยังอยู%ระหว%างการพิจารณา คำร-องสอดจึงเปDนฟ̂องซ-อน (ฎ.๒๘๕๘/๒๕๕๖)

• คำร-องสอดที่มิใช%เปDนการเสนอข-อหาต%อศาลเพื่อบังคับโจทกfแต%เปDนการขอเข-ามาเปDนจำเลยร%วม

จึงไม%ใช%คำฟ̂อง (ฎ.๖๒๗๙/๒๕๔๘)

• ที่ดินทั้งสองแปลงที่โจทกfนำวัดรุกล้ำเปDนแปลงเดียวกันกับที่โจทกfและจำเลยพิพาทกันในคดี ผู-

ร-องสอดจึงมีความจำเปDนที่จะร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความในคดีเพื่อยังให-ได-รับความรับรอง

คุ-มครองหรือบังคับตามสิทธิของตนท่ีมีอยู% (ฎ.๔๔๑๙/๒๕๕๖)

• ผู-ร-องยื ่นคำร-องสอดอ-างว%าผู -ร-องได-ซื ้อและเปDนเจ-าของรถพิพาทขอให-โจทกfและจำเลยจด

ทะเบียนโอนรถพิพาทให-กับผู-ร-อง อันเปDนกรณีที่ผู-ร-องยื่นคำร-องเข-ามาเปDนคู%ความฝlายที่สามและ

คำร-องสอดดังกล%าวถือเปDนคำฟ^อง ดังนี้ เมื่อก%อนที่ผู-ร-องยื่นคำร-องสอดผู-ร-องได-ฟ^องโจทกfและ

จำเลยในคดีนี้ขอให-จดทะเบียนโอนรถพิพาทให-กับผู-ร-องโดยมีข-ออ-างอย%างเดียวกัน และคดี

ดังกล%าวอยู%ระหว%างการพิจารณาคำร-องสอดของผู-ร-องจึงเปDนฟ̂องซ-อน (ฎ.๑๒๒/๒๕๔๒)

• แม-คดีก%อนโจทกfจะได-ยื่นฟ^องจำเลยที่ ๒ ไว-ก%อนแล-วและคดีอยู%ระหว%างการพิจารณา แต%เมื่อคดี

นี้โจทกfมิได-ฟ^องจำเลยที่ ๒ แต%การที่จำเลยที่ ๒ เข-ามาเปDนคู%ความในคดีก็เนื่องมาจากศาล

หมายเรียกให-เข-ามา จึงมิใช%กรณีที่โจทกfฟ^องจำเลยที่ ๒ ในระหว%างที่คดีก%อนอยู%ระหว%างการ

พิจารณาฟ̂องโจทกfสำหรับจำเลยท่ี ๒ ไม%เปDนฟ̂องซ-อน (ฎ.๑๓๓๗/๒๕๑๙)

• คำร-องสอดที่มีลักษณะเปDนคำให-การผู-ร-องสอดจะต-องแสดงโดยชัดแจ-งว%าจะยอมรับหรือปฏิเสธ

ข-ออ-างตามฟ^องโจทกfทั้งสิ้นหรือแต%บางส%วนรวมทั้งเหตุแห%งการนั้นด-วยตามมาตรา ๑๗๗ วรรค

สอง (ฎ.๓๖๓๒/๒๕๕๔) คดีนี ้โจทกfฟ^องขับไล%จำเลยผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดอ-างว%าตนได-

ครอบครองปรปnกษfที่ดินพิพาท อันเปDนการร-องสอดเข-ามาเพื่อให-ได-รับความรับรองคุ-มครองหรือ

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๗

บังคับตามสิทธิของตนท่ีมีอยู% ตามมาตรา ๕๗(๑) แม-จะขอเข-ามาเปDนจำเลยร%วมก็ตาม ถือเสมือน

หน่ึงว%าผู-ร-องได-ฟ̂องหรือถูกฟ̂องเปDนคดีเร่ืองใหม% ตามมาตรา ๕๘

• คำร-องสอดของผู-ร-องที่ขอเข-ามาเปDนคู%ความฝlายที่สามอันมีลักษณะเปDนคำให-การเมื่อมิได-แสดง

โดยชัดแจ-งว%าจะยอมรับหรือปฏิเสธข-ออ-างตามฟ^องของโจทกfรวมทั้งเหตุแห%งการนั้น จึงเปDนคำ

ร-องสอดท่ีไม%ชอบ ศาลไม%รับคำร-องสอด (ฎ.๓๒๖๑/๒๕๔๑)

• การที่จะอนุญาตให-บุคคลภายนอกเข-ามาเปDนคู%ความในคดีด-วยการร-องสอดหรือไม%ย%อมอยู%ใน

ดุลยพินิจของศาล มิใช%บทบังคับ (ฎ.๔๙๐๖/๒๕๔๙, ๘๘๑๘/๒๕๕๑)

• การที่ผู-ร-องสอดจะร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความในคดีจะต-องเปDนกรณีที่ผู-ร-องมีส%วนได-เสียในคดี

และมีเหตุสมควรอนุญาตให-ผู-ร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความในคดี (ฎ.๑๓๘๙/๒๕๕๔)

• แต%หากเปDนกรณีที่กฎหมายให-สิทธิแก%บุคคลภายนอกที่จะร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความในคดีได-

ศาลจะใช-ดุลพินิจไม%อนุญาตไม%ได- (ฎ.๕๔๒๔/๒๕๔๑)

• แม-โจทกfจะไม%มีอำนาจฟ̂องแต%เมื่อคำร-องสอดเปDนการร-องสอดเข-ามาเพื่อยังให-ได-รับความรับรอง

คุ-มครองหรือบังคับตามสิทธิของตนที่มีอยู% มิได-เปDนการร-องสอดตามมาตรา ๕๗(๒) ผู-ร-องสอดจึง

ร-องสอดเข-ามาในคดีได- (ฎ.๑๔๘/๒๕๒๒ (ญ)) (แต%หากเปDนการร-องสอดตามมาตรา ๕๗(๒) เม่ือ

โจทกfไม%มีอำนาจฟ̂องคำร-องสอดย%อมตกไปด-วย)

• คดีนี้โจทกfขอให-ศาลหมายเรียกโจทกfร%วมเข-ามาในคดีตามมาตรา ๕๗(๓) ซึ่งถือเสมือนหนึ่งว%า

โจทกfร%วมได-ฟ^องเปDนคดีเร่ืองใหม%ตามมาตรา ๕๘ แม-จะปรากฏว%าโจทกfไม%มีอำนาจฟ^อง โจทกf

ร%วมก็เข-ามาในคดีได- (ฎ.๕๓๑/๒๕๕๖)

• การร-องสอดตามมาตรา ๕๗(๑) มีอยู% ๒ กรณีคือ ยื่นคำร-องสอดในระหว%างพิจารณาซึ่งจะต-อง

ยื่นก%อนศาลชั้นต-นมีคำพิพากษา และกรณีที่สอง คือยื่นคำร-องสอดในชั้นบังคับคดีกรณีที่ตนมี

สิทธิเรียกร-องเกี่ยวด-วยการบังคับคดี จะต-องยื่นก%อนการบังคับคดีเสร็จลง เมื่อปรากฏว%าการ

บังคับคดีเสร็จลงแล-วจึงไม%อาจร-องสอดเข-ามาในช้ันน้ีได- (ฎ.๑๕๓๒๙/๒๕๕๗)

• โจทกfฟ^องว%าจำเลยขายฝากที่ดินพิพาทไว-แก%โจทกfแล-วไม%ไถ%คืนภายในกำหนด ขอให-ขับไล%จำเลย

และบริวารออกจากท่ีดินพิพาท ผู-ร-องสอดย่ืนคำร-องว%า ผู-ร-องสอดเปDนสามีของจำเลย จำเลยขาย

ฝากที่ดินพิพาทซึ่งเปDนสินสมรสโดยมิได-รับความยินยอมจากผู-ร-องสอด ขอให-เพิกถอนนิติกรรม

ขายฝาก ดังนี้ แม-ศาลพิพากษาให-ขับไล%จำเลยและบริวารก็ไม%กระทบสิทธิของผู-ร-องสอดในฐานะ

คู%สมรสที่ยังคงมีอยู%ในกรณีการขายฝากที่ดินพิพาทระหว%างโจทกfกับจำเลยตามที่ผู-ร-องสอดอ-าง

สิทธิของผู-ร-องสอดมีอยู%เพียงใดก็คงมีอยู%เพียงนั้น คำร-องของผู-ร-องสอดไม%ต-องด-วย ป.วิ.พ.

มาตรา ๕๗ (๑) ผ ู - ร -องสอดจ ึงไม %ม ีส ิทธ ิท ี ่จะร -องสอดเข -ามาเป Dนค ู %ความฝ lายท ี ่สาม

(ฎ.๕๒๕๗/๒๕๕๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๘

• โจทกfยื่นฟ^องต%อศาลจังหวัดลพบุรีขอให-ขับไล%จำเลยออกจากที่ดินพิพาท จำเลยให-การว%า จำเลย

อยู%ในที่ดินดังกล%าวโดยอาศัยสิทธิของผู-ร-องสอด ซึ่งถือไม%ได-ว%าจำเลยต%อสู-กรรมสิทธิ์จึงเปDนคดีไม%

มีทุนทรัพยf แต%เมื่อผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดโดยอ-างว%า ที่ดินพิพาทเปDนของผู-ร-องสอด มอบหมาย

ให-จำเลยดูแลทำประโยชนfตลอดมาผู-ร-องสอดมีความจำเปDนที่จะต-องขอเข-ามาเปDนคู%ความในคดี

ตามป.วิ.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ขอให-พิพากษาห-ามโจทกfเข-าเกี่ยวข-องหรือกระทำการใด ๆ หรืออ-าง

สิทธิในที่ดินพิพาท ศาลจังหวัดลพบุรีมีคำสั่งอนุญาต คำร-องสอดของผู-ร-องสอดถือเสมือนเปDน

คำให-การและฟ^องแย-งโจทกfอยู%ในตัว จึงมีผลเปลี่ยนคดีจากคดีไม%มีทุนทรัพยfเปDนคดีที่มีทุนทรัพยf

เมื่อที่ดินพิพาทมีราคา ๒๒๕,๐๐๐ บาท ซึ่งไม%เกิน ๓๐๐,๐๐๐ บาท จึงอยู%ในอำนาจของศาล

แขวงลพบุรีที่จะพิจารณาพิพากษาตามพระธรรมนูญศาลยุติธรรม มาตรา ๑๗ ประกอบมาตรา

๒๕ (๔) ศาลจังหวัดลพบุรีจึงไม%มีอำนาจพิจารณาพิพากษา ชอบที่จะมีคำสั่งให-โอนคดีไปยังศาล

แขวงลพบุรีตามพระธรรมนูญศาลยุติธรรม มาตรา ๑๖ วรรคส่ี ผู-ร-องสอดตาม ป.วิ.พ. มาตรา

๕๗ (๑) มีสิทธิเสมือนหนึ่งว%าตนได-ฟ^องหรือถูกฟ^องเปDนคดีเรื่องใหม%ตามมาตรา ๕๘ จึงถือได-ว%าผู-

ร-องสอดได-ถูกโจทกfฟ^องเปDนจำเลยร%วมกับจำเลยด-วย ทั้งคดีระหว%างโจทกfและผู-ร-องสอดเปDนคดี

ฟ^องเรียกอสังหาริมทรัพยfซึ่งมาตรา ๑๔๒ (๑) บัญญัติว%า ให-พึงเข-าใจว%าเปDนประเภทเดียวกับ

ฟ̂องขอให-ขับไล% ดังนั้น หากศาลแขวงลพบุรีพิพากษาว%าโจทกfเปDนผู-มีสิทธิครอบครองที่ดินพิพาท

ศาลแขวงลพบุรีย%อมมีอำนาจพิพากษาให-ขับไล%ผู-ร-องสอดและจำเลยซึ่งเปDนบริวารของผู-ร-องสอด

ได- การที่ศาลแขวงลพบุรีมีคำสั่งไม%รับโอนคดีนี้ไว-พิจารณา จึงเปDนคำสั่งที่ไม%ชอบด-วยกฎหมาย

(ฎ.๑๙๖๕/๒๕๕๐)

• พ.ร.บ.ลักษณะปกครองท-องที่ ฯ มาตรา ๕ ข-อ ๑๔ บัญญัติให-ผู-จัดการปกครองศาลเจ-ามีอำนาจ

และหน-าที่จัดการทั่วไปในกิจการเพื่อประโยชนfแก%ศาลเจ-าโดยฐานะและกาลอันสมควร และมี

อำนาจหน-าที่เข-าเปDนโจทกfหรือจำเลยในอรรถคดีทั้งแพ%งและอาญาอันเกี่ยวด-วยเรื่องศาลเจ-าทุก

ประการ ผู-ร-องสอดจึงมีอำนาจดำเนินคดีในฐานะเปDนคู%ความตามกฎหมายได-ตามบทบังคับแห%ง

กฎเสนาบดีดังกล%าว แต%อย%างไรก็ตามการที่ผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดว%า โจทกfทั้งสองและผู-ถือ

กรรมสิทธิ์รวมยกที่ดินพิพาทให-แก%ผู-ร-องสอดแล-ว ผู-ร-องสอดเข-าครอบครองทำประโยชนfในที่ดิน

พิพาทโดยสงบ เปpดเผยด-วยเจตนาเปDนเจ-าของเกินกว%า ๑๐ ปt ที่ดินพิพาทจึงตกเปDนกรรมสิทธ์ิ

ของผู-ร-องสอดเปDนการกล%าวอ-างข-อพิพาทด-วยกรรมสิทธิ์ คำฟ^องของโจทกfทั้งสองที่ขอให-บังคับ

จำเลยและบริวารรื้อถอนสิ่งปลูกสร-างและขนย-ายทรัพยfสินออกไปจากที่ดินพิพาท ย%อมมีผล

กระทบกระเทือนต%อสิทธิของผู-ร-องสอด คำร-องสอดของผู-ร-องสอดดังกล%าวจึงเปDนคำร-องสอดเข-า

เปDนคู%ความเพื่อให-ได-รับความรับรอง คุ-มครองสิทธิหรือบังคับตามสิทธิของตนที่มีอยู%ตาม ป.วิ.พ.

มาตรา ๕๗ (๑) แม-คำร-องสอดจะกล%าวว%าขอเข-าเปDนคู%ความร%วมก็ตาม และผู-ร-องสอดมีสิทธิ

เสมือนหนึ่งว%าตนถูกฟ̂องเปDนคดีเรื่องใหม%ดังบัญญัติไว-ในมาตรา ๕๘ วรรคหนึ่ง คำร-องสอดของผู-

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๓๙

ร-องถือเปDนคำให-การตาม ป.วิ.พ. มาตรา ๑๗๗ วรรคสอง ซึ่งได-แสดงโดยชัดแจ-งว%าผู-ร-องสอด

ปฏิเสธข-ออ-างของโจทกfทั้งสิ้น รวมทั้งเหตุแห%งการนั้นแล-ว คำร-องสอดจึงชอบด-วยกฎหมาย

(ฎ.๓๖๓๒/๒๕๕๔)

• ในกรณีที่ผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความฝlายที่สามซึ่งมีลักษณะเปDนคำฟ^องโจทกfจึง

ต-องยื่นคำให-การแก-คำร-องสอดจึงสามารถฟ^องแย-งผู-ร-องสอดได- การอุทธรณfของผู-ร-องสอดจะ

อุทธรณfได-เฉพาะประเด็นตามคำร-องสอดและฟ^องแย-ง ผู-ร-องสอดจะยกข-อต%อสู-ระหว%างโจทกfกับ

จำเลยข้ึนต%อสู-หาได-ไม% (ฎ.๙๗๔๐/๒๕๕๘)

• ที่ดินเปDนสินสมรสระหว%างผู-ร-องกับ ส. เมื่อจดทะเบียนหย%ากันผู-ร-องได-ครอบครองปรปnกษfส%วน

ของ ส. และศาลชั้นต-นมีคำสั่งว%าผู-ร-องได-กรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf ผู-คัดค-านเปDน

เพียงเจ-าหนี้ตามคำพิพากษาของ ส. ในคดีอื่นไม%ใช%เจ-าของกรรมสิทธิ์ที่ดินจึงไม%ใช%ผู-มีส%วนได-เสีย

ผู-คัดค-านไม%อาจคัดค-านเข-ามาในคดีได- อีกทั้งแม-ผู-คัดค-านจะอ-างว%าตนมีสิทธิเรียกร-องเกี่ยวเนื่อง

ด-วยการบังคับคดี แต%เมื่อผู-คัดค-านมิใช%เจ-าของกรรมสิทธิ์ที่ดินจึงไม%อาจร-องสอดเข-ามาในช้ัน

บังคับคดีได- (ฎ.๑๓๘๒๕/๒๕๕๘)

• ผู-ร-องสอดเปDนเจ-าของที่ดินหมายเลข ๖ แต%คดีที่โจทกfพิพาทกับจำเลยเปDนที่ดินหมายเลข ๕ แม-

ขณะโจทกfนำวัดจะนำชี้อ-างว%าที่ดินหมายเลข ๖ เปDนของโจทกfด-วย หากผู-ร-องสอดเห็นว%าเปDน

การโต-แย-งสิทธิผู-ร-องสอด ผู-ร-องสอดก็ชอบที่จะฟ^องโจทกfเปDนคดีเรื่องใหม% ผู-ร-องสอดไม%มีสิทธิ

ร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความฝlายท่ีสาม (ฎ.๔๔๗๗/๒๕๒๙)

• โจทกfฟ̂องขอให-เพิกถอนการจดทะเบียนคณะกรรมการสหภาพแรงงานของธนาคารผู-ร-อง จำเลย

ให-การและฟ^องแย-งขอให-เพิกถอนการจดทะเบียนคณะกรรมการของผู-ร-อง ผลของคำขอของ

โจทกfและจำเลยย%อมกระทบต%อสิทธิของผู-ร-องอันทำให-ผู-ร-องต-องเลือกตั้งคณะกรรมการของผู-

ร-องใหม%ผู-ร-องจึงร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความฝlายท่ีสามได- (ฎ.๑๔๓๘/๒๕๕๖)

• โจทกfฟ^องขอให-จำเลยจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินเฉพาะส%วนให-แก%โจทกf ผู-ร-องเปDนเพียง

เจ-าหนี้ตามคำพิพากษาของจำเลยในคดีอื่นมิใช%เจ-าของที่ดิน และผู-ร-องได-ยึดที่ดินพิพาทไว-โดย

โจทกfมิได-ยื่นคำร-องขัดทรัพยf ผู-ร-องย%อมสามารถดำเนินการบังคับคดีต%อไปได- ไม%มีความจำเปDนท่ี

จะร-องสอดเข-ามาในคดีตามมาตรา ๕๗(๑) (ฎ.๑๐๔๐๔/๒๕๕๖)

• คดีนี้โจทกfฟ^องขับไล%จำเลยจำเลยมิได-ต%อสู-กรรมสิทธิ์ การที่ผู-ร-องสอดสอดยื่นคำร-องสอดอ-างว%า

ตนได-กรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf ขอให-พิพากษาว%าที่ดินพิพาทเปDนของผู-ร-องสอดเปDน

การโต-แย-งกรรมสิทธิ์กับโจทกfทั้งสิ้นไม%เกี่ยวกับคดีนี้ ผู-ร-องมีสิทธิอยู%อย%างไร ก็คงมีสิทธิอยู%อย%าง

นั้นหากศาลพิพากษาให-ขับไล%จำเลยก็ไม%กระทบถึงสิทธิของผู-ร-องสอด จึงไม%มีความจำเปDนที่ผู-

ร-องสอด จะร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความในคดี (ฎ.๖๗๕๗/๒๕๔๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๐

• คดีนี้ผู-ร-องยื่นคำร-องร-องขอให-ศาลสั่งตั้งผู-ร-องเปDนผู-จัดการมรดก ผู-ร-องสอดจะยื่นคำร-องสอดว%าผู-

ร-องเปDนเจ-าของที่ดินมิได-เพราะผลแห%งคดีไม%กระทบถึงสิทธิผู-ร-องสอดผู-ร-องมีสิทธิในที่ดินอยู%

อย%างไรก็คงมีอยู%อย%างน้ัน (ฎ.๗๙๑๐/๒๕๔๔)

• ผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดในชั้นบังคับคดีอ-างว%าโจทกfนำเช็คมาฟ^องจำเลยเปDนคดีน้ีเกิดจากการ

คบคิดสมยอมกันระหว%างโจทกfกับจำเลย เปDนกรณีที่ผู-ร-องตั้งข-อพิพาทกับโจทกfและจำเลยใน

เรื่องมูลหนี้ตามคำพิพากษาซึ่งต-องยื่นคำร-องสอดก%อนศาลชั้นต-นจะมีคำพิพากษา กรณีมิใช%การ

ร-องสอดเก่ียวเน่ืองกับการบังคับคดี ผู-ร-องจึงไม%อาจท่ีจะร-องสอดได- (ฎ.๑๘๓๘๘/๒๕๕๖)

• ผู-ร-องเปDนผู-รับโอนสิทธิเรียกร-องค%าทดแทนตามคำพิพากษาเปDนผู-มีส%วนได-เสียในการบังคับคดี

และถูกโต-แย-งสิทธิในการที่โจทกfขอรับเงินที่จำเลยนำมาวางศาลชอบท่ีจะร-องเข-ามาในชั้นบังคับ

คดีได- ตามมาตรา ๕๗(๑) เพราะผู-ร-องมีสิทธิเรียกร-องเกี่ยวเนื่องด-วยคำพิพากษาหรือคำสั่ง (ฎ.

๓๗๒๖/๒๕๕๓)

• คดีนี้ผู-ร-องได-กรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทโดยการครอบครองปรปnกษf แต%ยังไม%สามารถจดทะเบียนได-

เพราะ ผู-ร-องสอดซึ่งเปDนโจทกfฟ^องจำเลยในอีกคดีหนึ่งได-ดำเนินการบังคับคดีโดยการยึดที่ดิน

พิพาทไว-แล-ว ต%อมาเมื่อผู-ร-องได-ยื่นคำร-องขัดทรัพยfเข-าไปในคดีที่ผู-ร-องสอดเปDนโจทกf ผู-ร-องสอด

จึงเปDนผู-มีส%วนได-เสียในการบังคับคดีและถูกโต-แย-งสิทธิจึงร-องสอดเข-ามาในชั้นบังคับคดีในคดีท่ี

ผู-ร-องย่ืนคำร-องขอให-ศาลส่ังว%าตนได-กรรมสิทธ์ิโดยการครอบครองปรปnกษfได- (ฎ.๓๑๓๘/๒๕๕๙)

• หากคำร-องสอดมีลักษณะเปDนการขอกันส%วน จะต-องย่ืนคำร-องขอกันส%วนจะร-องสอดในช้ันบังคับ

คดีไม%ได- (ฎ.๖๕๗๐/๒๕๕๐)

• จำเลยร%วมเปDนหุ-นส%วนผู-จัดการของห-างโจทกfจำเลยร%วมจึงต-องรับผิดในบรรดาหนี้สินของห-าง

โจทกfโดยไม%จำกัดจำนวน จำเลยร%วมจึงเปDนผู-มีส%วนได-เสียในผลแห%งคดีโดยตรงในคดีที่โจทกfถูก

จำเลยฟ̂องแย-งให-รับผิดตามสัญญา (ฎ.๒๗๐/๒๕๕๒)

• โจทกfทั้งสองฟ^องคดีโดยพลการ โจทกfร%วมทั้งสี่ซึ่งเปDนเจ-าของรวม จึงเปDนผู-มีส%วนได-เสียในฐานะ

เจ-าของกรรมสิทธิ์รวมกับโจทกfทั้งสอง จึงเปDนกรณีที่โจทกfร%วมทั้งสี่ร-องสอดเข-ามาด-วยความ

สมัครใจเอง เพราะตนเปDนผู -มีส%วนได-เสียตามกฎหมายในผลแห%งคดี ตามมาตรา ๕๗(๒)

(ฎ.๒๖๖๒/๒๕๕๐)

• จำเลยยื่นคำให-การและฟ^องแย-งขอให-ยกฟ^องโจทกfและให-โจทกfยอมรับชำระหนี้ส%วนที่ขาดและ

จดทะเบียนไถ%ถอนจำนอง จำเลยร%วมยื่นคำร-องสอดอ-างว%า ตนเปDนเจ-าของที่ดินที่จำนองเปDน

ประกันหนี้จำเลยเปDนผู-มีส%วนได-เสียในผลแห%งคดีในอันที่จะให-โจทกfจดทะเบียนไถ%ถอนจำนอง

ที่ดินเมื่อจำเลยชำระหนี้ ขอเข-าเปDนจำเลยร%วมตามมาตรา ๕๗(๒) จึงชอบที่จะรับคำร-องสอดไว-

พิจารณา (ฎ.๖๑๔๖/๒๕๕๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๑

• คำร-องสอดที่อ-างว%าได-ร%วมครอบครองปรปnกษfกับจำเลยเปDนเวลาสิบปtจนได-กรรมสิทธิ์ ซึ่งมี

ลักษณะเปDนเจ-าของที่ดินพิพาทเช%นเดียวกับจำเลย ผู-ร-องสอดจึงเปDนผู-มีส%วนได-เสียในผลแห%งคดี

ตามมาตรา ๕๗(๒) (ฎ.๔๒๒๓/๒๕๓๓)

• คดีนี้โจทกfกับจำเลยพิพาทกันว%าทางพิพาทซึ่งอยู%ในที่ดินของจำเลยเปDนทางภาระจำยอมหรือไม%

มิได-พิพาทกันในเรื่องกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครอง แม-จำเลยจะนำชี้เขตที่ดินในการทำแผนท่ี

รุกล้ำเข-าไปในที่ดินจำเลยร%วมและอ-างว%าเปDนของจำเลย ก็เปDนกรณีที่จำเลยร%วมถูกโต-แย-งสิทธิใน

การเปDนเจ-าของท่ีดิน ซ่ึงมิได-เปDนข-อพิพาทระหว%างโจทกfและจำเลยในคดีน้ี โจทกfจึงไม%มีสิทธิท่ีจะ

ขอให-เรียกจำเลยร%วมเข-ามาในคดี การที่ศาลชั้นต-นหมายเรียกจำเลยร%วมเข-าในคดีจึงเปDนการไม%

ชอบ (ฎ.๑๑๑๔/๒๕๔๐)

• การที่จำเลยทั้งสองยื่นคำร-องขอให-ศาลหมายเรียกจำเลยร%วมซึ่งเปDนผู-รับประกันภัยเข-ามาเปDน

คู%ความในคดี หากจำเลยแพ-คดีก็จะใช-สิทธิไล%เบี้ยเอากับจำเลยร%วม ตามมาตรา ๕๗(๓) (ก) อัน

เปDนการเข-ามาในคดีในฐานะผู-รับประกันภัยตามสัญญาประกันภัย ระหว%างจำเลยกับจำเลยร%วม

(ฎ.๘๑๑๑/๒๕๕๙)

• โจทกfฟ̂องว%า โจทกfเปDนเจ-าของท่ีพิพาทพร-อมบ-านพักซ่ึงปลูกบนท่ีดินโดยซ้ือมาจากจำเลยร%วมท้ัง

สาม จำเลยเข-าไปอยู%อาศัยในที่พิพาทโดยไม%มีสิทธิทำให-โจทกfได-รับความเสียหาย ขอให-ขับไล%

จำเลยและให-จำเลยชดใช-ค%าสินไหมทดแทนแก%โจทกf จำเลยให-การและฟ^องแย-งว%าที่พิพาทเปDน

ของจำเลย โดยจำเลยซื้อที่พิพาทพร-อมบ-านพักจากจำเลยร%วมทั้งสามขณะที่พิพาทเปDนเพียง

ที่ดินมีหนังสือรับรองการทำประโยชนf (น.ส.3 ก.) และเข-าครอบครองที่พิพาทแล-ว แต%จำเลย

ร%วมทั้งสามไม%จดทะเบียนโอนที่ดินให-แก%จำเลย กลับจำนองและขายที่ดินให-แก%โจทกf โดยโจทกf

รับซื้อไว-โดยไม%สุจริต ขอให-บังคับโจทกfโอนที่ดินพิพาทพร-อมบ-านให-แก%จำเลย คดีมีประเด็นข-อ

พิพาทเพียงข-อเดียวว%า ท่ีพิพาทและบ-านพักเปDนของโจทกfหรือจำเลย และมีปnญหาต-องวินิจฉัยว%า

โจทกfซื้อที่พิพาทจากจำเลยร%วมทั้งสามโดยสุจริตหรือไม% ไม%มีปnญหาต-องวินิจฉัยว%าจำเลยร%วมท้ัง

สามคบคิดกันโอนที่พิพาทให-แก%โจทกfหรือไม% กรณีไม%ต-องด-วยบทบัญญัติแห%งประมวลกฎหมาย

วิธีพิจารณาความแพ%ง มาตรา 57 (3) ที่จะเรียกจำเลยร%วมทั้งสามเข-ามาเปDนจำเลยร%วม เพราะ

ไม%ใช%เรื่องที่จำเลยหรือจำเลยร%วมอาจใช-สิทธิฟ^องไล%เบ้ียกันได- การที่ศาลชั้นต-นมีคำสั่งเรียกให-

จำเลยร%วมทั้งสามเข-ามาในคดีรวมทั้งมีคำสั่งรับฟ^องแย-งของจำเลยและจำเลยร%วมทั้งสามจึงเปDน

การดำเนินกระบวนพิจารณาที่ไม%ชอบ ศาลฎีกามีอำนาจเพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ

เหล%านั้นได-ตาม ป.วิ.พ. มาตรา 27 วรรคหนึ่ง แต%เน่ืองจากศาลชั้นต-นและศาลอุทธรณfภาค 2

ดำเนินคดีสำหรับจำเลยและจำเลยร%วมจนเสร็จสิ้นกระแสความ จำเลยและจำเลยร%วมทั้งสาม

มิได-ฎีกาคัดค-านคำพิพากษาศาลอุทธรณfภาค 2 ปnญหาว%าจำเลยร%วมทั้งสามต-องรับผิดต%อจำเลย

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๒

เพียงใดจึงยุติไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณfภาค 2 ไม%สมควรเพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิด

ระเบียบของศาลช้ันต-น (ฎ.๓๙๘๒/๒๕๕๘)

• จำเลยขอให-หมายเรียกจำเลยร%วมเข-ามาในคดีเพื่อการใช-สิทธิไล%เบี้ยมิใช%กรณีที่โจทกfฟ^องจำเลย

ร%วมให-รับผิดฐานละเมิด จึงไม%อาจนำอายุความละเมิดมาบังคับเพื่อยกฟ^องโจทกfสำหรับจำเลย

ร%วมได- (ฎ.๘๖๒๒/๒๕๕๙)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยคืนเงินแก%โจทกf จำเลยให-การว%าเงินไม%ใช%ของโจทกf ข. กับ ฐ. ซึ่งเปDนเจ-าของ

ที่แท-จริงได-รับเงินคืนไปเรียบร-อยแล-ว คงมีประเด็นเพียงว%าจำเลยจะต-องคืนเงินแก%โจทกfหรือไม%

ซึ่งหากศาลพิพากษาให-จำเลยชำระ จำเลยก็ไม%อาจที่จะไล%เบี้ยเอาเงินคืนจาก ข. และ ฐ. ซึ่งเปDน

เจ-าของที่แท-จริงได- กรณีไม%ต-องด-วยเงื่อนไขที่ศาลจะหมายเรียก ข. และ ฐ. เข-ามาเปDนคู%ความใน

คดีตามมาตรา ๕๗(๓)(ก) ได- (ฎ.๓๙๒๗/๒๕๕๗)

• จำเลยมิได-อยู%ในฐานะเปDนคู%ความคนละฝlายกับจำเลยร%วม จึงไม%มีสิทธิที่จะอุทธรณfหรือฎีกา

ความรับผิดของจำเลยร%วมโดยที ่ โจทกfม ิได -อ ุทธรณfได - แม-โจทกfจะยื ่นคำแก-อ ุทธรณf

(ฎ.๑๐๘๑๓/๒๕๕๗, ๑๕๐๔๐/๒๕๕๖, ๑๖๑๗๒/๒๕๕๖, ๑๐๗๔๙/๒๕๕๓)

• แม-โจทกfจะไม%อาจฟ^องจำเลยร%วมเพื่อการให-สิทธิไล%เบี้ยหากศาลพิพากษาให-โจทกfแพ-คดีก็

ตามแต%มาตรา ๕๗(๓)(ข) กำหนดให-ศาลมีอำนาจเรียกบุคคลภายนอกเข-ามาในคดีเพื่อประโยชนf

แห%งความยุติธรรม เมื่อศาลชั้นต-นเห็นสมควรที่จะเรียกจำเลยร%วมเข-ามาในคดีเพื่อประโยชนfแห%ง

ความยุติธรรม คำส่ังของศาลช้ันต-นท่ีเรียกจำเลยร%วมเข-ามาในคดีจึงชอบแล-ว (ฎ.๓๑๒๕/๒๕๕๕)

• เมื่อความปรากฏแก%ศาลว%าจำเลยร%วมซึ่งเปDนหน%วยงานของรัฐจะต-องรับผิดต%อผู-เสียหายในผล

ละเมิดที่เจ-าหน-าที่ของตนได-กระทำในการปฏิบัติหน-าที่ การที่ศาลชั้นต-นเห็นเปDนการสมควรและ

เปDนการจำเปDนเพื่อประโยชนfแห%งความยุติธรรม ย%อมมีคำสั่งเรียกจำเลยร%วมเข-ามาในคดีตามท่ี

โจทกfร-องขอตามมาตรา ๕๗(๓)(ข) ได- ไม%จำเปDนต-องให-โจทกfฟ^องจำเลยร%วมเปDนคดีใหม%

(ฎ.๒๑๔๕/๒๕๕๒)

• ในกรณีที่โจทกfฟ^องจำเลยผิดตัวจะขอถอนฟ^องจำเลยและขอให-ศาลหมายเรียกผู-ที่กระทำละเมิด

ต%อโจทกfเข-ามาเปDนจำเลยร%วมหาได-ไม% (ฎ.๑๐๗๐๒/๒๕๒๕)

• คดีนี้ผู-เช%าถูกรอนสิทธิไม%สามารถเข-าใช-ประโยชนfในทรัพยfที่เช%าได-เพราะจำเลยอาศัยอยู%ในท่ี

พิพาทโดยปกติแล-วผู-เช%าไม%มีอำนาจฟ^องจำเลยโดยลำพังแต%มีสิทธิขอให-ศาลหมายเรียกผู-ให-เช%า

เข-ามาเปDนโจทกfร%วมในคดี แต%ผู-เช%ามิได-ขอให-ศาลหมายเรียกกลับเปDนจำเลยขอให-ศาลหมายเรียก

ให-ผู-ให-เช%าเข-ามาเปDนคู%ความในคดีในฐานะเปDนจำเลยร%วมตามฟ^องแย-ง ศาลฎีกาวินิจฉัยว%า เม่ือ

ผู-ให-เช%าเปDนจำเลยร%วมตามฟ̂องแย-งมิได-อยู%ในฐานะโจทกfร%วมกับโจทกf จึงเข-าเปDนคู%ความในฐานะ

ถูกฟ̂อง ผู-ให-เช%าจึงไม%มีสิทธิขอให-ขับไล%จำเลยออกจากท่ีราชพัสดุพิพาทได- (ฎ.๒๙๙๔/๒๕๕๔)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๓

• การขอให -ศาลหมายเร ียกให - เข -ามาเป Dนจำเลยร %วมจะต -องอย ู %ภายในอาย ุความด -วย

(ฎ.๒๙๐๔/๒๕๓๕, ๔๓๙๑/๒๕๓๐) นับอายุความถึงวันที่ยื่นคำร-องขอให-หมายเรียกเข-ามาเปDน

จำเลยร%วม (ฎ.๒๑๕๙/๒๕๕๖)

• แต%หากเปDนกรณีที่จำเลยขอให-ศาลหมายเรียกจำเลยร%วมเข-ามาในคดีเพื่อใช-สิทธิไล%เบี้ย หรือให-

ใช-ค%าทดแทน มิใช%กรณีที่โจทกfขอให-ศาลหมายเรียกให-เข-ามาเปDนจำเลยร%วม จะนำอายุความมา

ใช-บังคับเพ่ือยกฟ̂องโจทกfสำหรับจำเลยร%วมไม%ได- (ฎ.๘๖๒๒/๒๕๕๙, ๕๗๘๓/๒๕๔๐)

• แม-จำเลยจะขาดนัดยื่นคำให-การก็มีสิทธิที่จะขอให-หมายเรียกจำเลยร%วมเข-าเปDนคู%ความในคดีได-

(ฎ.๑๐๕๑๔-๑๐๕๑๕/๒๕๕๘)

• โจทกfและจำเลยพิพาทกันว%าที่ดิน น.ส.๓ เลขที่ ๗๙๕/๑๙๑ เปDนของโจทกfหรือของจำเลย ผู-ร-อง

สอดยื่นคำร-องสอดอ-างว%าตนเปDนผู-มีสิทธิครอบครองในที่ดิน น.ส.๓ ก. เลขที่ ๑๙๑ ขอให-

พิพากษาว%าผู-ร-องสอดเปDนผู-มีสิทธิครอบครอง ซึ่งเปDนที่ดินคนละส%วนกับที่ดินพิพาท ข-ออ-างของ

ผู -ร-องสอดดังกล%าวเปDนกรณีที ่ผู -ร -องสอดตั ้งข-อพิพาทโต-แย-งสิทธิครอบครองที ่ดินส%วนอ่ืน

นอกเหนือจากที่โจทกfและจำเลยพิพาทกัน หากผู-ร-องสอดมีสิทธิในที่ดินอยู%เพียงใดก็คงมีอยู%เพียง

นั้น ผลคดีระหว%างโจทกfกับจำเลยย%อมไม%กระทบถึงสิทธิของผู-ร-องสอด จึงไม%มีความจำเปDนท่ี

จะต-องร-องสอดเข-ามาในคดีเพื่อยังให-ได-รับความรับรองคุ-มครองหรือบังคับตามสิทธิของตนที่มี

อยู% (ฎ.๒๗๓๘/๒๕๖๐)

• ในคดีที่ผู-ร-องยื่นคำร-องขอแสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf เจ-าของกรรมสิทธิ์ในที่ดิน

พิพาทย%อมมีสิทธิยื่นคำคัดค-านคำร-องขอของผู-ร-องอันเปDนการร-องสอดเพื่อยังให-ได-รับความ

รับรองคุ -มครองหรือบังคับตามสิทธิของตนที่มีอยู % ตามมาตรา ๕๗(๑) (ฎ.๖๘๘๓/๒๕๖๐)

มาตรา ๕๘

• ผู-ร-องสอดที่เข-ามาเปDนคู%ความฝlายที่สามในฐานะจำเลยตามมาตรา ๕๗(๑) ย%อถือเสมือนหนึ่งว%า

ตนได-ถูกฟ^องเปDนคดีเรื่องใหม% ดังนี้แม-จำเลยเดิมจะขาดนัดยื่นคำให-การผู-ร-องสอดก็สามารถที่จะ

ร-องสอดเข-ามาในคดีและให-การยกข-อตกกับสู-โจทกfได- (ฎ.๗๙๗/๒๕๑๕, ๒๔๘๕/๒๕๓๓)

• จำเลยร%วมซึ่งถูกศาลหมายเรียกตามมาตรา ๕๗(๓) ย%อมมีสิทธิเสมือนหนึ่งว%าตนถูกฟ^องเปDนคดี

เรื่องใหม% หาได-มีสิทธิเท%าที่จำเลยมีอยู%ไม% จำเลยร%วมจึงสามารถยกข-อต%อสู-เรื่องอายุความขึ้นต%อสู-

โจทกfได- (ฎ.๒๕๒๗/๒๕๒๕)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๔

• แม-ผู-ร-องสอดที่ร-องสอดเข-ามาในคดีในฐานะจำเลยร%วมโดยอาศัยสิทธิตนเอง แม-จำเลยจะขาดนัด

ยื่นคำให-การก็คงมีสิทธิยื่นคำให-การได- แต%คำให-การของผู-ร-องสอดจะต-องเปDนการอาศัยสิทธิของ

ผู-ร-องสอดเองมิใช%จะยกข-อต%อสู-ของจำเลยข้ึนต%อสู-กับโจทกf (ฎ.๘๖๕๔/๒๕๕๗)

• จำเลยร%วมที่จำเลยขอให-ศาลหมายเรียกเข-ามาในคดียังจะต-องรับผิดต%อโจทกfโดยโจทกfไม%ต-องขอ

แก-ไขเพิ่มเติมคำฟ^องโดยมีคำบังคับให-จำเลยร%วมเข-ามาร%วมรับผิดกับจำเลย ศาลย%อมมีอำนาจ

พิพากษาให-จำเลยร%วมใช-ค%าเสียหายที่จำเลยร%วมต-องรับผิดตามสัญญาประกันภัยแก%โจทกfได- ไม%

เปDนการพิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๓๘๔๒/๒๕๕๖, ๒๒๐๖/๒๕๓๕)

• โจทกfร%วมถูกเรียกเข-ามาในคดีตามคำขอของโจทกf เมื่อจำเลยจะต-องใช-ค%าสินไหมทดแทนแก%

โจทกf และโจทกfร%วมเปDนผู-รับประโยชนfตามสัญญาประกันภัย ศาลย%อมมีอำนาจพิพากษาให-

จำเลยใช-ค%าสินไหมทดแทนแก%โจทกfร%วมได-โดยอาศัยคำขอและพยานหลักฐานของโจทกf

(ฎ.๒๗๐๘/๒๕๒๖)

• จำเลยร%วมที่ 2 ถูกเรียกให-เข-ามาเปDนจำเลยร%วมเพื่อรับผิดในฐานะผู-รับประกันภัยค้ำจุนรถยนตfคัน

พิพาท ซ่ึงมีความรับผิดแตกต%างกับความรับผิดของจำเลยท่ี 3 ท่ีจะต-องรับผิดในฐานะท่ีเปDนนายจ-างซ่ึง

จะต-องร%วมรับผิดในการกระทำละเมิดของลูกจ-างในทางการที่จ-าง ดังนี้ มูลความแห%งคดีจึงเปDนกรณีท่ี

มิได-เปDนการชำระหนี้ซึ่งแบ%งแยกจากกันมิได-หรือมิได-มีกฎหมายบัญญัติไว-ดั่งนั้นโดยชัดแจ-ง อีกทั้งคดีน้ี

มีโจทกfที่ 4 เพียงผู-เดียวเท%านั้นที่ขอให-ศาลหมายเรียกจำเลยร%วมที่ 2 เข-ามาเปDนจำเลยร%วม ส%วนการท่ี

ศาลมีคำสั่งให-รวมการพิจารณาและพิพากษาเข-าด-วยกันนั้นก็เปDนเพียงเพื่อความสะดวกเท%านั้น จึงมิได-

เปDนเหตุที่ทำให-มีการเปลี่ยนแปลงมูลความแห%งคดีเกี่ยวกับการชำระหนี้ที่แบ%งแยกจากกันได-หรือไม%แต%

ประการใด ดังนี้ เมื่อจำเลยร%วมที่ 2 คงต-องรับผิดต%อโจทกfที่ 4 เพียงผู-เดียวกรณีก็ถือไม%ได-ว%าโจทกfที่ 4

ได-กระทำการแทนโจทกfอื่นด-วย โจทกfที่ 4 ได-ขอให-ศาลหมายเรียกจำเลยร%วมที่ 2เข-ามาร%วมรับผิดกับ

จำเลยที่ 3 ในคดีและได-มีการพิจารณาเกี่ยวกับความรับผิดของจำเลยร%วมที่ 2 ในฐานะผู-รับประกันภัย

ค้ำจุนในรถยนตfคันพิพาทต%อโจทกfที่ 4 และโจทกfอื่นด-วยอีกทั้งยังมีการแถลงรับในชั้นสืบพยานของ

ศาลชั้นต-นอีกว%าจำเลยร%วมที่ 2 จะต-องรับผิดตามกรมธรรมfประกันภัยคนละไม%เกิน 50,000 บาท ต%อ

1 คร้ัง และศาลช้ันต-นก็ได-วินิจฉัยให-จำเลยร%วมท่ี 2 รับผิดร%วมกับจำเลยท่ี 3 ต%อโจทกfอ่ืนอีกด-วย เช%นน้ี

ถือได-ว%าได-มีการหยิบยกปnญหาเรื่องการขอหมายเรียกของโจทกfที่ 4 ขึ้นว%ากันมาแล-วโดยชอบในศาล

ชั้นต-นแล-ว การที่ศาลอุทธรณfวินิจฉัยให-จำเลยที่ 2รับผิดเฉพาะต%อโจทกfที่ 4 เพียงผู-เดียวโดยไม%ต-องรับ

ผิดต%อโจทกfอ่ืนด-วยชอบแล-ว (ฎ.๕๒๗๙/๒๕๔๐)

• โจทกfฟ^องขับไล%จำเลยอ-างว%าที่ดินเปDนของโจทกf ผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความฝlาย

ที่สามตามมาตรา ๕๗(๑) เมื่อศาลพิพากษาว%าที่พิพาทเปDนของโจทกfและให-ขับไล%จำเลย แม-

โจทกfจะมิได-ฟ̂องผู-ร-องสอดคำสั่งให-ขับไล%ก็ใช-บังคับแก%ผู-ร-องสอดได-ไม%เกินคำขอตามมาตรา ๑๔๒

(๑) (ฎ.๗๐๑๙/๒๕๔๒)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๕

• โจทกfทำสัญญาจ-างเหมาก%อสร-างกับจำเลยที่ ๑ โดยมีจำเลยที่ ๒ เปDนผู-ค้ำประกันต%อมาจำเลยท่ี

๑ ผิดสัญญาโจทกfจึงฟ^องจำเลยที่ ๑ และจำเลยที่ ๑ ได-ขอให-ศาลหมายเรียกจำเลยที่ ๒ เข-ามา

เปDนคู%ความในคดี และยังมีบุคคลอื่น ๆ ที่ขอเข-าเปDนจำเลยร%วมด-วยอีกโดยอ-างว%าเปDนผู-รับเหมา

ช%วง เมื่อฝlายจำเลยแพ-คดีศาลไม%อาจพิพากษาให-จำเลยร%วมอื่นรับผิดต%อโจทกfได-เพราะมิได-มีนิติ

ส ัมพันธfอ ันใดกับโจทกfแต%เปDนเพียงผู -ร ับเหมาช%วง แต%จำเลยร%วมอาจต-องรับผิดชดใช-

ค%าธรรมเนียมแทนโจทกf (ฎ.๑๒๗๘/๒๕๑๓)

• จำเลยจะอุทธรณfโดยอาศัยข-อต%อสู-ของจำเลยร%วมโดยที่ตนมิได-ยื่นคำให-การในประเด็นที่จะ

อุทธรณfไว-ไม%ได- (ฎ.๑๔๔๕/๒๕๓๘)

• จำเลยร%วมจะอุทธรณfโดยอาศัยข-อต%อสู -ที ่จำเลยยื่นคำให-การไว-โดยที่ตนมิได-ยกข-อต%อสู -ใน

ประเด็นดังกล%าวไว-ด-วยหาได-ไม% (ฎ.๕๕๖๖/๒๕๓๙)

• ผู-ร-องสอดที่เข-ามาเปDนจำเลยร%วมตามมาตรา ๕๗(๒) ปวิพ มาตรา ๕๘ วรรคสอง ห-ามมิให-ผู-ร-อง

สอดใช-สิทธิอย%างอื่นนอกจากที่มีอยู%แก%คู%ความฝlายที่ตนขอเข-าเปDนโจทกfร%วมหรือจำเลยร%วม และ

ห-ามมิให-ใช-สิทธิเช%นว%านั้นให-ขัดต%อสิทธิของโจทกfหรือจำเลยเดิม ดังนั้น ผู-ร-องสอดจึงไม%อาจที่จะ

ยกข-อต%อสู-ข้ึนใหม%นอกเหนือจากข-อต%อสู-ท่ีจำเลยเดิมให-การไว-ได- (ฎ.๑๐๔๘/๒๕๒๓)

• จำเลยให-การในคดีฟ^องขับไล%ว%าได-อยู%ในที่ดินพิพาทโดยอาศัยสิทธิของ ก. ก. ยื่นคำร-องขอเข-า

เปDนจำเลยร%วมศาลอนุญาต แม-ศาลไม%รับคำให-การของ ก. ก. ก็นำสืบตามข-อที่จำเลยเดิมให-การ

ไว-ว%า ก. ซ้ือท่ีดินจาก ต. ได- (ฎ.๑๑๓๑/๒๕๑๘)

• เมื่อจำเลยไม%ได-ฟ^องแย-งจำเลยร%วมที่เข-ามาเปDนคู%ความในคดีตาม ๕๗(๒) ย%อมไม%อาจที่จะฟ^อง

แย-งได-เพราะจะเปDนการใช-สิทธิอย%างอื่นนอกจากสิทธิที่มีอยู%แก%คู%ความฝlายที่ตนเข-าเปDนจำเลย

ร%วม (ฎ.๓๖๖๕/๒๕๓๘)

• เมื่อจำเลยมิได-ยื่นคำให-การจำเลยร%วมที่เข-ามาเปDนคู%ความในคดีตามมาตรา ๕๗(๒) ย%อมไม%อาจท่ี

จะยื่นคำให-การได- (ฎ.๙๙๖/๒๕๔๙) แต%หากในขณะที่จำเลยร%วมยื่นคำร-องสอดเข-ามาในคดียัง

อยู%ในระยะเวลาที่จำเลยสามารถยื่นคำให-การได-อยู%แม-จำเลยจะยังไม%ยื่นคำให-การผู-ร-องสอดก็

สามารถยื่นคำให-การได-เพราะเปDนการใช-สิทธิตามที่มีอยู%แก%คู%ความฝlายที่ตนเข-าเปDนจำเลยร%วมมี

อยู%ในขณะที่ตนร-องสอด และแม-ต%อมาจะปรากฏว%าจำเลยไม%ได-ยื่นคำให-การ ก็มิใช%กรณีที่จะถือ

ว%าคำให-การของจำเลยร%วมเปDนการใช-สิทธิอันขัดต%อสิทธิของจำเลยเดิม (ฎ.๘๗๕/๒๕๓๗)

• จำเลยร%วมซึ่งร-องสอดเข-ามาในคดีตามมาตรา ๕๗(๒) ย%อมไม%มีสิทธิดีกว%าจำเลยเดิม เมื่อศาลฟnง

ว %าจำเลยเด ิมเป Dนผ ู -อาศ ัยในท ี ่ด ินของโจทก fจำเลยร %วมจ ึงต -องผ ูกพ ันตามน ั ้นด -วย

(ฎ.๒๓๔๐/๒๕๑๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๖

• แม-ศาลจะได-อนุญาตให-เข-าเปDนคู%ความแทนที่โจทกfเดิมหรือจำเลยเดิม แต%โจทกfเดิมหรือจำเลย

เดิมก็ยังคงต-องผูกพันตามคำพิพากษาทุกประการเสมือนหนึ่งว%ามิได-มีการเข-าแทนที่ ฉะนั้นโจทกf

หรือจำเลยเดิมย%อมมีสิทธิท่ีจะอุทธรณfหรือฎีกาได- (ฎ.๒๔๐๔/๒๕๒๙)

มาตรา ๕๙

• บุคคลหลายคนได-รับความเสียหายจากเหตุละเมิดเดียวกัน เปDนกรณีที ่บุคคลเหล%านั ้นมี

ผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดีจึงฟ̂องร%วมกันได- (ฎ.๖๙๕/๒๕๒๔)

• โจทกfทั้งสองเปDนเจ-าของที่ดินที่อยู%ติดต%อกันจำเลยบุกรุกเข-าไปในที่ดินของโจทกfทั้งสองบางส%วน

ทางทิศเหนือเปDนผืนติดต%อกันในเวลาเดียวกัน เพื่อแย%งสิทธิครอบครอง โจทกfท้ังสองจึงเปDนผู-มี

ส%วนได-เสียร%วมกันในมูลเหตุอันเปDนรากฐานแห%งคดีนั้น จึงชอบที่จะเปDนโจทกfร%วมฟ^องจำเลย

(ฎ.๑๙๖๖/๒๕๓๕)

• โจทกfจะฟ^องผู-ค้ำประกันและลูกหนี้ชั้นต-นเข-ามาในคดีเดียวกันก็ได-แม-ความรับผิดในการชำระ

หน้ีจะไม%เท%ากัน (ฎ.๙๕๒/๒๕๔๓)

• ผู-เอาประกันภัยและผู-เสียหายจะร%วมกันฟ^องผู-รับประกันภัยให-รับผิดตามกรมธรรมfประกันภัยก็

ได-เพราะมีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดี (ฎ.๒๖๖๗/๒๕๔๔)

• ที่ดินของโจทกfทั้งสองอยู%ติดกันถูกเวนคืนโดยพระราชกฤษฎีกาฉบับเดียวกัน และหลักเกณฑfใน

การกำหนดให-ค%าทดแทนโดยคณะกรรมการกำหนดราคาเบื้องต-นที่โจทกfเห็นว%าไม%เปDนธรรมก็

เปDนอย%างเดียวกัน ถือว%าโจทกfมีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดีจึงเปDนโจทกfร%วมกันฟ^อง

ในคดีเดียวกันได- (ฎ.๖๗๕๓/๒๕๔๐)

• ผู-ร-องทั้งสองยื่นคำร-องขัดทรัพยfโดยผู-ร-องท่ี ๑ อ-างว%าที่ดินเปDนของตนส%วนผู-ร-องที่ ๒ อ-างว%าบ-าน

เปDนของตน แม-การยึดจะถูกยึดในวันเดียวกันก็ไม%มีผลทำให-ผู-ร-องทั้งสองมีผลประโยชนfร%วมกัน

ในมูลความแห%งคดี ผู-ร-องท้ังสองจึงไม%อาจเปDนคู%ความในคดีเดียวกันได- (ฎ.๔๐๙๘/๒๕๓๙)

• การเปDนคู%ความในคดีเดียวกันหมายความรวมถึงกรณีที่ร-องสอดเข-ามาเปDนคู%ความในคดีหรือคดีท่ี

มีการรวมการพิจารณาด-วย (ฎ.๕๒๗๙/๒๕๔๐)

• โจทกfทั้งสิบสองฟ^องให-จำเลยชำระเงินค%างวดและดอกแชรf แม-โจทกfทั้งสิบสองจะร%วมเล%นแชรfท่ี

มีจำเลยเปDนนายวงแชรf แต%โจทกfแต%ละคนก็ไม%มีผลประโยชนfได-เสียเกี่ยวข-องกัน ถือไม%ได-ว%า

โจทกfท้ังสิบสองมีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดี (ฎ.๘๐๔๖/๒๕๔๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๗

• โจทกfทั้งสามฟ^องจำเลยทั้งสี่เพราะมีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดีแต%เมื่อโจทกfแต%ละ

คนใช-สิทธิเฉพาะตัว เพราะโจทกfแต%ละคนเข-าครอบครองที่ดินพิพาทตามส%วนที่ขอรังวัด สิทธิใน

การอุทธรณfจึงต-องคำนวณทุนทรัพยfของโจทกfแต%ละคนแยกต%างหากจากกัน (ฎ.๑๖๓๕/๒๕๕๒)

• แม-เปDนกรณีที่มีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดีก็ไม%อาจนำมาตรา ๕๙ (๑) มาใช-บังคับใน

กรณีที่คู%ความร%วมคนหนึ่งยื่นคำร-องขอขยายเวลาอุทธรณfเพื่อให-มีผลถึงคู%ความร%วมคนอื่นด-วยได-

(ฎ.๗๖๘๕/๒๕๕๒, ๖๐๐๔/๒๕๕๙)

• แม-คู%ความในคดีจะมีผลประโยชนfร%วมกันและเปDนการชำระหนี้ซึ่งแบ%งแยกจากกันไม%ได-คู%ความ

เหล%านั้นก็ไม%สามารถที่จะอุทธรณfหรือฎีกาแทนกันได- เพราะสิทธิในการอุทธรณfหรือฎีกาเปDน

เร่ืองเฉพาะตัวของคู%ความแต%ละคน (ฎ.๘๗๐/๒๕๕๘)

• ปnญหาว%าโจทกfทั้งสามจะร%วมกันฟ^องจำเลยเปDนคดีเดียวกันได-หรือไม% เปDนวิธีการดำเนินคดีไม%

เก ี ่ยวก ับอำนาจฟ^อง จ ึงไม %ใช %ป nญหาอันเก ี ่ยวด -วยความสงบเร ียบร -อยของประชาชน

(ฎ.๕๗๑๐/๒๕๓๘)

• แม-จำเลยทั้งสี่จะมิได-มีผลประโยชนfร%วมกันในมูลความแห%งคดีเพราะจำเลยแต%ละคนต%างยักยอก

เงินของกองทุนหมู%บ-านไปใช-ส%วนตัว มิใช%เปDนการฟ^องให-จำเลยทั้งสี่รับผิดร%วมกัน การที่ศาล

ชั้นต-นรับฟ^องและได-ดำเนินกระบวนพิจารณาจนมีคำพิพากษาแล-ว ก็ไม%ถือว%าเปDนการดำเนิน

กระบวนพิจารณาที ่ผ ิดระเบียบ เน ื ่องจากในที ่ส ุดแล-วก ็ต -องม ีการรวมการพิจารณา

(ฎ.๑๙๙๓/๒๕๕๖)

• ผู-รับประกันภัยค้ำจุนที่ต-องรับผิดตาสัญญาประกันและนายจ-างที่ต-องรับผิดจากการที่ลูกจ-างทำ

ละเมิดในทางการที่จ-าง ความรับผิดของบุคคลทั้งสองมิใช%การชำระหนี้ซึ่งไม%อาจแบ%งแยกจากกัน

ได- (ฎ.๕๒๗๙/๒๕๔๐)

• ในกรณีที่เปDนการชำระหนี้ซึ่งแบ%งแยกจากกันไม%ได- แม-จำเลยบางคนจะมิได-ยกอายุความขึ้นต%อสู-

และจำเลยอื ่นมิได-ยื ่นคำร-องขอให-วินิจฉัยชี ้ขาดเบื ้องต-นในปnญหาข-อกฎหมายย%อมได-รับ

ประโยชน fจากขอต %อส ู -และคำร -องขอว ิน ิจฉ ัยช ี ้ขาดเบ ื ้องต -นท ี ่จำเลยอ ื ่นยกข ึ ้นได-

(ฎ.๕๓๕๓/๒๕๓๙)

• ในกรณีที่มูลความแห%งคดีเปDนการชำระหนี้ซึ่งแบ%งแยกจากกันมิได-เมื่อจำเลยคนหนึ่งยกอายุ

ความขึ้นต%อสู-ย%อมถือว%าเปDนการทำแทนจำเลยคนอื่นด-วยตามมาตรา ๕๙(๑) (ฎ.๕๐๙๔/๒๕๕๕)

หรือเปDนกรณีท่ีจำเลยอ่ืนยกเร่ืองอำนาจฟ̂องข้ึนเปDนข-อต%อสู- (ฎ.๑๑๗๒๖/๒๕๕๗)

• แม-จำเลยที่ ๑ จะได-ยกอายุความขึ้นต%อสู-ซึ่งถือเปDนการทำแทนจำเลยที่ ๒ ด-วยก็ตามแต%เม่ือ

ต%อมาโจทกfถอนฟ^องจำเลยที่ ๑ และศาลได-มีคำสั่งจำหน%ายคดีการถอนฟ^องย%อมลบล-างผลของ

การยื่นฟ^องและกระบวนพิจารณาอื่น ๆ อันมีต%อมาภายหลังเสมือนว%ามิได-ฟ^องกันเลย จึงไม%มี

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๘

คำให-การที่จำเลยที่ ๑ ยกอายุความขึ้นเปDนข-อต%อสู-อีกต%อไป คำพิพากษาของศาลที่ยกฟ^อง

จำเลยท่ี ๒ เพราะคดีขาดอายุความจึงไม%ชอบ (ฎ.๑๙๓๘/๒๕๔๐)

• แม-จำเลยที่ ๓ จะได-ยกอายุความขึ้นเปDนข-อต%อสู-แต%เมื่อคดีนี้มิใช%กรณีที่มูลความแห%งคดีเปDนการ

ชำระหนี้ที่มิอาจแบ%งแยกจากกันได- จำเลยที่ ๑ และที่ ๒ ย%อมไม%ได-รับประโยชนfจากข-อต%อสู-ของ

จำเลยท่ี ๓ ด-วย (ฎ.๑๑๙๙๓/๒๕๕๖)

• แม-จำเลยที่ ๓ จะมิได-ยกปnญหาเรื ่องฟ^องเคลือบคลุมและการบอกกล%าวบังคับจำนองไว-ใน

คำให-การแต%หนี้ของจำเลยทั้งสามมีมูลความแห%งคดีเปDนการชำระหนี้ซึ่งแบ%งแยกจากกันไม%ได-

มาตรา ๕๙(๑) ให-ถือว%าคู%ความเหล%านั้นแทนกันและกัน เมื่อจำเลยที่ ๑ และที่ ๒ ได-ยกเรื่อง

ดังกล%าวเปDนข-อต%อสู-แล-วต-องถือว%าเปDนการทำแทนจำเลยที่ ๓ ด-วยจำเลยที่ ๓ จึงมีสิทธิที่จะ

อุทธรณfในประเด็นดังกล%าวได- (ฎ.๑๔๖๐๐/๒๕๕๖, ๒๒๘๘/๒๕๕๓)

• กรณีที่มูลความแห%งคดีเปDนการชำระหนี้ซึ่งแบ%งแยกจากกันไม%ได- การที่จำเลยคนหนึ่งยื่นอุทธรณf

และได-นำค%าธรรมเนียมที่ต-องใช-แทนมาวางศาลพร-อมกับอุทธรณfแล-วเมื่อจำเลยอื่นยื่นอุทธรณfก็

ไม%จำต-องนำค%าธรรมเนียมใช-แทนมาวางศาลพร-อมกับอุทธรณfอีก (ฎ.๒๑๗๒/๒๕๕๙,

๒๕๗๑/๒๕๔๑) แต%หากมิใช%กรณีที่การชำระหนี้แบ%งแยกจากกันไม%ได- ผู-อุทธรณfจะต-องนำ

ค%าธรรมเนียมใช-แทนมาวางศาลพร-อมกับอุทธรณfด-วย (ฎ.๕๕๙๐/๒๕๔๘)

• การขอให-พิจารณาคดีใหม%เปDนเร ื ่องเฉพาะตัวของจำเลยแต%ละคนไม%ถ ือว %าทำแทนกัน

(ฎ.๔๑๑/๒๕๐๔)

• กรณีท่ีจำเลยร%วมบางคนแถลงยอมรับข-อเท็จจริงว%าตนเปDนฝlายประมาทย%อมไม%มีผลผูกพันจำเลย

อื่นด-วย เพราะเปDนกรณีที่จำเลยคนหนึ่งดำเนินกระบวนพิจารณาให-เปDนที่เสียหายแก%จำเลยอ่ืน

(ฎ.๓๘๒/๒๕๐๖, ๑๒๗๐/๒๕๓๑, ๑๗๑๓-๑๗๑๔/๒๕๒๓)

• ในกรณีท่ีโจทกfมิได-ฟ^องจำเลยเข-ามาในคดีให-ครบถ-วน แต%เพื่อประโยชนfแห%งความยุติธรรมศาลก็

อาจใช-ดุลพินิจท่ีจะเรียกบุคคลภายนอกเข-ามาเปDนจำเลยร%วมได- (ฎ.๓๑๒๕/๒๕๕๕)

มาตรา ๑๓๘

• ศาลจะพิพากษาตามยอมได-ต%อเม่ือศาลได-มีคำส่ังรับฟ̂องไว-พิจารณาแล-ว (ฎ.๒๙๙๔/๒๕๔๓)

• ในคดีแพ%งเกี่ยวเนื่องคดีอาญาศาลจะพิพากษาตามยอมคดีส%วนแพ%งก%อนที่ศาลจะมีคำสั่งประทับ

ฟ̂องคดีส%วนอาญาและคดีส%วนแพ%งไม%ได- (ฎ.๒๑๙๔/๒๕๕๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๔๙

• ศาลชั้นต-นมีคำพิพากษาตามยอมโดยที่ศาลมิได-สั่งให-โจทกfเสียค%าขึ้นศาลเพิกเติมเปDนการไม%ชอบ

เปDนกรณีที่มิได-ปฏิบัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ%งในข-อที่มุ%งหมายจะยังให-การ

เปDนไปด-วยความยุติธรรม ตามมาตรา ๒๗ (ฎ.๓๗๑๗/๒๕๔๖)

• การประนีประนอมยอมความโดย ส. มิได-มีหนังสือแต%งตั้งจากทายาทให-เปDนผู-กระทำการแทน

เน่ืองจากหากมีการแต%งตั้งตัวแทนให-ไปทำสัญญาประนีประนอมยอมความย%อมต-องมีหลักฐาน

เปDนหนังสือตาม ปพพ.มาตรา ๗๙๘ วรรคสอง สัญญาประนีประนอมยอมความที่ ส. ทำกับ

จำเลยจึงไม%ผูกพันโจทกf แม-ข-อตกลงของบุคคลทั้งสองจะเปDนสัญญาเพื่อประโยชนfแก%โจทกfซ่ึง

เปDนบุคคลภายนอกและโจทกfเข-าถือเอาประโยชนfน้ันแล-ว (ฎ.๑๐๔๕๔/๒๕๕๘)

• บุคคลที่จะทำสัญญาประนีประนอมยอมความได-จะต-องเปDนคู%ความในคดี เมื่อโจทกfได-ถอนฟ^อง

จำเลยที่ ๒ และศาลอนุญาตแล-วจำเลยที่ ๒ จึงมิได-เปDนคู%ความในคดีอีกต%อไปจำเลยที่ ๒ จึงไม%

อาจทำสัญญาประนีประนอมยอมความได-คำพิพากษาตามยอมจึงไม%ผูกพันจำเลยที ่ ๒

(ฎ.๒๘๖๕/๒๕๓๐)

• จำเลยยื่นคำร-องขอให-ศาลวินิจฉัยชี้ขาดเบื้องตนว%าการยึดทรัพยfคดีนี้เปDนการยึดซ้ำหรือไม%

ประเด็นขออื่นขอสละหมด และคู%ความทั้งสามฝlายตกลงให-ศาลวินิจฉัยข-อกฎหมายหากฟnงได-ว%า

เปDนการยึดซ้ำยอมให-ศาลมีคำสั่งตามคำร-อง แต%หากฟnงไม%ได-ว%าเปDนการยึดซ้ำให-ศาลยกคำร-อง

ของจำเลย จากข-อตกลงดังกล%าวจึงมีลักษณะเปDนคำท-าตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความ

แพ%ง มาตรา ๑๓๘ ย%อมมีผลผูกพันคู%ความ (ฎ.๔๑๔๙/๒๕๕๗)

• การสละประเด็นจะทำได-ต%อเมื่อคู%ความได-เสนอคำคู%ความครบถ-วนแล-ว เมื่อโจทกfเพิ่งได-รับ

คำให-การและฟ̂องแย-งของจำเลยในวันที่ศาลได-กำหนดคำท-า โดยที่โจทกfยังไม%ได-ยื่นคำให-การแก-

ฟ^องแย-งของจำเลย โจทกfเพิ่งยื่นคำให-การแก-ฟ^องแย-งภายหลังที่ศาลได-กำหนดคำท-าแล-ว กรณีมี

เหตุสมควรท่ีจะยกเลิกคำท-า (ฎ.๑๘๖๘๐/๒๕๕๘)

• คู%ความตกลงประนีประนอมยอมความกันว%าให-ผู-คัดค-านที่ ๑ เปDนผู-จัดการมรดกเพียงผู-เดียว ซ่ึง

เปDนเพียงการตกลงกันบางข-อไม%ทำให-คดีเสร็จไป เพราะมีประเด็นที่ศาลต-องพิจารณาเรื่อง

คุณสมบัต ิของผู -ท ี ่จะเปDนผู -จ ัดการมรดกต%อไปอีก ศาลจึงไม%อาจพิพากษาตามยอมได-

(ฎ.๖๓๙๑-๖๓๙๒/๒๕๕๐)

• ผู-ร-องขัดทรัพยfได-ตกลงกับโจทกfว%าผู-ร-องจะชำระหนี้แทนจำเลย หากพ-นกำหนดเวลาผู-ร-องไม%

ชำระก็ให-โจทกfขายทอดตลาดที่ดินต%อไป และผู-ร-องได-ถอนคำร-องขัดทรัพยf ดังนี้มิใช%เปDนการ

ประนีประนอมยอมความเพราะมีการถอนคำฟ̂องออกไปด-วย (ฎ.๗๒๕/๒๕๓๖)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๐

• ข-อตกลงหรือการประนีประนอมยอมความจะต-องไม%เปDนการฝlาฝuนต%อกฎหมาย เมื ่อการ

ประนีประนอมยอมศาลของคู%ความมีการเรียกดอกเบี้ยเกินอัตราที่กฎหมายกำหนดศาลจึงไม%

อาจพิพากษาตามยอมให-ได- (ฎ.๕๗๐/๒๕๔๙)

• โจทกfมิใช%ผู-ที่มีส%วนได-เสียที่จะนำคดีมาฟ^องเลิกรับบุตรบุญธรรม การที่ศาลชั้นต-นรับฟ^องไว-

พิจารณาและมีคำพิพากษาตามยอมก็เปDนการไม%ชอบ แม-ต%อมาจำเลยจะขอให-ศาลออกหมาย

บังคับคดีและศาลได-ออกหมายบังคับคดี ก็ไม%มีผลทำให-คำพิพากษาที่ไม%ชอบกลับกลายเปDนชอบ

หมายบังคับคดีไม%สามารถบังคับคดีได- (ฎ.๘๖๐๘/๒๕๕๗)

• โจทกfและจำเลยบางคนจะขอทำสัญญาประนีประนอมยอมความและให-ศาลพิพากษาตามยอม

โดยที่สัญญาดังกล%าวขัดกับข-อต%อสู-ของจำเลยอื่น และจำเลยอื่นไม%ได-ร%วมตกลงด-วย หาได-ไม%

(คร.๑๗๔/๒๕๑๖)

• การที่โจทกfยื่นคำร-องขอถอนฟ^องจำเลยที่ 2 ที่ 3 และที่ 4 และในวันเดียวกันกรรมการชุดใหม%

ของจำเลยที ่ 1 ซึ ่งโจทกfเปDนผู -ร%วมประชุมแต%งตั ้งได-ยื ่นคำร-องขอถอนทนายจำเลยที ่ 1 ท่ี

กรรมการชุดเดิมได-ตั ้งไว- หลังจากนั ้นโจทกfกับทนายคนใหม%ของจำเลยที ่ 1ได-ทำสัญญา

ประนีประนอมยอมความให-เปDนไปตามคำขอท-ายฟ^องของโจทกfเช%นนี้ เปDนที่เห็นได-ว%า กระทำไป

โดยไม%สุจริตและกระทำเพื่อเอาเปรียบในเชิงคดีแก%จำเลยที่ 2 ที่ 3 และที่ 4 ซึ่งจำเลยดังกล%าว

ต%างให-การต%อสู-อยู%ว%า หุ-นตามฟ^องมิใช%ของโจทกfทั้งยังคัดค-านคำร-องขอถอนฟ^องด-วย ย%อมทำให-

จำเลยที่ 2 ที่ 3และที่ 4 ไม%มีโอกาสต%อสู-คดีกับโจทกf ที่ศาลชั้นต-นอนุญาตให-โจทกfถอนฟ^อง

จำเลยที่ 2 ที่ 3 และที่ 4 แล-วพิพากษาคดีตามสัญญาประนีประนอมยอมความระหว%างโจทกfกับ

จำเลยท่ี 1 จึงเปDนการไม%ชอบ (ฎ.๔๕๕๔/๒๕๓๖)

• สัญญาประนีประนอมยอมความที่ทำต%อหน-าศาลและศาลพิพากษาตามยอมนั้น มิใช%เปDนการ

วินิจฉัยชี้ขาดข-อพิพาทอย%างคดีธรรมดาที่ต-องพิจารณาสืบพยานกันข-อตกลงในสัญญาอาจมีผล

ไม%ตรงหรือเกินไปกว%าที่ปรากฎในคำฟ^องก็ได-จึงไม%ตกอยู%ในบังคับแห%งกฎหมายที่ห-ามมิให-

พิพากษาเกินคำขอหรือนอกจากที่ปรากฎในคำฟ^องเพียงแต%ต-องตกลงกันในประเด็นแห%งคดีหรือ

เก่ียวเน่ืองกับประเด็นน้ัน ๆ (ฎ.๑๔๙๒/๒๕๒๘, ๘๓๐๙/๒๕๔๓, ๓๑๙๑/๒๕๔๗)

• แม-ตามคำฟ^องของโจทกfจะมิได-ระบุว%าหากบังคับเอาจากทรัพยfจำนองไม%พอชำระหนี้ให-บังคับ

เอากับทรัพยfสินอื่นของจำเลย คู%ความก็สามารถที่จะประนีประนอมยอมความระบุว%าหากบังคับ

เอากับทรัพยfจำนองไม%พอชำระหนี้ให-บังคับกับกับทรัพยfสินอื่นของจำเลยและให-ศาลพิพากษา

ตามยอมได- ไม%เปDนการพิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๒๖๒๘/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๑

• การทำสัญญาประนีประนอมยอมความโดยเอาหนี้รายอื่นซึ่งไม%เกี่ยวกับจำนวนซึ่งเปDนประเด็น

แห % งคด ีมาตกลงย %อมไม %อาจทำได - การท ี ่ ศาลพ ิพากษาตามยอมเป Dนการไม %ชอบ

(ฎ.๕๓๗๒/๒๕๔๒)

• ข -อตกลงท ี ่นอกเหน ือไปจากท ี ่ ระบ ุ ไว - ในคำพ ิพากษาตามยอมย %อมใช -บ ั งค ับไม % ได-

(ฎ.๓๐๘๖/๒๕๔๙)

• โจทกfฟ^องขับไล%จำเลยและเรียกค%าเช%าที่ค-างชำระ โจทกfจำเลยได-ทำสัญญาประนีประนอมยอม

ความโดยระบุไว-เพียงเรื่องชำระค%าเช%าที่ค-างชำระ มิได-ระบุเรื่องขับไล%ไว-ด-วยดังนี้เมื่อจำเลยผิด

สัญญาประนีประนอมยอมความโจทกfคงมีสิทธิเพียงขอให-บังคับตามสัญญาประนีประนอมยอม

ความเท%าน้ันจะขอให-ขับไล%ไม%ได- (ฎ.๙๓๘๗/๒๕๕๖)

• คดีก%อนจำเลยยื่นฎีกาและยื่นคำร-องขอให-ศาลฎีกาทุเลาการบังคับศาลฎีกาอนุญาตโดยมีเงื่อนไข

ว%าห-ามมิให-จำเลยทำนิติกรรมใด ๆ เกี่ยวกับที่ดินพิพาทในระหว%างฎีกา ต%อมาโจทกfฟ^องจำเลย

เปDนคดีนี้ เมื่อยังไม%มีการยกเลิกคำสั่ง คำสั่งดังกล%าวย%อมผูกพันจำเลย การที่จำเลยทำสัญญา

ประนีประนอมยอมความกับโจทกfในคดีน้ีจึงเปDนการฝlาฝuนคำส่ังศาลฎีกา (ฎ.๑๐๐๕/๒๕๔๒)

• เมือ่ศาลพิพากษาตามยอมแล-วคู%ความไปตกลงกันใหม%โดยท่ีศาลมิได-รู-ด-วย และไม%มีข-อความตอน

ใดให-ยกเลิกสัญญาประนีประนอมยอมความเดิม คู%ความย%อมต-องผูกพันตามคำพิพากษาเดิมอยู%

(ฎ.๖๘๐๘/๒๕๔๐)

• สัญญาประนีประนอมยอมความซึ่งศาลพิพากษาตามยอมย%อมเปDนส%วนหนึ่งของคำพิพากษา จึง

อยู%ในบังคับ ปวิพ. มาตรา ๑๔๓ ในการแก-ไขข-อผิดพลาดเล็กน-อยหรือผิดหลงเล็กน-อยอื่น ๆ

(ฎ.๑๔๘๒/๒๕๕๑)

• บุคคลซึ่งเปDนผู-ค้ำประกันตามสัญญาประนีประนอมยอมความและศาลพิพากษาตามยอม หาก

เห็นการบังคับคดีตามคำพิพากษาตามยอมไม%ชอบด-วยกฎหมาย ก็ชอบที่จะดำเนินกระบวน

พิจารณาในคดีเดิม จะนำมาฟ̂องเปDนคดีใหม%หาได-ไม% (ฎ.๑๕๒๒๗/๒๕๕๖)

• เมื่อศาลได-มีคำพิพากษาตามยอมแล-วคำพิพากษาย%อมผูกพันคู%ความ จำเลยจะอ-างว%าทำสัญญา

ประนีประนอมยอมความโดยสำคัญผิด เพื ่อให-เพิกถอนคำพิพากษาตามยอมหาได-ไม%

(ฎ.๔๙๓๒/๒๕๔๕)

• จำเลยจะฎีกาว%าคำพิพากษาตามยอมไม%ผูกพันจำเลยโดยอ-างว%า ทนายลงชื ่อทำสัญญา

ประนีประนอมยอมความโดยมิได-ปรึกษาจำเลยก%อนหาได-ไม% เพราะใบแต%งทนายระบุให-ทนายมี

อำนาจดำเนินกระบวนพิจารณาไปในทางจำหน%ายสิทธิของจำเลยได- สัญญาประนีประนอมยอม

ความย%อมมีผลผูกมัดจำเลย ทั้งเหตุดังกล%าวก็มิใช%เหตุหนึ่งเหตุใดตามที่กำหนดไว-ในมาตรา ๑๓๘

วรรคสอง จำเลยจึงไม%อาจฎีกาได- (ฎ.๓๔๕๐-๓๔๕๒/๒๕๕๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๒

• เมื ่อศาลได-มีคำพิพากษาตามยอมแล-ว คำพิพากษาย%อมผูกพันคู%ความหากจำเลยเห็นว%าคำ

พิพากษาตามยอมไม%ชอบหรือไม%ถูกต-องตามกฎหมายก็ชอบที่จะอุทธรณfหรือฎีกาเพื่อให-ศาลสูง

แก-ไขหากเข-าหลักเกณฑfตามมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง จำเลยจะนำมาฟ^องเพื่อให-เพิกถอนคำ

พิพากษาตามยอมหาได -ไม % เพราะไม %ม ีกฎหมายร ับรองให -ทำได - (ฎ.๖๔๓๓/๒๕๔๗,

๒๙๕๙/๒๕๕๑, ๒๒๙๔/๒๕๕๒, ๙๙๔๙/๒๕๕๙, ๑๐๐๐๕/๒๕๕๙)

• หากสัญญาประนีประนอมยอมความทำโดยบุคคลซึ่งไม%มีอำนาจ ถือเปDนการกล%าวอ-างว%าศาล

ดำเนินกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ จะต-องกล%าวอ-างในคดีเดิมจะฟ^องเปDนคดีใหม%ไม%ได- คดีน้ี

โจทกfอ-างว%าไม%เคยแต%งตั้งให-จำเลยที่ ๒ เปDนทนายความ จำเลยที่ ๒ นำใบแต%งทนายซึ่งมิใช%

ลายมือช่ือโจทกfไปทำสัญญาประนีประนอมยอมความ (ฎ.๒๔๑๑/๒๕๕๑)

• การทำสัญญาประนีประนอมยอมความย%อมทำให-ค ู %ความต-องรับผิดต%อกันตามสัญญา

ประนีประนอมยอมความจึงยังผลให-หนี้เดิมระงับสิ้นไปผู-ค้ำประกันในหนี้เดิมจึงหลุดพ-นไปด-วย

(ฎ.๑๗๓๒/๒๕๕๐, ๖๔๗๙/๒๕๕๑)

• การทำสัญญาประนีประนอมยอมความโดยสำคัญผิดมิใช%เปDนกรณีที่ถูกคู%ความอีกฝlายหน่ึงฉ-อฉล

จึงไม%เข-าหลักเกณฑfท่ีจะอุทธรณfได- (ฎ.๑๒๙๘/๒๕๒๔)

• จำเลยทำสัญญาประนีประนอมยอมความเพราะถูกโจทกfหลอกว%าเปDนการทำเรื่องถอนฟ^อง โดย

จะเอาเงินจากจำเลยเพียง ๑๔๐,๐๐๐ บาท แต%ความจริงเปDนการประนีประนอมยอมความว%า

จำเลยชำระหนี้โจทกfเปDนเงินกว%า ๒๐๐,๐๐๐ บาท จึงเปDนการทำสัญญาประนีประนอมยอม

ความเพราะถูกโจทกfฉ-อฉลจำเลยอุทธรณfได- (ฎ.๔๔๓๔/๒๕๓๒)

• ทนายจำเลยทำสัญญาประนีประนอมยอมความโดยมิได-สอบถามจำเลย เมื่อจำเลยแต%งตั้งให-

ทนายมีอำนาจทำสัญญาประนีประนอมยอมความ แม-จำเลยไม%ต-องการที่จะตกลงกับโจทกf ก็

เปDนเรื่องของทนายจำเลยกระทำการฝlาฝuนความประสงคfของจำเลย หากจำเลยเสียหายอย%างไร

ก็ชอบที่จะไปว%ากล%าวกันอีกคดีเรื่องหนึ่ง มิใช%กรณีที่คู%ความฝlายใดฝlายหนึ่งฉ-อฉลที่จะอุทธรณfคำ

พิพากษาตามยอมได- (ฎ.๑๗๒๖/๒๕๕๐)

• การอ-างว%าฟ^องโจทกfเปDนฟ^องซ้ำหรือฟ^องซ-อนเปDนกรณีที่อ-างว%าคำพิพากษาตามยอมละเมิดต%อ

กฎหมายอันเก่ียวด-วยความสงบเรียบร-อยของประชาชน (ฎ.๒๖๘๔/๒๕๓๙)

• การจัดการมรดกของจำเลยทั้งสองในฐานะผู-จัดการมรดกในการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีท่ี

ถูกฟ̂องเช%นนี้เปDนหน-าที่ของจำเลยทั้งสองที่จะร%วมกันดำเนินการจัดการตาม ปพพ. ม.๑๗๒๖ จะ

แยกจากกันมิได- การที่จำเลยที่ ๑ ทำสัญญาประนีประนอมยอมความกับโจทกf ส%วนจำเลยที่ ๒

ต%อสู-คดีเปDนการแยกกันจัดการมรดกขัดต%อกฎหมาย และเปDนข-อกฎหมายอันเกี่ยวด-วยความสงบ

ฯ ตาม ปวิพ. ม. ๑๓๘ วรรคสอง (๒) (ฎ.๓๔๓๘/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๓

• การอุทธรณfว%าความเห็นของผู-เชี่ยวชาญมิได-เปDนไปตามข-อตกลงที่ศาลชั้นต-นวินิจฉัยว%าความเห็น

ของผู-เชี่ยวชาญเปDนไปตามข-อตกลง และพิพากษาให-โจทกfแพ-คดีจึงไม%ชอบนั้น เปDนการอุทธรณf

ตามมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง (๓) (ฎ.๔๘๕๖/๒๕๓๘)

• โจทกfไม%สามารถปฏิบัติตามคำพิพากษาตามยอมได- อันเปDนปnญหาข-อขัดข-องในการบังคับคดี

ศาลชั้นต-นมิได-มีคำสั่งอย%างหนึ่งอย%างใดเพื่อแก-ไขข-อขัดข-องในการบังคับคดีย%อมเปDนการไม%ชอบ

คู%ความมีสิทธิอุทธรณfได- ไม%อยู%ภายใต-บังคับมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง เพราะไม%ใช%เปDนการอุทธรณf

คำพิพากษาตามยอม (ฎ.๗๑๒๔/๒๕๔๙)

• แม-มาตรา ๑๓๘ วรรคสอง จะห-ามมิให-อุทธรณfคำพิพากษาตามข-อประนีประนอมยอมความก็

ตาม แต%คดีนี้เปDนกรณีที่จำเลยใช-สิทธิยื่นคำร-องขอให-ศาลชั้นต-นเพิกถอนคำสั่งให-จำเลยจ%ายค%า

เลี้ยงชีพแก%โจทกfตาม ปพพ.ม. ๑๕๙๘/๓๙ วรรคหนึ่งมิได-เปDนการอุทธรณfคำพิพากษาตามข-อ

ประนีประนอมยอมความ คำร-องของจำเลยจึงไม%อยู%ในบังคับที่จะต-องห-ามอุทธรณf ตามมาตรา

๑๓๘ วรรคสอง (ฎ.๔๖๘๕/๒๕๔๐)

• ในคดีก%อนผู-ร-องสอดและจำเลยได-ทำสัญญาประนีประนอมยอมความและศาลมีคำพิพากษาตาม

ยอม คดีถึงที่สุดคำพิพากษาย%อมผูกพันผู-ร-องสอดและจำเลย การที่ผู-ร-องสอดร-องสอดเข-ามาใน

คดีนี้โดยมีคำขอให-เพิกถอนการโอนที่ดินพิพาทระหว%างผู-ร-องสอดกับจำเลย ย%อมทำเท%ากับมี

เจตนาเพื่อที่จะให-สัญญาประนีประนอมยอมความและคำพิพากษาตามยอมไม%อาจใช-บังคับได-

ซึ่งไม%อาจทำได- ผู-ร-องสอดต-องใช-สิทธิอุทธรณfฎีกาตามมาตรา ๑๓๘ วรรคสอง ผู-ร-องสอดไม%มี

อำนาจฟ̂องด-วยการร-องสอดเข-ามาในคดี (ฎ.๑๙๔๐๔/๒๕๕๗)

• คำท-าของคู%ความนั้นจะเปลี่ยนแปลงแก-ไขหรือยกเลิกได-ก็โดยคู%ความตกลงกันเท%านั้น จำเลยที่ ๓

หาอาจเปล่ียนแปลงเง่ือนไขหรือยกเลิกคำท-าแต%ฝlายเดียวได-ไม% (ฎ.๑๒๓๖๘/๒๕๕๘)

• โจทกfทั้งสองมาศาลและลงชื่อในสัญญาประนีประนอมยอมความ มีการแก-ไขสัญญาหลายคร้ัง

โดยโจทกfทั้งสองและจำเลยได-ลงชื่อกำกับไว-ในส%วนที่แก-ไข ถ-ามีส%วนใดไม%ถูกต-องโจทกfทั้งสองก็

ชอบที่จะแจ-งต%อศาลชั้นต-นได- ไม%ปรากฏว%ามีการเอาความเท็จมาหลอกลวงโจทกfทั้งสองให-หลง

ผิดเข-าทำสัญญาแต%อย%างใด จึงฟnงไม%ได-ว%าสัญญาประนีประนอมยอมความเกิดจากการฉ-อฉลของ

จำเลยหรือทนายจำเลย (ฎ.๔๘๖/๒๕๖๐)

• การกล%าวอ-างว%าทำสัญญาประนีประนอมยอมความโดยถูกคู%ความฝlายเดียวกันฉ-อฉลมิใช%เปDน

การอ-างว%าถูกคู%ความอีกฝlายหนึ่งฉ-อฉลจึงไม%ต-องด-วย มาตรา ๑๓๘ วรรคสอง (๑) ที่จะอุทธรณf

ได- (ฎ.๒๕๓๐/๒๕๖๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๔

มาตรา ๑๔๒

• ศาลจะพิพากษาให-โจทกfได-ก็ต-องอาศัยฟ^องโจทกfดังนั้นฟ^องโจทกfจึงจะต-องไม%เปDนฟ^องที่ขาด

สาระสำคัญ คดีนี้โจทกfบรรยายฟ^องว%าจำเลยที่ ๑ เปDนลูกจ-างของจำเลยที่ ๒ แต%โจทกfมิได-

บรรยายฟ^องว%าจำเลยที ่ ๑ ทำละเมิดในทางการที ่จ-างของจำเลยที ่ ๒ ฟ^องโจทกfจึงขาด

สาระสำคัญที ่ศาลจะพิพากษาให-จำเลยที ่ ๒ รับผิดต%อโจทกfได- ปnญญาหาเรื ่องฟ^องขาด

สาระสำคัญเปDนปnญหาข-อกฎหมายเก่ียวด-วยความสงบฯ (ฎ.๔๐๐/๒๕๓๗)

• ฟ^องขาดสาระสำคัญเปDนฟ^องที่ศาลไม%อาจพิพากษาให-ได- เพราะศาลจะพิพากษาโดยไม%อาศัย

ฟ̂องโจทกfไม%ได- (ฎ.๑๖๓๑/๒๕๕๐, ๒๘๗๔/๒๕๕๐)

• โจทกfฟ^องอ-างว%าโจทกfเปDนนายหน-าขายที่ดินให-กับจำเลย โดยไม%ปรากฏในคำฟ^องว%าจำเลยได-ตก

ลงโดยชัดแจ-งหรือโดยปริยายให-โจทกfทั้งสามเปDนนายหน-าอันจะก%อให-เกิดสัญญานายหน-า ท่ี

จำเลยจะต-องรับผิดต%อโจทกfฟ̂องโจทกfจึงขาดสาระสำคัญ (ฎ.๗๙๔/๒๕๕๗)

• มาตรา ๑๔๒ ใช-เฉพาะกับกรณีที่ศาลจะต-องทำคำพิพากษาเท%านั้น ไม%ใช-ในกรณที่ศาลทำคำส่ัง

ในเรื่องใด ๆ ที่มิใช%เปDนการพิพากษาหรือมีคำสั่งอันเปDนการวินิจฉัยชี้ขาดประเด็นแห%งคดี เช%น

การส่ังคำร-องขอขยายระยะเวลา ศาลจะส่ังให-มากหรือน-อยกว%าท่ีขอมาก็ได- (ฎ.๗๒๖๖/๒๕๔๖)

• โจทกfฟ^องถอนคืนการให-โดยบรรยายฟ^องว%า จำเลยไม%ยอมดูแลช%วยเหลืออุปการะเลี้ยงดูโจทกf

เช%นที่ปฏิบัติมา มิได-ยกข-ออ-างอันอาศัยเปDนหลักแห%งข-อหาว%าจำเลยทั้งสองประพฤติเนรคุณด-วย

เหตุบอกปnดไม%ยอมให-สิ่งจำเปDนเลี้ยงชีพแก%โจทกfซึ่งเปDนผู-ให-ในเวลาที่โจทกfยากไร- และจำเลยยัง

สามารถจะให-ได- ตาม ปพพ. มาตรา ๕๓๑ (๓) จึงไม%มีประเด็นตามคำฟ^องที่โจทกfจะเรียกถอน

คืนการให-เพราะเหตุตามมาตรา ๕๓๑(๓) (ฎ.๒๐๑/๒๕๕๗)

• โจทกfฟ^องขอให-จำเลยรับผิดจากการทำละเมิดตามมาตรา ๔๒๐ มิใช%ให-จำเลยรับผิดตามมาตรา

๔๒๘ เพราะคำฟ^องไม%ได-บรรยายว%าจำเลยว%าจ-างใครและมีส%วนผิดในการงานที่สั่งให-ทำอย%างไร

การที่ศาลชั้นต-นพิพากษาให-จำเลยรับผิดตามมาตรา ๔๒๘ จึงเปDนการพิพากษาเกินคำขอ

(ฎ.๑๗๒๔๑/๒๕๕๗)

• คำพิพากษาของศาลต-องตัดสินไปตามข-อหาในคำฟ^องทุกข-อโดยอยู%ภายในขอบเขตของข-ออ-างท่ี

อาศัยเปDนหลักแห%งข-อหา (สัมมนา ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ%ง เล%ม ๑ ปt ๒๕๖๐

หน-า ๒๘๔ อ.สมชัย ฑีฆาอุตมากร)

• โจทกfฟ^องขอให-เปpดทางจำเปDน แม-โจทกfจะต-องใช-ค%าทดแทนในการผ%านทางตามมาตรา ๑๓๔๙

วรรคท-าย แต%โจทกfมิได-เสนอค%าทดแทนแก%จำเลยและจำเลยก็มิได-ฟ^องแย-งเรียกค%าทดแทน ท้ัง

ศาลชั้นต-นก็มิได-กำหนดประเด็นเรื่องค%าทดแทน ศาลจึงไม%อาจพิพากษาให-ได- เพราะจะเปDนการ

พิพากษานอกฟ̂องนอกประเด็น (ฎ.๖๒๗๐/๒๕๕๙, ๒๗๒๘/๒๕๖๑)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๕

• โจทกfฟ^องขอให-เพิกถอนการฉ-อฉลโดยมีคำขอท-ายฟ^องขอให-เพิกถอนการจดทะเบียนโอนที่ดิน

หากไม%ปฏิบัติให-ถือเอาคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนา มิใช%ขอให-บังคับจำเลยส%งมอบโฉนด

ที่ดินตามข-อตกลงในสัญญากู-อันเปDนมูลฐานสิทธิยึดหน%วงรวมทั้งเรื่องสิทธิในฐานะผู-มีสิทธิอันจะ

ให-จดทะเบียนได-ก%อน ศาลไม%ชอบที่จะนำมาวินิจฉัยปรับบทตามข-อหาความรับผิดของจำเลยได-

(ฎ.๘๕๐๙/๒๕๕๗)

• โจทกfบรรยายฟ^องและนำสืบว%า จำเลยกู -ยืมเงินโจทกf ๒๕๐,๐๐๐ บาทโจทกfถอนเงินจาก

ธนาคารมอบให-จำเลยครบถ-วนแล-ว มิได-ตั้งประเด็นในคำฟ^องและนำสืบว%า จำเลยรับเงินค%าจ-าง

ว%าความ ๒๕๐,๐๐๐ บาทจากโจทกfแล-วไม%นำไปมอบให- ฉ. ตามหน-าท่ี จำเลยจึงได-ทำสัญญากู-ไว-

ทั้งตามคำให-การและทางนำสืบของจำเลย จำเลยสู-ว%าโจทกfมอบเงิน ๑๓๐,๐๐๐ บาทให-จำเลย

นำไปมอบให-แก% ฉ. เปDนค%าจ-างว%าความโจทกfจึงให-จำเลยลงลายมือชื่อในสัญญากู- โดยจำเลย

ไม%ได-นำสืบว%า จำเลยรับเงินค%าจ-างว%าความจำนวน ๒๕๐,๐๐๐ บาทแล-วไม%นำไปมอบให- ฉ.

อุทธรณfของโจทกfที่ว%า จำเลยรับเงิน ๒๕๐,๐๐๐ บาทจากโจทกfเพื่อไปมอบให-แก% ฉ. เปDนค%าจ-าง

ว%าความแต%จำเลยผิดหน-าที่จจึงทำสัญญากู-กับโจทกfเปDนการแปลงหนี้ใหม% อันเปDนเรื่องนอกคำ

ฟ^องนอกข-อหาของโจทกf อุทธรณfของโจทกfจึงเปDนข-อที่มิได-ยกขึ้นว%ากันมาโดยชอบในศาลชั้นต-น

(ฎ.๘๒๓๕/๒๕๕๙)

• คดีมีประเด็นว%าจำเลยที่ ๑ เปDนตัวการให-จำเลยที่ ๒ เปDนตัวแทนไปซื้อสินค-าจากโจทกfหรือไม%

การที่ศาลชั้นต-นวินิจฉัยว%าจำเลยที่ ๑ และที่ ๒ เปDนหุ-นส%วนสามัญหรือบริษัทกัน เมื่อการซื้อหิน

ทรายจากโจทกfเปDนในทางที ่ธรรมดาในการก%อสร-างจำเลยท้ังสองซึ ่งเปDนหุ -นส%วนจึงต-อง

รับผิดชอบร%วมกัน จึงเปDนเรื ่องนอกประเด็นเกินไปกว%าหรือนอกจากที ่ปรากฏในฟ^อง

(ฎ.๕๘๓๖/๒๕๕๗)

• โจทกfบรรยายฟ^องว%าจำเลยที่ ๓ เปDนหุ-นส%วนประเภทจำกัดความรับผิดแต%มิได-บรรยายว%าจำเลย

ที่ ๓ สอดเข-าไปจัดการกิจการของห-างจำเลยที่ ๑ ฟ^องโจทกfจึงขาดสาระสำคัญที่จะให-จำเลยท่ี

๓ รับผิดร%วมกับจำเลยที่ ๑ แม-โจทกfจะนำสืบมาก็เปDนการนำสืบนอกฟ^อง ศาลไม%อาจพิพากษา

ให-ได- (ฎ.๒๘/๒๕๔๙)

• คดีนี้โจทกfฟ^องว%าจำเลยกับผู-รับเหมาร%วมกันทำละเมิดแต%มิได-บรรยายฟ^องว%าจำเลยเปDนผู-ว%าจ-าง

ทำของให-ผู-รับเหมาตอกเสาเข็ม คดีจึงไม%มีประเด็นว%าจำเลยเปDนผู-ว%าจ-างทำของหรือไม% การท่ี

ศาลช้ันต-นวินิจฉัยว%าจำเลยเปDนผู-ว%าจ-างทำของจึงนอกฟ̂องนอกประเด็น (ฎ.๗๐๘๖/๒๕๕๒)

• ศาลชั้นต-นยกฟ^องโจทกfแม-ศาลจะได-วินิจฉัยอีกว%าไม%มีเหตุที่จะพิจารณาสั่งคำร-องของผู-ร-องสอด

อีกต%อไปและผู-ร-องมิได-อุทธรณf ต%อมาเมื่อศาลอุทธรณfยกคำพิพากษาศาลชั้นต-นให-ศาลชั้นต-น

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๖

พิจารณาคดีใหม% ในการพิพากษาคดีใหม%ศาลชั้นต-นต-องชี้ขาดตัดสินคดีเกี่ยวกับคำร-องสอดของผู-

ร-องด-วย (ฎ.๒๒๙๖/๒๕๓๘) คดีน้ีผู-ร-องย่ืนคำร-องสอดศาลช้ันต-นส่ังว%า รอไว-ส่ังเม่ือพิพากษา

• จำเลยยื่นคำร-องขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ และขอให-ยกเลิกค%าธรรมเนียม

ยึดทรัพยf ไม%มีประเด็นว%าผู-ใดจะต-องรับผิดในค%าธรรมเนียมยึดทรัพยfแล-วไม%มีการขาย การที่ศาล

ชั้นต-นพิพากษาให-โจทกfรับผิดในค%าธรรมเนียมดังกล%าวจึงนอกประเด็นจากคำร-องของจำเลย

(ฎ.๖๕๒/๒๕๔๐)

• จำเลยอุทธรณfคำส่ังระหว%างพิจารณา การที่ศาลอุทธรณfมิได-วินิจฉัยให-เปDนการไม%ชอบด-วย

มาตรา ๑๔๒ ประกอบมาตรา ๒๔๖ ซ ึ ่ งศาลจะต -องต ัดส ินข -อหาตามฟ ^องท ุกข-อ

(ฎ.๙๘๙๙/๒๕๕๗)

• จำเลยบรรยายคำฟ^องอุทธรณfทั้งสามประเด็นที่จำเลยแพ-แต%มีคำข-อท-ายฟ^องอุทธรณfเพียงขอให-

ศาลอุทธรณfพิพากษาแก- เพียงประเด็นที่ ๒ การที่ศาลอุทธรณfวินิจฉัยอุทธรณfของจำเลยใน

ประเด ็นท ี ่สองเพ ียงข -อเด ียวจ ึงชอบด -วยมาตรา ๑๔๒ ประกอบมาตรา ๒๔๖ แล-ว

(ฎ.๘๖๔๕/๒๕๔๗)

• แม-ศาลจะต-องตัดสินข-อหาตามฟ^องทุกข-อแต%หากศาลวินิจประเด็นข-อใดแล-ว มีผลให-ไม%จำต-อง

วินิจฉัยประเด็นข-ออ่ืนอีก ศาลก็ไม%จำต-องยกประเด็นข-ออื่นขึ้นวินิจฉัยเพราะไม%ทำให-ผลคดี

เปลี่ยนแปลงไป (ฎ.๕๐๗๑/๒๕๔๙) คดีนี้ศาลยกฟ^องเพราะฟ^องซ-อน (ใช-ในชั้นอุทธรณfฎีกาด-วย

ฎ.๑๖๗๖/๒๕๔๖, ๘๖๐๒/๒๕๔๘)

• ศาลพิพากษาให-เพิกถอนการโอนกรรมสิทธิ์เรือระหว%างจำเลยทั้งสองแล-ว จำเลยที่ ๑ ย%อม

กลับมามีชื่อเปDนเจ-าของเรือตามเดิม โดยไม%ต-องให-จำเลยทั้งสองไปดำเนินการในการจดทะเบียน

โอนกรรมสิทธ์ิอีก ศาลจึงไม%จำเปDนต-องพิพากษาให-บังคับตามคำขอในส%วนน้ี (ฎ.๗๘๒๔/๒๕๕๓)

• คำขอบังคับข-อใดของโจทกfศาลไม%อาจบังคับได- ศาลก็ชอบที่จะยกคำขอของโจทกfในส%วนน้ัน

(ฎ.๒๑๑๗/๒๕๕๑)

• โจทกfฟ̂องให-จำเลยชำระหนี้เงินกู-แก%โจทกf ๕๐,๐๐๐ บาท จำเลยให-การว%า จำเลยเคยกู-เงินโจทกf

๔๐,๐๐๐ บาท แต%โจทกfกลับนำแบบพิมพfหนังสือสัญญากู-ที ่จำเลยลงลายมือชื่อไว-ไปกรอก

ข-อความเปDนว%า จำเลยกู-เงินโจทกf ๕๐,๐๐๐ บาท โดยไม%ได-รับความยินยอมจากจำเลย สัญญากู-

เปDนเอกสารปลอม คดีจึงมีประเด็นว%า จำเลยกู-ยืมเงินโจทกfตามฟ^องหรือไม% ไม%มีประเด็นว%า

จำเลยได-ชำระหนี้ตามหนังสือสัญญากู-แล-วหรือไม% จำเลยจะนำสืบว%าได-ชำระครบถ-วนแล-วหาได-

ไม% เปDนการนำสืบนอกประเด็น ส%วนที่จำเลยให-การว%าได-ชำระหนี้ให-แก%โจทกfครบถ-วนแล-วนั้นก็

เปDนการให-การประกอบข-ออ-างว%าจำเลยเคยกู-เงินโจทกf ๔๐,๐๐๐ บาท มิใช%เปDนการให-การใน

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๗

ประเด็นท่ีเก่ียวกับการกู-เงินจำนวน ๕๐,๐๐๐ บาท การท่ีศาลล%างท้ังสองฟnงว%าจำเลยชำระหน้ีแก%

โจทกfแล-วเปDนการวินิจฉัยนอกประเด็น (ฎ.๑๔๕๗/๒๕๕๓)

• จำเลยให-การว%าที่ดินพิพาทเปDนที่รกร-างว%างเปล%าจำเลยจึงเข-าครอบครอง ตามคำให-การของ

จำเลยแสดงให-เห็นว%าจำเลยเปDนเจ-าของผู-ครอบครองที่ดินมาแต%ต-น ไม%มีปnญหาเรื่องแย%งการ

ครอบครองที่ดินพิพาท เพราะการแย-งการครอบครองจะเกิดมีขึ้นได-ก็แต%เฉพาะในที่ดินของผู-อ่ืน

ที่ศาลหยิบยกประเด็นเรื ่องแย-งการครอบครองขึ้นวินิจฉัย จึงเปDนการวินิจฉัยนอกประเด็น

(ฎ.๒๔๒๑/๒๕๔๘)

• จำเลยให-การว%าคดีขาดอายุความ แต%ไม%ได-ระบุว%าขาดอายุความมรดก และโจทกfมีสิทธิเรียกร-อง

ตั้งแต%วันใด นับแต%วันใดถึงวันฟ^องคดีจึงขาดอายุความ คดีจึงไม%มีประเด็นเรื่องอายุความ ที่ศาล

ล%างท้ังสองวินิจฉัยว%าคดีขาดอายุความมรดก จึงเปDนการวินิจฉัยนอกประเด็น (ฎ.๕๖๙๑/๒๕๕๔)

• โจทกfกับ ข. ได-ทำสัญญาจะซื้อขายที่ดินพิพาทโดยโจทกfชำระราคาครบถ-วนแล-ว ส%วน ข. ได-ส%งมอบ

ที่ดินพิพาทให-โจทกfครอบครอง แต%ยังมิได-จดทะเบียนโอนที่ดินพิพาทให-แก%โจทกf หนี้ดังกล%าวจึงเปDน

คุณประโยชนfแก%โจทกfเกี่ยวด-วยทรัพยfสินซึ่งครอบครองอยู%จนกว%าจะมีการจดทะเบียนโอน โจทกfย%อม

เปDนผู-ทรงสิทธิยึดหน%วงที่ดินพิพาทตามความหมายใน ป.พ.พ. มาตรา 241 แม-คดีโจทกfขาดอายุความ

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1755 วรรคสาม ก็ตาม แต%ตามมาตรา 1755 วรรคสาม ยังบัญญัติให-อยู%ภายใต-

บังคับแห%งมาตรา 193/27 ก็กำหนดให-ผู-ทรงสิทธิยึดหน%วงที่ดินไว-จนกว%าจำเลยทั้งสองซึ่งเปDนทายาท

ของ ข. ไปจดทะเบียนโอนที่ดินพิพาทให-แก%โจทกf ทั้งยังมีสิทธิฟ^องบังคับให-จำเลยทั้งสองจดทะเบียน

โอนที่ดินพิพาทให-โจทกfด-วย เมื่อศาลชั้นต-นวินิจฉัยปnญหาเรื่องอายุความมรดกที่จำเลยทั้งสองให-การ

ต%อสู-ไว-ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1754 วรรคสาม ทั้งในชั้นอุทธรณfโจทกfได-อุทธรณfเรื่องอายุความดังกล%าว

และอ-างว%ามีสิทธิยึดหน%วงตาม ป.พ.พ. มาตรา 241 ด-วย ซึ่งศาลอุทธรณfภาค 3 ก็ได-วินิจฉัยเรื่องอายุ

ความมรดกตาม ป.พ.พ. มาตรา 1754 วรรคสาม ประกอบมาตรา 193/27 และมาตรา 241 อันเปDน

เรื ่องอายุความมรดกตามที่คู %ความว%ากล%าวกันมาโดยชอบ จึงมิใช%เปDนกรณีที ่ศาลอุทธรณfภาค 3

พิพากษาเกินคำฟ̂องอุทธรณfของโจทกf (ฎ.๖๗๓๔/๒๕๔๗)

• จำเลยที่ ๓ ให-การว%าจำเลยที่ ๓ ได-ว%าจ-างจำเลยที่ ๒ ให-มาดำเนินการดูแลและรักษาความ

ปลอดภัยแก%พนักงานและทรัพยfสินของจำเลยที่ ๓ จำเลยที่ ๓ มิได-ให-การว%าจำเลยที่ ๓ ได-

ว%าจ-างบริษัท บ. ดูแลรักษาความปลอดภัยให-จำเลยที่ ๓ การที่จำเลยที่ ๓ นำสืบว%าจำเลยที่ ๓

ได-ว%าจ-างบริษัท บ. ให-ดูแลรักษาความปลอดภัยจึงเปDนการนำสืบนอกคำให-การ ข-อเท็จจริง

ดังกล%าวจึงเปDนข-อเท็จจริงที่ได-จากการนำสืบนอกประเด็น การที่ศาลนำข-อเท็จจริงดังกล%าวมา

วินิจฉัยจึงเปDนการวินิจฉัยนอกฟ̂องนอกประเด็น (ฎ.๑๔๒๑๘/๒๕๕๘)

• โจทกfฟ^องหย%าจำเลยและขอเปDนผู-ใช-อำนาจปกครองและอุการะเลี้ยงดูบุตร การที่จำเลยย่ืน

คำให-การต%อสู -ว%า การสมรสระหว%างโจทกfกับจำเลยเปDนโมฆะ และขัดต%อขนบธรรมเนียม

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๘

ประเพณีและกฎหมาย ถือได-ว%าเปDนกรณีที่จำเลยซึ่งเปDนผู-มีส%วนได-เสียร-องขอต%อศาลให-การ

สมรสเปDนโมฆะตามมาตรา ๑๔๙๖ วรรคสองแล-ว ศาลจึงมีอำนาจพิพากษาว%าการสมรสเปDน

โมฆะได-ไม%เปDนการพิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๑๐๔๔๒/๒๕๕๘)

• โจทกfฟ^องว%าจำเลยทำละเมิดต%อโจทกfมิได-ฟ^องให-จำเลยทั้งสองรับผิดตามสัญญาซื้อขายหรือใน

ฐานะคู%สัญญากับโจทกf แม-จำเลยจำให-การว%าสัญญาซื้อขายตกเปDนโมฆะ ก็ไม%ก%อให-เกิดประเด็น

ข-อพิพาท แม-ศาลล%างทั้งสองวินิจฉัยมาก็ถือไม%ได-ว%าเปDนข-อที่ได-ยกขึ้นว%ากันมาแล-วในศาลล%างท้ัง

สอง (ฎ.๓๙๐๐/๒๕๕๙) (คดีนี้เปDนกรณีที่จำเลยมิได-ยื่นคำให-การกล%าวแก-คำฟ^องของโจทกfจึงไม%

ก%อให-เกิดเปDนประเด็น)

• โจทกfฟ^องขอให-จำเลยคืนโฉนดที่ดิน เปDนกรณีที่โจทกfฟ^องเรียกโฉนดที่ดินคืนโดยมิได-บังคับคดี

ส%วนที่เกี่ยวกับที่ดินตามโฉนด การที่จำเลยให-การว%าที่ดินตามโฉนดที่ดินเปDนทรัพยfมรดกของ

บิดาโจทกfจำเลยย%อมตกได-แก%โจทกfจำเลยและทายาทอื่น ทั้งจำเลยก็มิได-ฟ^องแย-งขอให-บังคับคดี

ในส%วนที่เกี่ยวกับที่ดิน คดีจึงไม%มีประเด็นที่ต-องวินิจฉัยว%า ที่ดินตามโฉนดเปDนทรัพยfมรดกของ

บิดาโจทกfจำเลยตกได-แก%โจทกfจำเลยและทายาทอื่นหรือไม% และแม-จะฟnงข-อเท็จจริงว%าเปDนด่ัง

คำให-การจำเลย ก็ไม%ทำให-จำเลยมีสิทธิยึดถือเอาโฉนดท่ีดินของโจทกfไว- (ฎ.๓๔๒๙/๒๕๓๕)

• ในคดีที่มีการชี้สองสถานแม-ศาลชั้นต-นจะได-กำหนดประเด็นข-อพิพาทไว-แต%หากศาลชั้นต-นเห็น

ว%าการกำหนดประเด็นข-อใดไม%ถ ูกต-อง ศาลก็ม ีอำนาจที ่จะไม%ว ิน ิจฉ ัยประเด็นนั ้นได-

(ฎ.๙๕๔/๒๕๔๘)

• คำให-การของจำเลยในตอนต-นที่ว%าได-ซื้อที่ดินจากบุคคลภายนอกโดยมิได-ทำสัญญาซื้อขายกัน ก็

เพื ่อแสดงให-เห็นเหตุผลและเจตนาในการเข-าครอบครองส%วนที ่จำเลยให-การต%อมาว%าได-

ครอบครองโดยสงบเปpดเผยเจตนาเปDนเจ-าของ เปDนเวลา ๔๐ ปtก็เพื ่อให-เห็นว%าจำเลยได-

กรรมสิทธิแล-วโดยการครอบครอง คำให-การของจำเลยไม%ขัดแย-งกันคดีจึงมีประเด็นเรื ่อง

ครอบครองปรปnกษf ที ่ศาลอุทธรณfวินิจฉัยมาจึงมิใช%เปDนการวินิจฉัยนอกฟ^องนอกประเด็น

(ฎ.๑๗๐๙๔/๒๕๕๕)

• ในคดีที่จำเลยขาดนัดยื่นคำให-การคดีคงมีประเด็นเพียงตามคำฟ̂องของโจทกfเท%านั้นว%า จำเลยท้ัง

สองกู-เบิกเงินเกินบัญชีและค้ำประกันหรือไม% ไม%มีประเด็นว%าโจทกfตกลงไม%คิดดอกเบี้ยหรือไม%ท่ี

ศาลวินิจฉัยมาน้ันจึงไม%ชอบ (ฎ.๕๔๐๓/๒๕๓๗)

• คดีที่จำเลยขาดนัดยื่นคำให-การ การที่ศาลชั้นต-นวินิจฉัยปnญหาเรื่องดอกเบี้ยโดยพิเคราะหfจาก

เอกสารที่โจทกfอ-างส%งเปDนพยานแล-วเห็นว%าเปDนเบี้ยปรับเปDนการวินิจฉัยตามประเด็นในคำฟ^อง

มิใช%เปDนการวินิจฉัยนอกประเด็น (ฎ.๒๙๐๖/๒๕๔๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๕๙

• จำเลยขาดนัดยื่นคำให-การคดีจึงมีประเด็นตามคำฟ^องของโจทกfว%า โจทกfมอบอำนาจให-จำเลยท่ี

๑ ไปดำเนินการจดทะเบียนโอนขายที่ดินพิพาทแทนโจทกfหรือไม% และนิติกรรมการขายฝาก

ระหว%างจำเลยที่ ๑ และที่ ๒ ได-กระทำโดยสุจริตหรือไม% ไม%มีประเด็นว%าการที่จำเลยที่ ๑ จด

ทะเบียนขายฝากที่ดินไว-แก%จำเลยที่ ๒ เกิดจากความประมาทเลินเล%ออย%างร-ายแรงของโจทกf

หรือไม% และจำเลยที่ ๒ รับโอนที่ดินพิพาทมาโดยสุจริตและเสียค%าตอบแทนหรือไม% แม-ศาลจะได-

วินิจฉัยมาก็เปDนการวินิจฉัยนอกประเด็นเปDนการไม%ชอบ (ฎ.๖๖๒๗/๒๕๕๐)

• ในคดีท่ีคู%ความท-ากันคำพิพากษาของศาลจะต-องเปDนไปตามคำท-าเท%าน้ัน (ฎ.๑๐๒๓๖/๒๕๕๓)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยรับผิดฐานละเมิดโดยอ-างว%าจำเลยหลอกขายที่ดินให-โจทกfเปDนเหตุให-โจทกf

หลงเชื่อก%อให-เกิดความเสียหายแก%โจทกf มิใช%เปDนการฟ^องให-จำเลยรับผิดตามสัญญาซื้อขาย จึง

ไม%มีข-อต-องพิจารณาว%าโจทกfเข-าทำสัญญาซ้ือขายกับจำเลยโดยประมาทเลินเล%ออย%างร-ายแรง

หรือไม% และมิใช%การฟ^องคดีเพื่อติดตามเอาทรัพยfคืนจากบุคคลภายนอกจึงไม%มีประเด็นต-อง

พิจารณาว%าผู -ฟ^องมีส%วนผิดหรือประมาทเลินเล%ออย%างร-ายแรงในการทำนิติกรรมหรือไม%

(ฎ.๗๐๔๗/๒๕๕๔)

• โจทกfบรรยายฟ^องขอให-จำเลยที่ ๑ รับผิดในฐานะตัวการตามสัญญาจ-างเหมาก%อสร-าง ให-จำเลย

ที่ ๒ รับผิดในฐานะตัวแทน แม-จำเลยที่ ๒ จะให-การและนำสืบว%าเปDนตัวการ แต%โจทกfมิได-ฟ^อง

ให-จำเลยที่ ๒ รับผิดในฐานะตัวการ การที่ศาลชั้นต-นพิพากษาให-จำเลยที่ ๒ รับผิดในฐานะ

ตัวการจึงเปDนการพิพากษาเกินไปกว%าหรือนอกจากท่ีปรากฏในคำฟ̂อง (ฎ.๑๘๗๓/๒๕๕๘)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยส%งมอบรถยนตfที่เช%าซื้อคืนแก%โจทกfเนื่องจากจำเลยผิดสัญญา เมื่อข-อเท็จจริง

ฟnงได-ว%าสัญญาเช%าซื้อตกเปDนโมฆะ โจทกfจึงไม%มีสิทธิเรียกให-จำเลยรับผิดตามสัญญา คดีไม%มี

ประเด็นว%าจำเลยต-องคืนรถยนตfแก%โจทกfฐานลาภมิควรได-หรือไม%เพราะโจทกfมิได-กล%าวมาใน

ฟ^อง การที่ศาลอุทธรณfภาค ๘ ยกขึ้นวินิจฉัยจึงเปDนการเกินคำขอหรือนอกจากที่ปรากฎในคำ

ฟ̂อง (ฎ.๑๔๒๐๘/๒๕๕๘)

• การนำเอาข-อเท็จจริงมาปรับเข-ากับข-อกฎหมายเปDนหน-าที ่ของศาล คดีนี ้ศาลชั ้นต-นปรับ

ข-อเท็จจริงเข-ากับข-อกฎหมายไม%ถูกต-อง ศาลอุทธรณfจึงมีอำนาจยกขึ้นวินิจฉัยใหม%ให-ถูกต-อง อัน

เปDนกรณีที่ศาลอุทธรณfนำเอาข-อกฎหมายปรับเข-ากับข-อเท็จจริงที่มีอยู% มิใช%เปDนการวินิจฉัยนอก

ประเด็น (ฎ.๓๘๔๙/๒๕๕๒)

• เมื่อข-อเท็จจริงตามที่โจทกfบรรยายมาไม%ตรงตามข-อหาที่โจทกfตั้งศาลมีอำนาจปรับบทกฎหมาย

ท่ีถูกต-องได- (ฎ.๓๑๙๔/๒๕๕๑)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๐

• กรณี่ที่โจทกfบรรยายฟ^องมาแล-วและขอให-จำเลยรับผิดในฐานะนายจ-างหรือตัวการของผู-ทำ

ละเมิด เปDนหน-าที่ของศาลที่จะปรับบทกฎหมายให-ถูกต-องว%าต-องรับผิดในฐานะใด แม-โจทกfจะ

ได-ฎีกาขอให-รับผิดในฐานะนายจ-าง (ฎ.๔๑๒๕/๒๕๕๗)

• โจทกfฟ^องว%าจำเลยต%อเติมอาคารรุกล้ำที่ดินของโจทกf ขอให-จำเลยรื้อส%วนที่รุกล้ำ จำเลยให-การ

ว%า ที่ดินส%วนที่โจทกfกล%าวอ-างว%าเปDนการรุกล้ำเปDนที่ดินของจำเลย ข-ออ-างของจำเลยแสดงว%า

จำเลยก%อสร-างรุกล้ำเข-าไปในที่ดินโจทกfโดยสุจริต เม่ือฟnงได-ว%าจำเลยก%อสร-างโดยสุจริตศาล

ชั้นต-นชอบที่จะยกประมวลกฎหมายแพ%งและพาณิชยf มาตรา ๑๓๑๒ มาปรับแก%คดีได- แต%การท่ี

ศาลพิพากษาให-จำเลยใช-เงินแก%โจทกfเปDนค%าใช-ที่ดินและให-โจทกfจดทะเบียนภาระจำยอมให-แก%

จำเลยโดยที ่ โจทกfม ิได -ขอและจำเลยก็ม ิได -ฟ ^องแย -ง จ ึงเป Dนการพิพากษาเก ินคำขอ

(ฎ.๔๔๗๑/๒๕๕๗)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยชำระค%าสินค-าประเภทเครื่องไม-ประจำบ-าน จำเลยให-การว%าไม%เคยซื้อเครื่อง

ไม-ประจำบ-านตามฟ^อง แต%เคยซื้อสบู%จากโจทกfและลงลายมือชื่อไว-ในเอกสารการซื้อขายว%าเปDน

หนี้ค-างชำระ ๑๐,๗๐๐ บาท ประเด็นทีเพียงว%า จำเลยซื้อสินค-าประเภทเครื่องใช-ประจำบ-าน

จากโจทกfหรือไม% คดีไม%มีประเด็นว%าจำเลยซื้อสบู%จากโจทกfและยังไม%ชำระหนี้หรือไม% หากศาล

เห็นว%าจำเลยไม%ได-ซื้อเครื่องใช-ประจำบ-านก็ชอบที่จะยกฟ^องเสียไม%ชอบที่จะให-จำเลยรับผิดตาม

คำให-การอันไม%ใช%ประเด็นข-อพิพาท (ฎ.๒๘๖๖/๒๕๕๑)

• โจทกfบรรยายฟ^องให-จำเลยรับผิดในฐานะส%วนตัวมิได-บรรยายว%าจำเลยทำสัญญากับโจทกfใน

ฐานะเปDนหุ-นส%วนของห-างหุ-นส%วน ผู-จัดการของห-างหุ-นส%วนนั้นผิดสัญญาซื้อขายกับโจทกf ต%อมา

ห-างนั้นเลิก จำเลยจึงต-องรับผิดในฐานะเปDนหุ-นส%วนคนหนึ่ง เมื่อทางพิจารณาได-ความว%าห-าง

หุ-นส%วนเปDนฝlายผิดสัญญา แม-จำเลยจะเปDนหุ-นส%วนในห-างนั้นศาลก็ไม%อาจพิพากษาให-ได- เพราะ

เปDนการพิพากษาเกินไปกว%าหรือนอกจากท่ีปรากฏในคำฟ̂อง (ฎ.๑๐๘๑/๒๕๑๗)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยที่ ๒ รับผิดในผลแห%งละเมิดที่จำเลยที่ ๑ ขับรถของจำเลยที่ ๒ ขับรถชนเสา

ไฟฟ^าของโจทกfเสียหาย เมื่อได-ความว%า จำเลยที่ ๑ เปDนคนละคนกับ ป. ที่ขับรถชน จึงไม%อาจ

พิพากษาให-จำเลยท่ี ๒ รับผิดได-เพราะเกินกว%าท่ีปรากฏในคำฟ̂อง (ฎ.๔๑๗๘/๒๕๕๒)

• ฟ̂องให-รับผิดในฐานะเปDนนายจ-างมิได-บรรยายฟ̂องให-รับผิดในฐานะตัวการของผู-ทำละเมิด จึงไม%

ชอบท่ีศาลจะพิพากษาให-รับผิดในฐานะตัวการ เพราะเปDนการนอกประเด็น (ฎ.๙๕๙๑/๒๕๕๒)

• โจทกfฟ^องให-จำเลยที่ ๒ รับผิดร%วมกับผู-ตายฐานละเมิดแต%มิได-ขอให-จำเลยที่ ๒ รับผิดในฐานะ

ทายาทโดยธรรมของผู-ตายด-วย การที่ศาลพิพากษาให-จำเลยที่ ๒ รับผิดในฐานะทายาทโดย

ธรรมด-วยจึงไม%ชอบ เปDนการพิพากษาเกินกว%าท่ีกล%าวในฟ̂อง (ฎ.๔๙๑๗-๔๙๑๘/๒๕๔๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๑

• คำให-การของจำเลยเปDนคำให-การที่เกี่ยวกับที่ดินแปลงอื่นนอกเหนือไปจากที่โจทกfฟ^องขอบังคับ

จึงไม%เปDนประเด็นข-อพิพาท การที่โจทกfจำเลยไปนำชี้เขตที่ดินเพื่อทำแผนที่พิพาทโดยนำเอา

ที่ดินนอกแนวเขตพิพาทมารวมเปDนที่ดินพิพาทซึ่งเปDนที่ดินนอกคำฟ^องของโจทกfและนอกเหนือ

คำให-การจำเลย จึงเปDนที่ดินนอกประเด็นไม%อาจนำมารวมเปDนที่ดินพิพาทได- คำพิพากษาของ

ศาลล%างท้ังสองท่ีวินิจฉัยในส%วนท่ีเก่ียวกับท่ีดิน เลขท่ี ๓๔๐๕ ว%าเปDนส%วนหน่ึงของท่ีดินพิพาท จึง

เปDนการวินิจฉัยนอกฟ̂องนอกประเด็น (ฎ.๘๕๔๒/๒๕๕๙)

• คดีมีประเด็นว%าสัญญากู-ยืมมีผลสมบูรณfใช-บังคับกันได-หรือไม% ดังนั้น การนำสืบถึงรายละเอียด

ที่มาแห%งมูลหนี้การทำสัญญากู-ยืมเงินระหว%างโจทกfกับจำเลยตามที่ได-โต-แย-งกันย%อมอยู%ใน

ประเด็นแห%งคดีด-วย (ฎ.๖๐๓๙/๒๕๕๙)

• ฟ^องว%าทางพิพาทเปDนทางภาระจำยอมการที ่ศาลพิพากษาว%าเปDนทางจำเปDน จึงเปDนการ

พิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๒๒๐๖/๒๕๔๐)

• คำฟ^องของโจทกfแม-จะได-บรรยายลักษณะของการเปDนทางจำเปDนมาด-วยแต%โจทกfมีคำขอเพียง

ประการเดียวว%าขอให-เปpดทางภาระจำยอม การที่ศาลวินิจฉัยว%าทางพิพาทเปDนทางจำเปDนจึงเปDน

การพิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๑๒๑๐๒/๒๕๕๓)

• ทางจำเปDนและทางภาระจำยอมอาจเปDนได-ในเวลาเดียวกัน โจทกfฟ^องว%าทางพิพาทเปDนทาง

จำเปDนและเปDนทางภาระจำยอม การที่ศาลชั้นต-นพิพากษาว%าเปDนทางภาระจำยอมแต%มิได-

วินิจฉัยว%าเปDนทางจำเปDนหรือไม% แม-โจทกfไม%ได-อุทธรณf แต%หากศาลอุทธรณfเห็นว%าทางพิพาท

ไม%ใช%ทางภาระจำยอม ศาลอุทธรณfก็มีอำนาจวินิจฉัยว%าเปDนทางจำเปDนได-ไม%เปDนการนอก

ประเด็น (ฎ.๔๕๑๐/๒๕๔๑, ๖๓๗๒/๒๕๕๐)

• คดีนี้โจทกfฟ^องว%าทางพิพาทเปDนทางจำเปDนและทางภาระจำยอมศาลชั้นต-นวินิจฉัยว%าทางพิพาท

มิใช%ทางภาระจำยอมยกฟ^องโดยที่มิได-วินิจฉัยว%าเปDนทางจำเปDนหรือไม% เปDนการไม%ชอบ โจทกf

อุทธรณfเพียงว%าทางพิพาทเปDนทางภาระจำยอมหรือไม% หากศาลอุทธรณfเห็นว%าทางพิพาทมิใช%

ทางภาระจำยอมแต%เปDนทางจำเปDนศาลย%อมพิพากษาให-ได- (ฎ.๖๓๗๒/๒๕๕๐)

• โจทกfฟ̂องว%าทางพิพาทเปDนทางจำเปDนและเปDนทางภาระจำยอม ศาลชั้นต-นวินิจฉัยว%าทางพิพาท

เปDนทางจำเปDนแต%ไม%เปDนทางภาระจำยอม แม-โจทกfไม%ได-อุทธรณf หากศาลอุทธรณfเห็นว%าทาง

พิพาทไม%เปDนทางจำเปDนแต%เปDนทางภาระจำยอมศาลอุทธรณfย%อมพิพากษาให-ได- ไม%เปDนการนอก

ฟ̂อง (ฎ.๓๕๖๐/๒๕๕๓)

• คดีมีประเด็นว%า ทางพิพาทเปDนสาธารณประโยชนfหรือไม% และจำเลยมีสิทธิปpดกั้นทางพิพาท

หรือไม% การที่ศาลพิพากษาว%าทางพิพาทเปDนทางภาระจำยอมจำเลยไม%มีสิทธิปpดกั้นทางพิพาท

ย%อมอยู%ในประเด็นข-อพิพาท (ฎ.๑๘๙/๒๕๓๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๒

• ฟ^องว%าทางพิพาทเปDนทางภาระจำยอม แต%ได-ความว%าเปDนทางสาธารณและโจทกfก็ได-บรรยาย

ข-อเท็จจริงเกี่ยวกับการใช-ทางเปDนทางเข-าออกของบุคคลทั่วไปไว-ด-วย ศาลย%อมพิพากษาว%าเปDน

ทางสาธารณะได- ไม%นอกประเด็น (ฎ.๔๖๙/๒๕๕๗)

• แม-โจทกfจะฟ^องขอให-พิพากษาว%าทางพิพาทเปDนทางสาธารณประโยชนf แต%โจทกfก็ได-บรรยาย

ข-อเท็จจริงกล%าวอ-างถึงสิทธิของโจทกfที่จะผ%านเข-าออกทางพิพาทในลักษณะเปDนทางภาระจำ

ยอมมาด-วยแล-ว ศาลย%อมพิพากษาว%าเปDนทางภาระจำยอมตามข-อเท็จจริงที่ได-ความได-ไม%เปDน

การนอกประเด็น (ฎ.๑๘๘๗/๒๕๔๖)

• แม-จำเลยจะได-สละประเด็นข-อพิพาทว%าเปDนทางสาธารณะแล-ว คงต%อสู-ว%าทางพิพาทเปDนทาง

ภาระจำยอมเพียงประเด็นเดียว แต%หากศาลเห็นว%าเปDนทางสาธารณะศาลก็มีอำนาจพิพากษาให-

ได- ไม%เปDนการนอกฟ̂องนอกประเด็น (ฎ.๒๕๒๖/๒๕๔๐)

• ฟ^องว%าทางพิพาทเปDนทางภาระจำยอมโดยอายุความ แม-ทางพิจารณาจะได-ความว%าเปDนทาง

ภาระจำยอมโดยผลของกฎหมายศาลก็พิพากษาให-ได-ไม%เปDนการนอกฟ̂อง (ฎ.๒๕๑๓/๒๕๔๙)

• ประเด็นเรื่องค%าเสียหายแม-จำเลยจะมิได-ให-การถึงก็ไม%ถือว%าจำเลยยอมรับ ศาลต-องกำหนด

ประเด็นเรื่องค%าเสียหายไว-เสมอ และแม-จำเลยจะไม%ได-ให-การถึงและศาลมิได-กำหนดประเด็นไว-

โจทกfก ็ม ิได -ค ัดค-าน ก็ไม%ถ ือว%าโจทกfสละประเด็นเร ื ่องค%าเสียหาย (ฎ.๑๘๘๘/๒๕๔๗,

๓๘๘๙/๒๕๕๔) (แต%หากจำเลยให-การต%อสู-เรื่องค%าเสียหายไว- ศาลมิได-กำหนดเปDนประเด็นและ

โจทกfก็ไม%ได-คัดค-าน ต-องถือว%าโจทกfสละประเด็นเร่ืองค%าเสียหายแล-ว ฎ.๑๔๔๙๖/๒๕๕๖)

• ศาลมีหน-าที่ยกข-อกฎหมายขึ้นปรับแก%คดี แม-ศาลจะไม%ได-กำหนดประเด็นเรื่องเบี้ยปรับ แต%หาก

ศาลเห็นว%าเบ้ียปรับสูงเกินส%วนศาลย%อมลดเบ้ียปรับเปDนจำนวนพอสมควรได- (ฎ.๔๖๗๐/๒๕๓๓)

• การที่ศาลจะพิพากษาให-โจทกfได-โจทกfจะต-องบรรยายข-ออ-างที่อาศัยเปDนหลักแห%งข-อหาและมี

คำขอบังคับมาด-วย จะทำเพียงอย%างใดอย%างหนึ่งไม%ได- เพราะจะเปDนการพิพากษาเกินคำขอหรือ

นอกจากท่ีปรากฏในคำฟ̂อง (ฎ.๙๕๔/๒๕๔๘, ๓๕๔๑/๒๕๔๘)

• แม-โจทกfจะฟ^องเรียกเอาค%าเสียหายเปDนค%าเช%าซื้อที่ค-างชำระจนถึงวันเลิกสัญญา แต%โจทกfได-

บรรยายข-ออ-างที่อาศัยเปDนหลักแห%งข-อหาในการเรียกค%าเสียหายส%วนนี้ว%า จำเลยครอบครอง

และใช-ประโยชนfในรถยนตfของโจทกfเรื่องมา จำเลยจึงต-องชดใช-ค%าเสียหายแก%โจทกf จึงถือได-ว%า

เปDนการเรียกเอาค%าเสียหายอันเปDนค%าขาดประโยชนfน่ันเอง (ฎ.๑๒๔๔๘/๒๕๕๗)

• โจทกfอุทธรณfเพียงว%าให-จำเลยที่ ๒ และที่ ๓ ร%วมรับผิดกับจำเลยที่ ๑ และที่ ๔ การที่ศาล

อุทธรณfวินิจฉัยถึงจำนวนค%าเสียหายจึงเปDนการเกินคำขอ (ฎ.๒๑๔๖/๒๕๕๒)

• โจทกfมิได-มีคำขอให-จำเลยชดใช-ค%าเสียหายแม-ได-บรรยายความเสียหายมาในฟ^องศาลก็ไม%อาจ

พิพากษาให-ได-เพราะเกินคำขอ (ฎ.๙๕๔/๒๕๔๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๓

• โจทกfฟ̂องว%าจำเลยซื้อหินอ%อนและหินแกรนิตกับโจทกfราคา ๑,๗๗๐,๐๐๐ บาท จำเลยค-างชำระ

เปDนเงิน ๕๗๘,๓๒๙.๐๘ บาท การที่โจทกfนำสืบว%ายอดเงินที่จำเลยค-างชำระดังกล%าวมียอดเงินท่ี

จำเลยสั่งซื้อหินอ%อนและหินแกรนิตเพิ่มเติมนอกเหนือจากสัญญาที่โจทกfกับจำเลยทำสัญญากัน

ไว- ๑๓๗,๕๖๑.๐๘ บาทรวมอยู%ด-วยซึ่งโจทกfมิได-บรรยายมาในคำฟ^อง จึงเปDนการนำสืบที่เกินไป

กว%าหรือนอกเหนือจากที่ปรากฏในคำฟ̂อง แม-ตำขอท-ายฟ̂องจะรวมเงินจำนวนนี้อยู%ด-วยศาลก็ไม%

อาจพิพากษาให-ได-เพราะจะเปDนการพิพากษาเกินไปกว%าหรือนอกจากที่ปรากฏในคำฟ^อง

(ฎ.๓๕๔๑/๒๕๔๘)

• แม-โจทกfบรรยายฟ^องมาว%าการจำนองมีข-อตกลงว%าหากบังคับเอากับทรัพยfจำนองได-เงินไม%พอ

ชำระหนี้ให-บังคับเอากับทรัพยfสินอื่นของจำเลยก็ตาม แต%เมื่อโจทกfมิได-มีคำขอให-บังคับเอากับ

ทรัพยfสินอื่นของจำเลยมาด-วยศาลย%อมไม%อาจพิพากษาให-ได-เพราะจะเปDนการพิพากษาเกินคำ

ขอ (ฎ.๑๕๖๘๐/๒๕๕๕)

• โจทกfขอให-จำเลยใช-ค%าเสียหายแก%โจทกfนับถัดจากวันฟ^องเปDนต-นไป การที่ศาลพิพากษาให-นับ

แต%วันฟ̂อง จึงเกินคำขอ (ฎ.๖๒๙๔/๒๕๔๕)

• ฟ^องขอให-เรียกดอกเบี้ยนับแต%วันฟ^อง การที่ศาลพิพากษาให-เรียกได-นับแต%วันทำละเมิดจึงเกิน

คำขอ (ฎ.๑๗๓๙/๒๕๕๔)

• ฟ^องขอให-คิดดอกเบี้ยเพียง ๘ เดือน และ ๗ เดือน การที่ศาลพิพากษาให-เกินกว%านั้นจึงเปDนการ

พิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๔๘๔๔/๒๕๔๕)

• โจทกfและจำเลยโต-แย-งกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทซึ่งมีเนื้อที่เพียง ๒๗๕ ตารางวา หาใช%เต็มเนื้อท่ี

๒ ไร% ๓ งาน ๖๔ ตารางวา การที่ศาลชั้นต-นพิพากษาว%าจำเลยมีสิทธิครอบครองในที่ดินทั้งแปลง

เกินกว%าท่ีจำเลยฟ̂องแย-งจึงเปDนการพิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๓๗๒๔/๒๕๕๓)

• ในกรณีที่คู%ความเพียงประมาณจำนวนเนื้อที่มา ศาลย%อมมีอำนาจพิพากษาตามจำนวนเนื้อที่ดิน

ที ่ถ ูกต-องได- แม-มากกว%าที ่ด ินที ่โจทกfระบุไว -ในคำฟ^องไม%เปDนการพิพากษาเกินคำขอ

(ฎ.๕๗๓๑/๒๕๕๕)

• ฟ^องว%าได-กรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทแต%ที่ดินนั้นมีเพียงสิทธิครอบครอง ศาลก็พิพากษาให-ได-สิทธิ

ครอบครองได-ไม%เกินคำขอ (ฎ.๔๘๙/๒๕๑๘)

• ยื่นคำร-องขอแก-ไขคำฟ^องโดยขอลดจำนวนค%าเสียหายศาลยังไม%ได-สั่งอนุญาตการที่ศาลพิพากษา

ให-ค%าเสียหายในจำนวนตามฟ̂องจึงมิใช%เปDนการพิพากษาเกินคำขอ (ฎ.๒๕๑๓/๒๕๕๗)

• การที่ศาลได-หมายเรียกจำเลยร%วมเข-ามาเปDนคู%ความในคดีตามคำขอของจำเลย ศาลย%อมมี

อำนาจพิพากษาให-จำเลยร%วมรับผิดต%อโจทกfได-โดยที่โจทกfไม%จำต-องแก-ไขเพิ่มเติมคำฟ^อง

(ฎ.๓๘๔๒/๒๕๕๖, ๑๓๕๓๙/๒๕๕๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๔

• การบังคับผลตามสัญญาต%างตอบแทน ศาลมีอำนาจพิพากษาให-ได-ไม%เกินคำขอ ศาลล%างทั้งสอง

พิพากษาให-จำเลยโอนที่ดินให-แก%โจทกfตามสัญญาจะซื้อจะขายแต%มิได-พิพากษาให-โจทกfชำระค%า

ที่ดินให-กับจำเลย เปDนการไม%ชอบ แม-จำเลยไม%อุทธรณfฎีกาศาลก็มีอำนาจพิพากษาให-ถูกต-องได-

เพราะ เปDนเร ื ่องสัญญาต%างตอบแทน (ฎ.๑๐๒/๒๕๓๕, ๑๘๔/๒๕๓๖, ๘๒๘/๒๕๔๗,

๒๙๒๒/๒๕๕๙)

• การบังคับให-คู%สัญญากลับคืนสู%ฐานะเดิมเมื่อมีการเลิกสัญญาตามมาตรา ๓๙๑ ปพพ ศาลย%อมมี

อำนาจพิพากษาให-เปDนไปตามมาตรา ๓๙๑ ได-ไม%เกินคำขอ (ฎ.๑๒๐๒/๒๕๕๒)

• โจทกfฟ^องหย%าศาลพิพากษาให-หย%าขาดจากกัน ศาลมีอำนาจกำหนดค%าอุปการะเลี ้ยงดูได-

(ฎ.๓๔๙๔/๒๕๔๗) หรือกำหนดผู-ใช-อำนาจปกครองผู-เยาวfได- (ฎ.๖๔๗๑/๒๕๔๗) ไม%เปDนการ

พิพากษาเกินคำขอ เพราะกฎหมายกำหนดให-ศาลมีอำนาจทำได-

• โจทกfฟ^องขอให-ลงชื่อโจทกfเปDนผู-มีกรรมสิทธิ์ร%วมในที่ดินอันเปDนสินสมรส ถือได-ว%าเปDนการขอให-

ศาลพิพากษาว%าโจทกfมีกรรมสิทธ์ิร%วมคร่ึงหน่ึงในฐานะสินสมรส (ฎ.๓๗๑๕-๓๗๑๖/๒๕๔๘)

• ศาลมีอำนาจเพิกถอนเอกสารสิทธิที่ออกโดยคลาดเคลื่อนหรือไม%ชอบด-วยกฎหมายได-แม-มิได-มี

คำขอมา (ฎ.๒๙๔๖/๒๕๕๗, ๗๕๑๑/๒๕๔๖, ๑๒๐๑/๒๕๕๔, ๑๙๑๗/๒๕๕๑, ๓๔๘๗/๒๕๕๑,

๔๐๖๖/๒๕๕๘, ๗๗๕๘/๒๕๕๖)

• แต%หากเป Dนการออกเอกสารสิทธ ิโดยชอบแล-วศาลจะพิพากษาให-เพ ิกถอนเองไม %ได-

(ฎ.๘๗๑๓/๒๕๕๑)

• หรือใบแทนคู%มือการจดทะเบียนรถยนตfที่นายทะเบียนขนส%งจังหวัดออกโดยไม%ชอบ ศาลก็มี

อำนาจท่ีจะเพิกถอนได- (ฎ.๑๒๑๖๒/๒๕๕๓)

• คดีมีประเด็นว%าจำเลยได-ซื้อสินค-าผลไม-จากโจทกfและชำระราคาแล-วหรือไม% ซึ่งการชำระราคา

นั้นจำเลยให-การว%าได-ชำระให-แก% ส. และ ด. ไปแล-ว การที่ศาลชั้นต-นยกข-อเท็จจริงขึ้นวินิจฉัยว%า

จำเลยได-ชำระค%าผลไม-ให-กับ ส. และ ด. โดยบุคคลทั้งสองเปDนตัวแทนเชิดของโจทกf เท%ากับ

จำเลยชำระหนี้ให-แก%โจทกfครบถ-วนแล-ว จึงเปDนเรื่องที่เกี่ยวกับประเด็นที่ว%าจำเลยชำระหนี้ให-แก%

โจทกfครบถ-วนแล-วหรือไม% เพราะจำเลยอาจชำระหนี้ให-แก%โจทกfโดยตรงหรือชำระให-กับตัวแทน

ของโจทกfก็ได- มิใช%เร่ืองนอกประเด็น (ฎ.๑๔๔๓๖/๒๕๕๗)

• ในกรณีที่คู%ความอาจหักกลบลบหนี้กันได- ศาลมีอำนาจพิพากษาให-หักกลบลบหนี้ได- ไม%เกินคำ

ขอ (ฎ.๓๐๔๐/๒๕๔๘, ๑๘๖๗/๒๕๕๕)

• ปnญหาว%าศาลชั้นต-นพิพากษาเกินคำขอหรือนอกจากท่ีปรากฏในคำฟ^อง เปDนปnญหาข-อกฎหมาย

เก ี ่ ยวด -วยความสงบเร ียบร -อยของประชาชน (ฎ.๕๖๙๑/๒๕๕๔, ๓๐๒๖/๒๕๓๗,

๑๐๙๐/๒๕๓๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๕

• โจทกfฟ^องให-จำเลยโอนที่ดินกลับคืนให-แก%โจทกf เพราะจำเลยเบิกความเท็จต%อศาลทำให-ศาล

หลงเชื่อมีคำสั่งให-จำเลยได-กรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทโดยการครอบครองปรปnกษf เปDนคดีฟ̂องเรียก

อสังหาริมทรัพยf ศาลย%อมมอำนาจพิพากษาเกินคำขอ ตามมาตรา ๑๔๒ (๑) ให-จำเลยรื้อถอน

บ-านออกไป ห-ามจำเลยและบริวารเข-าเกี่ยวข-องกับที่พิพาท อันเปDนการขับไล%จำเลยและบริวาร

(ฎ.๓๘๑๓/๒๕๓๕)

• คดีที่โจทกfยื่นคำร-องขอให-ศาลมีคำสั่งว%าตนได-กรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf และมี

จำเลยย่ืนคำคัดค-านถือเปDนคดีฟ̂องเรียกอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๗๐/๒๕๐๖)

• โจทกfฟ^องขอให-จำเลยเพิกถอนการคัดค-านการขอรังวัดที่ดินพิพาทของโจทกf จำเลยให-การว%า

ท่ีดินพิพาทเปDนของจำเลย เปDนคดีฟ̂องเรียกอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๒๖๓๙/๒๕๕๓)

• โจทกfฟ^องว%าโจทกfเปDนเจ-าของบ-านที่ปลูกอยู%บนที่ดินของโจทกfโจทกfให-จำเลยและลูกอยู%อาศัย

ต%อมาโจทกfไม%ประสงคfให-จำเลยอยู%ต%อไปจึงได-บอกกล%าวแก%จำเลย แต%จำเลยเพิกเฉยขอให-บังคับ

จำเลยออกจากบ-านพิพาท ย%อมหมายถึงฟ^องขับไล%จำเลยออกไปจากที่ดินที่ปลูกบ-านนั้นด-วย

เม่ือฟnงได-ว%าบ-านเปDนของจำเลยศาลมีอำนาจพิพากษาให-จำเลยร้ือบ-านออกไปจากท่ีดินของโจทกf

ได- (ฎ.๑๔๐๕/๒๕๓๕)

• คดีระหว%างโจทกfและผู-ร-องสอดเปDนคดีฟ^องเรียกอสังหาริมทรัพยf หากศาลพิพากษาว%าโจทกfมี

สิทธิครอบครองที่ดินพิพาท ศาลย%อมมีอำนาจพิพากษาให-ขับไล%ผู-ร-องสอดและจำเลยซึ่งเปDน

บริวารของผู-ร-องสอดได- (ฎ.๑๙๖๕/๒๕๕๐)

• ฟ^องแย-งของจำเลยที่ขอให-โจทกfชำระค%าเสียหายและส%งมอบตึกพิพาทแก%จำเลยและห-ามโจทกf

เข-าเก่ียวข-องกับตึกพิพาท เปDนคดีฟ̂องเรียกอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๙๑๒/๒๕๔๐)

• ฟ^องบังคับตามสัญญาจะซื้อจะขายที่ดินมิใช%คดีฟ^องเรียกอสังหาริมทรัพยf (ฎ.๑๖๕๖/๒๕๒๒,

๓๙๔๕/๒๕๓๙)

• ในคดีฟ^องเรียกอสังหาริมทรัพยfนั้น แม-ศาลพิพากษาตามยอมให-ขับไล%จำเลยย%อมใช-บังคับแก%

บริวารจำเลยด-วย (ฎ.๗๗๖/๒๕๑๐)

• โจทกfฟ^องขอแบ%งที่ดินครึ่งหนึ่งทางพิจารณาได-ความว%าโจทกfควรได-รับแต%เพียงบางส%วน ศาล

ย%อมมีอำนาจพิพากษาให-จำเลยได-รับส%วนแบ%งน้ันได-ตามมาตรา ๑๔๒ (๒) (ฎ.๖๖๘๑/๒๕๔๒)

• ปnญหาว%าหนี้ที ่โจทกfนำมาฟ^องถึงกำหนดชำระแล-วหรือไม% มิใช%ปnญหาเกี่ยวด-วยความสงบฯ

(ฎ.๖๖๘/๒๕๑๑)

• ปnญหาว %าคำให -การจำเลยข ัดแย -งก ันเองหร ือไม % ม ิ ใช %ป nญหาเก ี ่ยวด -วยความสงบ ฯ

(ฎ.๓๖๗๒/๒๕๔๑)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๖

• ปnญหาเร่ืองฟ̂องเคลือบคลุมมิใช%ปnญหาข-อกฎหมายเก่ียวด-วยความสงบฯ (ฎ.๙๕๙๔/๒๕๔๔)

• แม-ศาลจะมีอำนาจหยิบยกปnญหาข-อกฎหมายอันเกี่ยวด-วยความสงบเรียบร-อยของประชาชนข้ึน

วินิจฉัยได-เอง แต%การวินิจฉัยดังกล%าวจะต-องอาศัยข-อเท็จจริงที ่ได-มาโดยชอบในกระบวน

พิจารณามิใช%ข-อเท็จจริงที่ได-มาจากการนำสืบนอกฟ^องนอกประเด็น (ฎ.๓๗๐๖-๓๗๑๘/๒๕๕๓,

๖๘๒๒/๒๕๔๑, ๙๘๙/๒๕๔๓, ๓๙๖๒/๒๕๕๗, ๑๔๕๐/๒๕๓๙, ๒๒๙๘/๒๕๕๓, ๕๘๒/๒๕๕๔)

• คดีที่คู%ความท-ากันศาลมีอำนาจหยิบยกปnญหาข-อกฎหมายอันเกี่ยวด-วยความสงบเรียบร-อยของ

ประชาชนข้ึนวินิจฉัยได- (ฎ.๖๓๘๒/๒๕๓๗)

มาตรา ๑๔๓

• การแก-ไขคำพิพากษาหรือคำสั ่งนั ้นย%อมสามารถแก-ไขได-แม-คำพิพากษาจะถึงที ่ส ุดแล-ว

(ฎ.๙๔๒๑/๒๕๕๓, ๓๑๙๐/๒๕๔๗)

• ในระหว%างการบังคับคดีก็สามารถแก-ไขข-อผิดพลาดหรือผิดหลงเล็กน-อยได- (ฎ.๑๐๔๔๖/๒๕๕๖)

• การแก-ไขชื่อจำเลยให-ตรงต%อความเปDนจริงซึ่งมิใช%การฟ^องจำเลยผิดตัว เปDนการแก-ไขเล็กน-อย

(ฎ.๑๕๗๒๒/๒๕๕๘)

• สัญญาประนีประนอมยอมความซึ่งศาลพิพากษาตามยอมถือเปDนส%วนหนึ่งของคำพิพากษา ย%อม

อยู %ในบังคับมาตรา ๑๔๓ ที ่จะแก-ไขข-อผิดพลาดเล็กน-อยหรือผิดหลงเล็กน-อยอื ่น ๆ ได-

(ฎ.๑๔๘๒/๒๕๕๑)

• การท่ีผู-ร-องขอแก-ไขคำส่ังของศาลโดยให-ผู-ร-องได-รับดอกเบ้ียนับถัดจากวันย่ืนคำร-องขอจนกว%าจะ

ชำระหนี ้เสร็จ เปDนการขอให-ศาลมีคำสั ่งเพิ ่มเติมเกี ่ยวกับภาระความรับผิดของจำเลย

นอกเหนือไปจากคำสั ่งศาล ซึ ่งมีผลเปDนการแก-คำวินิจฉัยในคำสั ่งเดิม มิใช%เปDนการแก-ไข

ข-อผิดพลาดหรือผิดหลงเล็กน-อยอื่น ๆ (ฎ.๘๗๔๗/๒๕๕๘) คดีนี้ผู-ร-องยื่นคำร-องขอรับชำระหน้ี

จำนองก%อนเจ-าหน้ีอ่ืน ตามมาตรา ๓๒๔

• กรณีที่โจทกfบรรยายฟ^องเกี่ยวกับเลขอาคารที่โจทกfซื้อจากการขายทอดตลาดคลาดเคลื่อน เปDน

เพียงข-อผิดพลาดเล็กน-อย (ฎ.๑๔๘๒/๒๕๕๑)

• การขอแก-ไขคำพิพากษาให-เพิ่มความรับผิดแก%จำเลยมากขึ้นกว%าเดิม แม-จำเลยจะมิได-คัดค-านก็

ไม %อาจท ี ่จะแก -ไขได - เพราะม ิใช % เป Dนการแก -ไขข -อผ ิดพลาดหร ือข -อผ ิดหลงเล ็กน -อย

(ฎ.๒๙๔๗/๒๕๔๕)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๗

• โจทกfและจำเลย จะข-อแก-ไขสัญญาประนีประนอมยอมความซึ่งศาลพิพากษาตามยอมโดยเพ่ิม

หมายเลยโฉนดที่ดินจำนองอีกแปลงหนึ่งเข-ามาใหม%ไม%ได- เพราะมิใช%ข-อผิดพลาดเล็กน-อยหรือผิด

หลงเล็กน-อยท่ีศาลจะส่ังให-แก-ไขได- (ฎ.๓๕๑๑/๒๕๔๕)

• กรณีที่จำเลยยื่นคำร-องขอแก-ไขจำนวนเงินที่จำเลยต-องชำระแก%โจทกf เปDนการแก-ไขจำนวนหน้ี

อันเปDนสาระสำคัญมิใช%การแก-ไขข-อผิดพลาดเล็กน-อยหรือผิดหลงเล็กน-อย (ฎ.๔๘๙๖/๒๕๔๘)

• ขอแก-ไขเนื้อที่ดินจาก ๖๔ ตาราวาง เปDน ๖๗ ตารางวา โดยอ-างว%าเปDนการจำผิดหลง มิใช%เปDน

การแก-ไขข-อผิดพลาดหรือผิดหลงเล็กน-อย (ฎ.๙๘๔๘/๒๕๕๖)

• โจทกfขอแก-ไขจำนวนเงินที่จำเลยจะต-องรับผิดต%อโจทกfซึ่งหากโจทกfแก-ไขได-จะมีผลเท%ากับต-อง

เปลี่ยนแปลงผลแห%งคดีในข-อสาระสำคัญโดยจำเลยจะต-องรับผิดเพิ่มขึ้นถึง ๗ เท%าของจำนวน

เงินตามคำพิพากษาศาลชั ้นต-น จึงมิใช%เปDนการแก-ไขข-อผิดพลาดหรือข-อผิดหลงเล็กน-อย

(ฎ.๒๔๕๔/๒๕๕๕)

• การแก-ไขคำพิพากษาเพื่อให-ตรงตามคำวินิจฉัยของศาล เปDนการแก-ไข-ข-อผิดพลาดหรือข-อผิด

หลงเล็กน-อย (ฎ.๑๕๒๔/๒๕๔๘, ๗๐๖๖/๒๕๓๙, ๒๕๕๒/๒๕๔๑, ๑๙๕๗/๒๕๔๖)

• ในกรณีที่มีการอุทธรณfหรือฎีกาคัดค-านคำพิพากษาหรือคำสั่ง อำนาจในการแก-ไขเพิ่มเติมย%อม

อยู%ท่ีศาลอุทธรณfหรือศาลฎีกาแล-วแต%กรณี (ฎ.๑๖๘๐/๒๕๔๖)

• การแก-ไขคำพิพากษาหรือคำสั่งจะต-องมิใช%เปDนการกลับหรือแก-คำวินิจฉัยในคำพิพากษาหรือ

คำส่ังเดิม แม-คู%ความอีกฝlายหน่ึงจะยินยอมก็ตาม (ฎ.๒๙๔๗/๒๕๔๕)

• กรณีที่ศาลชั้นต-นพิพากษาให-ไม%ตรงตามคำขอท-ายฟ^อง มิใช%เปDนการแก-ไขข-อผิดพลาดหรือผิด

หลงเล็กน-อย แต%เปDนเรื่องที่ทำให-ผลแห%งคดีเปลี่ยนแปลงไป คดีนี้ศาลชั้นต-นมิได-พิพากษาให-ยึด

ทรัพยfอื่นของจำเลยออกขายทอดตลาดนำเงินมาชำระหนี้จนกว%าจะครบถ-วน นอกนอกทรัพยf

จำนอง ทั้งที่โจทกfมีคำขอท-ายฟ^องมาแล-ว จึงเปDนกรณีที่ศาลมีคำพิพากษาไม%ตรงตามคำขอท-าย

ฟ̂อง (ฎ.๖๐๘๘/๒๕๕๑, ๕๓๙๓/๒๕๔๓)

• ศาลพิพากษาว%าให-นำทรัพยfจำนองออกขายทอดตลาดหากไม%พอชำระหนี้ให-ยึดทรัพยfสินอื่นของ

จำเลยที่ ๕ ออกขายทอดตลาด โจทกfจะขอแก-ไขเปDนให-ยึดทรัพยfสินอื่นของจำเลยทั้งห-าออก

ขายทอดตลาดอันเปDนการเพ่ิมความรับผิดให-แก%จำเลยอ่ืนไม%ได- (ฎ.๗๖๙๙/๒๕๔๙)

• โจทกfมีคำขอให-จำเลยคืนเงิน ๓,๖๕๕,๐๐๐ บาท แก%ผู-เสียหายแต%ศาลชั้นต-นพิพากษาให-จำเลย

คืนเง ิน ๓,๖๐๕,๐๐๐ บาท เปDนการพิมพfคำพิพากษาผิดพลาด จึงให-จำเลยชำระเงิน

๓,๖๕๕,๐๐๐ บาท แก%ผู-เสียหาย (ฎ.๘๙๕๘/๒๕๖๐)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๘

• การขอแก-ไขให-จำเลยที่ ๒ ร%วมรับผิดกับจำเลยที่ ๑ ย%อมเปDนการเพิ่มความรับผิดให-กับจำเลยท่ี

๒ มากกว%าคำพิพากษาเดิม กรณีจึงมิใช%ข-อผิดพลาดเล็กน-อยหรือผิดหลงเล็กน-อยอื ่น ๆ

(ฎ.๑๓๕๖/๒๕๖๐)

• โจทกfฟ^องขอให-จำเลยชำระดอกเบี้ยนับแต%วันฟ^องจนกว%าจะชำระเสร็จ วันฟ̂องคือวันที่ ๑๘ ธ.ค.

๒๕๔๑ ศาลชั้นต-นพิพากษาให- การที่ศาลอุทธรณfพิพากษาให-จำเลยชำระดอกเบี้ยแก%โจทกfนับ

แต%วันฟ^องจนกว%าจะชำระเสร็จ (ฟ^องวันที่ ๑๘ ธ.ค. ๒๕๕๑) จึงเปDนกรณีที่พิมพfปtพุทธศักราช

ผิดพลาดไปจึงเปDนข-อผิดพลาดเล็กน-อยหรือผิดหลงเล็กน-อยอ่ืน ๆ (ฎ.๒๐๑๒/๒๕๖๐)

• ค%ารักษาพยาบาลมีจำนวน ๗๕๓,๔๖๗ บาท ที่ศาลล%างทั้งสองกล%าวมาในคำวินิจฉัยว%ามีจำนวน

๗๕๘,๔๖๗ บาท แล-วพิพากษาให-จำเลยชำระเงินไปตามนั้น จึงไม%ถูกต-องเปDนข-อผิดพลาด

เล็กน-อย (ฎ.๘๔๖๗/๒๕๕๙)

• การรวมจำนวนค%าเสียหายและพิพากษาไม%ตรงกับข-อวินิจฉัย เปDนข-อผิดพลาดเล็กน-อย

(ฎ.๑๒๘๙๘/๒๕๕๗)

มาตรา ๑๔๔

• โจทกfย่ืนคำร-องขอขายระยะเวลายื่นฎีกาฉบับแรกศาลชั้นต-นยกคำร-อง การที่โจทกfยื่นคำร-องขอ

ขยายระยะเวลายื่นฎีกาฉบับที่ ๒ โดยอ-างเหตุอย%างเดียวกันกับฉบับแรกจึงเปDนการดำเนิน

กระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๓๙๘๑/๒๕๕๕)

• ผู-ร-องยื่นคำร-องขอเฉลี่ยทรัพยfศาลชั้นต-นยกคำร-องเพราะผู-ร-องไม%สามารถนำสืบแสดงได-ว%า

จำเลยไม%มีทรัพยfสินอื่นเพียงพอที่จะชำระหนี้แก%ผู-ร-อง การที่ผู-ร-องยื่นคำร-องเฉลี่ยทรัพยfฉบับท่ี

สองโดยมีผลการสืบหาทรัพยfเพิ่มเติมแนบท-ายคำร-อง ซึ่งเปDนข-อเท็จจริงเกี่ยวกับการสืบหา

ทรัพยfเดิมมิใช%ข-อเท็จจริงใหม% และผู-ร-องสามารถนำมาประกอบคำร-องฉบับแรกได-อยู%แล-ว จึงมี

ประเด็นที่ต-องวินิจฉัยอย%างเดียวกันกับคำร-องฉบับแรก เปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๑๓๐๘๗/๒๕๕๕)

• คดีก%อนผู-ร-องสอดเปDนเจ-าหน้ีตามคำพิพากษานำยึดท่ีดินพิพาทเพ่ือขายทอดตลาด ผู-ร-องได-ย่ืนคำ

ร-องขอในคดีดังกล%าวขอให-ปล%อยทรัพยfอ-างว%าที่ดินพิพาทเปDนของผู-ร-อง ผู-ร-องสอดได-ยื่นคำ

คัดค-าน ศาลชั้นต-นในคดีดังกล%าวมีคำสั่งให-ปล%อยทรัพยf คดีนี้ผู-ร-องสอดยื่นคำร-องสอดโดยมี

ข-ออ-างอย%างเดี่ยวกันกับคดีก%อน ประเด็นในคดีนี้กับคดีก%อนจึงเปDนประเด็นเดียวกัน การที่ผู-ร-อง

สอดร-องสอดเข-ามาในคดีน้ีอีกจึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๓๑๓๘/๒๕๕๙)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๖๙

• ข-อห-ามมิให-ดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำเปDนการห-ามทั้งศาลและคู%ความ เมื่อคดีก%อนศาลได-

พิพากษาให-โจทกfชำระหนี้ให-แก%จำเลยตามสัญญาขายสินทรัพยf การที่โจทกfมาฟ^องคดีนี้อ-างว%า

จำเลยทำละเมิดต%อโจทกfขอให-เพิกถอนสัญญาขายสินทรัพยfสัญญาขายสินทรัพยfเปDนโมฆะ ซ่ึง

ข-ออ-างดังกล%าวโจทกfสามารถยกขึ้นอ-างได-อยู%แล-วในคดีก%อน จึงเปDนเรื่องท่ีโจทกfนำประเด็นแห%ง

คดีที่ศาลได-วินิจฉัยแล-วในคดีก%อน มากล%าวอ-างให-ศาลในคดีนี้วินิจฉัยซ้ำอีก ต-องห-ามตามมาตรา

๑๔๔ การท่ีศาลวินิจฉัยให-จึงไม%ชอบ (ฎ.๖๔๖/๒๕๕๖)

• แม-คำร-องในคดีน้ีจำเลยจะขอให-เพิกถอนหมายบังคับคดีและการบังคับคดี ส%วนคำร-องฉบับก%อน

จำเลยขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ แต%ก็เปDนคำขออันเปDนผลมาจากข-ออ-างใน

เรื่องเดียวกัน เมื่อศาลชั้นต-นได-วินิจฉัยคำร-องฉบับก%อนแล-ว คำร-องฉบับหลังจึงเปDนการดำเนิน

กระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๙๘๒๙/๒๕๕๘)

• คดีก%อน พ. เปDนโจทกfฟ^องขับไล%ผู-ร-องออกจากที่ดินพิพาทผู-ร-องให-การว%าที่ดินพิพาทอยู%ในเขต

ที ่ดินของผู -ร -องแต%หากฟnงว%าที ่ดินพิพาทอยู %ในเขตของโจทกfผู -ร -องก็ได-กรรมสิทธิ ์โดยการ

ครอบครอง ต%อมาผู-ร-องขอสละประเด็นเรื่องการครอบครองศาลชั้นต-นพิพากษาให-ขับไล%ผู-ร-อง

การที่ผู -ร-องยื่นคำร-องขอแสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf จึงมีประเด็นเปDนอย%าง

เดียวกันกับคดีก%อนว%าที่ดินพิพาทเปDนของผู-ร-องหรือเปDนของ พ. จึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณา

ความซ้ำ (ฎ.๑๑๓๖๙/๒๕๕๕)

• คดีก%อนโจทกfคดีนี้ถูกฟ^องว%าผิดสัญญาข-อตกลงเกี่ยวกับการรับบัตรเครดิต ส%วนคดีนี้โจทกfฟ^อง

จำเลยว%าจำเลยผิดสัญญาฝากเงินโดยหักเงินจากบัญชีเงินฝากของโจทกfโดยไม%มีสิทธิ ประเด็น

แห%งคดีในมูลหนี้ทั้งสองอย%างต%างกัน และประเด็นแห%งคดีในมูลหนี้คดีนี้ยังไม%ได-มีการวินิจฉัย จึง

ไม%เปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๓๑๘๔/๒๕๕๙)

• คดีนี้โจทกfฟ^องให-จำเลยรับผิดชำระค%างวดตามสัญญาจ-างเหมาก%อสร-าง ส%วนคดีก%อนจำเลยเปDน

โจทกfฟ̂องโจทกfเปDนจำเลยให-ชำระค%าเสียหายจากการผิดสัญญาจ-างเหมาก%อสร-างบ-านพิพาท คดี

นี้กับคดีก%อนจึงมีประเด็นอย%างเดียวกันว%าฝlายใดเปDนฝlายผิดสัญญาเมื่อศาลในคดีก%อนได-วินิจฉัย

แล-ว คดีนี ้จ ึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ แม-จะได-ยื ่นฟ^องคดีนี ้ไว -ก%อนก็ตาม

(ฎ.๑๓๑๔๑/๒๕๕๗)

• จะต -องเป Dนค ู %ความเด ียวก ันก ับคด ีก %อนจ ึงจะเป Dนดำเน ินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๑๕/๒๕๓๘)

• แม-คดีก%อนจะเปDนคู%ความฝn�งเดียวกัน หากมาฟ^องกันเปDนคดีหลังในประเด็นที่ศาลได-วินิจฉัยไว-

แล-วในคดีก%อนย%อมเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๕๐๙๔/๒๕๕๗, ๑๔๖๑/๒๕๕๖)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๐

• คดีก%อนจำเลยยื่นคำร-องขอแสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษf ศาลชั้นต-นมีคำสั่งให-

จำเลยได-กรรมสิทธิ์ แต%โจทกfมิได-เปDนคู%ความในคดีดังกล%าวคำสั่งของศาลชั้นต-นในคดีก%อนจึงไม%

ผูกพันโจทกfซึ ่งเปDนบุคคลนอกคดี การที่โจทกfฟ^องคดีนี ้ก็เพื ่อพิสูจนfให-เห็นว%าจำเลยไม%ได-

กรรมสิทธิ ์โดยการครอบครองปรปnกษf จึงไม%เปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๔๘๕/๒๕๔๐)

• คดีก%อนจำเลยฟ^องขับไล% ส. แต%โจทกfก็มิได-ย่ืนคำร-องแสดงอำนาจพิเศษในคดีก%อน ดังนี้ เม่ือ

โจทกfมิได-ร-องขอเข-าไปในคดีที่จำเลยบังคับขับไล% ส. โจทกfย%อมไม%อยู%ในฐานะคู%ความในคดีนั้น ไม%

ผูกพันในผลแห%งคดี ฟ^องโจทกfจึงไม%เปDนฟ^องซ้ำหรือดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๓๐๖๔/๒๕๔๕)

• คดีก%อน จ. ฟ^องขอให-เพิกถอนการจำนองโดยอ-างว%าการจำนองเปDนโมฆะ เมื่อโจทกfซื้อที่ดิน

พิพาทมาจาก จ. โจทกfจึงเปDนผู-สืบสิทธิของ จ. ถือเปDนคู%ความเดียวกันในคดีที่ จ. ฟ^อง การท่ี

โจทกfฟ^องคดีนี้โดยมีข-ออ-างทำนองเดียวกันกับที่ จ. อ-าง จึงเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณา

ความซ้ำ (ฎ.๒๙๖/๒๕๕๗, ๒๗๙๓/๒๕๕๖)

• ผู-จัดการมรดกคนใหม%จะต-องผูกพันตามสัญญายอมและคำพิพากษาตามยอมซึ่งผู-จัดการมรดก

คนก%อนได-ทำไว- จะอ-างความไม%รู-เห็นในการทำสัญญายอมขึ้นเปDนเหตุให-พ-นความรับผิดไม%ได-

(ฎ.๙๔๘/๒๕๐๗)

• ผู -ส ืบส ิทธ ิของค ู %ความในคดีก %อนถ ือเป Dนค ู %ความเด ียวก ันก ับที ่พ ิพาทในคดีก %อนด-วย

(ฎ.๒๗๙๓/๒๕๕๖)

• การใช-สิทธิอันเกิดแต%กรรมสิทธิ ์ของเจ-าของรวมครอบไปถึงเจ-าของรวมทั ้งหมดเพื ่อต%อสู-

บุคคลภายนอก ถือเปDนการใช-สิทธิของเจ-าของรวมคนอื่นด-วย ย%อมถือว%าเจ-าของรวมคนอื่นเปDน

คู%ความเดียวกัน (ฎ.๗๒๘๑/๒๕๕๖)

• คดีที่จะเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำนั้นไม%จำต-องพิจารณาว%าคดีนั้นได-ฟ^องก%อนหรือ

ฟ̂องหลัง แม-คดีน้ันจะได-ย่ืนฟ̂องไว-ก%อนแต%คดีหลังซ่ึงมีประเด็นอย%างเดียวกันศาลได-มีคำพิพากษา

ในประเด ็นนั ้นก %อน คดีท ี ่ ได -ย ื ่นฟ^องก %อนย%อมเปDนดำเน ินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๔๔๗๙/๒๕๕๖, ๘๙๓๘/๒๕๕๖, ๒๑๘๐/๒๕๕๑)

• คดีก%อนจำเลยยื่นคำร-องแสดงอำนาจพิเศษในคดีที่โจทกfพิพาทกับ ฐ. ศาลชั้นต-นยกคำร-องโดย

วินิจฉัยว%าจำเลยมิใช%ผู-ที่มีอำนาจพิเศษในที่ดินพิพาทที่จะยกขึ้นต%อสู-โจทกf การที่โจทกfฟ^องขับไล%

จำเลยเปDนคดีนี้อีกประเด็นที่ศาลต-องวินิจฉัยจึงเปDนอย%างเดียวกันกับคดีก%อนทั้งโจทกfและจำเลย

ก็เปDนคู %ความในคดีก %อน ฟ^องโจทกfคดีน ี ้จ ึงเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๑๕๗๑/๒๕๕๐, ๗๘๔๔/๒๕๕๓)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๑

• คดีก%อนผู-ร-องสอดได-ฟ^องจำเลย ศาลชั้นต-นยกฟ^อง เพราะการฟ^องคดีของผู-ร-องสอดเปDนการใช-

สิทธิโดยไม%สุจริต การท่ีผู-ร-องสอดนำเร่ืองเดียวกันร-องสอดเข-ามาในคดี คำร-องสอดในคดีน้ีจึงเปDน

ดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ แม-ต%อมาในคดีก%อนศาลอุทธรณfจะได-พิพากษากลับคำ

พิพากษาศาลชั้นต-นเปDนให-รับฟ^องก็ไม%มีผลทำให-คำร-องสอดที่ไม%ชอบกลับกลายเปDนชอบไปได-

(ฎ.๑๙๔๐๔/๒๕๕๗)

• ศาลยกฟ^องเพราะการบอกเลิกสัญญาเช%าซื้อไม%ชอบ ต%อมาเมื่อบอกเลิกสัญญาใหม%โดยชอบแล-ว

โจทกfก็นำคดีมาฟ^องใหม%ได- ไม%เปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๗๑๗๔/๒๕๕๖,

๑๐๒๔๖/๒๕๕๓)

• ในคดีก%อนโจทกfยื่นคำร-องขอให-ศาลงดการบังคับคดี ศาลชั้นต-นวินิจฉัยว%าข-ออ-างของโจทกf

ดังกล%าวหากจะพึงมีก็เปDนเรื่องที่โจทกfจะต-องยกขึ้นว%ากล%าวกับจำเลยอีกส%วนหนึ่งต%างหาก เปDน

กรณีที่ศาลชั้นต-นยังมิได-วินิจฉัยในประเด็นแห%งคดี ฟ^องโจทกfคดีนี้จึงไม%เปDนดำเนินกระบวน

พิจารณาความซ้ำ (ฎ.๕๙๐๔/๒๕๕๑)

• จำเลยยื่นคำร-องขอให-ยกคดีขึ้นพิจารณาใหม%ฉบับแรกศาลชั้นต-นยกคำร-องเพราะจำเลยไม%ได-

กล%าวโดยชัดแจ-งซึ่งข-อคัดค-านคำวินิจฉัยชี้ขาดของศาล เปDนกรณีที่ศาลชั้นต-นยังมิได-มีคำวินิจฉัย

ชี้ขาดในประเด็นตามคำร-องขอ คำร-องของจำเลยที่ขอให-พิจารณาคดีใหม%ฉบับที่สองที่บรรยาย

มาครบถ-วนจึงไม%เปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๘๐๒๕/๒๕๕๓)

• ศาลยกฟ^องเพราะยังไม%ถูกโต-แย-งสิทธิจึงไม%มีอำนาจฟ^อง เปDนกรณีที่ศาลยกฟ^องโดยยังมิได-

วินิจฉัยชี้ขาดในประเด็นแห%งคดี ฟ^องโจทกfไม%เปDนฟ^องซ้ำและดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๘๒๗๕/๒๕๕๑)

• คดีเดิมโจทกfฟ̂องขับไล%จำเลยอ-างว%าสัญญาเช%าเปDนโมฆะ แต%คดีนี้โจทกfฟ^องขับไล%จำเลยโดยอ-าง

ว%าบัดนี้สัญญาเช%าครบกำหนดแล-ว ดังนี้สภาพแห%งข-อหาและข-ออ-างอันอาศัยเปDนหลักแห%งข-อหา

ทั้งสองคดีต%างกัน ประเด็นที่ศาลจะต-องวินิจฉัยในคดีก%อนกับคดีนี้มิใช%อย%างเดียวกันไม%เปDน

ดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๗๖๙๕/๒๕๕๐)

• คอนกรีตผสมที่จำเลยนำมาฟ^องโจทกfเปDนคดีก%อนกับที่โจทกfนำมาฟ^องจำเลยเปDนคดีนี้ เปDน

สินค-าที่จำเลยซื้อไปจากโจทกfคนละคราว แม-จะสืบเนื่องมาจากใบเสนอราคาของโจทกfฉบับ

เดียวกัน ก็ไม%ทำให-ประเด็นที่ต-องวินิจฉัยเปDนอย%างเดียวกัน จึงไม%เปDนดำเนินกระบวนพิจารณา

ความซ้ำ (ฎ.๑๑๓๐/๒๕๕๑)

• คดีก%อนพิพาทกันว%าใครเปDนเจ-าของสิ่งปลูกสร-างบนที่ดินส%วนคดีนี้พิพาทกันว%าใครเปDนเจ-าของ

ที่ดินที่มีสิ่งปลูกสร-างนั้นปลูกอยู%บนที่ดิน ทั้งสองคดีมีประเด็นคนละอย%างต%างกัน ทรัพยfที่พิพาท

เปDนคนละส่ิง จึงไม%เปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๕๒๑๕/๒๕๕๔)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๒

• คดีก%อนศาลได-วินิจฉัยแล-วว%าจำเลยเปDนผู-ทำละเมิดต%อโจทกf คดีหลังจำเลยจึงไม%อาจที่จะให-การ

ได-ว%าตนมิได-ทำละเมิดเพราะจะเปDนประเด็นเดียวกับคดีก%อนซึ่งศาลได-วินิจฉัยแล-ว ซึ่งต-องห-ามมิ

ให-ดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๑๒๕๑/๒๕๕๓)

• คดีก%อนมีประเด็นว%าเหตุละเมิดเกิดจากความประมาทของฝlายใด ซึ่งศาลได-วินิจฉัยแล-วว%าความ

ประมาทมิได-เกิดจากจำเลย คดีซึ่งมีประเด็นอย%างเดียวกันกับคดีก%อน ฟ^องโจทกfคดีนี้สำหรับ

จำเลยจึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๒๓๐๓/๒๕๕๖)

• คดีนี้ศาลชั้นต-นยกฟ^องเพราะคดีโจทกfขาดอายุความโจทกfอุทธรณfศาลอุทธรณfวินิจฉัยว%าคดีไม%มี

ประเด็นเรื่องขาดอายุความยกคำพิพากษาศาลชั้นต-น ให-ศาลชั้นดำเนินกระบวนพิจารณาใน

ประเด็นข-ออื่นและพิพากษาใหม% เมื่อไม%มีคู%ความฝlายใดฎีกาในประเด็นเรื่องอายุความจึงยุติไป

ตามคำพิพากษาศาลอุทธรณf จำเลยไม%มีสิทธิที่จะยื่นคำร-องขอแก-ไขคำให-การเพื่อให-เกิดประเด็น

เรื่องอายุความได-อีกเพราะจะเปDนการดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๘๙๒๐/๒๕๔๗,

๑๒๖๐/๒๕๕๓)

• ศาลชั้นต-นยกฟ^องเพราะฟ^องโจทกfเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ โจทกfอุทธรณfศาล

อุทธรณfพิพากษาว%าฟ^องโจทกfไม%เปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ และให-ศาลชั้นต-น

พิจารณาใหม% จำเลยมิได-ฎีกาคำพิพากษาศาลอุทธรณfจึงเปDนที่สุด ดังนี้จำเลยไม%อาจที่จะขอให-

ศาลชั้นวินิจฉัยชี้ขาดเบื้องตนในปnญหาข-อกฎหมายเรื่องเดียวกันนั้นอีกได- เพราะจะเปDนดำเนิน

กระบวนพิจารณาความซ้ำ แม-คำร -องฉบับหลังจะมีเหตุแตกต%างจากคำร-องฉบับแรก

(ฎ.๕๗๖๗/๒๕๕๗)

• ศาลชั้นต-นยกฟ^องโจทกfโดยวินิจฉัยว%า โจทกfไม%มีสิทธิรับช%วงสิทธิของผู-เอาประกันภัยมาไล%เบ้ีย

เอากับจำเลย โจทกfอุทธรณfศาลอุทธรณfวินิจฉัยไม%เห็นด-วยกับคำพิพากษาศาลชั้นต-น ยกคำ

พิพากษาศาลชั้นต-นให-ศาลชั้นต-นพิจารณาใหม% จำเลยมิได-ฎีกาคำพิพากษาศาลอุทธรณfจึงเปDน

ที่สุด ต%อมาเมื่อศาลชั้นต-นพิพากษาจำเลยจะอุทธรณfว%าโจทกfไม%มีอำนาจเข-ารับช%วงสิทธิกับผู-เอา

ประกันภัยไม%ได-เพราะเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๔๐๙๓/๒๕๕๙)

• บ. ซึ่งเปDนโจทกfในคดีก%อนมิได-เปDนผู-แทนโดยชอบธรรมของโจทกfในคดีน้ี โจทกfในคดีนี้จึงมิใช%ผู-

สืบสิทธิของ บ. อันจะถือได-ว%าเปDนคู%ความเดียวกัน ทั้งในคดีดังกล%าวศาลวินิจฉัยเพียงว%า บ. ไม%มี

อำนาจฟ^องเรียกค%าเสียหายอันเนื่องมาจากโจทกfในคดีนี้ต-องขาดไร-อุปการะ ซึ่งเปDนกรณีที่ศาล

ในคดีก%อนยังมิได-วินิจฉัยในประเด็นแห%งคดี ฟ^องโจทกfจึงไม%เปDนฟ^องซ้ำและดำเนินกระบวน

พิจารณาซ้ำ (ฎ.๑๑๓๙/๒๕๕๗)

• ผู-ร-องยื่นคำร-องขอเข-าสวมสิทธิเปDนเจ-าหนี้ตามคำพิพากษาแทนโจทกfฉบับแรกศาลยกคำร-อง

เพราะผู-ร-องไม%นำพยานมาสืบ ถือว%าศาลได-วินิจฉัยในประเด็นแล-วว%าไม%สมควรอนุญาต การที่ผู-

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๓

ร-องยื่นคำร-องขอเข-าสวมสิทธิเปDนเจ-าหนี้ตามคำพิพากษาฉบับที่สองจึงเปDนดำเนินกระบวน

พิจารณาความซ้ำ (ฎ.๒๔๗๔/๒๕๕๗)

• ผู-เสียหายยื่นคำร-องขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบฉบับแรกศาลชั้นต-นยกคำร-อง

การที่ผู-เสียหายยื่นคำร-องขอให-เพิกถอนกระบวนพิจารณาที่ผิดระเบียบ โดยอ-างเหตุทำนอง

เดียวกันกับคำร-องฉบับแรก คำร-องฉบับหลังจึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๗๕๙๗/๒๕๕๗)

• คดีนี้โจทกfฟ^องขอให-เพิกถอนนิติกรรมการขายฝากระหว%างจำเลยที่ ๑ กับจำเลยที่ ๒ เนื่องจาก

จำเลยที่ ๑ ไม%ได-รับความยินยอมจากโจทกf ส%วนคดีก%อนจำเลยที่ ๑ ฟ^องจำเลยที่ ๒ ให-เพิกถอน

นิติกรรมอันเกิดจากการสำคัญผิด เห็นได-ว%า คดีนี้โจทกfใช-สิทธิส%วนตัวในฐานะเปDนเจ-าของ

สินสมรส เพราะจำเลยที่ ๑ ทำนิติกรรมโดยมิได-รับความยินยอมจากโจทกf โจทกfมิได-ฟ^องใน

ฐานะเปDนเจ-าของสินสมรสเพื่อขอให-เพิกถอนนิติกรรมอันเกิดจากความสำคัญผิด สภาพแห%ง

ข-อหาและข-ออ-างอันอาศัยเปDนหลักแห%งข-อหาของทั้งสองคดีต%างกัน จึงไม%เปDนดำเนินกระบวน

พิจารณาความซ้ำ (ฎ.๖๗๙/๒๕๕๙)

• คดีก%อนจำเลยคดีนี้ฟ^องโจทกfในคดีน้ีว%าเปDนฝlายผิดสัญญา ศาลวินิจฉัยว%าการชำระหน้ีกลายเปDน

พ-นวิสัยถือไม%ได-ว%าจำเลยคดีนี้เปDนฝlายผิดสัญญา การที่โจทกfฟ^องจำเลยเปDนคดีนี้ขอให-จำเลยคดี

นี้ชดใช-ค%าเสียหายอันเนื่องมาจากจำเลยคดีนี้ผิดสัญญาเช%าฉบับเดียวกัน ประเด็นที่ต-องวินิจฉัย

ในคดีนี้กับคดีก%อนเปDนอย%างเดียวกันว%าโจทกfหรือจำเลยเปDนฝlายผิดสัญญา แม-โจทกfจะฟ^องเรียก

ค%าเสียหายมาด-วยแต%การที่ศาลจะพิจารณาเรื่องค%าเสียหายดังกล%าว ศาลก็ต-องวินิจฉัยเสียก%อน

ว%าฝlายใดเปDนฝlายผิดสัญญา ฟ^องโจทกfคดีน ี ้จ ึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๔๓๒๖/๒๕๕๙)

• การยื่นคำร-องเข-าสวมสิทธิของผู-ร-องทั้งสองครั้งก%อนหน-านี้เปDนเรื่องที่ผู-ร-องยังมิได-บอกกล%าวการ

โอนไปยังลูกหนี้ เมื่อผู-ร-องปฏิบัติตามขั้นตอน ป.พ.พ. มาตรา ๓๐๖ วรรคหนึ่ง เรียบร-อยแล-ว ผู-

ร-องย%อมมีสิทธิยื่นคำร-องขอเข-าสวมสิทธิแทนโจทกfได- การยื่นคำร-องขอเข-าสวมสิทธิในครั้งนี้เปDน

กรณีที่ศาลยังมิได-มีคำวินิจฉัยในประเด็นแห%งคดีโดยตรงว%าผู-ร-องสามารถเข-าสวมสิทธิเปDนเจ-าหน้ี

ตามคำพิพากษาแทนโจทกfได-หรือไม% จึงไม%เปDนการร-องซ้ำหรือดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๖๕๕๕/๒๕๖๐)

มาตรา ๑๔๕

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๔

• โจทกfจำเลยได-ทำข-อตกลงนอกศาลในขณะที่คดีอยู%ระหว%างการพิจารณาของศาลฎีกา หาก

ข-อตกลงนั้นใช-ได- คู%กรณีก็จะต-องทำสัญญาประนีประนอมยอมความหรือถอนฟ^องและชำระเงิน

กันก%อนศาลฎีกามีคำพิพากษาเมื่อต%อมาศาลฎีกามีคำพิพากษา คำพิพากษาของศาลย%อมผูกพัน

โจทกfและจำเลยตามมาตรา ๑๔๕ ข-อตกลงนอกศาลไม%อาจมีผลเปลี่ยนแปลงยกเลิกเพิกถอนคำ

พิพากษาของศาล (ฎ.๙๑๕๒/๒๕๕๗)

• ศาลฎีกาในคดีก%อนได-มีคำพิพากษาแล-วคำพิพากษาย%อมผูกพันจำเลยซึ่งต-องรับผลแห%งคำ

พิพากษานั้น จำเลยจะอ-างว%าคำพิพากษาศาลฎีกาไม%ชอบด-วยกฎหมาย โจทกfไม%มีอำนาจฟ^อง

จำเลยหาได-ไม% เพราะบทบัญญัติมาตรา ๑๔๕ วรรคหนึ่ง เปDนบทบัญญัติที่เด็ดขาด คู%ความจะ

กล%าวอ-างหรือนำสืบให-เห็นเปDนอย%างอื่นและศาลจะวินิจฉัยข-อเท็จจริงใหม%ให-แตกต%างไปจากเดิม

ไม%ได- (ฎ.๓๗๔๘/๒๕๔๙, ๕๙๔๔/๒๕๓๙, ๑๙๓๑/๒๕๕๘)

• โจทกfและจำเลยเปDนคู%ความในคดีแพ%งซึ่งตามคำพิพากษาในคดีดังกล%าวได-วินิจฉัยว%าที่ดินพิพาท

เปDนของโจทกfโดยจำเลยมีสิทธิใช-ที่ดินพิพาทได-โดยไม%ต-องรื้อสิ่งปลูกสร-าง คำพิพากษาในคดี

ดังกล%าวย%อมผูกพันโจทกfและจำเลย แม-จำเลยจะได-กล%าวอ-างเปDนประเด็นเรื่องครอบครอง

ปรปnกษfท่ีดินพิพาท แต%เม่ือศาลในคดีดังกล%าวมิได-ยกข้ึนวินิจฉัย จำเลยมิได-อุทธรณf ประเด็นเร่ือง

ครอบครองปรปnกษfย%อมถึงที่สุดแล-ว ที่ดินพิพาทจึงยังเปDนของโจทกfอยู% แต%จำเลยมีสิทธิใช-ได-

ต%อไป การที่จำเลยครอบครองบ-านดังกล%าวย%อมเปDนการครอบครองโดยอาศัยสิทธิโจทกf แม-

ครอบครองเกิน ๑๐ ปtก็ไม%ได-กรรมสิทธ์ิในท่ีดินพิพาท (ฎ.๗๗๖/๒๕๕๐)

• ม.ยกที่ดินพิพาทให-โจทกfพี่ดินพิพาทจึงตกเปDนของโจทกf ม. ไม%มีสิทธินำเอาที่ดินพิพาทไปทำ

สัญญาประนีประนอมยอมความ แม- ม. จะได-นำไปทำสัญญาประนีประนอมยอมความและศาล

มีคำพิพากษาตามยอม แต%เมื่อโจทกfมิใช%คู%ความในคดีดังกล%าวคำพิพากษาในคดีดังกล%าวจึงไม%มี

ผลผูกพันโจทกf (ฎ.๙๘๙๙/๒๕๕๗)

• คำพิพากษาผูกพันคู%ความ จะต-องเปDนประเด็นโดยตรงที่พิพาทกันในคดีก%อน เมื ่อคดีก%อน

ประเด็นข-อพิพาทมีว%า ผู-ร-องมีส%วนได-เสียที่จะมีสิทธิยื่นคำร-องขอหรือไม% และ มีเหตุสมควรที่จะ

ตั้งผู-ร-องเปDนผู-จัดการมรดกของ ฟ. หรือไม% ส%วนคดีนี้มีประเด็นว%า ที่ดินพิพาทเปDนทรัพยfสินของ

ฟ. หรือไม% แม-คดีก%อนศาลจะฟnงว%าที่ดินเปDนของ ฟ. ผู-เดียวก็ถือไม%ได-ว%าศาลได-มีคำพิพากษาหรือ

คำสั่งในคดีก%อนแล-ว ไม%อาจนำผลของคำวินิจฉัยของศาลในคดีก%อนมาผูกพันจำเลยในคดีนี้ได-

(ฎ.๖๘๗/๒๕๔๗)

• คดีอาญาเรื่องก%อนศาลวินิจฉัยว%า รถแทรกเตอรfเปDนกรรมสิทธิ์ของ ว. (จำเลยคดีนี้) เปDนคำ

วินิจฉัยชี้ขาดในชั้นไต%สวนมูลฟ^องในความผิดต%อตำแหน%งหน-าที่ราชการและไม%เปDนประเด็น

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๕

โดยตรงในคดีนั้น ยังถือไม%ได-ว%าเปDนคำพิพากษาถึงกรรมสิทธิ์รถแทรกเตอรfว%าเปDนของจำเลย จึง

ไม%ผูกพันโจทกfตามมาตรา ๑๔๕ (ฎ.๒๓๙๖/๒๕๕๔)

• คำพิพากษาที่ศาลฟnงข-อเท็จจริงนอกฟ^องนอกประเด็น ย%อมไม%มีผลผูกพันคู%ความตามมาตรา

๑๔๕ (ฎ.๓๔๐๕/๒๕๓๗)

• คดีก%อนโจทกfฟ^องจำเลยโดยอ-างสิทธิในที่ดินโฉนดเลขที่ ๓๐๘๑ และที่ดินมือเปล%า แต%คำขอท-าย

ฟ^องขอให-ขับไล%จำเลยออกจากที่ดินโฉนดเลขที่ ๓๐๘๑ เท%านั้น มิได-ขอให-บังคับเกี่ยวกับที่ดินมือ

เปล%า การที่ศาลชั้นต-นกำหนดประเด็นว%าจำเลยครอบครองที่ดินมือเปล%าจนได-สิทธิหรือไม% และ

วินิจฉัยในประเด็นดังกล%าว เปDนการวินิจฉัยนอกคำขอท-ายฟ^องและถือไม%ได-ว%าเปDนประเด็นที่ได-

วินิจฉัยมาแล-วในคดีเดิม ข-อวินิจฉัยเกี ่ยวกับที ่ดินมือเปล%าจึงไม%ผูกพันคู %ความในคดีหลัง

(ฎ.๑๘๓๕-๑๘๓๖/๒๕๓๙)

• หากเปDนกรณีที่คำพิพากษาของศาลชั้นเดียวกันขัดแย-งกัน ไม%ว%าคู%ความฝlายใดก็จะอ-างมาตรา

๑๔๕ ว%า คำพิพากษาผูกพันตนหรือยันคู%ความอีกฝlายหน่ึงไม%ได- (ฎ.๔๐๙๒/๒๕๓๓)

• คดีนี้จำเลยฎีกาโต-แย-งคำพิพากษาศาลอุทธรณfที่ให-ศาลชั้นต-นพิจารณาพิพากษาใหม% ศาลชั้นต-น

สั่งรับฎีกาคดีย%อมอยู%ในอำนาจพิจารณาของศาลฎีกา ศาลชั้นต-นไม%มีอำนาจพิจารณาคดีใหม%

การที่ศาลชั้นต-นมีคำพิพากษาใหม%จึงไม%ชอบ จำเลยไม%มีสิทธิอุทธรณfโต-แย-งคำพิพากษาศาล

ช้ันต-นดังกล%าว (ฎ.๓๗๑๕/๒๕๔๖)

• คำพิพากษาย%อมผูกพันคู%ความไม%ว%าคำพิพากษาน้ันจะถึงท่ีสุดหรือยังไม%ถึงท่ีสุด (ฎ.๖๐๙/๒๕๕๗,

๗๔๑๒/๒๕๕๘)

• ศาลอุทธรณfพิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต-นและให-ศาลชั้นต-นพิจารณาใหม% แม-จำเลยจะย่ืน

ฎีกาแต%คำพิพากษาศาลอุทธรณfย%อมมีผลผูกพันคู%ความจนกว%าคำพิพากษาศาลอุทธรณfจะถูก

เปลี่ยนแปลงแก-ไขกลับหรืองดเสีย ดังนั้นคดีจึงยังคงอยู%ระหว%างการพิจารณาของศาลชั้นต-น

โจทกfจึงถอนฟ̂องได- (ฎ.๕๖๒๓/๒๕๔๘)

• คำพิพากษาของศาลแม-จะเปDนการพิพากษาตามยอมมีมีผลผูกพันคู%ความตามมาตรา ๑๔๕

(ฎ.๗๔๑๒/๒๕๕๘)

• คำพิพากษาในคดีเดียวกับตามฟ^องแย-งและฟ^องเดิม คดีนี้แม-ศาลอุทธรณfจะมีคำสั่งจำหน%ายคดี

ในส%วนฟ^องแย-งเพราะโจทกfทิ้งอุทธรณf ซึ่งศาลอุทธรณfจะต-องพิจารณาคดีในส%วนฟ^องเดิมต%อไป

จะถือเอาข-อเท็จจริงในคดีส%วนฟ^องแย-งมาผูกมัดให-ศาลต-องฟnงข-อเท็จจริงในคดีส%วนฟ^องของ

โจทกfเช%นนั ้นด-วยหาได-ไม% ข-อเท็จจริงในส%วนฟ^องแย-งเปDนเพียงพยานหลักฐานอย%างหน่ึง

(ฎ.๗๐๙๘/๒๕๕๗, ๕๙๓/๒๕๔๘) หรือจะเปDนกรณีคดีที่มีการรวมการพิจารณา (ฎ.๗๘๒๔-

๗๘๒๕/๒๕๕๑)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๖

• คำพิพากษาจะผูกพันเฉพาะคู%ความในคดีเท%านั้น เมื่อคดีก%อนสามีจำเลยถูกโจทกfฟ^องให-ชำระหน้ี

เงินกู- โจทกfมิได-ฟ^องจำเลยในคดีนี้เปDนจำเลยในคดีดังกล%าว จำเลยในคดีนี้มิได-เปDนคู%ความในคดี

ก%อน ฟ̂องโจทกfจึงไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๗๖๓๑/๒๕๕๒)

• แม-ในคดีก%อนจะเปDนคู%ความฝlายเดียวกันก็ต-องผูกพันในคำพิพากษานั้น (ฎ.๑๒๖๕/๒๕๑๘,

๙๐๓๕/๒๕๓๘, ๔๐๓๗/๒๕๔๗, ๔๒๖๖/๒๕๕๐, ๑๔๘๕/๒๕๒๗)

• เมื่อโจทกfต-องผูกพันตามคำพิพากษาในคดีก%อนว%า จำเลยที่ ๑ ไม%ได-กระทำละเมิดต%อโจทกf ก็

เท%ากับจำเลยที่ ๑ รวมทั้งจำเลยอื่นซึ่งเปDนนายจ-างและผู-รับประกันภัยรถยนตfที่จำเลยที่ ๑ ขับ

ไม%ได-โต-แย-งสิทธิของโจทกf ศาลก็ชอบท่ีจะยกข้ึนวินิจฉัยยกฟ̂องโจทกf (ฎ.๑๔๘๕/๒๕๒๗)

• ในคดีก%อนศาลพิพากษาว%าโจทกfคดีนี้เปDนฝlายผิดสัญญา และให-ชำระค%าเสียหายแก%จำเลยที่ ๑

ในคดีนี้ คำพิพากษาย%อมผูกพันโจทกfและจำเลยทั้งสามในคดีนี้ แม-จำเลยที่ ๒ และที่ ๓ ซึ่งเปDนผู-

ค้ำประกันจะมิได-เปDนคู%ความในคดีดังกล%าวด-วย เมื่อคำพิพากษาผูกพันคู%ความแล-วก็ต-องฟnงว%า

โจทกfเปDนฝlายผิดสัญญา โจทกfจ ึงไม%ม ีส ิทธ ิฟ ^องให-จำเลยทั ้งสามรับผิดตามสัญญาอีก

(ฎ.๖๒๒๐/๒๕๕๐)

• หน%วยงานที่มีหน-าที่รับผิดชอบร%วมกันแม-จะมีเฉพาะหน%วยงานใดหน%วนงานหนึ่งเท%านั้นที่เปDน

คู%ความในคดีก%อน คำพิพากษาในคดีก%อนก็ย%อมมีผลผูกพันหน%วยงานที่มิได-เข-าเปDนคู%ความในคดี

ดังกล%าวน้ันด-วย (ฎ.๑๙๙๓๘/๒๕๕๕)

• ผู-สืบสิทธิของคู%ความในคดีก%อนย%อมผูกพันตามคำพิพากษาในคดีก%อนนั้นด-วย (ฎ.๙๔๘/๒๕๐๗,

๑๐๘๐๔/๒๕๕๗, ๕๒๑๐/๒๕๕๗)

• คำพิพากษาคดีก%อนย%อมมีผลผูกพันเจ-าของรวมด-วย (ฎ.๑๐๘๐๔/๒๕๕๗)

• คดีก%อนศาลได-พิพากษาขับไล%มารดาโจทกf ซ่ึงมารดาโจทกfอาศัยในท่ีดินพิพาทโดยอาศัยสิทธิของ

บิดาโจทกf เมื่อโจทกfเปDนผู-สืบสิทธิในที่ดินพิพาทต%อจากบิดาโจทกf จึงถือว%าโจทกfเปDนคู%ความใน

คดีก%อนด-วย คำพิพากษาในคดีก%อนจึงมีผลผูกพันโจทกfตามมาตรา ๑๔๕ (ฎ.๓๑๐๓/๒๕๕๗)

• โจทกfเปDนผู-ซื้อที่ดินพิพาทมาจาก ส. ซึ่งเปDนคู%ความในคดีก%อน โจทกfจึงเปDนผู-สืบสิทธิของ ส.

โจทกfไม%ใช%บุคคลภายนอกคำพิพากษาคดีก%อนผูกพันโจทกfด-วย (ฎ.๗๑๐๙/๒๕๕๓)

• แม-จำเลยในคดีนี้จะเปDนคู%ความในคดีก%อน แต%เมื่อโจทกfมิได-เปDนผู-สืบสิทธิของ ส. ซึ่งเปDนคู%ความ

ในคดีก%อน เพราะเปDนการฟ̂องในฐานะเจ-าของคนก%อนซึ่งได-ขายที่พิพาทให-แก% ส. คำพิพากษาใน

คดีก%อนจึงไม%ผูกพันโจทกf (ฎ.๒๓๔๙/๒๕๕๒)

• คำพิพากษาของศาลจะต-องไม%กระทบต%อบุคคลภายนอก แม-คดีน้ีโจทกfจะไม%ได-ฟ^อง อ. เข-ามา

เปDนคู%ความในคดี แต%เมื่อจำเลยที่ ๒ ได-จดทะเบียนไถ%ถอนจำนองการขายฝากที่ดินพิพาทกับ อ.

ก%อนแล-ว การที่ศาลชั้นต-นมีคำพิพากษาให-เพิกถอนนิติกรรมการขายฝากและการไถ%ถอนจำนอง

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๗

ที่ดินพิพาทระหว%างจำเลยที่ ๒ กับ อ. จึงไม%มีผลกระทบต%อสิทธิของ อ. หรือมีผลบังคับให- อ.

ต-องปฏิบัติตามคำพิพากษาแต%อย%างใด คำพิพากษาศาลช้ันต-นชอบแล-ว (ฎ.๑๔๗๖๗/๒๕๕๗)

• บุคคลภายนอกทำสัญญายอมและศาลพิพากษาตามยอมคำพิพากษานั ้นก็ไม%มีผลผูกพัน

บุคคลภายนอก (ฎ.๒๘๖๕/๒๕๓๐)

• โจทกfฟ^องขอให-เพิกถอนนิติกรรมโดยมิได-ฟ^องผู-รับซื้อฝากและได-ลาภงอกอันเนื่องมาจากการทำ

นิติกรรมเข-ามาเปDนจำเลยด-วยศาลจึงไม%อาจพิพากษาให-เพิกถอนนิติกรรมได- (ฎ.๓๘๗๒/๒๕๔๓)

• คำพิพากษาอันเกี่ยวด-วยฐานะหรือความสามารถของบุคคล ที่จะไปใช-ยันแก%คู%ความอีกคดีหน่ึง

ได-ไม%ว%าจะเปDนคู%ความเดียวกันในคดีเดิมหรือไม%ก็ตาม คำพิพากษานั้นจะต-องถึงที่สุด แม-ศาล

ช้ันต-นจะมีคำสั่งให-ถอนโจทกfออกจากการเปDนผู-จัดการมรดกของ ช. ในคดีแพ%ง แต%เมื่อคดี

ดังกล%าวยังไม%ถึงที่สุด จึงใช-ยันบุคคลภายนอกไม%ได- โจทกfจึงยังคงมีฐานะเปDนผู-จัดการมรดกของ

ช. อยู% (ฎ.๒๗๑๙/๒๕๓๘)

• คดีอันเกี่ยวด-วยฐานะหรือความสามารถของบุคคล แม-คดีจะยังไม%ถึงที่สุด ก็มีผลผูกพันคู%ความใน

คดีด-วยกัน (ฎ.๑๖๓๖๐/๒๕๕๗)

• คำพิพากษาตามยอมมิใช%คำพิพากษาที่วินิจฉัยถึงกรรมสิทธิ์ตามความในมาตรา ๑๔๕ วรรคสอง

(๒) (ฎ.๑๐๕๓/๒๕๓๙, ๑๓๑๑/๒๕๐๔, ๑๐๒๘/๒๕๓๒)

• ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ%งมาตรา ๑๔๕ วรรคสอง (๒) มิได-หมายถึงเฉพาะคำ

พิพากษาที่มีคู%ความตั้งแต%สองฝlายขึ้นไปเท%านั้น คำสั่งของศาลชั้นต-นในคดีไม%มีข-อพิพาทที่สั่งว%า

จำเลยซึ่งเปDนผู-ร-องขอมีกรรมสิทธิ์โดยการครอบครอง จึงอยู%ในบังคับบทบัญญัติดังกล%าวด-วย

(ฎ.๔๘๕/๒๕๔๐)

• คำพิพากษาผูกพันคู %ความนั ้นย%อมมีผลผูกพันทั ้งผลคดีและข-อเท็จจริงที ่ศาลวินิจฉัยด-วย

(ฎ.๔๐๓๗/๒๕๔๗, ๔๓๔๑/๒๕๕๖, ๒๘๕๑/๒๕๔๑, ๑๐๒๖๑/๒๕๕๐)

• ในกรณีท่ีคำพิพากษาชั้นที่สุดพิพากษากลับ และมีการบังคับคดีไปแล-วคู%ความฝlายที่ถูกบังคับคดี

ชอบที่จะเรียกให-อีกฝlายหน่ึงคืนทรัพยfที่ได-จากการบังคับคดีให-แก%ตนได- โดยมีอายุความ ๑๐ ปt

และมิใช%เปDนการเรียกฐานลาภมิควรได-เพราะฝlายที่บังคับคดี ได-ทรัพยfมาโดยมีมูลอันจะอ-าง

กฎหมายได- (ฎ.๑๑๓๕๐/๒๕๕๖)

มาตรา ๑๔๘

• แม-ในคดีก%อนศาลจะได-มีคำพิพากษาตามคำท-าแต%เมื่อถึงที่สุดแล-ว หากนำเรื่องเดียวกันมาฟ^อง

อีกย%อมเปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๑๐๐๗/๒๕๒๒, ๕๗๗๘/๒๕๕๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๘

• เมื่อคดีก%อนศาลได-มีคำพิพากษาถึงที่สุดไปแล-วแม-เปDนคำพิพากษาตามยอม ก็ต-องห-ามมิให-

คู%ความร้ือร-องฟ̂องกันอีก (ฎ.๖๓๐๑/๒๕๕๕, ๖๐๙๒/๒๕๕๘)

• คดีก%อนโจทกfถอนฟ^องศาลจึงยังมิได-วินิจฉัยในประเด็นแห%งคดี ทั้งคดีก%อนโจทกfฟ^องให-จำเลยส%ง

มอบรถยนตfคืนโจทกfและชำระค%าเช%าที่ค-างส%วนคดีนี้โจทกfฟ^องเรียกค%าเสียหายอันเปDนค%าขาด

ราคาจากการประมูลขายรถยนตfอันเปDนความเสียหายที่เกิดขึ้นภายหลังที่โจทกfยื่นฟ̂องคดีก%อน

ฟ̂องโจทกfคดีน้ีจึงไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๒๖๕๘/๒๕๔๕)

• คดีก%อนศาลยกฟ̂องเพราะโจทกfไม%มีอำนาจฟ̂อง ฟ̂องคดีนี้ไม%เปDนฟ̂องซ้ำ เพราะศาลในคดีก%อนยัง

มิได-วินิจฉัยในประเด็นแห%งคดี (ฎ.๕๐๑/๒๕๐๕, ๘๒๗๕/๒๕๕๑, ๑๑๒๙/๒๕๕๓)

• คดีก%อนศาลได-วินิจฉัยแล-วว%า ผู-ลงนามในฐานะผู-ให-เช%าซื้อแทนโจทกfในสัญญาเช%าซื้อกระทำโดย

ไม%มีอำนาจ เท%ากับโจทกfไม%ได-ลงนามในฐานะผู-ให-เช%าซื้อ จึงไม%อาจถือได-ว%าได-มีการทำสัญญาเช%า

ซ้ือกัน สัญญาเช%าซ้ือเปDนโมฆะ คดีถึงท่ีสุดโจทกfไม%อาจร้ือร-องฟ̂องอีกได- (ฎ.๑๔๓๓๒/๒๕๕๓)

• นิติบุคคลในเครือเดียวกันกับที่เปDนคู%ความในคดีก%อน ย%อมมีสถานะเปDนนิติบุคคลแยกต%างหาก

จากกันจึงไม%เปDนคู%ความเดียวกัน (ฎ.๒๕๒๔-๒๕๒๕/๒๕๒๙)

• ผู-รับโอนทรัพยfจำนองไม%ใช%ผู-สืบสิทธิของผู-จำนอง (ฎ.๗๐๒๒/๒๕๕๑, ๑๑๑๕/๒๕๔๙)

• คดีก%อนโจทกfฟ^องจำเลยในฐานะที่โจทกfเปDนผู-แทนโดยชอบธรรมของ ก. แต%คดีนี้โจทกfฟ^อง

จำเลยในฐานะส%วนตัวซึ่งเปDนคู%สัญญาตามสัญญาประนีประนอมยอมความ กรณีมิใช%คู%ความ

เดียวกันร้ือร-องฟ̂องกันอีก ไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๑๐๑๐/๒๕๕๑, ๘๐๔๔/๒๕๕๖)

• คดีก%อนโจทกfฟ^องสามีจำเลยไม%ได-ฟ̂องจำเลย จำเลยจึงมิได-เปDนคู%ความในคดีก%อนด-วยแม-หนี้ท่ี

จำเลยจะต-องรับผิดต%อโจทกfจะเปDนหนี้ร%วมที่จำเลยกับสามีจะต-องรับผิดร%วมกันก็ตาม แต%เม่ือ

จำเลยมิได-เปDนคู%ความในคดีก%อน จึงมิใช%กรณีคู%ความเดียวกันรื้อร-องฟ^องกันอีก ไม%เปDนฟ^องซ้ำ

(ฎ.๗๖๓๑/๒๕๕๒)

• แม-ผู-ร-องจะมิได-เปDนคู%ความในคดีเดิมแต%เมื่อผู-ร-องเปDนผู-รับโอนสิทธิเรียกร-องของบริษัท ร. ที่มีต%อ

ลูกหน้ี ถือได-ว%าเปDนคู%ความเดียวกันกับคดีก%อน (ฎ.๖๑๐๕/๒๕๔๖)

• เจ-าของกรรมสิทธิ์รวม หรือสามีภรรยาใช-อำนาจอันเกิดจากกรรมสิทธิ์รวม ย%อมถือว%าเปDนการ

กระทำแทนเจ-าของรวมคนอ่ืนด-วย (ฎ.๗๔๙๖/๒๕๕๕, ๑๕๕๖๒/๒๕๕๗, ๑๕๔๖๕/๒๕๕๗)

• การใช-สิทธิอันเกิดแต%กรรมสิทธิ์ขัดต%อสิทธิของเจ-าของรวมคนอื่นคำพิพากษาไม%ผูกพันเจ-าของ

รวมคนอื่นด-วย คดีนี้เจ-าของรวมคนหนึ่งไปทำยอมและศาลพิพากษาตามยอมโดยที่เจ-าของรวม

คนอ่ืนมิได-ยินยอมด-วย (ฎ.๙๑๒๙/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๗๙

• สิทธิของทายาทในการยื่นคำร-องขอตั้งผู-จัดการมรดกเปDนสิทธิเฉพาะตัวของทายาทแต%ละคน ไม%

ถือว%าต%างฝlายเปDนผู-สืบสิทธิกันและกัน (ฎ.๖๔๐/๒๕๑๕)

• การยื่นคำร-องคัดค-านการตั้งผู-จัดการมรดกถือว%าเปDนการใช-สิทธิแทนทายาทอื่นด-วย (ฎ.๕๓๖๔/

๒๕๕๙)

• ทายาทฟ^องผู-จัดการมรดกให-รับผิดเกี่ยวกับการจัดการมรดกถือเปDนการฟ^องแทนทายาทอื่นด-วย

(ฎ.๗๑๐/๒๕๐๙, ๒๐๗๓/๒๕๑๗)

• คดีก%อนโจทกfยื่นคำร-องขอรับชำระหนี้จำนองก%อนซึ่งถือเปDนคำฟ^องประเด็นข-อพิพาทมีว%า โจทกf

มีสิทธิได-รับชำระหนี้จำนองก%อนเจ-าหนี้รายอื่นหรือไม% ส%วนคดีน้ีโจทกfฟ^องให-จำเลยรับผิดชำระ

หนี้ส%วนที่ขาดและไม%ได-ฟ^องบังคับจำนองด-วย ประเด็นคดีนี้มีว%า จำเลยจะต-องรับผิดชำระหน้ี

ส%วนที่ขาดจากการบังคับจำนองหรือไม% อันเปDนคนละประเด็นกับคดีแพ%งดังกล%าว จึงไม%เปDนฟ^อง

ซ้ำ (ฎ.๑๔๔๙๓/๒๕๕๘, ๗๗๕๑/๒๕๕๖)

• คดีก%อนโจทกfยื่นคำร-องขอรับชำระหนี้จำนองก%อนเจ-าหนี้อื่นตามมาตรา ๓๒๔ ซึ่งถือเปDนคำฟ^อง

การท่ีโจทกfมาฟ̂องบังคับจำนองในคดีน้ีอีก จึงเปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๕๕๓๐/๒๕๓๙)

• การยื่นคำร-องแสดงอำนาจพิเศษในคดีก%อนมิใช%เปDนการยื่นคำฟ^อง แม-คดีดังกล%าวจะถึงที่สุดแล-ว

นำมาฟ^องใหม%ก็ไม%เปDนฟ^องซ้ำ (ฎ.๒๗๑/๒๕๐๑) หรือฟ^องซ-อน (ฎ.๘๑๙/๒๕๓๓) แต%จะเปDน

ดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ (ฎ.๑๕๗๑/๒๕๕๐) หรือเปDนคำพิพากษาผูกพันคู %ความ

(ฎ.๒๓๘๘/๒๕๕๑)

• การท่ีโจทกfยื่นคำร-องขอให-ศาลออกหมายบังคับคดีให-จำเลยออกจากตึกแถวพิพาทโดยอ-างว%า

จำเลยเปDนบริวารของ อ.(จำเลยในคดีก%อน) ในคดีก%อนจำเลยยื่นคำคัดค-านว%าคำเลยมิใช%บริวาร

และศาลยังมิได-มีคำสั่งชี้ขาดว%าจำเลยเปDนบริวารของ อ. หรือไม% ดังนี้ การที่โจทกfฟ^องขับไล%

จำเลยในคดีนี ้อ -างว%าโจทกfเปDนเจ-าของตึกแถว ขอให-ข ับไล%จำเลย จึงไม%เปDนฟ^องซ-อน

(ฎ.๘๑๙/๒๕๓๓) ที่ไม%เปDนฟ^องซ-อนเพราะการยื่นคำร-องขอให-ศาลออกหมายบังคับคดีไม%ใช%เปDน

การย่ืนฟ̂อง

• คดีก%อนจำเลยยื่นคำร-องแสดงอำนาจพิเศษว%าตนมิใช%บริวารของ ฐ. ศาลชั้นต-นมีคำสั่งว%าจำเปDน

เปDนบริวารของ ฐ. การที่โจทกfฟ̂องขับไล%จำเลยเปDนคดีนี้อีกจึงเปDนดำเนินกระบวนพิจารณาความ

ซ้ำ (ฎ.๔๔๗๙/๒๕๕๖)

• การยื่นคำร-องแสดงอำนาจพิเศษโดยอ-างว%าตนเปDนเจ-าของที่ดินพิพาทโดยการครอบครอง

ปรปnกษfถือเปDนคำฟ̂อง การท่ีผู-ร-องมายื่นคำร-องขอแสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษfใน

อีกคดีหนึ่งและโจทกfในคดีเดิมยื่นคำคัดค-าน จึงเปDนฟ^องซ-อน (ฎ.๑๗๐๒/๒๕๕๙) หรือเปDนฟ^อง

ซ้ำ (ฎ.๘๔๔๐/๒๕๕๘)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๘๐

• แม-คดีนี้กับคดีก%อนจะมีประเด็นอย%างเดียวกัน คู%ความเดียวกัน และคดีถึงที่สุด แต%เมื่อคดีก%อน

ศาลยกฟ^องเพราะโจทกfไม%มีอำนาจฟ^องซึ่งศาลยังมิได-วินิจฉัยในเนื้อหาแห%งคดีฟ^องโจทกfคดีนี้จึง

ไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๖๙๕๕/๒๕๕๘, ๗๔๕๘/๒๕๕๓)

• คดีก%อนผู-คัดค-านฟ^องผู-ร-องให-รื้อถอนสิ่งปลูกสร-างที่รุกล้ำเข-ามาในที่ดินพิพาทที่ผู-คัดค-านได-รับ

มรดกมาจาก ก. ผู-คัดค-านและผู-ร-องตกลงกันได-และศาลพิพากษาตามยอมคดีถึงที่สุด การที่ผู-

ร-องยื่นคำร-องแสดงกรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษfเปDนคดีนี้และผู-คัดค-านยื่นคำคัดค-าน

ประเด็นคดีนี้กับคดีก%อนเปDนประเด็นเนื่องจากมูลฐานเดียวกัน จึงมีประเด็นที่ต-องวินิจฉัยโดย

อาศัยเหตุเดียวกันจึงเปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๑๙๓๐/๒๕๕๘)

• ข-อเรียกร-องที่โจทกfสามารถเรียกได-ในคดีก%อนแต%มิได-เรียกกลับนำมาฟ^องเปDนคดีใหม%ย%อมเปDน

ฟ^องซ้ำ เช%น ค%าธรรมเนียมค%าภาษีและค%าใช-จ%ายอื่น ๆ ในการโอนที่ดินพิพาท คดีก%อนโจทกfฟ^อง

เรียกให-จำเลยโอนที่ดินแก%โจทกfโจทกfย%อมสามารถเรียกได-ในคดีก%อน (ฎ.๓๓๒๒/๒๕๕๙) ฟ^อง

ขับไล%และเรียกค%าเสียหายแต%มิได-เรียกค%าเสียหายในอนาคต นำมาฟ^องใหม%เปDนฟ^องซ้ำ

(ฎ.๒๙๓๗/๒๕๑๙, ๗๔๙๘/๒๕๕๙) คดีก%อนฟ^องว%าจำเลยเลิกจ-างไม%เปDนธรรม โจทกfสามารถ

เรียกเงินบำเหน็จและสินจ-างแทนการบอกกล%าวล%วงหน-าในคดีเดิมได-อยู%แล-ว (ฎ.๒๙๖๔/๒๕๒๙,

๒๓๘๓/๒๕๔๗) คดีก%อนโจทกfฟ^องว%าโจทกfได-มาซึ ่งทางภาระจำยอมโดยอายุความ โจทกf

สามารถเรียกให-จดทะเบียนเปDนทางภาระจำยอมมาในคดีเดิมได-อยู %แล-วกลับมิได-เร ียก

(ฎ.๘๔๔๔/๒๕๕๔)

• กรณีที่โจทกfคดีนี้เปDนจำเลยในคดีก%อน คำฟ^องของโจทกfซึ่งสามารถหยิบยกขึ้นต%อสู-ได-ในคดีก%อน

แต%มิได-หยิบยกขึ้นต%อสู-กลับนำมาฟ^องเปDนคดีใหม%ย%อมเปDนฟ^องซ้ำ เช%น คดีก%อนมีประเด็นว%า จะ

บังคับตามสัญญาจะซื้อจะขายได-หรือไม% ศาลพิพากษาว%าจำเลยเปDนฝlายผิดสัญญา การที่จำเลย

นำมาฟ^องแย-งในคดีนี้ว%าสัญญาซื้อขายเปDนโมฆะ เปDนเรื่องที่สามารถหยิบยกขึ้นต%อสู-ได-อยู%แล-วใน

คดีเดิม ฟ̂องแย-งจึงเปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๒๐๖๖๑/๒๕๕๖)

• คดีก%อนจำเลยคดีนี้ฟ^องโจทกfคดีนี้เปDนจำเลยให-รับผิดตามสัญญาค้ำประกันและจำนองโจทกfคดี

นี้มิได-ให-การต%อสู-ว%าสัญญาดังกล%าวเปDนโมฆะ แต%กลับนำมาฟ^องเปDนคดีนี้ว%าสัญญาดังกล%าวเปDน

โมฆะจึงเปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๒๔๗๓/๒๕๕๒)

• ในคดีแพ%งเกี่ยวเนื่องคดีอาญาการที่พนักงานอัยการใช-สิทธิเรีกทรัพยfสินหรือราคาแทนโจทกfใน

คดีนี้ถือเปDนการทำแทนโจทกfในคดีนี้ โจทกfจึงมีฐานะเปDนคู%ความในคดีดังกล%าว การที่โจทกfฟ^อง

ขอให-จำเลยใช-ราคาทรัพยfท่ีจำเลยลักไปอีกจึงเปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๓๕๒๘/๒๕๔๑, ๓๑๓๗/๒๕๒๕)

• คดีก%อนพนักงานอัยการขอให-บังคับคดีส%วนแพ%งในคดีที่โจทกfคดีนี้เปDนผู-เสียหาย เปDนการขอให-

บังคับอันเน่ืองมาจากการกระทำความผิดทางอาญาอันเปDนการเรียกร-องในมูลหน้ีละเมิด ส%วนคดี

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๘๑

นี้โจทกfฟ^องให-จำเลยรับผิดอันเนื่องมาจากการผิดสัญญาจ-างแรงงาน ประเด็นที่ต-องวินิจฉัยจึง

มิได-อาศัยเหตุอย%างเดียวกัน ไม%เปDนฟ^องซ้ำ แม-จะเกิดจากการกระทำเดียวกัน (ฎ.๘๒๔/๒๕๔๘,

๔๔๙๒/๒๕๔๗)

• คดีที่พนักงานอัยการเรียกในส%วนต-นเงินแทนผู-เสียหายนั้นพนักงานอัยการไม%อาจเรียกดอกเบ้ีย

ได-ไม%ใช%กรณีที่เรียกได-แต%ไม%เรียกเพราะ ป.วิ.อ. ม.๔๓ กำหนดไว- ฉะนั้นการที่ผู-เสียหายมาเปDน

โจทกfฟ̂องให-จำเลยชำระดอกเบ้ียเปDนคดีน้ีจึงไม%เปDนฟ̂องซ-อน (ฎ.๑๒๔๑๔/๒๕๔๗ (ญ))

• คดีก%อนมีประเด็นว%า ผู-ร-องทำละเมิดผู-คัดค-านโดยการทำรั้วในที่ดินของผู-คัดค-านหรือไม% ส%วนคดี

นี้มีประเด็นว%าผู-ร-องได-กรรมสิทธิ์โดยการครอบครองปรปnกษfหรือไม% เปDนคนละประเด็นกับคดี

ก%อนจึงไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๒๐๓๙/๒๕๕๑)

• คดีนี้โจทกfฟ^องให-จำเลยรับผิดตามสัญญาขายลดเช็ค คดีก%อนโจทกfฟ^องให-จำเลยรับผิดในฐานะผู-

สั่งจ%ายเช็คพิพาท แม-การฟ^องในคดีนี้กับการฟ^องในคดีก%อนเปDนการฟ^องเกี่ยวกับเช็คพิพาทชุด

เดียวกัน แต%มูลหนี้ในคดีนี้กับมูลหนี้ในคดีเดิมและสภาพแห%งข-อหาต%างกัน ทั้งจำเลยเปDนคนละ

คนกัน ฟ^องโจทกfคดีนี้จึงไม%เปDนฟ^องซ้ำและฟ^องซ-อนกับคดีท่ีโจทกfฟ^องผู-สั่งจ%ายเช็คไว-ในคดีอ่ืน

(ฎ.๔๘๗/๒๕๕๑)

• คดีก%อนจำเลยฟ̂องโจทกfอ-างว%าโจทกfเปDนฝlายผิดสัญญาเช%า ขอให-ขับไล%โจทกfและบริวารออกจาก

ทรัพยfที่เช%า ชำระค%าเช%าที่ค-างชำระและเรียกค%าเสียหาย คดีนี้โจทกfฟ^องอ-างว%า จำเลยทั้งสอง

ร%วมกันจงใจกระทำละเมิดต%อโจทกfโดยมิชอบด-วยกฎหมายด-วยการทุจริตคบคิดกันก%อเหตุให-มี

การผิดส ัญญาและมีการบอกเล ิกส ัญญาจากนั ้นฟ^องคดีต %อศาลชั ้นต -นและทำสัญญา

ประนีประนอมยอมความกัน คดีก%อนกับคดีน้ีมีประเด็นที่ต-องวินิจฉัยโดยอาศัยมูลเหตุคนละ

อย%างกัน ฟ̂องโจทกfไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๗๘๗๑/๒๕๕๖)

• ฟ^องคดีก%อนให-เปpดทางภาระจำยอมฟ^องคดีนี้ให-เปpดทางจำเปDนซึ่งเปDนคนละเส-นทาง ทั้งประเด็น

เรื่องทางจำเปDนแตกต%างกับคดีก%อนซึ่งเปDนประเด็นเรื่องทางภาระจำยอมฟ̂องโจทกfไม%เปDนฟ̂องซ้ำ

(ฎ.๑๑๗๘/๒๕๕๕)

• คดีก%อนไม%ได-ฟ^องเกี่ยวกับสิ่งปลูกสร-างบนที่ดินพิพาท ฟ^องคดีนี้เกี่ยวกับสิ่งปลูกสร-างในที่ดิน

พิพาทจึงไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๑๓๒๘๔/๒๕๕๘)

• หากข-ออ-างท่ีนำมาฟ̂องคดีหลังเกินข้ึนใหม%ภายหลังฟ̂องคดีก%อน ย%อมไม%เปDนฟ̂องซ้ำ (ฎ.๑๓๕๐๙/

๒๕๕๕, ๑๓๓๕๗/๒๕๕๗, ๒๒๐/๒๕๕๓, ๕๕/๒๕๕๙, ๔๕๑๘/๒๕๔๐, ๔๘๙/๒๕๔๖, ๗๘๑๑/

๒๕๔๗)

ศนูย์วิชาการงานคดี ศาลฎีกา

๘๒

• บุคคลที่จะอ-างว%าคำฟ^องเปDนฟ^องซ้ำได-จะต-องเปDนคู%ความในคดีนั้น โจทกfไม%ได-เปDนคู%ความในคดี

นั้น คดีนั้นจะเปDนฟ^องซ้ำหรือไม%ไม%เกี่ยวกับโจทกf จำเลยไม%อาจยกขึ้นกล%าวอ-างในคดีนี้ได- เพราะ

คำพิพากษาหรือคำส่ังผูกพันเฉพาะคู%ความในคดีเท%าน้ัน (ฎ.๓๗๔๒/๒๕๕๘)

• คดีก%อนโจทกfฟ^องขอให-เพิกถอนการโอนที่ดินพิพาทที่จำเลยอาศัยหนังสือมอบอำนาจไปโอน

ที่ดินเปDนของจำเลย โดยความเปDนจริงโจทกfมิได-มอบอำนาจให-จำเลยโอนที่ดิน ประเด็นในคดี

ดังกล%าวมีว%า การโอนที่ดินพิพาทไปเปDนของจำเลยชอบด-วยกฎหมายหรือไม% ซึ ่งศาลฎีกา

พิพากษาว%าโจทกfมอบอำนาจให-จำเลยโอนที่ดินโดยถูกต-อง คดีนี้โจทกfฟ^องจำเลยขอให-เพิกถอน

การโอนที่ดินพิพาทเดียวกันโดยอ-างว%า โจทกfและจำเลยไม%มีข-อตกลงว%าราคาที่ดินที่โอนใช-หน้ี

เปDนราคาเท%าใด เท%ากับราคาท-องตลาดในเวลาและ ณ สถานที่ส%งมอบหรือไม% จึงตกเปDนโมฆะ

เหตุที่โจทกfยกขึ้นอ-างก็เพื่อชี้ให-เห็นว%าการโอนที่ดินพิพาทไปเปDนของจำเลยไม%ชอบด-วยกฎหมาย

ล-วนเปDนข-อเท็จจริงที่มีอยู%แล-วทั้งหมดในขณะที่โจทกfฟ^องคดีก%อน ซึ่งควรที่โจทกfจะต-องยก

ประเด็นดังกล%าวขึ้นเปDนข-ออ-างในคดีก%อนด-วย เพื่อให-ศาลวินิจฉัยไปเสียในคราวเดียวกัน เมื่อคดี

ก%อนศาลพิพากษาแล-วว%าการโอนที่ดินเปDนของจำเลยถูกต-องแล-วคดีถึงที่สุด เมื่อโจทกfทราบ

ข-อเท็จจริงอันเปDนประเด็นอยู%แล-วแต%ไม%อ-างขึ้น จึงต-องถือว%าประเด็นในคดีก%อนและคดีน้ี เปDน

ประเด็นที ่ศาลได-ว ิน ิจฉ ัยโดยอาศัยเหตุอย%างเด ียวกัน ฟ^องโจทกfคดีน ี ้จ ึงเป Dนฟ^องซ้ำ

(ฎ.๕๐๘๖/๒๕๖๐)

• การยื่นคำร-องเข-าสวมสิทธิของผู-ร-องทั้งสองครั้งก%อนหน-านี้เปDนเรื่องที่ผู-ร-องยังมิได-บอกกล%าวการ

โอนไปยังลูกหนี้ เมื่อผู-ร-องปฏิบัติตามขั้นตอน ป.พ.พ. มาตรา ๓๐๖ วรรคหนึ่ง เรียบร-อยแล-ว ผู-

ร-องย%อมมีสิทธิยื่นคำร-องขอเข-าสวมสิทธิแทนโจทกfได- การยื่นคำร-องขอเข-าสวมสิทธิในครั้งนี้เปDน

กรณีที่ศาลยังมิได-มีคำวินิจฉัยในประเด็นแห%งคดีโดยตรงว%าผู-ร-องสามารถเข-าสวมสิทธิเปDนเจ-าหน้ี

ตามคำพิพากษาแทนโจทกfได-หรือไม% จึงไม%เปDนการร-องซ้ำหรือดำเนินกระบวนพิจารณาความซ้ำ

(ฎ.๖๕๕๕/๒๕๖๐)