a comparative analysis of the concept of hell from the...

33
/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the Perspectives of Dante and Ibn Arabi E. Malmir S. Farhadi Abstract The comparative analytical study of the great literary works of the world, known as comparative literature and intertextual research, is a striking and remarkable issue that addresses the essential requirements of interdisciplinary and comparative studies. Accordingly, the present study focuses on the comparison of the foundations of Hell in the Divine Comedy and Islamic Sufism and also more on the teachings of Ibn Arabi. It aims to define the principles of differences and similarities of the mentioned book and Islamic teachings. The research method in this study is descriptive analytical and is based on documents and on the content of the text. The comparison between the poems of Dante's Inferno and principles of the Qur'an, discursive, mystical and literally reveals the mysterious and secretive language of the text. In the end, the study concludes that there are apparent and substantial semantic and formal connections between the epistemological principles of Dante's hell and Islamic Sufism especially teachings of Ibn al Arabi which shows the influence of ibn Arabi and Islamic texts on Dante. They include creation and availability of a circular board, the division of levels of hell, and conflicts of its followers. Of course, the differences between the form and nature of the ideological foundations of Dante’s Divine Comedy and teachings of Ibn Arabi due to the differences among Christian sources, Greek mythology of Dante and Islamic resource of Sheykh Akbar are really notable and impressive. Some of the differences are: the discrepancy in status and geography of hell, the number of levels of hell, and immortality of it. Keywords Hell, Dante, Ibn Arabi, the Divine Comedy, Islamic Sufism.

Upload: phungque

Post on 07-Jul-2018

215 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

/Abstracts

3

A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the Perspectives

of Dante and Ibn Arabi

E. Malmir

S. Farhadi

Abstract

The comparative analytical study of the great literary works of the world,

known as comparative literature and intertextual research, is a striking and

remarkable issue that addresses the essential requirements of interdisciplinary

and comparative studies. Accordingly, the present study focuses on the

comparison of the foundations of Hell in the Divine Comedy and Islamic

Sufism and also more on the teachings of Ibn Arabi. It aims to define the

principles of differences and similarities of the mentioned book and Islamic

teachings. The research method in this study is descriptive analytical and is

based on documents and on the content of the text. The comparison between the

poems of Dante's Inferno and principles of the Qur'an, discursive, mystical and

literally reveals the mysterious and secretive language of the text. In the end,

the study concludes that there are apparent and substantial semantic and formal

connections between the epistemological principles of Dante's hell and Islamic

Sufism especially teachings of Ibn al Arabi which shows the influence of ibn

Arabi and Islamic texts on Dante. They include creation and availability of a

circular board, the division of levels of hell, and conflicts of its followers. Of

course, the differences between the form and nature of the ideological

foundations of Dante’s Divine Comedy and teachings of Ibn Arabi due to the

differences among Christian sources, Greek mythology of Dante and Islamic

resource of Sheykh Akbar are really notable and impressive. Some of the

differences are: the discrepancy in status and geography of hell, the number of

levels of hell, and immortality of it.

Keywords Hell, Dante, Ibn Arabi, the Divine Comedy, Islamic Sufism.

Page 2: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

عطتی تطضسی تحلیل تطثیقی هفم زظخ اظ زیسگا زات اتي

سزات فطازی -هحوساتطاین هالویط

چکیس

سجق آطبز ثصزگ ادثبر ػبى، ثب عاى ادثبر سجق سحققبر ثبهش ؾبخش ؾد اغز. اي -هقبػ سحلل

ػشد. دز اي هقبل هجاب دش دز ب، هنعبس ازشؾود دزخز سػ دطؽ داشا ثاب عسنابى کواد الا

اب هجاب ب ؾجبز ؾد. دف اي دطؽ آؾکبزکسدى سفبر عسث هقبػ ه ب اثي ثس آهش اغاله، ثبسک

-ب اغاله اغز. زؼ سحقق دز اي هقبل سقف اطس داش ثب آهش ثسدبا سحلل ثاس هجاب زؼ اغابد

ب دش داش هجب قسآ، عسنب، ثسب، ادث، شثبى سأل ثب هقبػ غسد . دز اي دطؽسحلل هحشاغز

ؾد. زاشآلد اي هشي زؾي ه

عسث، اؾشساکبر قز هعب ب اثي ط آهش ؾبغب دش داش عسنبى اغاله ث هبى هجب هعسنز

عسثا هشاى اغااله اغازل ه لا ؾد ک ؿب سأطسدرس داشا اش اثاي س هبش ثػبز دد هظب

از آى، سقػوبر دزػبر هساسات دش ، دزیاس غاشص اال آى، اشػولا ااي هػدثدى دز ، ؾکل داس

هبثع اغاله ؾخ اکجس اخشالنبس ػد دازد ب ب داش ثب اؾشساکبر اغز. الجش هبى هبثع هػح اغز

عسث اشظس ؾکل هبش ه شلف اغزل اخاشالف ب اثي ثب آهش کود الث وي غجت یب هجب عقدس

دز ػبگب ػغسانب سعداد يجقبر دش ، وچي ػبداگ دز آى، اشػول اي اخشالنبر اغز.

ای کلیسی اغ

ل عسنبى اغالهکود العسثل اشل اثيدش ل د

کسهبؿب، اساىداؿبز یس شثبى ادثبر نبزغ داؿگب زاش کسهبؿب ، [email protected]

آثبد، اساى ، خسمآثبد داؿگب خسم شثبى ادثبر نبزغ داؿؼ دکشس [email protected]

16/5/96سبزخ درسؼ 18/5/1394 سبزخ قل

دطؿ _ؿس علو

ب ادة عسنب )یس یب( دطؽ

45 -76ف ق 1396دبص ، 34، دبد غم، ؾوبز بشدنغبل

Page 3: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 46

هقسهـ 1

هل ث ثقب ػبداگ ک اش عاهل اغز ک اػبى کاد. ب زا ث ػد ػب دگس اهداز ها

دازد آى چص اغاز کا ا ب دبهجساى ال ػبگب ط ازائ سكس اش ػبى ثسسس دز آهش

آبى اؼبد ؾد اغز. دز ااي هابى، ادؿاوداى ثصزیاب اص ثاب ا ع ثسا دز شؼ سؼسث

ب زحب زهصآلاد دز ب بآشهد غسشهي اد ک ث هکبى دس اش دبهجساى ال ادعب کسد

ااد. ب یبیى هؿبدار خد زا طجاز کاسد ادل آبى ث شثبى هبزا ػش غس غلک داؾش

اب ثابد ب ثبشبنز هجب هعشقدار اجب آهاش ی یصازؼ سحلل اي -هقبػ سجق

ا اغز. ثب اي سابثق آب اش نسزبر سحققبر ثي هش ثي زؾش اب اؾاشساک اب، ػجا

ؾد. هکبؾفبر هؿبدار ثصزیبى عسنبى دزبنش ه اخشالنبر ادعبؾد، وچي یصازؼ

سسي اطس داش آلگس، ؾبعس اشبلب قسى غا، اغاز. ااي اطاس ؾاس صزگ، ثکود ال

سک غفس هبزا اغز ک ث کوک خبل ث شثبى زهص اؾبز، وچي ثب -ثاس ثبزاب دا

ؾد اش سأل ثبزب اعشقبد ؾکل یسنش اغز. غفس ث دش ثاسش هرج، دز قبلج سسکت

دد. دش ، ث ؽ ال غفس، ثسا هنا زا سؿکل ه کود الع غ ػلد ثؿز، هؼو

اي هقبل اش بة ؾد اغز.

سجق ث ؽ دش -هػئل اقل اي دطؽ، ثسزغ سحلل ثاب هجاب عسنابى کواد الا

ط آزاء عقبد اثي اغاله، ث بى اش ؾاخ اکجاس شثا زغاد داشا عسث اغازل شاسا ثا ظاس ها

ثؽ اؼبم ؾد اغاز کا ب کن سأطس درسنش اغز. دزثبز اي هن دطؽ یساب ا سأل

ب ادث دز آطبز داشا اثاي وجػشگ»سسي آب دطؿ ثب عاى ثبم اش هگئال آغاي « عسثا

دبالغظ، آغي (.37-50: 1348دبالغظ، خبزؾبظ ثصزگ اغذبب، اغز )آغي دبالغظ،

اغاله دز ؾبغهعبداثشدا ؾبغ، دز هجب داش ساأطس اغاالم دز غاذع ( 1919) کواد الااب زؿ( 1927) اغالم داش هبد، آطبز دگس نبسؽ اش . ثعدؾز ( زا1924) کود ال

.( هشؿس ؾد1933) اغاله کود ال

شس اغز: بدف اقل اي دطؽ، دبغخ ث دسغؽ

عسثا هشاى اغااله ب هجب دش داشا ثاب دش دز ثابز اثاي و ا اؾشساک (1

چػز؟

Page 4: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

47/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

ب عسنبى اغاله ؾاخ اکجاس دز چا چصاب اخاشالف دش داش ثب دش دز آهش (2

دازد؟

اب دش داشا دش دز ثابز عسناب ب اؾاشساک هجب غسچؿو هعسنش اخشالف (3

الدي عسنب اغاله کدام اغز؟ هح

ػب ددبک » « قم ثؿز» ب نبزغ عسث، دش زا ازثبة لغز قبحجبى نسگ

هؿاسکبى هحل عاراة کفابز هقبثل ثؿز، » ذل دش ( :1355، هحود دبدؾب« )ددشد سس

ذال دش ( غاساؼبم :1355 ،فػىل ): ذل دش (1362، خلف سجسصى« )یبکبزاى دز آى دب

العاسة لػابى الكاحب : ذال دش (. قابحجبى 1377ل )د دا، وبى(داد ) ثساثس ثب ػن ه

دااد کا خدااد، ثادیبى ب آسؿ ه ص ػن زا اش ػبم هعسة ک اش بم العسظ سبع

خاد زا ) کاد ثاب آى عاراة ها (ل 112 :12، ع1405، هظااز اثاي ) (ل1892 :5، ع1407 ،الؼاس

(. ثبسػ125 :16، ع1414، الصثد) کلا هشعلقابر ياز ث لاشم، احاالر، دزکبر، هساسات ثا

:1362، خلاف سجساصى ل ): ذال دش ( 1355 ،فػى« )زغ کلفز ،دزؾش ،غ ش»ػن، آى زا

اهب حققاز آى اغاز کا ااب دادل سب: ذل دش ( ه دز، ث غقس، ب ... )قف ذل دش (،

ابم دزکابر »ااد: ب دزػبر دزکبر دش ػشد! چبک یفش چص ػص قف ثبى ؾکل

لدسغاشبى ػب غشبزل لظ( 2 لاد سث هسد ػب ال کجبس ک ثل ػن( 1چي اغز: دش غجع

ل ػحان ( 6 لػب سسغاببى ل غقس (5 لا دساىهکبى اثلع لغعس (4 لدسغشبى ػب ثزل حو( 3

ل : ذال دش ( 1355، هحواد دبدؾاب )« کفابز شادقبى هصل هبنقابى ل ب (7 لهحل هؿسکبى

(.ذل دش :1363 ،زاهذزى)

ب ص ث هعب کب، زهص، وبدي ػاس سجاق ساأل دش ػان دز ثعه اش نسگ

ذال :1355، هحواد دبدؾاب « )اخال شؾاز »اغزل اش آى ػول اغز: اؾبز ؾد اغز ک دزخز سأهل

عؿاب کب اش قحجز ابػع اصد »ذل دش (ل :1355 ،فػى« ) زقبثزؾک حػد ز»دش (ل

ذل دش (. :1355 ،فػىل ): ذل دش (1362، خلف سجسصى« )هكبحت زنق ثد

دش اب ػان هشسادنابر دزکابر آى ؾد، هعب لغ آچ دز اي دطؽ ثسزغ ه

عسث دزثابز خلقاز داداؽ اغز ک دز ادؿ داش عسنبى اثيا ػزل ثلک هجب هعسنش

ػن، هکبى ػبگب ؾکل قؿ آى، يجقبر دزکبر هساسات آى احااالر هاسدم دز آى

ثبى ؾد اغز.

Page 5: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 48

تحقیق ضطضت پیشی 1ـ1

به يس دطؿا ب دز قبلت دببى یب آى، دطؽ ب غ ث ؽ ال کوددزثبز

به، غسالعجبد، کواد ب س ل ازداساف هقبػ غفسبههقبل اؼبم ؾد ک اش آى ػول اغز:

ا ازداساف ثسزغ هقبػ(ل 1382ل، )قفب حجت ال قحسا هحؿس بها کواد الا

اب عسث دگاساى اص داطؽ ( ... . دزثبز دش اش ددیب عسنبى اغاله اثي1362)طسب،

»ب اؼبم ؾد اغزل هباد: هقبل عسثا الادي اثاي حققاز ثؿاز دش اشدادیب هحا

سقف دش ثبشسابة آى دز دااى »(ل 1389)عجدالل، « قدزالدي ؾساش الحققا حدقا

( ... . ثسدب هبلعبر ػػشؼب ثػبز، سبکى 1378هحود: )ؾخ« عبز الس هق غب

اغز ک چاي ثبز ؾد، دطؿ ازائ ؿد اغز یب ػشي دزثبز آچ دز اي هقبل ثبى ه

ب سحققبر ثي هش ثاي اؼبم اي دطؽ دز شه ؾدل ثبثساي هنع ازائ ه ا زؾاش

ب یصازؼ داش ب اخشالف ثػبز نسز اغز. دز اي دطؽ ثب زکسد سجق، اؾشساک

ب ان قاز، ب سفبر ؾدل اي اؾشساک عسث دزثبز هؿبدار هکبؾفبر دش ثبى ه اثي

ؾکل، یصازؾ ن هعب، هحشا، هب، سأل اغز.

ذلقت پیسایش زظخـ 2

آب ػان آنساد ؾاد اب ک اش هػبل هس دزثبز ػن، هن دداؽ آى اغز اک

ادل اهاب خلقاز عسث هعشقد اغز ثؿز ػن س د خلق ؾد ؟ اثيک ش خلق ؿد اغزا

بک کا ثاداى، عكاوب اللا ئ ا »ید: کن. ا ه داد ک هب سكز ه آب زا غس اش آى خلقش ه

یاد ثاساى « ػان » ا زا ..ػن اش اعظن ه لقبر اغز آى شداى خداد اغز دز آخسر.

هسدهبى دز خلق ػن ... ید« ػبم»ثعدثدى قعس آى، چبچ چبى زا ک قعسؼ ثعد اغز ثئس

زثابز خلاق آى اي اخشالف ظسب د !اد ه شلف ،آنسد ؿد اغز شاکى ػز ب آب ک ا

)ثدى جدؽ دز شهابى بث آ د دازهقجل ى دالل سا آهؿز اغز سک اش د یس ث

ه لقشابى »آى د: -اش قبحجبى کؿف سعسف -صد هب صد بزاى هب ... اهبدک حبل( اغشدالل ه

(.297: 1سب، ع ث عسث، )اثي «ثبؾد ه «غس ه لقشي

هب ثد اغز ث وي غجت ؾاکل آى اص عسث، شهبى آنسؽ ػن، ازدجؿز ز اثيدز ثب

Page 6: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

49/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

هشبغت ثب طز )یب( ػبهظ )یب هؽ( اغز. ا علز دزغش اي هػائل زا هکبؾاف اثاحکن

ثي ثسػبى ه ثا داد ک دز کؿفؽ، ػن زا ث اي قزر هؿبد کسد ثاد دز اداها ثبسػا

ددیب ،خدااد »داػاز: ثعه دگس اش ثصزیبى هبد اثالقبغن ثي قػ، آى زا ث هابز ؾاج ها

قزر هبد قازر خلقؽ دز ،ز اي اش ث ػد آزد «(یب) طز»ػن زا ث يبلع شاچ

اي چص اغز ک صد هب هزد ط ايوابى .کد نسق و ثب آى اغز «)یبهؽ( ػبهظ»

آى ثاسا ثسخا اش کؿفؽ، آى زا ث ااي قازر هؿابد کاسد ز اثالحکن ثي ثسػبى دزاغ

قبحجبى کؿف ث قزر هبز سوظل وداز یؿش دداؾش ک آى )قزر هبز( وبى قازس

-اغز ک خداد آى زا ثس آى قزر آنسد اغز چاى . هباد اثالقبغان ثاي قػ ا اهظابل ا

دگاس « قاظ »دز ثاسع «هاسخ »ثاد خزؾاد « طاز »دز ثسع «شحل»زا آنسد، آى ،خداد

.)وبى( «ثدد «ػد»غشبزیبى دزخؿبى )غبزار( دز ثسع

اثي دااد کا ان دز عسث ػن زا سؼل ههوى حدظ قدغ هػاة ثا دسزدیابز ها

ػان زا اش سؼلا ااي ،خدااد » ث آى اؾبز ؾد اغاز: اؼل ب اغاله آهد ن دز آهش

نلا ن زو ئا ظ و ا عس نلا ن زعػ»آؼب ک نسهد: .غ ؽ ک دز حدض هػلن آهد اغز آنسد

لعا: یسغا ثادم ]ثب اخاشالف((ل 13: 8سب، ع )هػلن ؿبثز، ث« عد س نلن زسنه ق سػ

ساسي اصل عبدسن کسد! اي ثصزگ لکسد ثوبز ثدم غساثن لغسم کسد سؿ ثدم

ثبثساي ػن !نسدآهدى اغز ک خداد دز هقبم لف ث ثدیبؽ، ث غ آبى نسد آهد اغز

ػابثساى ،ز ػان اي اش لهب ؾوب زا اش آى دب ث ؿد ،اش اي حققز آنسد ؾد اغزل خداد

(.297: 1سب، ع ث عسث، )اثي« غبشد ساى زا الک هجشککثد ه زا دز ن ه

ثسخزداز اش هلکر آغوبى اثد شدیث آب ،ؾد بد ه سیب اش ککبزاى ،اؼلدز

آساؽ اثاد صثدکبزاى ل عدؾد دز دبدؾب حکهز خداد ثؿبزر داد ه ثدى ک ؾس

اش هي دز ؾاد !ا هلعبى :قحبة يسف چخ زا یدع اد: »اغز نسانک ثسا اثلع اغز

هاسا ،شاسا یسغا ثادم دزآدل ،دز آسؽ ػبدا ک ثسا اثلع نسؾشگبى ا هب ؾد اغز

دلهسا ذؾبد ،عسبى ثدم لهسا ػب دادد ،غست ثدم لهسا آة دادد ،سؿ ثدم لخزاک دادد

(. ثب41-43: 25ثبة ، اؼل هشکشبة هقدظ، !« )وددعبدسن ،هسم هحجظ ثدم ثا سػا

ساى یفز ػن دؿشس ثسا اثلع نسؾشگبى ا دساؽ غبخش ؾد اغز. اي ػوالر، ه

Page 7: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 50

ث واي عجابزر اش کشابة هقادظ اغاشبد کاسد اغاز کود الؾفب دز حاؾ خد ثس

ػن ثس اطس غقو ؾبى اعظن دز ز شهاي » آى اک کد ا زا اش ددیب داش هس ه کش

ع گبه قزر یسنز کا سچا ث ػد آهد دداؽ آى دؽ اش دداؽ اػبى ثد.

(.109: 1، ع1386)آلگس، «دز عبلن خلقز ثد، ػبدا نب]ب(درس ثد

اش آغوبى نسد انشبد شهاي کا دز اش اي ػبت ثد ک»ید: داش دزثبز اي غقو ه

آغبش، دز اي غ قساز داؾز، اش ثن ا دزب زا حؼبة خؽ کسد دز وکس هاب ػاب یسناز

ث، ث ساسک ااي هکابى یفاز ؾبد ن ثسا نساز اش ا ثد ک آى شهي ک دز ثبال غسهبى ه

(.527)وبى: «خد ث ثبال زنز

ا دز ثبة ددا ثابى کاسد کا ثاس دز ػان ا زا ؽ ػن دؽ اش دداؽ اػبى، ػولا

ام دددآزاد »ؾش ؾد اغز. اي ػول ثبگس خلقز ػن دؽ اش اػبى غبس اؾابء اغاز:

(.109: )وبى« قدزر ال ثد عقل کل عؿق ػشي. دؽ اش هي، چ چص آنسد ؿد ثد

دزثابز خلاق ثؿاز ػان ) (، دز دسغؿ اش اهابم زناب احشؼبعکشبة اثالكلز س دز

آاب ثؿاز دش ، -قل اهلل علا آلا غالن -عسل کسدم اى شاد زغل خدا »ید: ه

گبم هعساع، ازد -قل اهلل عل آل غلن -آزى، زغل خدا»اد؟ نسهد: اکى خلق ؾد ن

ااد اى هعشقدد ک اي د نقاى سقادس ؾاد عسل کسدم: عد« ددد. ثؿز ؾد ػن زا ص

ثبؾد هب اش اؿبى! سک خلقز ثؿاز آبى اش هب هى»اد. حهسر نسهد: ش خلق ؿد

ػن زا اکبز کدل دغوجس هب زا سکرت کسد اغز ػصء ال الاز دغاشبى هاب ثا ؾاوبز

ااي ػواى اغاز کا »ؿ دز آسؽ دش ثبقى خاد هبد. خداد نسهباد: آد ثساى و وى

-44)الاسحوي: « کدل ثي آى ثي آثاى دا غاشاى دز زناز آهداد هؼسهي آى زا اکبز هى

(.191: 2، ع1386)يجسغ، («« 43

داب اغاز. ا سقف ؾد ب عسنبى اغاله ص اي هػئل ثب ظسانز شجب ط دز آهش

عبزنابى .ػبگاب ثػاصا دازد ،ؾاول آخسر حقبق هسثو ث آى اص دز ااي هکشات ػابى

،اگاص خاد ثاب عجابزار ز ااد حق هلت زا ادا کاسد ، شجب آى زاغشدز ،ثس اقل سک ثب

ث دز اش هشفبرثب دد ثبز اي هناد. یفش اغز اؼبد کسدب بة هبدیبز ادؿ

. الؼا دز اغاز اسفب انشبداؿبى ثؿشسثسا سی عقل اغشدالل، ثب دلدادی ث دسزدیبز،

Page 8: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

51/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

ؾجػشس دز ذل ثز: ؾس یلؿي زاش

ــز ــا چثـ ــ ـ ــیوطه کـ ــ سـ تگـ

ــز ــطا چثــ ــت زظخ اعــ تشــ

(73: 1368)شثستطی،

ثس اؾبزار سأکدار سقافبر آابر احبداض، ه لاق سک ن زا ثبػد ثؿز ػ

داد ک دز عالن اعبى طبثش علن ال عبلن زحب هلکس حش هساست ساأل ػاس ه

دش زا هظبس دز ػواع ثؿز ثداى ک»ید: سجق دز عبلن ػػوب هػد اغز. ا ه

عابلن زحاب غاز دز ادز علن الا ک اد ک ػز اؿبى قزر علو عالن ػزل شسا ؾ

اؾبزر ثاداى اغاز دش آدم حا اش ثؿز،دؽ اش ػد ػػوب ص ػد دازد اخساع

زا ص ػد دز اي عبلن زحب ػزل شسا عبلن زحب، هظبل اغز آى چص زا کا دز حهاسر

قل اهلل -ز کد، ثػبز اغز حهسر زغبل داللز ثس ػد اؿبى هعلو اغز احبدظ ک

« .سن بکا ال ا ػ يه إوا ال يؼب غ الد»اطجبر ػد اؿبى دز داز دب نسهد ک -عل آل غلن

آ دز (8/210سب: ل هػلن ؿبثز، ث6/154: 1403)هؼلػ، ى ػان ا » :نسهباد کسوا ها

.( 54ل العکجر: 49)الشث: «بن سيکثبل لوح ثبش اطجبر ػد اؿبى، دز ثسش هظبل نسهد کا

: 1403ل سسهار، 6/205: 1403)هؼلػا، « .اىاس ال سفح يه سحف ا ؼال بلز يه نز سجالق»

ک هش ت و اغز ص ػد دازادل شاسا هس دز عبلن اػب( 4/56 ز دل کوابالر سجا

اؿبى، عي عن اغز هقبم فع ا هقشهبر اؿبى، فاع حؼان آخاس هساسات هظابس

اؿبى دز داز آخسر اغز ک عبلن هؼبشار اغز دز احبدض قسآى هؼد اخجبز اش اي عابلن، دز

(.113: 1371 ،ؼ)ال« ب نسهد اغز ثػبز هحل

القهب ودا ثب زکسد سأل ثسدب قبعد ػس سجاق دز ساأالر هناعبر عي

، ک ثغم یسنشبز ثؿز دش دز ثبيي خد ثبد ػػشي ایس ث حػد»ید: قسآ ه

.اعوبل غ ئ قابل ،دز ثؿش کرلک ،دز دش ایس علو قبز کسه لف ]داز(

اي اعوبل زا ؿبى ثؿز ،هسداى دي اغالم ،نقبى .ید دش ثؿش و ،حکوب ػص اي

سکا دز ااي داب ثا اقابف ،د ثؿز خدا زا د دش اغز :قنبى ید .دش ید

ک هقف شد آىیسنشبز دز دش دبغز وغز ک نسدا دز دش ان ،ذهو هقف اغز

داب :یفشاد .وغز ک دز ثؿز آخاسر ثبؾاد لا دز ثؿز دبغز ،ث اقبف حود اغز

Page 9: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 52

(.410: 1341 القهبر ودا، )عي «و آخسر اغز

کد ثس اي ثبز اغز ک خدااد کابز خد ث حدظ قدغ اغشبد ه الس هقعبز دز

داد: دش هثبز آدهبى زا دز ػد ثؿز

ــا ــت: ای زاز پـ ــالی گفـ ــق تیـ حـ

تــسگان ضا تگــ کــای هشــت ذــا

ــطا ــتی هـ ــ تشتسـ ــ زظخ ـ ــط ـ گـ

ــسگی ــتی هــطا ت ــت اس ــ ظش ــطزى ک

گــط ثــزی ــیو ــض ــی ــاض

یســـتی تـــا هـــي شـــوا ضا ـــی کـــاض

(371: 1388)عطاض،

ثد: سأل، دش زا دز وي دب دز انعبل اعوبل هب حبنس ههل ص دز سعجس

ــز ــاوی ت ــي عئ ــي ،ای ــت ای زم اغزاس

ــت ــعزاى ک اسـ ــیی زظخ یـ ــا گـ تـ

ــي زظخ ــت ای ــاط اس ــ ،ظ ــت ااه ــط زل ت

ظآب گلـــت، قـــیي، یســـت پشـــیس

زظخ کــس ،ــط ک ــا ذاــس ذــسا

زام فـــد کـــس ،اج ضا تـــط هـــطه

ــن ظ ــسا ــ ــا زــ ــطآضز زضزــ ت تــ

تـــا تگــــی زظخ اســــت اغزــــا

(599 :1373)هلی،

ب دبهجساى ث عقد خاػ كسالدي يغ، ایس آى ثؿز دشخ ک اکى ثسدب آهش

فابس سعبلن د ؾبخش ؾد اغز، سب حققز هػد ثبؾد، دع آى دب ثب ااي داب اچ س

ابى ثاسا ااد، وا غا ي دازد. آچ دبهجساى اش دش ثؿز ػػوب ثاسا ثادیبى آزد

ش آى ثس خاد ثسدل سب عاام ثا غز سکع ث هصاى عقل خسد خد ا ثساگ شي سسغبدى ا

یاب آى غجت ث يبعز حق ز آزد اش یب دسص کد خاـ ثاس اغاساز حقابق آى آ

غاز دش حققى ن ثؽ اش کى ػز آى عقثز اثدى خرالى غسهدى عادم هشابى ا »بثد:

کا اعشقابد چابى –اب و اش خداى ثفشبدى اغز ث و ػ ایس ثؿز دش حققاى هعى

االى، هاظال ػبگبى ثد هعول اش هاد ػػاوبى هسکات اش اؾابى -ثؿشسى اش ال اغالم اغز

سسل هص ي ثا اابز اؾاؼبز حاز قكاز آة اداش ثؿز، ثبغى ثغشبى ثب نهبى سچ ثى

ؾاوبزد هاظال اش ايعو اؾاسث کا اؿابى ثسهاى بى یبیى ؾس اگجي ؾساة دگس عوز

داس آساؽ هابزاى کطدهابى غاوبک سسل اثدا دائوب دش ، هغبکى ثب يل عسل عوق سچ عظن

اد غس کاسد یساى ثاس اد ث آسؽ سبنش ک یفش شد شؼسب چبى قبظ ک دداى ؽ ه ثى

آى چى کى ثصزگ دشخبى زا چى دز آسؽ اداشد ث آى عراة کد، اچ ناس جادى هابى

Page 10: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

53/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

ساس اغاز سچ عظن الػبنلي ي حبلز دش دز اغفلالعبل دب آخسر! ثلک حبلز ثؿز دز اعلى

زغد دغوجساى ک اش ثؿز دش ث اي اقابف ػػاوبى خجاس کع دز آى وى ن نکس چ

بى ا اد، و غ ي داد آیب ود ااد غز ثسحػت هقبدس عقل ک اش ثساى سسغت سست یفشا

هل کد اش هعكز ثذسصد خاـ، ثاس اغاساز حقابق آى اقاف سب عام ث آى غجت ث يبعز

(.47-48: 1363(ل )وبى، 47: 1374 ، )يغى« ثبؾد

ساى دزبنز ک اعشقبد ث ػن هبد اعشقبد ث ثؿز، اش اهاز اواب ث آچ یفش ؾد، ه سػ ثب

عسثا شي قس آبر زابر هعشقدار اثاي ؿب اغالم اوبى هػلوبى اغز. دگس آک ثسدب ه

داش، ػن اش ػد ه ل هػاد اغاز. کود الؾد دز ب ثبى ؾبیسداى ا آهش

وچي ثسدب ظبس آبر زابر، ػن ثؿز، ػد ه لق دازادل اهاب ازل هشعلقابر آاب

ازل ػن ثؿز ث عوال ثاد اغاز دز عابلن اقاع، اػاصاء هب آثبداى ػزل ثلک آثبدا

هساست ػن ثؿز، قزر اعوبل اػب خلقبر دزبر اغز. دز ااي ثابز )ز(اهبم خوا

عبلن ػن ثؿز یسچ ه ل ػشد، سعوس داز ػز هاد ػن سابثع اعوابل اال آى »ید:

)احػابئ، .اغاز االػابى ي ثؿز غبد اغز هاد سعوس آى اعوبل ثىاغز. دز زاز اغز ک شه

(.362: 1378)خو، (« 9/309: 1410ل هجبزکفز، 4/8: 1405

شاد آهلا، )حػاي « ثؿز، ثبيي اػابى اغاز ػن»شاد آهل، دزاقع ث قل عاله حػي

: 1375(ل )وابى، 700: 1365)وابى، «ثاسد دشخى، دش زا ثاب خاد هاى » (ل ثبثساي368: 1366

وبى قز ،ثبلؼول، قزر ثؿز ػن ػػوبى»ید: ه )ز(. دز اي هع اهبم خو(581

چبچا دز آابر لآدم اغز ک دز آى عبلن ثا آاب زػا کاد ثى اعوبل انعبل حػ غ ئ

)الکاف، «بن اسا ب عو لا ح ػدا ه» بلى:سع ؾسف ص ث آى اؾبز سل ؾد، هظل قل خداى

: 1416ل نام کبؾاب، 50ـ: 1404)الؼعف، «سسد ئلکن أعوبلکن ئوب »: ـ قل ل (49آ

آدم ثا د ؿائ داز هػاشقلى ثبؾاد کا ثاى ، ساد ثد ک عبلن ثؿز ػن( 238، ـ1ع

عولا خلقا ثا غاى آاب هػابنسر بى هلکسى حسکبر ازادا حسکبر ػس غ

-363: 1378)خوا، « یسچ سک اش آب حظظؿبى اش قاز اعوابل خدؾابى ثبؾاد لکد هى

قازر دبغاز اش آى حاض کا ػان، »ااد: ث وي غجت اغز ک حکوبى الى یفش(. 362

(.401: 1366هل، شاد آ )حػي« دبغز حبقل دز فع اغز

Page 11: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 54

هکاى زظخـ 3

، هکبى دش اغاز. ػبگاب دش دز کود الب اغاله هبلت ب هبى آهش اش اخشالف

خدااد دش اغاز بم بدظ هظال ، هبثق ثب ثبزب بى قدن، شس شهي اغزل کود ال

الجشا کػاب هظال عجادالسشا (. 381-382: 1385 دکػاي کاد، ک دز اعوب شهي قاساز دازد )

اغز ثسا هظبل غؼي دز شاس دش دز يجقبر شهيکبؾب کبؾف غجصاز ص هعشقدد ک

(.327: 1369(ل )کبؾف، 316: 1380)کبؾب، فشن اغز شهي

عسث، هکبى دش دز ظاس اي عابلن ػازل ثلکا داخال دز سعبلن اغاله ثسدب ثبز اثي

عسث، هکبى ثؿاز دش ثا غاجت ب آغوبى شهي نسایس آبغز. دز هکشت اثي حؼبة

غسهبد ثدى آى، هحػظ اش ظاس اي عبلن ػزل اهب ؾخ اکجس دز ، هکابى آى نشحبر هکا

کبى ه»داد: سسي ق آغوبى ه زا هبى آغوبى شهي اش اشب ید نلک غشبزیبى طبثز سب دبي

ثؿز دش دز ظاس اي عبلن ػزل چى هػادار ااي عابلن ثاب حااظ ظابس ادزاک

ػد ػز بز اش ػول هػدار هحػظ ثا د ا هحػظ ،اعشجبز ح ػد ث ؾد ه

حاظ ظبس ػشدل شسا هساست ثؿز دز عالن هع، اعن اش زحب هظابل ثسشخا قاساز

حققز ثؿز دش دز داخل حؼت غوبار ازل قساز دازد دز اي عبلن هظبسى دازد.

دازد اخجبزى ک دز سعي هحل اش ثساى ثؿز دش ذکس ؾد اغز، هحول ثس هساست ػاز

ب ک آغوبى ی ثس آى ب شهي، ثداى! ػن نسایس آغوبى»(ل 769: 1370)آؾشب، « ػن اغز

داع ثا .آى د ث ن دغش ثددع (ل30)االجبء: «سقبب زشبک» چى لثبؾد ه ،دا ي ثسآى شه

هحادد »(ل 440: 3ساب، ع عسث، ث اثي« )ثبشیؿشد ،دغشگ اغز ن قفز خدؾبى ک زسق ث

غاشبزیبى اش هقع اس )یاد( نلاک -ؾدى اش حػبة دخل ثؿشبى ث ثؿز دع اش نبز -ػن

(.299: 1وبى، ع) «ثبؾد ه سسي يجقبر دبيالػبنلي ب اغفلطبثز سب

دش .بى زم قدن البم یسنش اغاز ب اغزثؽ اش س چص اش يس دش ، داش دز

سب اقبهشگب ازا دع اش هسگ ثدل ع س زح داع اش دبابى دزاى شادیب دز بى قدن

ؾد. زػذبز ه ث آؼبشه بهداد ػبگاب آى زا ببى ػبى داع اش هاسگ زا ابد ظ ها

ػاب آى اهب ثعادب لداػشد غ اقبظ یػشسد ه سسي ق شهي، دز آى دزدغز ػز دز

ل ثبز آبى، ثسخ قبو شهي ث اي دش شسشها زا داؾاز دززا دز اعوب شهي سكز کسدد.

Page 12: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

55/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

ب ث دزى ب ػ ب عوق، ثسخ غبزب خبـ ػب ک آة چؿو ؾکبفهبد ببػ

آى شهبى هعشقد ثدد ک داب هػا دز(. 142-143: 1، ع1964، ؾسد نبکع) زنز نسه شهي

غسشهي خؿک ل ؾد اغز نسایسنشث بم اقبظ دبز طبثز اغز اش ايساف ثب زد ثػبز

ا هػاد شاد اچ ،ي غسشهي سبزک غگال ا دز لآى يسف آى قساز دازد م دش دز ؾ

سب یبابى انؿبد ى و آز ث شسا خزؾد اش آى ثػبز دز اغز کدلساد شدی و

هاي د. ثعدب هحل اي دش زا دز شس شا ب یزغشبى ب غب علف دزخشبى ثد کبع ص آى

یؾا کبزاب شهاي داػاشد اب ثابزک دز ب سگ زا هغبز آىقساز دادد زا زد ث

(.152: 1، ع1386آلگس، )

شکل زظخـ 4

داش دز هػئل دش ، کؿدى قؿ دش ث ؾکل دااس کود الاش اؾشساکبر عسنبى اغاله

أظ شهي، ق دببى يجقبر دش اغز آخاسي يجقا، اغز. ثب اي سفبر ک دز دش داش، ز

ع يجق ن، دز هسکص شهي قساز دازدل اهب دز سعبلن اغاله، هسکص شهي، ق آغبش ػشي يجق

ا عسث دزثبز ؾ ؾکل داس اثي نشحبر هکاش يجقبر دش اغز. دز ثبة عسنبى اغاله دز

،ػػن»هد اغز: ی آ غجت ػد آى، اي ،دارسد چى نسایس خأل ؾد، ػشي چص ک ها

دبي ثابال - سوبم قز عبلن ،ب ؾد دز آى داس نلک بهد ه ،ا اغز آى داس ؾکل داس

« ظابس یؿاز -یاس ػاز یس اغز آچ کا هکابى لف هشساکوؽ آچ اش آک هکبى

(.647، 435، 433: 2، ع319(ل ص )ز.ک: وبى، 419: 3سب، ع ث عسث، اثي)

قػوز ال ااي دد. ا ثصزگ ز ه ص آغبش غفس، ع دش دز دزى حفس کود الدز

ازسجبو ؾد. اي آى قػوش اش غفس اغز ک ث دش ه دودغفس دز شس شهي، ع دز ظلوبر

ل درسد خبک دببى ه کس هسکص ؾد ث ق ؾس هشهي دغششسا دش داش اش شس دازدل

کاد. ااي خد زا اداز ه ثصزگهکبى دازد قلوس ،نسهبسا دبز زغ ،ؾبىک دز آؼب ع

ع وا اغزل غسهب ک ػل سسظ نعف شؾش ظلوز دش ، خب ثصزگ، حفس

(.40 :1، ع1386 ،)آلگس یسدد اسهي ثبشه ثآد ک اش ػبت اسهي ه آطبز ؾس

قشة ذیالی جغطافیایی تطای زظخ زض تاض زات 1ـ4

دش داش ث ؾکل ه سو عظو اغز کا قبعاد آى دز ػبات هحاى شهاي زأظ آى، »

Page 13: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 56

آى دزغز دز ق هسکص کس قساز دازد اي ه سو، ؾبهل يجق اغز ک اا یبکبزاى دز

(.75 :)وبى «سس اغز ثسد س يجق، اش يجق قجل کچک ث غس ه

کا اش هػاس دچابدچ ثا هؿابد داد ؾس هدز هسکص شهي زا حلق يجق ب داش دشخ

یبکبزا ثاب ط ؾد ه ػن ثبال بهد يجق، اي يجق ػز دغ اش آب زنش اغز. سک

ط سعوادبنشگبى هؿاسکبى دزغاشکبز اغاز کا دز آى ، چبک حلق ػز اغزلسس ى غجکیبب

وبى ػو اغز ک هػ دز صل خد ث دش ، دز نبقل هسگ ثس قالت . اي عراث ػد دازد

دؼن ػان ثابال يجقبر دم، غم، چبزم کسد. هعظ زاغبکبى آى زغشبخصؼ ث آؼب زنز

ثاب . ػن ثبال اغززشاى هػسنبى غهت خػػبى دسغشبى ؾکن زابى ؾر ساسسست ث ص ث

ل بم اي زدخبؾد ػدا ه ادش دگس چبز اش ؾد ا سؿکلا اش ػن دب زدخب داس ثا

اط یبکابزا ثاب بزل اؼا ب اي هقا اغا . آسؽ ک اش عراةاغزاغشکع ،اش دش ب

یاساى خبئابى ثاب حل هشؼبشاى یصازاى ثدعز سسست چبک دز يجقبر آى ث لیببى غگي اغز

(.553: 1999 یساص، که) ؾد ب عراة ه اا ؾکؼ

Page 14: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

57/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

عطتی قشة زظخ اعیاى هطاتة زیا آذطت زض تاض اتي 2ـ4

عسث، اثي) «ب آى اغز زر ػن دزب هبشل دزکبر یدال اش آى ػول: ق» ، ساب ثا

(.426: 3ع

ساى دزبناز. ػان، ػاشي يجقا اش سفبر دز يجقبر آغبشي د ؾکل زا ه ثب کو دقز

کود اليجقبر دش اغاله، دز هسکص شهي قساز یسنش اغزل اهب دز ؾکل ثبال اش ان، ، يجقا

ع آخسي يجق، دز هسکاص شهاي اغاز. دز ؾاکل ؾاد اش دش دز اب ازائا نشحابر هکا

اثي عسثا کا خاد اثاي ا اش آى اغاز عسث، ػبگب آى دز هسکص شهي اغازل ؾاکل شاس وا

اش آى ػول قزر شهي هحؿس آچ اش اعبى هساست »دد: ی سن ه اؼ اي دزثبز

ب نسؾشگبى زا نسایسنش اغز هحل چسایاب ثؿاز ؼ نكل قهب حبهالى عسؼ قفعس

ک داؽ ی ا ک هبثي غ نلک هککت ثؿز ال ک غسا هقبم اغزل وبى خب غفس

Page 15: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 58

اش اعساف اغز دؿشس هحل کؿشبز هسگ س د ن غ هککت اغز اص ػان سحاز

(.438، 425: 3سب، ع عسث، ث اثي) «ص عبلن اغزهککت سب ق هسک

تاضیکی اجطام آسوای 3ـ4

یفش اغز ث جد ز یسهب خزؾد هب غشبزیبى ن دز دش داش ان دز ػان

خزؾد اش دش دز اغز چ ز زا ث آى کود ال عسنبى اغاله اؾبز ؾد اغز. دز

داش سچ ث هسکص شهاي ثبد. دز غس غفس داش ث يجقبر دش ، ؿبى داد ؾد اغز ک سب و

ثاب اي ؿاب آى اغاز کا بثد ؼب زا غسدسس هآ ؾد، هسس سس دش صدک ب دز حلق

ید: داش دز اي ثبز هخاد ؾد. ز نس اصد کوشس کوشس ،ىآ رثؿشسؾدى یب ؾد

(.110: 1، ع1386 ،)آلگس «دزخؿد آؼب، دز نهب ک چ اخشس دز آى و»

ااد کا دز ثبزب اغاله ص دز دش ، غشبزیبى خزؾد هاب، وگا اػساها سبزاک

اي سبزک اش حؼبث ؿبى دازد ک دز ثساثاس دادیبى دشخابى ثد. ددیبى ػوبى آب زا و

ؾد. یسد هبع دزبنز ز اي اػسام ه هقساز

سوبم غشبزیبى دز ػن، اػساه سبزک خلقش ثصزگ دازاد »ید: عسث دز اي ثبز ه اثي

Page 16: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

59/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

لکاد اغاز خزؾد ػن يل لک دز ػن دغش يل غسة دازد وي يز خزؾد هب

نسقا -قزر کػف اغز دز صد هب ،)ػن( قزسؿبى دع ذار غشبزیبى دز آؼب !ل سبثبى ػز

شاسا کػاف آاب اچ لػص آک هصاى آى حسکبر دز آى غسا، خالف هصاى اهسشؾبى اغز -کد و

اا دز آاب یاسدؼ - دز ددیبى هب - دز ذار آبغز ،چى آى کػف لکد قز اؼال ددا و

زا ز ددیبى، غاشبزیبى اي اش .ؾد سوبم ااز حبل ه ،بى ادزاکسدد ثي ددیی کسد هشساکن ه

(.229: 1سب، ع عسث، ث اثي« )ثد نسدبؾد دازا اػساه سبزک ه

اتاب طثقات زضکات زظخـ 5

اب سعداد يجقبر دش اغاز. دز آهاش کود الهبى سعبلن اغاله ب اش دگس اخشالف

اص اش آى ابد « ثابة »اب « دز»ه ثسا دش فز يجق دز ظس یسنش ؾد اغز کا ثاب اض اغال

، يجق ثبى ؾد اغز ک ث وسا يجق هقدهبس، دزهؼو د يجقا کود الؾدل اهب دز ه

ؾد. ه

زض هیاى فت زضیـا زاهـي تـ ذشـ کـ

زض هیاى فـت زظخ عئـط تـ سـطز کـ

(825: 1384)هلی،

فت تسـتاى کـطز تـط زسـتاش پـطیین

فــت ظــساى اظ تــطای زشــواش پطظحیــط

(83: 1363)عطا ی،

اش اض ثبة )دز( ثسا ػن اغشفبد ؾد اغزل عا یفشا ؾاد اغاز ػان قسآى کسندز

ثسا آى فاز دز (ل24)الحؼس:« قػمه ه ن ػصء ل کل ثبة أثاة ب غجعل»فز ثبة )دز( دازد:

عبزنابى اغااله ثا ااي فاز دز اؾابز ث ؿ هعي اش آبى ]ازد ؾاد(. ،اغز اش س دز

ى ثا فاع اد دز اؾبز ث اغساز ػس سجق آ اد یب ثب دد سأل ث آى گسػش داؾش

اد: اػبى یفش

زض ض ذلـــق ذـــب ســـیطت ظشـــت

فـــت زظخ تـــیی شـــت تشـــت

(374: 1383)سایی، ــا فــــت زض زظخ ــس زض تــــي تــ ــ

ــاذت فسشـــــاى زض زضتـــــس ســـ

(153: 1362)واى،

Page 17: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 60

ــت ــ اس ــطی فت ــسز س ــط ع ــط ــ ظی ت

زضــای زظخ یــع فــت اســت اظ آى

(92: 1368)شثستطی،

ــط ــیی ای پسـ ــج اض ت ـ ــضت فـ صـ

ام تا ک تا فسـن فـطز فـت زظخ هاـس

ئـــة زظخ ترـــاى تـــا فـــت زض

(33: 1373)هلی

چم واس فج شم اظ شت جت تطتـطم

(806: 1384)عطاض یشاتضی،

اي يجقبر اثاة، دز ؾکل داس دز ياز کبهال هؿا ف اغاز. ا دز قفحبر دؿاي ثا

، ثا دز ثابة ثاس ااي فاز اناصى عسث اثيالجش لدش اؾبز ؾد اغز بص ث دز نشحبر هک

اس دز ث ؿا اش عبلوابى خداد ثسا ػن فز دز آنسد ثسا »: کد ؿشو ص اؾبز ه

(ػان ثاسا آى ) دا هفش ثبشواز ، اي دزب فشگب ا اش عراة قػوز ؾد اغز دبز

-از حاق ؤؾد آى ثبة حؼبة اش ز ثػش قفل اغز ثبش ووؿ ػز ک صدز ؿشو

عسث، اثي) «قساز دازدفشگب ب نسؾشگبى آغوبى ا اشاغز ثس دز س ثبث، نسؾش -سعبل ساب، ثا

اد: (. عبزنبى دگس ص ث اک دش دسد حؼبة ز اغز اؾبزر کسد229: 1ع

ــت زض زظخ ــطز ا فـــ ــس زض پـــ ـــ

ــطز ــیي کــ ــاى چــ ــا اى اهشــ عــ

(397: 1383)سایی، ــط زظخ اظ آـــ آتشـــی ــس ظ عئـ اـ

ح ــاب ــض جــاىعــس لطــا جــاى

(777: 1384)هلی،

اثي دز ثبز ا دز ثؿاز اص عسث، ػن قد دزک دازد دز ثساثس اس دزک اش دش ، دزػا

ثا ااي (. 48: 4(ل )وابى، ع 447: 2(ل )وبى، ع319، 309: 1سب، ع ث عسث، اثي)سكز ؾد اغز.

ا دز ثؿز ثسا ا سعي خاد ؾاد زار ال دبجد ثبؾد، دزػسسست ک ایس اػبى ث دغش

ثداى! خداد دز ػان »دز ثساثس زگسدا اش آى عول، دزک ث دزکبر دش انبن خاد ؾد:

ثؿاز قاساز داد اغاز ساک اش آى دزکابر (هساسات ) دز هقبثال دزع (یدال) قد دزک ک

ه كـ یس ه ا اش غهات الا کا ثاس آابى ز ثبؾاد ؾاد، دزد زاغ اؿابى ازد ها

کا خدااد، هاب سا زا -ثاداى »ید: (. ا وچي ه302، 300: 1وبى، ع« )ه كق اغز

ا ػز، ثبؾد، چ دزػ ب دش ه سنق عب دبد! دزػبر ثؿز ثس ؾوبز دزکبر یدال

Page 18: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

61/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

بؾدل اي ثداى ػز اغز ک اػبى دز اهاس ا، هگس آک دز هقبثلؽ دزک یدال اش دش ث

کاد، زا دز کد ب ! ایس عول ثداى نسهبى ه خبل اش آى ػز ک ب ث اهس نسهبى عول ه

ثبؾد دز هاش اي دزػا ه كاـ ثا ااي خكـ ه ثؿز دزػ هع ثسا آى عول ث

ا اش آى دزػا دز عول خبـ، قش اػبى آى زا سسک کسد، دزک دز دش اغز ک ایس غگسص

(.679: 2وبى، ع) «ثؿز، نسانشد، هػشقوب دز اي دزک، دز دش خاد انشبد

اب اهاس ا الا هعسنا لفاز ب اػبى ه ب خبقب ص دزکبر ػن زا سوظل خبز

کد: ه

چــ آتــش چــ ذیاــت اظ ضی صــفات

ذــاوي ضــس اظ آتــش زظخت یــات

ــطهي ــی ذ ــش ظهی ــیل اظ آت ــ ش ی

یـــ شضخ ذیاـــت جـــای زضکـــات

(705: 1368)ذا ای،

غز اغز ک ثبيؽ دز آى قزر دزػبر ثؿز دزکبر دش اغز اعساف، داز »

«زحوز اغز ثسى آى اش زثسؽ، عاراة زقابق ابشل قابعد )نسدآاد ثبالزاد(

(.680: 2سب، ع ث عسث، )اثي

Page 19: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 62

ذثــط اظ زضکــات جحــین تــاذثط تــی

ــتوی ــطذت تشس ــین س ــات ی زض عطف

(1302: 2، ج1381)فیض کاشای،

امجـت افکـس چى سفا ذـیش ضا تـی

ــقط ــات سـ ــاى زض زضکـ ــات جـ اظ غطفـ

(31: 1347)اتا اصفای،

)ظ(خبة ث نبيو شسا)ـ( هجد دز حدظ اش زغل خدا یاد: دزثابز دزکابر دش ها

فشبد اصاز اد دش ، ثداک: دز س دزى اش آى دزبى دش ، عى دز س دزکى اش آى دزکبر»

غزل دز س ادى، فشبد صاز ؾبزغشبىل دز س ؾبزغشبى، فشبد صاز غساىل دز س غساى، فشابد ا

صاز خبل دز س خب ظاى، فشبد صاز قد ل دز س قدقى، فشبد صاز ی عاراة! نبيوا

ل! ل واي دخال ! ال الل»یفز: ؼ ؾد. چى ث ؼ ثبشآهد، وى چى اي ثؿد، ثفشبد ثى

(.331: 5، ع1371)هجد، (« 275-276: 1414)غد اثي يبظ، « البز

برا ایاس ثا دزک کل شاد آهل دز سأل، حاظ دؼگبا ظابس خابل ان زا حػي

هدازک غجع ک حاظ خوػا »ید: کد ه ؼبهد، اثاة غجع ػن هعسن ههؼسدار

ک دز سحز سكسف عقل ث غى دبز هسغاالر ؾدل چبى هى اد، اثاة غجع ػن نخبل

« یسداد اغوبى حػى علبى ػوابل ػاالل هلاق زى آزاد، اثااة طوبا ثؿاز هاى

(.333: 1366شاد آهل، )حػي

ى دز سیاب هادازک آدها »یاد: اغز ک ه ؾس هظىاي غ ي اش هال بد غجصازى دز

ادزاک آبر الل قسف ؿد ادزاک ػصئبر ث ػز ل کلبر هؼسدار جبؾد، چى اثااة

ک سیب هدازک غجع دز ادزاک آبر اللا قاسف ؾاد ثا سوکاي ؾدل چبى هى غجع ػن

« زغد عقل ن ک ثبة ؿشن اغاز ثبلفعال ؾاد، چاى اثااة طوبا ؿاز ثؿاز ؾاد

(.425: 1، ع1374 )غجصاز،

دز اؾبز ث اثااة ػاز ابز، داغ آغبش اؼبمالدي يغى ص دز نكل چبزدن خاػ كس

حع ظبس حاى وسا ثب ق ن خبل زا ایس هع عبقل جبؾد، اثاة فشگب ػان ؾاوبزد ها

(.57-58: 1374)يغ، کد ایس هع ثبؾد، وسا ثب عبقل، ؿز دز ثؿز هعسن ه

جز زضی تست زض جن 1ـ5

عسث، دز ؿشن اغزل دز دز ػن کا سعبلن اثي کود السػ دز اش دگس کبر ػبلت

Page 20: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

63/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

ا ک چ کاع اهب دز ثػش»عسث هعشقد اغز: ؾد ثس دشخبى ثػش اغز. اثي ث ثؿز ثبش ه

ث غجت اقسازؼ ث ػاد لؽ زحوز اغزدز دزک ثداى ازد و ؾد، دز داز ثؿز اغز

اش ، ثسى آى اغز عجدشؽ ث دسزدیبزؼ« زة»خدا ک ثبؾاد آى زثاسؽ عاراة ها

اب هبشل دزکبر یدالاهب ب هػلى اغزل آسؿ ک ثس دل(. 7: وص)ال« سل ع على الأنئ د الش »

ی ا آى بؽ دزچ ا کوا دازد ا لکاد غز ک دزثبز ثؿز ثبى داؾاشن، نسقا وا

(. ؾبد اؾبز ث اي دز ثػش اغز ک حبنظ ید:440 :3سب، ع عسث، ث اثي) «انص

ــثحی ــساى ص ــفای زد ض ــ ص ــاى ت ظزگ

ــایس ــا تگش ــاش زع ــ هفت ــت ت ــج زض تس ت

(330: 1385)حافظ

ص شهب کود الشي غسد ال دز ه کاد اش ا ک داش خاد زا سػالن ازاد سضال ها

خاد زاوبؽ ثبؾد ا زا ثب خد وسا کد سب دزاش داسظ هقادظ زا ثجاد. دز اثشادا ه

زد، دز اغز ک ثب خ غب، ػوالس اش شثبى دش ثس آى ؾش ؾاد اغاز. ااي دز سػا

ب دؽ اؾبز ؾد، داشا اش واي ک دز ث ؽ ی کد. وبى ضل داش زا ث خد ػلت هس

اي غا بى زا ثاب خا »غسد، شهبى آنسؽ دش زا ث دؽ اش آنسؽ اػبى ػجز داد اغز:

سس، ثبال دز ؾش ددم. یفشن: اغشبد، دزک هفم آب هسا غ ز دؾاز اغز ا چى کػا

اؼب ثبد سی ثدیوب زا کابز یراؾاز ثاب »ک ث ک ادؿ هي د ثسد ثبؾد، دبغ ن داد:

زشا زا کا عواز ان ک وچبى ک یفشن، سس سی شث دا یفز. اکى ث ػب زغد

ث غ زغ اثاد ؾد. اش هي اد، دز آى خا دد. اش هي داخل ؾس آالم ه خد زا اش کف داد

یرازد. عدالز، قبع اال هسا ث غابخشن ثساگ از. یؿشگبى ه زد. اش هي دب ث ػسی ین ه

ام قدزر ال ثد عقل کل عؿق ػشي. دؽ اش هي، چ چص آنسد ؿد ثد کا آزد ددد

«اش اس اهاد ثؿاد ؾد، دغاز ػبد جبؾد هي خد عوس ػبداى دازم. ؾوب ک ازد ه

(.19 :1، ع1386 ،)آلگس

1ؾاد: چد کش هن اش اي ػوالر دزبنشا ها ( دش ، سؼلا 2ثادى زاغ دش ل ( اثاد

( باهد هلق.4ثدى دش ل ( ػبداى3عدالز ال اغزل

دز ؾات )ـ(ثب هؿادار دابهجس کود الدازثدى دز دش ، کش هؿبث دگس هبى ؾش

ثا ػاجز )ـ(هعساع اغز. یفش ؾد اغز ػجسئل دز ؾات هعاساع، داع اش ػلات سػا دابهجس

Page 21: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 64

ثس دزب دش ، ا زا ث خادى آب سسغت کسد. اي ػوالر عاهل زغادى ؾد ػوالر ؾش

کد ک ثس اي ههوى اغز: ب کوبالس زا ثبى ه ث ث ؿؽ

کاسدى جدى دز زش قبهز، دؾابدى غاساة ؿ یسغثس ز دز ال، عبهل ثس س

دادى ثسگبى سؿگبى یسغگبى دز دب هعسن ؾد اغز. يعبم

ثس ز دز دم، غعبدسود حفظ اش حادص، شؼ اهداز ث خادا ساسظ اش ا هعسنا

غسز ثبى ؾد اغز. ؾد دز هقبثل، اهداز ث غسخدا سسظ اش آى، ؿب بثد

اد. ث ؾوبز آهدخداد ؾد ، انساد لعزغشوگساى ث الى دزغگبى ،غم ثبةدز

ابز کدالػالم علنخبداى ػلل دبهجس آى کع ک ث اغالم م، ؾش اغز:چبز ثبةدز

.کد هز ا زا ذلل خا دخدابز دد، غشوکبز زا دز غشن ا ثس دگساى

دز ثساثس اوبى دز اش دس ا ظ دزثبز دسص اش ،دؼن ثبةدز ازشؼ یفشابز ثا

غ ي یفش ؾد اغز.ظبلن بزنبد ث ثػبزغ بى

ب کا دز زا کػات هعابؼ غاعبدر هي ثس اػبىید: اش شثبى ػن ه ،ؾؿن ثبةدز

حسام ػشن. کد، هخس احػبى افب کوک ث اهزکؾد ه آثس خد

ث هحبغج غسشؽ خد قجل اش حػبة غسشؽ خدا بد خدااد داؽ فشن ثس ز دز

(.145: 8، ع1403)هؼلػ، اش حهز دز هحکو ال سسغت ؾد اغزش، اش سا ا ؾبعس، ث بم وابى خادا کا سااؼ ؿابخ » هي ثد یفشن: »ید: داش ه

اکاى سقبنب دازم ک ثسا ؼبر هي اش اي زغ اش زؼا کا ثادسس اش آى، هاسا ثاداؼب کا ان

قفؽ زا کسد زاوب آل چبچ دزاش دسظ هقدظ زا ثجان آاب زا کا چاي اغاس

(.91 :1، ع1386 ،)آلگس« زؼؿبى خاد ثگسم

هشا، ظ هقدظ، کلدداز ثؿز اغز )کشبة هقدظ، اؼال دز آي کبسلک عقد دازد دس

، دز ثاسا ثؿاز دز کود ال(ل اهب داش دز 429-445: 1987، ثساي هک(ل )19 18، 16ثبة

ظس گسنش اغزل ثبثساي، ثبد اي دزاش زا دز زد ثاسش داػاز کا نسؾاش گجابى ثاسا

ثب ن ه بلف ػزل شسا دز زد ثاسش ، دزحققاز، کلدب دسظ دز آؼبغز. اي د ظس

ؾد. دز اغز ک ث ثؿز ثبش ه

آد ک اػبى ثا ی هعشقد اغز اي فز دز، اش شهب ث ػد ه عسث دز ثبز سأل اثي

Page 22: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

65/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

ابدا ثدی خد ث خدا دسزدیبزؼ اقساز کسد ثبؾد. دز اي قزر، فز دز هاسگ

هل کس کز یگ ا ع هساست سقبثل قفبر غجع الا )حابر، علان، سا ثب

ؾاوبز اعهاب سکلاف ثسدبا ، دزاب آى ؾاد قدزر، ازاد، غوع، ثكس، کالم( ا ثس ا ثبش ه

ه اقلات ثاس شاسا دز ل فز اغاز )دؿب، کفي، د شا د ؾػز دب(، ظبس اش اس ؾاد

ث خدا دسزدیابزؼ ثادی خادؼ ک لحظآى ع اش -شد س ا ه ک خداد ثس گبه

(.440: 3سب، ع عسث، ث )اثي ثبش کسد اغزدگس دز قلت زا – اقساز کسد اغز

فز. اس قافشى ثا دش اهبر قفبر هرهم فز اغز دزکبر»دز ثبز سأل عسنب

(.17: 1899)اثالس ، « خداد آى قفز دز آى دزک هأى دازد اى سعلق دازد دزک

، اي دزکبر زا شؼ فز قف اش قفبر سقبثل اقبف الا دز ؾس یلؿي زاشالؼ دز

قافبر غاجع ذاسا الا فاؾبزر ثا قاب ،یب دش دزکبر فز»ید: داد ه اػبى ه

)یگا( خسظ )کز( قون )کس( عو کساز هرکز ثبؾد ک هر ػل عؼص

اغز.

اذـــاد تـــست تفـــت زظخ چیســـت

ــت ــت چیس ــت ج ــزت تش ــاد ذ اعو

ســت احشــط تــ تــط صــضت اعوــاد تــ

ـ ،تـس طچ تیی یـ سـت ااحـاد ت

ــا ــاد اصـ ــة اذـ ــط ،جولـ ای پسـ

ــض ــل زض صـ ــطز هو ـ ــاى گـ ــط ظهـ ـ

گـــا ـــض ،وایـــس گـــا ـــاضت هـــی

ــا ــات ،زظخگ ــا ج ــض ا گ ــت ح س

ــل ــ گـ ــوي اللـ ــاى سـ ــا ضیحـ ـ

ــات ــ طاع ــي ا جول ــاد حس ــت اذ س

ـ ،حض غلواى سـت اجولگی اصـا ت

سـت ا لة صا ت ست ا ضش ،هط ه

ئــــط هطاضیــــس زضــــای وــــیي

ــ ــض تـ ــس زد پطـ ــي ،شـ ــطز زیـ ای هـ

ــط ــیط جــی ذو جــی آب جــی ش

ــاض ــاى ظیـ ــع ای جـ ــي اظ ی گطیـ هـ

ــط ــش گ ــت ،ظ آت ــس اس ــل ت ــضت فی ص

ــت ،ضش ضا اظ ی ــطهس اسـ ــصاب سـ عـ

ــ زظخ ــت ،هالـ ــی اسـ ــای فسـ ـ

هــــاا لــــصات ضش سســــی اســــت

ضیـــــا ضی طاعـــــت اضاز تـــــا

«جـــعا اـــسض ،گشـــت ظ ـــم حوـــین

(44-445: 1371،الی ی)

یا هعسنا قل اش خاػ عجداهلل اكبز، دزکابر دش ااي هجد ص، ث االغساز کؿفدز

Page 23: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 66

« صاعا ل لؿاى »* « کلاب ئاب لظاى »دزک ال، ػن اغزل دزک دم، لظا اغاز... »ؾد اغز:

س دزک چبزم، غاع (ل 4)الوص: « لجرى ن الحو»دزک غم، حو اغز... ل (15-16: وعبزعال)

* «هب غلککن ن غقس» …دزک دؼن، غقس اغز (ل11)الولک: « نػحقب ل أقحبة الػع س» …اغز

« ئى الفؼبز لف ػح ن» …دزک ؾؿن، ػحن اغز (ل 42-43)الودطس: « قبلا لن ک ه ي الوكلي»

( 145)الػابء: « ئى الوبن ق ي ن الدزک الأغفل ه ي البز» …دزک فشن، ب اغز (ل14)االفبز:

نأها » اش عظوى قعجى ک اي ب ػز زة العبلوي دز قاف آى هجبلغاز کاسد یفاز:

(.318: 5ع ،1371)هجد، («9-11)القبزع: « بز حبه « * » هب أدزاک هب « * »ب

، اؾبز ؾد اغز:«حو»ػص ب دش دزکبر آى، الجش ث ص ثػبز ث بم هظدز

ــاز آى ــن گطیــــ آضز یــ چــــى جــ

ــت ــن ذ ــج ج ــاى پ ــس ظ ج ــط آی ت

(877: 1373)هلی،

لظـ ا شاس آى اض اهشة چ تاشس طى

ي شس ایي اض هـي هي آب گشتن اظ حیا ساک

(675 :1384)واى،

تزظخ اســـ ســـییط ذشـــن تـــ ترـــن

یي تکش ایي زظذت ضا کایي فـد اسـت

(439 :1373)واى،

ــط ــز تشـ ــز هقئـ ــازت تـ ــى عثـ چـ

ــطزى ــا گـ ــس عثازتگـ ــقط شـ ــش سـ کـ

(420 )واى:

ــت جحـــین ــطفی فطهـــز اظ گفـ هئـ

ــ ــههي الت ــ ه ــ ت ــین ک ــطزز ظ ت ــط گ گ

(207 )واى:

تاظگـــ ضفـــت ذـــای و ـــیي

ــافلیي ــسض سـ ــفل اـ ــی زظخ اسـ سـ

(541 )واى:

اســت کــع یــ ضایــ ایــي کســی زیــس

ــ سـ ــ ــساى ایـ ــظ چـ ــطزز سـ طز گـ

(426 )واى:

« ثبة ػحن»» ید: کد ه عسث ص ثب اخشالف دز سسست بم، ث اي اغبه اؾبز ه اثي

اب اي ثبة «.ثبة ب» «ثبة حبه» « ثبة لظ» «ثبة حو» « ثبة غعس» « ثبة غقس»

بهاد ؾاد اغاز ،ک ثسا ازدؾد س آهبد ؾد عراة اش بر آچ آى غ آبث قف

Page 24: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

67/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

اؼ دزثابز ااد، هباد نسهاد سقف ؾاد ،ثداچ خداد نسهد ،ازدؾدیبى دز آى )ػن(

ب لظى» لظ: : وعابزع ال) « ػواع ناأعى « * »ىسدعا هي أدثس سال « * »صاع ل لؿى »* «کلب ئ

18-15 خااد ( سک زا دؿز کسد ز ثگسداد هبل ناسان کاسد افاب کاسد وا

قبلا لان « * »غقس ن هب غلککن»ؾد: نسهبد: ک چى ث آبى )دز ػن( یفش ه ه« غقس»دزثبز

کاب کارة « * » کب ل هع ال بئ ه اي « * » لن ک ع ن الو ػک ي» « *ک ه ي الوكلي

ع چ چص ؾوب زا ث غقس دزآزد؟ ید: هاب وابشیصاز جادن ( 42-46)الودطس: «ثم الدي

دزثبز اال . کسدن ش ػصا زا سکرت هیفشن ز ب ه ،یبى دادن ثب ب هػشود زا غرا و

( 12: وففاي ال)« هعشاد أط ان ئلب کال ث هب کرة»کد: ید ک زش ػصا زا سکرت ه« ػحن»

سقاف کاسد ،)سؼابش( ا زا ث یب غشن کد کرت آى زش وس ،ع ػص غشوگس یکبز

« طن قبل را الر کاشن ثا سکارثى « * »لكبلا الؼح ن ئن طن» سهد:نآبى غذع دزثبز .اغز

اي آى چص اغز ک سکرجؽ :یدث آبى آگب ازد ػن ؾد ل ع(16-17: وففيال)

«قاسآى غاز آهاد اغاز غاس ااب کا دز « غعس» « حو»دزثبز ،يز وي کسدد ه

(.303: 1سب، ع ث عسث، اثي)

،دش ثسش ثؿاز »کد: ی ث يجقبر هساست آى اؾبز ه داش ص اي کود الدز

هقادهبس آى(ل انابن يجقا ػان )ثا یباش: يجقبر اغز اد ک عجبزر سکدام ؾبهل د يجق

یب هقدهبس آى ثؿز شه(ل يجقبر ثسش يجق صسػ انبن ثسش )ث یب يجقبر فز

آخس غفس خد يا يجق زا اش ال سب ثغ يزکل ثبثساي داش ث لعسؼ اعل( انبن ثؿز )ث

(.40: 1، ع1386 ،)آلگس «کد ه

« سظلاز »الا هظاس لدازد ا اط اواز 10 3 عادد دز غساغس اي کشبة، د يزکل ث

کشبة ث غ ػلد سقػان ؾاد .ع حدر اغز ،هقبظ« احد»هػح ده هظس اغاز

ک ث ؿ اش آىاغز ثش سدي ؾد قزر ثدب غ س غسد ث .غسد دازد 33 ،س ػلد

غسد نبقل اغز غافس آى ػاب 33 ،یرازد سب آخس کشبة دب ث هداى ه ،هظس عؿق ،ثئبسسع

اؼبهد. ث يل هاش د زش د

عسث دز ثبة سقػن هابشل دا بدآز کالم اثي کود الثد داش اش دش دز سقػن

ثد ث سجدل غسا دب ث آسؽ دغاشي آى ثا هحادد اخس اغز. ؾخ اکجس دز اي سقػن

Page 25: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 68

.آؼب چبزه ػاد ادازد .سش آخسراد: دب ث غ هبشل »ید: کد ه ػن اؾبز ه

ثبؾد چى اغز ک بیصس آبى زا حکن دز ال اي هبشل ه چبزس هصل اش اي هبشل زا غا

داع قشا ثسع ػشد. داشدز اي اش لؾد ه داشد ،حبقل نسة ،نسة کسد چبززا دز

يز ثاسش دازا وي ثس آى ثبق اغز... . یسدد، دع احکبم چبزیب دب دز آخسر ث آسؽ ثسه

ثا غاجت هگاس ،ثبق زا دز آى حکن اغز دگس هصل غه ػد دازد ،اهب بیصس لغجل اغز

شسا قبحت دب ث حکن اقل، غسيبى اغز چى آسؽ یسدد، غاسيبى لدب ث آسؽ يبنش سجدل

ثگس ک اي .کد زا دز حکن دس ه ،بقحبکن آى ؾد ث ال ،عصل یؿش ثسع هصاى

(.433: 3سب، ع ث عسث، اثي« )اگص اغز! چ ؾگفز

دش داشا اثاة دزکابر، ثد کل يجقظس اش ثبثساي ؾاج ثا دش عسنابى اغااله

فاز ،ػاب ا يجقا دش هػلوببى ثا هبد آک ب ادک ص ػد دازدل الجش سفبر اغزل

. دزکبر آى دز سقػوبر ال آى یبیى اغز يجق دازد

جگ ستیع زظذیاىـ 6

ثبزب دز يجقبر ه شلف، ث ػگ غشص دشخبى ثب کدگس اؾبز ؾد اغز: کود الدز

ثا اداش ثدل چبک ؾدى آب هسا گبم زدم ب غشاى يي ب بل ب دث و ػب آ»

آلاد، نسبداب شا، غا بى زاغ ب دؿز ب عؼت غست، کفسی یس اداخز شثبى

ب وسا ثدل غغب ث دب کسد ثد ک خزدى دغز خؿن، قداب ثلد خف ک ثب قدا ثسن

ظلوز ػبداى اي نهب، وچى ؾ ک دغش ؼ یسدثابد ؾاد ثبؾاد، دغاش ثا دز خاد

(.111 :1، ع1386 ،)آلگس «سخدچ ه

زگ ،ؾدى اي غ بى غگدال ث ،ازا خػش ثس هبا» ، اش ناسو ثان زاگ ؾادد ثا

کفسیبى ث نسبد دسداخشد خداد دداى ثس ن غبئدد. هکابى الدي خد ثؿاس

(.117وبى: )« اقل ػت ف خؽ زا ث بغصا یسنشد شهبى

ؾادل شاسا زغد، نهب کػس اش نسبد اش بل دث آکد ه قش ک ابى دز ثساثس آاز ه»

(.137)وبى: «یسد ػول اي ازا ، قدزر ال زا ث ثبد کفسی ه

ادک دع اش اي یفشگ، چبى زنشبز اش ػبت دشخبى لؼصاز ثب ددم ک اش خادا »

Page 26: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

69/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

« نلذا ازػشا زا ثگساد! « شداد: یصازم. و نسبد ه دازم غذبظ ه اش اي ثبثز دبظ ه زا

(.189)وبى: «یصد ز سدخ اي نلزاػ، اش نسو خؿن، خؿشي زا ث دداى ه

دز هشى د آطبز عبزنبى قن اغاله ص ثػبز ث ػگ غشص دشخابى ثاب کادگس،

آلد اؿبى، اؾبز سأکد یصازؼ ؾد اغز. سی آب نسبدب خؿنکف

ی ب خد ػگ غشص دشخبى ثب کدگس زا دد اغز آب زا اي عسث دز هکبؾف اثي

آى –خاغشن ک کبز ػان زا اش خداد»دد: یصازؼ ه ثاسان هشوظال -کا خاد خااد یا

ئى ذل اک لحاق » غشص آبى دز آؼب ثسان هشوظل یؿز آى ثبى ال اغاز کا: لرا حبلز لیسداد

قابلا ان » نسهاد: ]غشص( دشخبى اغز اي دزغز هبقؿ (ل64)الكبد: « البز أل س بقن

دز آؼب ثب ان غاشص هبقؿا (ل 96ا97)الؿعساء: « سبلل ئى کب لف نلبل هجي« * » ن ب شك وى

(.298: 1سب، ع ث عسث، اثي« )دز یوسا آؾکبز ثدن ب کد ید: غید ث خدا ک هحقق

اش آى ػاز کا ػان - اب( ػوابى زا ز هکبؾف ثد ک دزکبر )یادال ؤدز اي ز»

ک خداد ازاد داؾاز هاسا زا الجش آى هقداز .مهؿبد کسد - اش آى حض ک آسؽ اغز ،اغز

لؾاد بهد ه« هظلو»هنع زا ددم ک ث بم ،دز آى !اش آى آیب ث ؿد ا آى دز داغ دزػا

دسسبة ؾدم دز آى -دز آة -غذع ث غ ثبال .ب آى زا هؿبد کسدم یب نسد آهد الکز

ب عؼبج ددم ؾگفش .فذ کسدم -ؿابى زا دز ػان حبالر غاشص یفشگ کا ثاب گابه

داػشن نودم ک اي خكبم غشص، عي عراثؿابى دز آى -ودد کدگس هبقؿ اخشكبم ه

نقى غسا غکز شداؿابى ،ثلک ػن !حبل اغز اک عراثؿبى دز ػن، اش ػن ػز

دزدب زاغ - سیب ث اد -اغز اي خداد اغز ک دز آبى ،آنسادل ثابثساي اب زا ها

(.299: 1سب، ع ث عسث، اثي« )دا هحل آى عراة خداغز اؿبى، عراثؿبى اش

گیطی تی ـ 7

اب ب سقفبر داش اش دش ثب هجب د عسنب اغالم یاصازؼ هجب هعسنش یصازؼ

ز اغز اش آب سأطس یسنش اغز. آطبز قجل اش داشا، ثاب هنا ال کؿف ؾد ثػبز غبشیب

ازداسافغفس ث دب دگس ؾش ؾد ک اش آى ػول اغز: ، )ـ(بها دابهجس اکاسم هعاساع ، بها

االغاساء الا هقابم االغاس اش غاب غس العجبد ال الوعبداش اثالعال هعس زغبل الغفساى

Page 27: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 70

عسثا. دز شهابى داشا، سسػوا اثيالدي هح اش اع سصل حسف اإلدخبل اإلخساعزغبل الوعس

اثالعال هعس ػد داؾش اغز ثاب الغفساى وچي )ـ(به دبهجس اکسم هعساعالسي ثا سػا

آى ؾک داش اش اي آطبز ثس ثسد اغز وي دطؿاگساى زا ثاس چسی هػلوببى سب ادلع، ث

دازد ک اي ػد اش عسنبى اغاله سأطس درسنش اغز. ه

عسثا، ب سجق دش داش دش دز عسنبى اغاله، ثب سوسکاص ثاس ادؿا اثاي اش ثسزغ

ؾد. سسي آب دز اداه ثبى ه ؾد ک هن ب هؿبد ه ب اخشالف ؾجبز

ب الف( اؾشساک

اش ااي اؾاشساکبر اغاز. ثسدبا هاشي زؾاي آابر زاابر خلقز قع ػن کا -

داش، ػن ه لا هػاد کود الب هس دز عسث ؾبیسداى ا آهش هعشقدار اثي

اغز. دز ثبز داش، ػن ثعد اش غسکؿ ؾبى ثب غقو ا اش آغوبى ث شهي ؾاکل یسناز

ن ه ل ثسا آثبدا ثب عول ثدیبى آهبد اغز.دز ثبزب اغاله ص شهي ػ

از ثسا دش اش اؾشساکبر دگس عسنبى اغاله دش داش اغز. کؿدى ؾکل داس -

، ؾاجبز کود الثد هساست دزػبر دش دز سقػن - داز ثاب سقػاوبر اب هعا

ؾد. ست دزػبر دش بدآز هب ؾخ اکجس زا ثسا هسا ثد عسث دازد دغش اثي

عسثا ؾد، اش اؾشساکبر دگس داش اثاي یصازؼ اش ػد دز ثػش ک ز ث ثؿز ثبش ه -

هشى اغاله اغزل ثب اي سفابر کا دز ، ػبگاب آى دز ثاسش اغاز دز ثابز کواد الا

زد.ب اغاله اغز، دز دش قساز دا عسث، ک وببگس آهش اثي

ثدى خزؾد غشبزیبى ک ؿب ظلوز فػب، سسیا اعوابل ز ثدى دش ث سبزک -

دد جدى ز ال دز آؼبغز. ب اغز ک دز آى قساز دازد ص ؿبى دشخبى حؼبة

ػگ غشص دشخبى ثب کدگس، غسشؽ دشخبى ػجزیصازؼ اش - اعوابل کا ث خاد

یا حاع ، خیس دشخبى ث عاراة خاد، داؾاشي اچ اد بم داداؼ دلػاش هسثاب

.زاش هجب اوب اعشقبد هؿشسک هبى دش داش سعبلن اغاله اغ ث دشخبى، ػجز

ب ة( اخشالف

کواد ا عسث هجب اغاله اغز. دش دز هکبى دش اش اخشالنبر ثبز داش اثي - ، لا

ب ب، دز شس شهاي قاساز دازدل اهاب دش دز سعابلن اغااله ثسدبا ثابز ثس اغز هجش

Page 28: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

71/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

سب دبي ؾد عسث، اش ید نلک غشبزیبى طبثز ؾس ه اثي بثاد. سسي يجقبر آغوبى اداه ها

اد. سکص شهي داػشعسث غبس عبزنبى قنبى، هکبى دش زا اعوب ه الجش یب ص اثي

اب اغااله عسث آهش سعداد يجقبر دش ص اخشالف دگس هبى دش داش ثبز اثي -

کود الک دش ا ی اغزل ث ؾادل اهاب دز يجق دازد ک ثب يجق هقادهبس، د يجقا ها

ثاس آى دزکابر دل الجش اناصى عسث سعبلن اغاله، دش فز دز ب فز يجق داز یصازؼ اثي

دزػبس ثسا آب یصازؼ ؾد اغز ک دز دش داش ؿب اش آب ػز.

دز یصازؼ داش، دش سؼل عدالز ال هػد اثد اغز کا دز آى باهاد هلاق -

ز عسثا، دش هحال سؼلا قبزا ػد دازد ػبداگ دز آى وؿگ اغزل اهب دز ثبز اثي

یسنشي زحوز ال ثس غهت ا باهد ػاشدل وچاي دز ثابز خداغز دشخبى ص اش دؿ

عسث و دز ػن ػبداى ػشد ػابدا دز ػان، غاس اش ػابدا دز عاراة اغازل اثي

دزشؼ ال دش وؿ دز عراة دبداز اد ثد.

ػئل هعبد یصازؼ اش دش ، غبشیبز ثب ؾسعز ظاس عسث و عبزنبى قنبى دز ه اثي -

الر ؾسع الل لاب »ثس اي هن سأکد دازد ک اد. آبى اد کوشس ث سأل دسداخش داد

ب يسق ئلى الل ئلب على الػا هب ل»(ل 663: 1سب، ع عسث، ث )اثي «هب لب يسق ئلى الل ئلب هب ؾسع

نبلألى ثکل بق فػ الس ػ ئلى هب قبلش الأجابء الس غال علاى »ل (188: 2)وبى، ع« الوؿس

ال هظجش ا الػي الوعقل الوحػظ. ئذ لب دل ل ل لعقل ح الؿاسائ ع علاى سأ ل هاب ػابءر ثا

عسث غابس عبزنابى اهب سأالس ص اش اثي ل (312: 1)وبى، ع « الوحػظ ه ي ذل ک الوعقل

ؾدل ثسا هظبل فز دز ػن زا ثب اهبر قفبر هرهم اب قافبر قن دز اي ثبز دد ه

ثاس خابل ان ابساى اش دزک هؼاسدار ل قفبر غجع ذاس ص حاظ خوػ اناصى سقبث

کواد ؾوسد کا دز دش اد ػن زا فع سوظالر دب اعوبل اػبى ه کلبر سجق داد ؾد. ، کوشس اي زکسد سأل هؿبد هال

ثس هشاى هػاح ب داش ثؿشس هجش ازؼساى شؼ یسنز یص ث آچ یفش ؾد، ه سػ ثب

عسثا هشاى اغااله ا زا ثػابز اؼ ثب اثي ب بى ثبغشبى اغزل اهب آؾب ثسیسنش اش اغز

سحز سأطس هعبزف ؾخ اکجس هشى زا عسنب اغاله قساز دادل دزشؼ ثبزب ا ثب هجاب

ثػبز دازد. دزاقع هعسنبى سعبلن اغاله هؿشسکبر ا ساى یفاز هعسناز زاغاشي حاب

Page 29: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 72

ؾکد هباد ادا زغاب دز ب شهب هکب زا دزن ه عسنب اغالم هػلوي، هحددز

ؾدل اي دا اس ػاداى یس ه اداش ػل دکس سبزخ هشى هجب ال کؿف ؾد يي

ا ک ثس یسد. اش آى ث ؾدازد سب ثداز زا ثس آى ه

هاتا

.قسآى کسن -1

(. سساى: اؼوي کشبة هقدظ اساى، چبح دم.1987) هش کشبة هقدظ، اؼل -2

ب ادثا دز آطابز داشا اثاي وجػشگ(. »1348آغي دبالغظ، هگئل ) -3 هعابزف ، «عسثا .50-37 ،10، ؾوبز اغاله

، هبدزاد: آکابده غالش کود ال اغاله دز ؾبغهعبد(. 1919) --------------- -4

اغذبب.

5- -------------- (1924.) ، هبدزاد: ثالشي آکابده غالش سأطس اغاالم دز کواد الا

اغذبب.

ب.، هبدزد: آکبده غلش اغذباغالم داش (. 1927) ------------- -6

، هبدزد: آکبده غلش اغذبب.ب اغاله کود ال زؿ(. 1933) ------------- -7

، سساى: اشؿبزار علوا ؾس هقده قكس ثس نكـ الحکن(. 1370الدي ) آؾشب، ػالل -8

نسگ، چبح غم.

، ساساى: اهسکجاس، ؾافب ي الاد ، سسػو ؾاؼب : دش (1کود ال )ع(. 1386آلگس، داش ) -9

چبح ؾبصدن.

ثسر: دازالكبدز. ،وکالفشحبر السب(. هحود )ث الدي عسث، هح اثي -10

، قن: آداة حش.لػبى العسة(. 1405الدي هحود ) هظز، اثالفهل ػوبل اثي -11

، ثسشثاز سحابالر غا بى اثغاعد اثاال (. 1899اهلل ثاي اثاى غاعد ) اثالس ، لف -12

دسشثزگ(: البظ هسشا ثزاغبػکى. )غي

عاال اللئابل العصصا نا (. 1405( )ػواز ثاي أثاى )ا ثساناهحود ثي عل ثي احػبئ، -13 ، چبح انػز.الػالم( هجع غد الؿداء )عل :قن ،هؼشجى العساقسحقق ،األحبدض الد

Page 30: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

73/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

، ثسر: دازالفکس لجبعا الؿاس غي الشسهر(. 1403)سسهر، اثعػ هحود ثي عػ -14

الششع، چبح دم.

به(، ؾساش: داؿگب )دببى به کود ال ا ازداسافثسزغ هقبػ(. 1362) آ طسب، دبش -15

ؾساش.

ػا هإغ: ثاسر ، سعلاق: کابظن الوظفاس سحقق ، الشحد (.1404س )الوفهل ثي عو ،ػعف -16

چبح دم. ،النبء

(.1407ػس، اغوبعل ثي حوبد ) -17 ، سحقاق احواد عجادالغفز العابز، الكاحب نا اللغا

ثسر: دازالعلن للوالي، چبح چبزم.

، ث اشوابم هحواد قصاى داى حبنظ(. 1385) الدي هحود حبنظ ؾساشى، خاػ ؾوع -18

بح چبزم.اشؿبزار شاز، چ سساى: قبغن غى،

. ، چبح دم حکوز ، سساى:اسحبد عبقل ث هعقل (.1366 شاد آهلى، حػي ) حػي -19

. زػبء، چبح دؼن سساى: ،صاز ک کش(. 1365) -------------- -20

زػبء، چبح دم. ، سساى: الحکن الحکن ثس نكـ كـ (.1375) -------------- -21

(. 1368الدي ثدل ) خبقب ؾسا، انهل -22 ، ثا کؾاؽ نابءالدي دااى خبقاب ؾاسا

غؼبد، سساى: اشؿبزار شاز، چبح غم.

، اهسکجاس :، سكح هحود هعي، ساساى ثسبى قبيع (.1362) هحود ثي حػي ،خلف سجسصى -23

چبح دؼن.

ؿاس آطابز اهابم سظان هإغػا ، ساساى: چال حادض (. 1378اهلل الوغ ) خو، ز -24

.چبح ثػشن، )ز(خوى

لغز (.1377اکجس ) د دا، عل -25 اشؿابزار ساساى: ، د س ؾا ف ع ، ػ ي ع د ه و ح ظاس ه س ش، بها

، چبح دم.د دا به لغزهإغػ -داؿگب سساى

: ثاصاد، ساساى ، سسػوا زقا داؿبه اغابيس ابى زم (.1385) دکػي کد، هبک -26

يز.

.اهسکجس :ث کؾؽ هكز طسر، سساى ،غبص اللغبر (.1363)الدي غبص ،زاهذزى -27

، عل ؾس، ثسر: دازالفکس.سبع العسظ (.1414شثد، هحود ثي هحود ) -28

Page 31: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 74

، غابشهبى ، ث کؾاؽ هكافى ثسػاسدى، ساساى ؾس هظى(. 1374غجصازى، هال بدى ) -29

بح اشؿبزار شازر ازؾبد اغالهى.چ

، ثا غصاى اثالوؼد هؼدد ثاي آدم غابئى داى(. 1362اثالوؼد هؼدد ثي آدم )غب، -30

، سساى: اشؿبزار کشبث ب غبى، چبح غم. زنى اشوبم ثب هقده حاؾى هدزظ

، سكااح هاادزظ سقااحدقاا الحققاا ؾااسع ال(. 1383) ------------------- -31

. سساى: داؿگب سساى، چبح ؾؿن زنى،

(.1414) الدي غد عل ثي هغى ثي يابظ زنى، غد اثي يبظ -32 :قان ،الادز الاقا

.الػالم إلحبء الشساص الجز علن هإغػ آل

يز.، سكح قود هح د، سساى: کشبث ب یلؿي زاش(. 1368ؾجػشس، ؾخ هحود ) -33

: یس.زک، اساى زم(. 1964ؾسد نبکع ) -34

الحقق غب سقف دش ثبشسبة آى دز داى حدق(. 1387اهلل ) ؾخ هحود، ج -35

به(، اغشبد زاوب: هحودزناب كاس اقافب، اغاشبد هؿابز: غاد هاد )دببى الس عبز هق

اقفبى.زبى، اقفبى: داؿگب

به، غسالعجبد، کواد ب س ل ازداسافهقبػ غفسبه(. 1382ل، هحود ) قفب حجت -36به(، اغشبد زاوب: عجداهلل كاسس، اغاشبد هؿابز: ػابگس قافس، دببى) ال قحسا هحؿس

غب. وداى: داؿگب ثعل

.غبئى :، سساىهشى االزة نى لغ العسة .(سب ثى) عجدالسحن ثي عجد الکسن ،دز قفى -37

، ؼاف: د هحودسق ػعفس ، االحشؼبع (.1386يجسغى، احود ثي عل ) -38 ازالعوابى للجبعا

.الؿس

ؿاس : ساساى ، سكح اااف (،زن الشػلن)سك زار (.1363) الدي خاػ كس ،يغى -39

.ػبهى

شاد اهلل حػي ، هقده ؾس سعلقبر اش آزغبش اؼبمآ(. 1374) ---------------- -40

، سساى: اشؿبزار نسگ ازؾبد اغالهى، چبح چبزم. آهلى

(. 1389عجدال، اهسحػي ) -41 الادي اثاي عسثا حققز ثؿاز دش اش دادیب هحا هؿبز: نشب هسسها، قاصي: به(، اغشبد زاوب: زغل ؾسثب، اغشبد )دببى قدزالدي ؾساش

Page 32: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

75/ عسث ثسزغ سحلل سجق هفم دش اش ددیب داش اثي

.)ز(الولل اهبم خو داؿگب ثي

کشبث با ، ث کؾاؽ غاعد فػا، ساساى: کلبر عساق (. 1363عساق، ن سالدي اثسان ) -42

غب، چبح چبزم.

ؾاسکز ، ساساى: ، سكح سقى سفهلىداى عبز(. 1384نسدالدي هحود ) عبز ؿبثزى، -43

چبح بشدن. ؿبزار علوى نسگى،اش

، هقده، سكح سعلقبر اش هحودزناب هق الس(. 1388) --------------------- -44

ؾفع کدک، سساى: غ ي، ساؽ غم چبح ؾؿن.

سكاح ،سوادار (.1341اثالوعبلى عجداهلل ثي اثى ثکاس الوابؼى ) ر ودا، القهب عي -45

: اغبيس.سساى عفف عػساى، حهقده سؿ

دم.چبح ، هکشج الكدز، سساى: الشفػس الكبن (.1416نم کبؾب، هالهحػي ) -46

هؼوع زغابئل ،اى ه شكس دساهى هجدأ هعبد زغبل(. 1380) الدي عجدالسشا کوبل ،کبؾبى -47

. چبح دم ،هساص هکشة :سساى ،شاد هقده سكح سعلق اش هؼد بدى ، هكفبر کبؾبى

، سكح غد هحودزنب ػاللى بئي، هات عل(. 1369کبؾفى غجصازى، حػي ثي على ) -48

سساى: غبشهبى چبح اشؿبزار اقجبل.

هقدها، سكاح ،هفبس االعؼبش ن ؾس یلؿي زاش(. 1371) الدي هحود ؾوع ،الؼ -49

خبلق عفز کسثبغ، سساى: شاز.سعلقبر: هحودزنب ثسشیس

.دازالکشت العلو :ثسر ،سحف األحذ(. 1410هجبزکفز، اثالعال هحود ثي عجدالسحوي ) -50

هإغػ النبء. :ثسر ،األاز ثحبز (.1403) س بق دث و ح ه ،ؼلػه -51

اشؿابزار کشبث با :اى، شس ظس هحود دثسغبقى، ساس نسگ آدزاع (.1355) هحود دبدؾب -52

.خبم

، ثسر: دازالفکس.قح هػلنسب(. هػلن ؿبثز، اثالحػي هػلن ثي حؼبع )ث -53

)هرت(، زک. الوعبزف دي دائس، آي کبسلک زم (.1987) دى .زچبزدثساي، هک -54

گب آکػفزد.، آکػفزد: اشؿبزار داؿالبر هػح (.1999یساظ، ا. ا ) هک -55

: غابشهبى چابح اشؿابزار ، ساساى هظى هعاى (. 1373الدي هحود ثل ى ) هلى، ػالل -56

شازر ازؾبد اغالهى.

Page 33: A Comparative Analysis of the Concept of Hell from the ...jpll.ui.ac.ir/article_22303_a1f5fa5320418291d563c961b299c160.pdf/Abstracts 3 A Comparative Analysis of the Concept of Hell

1396دبص ، 34 ، دبدغم ، ؾوبزبشدن (، غبل)یس یبب ادة عسنب دطؽ / 76

الصهابى نسشافاس، ، سكاح ثادع داى کجاس ؾاوع (. 1384) -------------------- -57

سساى: يال.

ث اشوبم عل اقغس حکوز، ساساى: ،االثساز کؿف االغساز عد(. 1371 هجد، زؾدالدي ) -58

اهسکجس، چبح دؼن.

کشبثفسؾاى :سساى بظن االيجبء(،)فػى نسگ (.1355کسهب )على اکجسااليجبء ، بظنفػى -59

.خبم

، سكح حد دغشگسد ثب هقده داى بسف اقفب(. 1347بسف اقفب، غد احود ) -60

غب. آؾشب، سساى: کشبث ب اثيعجبظ اقجبل