บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม

แนวคดและทฤษฎทไดจากการศกษาขอมลในภาคเอกสารตางๆ เพอเชอมโยงแนวคดทฤษฎ รวมถงกระบวนการด าเนนการวจยทเกยวของเขาดวยกน โดยผวจยมงเนนศกษาปจจยทสงผลตอการเรยนรพนฐานการใชคอมพวเตอรเพอสรางงานออกแบบ ของผเรยนทมพนฐานดานการเรยนทแตกตางกน เพอเปนการสงเสรมการสรางศกยภาพ และความสามารถในการพฒนาทางสงคม และเสรมสรางกระบวนการเรยนการสอนทงในและนอกระบบ โดยทฤษฎพนฐานของการศกษานม 4 แนวคด ไดแก แนวคดและทฤษฎดานการเรยนร ทฤษฎกลมความรความเขาใจ (Cognitive theory or gestalt Psychologists) แนวคดและทฤษฏการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม และทฤษฎรปแบบการคด (Cognitive Style) และรปแบบการเรยนร (Learning Style) จากนนก าหนดเปนกรอบแนวความคดและทฤษฎ รวมถงไดตวแปรเพอเปนแนวทางการสรางเครองมอในการเกบขอมลตอไป 2.1 แนวคดและทฤษฎดานการเรยนร

การเรยนร (Learning) หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเนองมาจากประสบการณหรอ

การฝกหด และพฤตกรรมทเปลยนแปลงนนมลกษณะคอนขางมนคงถาวร (ไพบลย เทวรกษ, 2540, หนา 10) สวน Bower and Hilgard (1981, p. 11) อธบายวา การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมของผกระท า หรอการเปลยนแปลงโอกาสในการเกดพฤตกรรม ณ สถานการณหนงๆ อนมเหตผลจากการมประสบการณซ าในสถานการณนนๆ ของผแสดงพฤตกรรม Chance (2003, pp. 41-44) กลาววา การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเนองมาจากประสบการณ และดวยเหตทการเรยนรเปนการเปลยนแปลงของพฤตกรรมดงนน การเรยนรจงวดไดจากการเปลยนแปลงของพฤตกรรม ซงมหลายวธ เชน การวดจากการลดลงของความผดพลาด (reduction in error) การวดจากรปแบบของพฤตกรรมทเกดขน (topography of behavior) การวดจากความเขมขนของพฤตกรรม (intensity ofbehavior) การวดจากความเรวของการเกดพฤตกรรม (speed) การวดจากการเปลยนแปลงทแฝงอยภายใน (latency) และการวดจากความถของการเกดพฤตกรรม (frequency) เปนตน

Kelly (2001, p. 1) ใหค าจ ากดความของการเรยนรไวอยางงายๆ วา เปนการไดมาซงความรและทกษะใหมๆ McShane and Von Glinow (2000, p. 93) สรปความหมายของการเรยนรไววาหมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอแนวโนมของพฤตกรรมทมลกษณะคอนขางถาวร ซงพฤตกรรมดงกลาวเกดขนเนองการการทบคคลมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอม และการเรยนรจะเกดขนเมอผทเรยนรแสดงพฤตกรรมออกมาแตกตางกน Quick and Nelson (2009, p. 184) กลาววา การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมทเกดขนจากประสบการณ โดยการเรยนรอาจเรมขนจากกระบวนการคด หรอการรบรในสงใดๆ และพฒนามาเปนความร ดงนนจงสามารถกลาวไดวา การเปลยนแปลงพฤตกรรมเปนสงทชใหเหนวา มการเรยนร และการเรยนรทเกดขนนน กคอ การเปลยนแปลงพฤตกรรมนนเองดงนน การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอแนวโนมของพฤตกรรมทเกดขนจากการทบคคลมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอม และการเปลยนแปลงดงกลาวนนมลกษณะเปนการถาวร

www.ssru.ac.th

6

แนวคดทางดานทฤษฎการเรยนร (Learning theory) ทมบทบาทโดดเดนม 3 หลกดวยกน คอ หลกพฤตกรรมนยม (behaviorism) หลกปญญานยม (cognitivism) และหลกสรางสรรคองคความรดวยปญญา (constructivism) (Baruque & Melo, 2004, p. 346) อยางไรกตาม ยงมแนวคดอกแนวคดหนงทนาสนใจ คอ ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (social learning theory) ของ Bandura ซงเปนหนงในแนวคดส าคญของหลกพฤตกรรมนยมสมยใหม (modern behaviorism) ซงมรายละเอยดของแนวคดตางๆ ดงตอไปน (ภภพ ชวงเงน, 2547, หนา 400)

2.1.1 หลกพฤตกรรมนยม (Behaviorism) จดเนนของหลกพฤตกรรมนยม คอ สภาพแวดลอมภายนอกเปนตวก าหนดพฤตกรรมของบคคล

(Baruque & Melo, 2004, p. 346) ซงหมายความวา พฤตกรรมของคนเราจะเกดขนและเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมหรอสงเราทถกสรางขน หรอทเปนอยโดยธรรมชาต (ไพบลย เทวรกษ, 2540, หนา 25) ประกอบดวยทฤษฎส าคญ ๆ เชน

1. แนวคดของ Watson ระหวางป ค.ศ. 1878-1958 เปนผรเรมแนวคดพฤตกรรมนยม โดยหลกเลยงทจะกลาวถงจตใจของคน Watson เสนอวา พฤตกรรมของคนเกดขนและเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมและสงเราทถกสรางขนและทมอยตามธรรมชาตพฤตกรรมจะเปลยนแปลงไปตามปฏกรยาภายในของรางกาย เชน ระบบประสาทและอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย (ไพบลย เทวรกษ, 2540, หนา 25) แนวคดของ Watsonท าใหเชอวา พฤตกรรม บคลกภาพ และการแสดงออกซงอารมณของคนเราตางกเปนพฤตกรรมทถกเรยนรทงนน (Bolles, 1975, p. 54)

2. ทฤษฎการลองผดลองถก (trial and error learning theory) ของ Thorndikeระหวางป ค.ศ. 1874-1949 นกจตวทยาชาวอเมรกน เปนบคคลแรกทรเรมท าการทดลองในสตวเกยวกบการเรยนร โดยศกษาเกยวกบการเรยนรของแมว ดวยการจดท ากรงทดลองเพอขงแมว ซงกรงดงกลาวจะมประตเปดและปด โดยใชหวงผกตดกบเชอกทเชอมตอไปยงกลอนประต และมการวางอาหารไวทดานนอก หากแมวตะปบทหวงจะท าใหประตเปดและสามารถออกไปกนอาหารทอยดานนอกได ในระยะแรกๆ แมวมพฤตกรรมทคอนขางสะเปะสะปะในการการหาทางออกจากกรง แตเมอแมวดงทหวงโดยบงเอญ จงท าใหสามารถออกจากกรงได และเมอท าการทดลองซ าหลาย ๆ ครง แมวกแสดงพฤตกรรมทฉลาดในลกษณะทเรยกไดวา เปนการเรยนรเพอหาทางออกจากกรง อนเปนผลมาจากประสบการณนนเอง จากการทดลองอยางตอเนองท าให Thorndike คนพบกฎการเรยนรทส าคญ 3 ประการ คอ กฎผลทไดรบ (law of effect) ซงอธบายวา พฤตกรรมการเรยนรจะเกดขนเมอบคคลไดรบผลตอบแทนในสงทตนปรารถนา กฎการฝกหด (law of exercise)อธบายวา พฤตกรรมการเรยนรจะเกดขนเมอมการกระท าซ า และเมอมการปฏบตซ ามากขนกจะเกดความช านาญ และกฎความพรอม (law of readiness) อธบายวา การเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอบคคลมความพรอมทจะกระท า (Bolles, 1975, pp. 3-16) นอกจากนน ตามแนวคดนเหนวา การใหรางวลเปนอกปจจยหนงทกอใหเกดการเรยนรได (ภภพ ชวงเงน, 2547, หนา 399)

3. ทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสค (classical conditioning theory) ของ Pavlov ระหวางป ค.ศ. 1849-1936 ซงเปนนกวทยาศาสตรทมชอเสยงมากทสดคนหนงของรสเซย ผรเรมศกษาทดลองการวางเงอนไขใหสนขหลงน าลายเมอไดยนเสยงกระดง (ไพบลย เทวรกษ, 2540, หนา 13) อยางไรกตาม ความสนใจเรมแรกของ Pavlov นนไมไดตองการสรางทฤษฎการเรยนร แตตองการพฒนาเทคนคในการศกษาสมอง (Bolles,1975, p. 38) แตผลการศกษาของเขาไดตอบขอสงสยเกยวกบกระบวนการวางเงอนไขทกอใหพฤตกรรมเกดการเรยนรตาง ๆ มากมาย (ไพบลย เทวรกษ, 2540, หนา 20)

www.ssru.ac.th

7

4. ทฤษฎการวางเงอนไขปฏบตการ (operant condition learning) ของ Skinnerระหวางป ค.ศ. 1904-1990 ซงมแนวคดส าคญ คอ พฤตกรรมเปนสมการของผลลพธของการแสดงพฤตกรรมนน (Robbins, 2003, p. 45) ผลจากการแสดงพฤตกรรม เปนสงควบคมโอกาสในการเกดพฤตกรรมนนขนมาอก ถาการแสดงพฤตกรรมนนไดผลจากการกระท าเปนทพอใจ โอกาสทจะเกดพฤตกรรมแบบเดมจะมสงมากเมอสงเราเดมปรากฎขนมา (สทธโชค วรานกลสนต, 2546, หนา 51) ในทางกลบกน หากการแสดงพฤตกรรมนนไมไดรบรางวลตอบแทน แตมการลงโทษ โอกาสทบคคลจะแสดงพฤตกรรมนนซ ากนอยลงดวย (Robbins, 2003, p. 46)

2.1.2 หลกปญญานยม (Cognitivism) หลกปญญานยมเปนแนวคดของนกจตวทยากลม Gestalt ซงเปนค าในภาษาเยอรมน แปลวา จด

รวมเขาดวยกน แนวความคดของส านกนตงอยบนพนฐานความเชอทวา การแสดงพฤตกรรมของบคคลเปนการตอบสนองตอสงเรา แตการทแตละบคคลแสดงพฤตกรรมตอสงเราเดยวกนแตกตางกนนน เนองจากระบบคดและสตปญญาของแตละบคคลในการคด การตความ และการท าความเขาใจกอนแสดงพฤตกรรมออกมานกคดในส านกนมความเหนวา เราสามารถเขาใจถงการเรยนรไดในฐานะทเปนการเปลยนแปลงของความรทถกเกบไวในความทรงจ า (memory) (Baruque & Melo, 2004,p. 346) เปนแนวทางทใหความส าคญกบระบบการคด และกระบวนการภายในดานสตปญญาของแตละบคคลทมผลตอรปแบบของพฤตกรรมทแสดงออกมา (วนชย มชาต,2544, หนา 34) ประกอบดวยนกทฤษฎส าคญ ๆ เชน Kohler, Koffka, Tolman, Honzikและ Wertheimer แตในทนจะกลาวถงเฉพาะแนวคดเกยวกบการเรยนร 3 ลกษณะ ดงน (จราภา เตงไตรรตน และคนอน ๆ, 2550, หนา 133-136)

1. การเรยนรโดยการหยงร (Insight learning) โดย Kohler นกจตวทยากลม Gestaltเปนผท าการทดลองเกยวกบกระบวนการรคดและการคดแกไขปญหาโดยการหยงร โดยแนวคดหลกทไดจากการทดลอง คอ การเรยนรเปนผลจากการทผเรยนรมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอม และการรบรเปนสงทส าคญตอการเรยนร โดยทไมตองมการลองผดลองถกผเรยนรสามารถเกดการหยงรในการแกไขปญหา โดยไมจ าเปนตองมการเสรมแรง 2. การเรยนรโดยเครองหมาย (Sign learning) เปนแนวคดของ Tolman ซงการเรยนรตามแนวคดน อธบายวา การเรยนร คอ การทผเรยนรทราบถงเครองหมาย (sign) และสามารถคาดการณวาจะเกดเหตการณใดขน เปนการพฒนาความคาดหวงเกยวกบความสมพนธของสงเราในสงแวดลอมนน ๆ 3. การเรยนรแฝง (Latent learning) เปนแนวคดของ Tolman and Honzik ซงอธบายวา การเรยนรทเกดขนแตยงไมแสดงออกมาใหเหนในระหวางทเกดการเรยนรเกดขนในชวงทรางกายมแรงขบ (drive) ต า หรอไมมรางวลจงใจ แตหากมการเสรมแรงหรอรางกายมแรงขบสง การเรยนรทเกดขนนนกจะแสดงตวออกมาทนท ซง Tolmanเชอวา การใหรางวลและการลงโทษเปนสงทสามารถบอกไดวาจะเกดพฤตกรรมอะไรแตไมไดเปนการคงไว ซงพฤตกรรมนน ๆ โดยไมเกดพฤตกรรมอนขนมา

2.1.3 หลกสรางสรรคองคความรดวยปญญา (Constructivism) นกทฤษฎในกลมนมแนวคดวา การเรยนรเกดจากประสบการณ (Baruque & Melo,2004, p.

346) เปนแนวคดทเนนการสรางความร (knowledge construction) มากกวาการสงผานขอมล (transmission) หรอการบนทกขอมล (recording) ทถกสงมาโดยบคคลอน(Applefield, Huber, & Moallem, 2000, p. 36) ประกอบดวย นกทฤษฎส าคญ ๆ เชน Piagetและ Vygotsky โดย Piaget มแนวคดวา ผเรยนรเปนผสรางความรโดยการลงมอกระท าหากผเรยนรถกกระตนดวยปญหาทกอใหเกดความขดแยงทางปญญา (cognitive conflict)จะสงผลใหเกดการเสยสมดล (disequilibrium) ซงผเรยนร

www.ssru.ac.th

8

ตองปรบโครงสรางทางปญญา(cognitive structuring) ใหเขาสภาวะสมดล โดยวธการตาง ๆ ไดแก การเชอมโยงความรเดมกบขอมลขาวสารใหม จนน ามาสการสรางความรใหมหรอเกดการเรยนรนนเอง สวนVygotsky มแนวคดวา ปจจยทางสงคมเปนศนยกลางในการพฒนาของเดก (De Vries,2008, p. 5) โดยทผเรยนรสามารถสรางความรโดยการมปฏสมพนธกบผอน เชน พอ แมคร และเพอน เปนตน ดงนน กระบวนการเรยนรจงเปนกระบวนการทเกดขนภายในของผเรยน โดยผเรยนรเปนผสรางความรจากความสมพนธระหวางสงทพบเหนกบความรเดมทมอยเพอสรางเปนโครงสรางทางปญญา (cognitive structure) ซงจะมการพฒนาโดยผานกระบวนการซมซบ (assimilation) เอาความรใหมจากสภาพแวดลอมภายนอกเขามาเกบไวและปรบโครงสรางทางปญญาใหเขาสสภาพสมดล หรอการเกดการเรยนรนนเอง

2.1.4 ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social learning theory) ทฤษฎนเสนอวา การเรยนรหรอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลเกดจากการสงเกตและการ

เลยนแบบจากตนแบบ สงแวดลอม เหตการณ และสถานการณทบคคลมความสนใจ โดยกระบวนการเลยนแบบ ประกอบดวย 4 กระบวนการส าคญ คอ (Robbins, 2003, pp. 46-47) 1. กระบวนการความสนใจ (Attentional process) คอ กระบวนการทบคคลรสกสนใจในตวแบบ และสถานการณทเกดขน ทงน เนองจากผเรยนเหนวาตวแบบและสถานการณดงกลาวเปนเรองส าคญ ตลอดจนเหนวาตวแบบนนมความเหมอนกบผเรยน 2. กระบวนการความจ า (Retention process) คอ กระบวนการในการจดจ าพฤตกรรมของตวแบบไดด ซงจะท าใหสามารถเลยนแบบและถายทอดแบบมาไดงาย 3. กระบวนการการแสดงออก (Motor and reproduction process) คอ กระบวนการท าตามพฤตกรรมของตวแบบ ซงหมายความวา ภายหลงจากทผเรยนไดสงเกตพฤตกรรมของตวแบบแลวจะแสดงพฤตกรรมตามอยางตวแบบ 4. กระบวนการเสรมแรง (Reinforcement process) หมายถง หากมการเสรมแรงเชน การใหรางวลตอพฤตกรรมหนง ๆ จะท าใหบคคลใหความสนใจในพฤตกรรมแบบนนเพมขน เรยนรดขน และแสดงพฤตกรรมนนบอยครงขน

ทฤษฎการเรยนร (learning theory) การเรยนรคอกระบวนการทท าใหคนเปลยนแปลงพฤตกรรม ความคด คนสามารถเรยนไดจากการไดยนการสมผส การอาน การใชเทคโนโลย การเรยนรของเดกและผใหญจะตางกน เดกจะเรยนรดวยการเรยนในหอง การซกถาม ผใหญมกเรยนรดวยประสบการณทมอย แตการเรยนรจะเกดขนจากประสบการณทผสอนน าเสนอ โดยการปฏสมพนธระหวางผสอนและผเรยน ผสอนจะเปนผทสรางบรรยากาศทางจตวทยาทเอออ านวยตอการเรยนร ทจะใหเกดขนเปนรปแบบใดกไดเชน ความเปนกนเอง ความเขมงวดกวดขน หรอความไมมระเบยบวนย สงเหลานผสอนจะเปนผสรางเงอนไข และสถานการณเรยนรใหกบผเรยน ดงนน ผสอนจะตองพจารณาเลอกรปแบบการสอน รวมทงการสรางปฏสมพนธกบผเรยน ซงทฤษฎการเรยนรสามารถแบงตามผคนพบ ไดดงน

1. การเรยนรตามทฤษฎของ Bloom (Bloom's Taxonomy) Bloom ไดแบงการเรยนรเปน 6 ระดบ

ความรทเกดจากความจ า (Knowledge) ซงเปนระดบลางสด ความเขาใจ (Comprehend) การประยกต (Application) การวเคราะห ( Analysis) สามารถแกปญหา ตรวจสอบได

www.ssru.ac.th

9

การสงเคราะห ( Synthesis) สามารถน าสวนตางๆ มาประกอบเปนรปแบบใหมไดใหแตกตางจากรปเดม เนนโครงสรางใหม

การประเมนคา ( Evaluation) วดได และตดสนไดวาอะไรถกหรอผด ประกอบการตดสนใจบนพนฐานของเหตผลและเกณฑทแนชด

2. การเรยนรตามทฤษฎของเมเยอร (Mayor) ในการออกแบบสอการเรยนการสอน การวเคราะหความจ าเปนเปนสงส าคญ และตามดวยจดประสงคของการเรยน โดยแบงออกเปนยอยๆ 3 สวนดวยกน

พฤตกรรม ควรชชดและสงเกตได เงอนไข พฤตกรรมส าเรจไดควรมเงอนไขในการชวยเหลอ มาตรฐาน พฤตกรรมทไดนนสามารถอยในเกณฑทก าหนด 3. การเรยนรตามทฤษฎของบรเนอร (Bruner) ความรถกสรางหรอหลอหลอมโดยประสบการณ ผเรยนมบทบาทรบผดชอบในการเรยน ผเรยนเปนผสรางความหมายขนมาจากแงมมตางๆ ผเรยนอยในสภาพแวดลอมทเปนจรง ผเรยนเลอกเนอหาและกจกรรมเอง เนอหาควรถกสรางในภาพรวม 4. การเรยนรตามทฤษฎของไทเลอร (Tylor) ความตอเนอง (Continuity) หมายถง ในวชาทกษะ ตองเปดโอกาสใหมการฝกทกษะในกจกรรม

และประสบการณบอยๆ และตอเนองกน การจดชวงล าดบ (Sequence) หมายถง หรอการจดสงทมความงาย ไปสสงทมความยาก ดงนน

การจดกจกรรมและประสบการณ ใหมการเรยงล าดบกอนหลง เพอใหไดเรยนเนอหาทลกซงยงขน บรณาการ (Integration) หมายถง การจดประสบการณจงควรเปนในลกษณะทชวยใหผเรยน ได

เพมพนความคดเหนและไดแสดงพฤตกรรมทสอดคลองกน เนอหาทเรยนเปนการเพมความสามารถทงหมด ของผเรยนทจะไดใชประสบการณไดในสถานการณตางๆ กน ประสบการณการเรยนร จงเปนแบบแผนของปฏสมพนธ (interaction) ระหวางผเรยนกบสถานการณทแวดลอม

5. ทฤษฎการเรยนร 8 ขน ของกาเย (Gagne) การจงใจ (Motivation Phase) การคาดหวงของผเรยนเปนแรงจงใจในการเรยนร การรบรตามเปาหมายทตงไว (Apprehending Phase) ผเรยนจะรบรสงทสอดคลองกบความ

ตงใจ การปรงแตงสงทรบรไวเปนความจ า ( Acquisition Phase) เพอใหเกดความจ าระยะสนและ

ระยะยาว ความสามารถในการจ า (Retention Phase) ความสามารถในการระลกถงสงทไดเรยนรไปแลว (Recall Phase) การน าไปประยกตใชกบสงทเรยนรไปแลว (Generalization Phase) การแสดงออกพฤตกรรมทเรยนร ( Performance Phase) การแสดงผลการเรยนรกลบไปยงผเรยน ( Feedback Phase) ผเรยนไดรบทราบผลเรวจะท าใหม

ผลดและประสทธภาพสง

www.ssru.ac.th

10

6. องคประกอบทส าคญทกอใหเกดการเรยนร จากแนวคดนกการศกษา กาเย (Gagne) ผเรยน (Learner) มระบบสมผสและ ระบบประสาทในการรบร สงเรา ( Stimulus) คอ สถานการณตางๆ ทเปนสงเราใหผเรยนเกดการเรยนร การตอบสนอง (Response) คอ พฤตกรรมทเกดขนจากการเรยนรการสอนดวยสอตามแนวคด

ของกาเย (Gagne) เราความสนใจ มโปรแกรมทกระตนความสนใจของผเรยน เชน ใช การตน หรอ กราฟกทดงดด

สายตา ความอยากรอยากเหนจะเปนแรงจงใจใหผเรยนสนใจในบทเรยน การตงค าถามกเปนอกสงหนง บอกวตถประสงค ผเรยนควรทราบถงวตถประสงค ใหผเรยนสนใจในบทเรยนเพอใหทราบวา

บทเรยนเกยวกบอะไร กระตนความจ าผเรยน สรางความสมพนธในการโยงขอมลกบความรทมอยกอน เพราะสงน

สามารถท าใหเกดความทรงจ าในระยะยาวไดเมอไดโยงถงประสบการณผเรยน โดยการตงค าถาม เกยวกบแนวคด หรอเนอหานนๆ

เสนอเนอหา ขนตอนนจะเปนการอธบายเนอหาใหกบผเรยน โดยใชสอชนดตางๆ ในรป กราฟก หรอ เสยง วดโอ

การยกตวอยาง การยกตวอยางสามารถท าไดโดยยกกรณศกษา การเปรยบเทยบ เพอใหเขาใจไดซาบซง

การฝกปฏบต เพอใหเกดทกษะหรอพฤตกรรม เปนการวดความเขาใจวาผเรยนไดเรยนถกตอง เพอใหเกดการอธบายซ าเมอรบสงทผด

การใหค าแนะน าเพมเตม เชน การท าแบบฝกหด โดยมค าแนะน า การสอบ เพอวดระดบความเขาใจ การน าไปใชกบงานทท าในการท าสอควรม เนอหาเพมเตม หรอหวขอตางๆ ทควรจะรเพมเตม

2.2 ทฤษฎกลมความรความเขาใจ (Cognitive theory or gestalt Psychologists) กลมเกสตลทไดเหนความส าคญของกรรมพนธมากกวาสงแวดลอม กลมนถอวาความสามารถของอนทรยเปนสงทตดตวมาแตเกด ตรงขามกบกลมพฤตกรรมทมความเหนวาอนทรยมแนวโนมทจะจดหมวดหมของสงของตามประสบการณของเขา ซงไดเหนอทธพลของสงแวดลอมมากกวากรรมพนธ การรบร (Perception) ถอวาเปนพนฐานส าคญในทฤษฎการเรยนรของกลมเกสตลท พนฐานของการน าไปใช เราจะจดระเบยบหมวดหม หรอรปรางของสงทรบรกคอการแยกสนามการเรยนรออกเปนสองสวนคอ สวนทเปนภาพ (Figure) ซงเปนสวนทเดนเปนจดศนยรวมของสงทเราสนใจ และอกสวนหนงคอ พน (Ground) ซงเปนสวนประกอบของภาพเปนสวนทรองรบภาพ นกจตวทยากลมเกสตลทมความสนใจในความสมพนธระหวางภาพและพนและไดตงกฎการจดระเบยบ หมวดหม หรอรปรางของสงทรบรขนมากมาย แตกฎทส าคญซงจะกลาวถงกนอยเสมอมดงตอไปน 1) กฎความใกลชด (Principle of Proximity) กฎนกลาววาสงเราใด ๆ ทอยใกลกนเรามกจะรบรวาเปนพวกเดยวกน

www.ssru.ac.th

11

2) กฎความคลายกน (Principle of Similarity) กฎนมใจความวาสงเราใด ๆ กตามทมลกษณะรปรางขนาดหรอสคลายๆ กนเรามกจะรบรวาเปนพวกเดยวกน 3) กฎความตอเนอง (Principle of Continuity) ใจความส าคญของกฎนคอสงทดเหมอนวาจะมทศทางไปในทางเดยวกน หรอมแบบแผนไปในแนวทางใดแนวทางหนงดวยกน กจะท าใหเรารบรเปนรปราง หรอเปนหมวดหมนน 4) กฎอนคลซฟ (Principle of Inclusiveness) กฎนกลาววาถาหากมภาพเลกประกอบอยในภาพใหญ เรากมแนวโนมทจะรบรภาพใหญมากกวาทจะรบรภาพเลก หรอภาพทเรามองเหนเปน รปรางนน มกจะเปนภาพทประกอบดวยจ านวนของสงเราทมากทสดหรอใหญทสดเสมอ 5) กฎการเคลอนไหวไปในทศทางรวมกน (Principle of Common Fate) ใจความของกฎน มวา สงใดๆ ทเคลอนไหวไปทศทางรวมกนหรอมจดหมายรวมกนเรากมแนวโนมทจะรบรเปนพวกเดยวกน กฎนแตกตางจากความตอเนองตรงทวา กฎความตอเนองนนเปนการรบรภาพสงทไมไดเคลอนไหวแตเรามองคลายกบวามนเคลอนไหว แตกฎขอนสงเราทเรารบรนนมการเคลอนไหวจรง 6) กฎการเคลอนไหวไปในทศทางรวมกน (Principle of Closure) บางครงเรากเรยกกฎนวากฎความสมบรณ เพราะเรามกจะมองภาพทขาดความสมบรณใหเปนภาพทสมบรณหรอมองเสนทขาดตอนไปใหตดหรอตอกนเปนรปรางขนมาได ความแตกตางระหวางบคคลทเกยวของกบกระบวนการทางความคดของมนษยทส าคญนน นอกจากความเชอ และทศนคตแลว ปจจบนนในบรบทของ การจดการศกษา นกจตวทยา นกการศกษา และนกวจยก าลงใหความสนใจ และใหความส าคญมากขนทกท ตอสงทเรยกวา รปแบบการคด (cognitive style) และ รปแบบการเรยนร (learning style) ในฐานะทเปนปจจยทางจตวทยาส าคญ ทจะชวยสงเสรมการเรยนรใหมประสทธภาพ และเพมสมฤทธผลทางการเรยนของผเรยนได ทงในการจดการศกษาในระดบโรงเรยน ระดบอดมศกษา และในการฝกอบรมเพอพฒนาวชาชพขององคกรตางๆ 2.3 แนวคดและทฤษฏการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม

ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยมเนนการเรยนรทเกดขนโดยอาศยความสมพนธระหวางสงเรา (Stimulas) และ การตอบสนอง (Response) โดยอนทรยจะตองสรางความสมพนธระหวางสงเราและ การตอบสนองอนน าไปส ความสามารถในการแสดงพฤตกรรม คอการเรยนรนนเอง ผน าทส าคญของกลมน คอ พาฟลอฟ (Ivan Pavlov) ธอรนไดร (Edward Thorndike) และสกนเนอร (B.F.Skinner) 2.3.1 ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสค (Classical Conditioning) ผทท าการศกษาทดลองในเรองน คอ พาฟลอฟ ซงเปนนกสรระวทยาชาวรสเซย เขาไดท าการศกษาทดลองกบสนขให ยนนงอยในทตรงในหองทดลอง ทขางแกมของสนขตดเครองมอวดระดบการไหลของน าลาย การทดลองแบงออกเปน 3 ขน คอ กอนการวางเงอนไข (Before Conditioning) ระหวางการวางเงอนไข (During Conditioning) และ หลงการวางเงอนไข (After Conditioning) อาจกลาวไดวา การเรยนรแบบวางเงอนไขแบบคลาสสค คอ การตอบสนอง ทเปนโดยอตโนมตเมอน า สงเราใหมมาควบคมกบสงเราเดม เรยกวา พฤตกรรมเรสปอนเดนท (Respondent Behavior) พฤตกรรมการเรยนรนเกดขนไดทงกบมนษยและสตว ค าทพาฟลอฟใชอธบายการทดลองของเขานน ประกอบดวยค าส าคญ ดงน

www.ssru.ac.th

12

- สงเราทเปนกลาง (Neutral Stimulus) คอ สงเราทไมกอใหเกดการตอบสนอง - สงเราทไมไดวางเงอนไข (Unconditioned Stimulus หรอ US ) คอ สงเราทท าใหเกดการตอบสนองไดตามธรรมชาต - สงเราทวางเงอนไข (Conditioned Stimulus หรอ CS) คอ สงเราทท าใหเกดการตอบสนองไดหลงจากถกวางเงอนไขแลว การตอบสนองทไมไดถกวางเงอนไข (Unconditioned Response หรอ UCR) คอการตอบสนองทเกดขน ตามธรรมชาต การตอบสนองทถกวางเงอนไข (Conditioned Response หรอ CR) คอ การตอบสนองอนเปนผลมาจากการเรยนรทถกวางเงอนไขแลว กระบวนการส าคญอนเกดจากการเรยนรของพาฟลอฟ มอย 3 ประการ อนเกดจากการเรยนรแบบวางเงอนไข คอ - การแผขยาย (Generalization) คอ ความสามารถของอนทรยทจะตอบสนองในลกษณะเดมตอสงเราทมความหมายคลายคลงกนได - การจ าแนก (Discrimination) คอ ความสามารถของอนทรยในการทจะจ าแนกความแตกตางของสงเราได - การลบพฤตกรรมชวคราว (Extinction) คอ การทพฤตกรรมตอบสนองลดนอยลงอนเปนผลเนองมาจากการทไมไดรบสงเราทไมไดถกวางเงอนไข การฟนตวของการตอบสนองทวางเงอนไข (Spontaneous recovery) หลงจากเกดการลบพฤตกรรมชวคราวแลว สกระยะหนงพฤตกรรมทถกลบเงอนไขแลวอาจฟนตวเกดขนมาอก เมอไดรบการกระตนโดยสงเราทวางเงอนไข 2.3.1.1 ประโยชนทไดรบจากทฤษฎน ก. ใชในการคดหาความสามารถในการสมผสและการรบร ข. ใชในการแกพฤตกรรมทเปนปญหา ค. ใชในการวางเงอนไขเกยวกบอารมณ และเจตคต 2.3.1.2 การน าหลกการวางเงอนไขของพาฟลอฟไปใชในการเรยนการสอน ก. ในแงของความแตกตางระหวางบคคล (Individual Differences) ความแตกตางทางดานอารมณผเรยนตอบสนองไดไมเทากน ในแงนจ าเปนมากทครตองค านงถงสภาพทางอารมณของผเรยนวา จะสรางอารมณใหผเรยนตอบสนองดวยการสนใจทจะเรยนไดอยางไร ข. การวางเงอนไข (Conditioning) การวางเงอนไขเปนเรองทเกยวกบพฤตกรรมทางดานอารมณดวย โดยปกตผสอนสามารถท าใหผเรยนชอบหรอไมชอบเนอหาทเรยน หรอสงแวดลอมในการเรยนหรอแมแตตวครได ดวยเหตน เราอาจกลาวไดวาหนาทส าคญประการหนงของครเปนผสรางสภาวะทางอารมณนนเอง ค. การลบพฤตกรรมทวางเงอนไข (Extinction) ผเรยนทถกวางเงอนไขใหกลวคร เราอาจชวยไดโดยปองกนไมใหครท าโทษเขา โดยปกตกมกจะพยายามมใหUCS. เกดขนหรอท าใหหายไป นอกจากนกอาจใชวธลดความแรงของ UCS. ใหนอยลงจนไมอยในระดบนจะท าใหเกดพฤตกรรมทางอารมณนนขนได ง. การสรปความเหมอนและการแยกความแตกตาง (Generalization และ Discrimination) การสรปความเหมอนนนเปนดาบสองคม คอ อาจเปนในดานทเปนโทษและเปนคณ ในดานทเปนโทษกเชน การทนกเรยนเกลยดครสตรคนใดคนหนงแลวกจะเกลยดครสตรหมดทกคน เปนตน ถาหากนกเรยนเกดการสรปความเหมอนในแงลบนแลว ครจะหาทางลดให CR อนเปนการสรป กฎเกณฑ

www.ssru.ac.th

13

ทผด ๆ หายไป สวนในดานทเปนคณนน ครควรสงเสรมใหมาก นกเรยนมโอกาสพบ สงเราใหม ๆ เพอจะไดใชความรและกฎเกณฑตาง ๆ ไดกวางขวางมากขน ตวอยางเกยวกบการสรปความเหมอนทใชในการสอนน คอ การอานและการสะกดค านกเรยนทสามารถสะกดค าวา " round " เขากควรจะเรยนค าทกค าทออกเสยง O - U - N - D ไปในขณะเดยวกนได เชนค าวา around , found , bound , sound , ground , mound , pound แตค าวา wound (ซงหมายถงบาดแผล) นนไมควรเอาเขามารวมกบค าทออกเสยง O - U - N - D และควรฝกใหรจกแยกค านออกจากกลม (Discrimination) 2.3.2 ทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท าของสกนเนอร 2.3.2.1 หลกการและแนวคดทส าคญของสกนเนอร ก. เกยวกบการวดพฤตกรรมตอบสนอง สกนเนอร เหนวาการศกษาจตวทยาควรจ ากดอยเฉพาะพฤตกรรมทสามารถสงเกตเหนไดอยางชดเจน และพฤตกรรมทสงเกตไดนนสามารถวดไดโดยพจารณาจากความถของการตอบสนองในชวงเวลาใดเวลาหนง หรอพจารณาจากอตราการ ตอบสนอง (Response rate) นนเอง ข. อตราการตอบสนองและการเสรมแรง สกนเนอร เชอวาโดยปกตการพจารณาวาใครเกดการเรยนรหรอไมเพยงใดนนจะสรปเอาจากการเปลยนแปลงการตอบสนอง (หรอพดกลบกนไดวาการทอตราการตอบสนองไดเปลยนไปนน แสดงวาเกดการเรยนรขนแลว) และการเปลยนแปลงอตราการตอบสนองจะเกดขนไดเมอมการเสรมแรง (Reinforcement) นนเอง สงเรานสามารถท าใหอตราการตอบสนองเปลยนแปลง เราเรยกวาตวเสรมแรง (Reinforcer) สงเราใดทไมมผลตอการเปลยนแปลงอตราการตอบสนองเราเรยกวาไมใชตวเสรมแรง (Nonreinforcer) ค. ประเภทของตวเสรมแรง ตวเสรมแรงนนอาจแบงออกไดเปน ๒ ลกษณะคอ อาจแบงเปนตวเสรมแรงบวกกบตวเสรมแรงลบ หรออาจแบงไดเปนตวเสรมแรงปฐมภมกบตวเสรมแรงทตยภม (1) ตวเสรมแรงทางบวก (Positive Reinforcer) หมายถง สงเราชนดใดชนดหนง ซงเมอไดรบหรอน าเขามาในสถานการณนนแลวจะมผลใหเกดความพงพอใจ และท าใหอตราการตอบสนองเปลยนแปลงไปในลกษณะเขมขนขน เชน อาหาร ค าชมเชย ฯลฯ (2) ตวเสรมแรงลบ (Negative Reinforcer) หมายถง สงเราชนดใดชนดหนง ซงเมอตดออกไปจากสถานการณนนแลว จะมผลใหอตราการตอบสนองเปลยนไปในลกษณะเขมขนขน เชน เสยงดง แสงสวางจา ค าต าหน รอนหรอเยนเกนไป ฯลฯ (3) ตวเสรมแรงปฐมภม (Primary Reinforcer) เปนสงเราทจะสนองความตองการทางอนทรยโดยตรง ซงเปรยบไดกบ UCS. ในทฤษฎของพาฟลอฟ เชน เมอเกดความตองการอาหาร อาหารกจะเปนตวเสรมแรงปฐมภมทจะลดความหวลง เปนตน ล าดบขนของการลดแรงขบของตวเสรมแรงปฐมภม ดงน ก) ความไมสมดลยในอนทรย กอใหเกดความตองการ ข) ความตองการจะท าใหเกดพลงหรอแรงขบ (Drive) ทจะกอใหเกดพฤตกรรม ค) มพฤตกรรมเพอจะมงสเปาหมาย เพอใหความตองการไดรบการตอบสนอง

www.ssru.ac.th

14

ง) ถงเปาหมาย หรอไดรบสงทตองการ สงทไดรบทเปนตวเสรมแรงปฐมภม ตวเสรมแรงทจะเปนรางวลทจะมผลใหอยากท าซ า และมพฤตกรรมทเขมขนในกจกรรมซ าๆ นน (4) ตวเสรมแรงทตยภม โดยปกตแลวตวเสรมแรงประเภทนเปนสงเราทเปนกลาง (Natural Stimulus) สงเราทเปนกลางน เมอน าเขาคกบตวเสรมแรงปฐมภมบอยๆ เขา สงเราซงแตเดมเปนกลางกกลายเปนตวเสรมแรง และจะมคณสมบตเชนเดยวกบตวเสรมแรงปฐมภม เราเรยกตวเสรมแรงชนดนวา ตวเสรมแรงทตยภม ตวอยางเชน การทดลองของสกนเนอร โดยจะปรากฎวา เมอหนกดคานจะมแสงไฟสวางขน และมอาหารตกลงมา แสงไฟซงแตเดมเปนสงเราทเปนกลาง ตอมาเมอน าเขาคกบอาหาร (ตวเสรมแรงปฐมภม) บอยๆ แสงไฟกจะกลายเปนตวเสรมแรงปฐมภมเชนเดยวกบอาหาร แสงไฟจงเปนตวเสรมแรงทตยภม (5) ตารางก าหนดการเสรมแรง (Schedules of Reinfarcement) สภาพการณทสกนเนอรพบวาใชไดผล ในการควบคมอตราการตอบสนองกถงการก าหนดระยะเวลา (Schedules) ของการเสรมแรง การเสรมแรงแบงเปน ๔ แบบดวยกน คอ ก) Fixed Ratio เปนแบบทผทดลองจะก าหนดแนนอนลงไปวาจะใหการ เสรมแรง 1 ครง ตอการตอบสนองกครง หรอตอบสนองกครงจงจะใหรางวล เชน อาจก าหนดวา ถากดคานทกๆ 5 ครง จะใหอาหารหลนลงมา 1 กอน (นนคออาหารจะหลนลงมาเมอหนกดคานครงท 5, 10, 15, 20.....) ข) Variable Ratio เปนแบบทผทดลองไมไดก าหนดแนนอนลงไปวาจะตองตอบสนองเทานนเทานครงจงจะไดรบตวเสรมแรง เชน อาจใหตวเสรมแรงหลงจากทผถกทดลองตอบสนอง ครงท 4, 9, 12, 18, 22..... เปนตน ค) Fixed Interval เปนแบบทผทดลองก าหนดเวลาเปนมาตรฐานวาจะใหตวเสรมแรงเมอไร เชน อาจก าหนดวาจะใหตวเสรมแรงทกๆ 5 นาท (คอใหในนาทท 5, 10, 15, 20.....) ง) Variable Interval เปนแบบทผทดลองไมก าหนดใหแนนอนลงไปวาจะใหตวเสรมแรงเมอใด แตก าหนดไวอยางกวางๆ วาจะใหการเสรมแรงกครง เชน อาจใหตวเสรมแรงในนาทท 4, 7, 12, 14..... เปนตน) 2.3.2.2 ประโยชนทไดรบจากทฤษฎน ก. ใชในการปลกฝงพฤตกรรม (Shaping Behavior) หลกส าคญของทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท าของสกนเนอร คอ เราสามารถควบคมการตอบสนองไดดวยวธการเสรมแรง กลาวคอ เราจะใหการเสรมแรงเฉพาะเมอมการตอบสนองทตองการ เพอใหกลายเปนนสยตดตวตอไป อาจน าไปใชในการปลกฝงบคลกภาพของบคคลใหมพฤตกรรมตามแบบทตองการได ข. ใชวางเงอนไขเพอปรบปรงพฤตกรรม การเสรมแรงมสวนชวยใหคนเรามพฤตกรรมอยางใดอยางหนงได และขณะเดยวกนการไมใหการเสรมแรงกจะชวยใหลดพฤตกรรมอยางใดอยางหนงไดเชนเดยวกน ค. ใชในการสรางบทเรยนส าเรจรป (Programed Learning) หรอบทเรยนโปรแกรมและเครองสอน (Teaching Machine)

www.ssru.ac.th

15

2.3.2.3 การน าหลกการวางเงอนไขของสกนเนอรไปใชในการเรยนการสอน แนวคดทส าคญประการหนงทไดจากทฤษฎของสกนเนอร คอการตงจดมงหมายเชงพฤตกรรม คอจะตองตง จดมงหมายในรปของพฤตกรรมทสงเกตเหนไดอยางชดเจน เชน ถาตองการฝกใหผเรยนเปนบคคลประเภทสรางสรรคกจะตองระบใหชดเจนวาบคคลประเภทดงกลาวสามารถท าอะไรไดบาง หรอถาจะสอนใหนกเรยนเปนนกประวตศาสตรกบอกไดวาเขาจะท าอะไรไดเมอเขาเรยนผานพนไปแลว ถาครไมสามารถตงจดมงหมายเชงพฤตกรรมได ครกไมอาจบอกไดวาผเรยนประสบผลส าเรจในสงทมงหวงหรอไม และทส าคญกคอครจะไมอาจใหการเสรมแรงไดอยางเหมาะสมเพราะไมทราบวาจะใหการเสรมแรงหลงจากทผเรยนมพฤตกรรมเชนใด 2.3.3 ทฤษฎสมพนธเชอมโยงของธอรนไดด ลกษณะส าคญของทฤษฎสมพนธเชองโยงของ ธอรนไดด มดงน 1) ลกษณะการเรยนรแบบลองผดลองถก (Trial and Eror) 2) กฎการเรยนรของ ธอรนไดด ธอรนไดด ไดเหนกฎการเรยนรทส าคญ 3 กฎดวยกนคอ กฎแหงความพรอม (Low of Readiness) กฎแหงการฝกหด (Low of Exercise) และกฎแหงพอใจ (Low of Effect) ก. กฎแหงความพรอม กฎขอนมใจความสรปวา - เมอบคคลพรอมทจะท าแลวไดท า เขายอมเกดความพอใจ - เมอบคคลพรอมทจะท าแลวไมไดท า เขายอมเกดความไมพอใจ - เมอบคคลไมพรอมทจะท าแตเขาตองท า เขายอมเกดความไมพอใจ ข. กฎแหงการฝกหด แบงเปน 2 กฎยอย คอ - กฎแหงการไดใช (Law of Use) มใจความวาพนธะหรอตวเชอมระหวางสงเราและการตอบสนองจะเขมแขงขนเมอไดท าบอย ๆ - กฎแหงการไมไดใช (Law of Disuse) มใจความวาพนธะหรอตวเชอมระหวางสงเรา และการตอบสนองจะออนก าลงลง เมอไมไดกระท าอยางตอเนองมการขาดตอนหรอไมไดท าบอย ๆ ค. กฎแหงความพอใจ กฎขอนนบวาเปนกฎทส าคญและไดรบความสนใจจาก ธอรนไดด มากทสด กฎนมใจความวา พนธะหรอตวเชอมระหวางสงเราและการตอบสนองจะเขมแขงหรอออนก าลงยอมขนอยกบผลตอเนองหลงจากทไดตอบสนองไปแลวรางวล จะมผลใหพนธะสงเราและการตอบสนองเขมแขงขน สวนการท าโทษนนจะไมมผลใดๆ ตอความเขมแขงหรอการออนก าลงของพนธะระหวางสงเราและการตอบสนอง นอกจากกฎการเรยนรทส าคญๆ ทง 3 กฎ นแลวธอรนไดด ยงไดตงกฎการเรยนรยอย อก 5 กฎ คอ 1. การตอบสนองมากรป (Law of multiple response) 2. การตงจดมงหมาย (Law of Set or Attitude) 3. การเลอกการตอบสนอง (Law of Partial Activity) 4. การน าความรเดมไปใชแกปญหาใหม (Law of Assimilation or Analogy) 5. การยายความสมพนธ (Law of Set or Associative Shifting) 2.3.3.1 การถายโอนการเรยนร (Transfer of Learning) จะเกดขนกตอเมอการเรยนรหรอกจกรรมในสถานการณหนงสงผลตอการเรยนรหรอกจกรรมในอกสถานการณหนง การสงผล

www.ssru.ac.th

16

นนอาจจะอยในรปของการสนบสนนหรอสงเสรมใหสามารถเรยนไดดขน (การถายโอนทางบวก) หรออาจเปนการขดขวางท าใหเรยนรหรอประกอบกจกรรมอกอยางหนงไดยากหรอชาลง (การถายโอนทางลบ) กได การถายโอนการเรยนรนบวาเปนพนฐานของการเรยนการสอน 2.3.3.2 ประโยชนและการน าหลกการทฤษฎสมพนธเชอมโยงของธอรนไดด ไปใชในการเรยนการสอน ธอรนไดดมกเนนอยเสมอวาการสอนในชนเรยนตองก าหนดจดมงหมายใหชดเจน การตงจดมงหมายใหชดเจนกหมายถงการตงจดมงหมายทสงเกตการตอบสนองไดและครจะตอง จดแบงเนอหาออกเปนหนวย ๆ ใหเขาเรยนทละหนวย เพอทผเรยนจะไดเกดความรสกพอใจในผลทเขาเรยนในแตละหนวยนน ธอรนไดด ย าวาการสอนแตละหนวยกตองเรมจากสงทงายไปหาสงทยากเสมอ การสรางแรงจงใจนบวาส าคญมากเพราะจะท าใหผเรยนเกดความพอใจเมอเขาไดรบสงทตองการหรอรางวล รางวลจงเปนสงควบคมพฤตกรรมของผเรยน นนกคอในขนแรกครจงตองสรางแรงจงใจภายนอกใหกบผเรยน ครจะตองใหผเรยนรผลการกระท าหรอผลการเรยน เพราะการรผลจะท าใหผเรยนทราบวาการกระท านนถกตองหรอไมถกตอง ดหรอไมด พอใจหรอไมพอใจ ถาการกระท านนผดหรอไมเปนทพอใจเขากจะไดรบการ แกไขปรบปรงใหถกตอง เพอทจะไดรบสงทเขาพอใจตอไป นอกจากนในการเรยนการสอน ครจะตองสอนในสงทคลายกบโลกแหงความจรงทเขาจะออกไปเผชญใหมากทสด เพอทนกเรยนจะไดเกดการถายโอนการเรยนรจากการเรยนในชนเรยนไปสสงคมภายนอกไดอยางด 2.4 ทฤษฎรปแบบการคด (Cognitive Style) และรปแบบการเรยนร (Learning Style) ความหมายของค าวา "รปแบบ (Style)" ค าวา "รปแบบ (Style)" ในทางจตวทยา หมายถงลกษณะทบคคลมอยหรอเปนอย หรอใชในตอบสนองตอสภาพแวดลอม อยางคอนขาง คงท ดงทเรามกจะใชทบศพทวา "สไตล" เชน สไตลการพด สไตลการท างาน และสไตลการแตงตว เปนตน ซงกหมายถง ลกษณะเฉพาะตวของเราเปนอย หรอเราท าอยเปนประจ า หรอคอนขางประจ า ความหมายของรปแบบการคด (Cognitive style) และรปแบบการเรยนร (learning style) รปแบบการคด (cognitive style) หมายถง หนทางหรอวธการทบคคลชอบใชในการรบร เกบรวบรวม ประมวล ท าความเขาใจ จดจ าขาวสารขอมลทไดรบ และใชในการแกปญหา โดยรปแบบการคดของแตละบคคลมลกษณะคอนขางคงท รปแบบการเรยนร (Learning style) หมายถง ลกษณะทางกายภาพ ความคด และความรสก ทบคคลใชในการรบร ตอบสนอง และมปฎสมพนธกบสภาพแวดลอมทางการเรยนอยางคอนขางคงท (Keefe, 1979 อางใน Hong & Suh, 1995) ดงนนรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร จงเปนลกษณะของการคด และลกษณะของการเรยนทบคคลหนงๆ ใชหรอท าเปนประจ า อยางไรกตามรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรไมไดหมายถง ตวความสามารถโดยตรง แตเปนวธการทบคคลใชความสามารถของตนทมอยในการคด และการเรยนร ดวยลกษณะใดลกษณะหนง มากกวาอกลกษณะหนงหรอลกษณะอนๆ ทตนมอย

www.ssru.ac.th

17

2.4.1 ความเกยวของระหวางรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร แนวคดเกยวกบรปแบบการคด (Cognitive Style) พฒนามาจากความสนใจในความแตกตางระหวางบคคล ซงในชวงแรก ของการ ศกษาเกยวกบรปแบบการคดนกจตวทยาไดเนนศกษาเฉพาะความแตกตางระหวางบคคล ในแงของ การประมวลขาวสารขอมล ยงไมไดประยกตเขามาสการเรยนการสอนในชนเรยน ตอมานกจตวทยากลมทสนใจ การพฒนาประสทธภาพ ของการเรยน การสอนในชนเรยน ไดน าแนวคดของรปแบบการคดมาประยกตใชใหเกดประโยชนโดยเนนส บรบทของการเรยนรในชนเรยน และพฒนาเปนแนวคดใหม เรยกวา รปแบบการเรยนร (learning style) Riding และ Rayner (1998) กลาววา รปแบบการเรยนร ประกอบดวยรปแบบการคด (cognitive style) และกลยทธการเรยนร (learning strategy) ซงหมายถงวธการทผเรยนใชการจดการหรอตอบสนองในการท ากจกรรมการเรยน เพอใหเหมาะสม กบสถานการณ และงานในขณะนนๆ 2.4.2 ความส าคญของรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร การศกษาวจยเกยวกบรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรไดเปนไปอยางกวางขวาง และตอเนองมาเปนเวลากวา 20 ป ผลการวจยไดชชดวา รปแบบการคด และ รปแบบการเรยนร ของผเรยนมผลตอความส าเรจทางการเรยน โดยผลสมฤทธ ทางการเรยนของผเรยน จะเพมขน และผเรยนจะสามารถจดจ าขอมลทไดเรยนนานขน เมอวธสอน วสด/สอการสอน และ สภาพแวดลอมของการเรยนร มความสอดคลองกบรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรของผเรยน (Davis, 1991; Jonassen & Grabowski, 1993; Caldwell & Ginthier ,1996 ; Dunn, et al.,1995 ) เชน ผเรยนทมรปแบบการคดเปนรปภาพ จะเรยนรไดด เมอผสอนใชสอการสอนทมภาพประกอบ หรอผเรยนทมรปแบบการคดแบบอสระ จะเรยนรไดด ในกจกรรม การเรยนทมการคนควาดวยตนเอง หรอผเรยนทมรปแบบการเรยนรแบบรวมมอ กจะเรยนรไดดในกจกรรมการเรยนทมสวนรวม มการรวมมอกนท างานเปนกลม เปนตน นอกจากนการวจยยงพบประเดนทนาสนใจอกวา นกเรยนระดบมธยมศกษาทตองออกจากโรงเรยนกลางคน จากผลการเรยน ไมถงเกณฑจ านวนมาก มรปแบบการเรยนรทไมสอดคลองกบรปแบบการสอน ทครสวนใหญใชสอนกน (Caldwell & Gintheir, 1996; Rayner & Riding,1996) อกทงยงพบวานกเรยนทมปญหาการเรยนสวนใหญ มรปแบบการเรยนร ทแตกตางไปจาก นกเรยนผสนใจเรยน และเรยนด (Shaughnessy, 1998) จงอาจเปนไปไดวา ปญหาการเรยนของนกเรยนเหลาน มสาเหตมาจากการทมรปแบบการเรยนรทแตกตางกบนกเรยนทวไป และไมสอดคลองกบรปแบบการสอนทวไปของคร จงกลาวไดวาความรความเขาใจในเรองรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร มความส าคญ ตอการสงเสรม ประสทธภาพ ของ การเรยนการสอน และพฒนาผเรยนใหสามารถเรยนรไดเตมศกยภาพ และอาจชวยลดปญหาผลการเรยนต า ปญหาการหนเรยน และไมสนใจเรยนของผเรยนไดดวย 2.4.3 การจ าแนกประเภทของรปแบบการคด (The categorization of cognitive style) ไดมการเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบการคด (cognitive style) อยางหลากหลาย ซง ไรดงก และชมา (Riding & Cheema, 1991) ไดจดกลมแนวคดรปแบบการคดตางๆเหลานน เพองายแกการเขาใจ และเหนภาพชดขน โดยจ าแนกเปน 2 กลมใหญๆ คอ 2.4.3.1. กลมรปแบบการคดแบบภาพรวม-วเคราะห (wholist – analytic dimension) 2.4.3.2 กลมรปแบบการคดแบบถอยค า-ภาพ (verbal – imagery dimension)

www.ssru.ac.th

18

2.4.3.1. รปแบบการคดในกลมการคดแบบภาพรวม และแบบวเคราะห (wholist – analytic dimension) ในกลมของแนวคดทจ าแนกรปแบบการคดในลกษณะของการคดภาพรวม และการคดวเคราะห ไดแก 1.1 รปแบบการคดแบบพงพา และแบบอสระ (Field-dependent / field-independent cognitive style) ของ วทคน และคณะ (Witkin, et al., 1971) รปแบบการคด แบบพงพา และ แบบอสระ เปน รปแบบการคด 2 ขว ซงแตละขวตางมประโยชน มคณคา และมความเหมาะสม กบ สภาพการณทแตกตางกน ดงนนแตละรปแบบการคดจะมคณคาตอเมอ รปแบบการคด ถกใชไดเหมาะสม กบสภาพการณนนๆ (Witkin et al., 1977; Witkin and Goodenough, 1981) 1.1.1 บคคลทมรปแบบการคดแบบพงพา (Field Dependence) ลกษณะเดนของบคคลทมรปแบบการคดแบบพงพา คอ มการรบร และจดจ าขอมลขาวสาร ในลกษณะภาพรวม และคงสภาพ ของ ขอมล ไวเหมอนเดมตามทขอมลปรากฏ โดยไมมการปรบเปลยนหรอจดระบบขอมลใหม มความสามารถ และทกษะทางสงคมด เปนบคคล ทชอบท างานรวมกบผอน มความสามารถในการอยรวมกบผอนไดด มความเขาใจผอน ตองการมตรภาพ ตองการ ความคดเหน ของผอนรวมใน การตดสนใจ และแกปญหา ชอบทจะเรยนเปนกลม และชอบการเรยนทมปฏสมพนธกบเพอนในชนเรยน รวมทงกบผสอนดวย ตองการการเสรมแรงภายนอก (extrinsic Reinforcement) เชน ค าชมเชยของผอน มากกวา การเสรมแรงภายใน สามารถเรยนรไดดเมอผสอนมการจดล าดบ ระบบระเบยบ และโครงสรางของเนอหาทสอนแลวอยางด เรยนรเนอหาทเกยวของกบสงคมไดด 1.1.2 บคคลทมรปแบบการคดแบบอสระ (Field Independence) ลกษณะเดนของบคคลทมรปแบบการคดแบบน คอ มการรบรขอมลขาวสาร และจดจ าในลกษณะวเคราะหแยกแยะขอมล และมการเปรยบเทยบความแตกตาง และ ความเหมอน ระหวางขอมลทไดรบมาใหม กบขอมลเกาทมอยเดม มการปรบเปลยนโครงสราง และจดระเบยบขาวสารขอมล ทไดรบใหมตาม ความเขาใจของตนเอง มกจะมความสามารถ และทกษะทางสงคมนอย มความเปนตวของตวเองสง มการตดสนใจ โดยอาศย ความคดของตนเอง เปนหลก สามารถเรยนรไดดในสภาพการเรยนรทมลกษณะเปนรายบคคล และใหอสระแกผเรยน ชอบการเรยนทใหผเรยนตงเปาหมายของงานดวยตนเอง และตอบสนองตอการเสรมแรงภายใน (เชน ความตองการ มาตรฐาน และคานยมของตนเอง) มากกวาการเสรมแรงภายนอก ชอบทจะ พฒนากลวธการเรยนดวยตนเอง ชอบทจะจดระบบโครงสราง ของเนอหาท เรยนดวยตวเอง จงไมมปญหาแมเอกสาร/วสดประกอบการเรยนจะอยในรปแบบทขาดการจดระบบโครงสรางของเนอหา 1.2 รปแบบการคดแบบปรบใหเรยบ และแบบลบใหคม (levelling/ sharpening) ของ การดเนอร และคณะ (Gardner et al., 1959) การดเนอร และคณะ อธบายความแตกตางของบคคลในแงของการรบร และการเกบจ าขาวสารขอมล โดยจ าแนกออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1.2.1 รปแบบการคดแบบปรบใหเรยบ (levelling) หมายถง การทบคคลมแนวโนมทจะรบรสงเรา หรอเหตการณใหมใน ลกษณะเดมๆ เหมอนทเคยเกบจ าไวแลว จงมกจะรบรวาสงใหมเหมอน/คลายของเดม ชอบการใชเหตผลเชงนามธรรม ภาพในความจ ามกไมคงท พรามว และ ไมแมนย า

www.ssru.ac.th

19

1.2.2 รปแบบการคดแบบลบใหคม (sharpening) หมายถง ลกษณะทบคคลมแนวโนมทจะรบรสงเรา /เหตการณใหม ในลกษณะ ทแยกแยะ เพงความสนใจเพอพจารณา ใหเหนชดเจนใน ความแตกตางระหวางสงใหม กบกบสงทเคยเกบจ าไวแลว ชอบการใช เหตผลเชงรปธรรม มการรบรเกยวกบเวลาทชดเจน ภาพในความจ าจะคงอยนาน ความทรงจ าหลกจะอยในลกษณะของภาพ 1.3 รปแบบการคดแบบหนหน และแบบไตรตรอง (impulsive / reflectiveness) ของ คาแกน และคณะ (Kagan et al., 1964) คาแกน และคณะ แบงรปแบบการคดเปน 4 ลกษณะ คอ 1.3.1 คดแบบหนหน (cognitively impulsive) มการตดสนใจอยางรวดเรวหลงจากไดขอมลทางเลอกเพยงยอๆ และ มกเปนการตดสนใจทมความผดพลาดบอยๆ 1.3.2 คดแบบไตรตรอง (cognitively reflective) มการใครครวญ พจารณาอยางรอบคอบระมดระวง เกยวกบ ทางเลอกทกทาง กอนทจะตดสนใจ และมกมความผดพลาดในการตดสนใจเพยงเลกนอย 1.3.3 คดเรว (quick) มการโตตอบตอสงทเราหรอสงทรบรไดอยางรวดเรวแตผดพลาดนอย 1.3.4 คดชา (slow) มการตอบสนองตอสงทไดรบรชา และผดพลาดมาก 1.4 รปแบบการคดแบบดดแปลง และแบบสรางใหม (adaption/innovation) ของ เคอรตน (Kirton, 1987) เคอรตน แบงลกษณะรปแบบการคดตามลกษณะการแกปญหาเปน 2 ลกษณะ คอ 1.4.1 นกดดแปลง (adaptor) เปนผทชอบ "ท าสงทดกวา/ดขนกวาเดม" โดยมแนวทางในการท างานทมระเบยบ และแมนย า เปนนกคดหาค าตอบสรป (convergence) แสวงหามตเอกฉนทโดยองวธการทก าหนดขน สามารถจดการบรหารไดดในขอบเขตของระบบทวางไวแลว 1.4.2 นกสรางใหม (innovator) เปนผทชอบ "ท าสงทแตกตาง" มแนวทาง การท างานในลกษณะทไมมล าดบขนตอน ตดสนใจโดยอสระ เปนผทเปลยนแปลงความคดไดตลอดเวลา มอดมการณ และสามารถบรหารจดการในภาวะวกฤตไดด 2.4.3.2. รปแบบการคดในกลมมตของถอยค า-ภาพ (verbal – imagery dimension) แนวคดนแบงบคคลออกเปนประเภท ตาม กระบวนการ ประมวลสารสนเทศ และการเกบจ า ซงใน กระบวนการ ของ การประมวล ขาวสารขอมล นน เมอบคคลรบขาวสารขอมลมาแลว จะมการแปลงรปขาวสาร และเกบจ าไวใน 2 ลกษณะ คอ เปนรปภาพ และเปน ค าพด และจะดงสงทเกบจ านออกมาใชในการคดตามลกษณะทเกบจ าไว เชน ถาเราเกบจ าขอมลนนไวในลกษณะทเปนรปภาพ เมอเวลาทเราคดถงสงนน หรอเรยกขอมลนนออกมาใชงาน ขอมลนนกจะออกมาในลกษณะของรปภาพ แตถาเราเกบจ าไวใน ลกษณะของถอยค า เวลาทเราเรยกขอมลออกมาใชในการคด ขอมลทเรานกกจะออกมาเปนถอยค า โดยปรกตบคคล จะมการแปลงรป ขอมลขาวสาร ไดในทงสองลกษณะ แตอยางไรกตามการวจยพบวา บคคลหนงๆ มแนวโนมทจะใชการแปลงขาวสารขอมล ในรปแบบหนง มากกวา อกรปแบบหนง ซงเรยกวา เปนสไตลของผนน (Riding & Rayner, 1998) และกมเพยงบางคนเทานน ทสามารถ

www.ssru.ac.th

20

ปรบเปลยนรปแบบการคด ใหมทงการคดทเปนค าพด และการคดทเปนภาพไดเทาๆกน โดยยดหยนไปตาม สภาพการณทเหมาะสม แนวคดนจงแบงบคคลตามรปแบบการคด ไดเปน 2 ประเภท คอ ผทคดเปนค ำพด (Verbaliser) หมายถงผทเมอรบรขาวสารขอมลแลว มแนวโนมทจะการแปลงรปขาวสารขอมลนน แลวเกบจ า และดงออกมาใชในการคดในรปของค าพดมากกวาในลกษณะของรปภาพ ผทคดเปนภำพ (Visualiser) หมายถงผทเมอรบรขาวสารขอมลแลว มแนวโนมทจะการแปลงรป และเกบจ า และดงออกมาใชใน การคดในลกษณะของรปภาพมากกวาในลกษณะของค าพด 2.4.4 การจ าแนกประเภทของรปแบบการเรยนร (The categorization of learning style) ไดมการเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบการเรยนร ไมต ากวา 21 แนวคด (Moran, 1991) ซงในทนจะกลาวถงเพยง 4 แนวคดซงเปนแนวคดทเปนทรจกกนโดยทวไป 2.4.4.1 รปแบบการเรยนรตามแนวคดของโคลบ (Kolb's Learning Style Model, 1976) แนวคดนไดจ าแนกผเรยนออกเปน 4 ประเภท ตามความชอบในการรบร และประมวลขาวสารขอมล ดงน 1) นกคดหลายหลากมมมอง (Diverger) เปนผทสามารถเรยนรไดดในงานทใชการจนตนาการ การหยงร การมองหลากหลายแงมม สามารถสรางความคดในแงมมตางๆกน และรวบรวมขาวสารขอมลจากแหลงตางๆหรอทตางแงมมเขาดวยกนไดด และมความเขาใจผอน แตมจดออนทตดสนใจยาก ไมคอยใชหลกทฤษฎ และระบบทางวทยาศาสตรในการคด และตดสนใจ มความสามารถในการประยกตนอย 2) นกคดสรปรวม (Converger) เปนผทมความสามารถในการใชเหตผลแบบสรปเลอกค าตอบทดทสดเพยงหนงค าตอบ มความสามารถในการแกปญหา และการตดสนใจ ไมใชอารมณ ประยกตแนวความคดไปสการปฏบตไดด และมความสามารถในการสรางแนวคดใหม และท าในเชงการทดลอง แตมจดออนทมขอบเขตความสนใจแคบ และขาดการจนตนาการ 3) นกซมซบ (Assimilator) เปนนกจดระบบขาวสารขอมล มความสามารถในการใชหลกเหตผล วเคราะหขาวสารขอมล ชอบท างานทมลกษณะเปนนามธรรม และเชงปรมาณ งานทมลกษณะเปนระบบ และเชงวทยาศาสตร และการออกแบบการทดลอง มการวางแผนอยางมระบบ มจดออนท ไมคอยสนใจทจะเกยวของกบผคน และความรสกของผอน 4) นกปรบตว (Accomodator) เปนผทสามารถเรยนรไดดทสดโดยผานประสบการณจรง มการปรบตวใหเขากบสถานการณใหมๆไดด มการหยงร (intuition) ชอบแสวงหาประสบการณใหมๆ ชอบงานศลปะ ชอบงานทเกยวของกบผคน มความสามารถในการปฏบตงานใหบรรลผลตามแผน ชอบการเสยง ใชขอเทจจรงตามสภาพการณปจจบน จดออนของผทมรปแบบการเรยนแบบนคอ วางใจในขอมลจากผอน ไมใชความสามารถในเชงวเคราะหของตนเอง ไมคอยมระบบ และชอบแกปญหาโดยวธการลองผดลองถก 2.4.4.2 รปแบบการเรยนรตามแนวคดของ Myers-Briggs (Myers, 1978) แนวคดนแบงผเรยนตามความชอบของการเรยนรโดยมพนฐานความคดมาจากทฤษฎบคลกภาพของคารล ยง (Carl Jung) โดยแบงผเรยนออกเปนประเภทดงน (Felder, 1996; Griggs, 1991) 1) ผสนใจสงนอกตว และผสนใจสงในตว (Extroversion / introversion)

www.ssru.ac.th

21

- ผสนใจสงนอกตว (Extroversion) หมายถงผเรยนทมงเนนขาวสารขอมลทเกยวของกบโลกภายนอกของตน และชอบการเรยนการสอนทใหผเรยนมสวนรวม และมการปฏสมพนธกน - ผสนใจสงในตว (Introversion) หรอผเรยนทมงเนนความคดเกยวกบโลกภายใน ของตน และชอบงานรายบคคลทเนนการใชการคดแบบไตรตรอง 2) การสมผส และ การหยงร (Sensing / intuition) เปนการจ าแนกผเรยนตามวธการใหไดมาซงความร - การสมผส (Sensing) หมายถงผเรยนทมงเนนความรทเปนขอเทจจรง กฎ และกระบวนการ โดยผานการปฏบตดวยประสาทสมผส 5 - การหยงร (Intuition) ผเรยนทมงเนนความรทมลกษณะของความเปนไปไดใหมๆ ปญหาทไมมรปแบบทแนนอน และอาศยการจนตนาการในการใหไดมาซงความรเหลาน 3) การคด และการรสก (Thinking / feeling) เปนการจ าแนกผเรยนตามลกษณะของกระบวนหาทางเลอกในการตดสนใจ - การคด (Thinking) หมายถงผเรยนทรบขอมลแลวคดตดสนใจบนฐานของการใชกฏเกณฑ และหลกเหตผล สามารถท างานไดดในงานทเกยวของกบการตดสน และแกปญหาทมค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว - การรสก (Feeling) เปนผทตดสนใจบนฐานของความความรสก คานยมสวนตว คานยมของกลม และสนใจในประเดนปญหาทเกยวของกบผคน เปนผทมความสามารถในการสอสารระหวางบคคล และมกประสบความส าเรจในการท างานเปนทม 4) การตดสน และ การรบร (Judging VS perception) เปนการจ าแนกผเรยนตามกระบวนการประมวลขาวสารขอมล - การตดสน (Judging) หมายถง ผเรยนทเมอไดรบขาวสารขอมลใดๆแลว มกจะประมวลขาวสารดวยการตดสน และสรปลงความเหนเกยวกบขอมลนนๆ - การรบร (Perception) หมายถงผเรยนทมแนวโนมทจะพยายามรวบรวมขอมลใหมากกวาทมอย และมกจะยดเวลาการตดสนใจออกไปเรอยๆ 2.4.4.3 รปแบบการเรยนรตามแนวคดของ Dunn และ Dunn และ Price (1991) Dunn และคณะ (Dunn et al., 1995) ไดเสนอแนวคดรปแบบการเรยนรวา ตวแปรทมผลท าใหความสามารถในการรบร และการตอบสนอง ในการเรยนรของแตละบคคลแตกตางกนนน มทงตวแปรทเปนสภาพแวดลอมภายนอกของบคคล และสภาพภายในตวบคคล ซงม 5 ดาน ไดแก 1) ตวแปรสภาพแวดลอมภายนอก (Environmental variable) แตละบคคลมความชอบ และสามารถเรยนรไดดในสภาพแวดลอมทางการเรยนทแตกตางกน ดงน - ระดบเสยง บางคนเรยนรไดดในทเงยบๆ แตบางคนเรยนรไดดในททมเสยงอนประกอบบาง เชน เสยงดนตร หรอเสยงสนทนา - แสง บางคนเรยนรไดดในทมแสงสวางมากๆ แตบางคนเรยนรไดดในทมแสงสลว - อณหภม บางคนเรยนชอบ และเรยนรไดดกวาในสภาพแวดลอมทม อณหภมอน ในขณะทบางคนชอบเรยนในทมอากาศคอนขางเยน

www.ssru.ac.th

22

ทนง บางคนเรยนรไดดในสถานทมการจดทนงไวอยางเปนระเบยบ แตบางคนชอบเรยนในทจดทนงตามสบาย 2) สภาพทางอารมณ (Emotional variable) เปนคณลกษณะของบคคลทมมากนอย ตางกนไปในแตละบคคล ซงมผลตอความสามารถในการเรยนร ไดแก - แรงจงใจในการเรยนใหส าเรจ - ความเพยร/ความมงมนท างานทไดรบมอบหมายในการเรยนใหเสรจ - ความรบผดชอบในตนเองเกยวกบการเรยน - ความตองการการบงคบจากสงภายนอก หรอมการก าหนดทศทางทแนนอน เชน เวลาทผสอนก าหนดใหสงงาน การหกคะแนนถาสงงานลาชา หรอ การท าสญญา เปนตน 3) ความตองการทางสงคม (Sociological variable) แตละบคคลมความตองการทางสงคมในสภาพของการเรยนรแตกตางกนไดแก - ขนาดกลมเรยน บางคนชอบเรยนคนเดยว จบคกบเพอน เรยนเปนกลมเลก หรอเรยนกลมใหญ - ลกษณะผรวมงาน บางคนชอบท างานรวมกบผทมลกษณะมอ านาจ ในขณะทบางคนชอบท างานรวมกบผทมลกษณะเปนเพอนรวมคด รวมท า - ลกษณะกลมเรยน บางคนชอบเรยนรจากกลมทแตกตางหลายๆกลม และมกจกรรมทหลากหลาย แตบางคนชอบเรยนกบกลมประจ า และมลกษณะกจกรรมทแนนอน 4) ความตองการทางกายภาพ (Physical variable) ไดแก - ชองทางการรบร แตละบคคลชอบ และสามารถเรยนรไดดโดยผานประสาทสมผสตางชองทางกน เชน ผานทางการไดยน/ฟง การเหน การสมผส และการเคลอนไหว (Kinesthetic) - ชวงเวลาของวน บางคนเรยนรไดดในชวงเชาหรอสาย แตบางคนเรยนรไดดในชวงบายหรอเยน - การกนระหวางเรยนหรออานหนงสอ บางคนเรยนรไดดเมอมการกน การเคยว ระหวางทมสมาธ แตบางคนจะเรยนรไดดตองหยดกจกรรมการกนทกชนด 5) กระบวนการทางจตวทยา (Psychological processing) บคคลมความแตกตางกนกระบวนการทใชในการประมวลขาวสารขอมล ไดแก - การคดเชงวเคราะหหรอแบบภาพรวม(analytic/global) บางคนเมอรบรขาวสารขอมลแลว มกจะใชกระบวนการวเคราะหในการแยกแยะ เพอท าความเขาใจ ในขณะทบางคนใชกระบวนการคดแบบภาพรวม - ความเดนของซกสมอง (Hemisphericity) บคคลมแนวโนมทจะใชสมองซกใดซกหนง ในการประมวลขาวสารมากกวาอกซกหนง โดยบางคนมแนวโนมทจะใชสมองซกซายมากวาซกขวา ในขณะทบางคนมแนวโนมทจะใชสมองซกขวามากวาซกซาย - การคดแบบหนหนหรอแบบไตรตรอง (impulsivity/reflectivity) บางคนมการตดสนใจอยางรวดเรวหลงจากไดขอมลเพยงยอๆ แตบางคนจะมการใครครวญ พจารณาอยางรอบคอบกอนทจะตดสนใจ 2.4.4.4 รปแบบการเรยนรตามแนวคดของ กราชา และรเอชแมนน (Grasha & Riechmann, 1974) กราชา และรเอชแมนน (Grasha & Riechmann, 1974) ไดเสนอรปแบบของการ

www.ssru.ac.th

23

เรยนรในลกษณะของความชอบ และทศนคตของบคคล ในการมปฏสมพนธกบผสอน และเพอนในการเรยนทางวชาการ เปน 6 แบบ ดงน 1) แบบมสวนรวม (Participant) เปนผเรยนทสนใจอยากจะรเกยวกบเนอหาของรายวชาทเรยน อยากเรยน สนกกบการเรยนในชนเรยน และคลอยตาม และตดตามทศทางของการเรยนการสอน 2) แบบหลกหน (Avoidant) เปนผเรยนทไมมความตองการทจะรเกยวเนอหารายวชาทเรยน ไมชอบเขาชนเรยน ไมสนใจทจะเรยนร รสกตอตานทศทางของการเรยนการสอน 3) แบบรวมมอ (Collaborative) เปนผเรยนทชอบกจกรรมการเรยนทผเรยนมสวนรวม และการรวมมอกน ชอบการมปฏสมพนธกน รสกสนกในการท างานกลม 4) แบบแขงขน (Competitive) เปนผเรยนทมลกษณะของการแขงขน และยดตนเองเปนศนยกลาง สนใจแตตนเอง และมแรงจงใจในการเรยนจากการไดชนะผอน สนกกบเกม/กฬาการตอส ชอบกจกรรมทมการแพ-ชนะ สนกในเกมทเลนเปนกลม 5) แบบอสระ (Independent) เปนผทท างานดวยตนเอง สามารถท างานใหเสรจสมบรณ ไวตอการตอบสนอง/โตตอบไดรวดเรว และมความคดอสระ เปนตวของตวเอง 6) แบบพงพา (Dependent) เปนผทตองอาศยครใหค าแนะน า ตองการการชวยเหลอ และแรงจงใจภายนอก (เชน ค าชม รางวล) ในการจงใจใหการเรยน ไมคอยไวในการตอบสนอง/โตตอบ มความกระตอรอรนในการเรยนไมมาก และมกจะท าตามความคดของผน า 2.4.5 ประโยชนของความรความเขาใจเกยวกบรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร ความรความเขาใจเกยวกบความแตกตางระหวางบคคลใน รปแบบการคด และรปแบบการเรยนรมประโยชนตอทงผเรยน และผสอน ในแงการสงเสรมการเรยนร การพฒนาผเรยนใหสามารถเรยนรไดเตมศกยภาพ และมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และการจดการศกษาไดอยางประสทธภาพยงขน ก. ประโยชนของความรความเขาใจเกยวกบรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรตอผเรยน ความรความเขาใจเกยวกบความแตกตางระหวางบคคลในรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร จะชวยใหนกศกษาเขาใจตนเอง และเขาใจในความแตกตางระหวางตนเอง และผอน และใชประโยชนจาก ความรความเขาใจใน จดเดนของรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรของตน ไปใหเกดประโยชนทงตอการเรยนทางวชาการ การเรยนรในสภาพการณทวไป และการท างานในอนาคตตอไป พรอมทงปรบปรงแกไขจดออนของตนในรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรทไมเคยใชหรอไมคอยไดใชใหแขงแกรงขน เพอจะไดเปนผมรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรหลายรปแบบ ซงจะท าใหสามารถเลอกน าออกมาใชใหเหมาะสมกบสถานการณตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผลยงขน ทงนเพราะถาผเรยนทยดมนในการใชรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรแบบใดแบบหนงเพยงรปแบบเดยว กจะสามารถเรยนรไดดเฉพาะในบางรายวชาหรอบางสถานการณ ทสอดคลองกบการจดการสอนเทานน แตในบางรายวชาหรอบางสถานการณ ทตองการรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรทแตกตางออกไป กจะเกดความรสกยงยากหรออาจเปนปญหาการเรยนได ข. ประโยชนของความรความเขาใจเกยวกบรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรตอผสอน ความรความเขาใจเกยวกบความแตกตางระหวางบคคลในรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร ท าใหนกจตวทยา และนกการศกษาเหนถงความจ าเปน ทผสอนจะตองปรบสภาพการเรยนการสอน และกลวธการสอนใหเขากบลกษณะของผเรยน เพอเพมประสทธภาพของการเรยนการสอน และชวยใหผเรยน

www.ssru.ac.th

24

บรรลถงจดมงหมายของการเรยน (Saracho, 1997; Morgan, 1997) โดยผสอนควรจะสรางความสมดลในการจดการเรยนการสอนใหแกผเรยนทกคน ดวยการจดรปแบบการเรยนการสอนใหมความหลากหลาย และยดหยน เพอสอดรบกบรปแบบการเรยนของผเรยนทแตกตางกน และชวยใหนกศกษามทกษะในการใชรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรทตนชอบมากกวา และอกทงจดรปแบบการเรยนการสอน ทชวยใหผเรยนไดเพมทกษะการใชรปการเรยนทตนชอบนอยกวาใหสงขนดวย ดงท Robotham (1995) เสนอแนะวา ในชวงแรกของการเรยน ผสอนควรจดรปแบบการสอนใหสอดคลองกบรปแบบการเรยน เพราะจะชวยใหผเรยนสามารถเรยนรสงใหมไดดกวา และเมอผเรยนมความสามารถเพมขนแลว ผสอนควรใชรปแบบการสอนทไมสอดคลองกบรปแบบการเรยนของผเรยน เพอสงเสรมใหผเรยนไดพฒนารปแบบการเรยนของตนใหกวางขน และจะไดสามารถใชเลอกรปแบบการเรยนใหเหมาะสมกบงานทแตกตางไดตอไป โดยไมตดยดกบรปแบบการเรยนแบบใดแบบหนงเพยงแบบเดยว นอกจากนผสอนยงสามารถน าความรความเขาใจเกยวกบความแตกตางระหวางบคคล ในรปแบบการคด และรปแบบการเรยนร ไปใชในการออกแบบหลกสตร การเขยนต ารา การพฒนาชดการสอนดวยคอมพวเตอร และออกแบบวธสอน เพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดอยางเตมศกยภาพไดอกดวย (Felder,1996 ; Saracho, 1997) 2.4.6 แนวทางการใชประโยชนจากรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรของตนเอง 2.4.6.1 เลอกกจกรรมการเรยนทตรงกบรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรของตนเอง เพอจะไดใชความสามารถของตนไดอยางเตมท เชน งานเดยว/งานกลม งานทผสอนก าหนดให/งานอสระทผเรยนก าหนดเอง งานทเปดโอกาสใหคดไดหลากหลาย/ ตองการค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว 2.4.6.2 เลอกแหลงความรทมการน าเสนอในรปแบบทสอดคลองกบรปแบบการคดของตนเอง เชน หนงสอ/ต าราทมการเรยบเรยงจดระบบเนอหาอยางด และมภาพประกอบ หรอวดทศน 2.4.6.3 จดสภาพการณการเรยนใหกบตนเองใหสอดคลองกบรปแบบการเรยนรของตน เชน อานหนงสอในทสงบเงยบ/มดนตรเบาๆ มแสงสวางมาก/สลว เลอกสงจงใจภายใน/แรงจงใจภายนอกเพอกระตนใหเกดแรงจงใจในการเรยน 2.4.7 แนวทางการพฒนารปแบบการคด และรปแบบการเรยนรของตนเอง 2.4.7.1 ส ารวจรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรทตนเองชอบใช และสอดคลองกบสงทเรยน (ซงถอวาเปนจดแขง) และพจารณาวารปแบบการคด และรปแบบการเรยนรใดทจ าเปนตอการเรยนของตน แตตนเองยงขาดทกษะในการใชหรอไมคอยไดน ามาใช (ซงถอวาเปนจดออน) 2.4.7.2 พฒนา และปรบปรงตนเองจดออนของตนเองจากทไดจากการส ารวจในขอท 1 โดยฝกฝนตนเองในการใชรปแบบการคด และรปแบบการเรยนทจ าเปน โดยเรยนรจากเพอนทมรปแบบการคด และรปแบบการเรยนรทเราตองการฝก ดวยการเลอกท างานกลมหรอท างานคกบเพอนทมรปแบบการคดตางไปจากตนเพอเรยนรซงกน และกน และฝกตนเองในลกษณะทตางไปจากเดม เชน เรยนรทกษะทางสงคม ทกษะการสอสาร การท างานรวมกน การเลอก/ก าหนดเปาหมายของงานดวยตนเอง การวเคราะห และประเมนขอมลขาวสารทไดรบ เปนตน จากเนอหาโดยรวมและขอสรปจากแนวความคดทสามารถบอกถงตวแปรทไดในบทน เพอเปนโครงรางก าหนดวธ ขนตอนในการศกษาวจย และสรางเครองมอในการเกบขอมลในบทตอไป

www.ssru.ac.th