1

អងគករសហរបជជត A/RES/67/187

ម សននបត ករែចកចយៈ ទេទ ៃថងទ ២៨ ែខមន ឆន ២០១៣ សមយរបជេលើកទ ៦៧

ចណចរេបៀប រៈទ ១០៣

េសចកដសេរមចរតវបនអនមតេ យម សននបត

[សដពរបយកររបសគណៈកមម ធករទ ៣(A/67/458)]

67/187. េគលករណ នងេគលករណែណនអងគករសហរបជជត សតព សទធទទលបនជនយែផនកចបប េនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ

ម សននបត េ យរលកេឡើងវញនវេសចកតរបកសជសកលសតពសទធមនស 1 ែដលដកលេគលករណសខន

ៗេសមើភពចេពះមខចបប នងេគលករណសនមតជមនថគម នេទស កដចជសទធទទលបនសវនករ េ យយតតធម នងជ ធរណៈ ែដលរតវបនេធវើេឡើងេ យ កតរបកបេ យឯក ជយ នងមនលេអៀង រពមជមយកចចធនករពរទងអស ែដលចបចសរមបករពរខលនជន ែដលរតវបនេចទរបកនព បទេលមើសរពហមទណឌ កចចធនករពរជអបបបរមេផ ងៗេទៀត នងសទធរតវបនជនជរមះកតេ យគម ន ករពនយរេពលមនសមេហតផល។

1 េសចកតសេរមចេលខ ២១៧ A (III) របសម សននបត ។

2

េ យរលកេឡើងវញផងែដរនវកតកសញញ អនតរជតសតពសទធពលរដឋ នងសទធនេយបយ2 ជព េសសរតងមរ ១៤ ៃនកតកសញញ េនះែដលែចងថ ជនរគបរបែដលរតវបនេចទរបកនពបទេលមើស រពហមទណឌ រតវមនសទធទទលបននវករជនជរមះកត េ យមនវតតមនរបសជនេនះ នងករពរខលនេ យ ខលនឯងផទ ល ឬ មរយៈជនយែផនកចបប ែដលរតវបនេរជើសេរ ើសេ យខលនឯងផទ ល ឬែដលរតវបនចត ងឲយជនេនះ កនងករណផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ េនកនងសវនកររបកបេ យ

យតតធម នងជ ធរណៈ េ យ កតមយែដលមនសមតថកចច ឯក ជយ នងមនលេអៀងែដលរតវបន បេងកើតេឡើងេ យចបប។

េ យចងចនវវធនបទ ឋ នអបបបរមសរមបរគបរគងអនកេទស3 ែដលរតវបនអនមតយលរពម េ យរកមរបក េសដឋកចច នងសងគមកចច មរយៈេសចកតសេរមចេលខ ៦៦៣ C (XXIV) ចះៃថងទ ៣១ ែខ កកក ឆន ១៩៥៧ របសខលន នងរតវបនពរងកវ លភពេ យរកមរបក េនះ មេសចកតសេរមចេលខ ២០៧៦ (LXII) ចះៃថងទ ១៣ ែខឧសភឆន ១៩៧៧ របសខលនែដលអនេ ម មវធនេនះ ជនជបឃែដល មនទនរតវបនជនជរមះកត ស បេគលបណងករពរខលន រតវបនអនញញ តឲយទទលករជបរបរសយទក ទងពស កទរបក ចបបរបសខលន។

េ យចងចផងែដរនវរកមេគលករណ សរមបករពរជនរគបរបសថតេរកមទរមង មយៃន ករឃខលន ឬករកតេទសឲយជបពនធនគរ4រតងេគលករណទ ១១ ៃនរកមេគលករណេនះែចងថ ជន ជបឃរតវមនសទធករពរខលនេ យខលនឯង ឬរតវទទលជនយេមធវដចែដលបនបញញតតេ យចបប។

េ យចងចែថមេទៀតនវេគលករណជមល ឋ នសតពតនទរបសេមធវ 5 ជពេសសេគលករណ ទ ៦ ៃនេគលករណជមល ឋ នែដលែចងថ ជនទង យ គម នេមធវកនងរគបករណទងអស ែដល ផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ រតវមនសទធទទលបនេមធវែដលមនបទពេ ធន នង សមតថភពរសប មរបេភទៃនបទេលមើស ែដលរតវបនចត ងស បពកេគ េដើមបផតលជនយែផនកចបប របកបេ យរបសទធភព េ យមនតរមវឲយពកេគបងរបក របសនេបើពកេគគម នមេធយបយរគបរគន សរមបបងៃថលេស ែបបេនះ។

េ យរលកេឡើងវញនវេសចកតរបកសរកងបងកក សតពសមពនធភព នងវធនករេឆលើយតបៈ សមពនធភពជយទធ រសតកនងករបងក រឧរកដឋកមម នងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ 6 ជពេសសកថខណឌ ទ ១៨ ៃនេសចកតរបកសេនះែដលកនងេនះរដឋជសមជក តរមវឲយចតវធនករអនេ ម មចបបកនងរសករបស ខលន េដើមបេលើកសទយសទធទទលបនយតតធម ពនតយេទេលើករផតលជនយែផនកចបបដលអនកែដលរតវករ ជនយេនះ នងេដើមបបងកលទធភពទមទរសទធរបកបេ យរបសទធភព កនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ។

2 សមេមើលឧបសមពនធៃនេសចកតសេរមចេលខ ២២០០ A (XXI) របសម សននបត។ 3 សទធមនស ៈ ករមងលខតបករណអនតរជតវ លមទ I (ភគទ ១) លខតបករណជសកល (ឯក រេបះពមពផ យរបស អងគករសហរបជជត េលខកដរក សទធ E.02.XIV.4 (វ លមទ I ភគទ ១)) រតងែផនកទ ១ J េលខ ៣៤ ។ 4 ឧបសមពនធៃនេសចកតសេរមចេលខ 43/173 របសម សននបត ។ 5 សមជអងគករសហរបជជតេលើកទ ៨ សតពករបងក រឧរកដឋកមម នងកររគបរគងជនេលមើស ែដលរតវបនេរៀបចេធវើេឡើងេនរដឋធន

(Havana) ពៃថងទ ២៧ ែខស ដលៃថងទ ០៧ ែខ កញញ ឆន ១៩៩០: របយករណ រតវបនេរៀបចេឡើងេ យេលខធករ ឋ ន (ឯក រ េបះពមពផ យរបសអងគករសហរបជជត េលខកដរក សទធ E.91.IV.2) ជពក I ែផនក B ៣ ជឧបសមពនធ។ 6 េសចកតសេរមចេលខ 60/177 របសម សននបតជឧបសមពនធ ។

3

េ យរលកេឡើងវញផងែដរនវេសចកតរបកសរកង ល ឌរ សតពយទធ រសតដទលទ យ

សរមបបញហ របឈមជសកលៈ ករបងក រឧរកដឋកមម នងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ នងករអភវឌ របពនធ េនះេនកនងពភពេ កមយែដលកពងមនករផល សបតរ7 ជពេសសកថខណឌ ទ ៥២ ៃនេសចកតរបកសេនះ ែដលកនងេនះបនផតលជអន សនថ រដឋជសមជករតវខរបងខនះែខនងកតបនថយករឃខលនបេ ដ ះ សនន មករណសមរសប នងេលើកសទយករបេងកើនសទធទទលបនយតតធម រពមទងយនតករករពរខលន ម

ផលវចបប។

េ យរលកេឡើងវញែថមេទៀតនវេសចកតសេរមចរបសរកមរបក េសដឋកចច នងសងគមកចចេលខ 2007/

24 ចះៃថងទ ២៦ ែខកកក ឆន ២០០៧ សតពកចចសហរបតបតតករអនតរជត ស បែកលអនវសទធទទលបន ជនយែផនកចបប េនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ជពេសសេនទវប រហវក។

េ យទទល គ លថជនយែផនកចបបគជធតផ ចបច ជ រវនតៃនរបពនធយតតធមរពហមទណឌ របកបេ យយតតធម មនស ធម នងរបសទធផល ែដលែផអកេលើនតរដឋ នងថ ជមល ឋ នរគះសរមប ករទទលបនសទធេផ ងៗេទៀត កនងេនះរមមនសទធទទលបនករជនជរមះកតរបកបេ យយតតធម ែដលជ បេរលកខខណឌ កនងករេរបើរបសសទធទងេនះ នងជកចចធនករពរដសខនមយ ែដលធនឲយមនភពរតម រតវជមល ឋ ន នងជេនឿទកចតតព ធរណៈជនេទេលើដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ។

េ យទទល គ លផងែដរថេគលករណ នងេគលករណែណនអងគករសហរបជជត សតពសទធ ទទលបនជនយែផនកចបបេនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ែដលរតវបនភជ បជឧបសមពនធេទនងេសចកត សេរមចបចចបបននេនះ ចរតវបនអនវតតេ យរដឋជសមជក េ យពចរ េទេលើរបពនធចបបែដលមន េរចើនរបេភទ នង ថ នភពេសដឋកចច-សងគមេនកនងពភពេ ក។

១. កតសគលេ យ យតៃមលខពស េលើករងររបសរកមអនកជនញអនតររ ឋ ភបលគម នែដនកណត សដពករពរងងសទធទទលបនជនយែផនកចបបេនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ េនកនងកចចរបជរបសខលន ែដលរតវបនេរៀបចេធវើេឡើងេនទរកងវែយនកលពៃថងទ ១៦ ដលៃថងទ ១៨ ែខវចឆកឆន ២០១១ េដើមបបេងកើត េគលករណ នងេគលករណែណនមយសណ សតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបេនកនងរបពនធយតតធម រពហមទណឌ ។

២. អនមតេគលករណ នងេគលករណែណនអងគករសហរបជជត សតពសទធទទលបនជនយ

ែផនកចបបេនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ែដលរតវបនភជ បជឧបសមពនធេទនងេសចកតសេរមចបចចបបននេនះ ជរកបខណឌ ដមនរបេយជនសរមបែណនរដឋជសមជក អពេគលករណននែដលរបពនធជនយែផនក ចបបកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ រតវែតែផអកេលើេគលករណទងេនះជមល ឋ ន េ យពចរ េទ េលើខលម រៃនេសចកតសេរមចបចចបបននេនះ នងេហតករណែដលថធតផ ទងអសមនកនងឧបសមពនធេនះ នង រតវបនអនវតតេ យអនេ ម មចបបជត។

7 េសចកតសេរមចេលខ 65/230 របសម សននបតជឧបសមពនធ ។

4

៣. េ យរសបេទ មចបបជតរបសខលន េសនើសរដឋជសមជកឲយអនមត នងពរងងវធនករនន េដើមបធនថ ជនយែផនកចបបរតវែតបនផតលឲយរបកបេ យរបសទធភព េ យអនេ ម ម ម រតៃន េគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ េ យចងចនវភពចរមះៃនរបពនធយតតធមរពហមទណឌ កនង ចេ មរបេទស នងតបនេផ ងៗគន េនជវញពភពេ ក នងេហតករណែដលថជនយែផនកចបបរតវែត បនបេងកើតេឡើង េ យអនេ ម មតលយភពរមៃនរបពនធយតតធមរពហមទណឌ កដចជ ថ នភពរបស របេទស នងតបនទងេនះ។

៤. េលើកទកចតតដលរដឋជសមជកឲយពចរ េលើករផតលជនយែផនកចបប នងផតលជនយែបបេនះឲយ

បនេរចើនជអតបរម មែដល ចេធវើេទបនកនងករណសមរសប។ ៥. េលើកទកចតតផងែដរដលរដឋជសមជក ឲយេរបើរបសេគលករណ នងេគលករណែណនទង យ មករសមរសប នងេ យអនេ ម មចបបជតកនងកចចខតខរបងែរបង នងចតវធនករថន កជត

េដើមបពរងងសទធទទលបនជនយែផនកចបបេនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ។ ៦. េសនើសករយលយអងគករសហរបជជតទទលបនទកេរគ ងេញ ន នងឧរកដឋកមម េ យ រសយេទ

េលើធនធនថវកេរករកបខណឌ ែដលមន បនតផតលេស របក េយបល នងជនយបេចចកេទសដលរដឋជ សមជកេនេពលមនករេសនើស េលើវសយកែណទរមងយតតធមរពហមទណឌ កនងេនះរមមនករ ដ រយតតធម េឡើងវញ ជេរមើសេផ ងៗជនសឲយករ កពនធនគរ នងករេរៀបចបេងកើតែផនកររម សរមបករផតលជនយ ែផនកចបប។

៧. េសនើសផងែដរដលករយលយអងគករសហរបជជតទទលបនទកេរគ ងេញ ន នងឧរកដឋកមមេ យ

រសយេទេលើធនធនថវកេរករកបខណឌ ែដលមន េធវើករផ ពវផ យេគលករណ នងេគលករណែណ នទងេនះឲយបនទលទ យ កនងេនះរមមន មរយៈករបេងកើតឯក រពកពនធ ដចជេសៀវេភែណន នងេសៀវេភបណត ះប ត ល។

៨. េសនើសរដឋជសមជក នងមច សជនយេផ ងៗេទៀត ផតលធនធនថវកេរករកបខណឌ សរមបេគលប

ណងនន ែដលរតវបនពពណនខងេលើ េ យអនេ ម មវធន នងនតវធរបសអងគករសហរបជជត ។

៩. េសនើសអគគេលខធករអងគករសហរបជជត យករណជនគណៈកមមករបងក រឧរកដឋកមម នង

របពនធយតតធមរពហមទណឌ េនកនងសមយរបជេលើកទ ២៣ របសខលន សដពករអនវតតេសចកតសេរមចបចចបបនន េនះ។

កចចរបជេពញអងគេលើកទ ៦០ ៃថងទ ២០ ែខធនឆន ២០១២

5

ឧបសមពនធ េគលករណ នងេគលករណែណនអងគករសហរបជជត សតពសទធទទល បនជនយែផនកចបប េនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ក. េសចកតេផតើម ១. ជនយែផនកចបបគជធតផ ជ រវនតមយៃនរបពនធយតតធមរពហមទណឌ របកបេ យយតតធម មនស ធម នង របសទធផល ែដលែផអកេលើនតរដឋជមល ឋ ន។ ជនយែផនកចបបជមល ឋ នរគះសរមបករទទលបនសទធេផ ងៗេទៀត កនងេនះរមមនសទធទទលបនករជនជរមះកតរបកបេ យយតតធម ដចែដលបនកណតេនកនងមរ ១១ រតងកថ ខណឌ ទ ១ ៃនេសចកតរបកសជសកលសតពសទធមនស ជបេរលកខខណឌ កនងករេរបើរបសសទធទងេនះ នងជកចចធន ករពរដសខន ែដលធនឲយមនភពយតតធមជមល ឋ ន នងជេនឿទកចតតព ធរណៈេលើដេណើ រករយតតធម រពហមទណឌ ។ ២. េលើសពេនះេទេទៀតមរ ១៤ កថខណឌ ទ ៣ (ឃ) ៃនកតកសញញ អនតរជតសតពសទធពលរដឋ នងសទធ នេយបយែចងថ កនងចេ មសទធេផ ងៗេទៀត ជនរគបរបរតវមនសទធ “ទទលបនករជនជរមះកតេ យមន វតតមនរបសខលន នងករពរខលនេ យខលនឯងផទ ល ឬ មរយៈជនយែផនកចបប មករេរជើសេរ ើសរបសខលន រតវបន របបឲយដងអពសទធេនះ របសនេបើខលនគម នជនយករចបប េហើយរតវទទលបនជនយករចបបែដលរតវចត ងស បខលន កនងករណ ែដលផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ នងេ យឥតបងៃថលេនរគបករណែបបេនះ

របសនេបើជនជបេចទគម នមេធយបយរគបរគន េដើមបច យេទេលើជនយករចបបេទ”។ ៣. របពនធជនយែផនកចបបកពងដេណើ រករ ែដលជែផនកមយៃនរបពនធយតតធមរពហមទណឌ កពងដេណើ រករ ច កតបនថយថរេវ ែដលជនសង យ រតវបនឃតខលនេនអងគភពនគរបល នងមណឌ លឃខលន េលើសពេនះេទេទៀត កតបនថយបននវចននអនកជបពនធនគរ ចននករផតនទ េទសមនរតមរតវ ភពចេងអ តែណនេន មពនធនគរ នង ករកកសទះសណេរឿងេនត ករ រពមទងកតបនថយកររបរពតតបទេលមើសជថមេទៀត នងភពទទលរងេរគះផទនៗ។ ក ចករពរ នងធនករពរសទធរបសជនរងេរគះ នង ក េនកនងដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ផងែដរ។ ជនយ

ែផនកចបប ចរតវបនេរបើរបស េដើមបរមចែណកកនងករបងក រឧរកដឋកមម េ យេលើកកពសករយលដងែផនកចបប។ ៤. ជនយែផនកចបបមនតនទសខនកនងករសរមបសរមលយនតករបែងវរ នងករេរបើរបសទណឌ កមមរពមទង វធនករននេន មសហគមន កនងេនះរមមនវធនករមនឃខលន េលើកកមពសករចលរមរបសសហគមនឲយបន កនែតេរចើនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ កតបនថយករេរបើរបសែដលមនចបចនវករឃខលន នងករកតេទសឲយ ជបពនធនគរ េធវើសនទនកមមេលើេគលនេយបយយតតធមរពហមទណឌ នងធនឲយមនករេរបើរបសរបកបេ យ របសទធផលនវធនធនរបសរដឋ។ ៥. ែតគរឲយេ ក ត យរបេទសជេរចើនេនខវះធនធន នងសមតថភពចបចកនងករផតលជនយែផនកចបបដល ជនសង យ ជនជបេចទពបទរបរពតតបទេលមើសរពហមទណឌ ជនជបឃកនងពនធនគរ ជនរងេរគះ នង ក ។ ៦. េគលករណ នងេគលករណែណនអងគករសហរបជជត សតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបកនងរបពនធ យតតធមរពហមទណឌ ែដលដករសងេចញពបទ ឋ នអនតរជត នងទមល បអនវតតនលអៗែដលរតវបនទទល គ ល មន

6

េគលេ ផតលករែណនដលរដឋននអពេគលករណជមល ឋ ន ែដលរបពនធជនយែផនកចបបកនងរបពនធយតតធម រពហមទណឌ គរែតយកេធវើជមល ឋ ន េហើយនងគសបញជ កនវធតផ ជក កទង យ ែដលតរមវឲយមនសរមប របពនធជនយែផនកចបបថន កជតរបកបេ យរបសទធភព នងនរនតរភព េដើមបពរងងសទធទទលបនជនយែផនកចបប េ យអនេ ម មេសចកតសេរមចេលខ 2007/24 ចះៃថងទ ២៦ ែខកកក ឆន ២០០៧ របសរកមរបក េសដឋកចច នង សងគមកចច ែដលមនចណងេជើងថ “កចចសហរបតបតតករអនតរជតស បែកលអនវសទធទទលបនជនយែផនកចបប កនង របពនធយតតធមរពហមទណឌ ជពេសសេនទវប រហវក”។ ៧. េ យអនេ ម មេសចកតរបកសរកងលឡងវ (Lilongwe) សតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបេនកនង របពនធយតតធមរពហមទណឌ េនទវប រហវក នងែផនករសកមមភពរកងលឡងវសរមបអនវតតនេសចកតរបកសេនះ េគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ យកលន មេគលគនតដទលទ យៃនជនយែផនកចបប។ ៨. សរមបេគលបណងៃនេគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះពកយថ “ជនយែផនកចបប” រមបញច ល នវករែណនែផនកចបប ជនយែផនកចបប នងករេធវើជត ងសរមបជនរតវបនឃតខលន/ឃខលន រតវបនចបខលន ឬ រតវកតេទសឲយជបពនធនគរ រតវសង យ ឬរតវជបេចទ ឬករតវបនេចទរបកនពបទេលមើសរពហមទណឌ េហើយ នងសរមបជនរងេរគះ នង ក េនកនងដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ែដលរតវបនផតលជនេ យឥតគតៃថលដលជន ទង យ ែដលគម នមេធយបយរគបរគន ឬេនេពលែដលផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ។ ជង េនះេទេទៀត “ជនយែផនកចបប” មនេគលបណង កបញច លនវេគលគនតអបរែផនកចបប សទធទទលបនពតមន ែផនកចបប នងេស េផ ៗងេទៀតែដលរតវបនផតលជនដលជនទង យ មរយៈយនតករេ ះរ យជេមល ះេរក របពនធត ករ នងករ ដ រដេណើ រករយតតធមេឡើងវញ។ ៩. សរមបេគលបណងៃនេគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ បគគលែដលផតលជនយែផនកចបបរតវ បនកណតេនកនងេនះថជ “មរនតផដលជនយែផនកចបប” នងអងគករទង យ ែដលផតលជនយែផនកចបបរតវបន កណតថជ “មរនតផដលេស ជនយែផនកចបប”។ មរនតផដលជនយែផនកចបបទ ១ គជេមធវ បែនតេគលករណ នង េគលករណែណនទងេនះកផតលនវេយបលផងែដរថ រដឋទង យរតវែតេធវើករជមយៃដគពកពនធេផ ងៗ ែដល ជមរនតផដលេស ជនយែផនកចបបកនងទរមងជអងគករមនែមនរ ឋ ភបល អងគករែដលមនមល ឋ នេនកនងសហគមន អងគករសបបរសធមែបប សន នងេរករកបខណឌ សន ថ បនវជជ ជវៈចបប នងសមគមនននរពមទង ថ បន អបរ។ ករផតលជនយែផនកចបបដលជនបរេទស រតវែតអនេ ម មលកខខណឌ តរមវៃនអនសញញ រកងវែយន សតព ទនកទនងកងសល8 នងសនធសញញ េទវភគែដល ចអនវតតបនេផ ងៗេទៀត។ ១០. គរកតសគលថរដឋទង យ េរបើរបសគរខសៗគន សរមបករផតលជនយែផនកចបប។ គរទងេនះ ច បបញច លអនកករពរកត ធរណៈ េមធវឯកជន េមធវជបកចចសនយ គេរមងេស ែផនកចបបេ យឥតគតៃថល

គណៈេមធវ អនកជនយករេមធវ នងមរនតេផ ងៗេទៀត។ េគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ មន អនមតយលរពមេលើគរជក ក មយេទ បែនតេលើកទកចតតដលរដឋទង យឲយធនករពរដលសទធជមល ឋ ន កនងករទទលបនជនយែផនកចបបរបសជនែដលរតវបនឃខលន ចបខលន ឬរតវបនកតេទសឲយជបពនធនគរ9 រតវ

8 េសរសនធសញញ អងគករសហរបជជត វ លមទ ៥៩៦ េលខ 8638។ 9ពកយថ “ករចបខលន” “ជនែដលរតវបនឃខលន/ជនជបឃ” នង “ជនរតវបនកតេទសឲយជបពនធនគរ ” រតវបនែសវងយលដចែដលបន កណតនយមនយេនកនងរកមេគលករណ សរមបករពរជនរគបរបសថតេរកមទរមង មយៃនករឃខលន ឬករកតេទសឲយជបពនធនគរ (េសចកតសេរមចេលខ 43/173 របសម សននបតជឧបសមពនធ)។

7

បនសង យ10 ឬរតវេចទ ឬកជបេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ ទនទមនងពរងកវ លភពជនយែផនកចបប េ យរម បញច លជនេផ ងៗេទៀតែដលពកពនធជមយរបពនធយតតធមរពហមទណឌ នងេធវើឲយគេរមងផតលជនយែផនកចបបមនភព ចរមះគន ។ ១១. េគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ គរតវែផអកេលើករទទល គ លថកនងករណសមរសបរដឋទង

យ រតវែតទទល បរងអនវតតវធនករជេសរ េទះបមនពកពនធយងដតដលេទនងជនយែផនកចបបកេ យ ែដល ចបេងកើនជអតបរមនវឥទធពលជវជជមន ែដលករបេងកើតេឡើង នង/ឬករពរងងរបពនធជនយែផនកចបបកពងដ

េណើ រកររតមរតវ ចមនេទេលើរបពនធយតតធមរពហមទណឌ កពងដេណើ រកររតមរតវ នងេទេលើសទធទទលបនយតតធម ។ ១២. េ យទទល គ លថរកមមនស េ យែឡក រតវមនសទធទទលបនករករពរបែនថម េបើមនដេចន ះេទពកេគ កនែតរបឈមនងភពងយរងេរគះផទនៗ េនេពលចលរមពកពនធនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ េនះ េទើបេគល ករណ នងេគលករណែណនទងេនះមនែចងផងែដរ នវបទបបញញតតជក កស បរសត កមរ នងរកមមនស ែដល មនេសចកដរតវករពេសស។ ១៣. េគលករណនងេគលករណែណនទងេនះ ជបឋមជបពកពនធនងសទធទទលបនជនយែផនកចបប េ យ មនភពេ យែឡកពសទធទទលបនជនយឧបតថមភែផនកចបប ដចែដលបនទទល គ លេនកនងចបបអនតរជត។ គម ន បទបបញញតត មយេនកនងេគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ រតវបនបករ យថជករផតលនវ ករករពរកនងករមតមយ ទបជងករករពរែដលរតវបនផដល មចបបជត នងបទ ឋ នេរកមជត នងអនសញញ ឬកតកសញញ សទធមនស ករតអនតរជត នងករតតបនែដល ចអនវតតបនចេពះកររគបរគងវសយយតតធម កនងេនះ រមមនបែនតមនករមតរតមកតកសញញ អនតរជតសតពសទធពលរដឋ នងសទធនេយបយ អនសញញ សតពសទធកមរ11 អនសញញ សតពករលបបបត លទរមងៃនករេរ ើសេអើងរបឆងនងនរេភទ12 នងអនសញញ អនតរជតសពពករករពរសទធ របសពលករេទសនតររបេវសនរគបរប នងសមជករគ ររបសពកេគេឡើយ។13 េទះជយង កេ យរបករេនះ មនរតវបនបករ យកនងនយថ រដឋទង យរតវបនភជ បកតពវកចចេ យលខតបករណករតអនតរជត នងករតតបន ែដលរបេទសទងេនះមនបនផតលសចច បន ឬចលជភគេនះេទ។ ខ. េគលករណ េគលករណទ ១: សទធទទលបនជនយែផនកចបប ១៤. េ យទទល គ លថជនយែផនកចបប គជធតផ មយជ រវនតៃនរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ែដលកពងដ េណើ រករែផអកេលើនតរដឋជមល ឋ ន ែដលជរគះមយសរមបករទទលបននវសទធេផ ងៗេទៀត កនងេនះរមមនសទធ ទទលបនករជនជរមះកតរបកបេ យយតតធម នងជកចចធនករពរដសខន ែដលធនឲយមនភពយតតធមជ

10សទធទទលបនជនយែផនកចបបរបសជនសង យ រតវេកើតេឡើងេនមនេពល កសរយកចេមលើយ គេនេពលែដលពកេគដងថពកេគជកមមវតថ ៃនករេសើបអេងកត នងេនេពលែដលពកេគសថតេនេរកមករគ មកែហងរេ ភបពន នងករបភតបភយ ឧទហរណៈ េនកនងទកែនលងឃខលន /ឃតខលន។ 11 េសរសនធសញញ អងគករសហរបជជត វ លមទ ១៥៧៧ េលខ 27531។ 12 េសរសនធសញញ អងគករសហរបជជត វ លមទ ១២៤៩ េលខ 20378 ។ 13 េសរសនធសញញ អងគករសហរបជជត វ លមទ ២២២០ េលខ 39481 ។

8

មល ឋ ន នងជេនឿទកចតតព ធរណៈជនេទេលើដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ 14ផងេនះ រដឋទង យរតវែតធន ករពរនវសទធទទលបនជនយែផនកចបប េនកនងរបពនធចបបជតរបសខលនេនករមតខពសបផត មែដល ចេធវើបន បទងេនកនងរដឋធមមនញញផងកនងករណែដល ចអនវតតបន។

េគលករណទ ២: ករទទលខសរតវរបសរដឋ ១៥. រដឋទង យរតវែតចតទកករផតលជនយែផនកចបប ជករណយកចចនងករទទលខសរតវរបសខលន។ េដើមប សេរមចេគលេ េនះ មករណសមរសប រដឋទង យរតវែតពនតយពចរ េលើករអនមតចបប នងបទ ឋ នេរកម ចបបទង យជក ក នងធនថរបពនធជនយែផនកចបបដទលទ យមយ រតវែតអនមត កឲយដេណើ រករ ែដល ចទទលបនជសទធរបកបេ យរបសទធភព មននរនតរភព នងគរឲយេជឿទកចតតបន។ រដឋទង យរតវែតែបងែចក

ធនធនមនស នងធនធនហរញញ វតថចបចសរមបរបពនធជនយែផនកចបបេនះ។ ១៦. រដឋមនរតវេរជ តែរជកចលកនងកចចកររបសអងគករ ែដលករពរកតឲយអនកទទលផលពជនយែផនកចបប ឬ ឯក ជយភពរបសមរនតផដលជនយែផនកចបបដលអនកទទលផលេឡើយ។ ១៧. រដឋទង យរតវែតបេងកើនចេណះដងដលរបជពលរដឋអពសទធ នងកតពវកចចរបសពកេគេរកមចបប ម រយៈមេធយបយសមរសម េដើមបបងក រ-ទប ក តកររបរពតតបទឧរកដឋ នងភពទទលរងេរគះ។ ១៨. រដឋទង យរតវែតខរបងខនះែខនងបេងកើនចេណះដងដលសហគមនរបសខលន អពវសយយតតធម នងមខងរ របស វធ កពកយបណត ងេនចេពះមខត ករ នងយនតករេ ះរ យជេមល ះេរករបពនធត ករ។ ១៩. រដឋទង យរតវែតពចរ េលើករអនមតវធនករសមរសប សរមបផតលពតមនដលសហគមនរបសខលន អពអេពើែដលរតវបនកណតជបទេលមើសរពហមទណឌ មចបប។ ករផតលពតមនែបបេនះដលអនកេធវើដេណើ រេទកនង ែដនសមតថកចចេផ ងៗេទៀត កនងករណែដលបទេលមើសរពហមទណឌ រតវបនចតថន ក មរបេភទ នងកតេទស ម រេបៀបខសៗគន គមនភពចបចសរមបបងក រ-ទប ក តឧរកដឋកមម។ េគលករណទ ៣: ជនយែផនកចបបសរមបជនែដលរតវបនសង យ ឬរតវបនេចទរបកនពបទេលមើសរពហមទណឌ ២០. រដឋទង យរតវែតធនថជនរគបរប ែដលរតវបនចបខលន ឃខលន សង យ ឬរតវបនេចទ របកនពបទ េលមើសរពហមទណឌ ែដល ចរតវផតនទ េទសឲយជបពនធនគរ ឬេទសរប រជវត រតវមនសទធទទលបនជនយែផនក ចបបេនរគបដ កកលៃនដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ។ ២១. ជនយែផនកចបបរតវែតផតលឲយផងែដរ េ យមនគតពមេធយបយរបសជនេនះ របសនេបើផលរបេយជនែផនក យតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ ឧទហរណៈ េ យ រែតភពបនទ ន ឬភព ញៃនេរឿងកត ឬភពធងនធងរៃនេទសជ សកត នពល។

14 កយសពទ “ដេណើ រករយតតធម” រតវបនែសវងយលដចែដលបនកណតនយមនយ េនកនងេគលករណែណន សតពវសយយតតធមកនងបញហ នន ពកពនធនងកមររងេរគះ នង ក ជកមរពឧរកដឋកមម (ឧបសមពនធៃនេសចកតសេរមចេលខ 2005/20 របសរកមរបក េសដឋកចច នងសងគមកចច)។ សរមបេគលបណងៃនេគលករណ នងេគលករណែណនទងេនះ កយសពទេនះករមបញច លនវបតយបន ករេផទរជនជបឃកនងពនធនគរ នង ដេណើ រករនតវធជនយឧបតថមភែផនកចបបេទវញេទមក។

9

២២. កមររតវមនសទធទទលបនជនយែផនកចបប មលកខខណឌ ដចគន នង ឬលកខខណឌ អតឱនេរចើនជងមនស េពញវយ។ ២៣. ជករទទលខសរតវរបសមរនតនគរបល រពះ ជ ជញ នងេចរកមកនងករធនថ ជនទង យែដល បងហ ញខលនេនចេពះមខពកេគែដលមនមនលទធភពរកបនេមធវ នង/ឬែដលពកេគជជនងយរងេរគះ រតវបន ផតលនវលទធភពទទលបនជនយែផនកចបប។ េគលករណទ ៤: ជនយែផនកចបបសរមបជនរងេរគះពឧរកដឋកមម ២៤. េ យមនបះពលដល ឬមនែមនមនរសបេទនងសទធរបសជនជបេចទ រដឋទង យរតវែតផតលជនយែផនក ចបបដលជនរងេរគះពឧរកដឋកមម មករណសមរសប។ េគលករណទ ៥: ជនយែផនកចបបសរមប ក ២៥. េ យមនបះពលដល ឬមនែមនមនរសបេទនងសទធរបសជនជបេចទ រដឋទង យរតវែតផតលជនយែផនក ចបបដល ក ពឧរកដឋកមម មករណសមរសប។ េគលករណទ ៦: ភពមនេរ ើសេអើង ២៦. រដឋទង យរតវែតធនឲយមនករផតលជនយែផនកចបបដលជនរគបរប េ យមនគតព យ ជត សន ពណសមបរ េភទ ភ សន ឬជេនឿ ទស នៈនេយបយ ឬទស នៈេផ ងៗេទៀត េដើមកេណើ តជត ឬ េដើមកេណើ តសងគម រទពយសមបតត ភពជពលរដឋ (សញជ ត) ឬលេន ឋ ន កេណើ ត ករអបរ ឬ នៈកនងសងគម ឬ នៈេផ ងៗេទៀត។

េគលករណទ ៧: ករផតលជនយែផនកចបបជបនទ ន នងរបកបេ យរបសទធភព ២៧. រដឋទង យរតវធនថជនយែផនកចបបរបកបេ យរបសទធភព រតវែតបនផតលឲយជបនទ នេនរគបដ

កកលៃនដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ។ ២៨. ជនយែផនកចបបរបកបេ យរបសទធភព រមមនបែនតមនករមតរតមសទធកនងកររបរសយទកទង ជមយមរនត ផដលជនយែផនកចបប េ យគម នករ ងសរមបជនជបឃទង យ សទធរក ករសមង តកនងករេធវើទនកទនង សទធ កនងករពនតយសណេរឿង នងសទធមនេពលេវ នងលទធភពរគបរគន េដើមបេរត មេរៀបចករពរខលនស បពកេគ។ េគលករណទ ៨: សទធទទលបនពតមន ២៩. រដឋទង យរតវធនថមនេពល កសរយកចេមលើយ នងេនេពលដកហតសទធេសរភព ជនទង យរតវ ទទលបននវពតមនសតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបរបសខលន នងកចចធនករពរ មនតវធេផ ងៗេទៀត កដច ជសតពផលវបកជសកត នពលកនងករេបះបងេ យសមរគចតតនវសទធទងេនះ។ ៣០. រដឋទង យរតវធនថពតមនសតពសទធ េនកនងអឡងេពលដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ នងេស ជនយ ែផនកចបប រតវេធវើករផ ពវផ យេ យេសរ នង ចផតលនវលទធភពទទលបនដល ធរណជន។ េគលករណទ ៩: ដេ ះរ យ នងកចចធនករពរ

10

៣១. រដឋទង យរតវបេងកើតដេ ះរ យ នងកចចធនករពរែដលរតវអនវតត របសនេបើសទធទទលបនជនយ ែផនកចបបរតវបនេធវើឲយអនត យ ពនយរេពល ឬបដេសធ ឬរបសនេបើជនទង យមនរតវបនេគផតលនវពតមនរគប រគន សតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបរបសខលន។ េគលករណទ ១០: សមភពៃនសទធទទលបនជនយែផនកចបប ៣២. វធនករពេសសទង យរតវែតចតឲយមនេឡើង េដើមបធនបននវសទធទទលបនជនយែផនកចបប េ យ មននយសរមបរសត កមរ នងរកមមនស ែដលមនតរមវករពេសស កនងេនះរមមនបែនតមនករមតរតមមនស ចស ជនភគតច ជនពករ ជនវកលចរត អនកផទកេមេ គេអដស នងអនកមនជងឆលងធងនធងរេផ ងៗេទៀត អនកេរបើរបសេរគ ង េញ ន ជនជតេដើមភគតច នងជនអមបរេដើម ជនគម នសញជ ត (នេបតកជន) អនកសសទធរជកេកន ជនបរេទស េទសនតររបេវសជន នងពលករេទសនតររបេវសន ជនេភៀសខលន នងជនច ករសកេនកនងរបេទសេឡើយ។ វធនករ ែបបេនះគរែតេលើកេសចកតរតវករពេសសរបសរកមមនស ទងេនះយកមកេ ះរ យ កនងេនះរមមនវធនករេផត ត េលើេយនឌរ នងវធនករសមរសប ម យ។ ៣៣. រដឋទង យរតវធនផងែដរថជនយែផនកចបប រតវែតបនផតលដលអនករសេនតបនជនបទ តបន ច រសយល នងតបនែដលមនវបតតខងេសដឋកចច នងសងគមកចច នងដលអនកែដលជសមជកៃនរកមមនស ែដលមន វបតតខងេសដឋកចច នងសងគមកចច។ េគលករណទ ១១: ជនយែផនកចបបែដលជឧតដមរបេយជនសរមបកមរ ៣៤. េនកនងករសេរមចេលើជនយែផនកចបបទងអសែដលបះពលដលកមរ15 រតវគតគដលឧតដមរបេយជនដល កមរ។ ៣៥. ជនយែផនកចបបែដលរតវបនផតលដលកមរ រតវែតកណតជ ទភពេ យគតគដលឧតដមរបេយជនរបស កមរ នង ចផតលនវលទធភពទទលបនសមរសប ម យ ជអនតរវសយ របកបេ យរបសទធភព នងេឆលើយតប េទនងេសចកតរតវករែផនកចបប នងែផនកសងគមជក ករបសកមរ។ េគលករណទ ១២: ឯក ជយភព នងករករពរមរនតផដលជនយែផនកចបប ៣៦. រដឋទង យរតវធនថមរនតផដលជនយែផនកចបប ចអនវតតករងររបសពកេគបនរបកបេ យរបសទធភព េ យេសរ នងេ យឯក ជយ។ ជពេសសរដឋទង យរតវធនថអនកផដលជនយែផនកចបប ចបេពញមខងរវជជ -ជវៈចបបទងអសរបសពកេគបន េ យគម នករបភតបភយ ឧបសគគ ង ករយយរខន ឬករេរជ តែរជកែដល មនសមរសប ចេធវើដេណើ រ ពេរគះេយបល នងជបជមយអតថជនរបសពកេគេ យេសរ នងេ យសមង ត ទងរសងទងេនកនងរបេទសរបសខលនេគផទ ល នងេនេរករបេទស នងពនតយេមើលករេចទរបកន នងសណេរឿង ពកពនធេផ ងៗេទៀតេ យេសរ រពមទងមនទទលរងនវ នងមនរតវបនគ មកែហងេចទរបកន ឬករ កេទស ទណឌ ែផនករដឋបល េសដឋកចច ឬករ កេទសទណឌ េផ ងៗេទៀត ចេពះវធនករ មយែដលរតវបនអនវតត េ យអនេ ម មករណយកចច បទ ឋ ន នងសលធមវជជ ជវៈែដលរតវបនទទល គ លេឡើយ។

15 “កមរ” មននយថជនែដលមន យេរកម ១៨ ឆន េ យអនេ ម មអនសញញ សតពសទធកមរ។

11

េគលករណទ ១៣: សមតថភព នងគណេនយយភពរបសមរនតផដលជនយែផនកចបប ៣៧. រដឋទង យរតវ កឲយដេណើ រករនវយនតករទង យ េដើមបធនថមរនតផដលជនយែផនកចបបទងអសរតវ មនករអបរ ករបណត ះប ត ល ជនញ នងបទពេ ធនសមរសប នងរបេភទៃនករងររបសពកេគ កនងេនះរមមន ភពធងនធងរៃនបទេលមើសែដលរតវេ ះរ យ រពមទងសទធនងេសចកតរតវកររបសរសត កមរ នងរកមមនស ែដលមន េសចកតរតវករពេសស។ ៣៨. ពកយបណត ងពកពនធនងវនយរបឆងនងមរនតផដលជនយែផនកចបបទង យ រតវែតេធវើករេសើបអេងកត នង វនចឆយេទសជបនទ ន េ យអនេ ម មរកមសលធមវជជ ជវៈេនចេពះមខ ថ បនមយ ែដលមនលេអៀង នង ច ពនតយេឡើងវញ មផលវត ករ។ េគលករណទ ១៤: ភពជៃដគ ៣៩. រដឋទង យគរែតទទល គ ល នងេលើកទកចតតដលករចលរមចែណកពសមគមេមធវ សកលវទយលយ សងគមសវល នងរកមេផ ងៗរពមទង ថ បនេផ ងៗេទៀតកនងករផតលជនយែផនកចបប។ ៤០. កនងករណចបចភពជៃដគកនងទរមងជ ធរណៈ-ឯកជន នងភពជៃដគេផ ងៗេទៀតគរែតរតវបន បេងកើតេឡើង េដើមបពរងកវ លភពជនយែផនកចបបេនះ។ គ. េគលករណែណន េគលករណែណនទ ១: ករផតលជនយែផនកចបប ៤១. េនេពល រដឋទង យអនវតតយនតករេផទ ងផទ តពភពរករក េដើមបកណតអពសទធទទលបនជនយែផនក ចបប រដឋទង យេនះរតវធនថៈ (ក) ជនទង យែដលមេធយបយរបសខលន មនេលើសពករមតកណតៃនយនតករេផទ ងផទ តពភពរករក បែនតពកេគមន ចមនលទធភពរក ឬមនមនលទធភពទទលបនេមធវ េនកនង ថ នភពែដលជនយែផនកចបប រតវ បនផតលជន មែបបេផ ងពេនះ នងជផលរបេយជនែផនកយតតធមែដលរតវផតលជនយែបបេនះ មនរតវបនផត េចញពករទទលជនយេនះេឡើយ។ (ខ) លកខណៈវនចឆយសរមបករអនវតតយនតករេផទ ងផទ តពភពរករក រតវផ ពវផ យឲយបនទលទ យ។ (គ) ជនទង យែដលរតវករជបនទ ន នវជនយែផនកចបបេនអងគភពនគរបល មណឌ លឃខលន ឬត ករ គរែតរតវបនផតលនវជនយែផនកចបបដបង ខណៈែដលសទធកនងករទទលរបសពកេគកពងរតវបនកណត។ អនតជន ជនចចកលរតវបនេលើកែលងពយនតករេផទ ងផទ តពភពរករកេនះ។ (ឃ) ជនទង យែដលរតវបនបដេសធជនយែផនកចបប េ យឈរេលើមល ឋ នយនតករេផទ ងផទ តព ភពរករក មនសទធបតងត នងេសចកដសេរមចេនះ។

12

(ង) េ យយកចតតទក កចេពះ ថ នភពេ យែឡករបសបគគល នងបនទ បពពចរ េទេលើមលេហតៃន ករបដេសធរបសេគចេពះជនយែផនកចបប ត ករបងគ បថបគគលេនះរតវែតបនផតលនវជនយែផនកចបប េ យមន ឬគម នកររមវភគទនពបគគលេនះ េនេពលែដលផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ។ (ច) របសនេបើយនតករេផទ ងផទ តពភពរករក រតវបនគណនេ យឈរេលើមល ឋ នរបកចណលសរមប សមជករគ រ បែនតសមជកមន កៗ ៃនរគ រមនទនសផលរបេយជនជមយគន ឬមនមនលទធភពេសមើគន កនង ករទទលបនរបកចណលរបសរគ រេនះ យកែតរបកចណលរបសសមជក ែដល កពកយសជនយែផនកចបប បេ ណ ះ រតវបនេរបើរបសសរមបេគលបណងៃនយនតករេផទ ងផទ តពភពរករកេនះ។ េគលករណែណនទ ២: សទធរតវបនផតលនវពតមនសតពជនយែផនកចបប ៤២. េដើមបធនដលជនទង យនវសទធរតវបនផតលនវពតមន សតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបរបសពកេគ រដឋទង យរតវធនថៈ (ក) ពតមនសតពសទធទទលបនជនយែផនកចបប នងអវែដលជនយែបបេនះមន កនងេនះរមមនអតថភព ៃនេស ជនយែផនកចបប នងវធទទលបននវេស ែបបេនះ រពមទងពតមនពកពនធេផ ងៗេទៀត រតវេធវើករផ ពវ ផ យដលសហគមន នង ធរណជនទេទ េន មករយលយរ ឋ ភបលមល ឋ ន នងរគះ ថ នអបរ នង សន នង មរយៈរបពនធផ ពវផ យ កនងេនះរមមនអនេធើណត ឬមេធយបយសមរសបេផ ងៗេទៀត។ (ខ) ពតមនរតវែតេធវើករផ ពវផ យដលរកមមនស ឯេក នងរកមមនស ទនេខ យ។ រតវេរបើរបសកមមវធ វទយ នងទរទស ន រពតមនរបចតបន នងកនងរសក អនេធើណត នងមេធយបយេផ ងៗេទៀត ជពេសសបនទ បព មនករេធវើវេ ធនកមមចបប ឬេលើកេឡើងនវបញហ ជក កែដលបះពលដលសហគមន េ យកណតយកកចចរបជ មសហគមនជេគលេ ។

(គ) មរនតនគរបល រពះ ជ ជញ មរនតត ករ នងមរនតបេរ ើករេន ម ថ បនែដលជនទង យរតវបន ឃខលនកនងពនធនគរ ឬឃតខលន រតវផតលដលជនទង យែដលគម នត ងនវពតមន សតពសទធទទលបនជនយ ែផនកចបបរបសពកេគ នងសតពកចចធនករពរ មនតវធេផ ងៗេទៀត។ (ឃ) ពតមនសតពសទធរបសជនែដលរតវបនសង យ ឬរតវបនេចទរបកនពបទេលមើសរពហមទណឌ េនកនង ដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ នងសតពភពែដល ចរកបននវេស ជនយែផនកចបប រតវែតផតលដលអងគភពនគរបល មណឌ លឃខលន ត ករ នងពនធនគរ ឧទហរណៈ មរយៈករផតលនវឯក រ (លខត) សតពសទធទង យ ឬ ម ទរមងផលវករ មយេផ ងេទៀត ែដលរតវរបគលឲយេទជនជបេចទ។ ពតមនែបបេនះគរែតរតវបនផតល មរេបៀប មយ ែដលរសបនងេសចកតរតវកររបសជនមនេចះអក រ ជនជតភគតច ជនពករ នងកមរ េហើយពតមនែបបេនះ គរែតេរបើរបសជភ ែដលជនទងេនះយលបន។ ពតមនែដលរតវផតលដលកមររតវ ែតបនផតល មរេបៀបមយ ែដលសមរសបេទនង យ នងភពចសទរបសពកេគ។

(ង) ដេ ះរ យរបកបេ យរបសទធភព រតវែតមនសរមបជនទង យែដលមនរតវបនផតលនវ ពតមនរគបរគន សតពសទធទទលបនជនយែផនកចបបរបសពកេគ។ ដេ ះរ យែបបេនះ ចរមបញច លករ ម

13

ឃតមនឲយបេពញកចច មនតវធ ករេ ះែលងពករឃខលន ករបដេសធេចលនវភសត ង ករពនតយេឡើងវញ មផលវ ត ករ នងករទទតសណង។ (ច) មេធយបយេផទ ងផទ តែដលបញជ កថ បគគលពតជរតវបនផតលនវពតមន រតវែតបន កឲយដេណើ រករ ។ េគលករណែណនទ ៣: សទធេផ ងៗេទៀតរបសជនែដលរតវបនឃខលន ចបខលន/ឃតខលន សង យ ឬជបេចទ ឬករតវបនេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ ៤៣. រដឋទង យរតវែត កេចញនវវធនករននដចខងេរកមេដើមបៈ (ក) ផតលជបនទ នដលបគគលរគបរបែដលរតវបនឃខលន ចបខលន/ឃតខលន សង យ ឬរតវបនេចទ របកន ឬករតវបនជបេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ នវពតមនសតពសទធេនេសង មមនេឆលើយតប សទធពេរគះេយបលជមយ េមធវ ឬរបសនេបើ ចេធវើបនរតវពេរគះេយបលជមយមរនតផដលជនយែផនកចបប េនដ កកល មយៃន កចចដេណើ រករនតវធ ជពេសសមនេពលរតវបន កសរយកចេមលើយេ យ ជញ ធរ នងសទធទទលជនយពេមធវ េ យឯក ជយ ឬពមរនតផដលជនយែផនកចបប េនេពលរតវេគ កសរយកចេមលើយ នងេនអឡងេពលបេពញកចច មនតវធេផ ងៗេទៀត។

(ខ) មឃតករ កសរយកចេមលើយ មយចេពះបគគល ែដលរតវេធវើេឡើងេ យនគរបលេ យគម ន វតតមនេមធវ េទះជសថតេរកម ថ នភពមនបងខតបងខកេ យ េលើកែលងែតជនេនះផតលនវកររពមេរព ងរបស េគែដលរតវបនរបបឲយដង នងេ យសមរគចតតកនងករេបះបងេចលសទធមនវតតមនេមធវ នងបេងកើតយនតករនន សរមបេផទ ងផទ តកររពមេរព ងជរបេភទសមរគចតតរបសជនេនះ។ ករ កសរយកចេមលើយមនរតវចបេផតើមេធវើេទ លះ រ ែតមរនតផដលជនយែផនកចបបមកដល។ (គ) ផតលពតមនដលជនជបឃ នងអនកេទសជជនបរេទសទងអសជភ ែដលពកេគយលបន អពសទធរបសពកេគកនងករេសនើសេធវើទនកទនង ជមយ ជញ ធរកងសលរបសពកេគ េ យគម នករពនយរេពល។ (ឃ) ធនថជនទង យជបេមធវ ឬមរនតផដលជនយែផនកចបបជបនទ ន េ យសមង តទងរសងបនទ បព ករចបខលនរបសពកេគ នងថករសមង តៃនទនកទនងបនតេទៀតរតវែតបនធន។ (ង) បងកលទធភពឲយបគគលរគបរបែដលរតវបនឃខលន េ យ រមលេហត មយ ជនដណងជបនទ ន ដលសមជករគ ររបសពកេគ ឬបគគលែដលសមរសបេផ ងេទៀត មករេរជើសេរ ើសរបសពកេគអពករឃខលន នង ទកែនលងឃខលន េហើយនងអពករផល សបតរទកែនលងឃខលនែដលនង ចេកើតមនេឡើង។ េទះបយង កេ យ ជញ ធរ មនសមតថកចច ចពនយរេពលករជនដណង របសនេបើមនករចបច ស របសនេបើមនែចងេ យចបប នង របសនេបើករបញជ នពតមនេនះ នង ងដលករេសើបអេងកតេលើបទេលមើសរពហមទណឌ េនះ។ (ច) ផតលនវេស បកែរបផទ លមតេ យអនកបកែរបឯក ជយ េនេពល ចបចរពមទងផដលេស បកែរប ឯក រកនងករណសមរសប។

14

(ឆ) ចត ង ពយបលេនេពល ចបច។ (ជ) េធវើករផ ពវផ យអពមេធយបយទនកទនងជមយមរនតផដលជនយែផនកចបប េន មអងគភពនគរបល នងទកែនលងឃខលន។ (ឈ) ធនថជនទង យែដលរតវបនឃខលន/ចបខលន សង យ ឬរតវបនេចទរបកន ឬរតវបនជប េចទពបទេលមើសរពហមទណឌ រតវែតបនរបបឲយដងយងចបស នងងយយលអពសទធរបសពកេគ នងបចចយមនលអ កនងករេបះបងេចលសទធទងេនះ នងខរបងខនះែខនងធនថ ជនទង យយលដងពករណទងពរេនះ។ (ញ) ធនថជនទង យរតវបនផតលពតមន សតពយនតករ មយែដល ចរកបន សរមប កពកយ បណត ងអពករេធវើទរណកមម ឬរបរពតតកមមមនគបបមកេលើខលន។ (ដ) ធនថករេរបើរបសសទធទងេនះេ យបគគល មនេធវើឲយបះពលដលេរឿងកតរបសពកេគេឡើយ។ េគលករណែណនទ ៤: ជនយែផនកចបបេនដ កកលមនេពលជនជរមះកត ៤៤. េដើមបធនថជនែដលរតវបនឃខលន មនសទធទទលជនយែផនកចបបជបនទ ន េ យអនេ ម មចបប េនះ រដឋទង យរតវចតវធនករដចតេទេដើមបៈ (ក) ធនថនគរបល នង ជញ ធរត ករមនរតវរតតបតសទធ ឬលទធភពទទលបនជនយែផនកចបប មទេនើងចតត សរមបជនទង យែដលរតវបនឃខលន ចបខលន សង យ ឬរតវបនេចទរបកន ឬករតវបនជប

េចទពបទេលមើសរពហមទណឌ េឡើយ ជពេសសេន មអងគភពនគរបល។ (ខ) សរមបសរមលលទធភពមរនតផដលជនយែផនកចបប ែដលរតវបនចត ងេដើមបផតលជនយដលជន ទង យ ែដលរតវបនឃតខលនេន មអងគភពនគរបល នងទកែនលងឃខលនេផ ងៗេទៀត សរមបេគលបណងផតល ជនយែបបេនះ។ (គ) ធនឲយមនករេធវើជត ង មផលវចបប េនរគបកចចដេណើ រករនតវធមនេពលជនជរមះកដ នង េនេពលជនជរមះកដ។ (ឃ) ឃល េមើល នងអនវតត មេពលកណតឃតខលន េន មបនទបឃតខលនរបសអងគភពនគរបល ឬមណឌ ល ឃខលនេផ ងៗេទៀត ឧទហរណៈ េ យែណន ជញ ធរត ករ ឲយពនតយេមើលចននសណេរឿងជនជបឃជរបច េន មមណឌ លឃខលនេដើមបេធវើឲយរបកដថ របជពលរដឋរតវបនឃខលនរសបចបប េហើយេធវើឲយរបកដថេរឿងកតរបសពកេគ

រតវបនេ ះរ យទនេពលេវ នងលកខខណឌ ឃខលនរបសពកេគបេពញបន មបទ ឋ នចបបពកពនធ កនងេនះរម មនបទ ឋ នអនតរជតផងែដរ។ (ង) ផតលដលបគគលរគបរបេនេពលទទលឲយចលមក ន កេនកនងទកែនលងឃខលន នវពតមនសតពសទធរបស ពកេគែដលរតវបនែចងកនងចបប វធនៃផទកនងរបសទកែនលងឃខលន នងេនដ កកលដបងៃនដេណើ រករមនេពល ជនជរមះកត។ ពតមនែបបេនះគរែតរតវបនផតលជន មរេបៀបមយ ែដលរសបនងេសចកតរតវកររបសជនមនេចះ អក រ ជនជតភគតច ជនពករ នងកមរ នងេរបើរបសភ ែដលជនរតវកជនយែផនកចបប ចយលបន។

15

ពតមនែដលរតវផតលជនកមរគរែតរតវបនផតល មរេបៀបមយ ែដលសមរសប ម យ នងភពចសទរបសពកេគ ។ ឯក រពតមនេនះគរែតមនជនយជរបភព ឬវេដអែដលរតវបន ក ង ចេមើលេឃើញបន េន មមណឌ ល ឃខលននមយៗ។ (ច) េសនើសគណៈេមធវ ឬសមគមនចបប នង ថ បនៃដគេផ ងៗេទៀត េដើមបេរៀបចបេងកើតបញជ េឈម ះេមធវ នងអនកជនយករេមធវ េដើមបគរទដលរបពនធចបបដទលទ យមយ សរមបជនទង យែដលរតវបនឃខលន ចប ខលន សង យ ឬរតវបនេចទរបកន ឬករតវបនជបេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ ជពេសសេន មអងគភព នគរបល។ (ឆ) ធនថជនរគបរបែដលរតវបនេចទរបកនពបទេលមើសរពហមទណឌ មនេពលេវ លទធភព នង ករគរទែផនកបេចចកេទស នងហរញញ វតថរគបរគន កនងករណែដលពកេគមនមនមេធយបយរគបរគន េដើមបេរត មេរៀបច ករពរខលន នង ចពេរគះេយបលជមយេមធវរបសពកេគេ យសមង តទងរសង។ េគលករណែណនទ ៥: ជនយែផនកចបបកនងអឡងេពលដេណើ រករនតវធត ករ ៤៥. េដើមបធនថជនរគបរបរតវបនេចទរបកនពបទេលមើសរពហមទណឌ ែដលេទស កពនធនគរ ឬេទស រប រជវត ចរតវកណតេ យត ករ មនសទធទទលបនជនយែផនកចបបេនរគបដេណើ រករនតវធេនត ករ កនងេនះរមមនេនអឡងេពលដេណើ រករឧទធរណ នងដេណើ រករនតវធពកពនធេផ ងៗេទៀត ទនទមនងេនះរដឋទង

យរតវ កេចញនវវធនករននដចតេទេដើមបៈ (ក) ធនថរគបជនជបេចទយលដងពេរឿងកតរបឆងនងខលន នងផលវបកៃនករជនជរមះកដែដល ចេកើត មនេឡើង។ (ខ) ធនថរគបជនែដលរតវបនេចទរបកនពបទេលមើសរពហមទណឌ មនេពលេវ លទធភព ជនយ បេចចកេទស នងហរញញ វតថរគបរគន កនងករណែដលពកេគមនមនធនធនរគបរគន េដើមបេរត មេរៀបចករពរខលន នង ចពេរគះេយបលជមយេមធវរបសពកេគេ យសមង តទងរសង។

(គ) ផតលនវករេធវើជត ងេនកនងដេណើ រករនតវធត ករ មយ េ យេមធវ មករេរជើសេរ ើសរបស ខលនកនងករណចបច ឬេ យេមធវែដលមនសមតថកចច ែដលរតវបនចត ងេ យត ករ ឬ ជញ ធរជនយែផនក ចបបេផ ងេទៀតេ យឥតបងៃថល េនេពលែដលជនេនះមនមនធនធនរគបរគនសរមបបងៃថល នង/ឬកនងករណ ែដលផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ។ (ឃ) ធនថអនកករពរកតរបសជនជបេចទ រតវមនវតតមនេនរគបដ កកលសខនៗ ៃនដេណើ រករ នតវធ។ ដ កកលសខនៗ ជដ កកលទងអសៃនដេណើ រករនតវធរពហមទណឌ ែដលករែណនរបសេមធវ មនភពចបច េដើមបធនឲយបននវសទធទទលបនករជនជរមះកត របកបេ យយតតធមសរមបជនជបេចទ ឬែដល អវតតមនអនកករពរកត ចេធវើឲយខចខតដលករេរត មេរៀបច ឬករបងហ ញនវករករពរខលន។ (ង) េសនើសគណៈេមធវ ឬសមគមចបប នង ថ បនជៃដគេផ ងៗេទៀត ឲយេរៀបចបេងកើតបញជ េឈម ះ នង មខងររបសេមធវ នងអនកជនយេមធវ េដើមបគរទដលរបពនធចបបដទលទ យមយ សរមបជនទង យែដលរតវ

16

បនឃ-ឃតខលន ចបខលន សង យ ឬេចទរបកន ឬជបេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ ។ ករគរទែបបេនះ ចរម បញច លជឧទហរណ នវករបងហ ញខលនេនចេពះមខត ករ មៃថងកណត។ (ច) បងកលទធភពដលអនកជនយេមធវ នងនស តែផនកចបបកនងករផតលជនយែផនកចបប មរបេភទសមរសប ដលជនជបេចទេន មត ករេ យអនេ ម មចបបជត ឲយែតពកេគសថតេនេរកមកររតតពនតយេមើលរបស េមធវជនញ។ (ឆ) ធនថជនសង យែដលគម នត ង នងជនជបេចទយលដងពសទធរបសខលនេគ។ េនះ ចរមបញច ល បែនតមនករមតរតមករតរមវឲយេចរកម នងរពះ ជ ជញ ពនយលអពសទធដលពកេគជភ ចបស ស នងងយ យល។ េគលករណែណនទ ៦: ជនយែផនកចបបេនដ កកលេរកយករជនជរមះកត ៤៦. រដឋទង យរតវែតធនថជនរតវបនកតេទសឲយជបពនធនគរ នងកមរែដលរតវបនដកហតសទធ េសរភពរបសពកេគ មនសទធទទលបនជនយែផនកចបប។ កនងករណែដលគម នជនយែផនកចបប រដឋទង យរតវ ធនថជនទងេនះ រតវែតបនឃខលនេនកនងពនធនគរេ យអនេ ម មចបប។ ៤៧. សរមបេគលបណងេនះ រដឋទង យរតវែត កេចញនវវធនករននេដើមបៈ (ក) ផតលដលជនរគបរបេនេពលទទលឲយចលកនងពនធនគរ នងកនងអឡងេពលឃខលនពកេគ នវពតមន សតពបទបញជ ៃផទកនងពនធនគរ នងសទធរបសពកេគ មចបប កនងេនះរមមនសទធទទលបនជនយែផនកចបប ករែណ ន នងេស ជនយែផនកចបបេ យសមង ត លទធភពសរមបពនតយេឡើងវញបនតេទៀតេលើេរឿងកតរបសពកេគ សទធរបស ពកេគកនងអឡងេពលដេណើ រករនតវធខងវនយ នងនតវធសរមប កពកយបណត ងេន ដបង បណត ងឧទធរណ ករេ ះែលងមនកលកណត ករេលើកែលងេទស ឬករបនធរបនថយេទស។ ពតមនែបបេនះគរែតរតវបនផតលជន មរេបៀបមយ ែដលរសបនងេសចកតរតវកររបសជនមនេចះអក រ ជនជតភគតច ជនពករ នងកមរ នងេរបើរបស

ភ ែដលជនរតវកជនយែផនកចបបយលដងបន។ ពតមនែដលរតវផតលជនកមរគរែតរតវបនផតល មរេបៀបមយ ែដលសមរសបេទនង យ នងភពចសទរបសពកេគ។ ឯក រពតមនេនះគរែតមនរបភពសរមបជជនយ ែដល រតវ ក ងេនកនងែផនកទងេនះៃនអគរពនធនគរ ែដលអនកជបពនធនគរ ចេចញចលេមើលេឃើញបនចបសជ េទៀងទត។ (ខ) េលើកទកចតតដលគណៈេមធវ នងសមគមចបប នងមរនតផដលជនយែផនកចបបេផ ងៗេទៀត ឲយេរៀបច បញជ េឈម ះ នងមខងររបសេមធវ នងអនកជនយេមធវកនងករណចបច េដើមបចះេធវើទស នកចចពនតយេមើលពនធនគរ េដើមបផដលជនយ នងករែណនែផនកចបប ដលជនរតវបនកតេទសឲយជបពនធនគរេ យឥតគតៃថល។ (គ) ធនថជនរតវបនកតេទសឲយជបពនធនគរ មនសទធទទលបនជនយែផនកចបប សរមប េគលបណង កបណត ងឧទធរណ នង កសេណើ ទង យទកទងនងរបរពតតកមមមនគបបមកេលើពកេគ នងលកខខណឌ ៃនករឃខលនកនងពនធនគររបសពកេគ កនងេនះរមមនេនេពលរបឈមមខនងបទេចទរបកនខងវនយធងនធងរ នង សរមបសេណើ សករេលើកែលងេទស ជពេសសសរមបអនកជបពនធនគរទងេនះ ែដលរបឈមមខនងេទស រប រជវត កដចជសរមប កពកយសេ ះែលងេ យមនលកខខណឌ នងករេធវើជត ងេនកនងសវនករេលើ ករេ ះែលងេ យមនលកខខណឌ មនេពលកណត។

17

(ឃ) ផតលពតមនដលអនកជបពនធនគរទង យជជនបរេទស អពលទធភពកនងករែសវងរកករេផទរ ឲយេទបេរ ើេទសកនងរបេទសេដើមរបសពកេគ កនងករណែដល ចេធវើេទបន េ យ រសយេទេលើកររពមេរព ងពរដឋ ែដលពកពនធ។ េគលករណែណនទ ៧: ជនយែផនកចបបសរមបជនរងេរគះ ៤៨. េ យមនបះពលដល ឬេ យរសបេទនងសទធរបសជនជបេចទ នងេ យរសបេទ មចបបជតពក ពនធ រដឋទង យរតវែតចតវធនកររគបរគន កនងករណចបចេដើមបធនថៈ (ក) ករែណន ជនយ ករែថទ លទធភព នងករគរទសមរសប រតវែតបនផតលរគបរគនជនដលជន រងេរគះេ យអេពើឧរកដឋកមម េនរគបេពលដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ មរេបៀបមយែដលបងក រ-ទប ក ត ភពទទលរងេរគះផទនៗ នងភពទទលរងេរគះេ យរបេយល។16 (ខ) ជនរងេរគះជកមរទទលេស ជនយែផនកចបបដច មលកខខណឌ តរមវ េ យអនេ ម ម េគលករណែណនទង យ សតពយតតធមកនងបញហ ពកពនធនងកមររងេរគះ នង ក ជកមរេ យអេពើ ឧរកដឋកមម។17 (គ) ជនរងេរគះទទលករែណនែផនកចបប េលើទដឋភព មយៃនករចលរមពកពនធរបសពកេគ េនកនង ដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ កនងេនះរមមនលទធភពកនងករចតវធនកររដឋបបេវណ ឬករទមទរសណងជងចតត េនកនងដេណើ រករនតវធផលវចបបេ យែឡក ែដលដេណើ រករនតវធមយ កេ យ ឲយែតរសបេទនងចបបជត ពកពនធ។ (ឃ) ជនរងេរគះរតវបនផតលជបនទ នេ យនគរបល នងអនកេឆលើយតបជរមខេផ ងៗេទៀត (េពលគមរនត សខភបល មរនតសងគមកចច នងមរនតសខមលភពកមរ) នវសទធទទលបនពតមនរបសពកេគ នងសទធទទលបន ជនយែផនកចបប េស ជនយែផនកចបប នងកចចករពររពមទងវធស បអនវតតសទធទងេនះ។ (ង) ទស នៈនងកងវលរបសជនរងេរគះ រតវបនបងហ ញជននងពចរ េន មដ កកលសមរសប ៃនដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ កនងករណែដលផលរបេយជនផទ លខលនរបសពកេគ រតវទទលរងផលបះពល ឬ កនងករណែដលផលរបេយជនែផនកយតតធមតរមវឲយេធវើដេចន ះ។ (ច) ទភន កងរែផនកេស ជនរងេរគះ នងអងគករមនែមនរ ឋ ភបល ចផតលជនយែផនកចបបដលជនរង- េរគះ។

16 ”ភពទទលរងេរគះផទនៗ” នង”ភពទទលរងេរគះេ យរបេយល ” រតវបនែសវងយលដចែដលបនឲយនយមនយេនកនងកថខណឌ ១.២ នង ១.៣ ៃនឧបសមពនធែដលភជ បេទនងអន សន Rec(2006) ៨ របសគណៈកមម ធកររដឋមរនតៃនរកមរបក អរ ប ជនចេពះរដឋជសមជកសតព ជនយសរមបជនរងេរគះេ យអេពើឧរកដឋកមម។ 17 ឧបសមពនធៃនេសចកតសេរមចេលខ 2005/20 របសរកមរបក េសដឋកចច នងសងគមកចច។

18

(ឆ) យនតករនងនតវធរតវេរៀបចបេងកើតេឡើង េដើមបធនឲយមនសហរបតបតតករជតសនទធ នងរបពនធបញជ ន សមរសបរ ងមរនតជនយែផនកចបប នងអនករបកបវជជ ជវៈចបបេផ ងៗេទៀត (េពលគមរនតសខភបល មរនតសងគមកចច នងមរនតសខមលភពកមរ) េដើមបទទលបនករយលដងដទលទ យអពជនរងេរគះ កដចជករ យតៃមលេទេលើ េសចកតរតវករ នង ថ នភពែផនកចបប ចតត រសត សងគមកចច សតបញញ របកយ នង រមមណរបសពកេគ។ េគលករណែណនទ ៨: ជនយែផនកចបបសរមប ក ៤៩. រដឋទង យរតវែតចតវធនកររគបរគនកនងករណចបច េដើមបធនថៈ (ក) ជញ ធរពកពនធរតវរបប ក ឲយបនដង ជបនទ នអពសទធទទលបនពតមន សទធទទលបនជនយ នងទទលបនកចចករពររបសពកេគ នងវធេរបើរបសសទធែបបេនះ។ (ខ) ករែណន ជនយ លទធភព ករែថទ នងករគរទសមរសប រតវបនផតលជនដល ក ពអេពើឧរកដឋកមម េនរគបដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ។ (គ) ក ជកមរទទលេស ជនយែផនកចបប មលកខខណឌ តរមវ េ យអនេ ម មេគលករណ ែណនទង យ សតពយតតធមកនងបញហ ពកពនធនងកមររងេរគះ នង ក ជកមរពអេពើឧរកដឋកមម។ (ឃ) ចេមលើយ ឬសកខកមមទងអស ែដលរតវបនផតលេ យ ក េនរគបដ កកលៃនដេណើ រករយតតធម រពហមទណឌ រតវែតបនបកែរបផទ លមត នងបកែរបជឯក រយងរតមរតវ។ ៥០. កនងករណចបចរដឋទង យ រតវែតផតលជនយែផនកចបបដល ក ។ ៥១. ថ នភពែដល ចសមរសប េដើមបផតលជនយែផនកចបបដល ក រមបញច លបែនតមនករមតរតម ថ នភពទង យែដលៈ

(ក) ក របឈមនងករេឆលើយ កបនទកេទេលើខលនឯង។ (ខ) មនេរគះថន កចេពះសវតថភព នងសខមលភពរបស ក ែដលេកើតេឡើងេ យ រ នៈរបសេគ េនះឯង។ (គ) ក ងយរងេរគះ ស កនងេនះរមមនេ យ រមនេសចកតរតវករពេសស។ េគលករណែណនទ ៩: ករអនវតតសទធទទលបនជនយែផនកចបបរបសរសត ៥២. រដឋទង យរតវែតចតវធនករែដល ចអនវតតបន នងសមរសប េដើមបធននវសទធទទលបនជនយែផនក ចបបសរមបរសត កនងេនះរមមនៈ (ក) កេចញនវេគលនេយបយយងសកមម េ យ កបញច លទស នវសយេយនឌរេទកនងេគលនេយ បយ ចបប នតវធ កមមវធ នងករអនវតតទងអស ែដលទកទងនងជនយែផនកចបប េដើមបធនសមភពេយនឌរ នងសទធទទលបនយតតធមយងរតមរតវ នងេសមើភពគន ។

19

(ខ) ចតវធនករយងសកមមេដើមបធនថ កនងករណែដល ចេធវើេទបន រតវមនេមធវជរសតេដើមបេធវើជ ត ងឲយចងេចទ ជនជបេចទ នងជនរងេរគះជរសត។ (គ) ផតលជនយែផនកចបប ករែណន នងេស គរទពត ករ េនរគបដេណើ រករនតវធផលវចបបដលរសតរង េរគះេ យអេពើហង េដើមបធនឲយបននវសទធទទលបនយតតធម នងេចៀស ងភពទទលរងេរគះេ យរបេយល នងេស ែបបេនះេផ ងេទៀត ែដល ចរមបញច លនវករបកែរបឯក រចបប កនងករណរតវបនេសនើស ឬ ម លកខខណឌ តរមវ។ េគលករណែណនទ ១០: វធនករពេសសសរមបកមរ ៥៣. រដឋទង យរតវែតធនឲយមនវធនករពេសសសរមបកមរ េដើមបេលើកកមពសសទធរបកបេ យរប សទធភពរបសកមរកនងករទទលបនយតតធម នងេដើមបបងក រ-ទប ក តករេធវើឲយមន ល ក ន មទយស នងឥទធពល មនលអេផ ងៗេទៀត េ យ រែតពកេគចលរមពកពនធកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ កនងេនះរមមនៈ (ក) ធនឲយកមរមនសទធទទលបនអនកករពរកត ែដលរតវបនចត ងេដើមបេធវើជត ងឲយកមរ កនង នមកមរផទ លេនកនងដេណើ រករនតវធ កនងករណមន ឬ ចមនទនសផលរបេយជនរ ងកមរ នងម ប របសេគ ឬ ភគេផ ងេទៀតែដលពកពនធ។ (ខ) ជយ កមរែដលរតវបនឃខលន ចបខលន សង យ ឬរតវបនេចទរបកន ឬករតវបនេចទពបទេលមើស រពហមទណឌ ឲយមនលទធភពរបរសយទកទងជមយនងម ប ឬ ពយបលរបសពកេគភល មៗ នង មឃត ករេធវើសមភ សជមយកមរេ យគម នវតតមនេមធវរបសេគ ឬមរនតផដលជនយែផនកចបបេផ ងៗេទៀត នងម ឬប ឬ

ពយបលេបើមន េ យគតគពឧតដមរបេយជនសរមបកមរ។ (គ) ធនឲយកមរមនសទធឲយេគកណតបញហ េ យមនវតតមនម ប ឬ ពយបល មផលវចបប របសកមរ េលើកែលងែត មនរតវបនចតទកថជឧតដមរបេយជនសរមបកមរ។ (ឃ) ធនថកមរ ចពេរគះេយបលេ យេសរ នងេ យសមង តទងរសងជមយនងម ប នង/ឬ

ពយបល នងត ង មផលវចបប។ (ង) ផតលពតមនសតពសទធរសបចបប មរេបៀបមយែដលសមរសបេទនង យ នងភពចសទរបសកមរ ជភ ែដលកមរ ចយលដងបន នង មរេបៀបមយែដលេផត តេទេលើែយនឌរ នងវបបធម។ ករផតលពតមនដល ម ប ពយបល ឬអនកផតលករែថទ គរែតេធវើបែនថមេទេលើករផតលពតមនដលកមរ នងមនែមនជជេរមើស េផ ងពេនះេទ ។ (ច) កនងករណសមរសប េលើកកពសករបែងវពរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ផលវករ នងធនថកមរមនសទធ ទទលបនជនយែផនកចបប េនរគបដ កកលៃនដេណើ រករ ែដលរតវអនវតតករបែងវ។

20

(ឆ) កនងករណសមរសប េលើកទកចតតដលករេរបើរបសវធនករ នងទណឌ កមមដៃទេទៀតជករជនសឲយ ករដកហតសទធេសរភព នងធនថកមរមនសទធទទលបនជនយែផនកចបប េដើមបឲយករដកហតសទធេសរភព ជវធនករចងេរកយបផត េហើយនងស បរយៈេពលសមរសបយងខលបផត។ (ជ) េរៀបចបេងកើតេឡើងនវវធនករេដើមបធនថ ដេណើ រករនតវធ មផលវត ករ នងរដឋបល រតវបន អនវតតកនងបរយកស នង មរេបៀបមយ ែដលអនញញ តឲយកមររតវបនេគ ត បយកចេមលើយេ យផទ លកបន ឬ ម រយៈត ង ឬក មរយះ ថ បនសមរសបមយ មរេបៀបមយែដលរសបេទនងវធននតវធៃនចបបជតកបន។ េ យពចរ េទេលើ យ នងភពចសទរបសកមរ ក ចតរមវឲយមនករែកែរបទមល បអនវតត នងនតវធ ទង យ មផលវត ករ នងរដឋបលផងែដរ។ ៥៤. ជវតឯកជន នងទនននយជវៈរបវតតផទ លខលនរបសកមរ ែដលរតវ ឬបនពកពនធេនកនងដេណើ រករនតវធ មផលវត ករ ឬមនែមន មផលវត ករ នងអនត គមនេផ ងៗេទៀត រតវែតទទលបនករករពរេនរគបដ ក

កល េហើយករករពរែបបេនះរតវែតធនេ យចបប។ ជទេទរបករេនះមននយថគម នពតមន ឬទនននយជវៈ របវតតផទ លខលន មយ ចរតវបនបេញចញ ឬផ ពវផ យឲយេគដងេឡើយ ជពេសស មរបពនធផ ពវផ យែដល ច បេញចញឲយដង ឬ ចបេញចញឲយដងេ យរបេយលនវអតតសញញ ណរបសកមរ កនងេនះរមមនរបរបសកមរ េសចកត ពពណនព ត រសតពកមរ ឬរកមរគ ររបសកមរ េឈម ះ ឬ សយ ឋ នរបសសមជករគ រកមរ នងកណតរ េ ត-ទស ន នងវេដអ។ េគលករណែណនទ ១១: របពនធជនយែផនកចបបទទងរបេទស ៥៥. េដើមបេលើកទកចតតដលដេណើ រកររបពនធជនយែផនកចបបទទងរបេទស មករណសមរសបរដឋទង យ រតវែតចតវធនករដចតេទេដើមប៖ (ក) ធន នងេលើកកមពសករផតលជនយែផនកចបបរបកបេ យរបសទធភព េនរគបដ កកលៃន ដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ដលជនទង យែដលរតវបនឃខលន ចបខលន ឬរតវបនកតេទសឲយជបពនធនគរ សង យ ឬរតវបនេចទរបកន ឬករតវបនេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ នងដលជនរងេរគះេ យអេពើឧរកដឋកមម។ (ខ) ផតលជនយែផនកចបបដលជនទង យែដលរតវបនចបខលន ឬរតវបនឃខលនេ យខសចបប ឬែដល បនទទល លរកម ថ ពររបសត ករ ជលទធផលៃនយតតនេសធ កនងេគលបណងរបតបតតនវសទធរបសពកេគ កនងករទទលបនករជនជរមះកតេឡើងវញ ករជសជលសណង កនងេនះរមមនសណងជងចតត ករ ត រនតសមបទ េឡើងវញ នងកចចធនករពរមនឲយេកើតេឡើងជថម។ (គ) េលើកកមពសករសរមបសរមលរ ងទភន កងរយតតធម នងមរនតជនញេផ ងៗេទៀត ដចជមរនត សខភបល េស សងគមកចច នងបគគលកគរទជនរងេរគះ េដើមបបេងកើនឲយបនខពសជអតបរមនវរបសទធភពៃនរបពនធ ជនយែផនកចបប េ យមនបះពលដលសទធរបសជនជបេចទ។ (ឃ) េរៀបចបេងកើតភពជៃដគជមយនងគណៈេមធវ ឬសមគមចបប េដើមបធនឲយមនករផតលជនយែផនក ចបប េនរគបដ កកលៃនដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ ។

21

(ង) ជយ អនកជនយេមធវឲយមនលទធភពផតលនវជនយែផនកចបប មទរមងទងេនះ ែដលរតវបនអនញញ ត មចបបជត ឬទមល បអនវតតដលជនទង យែដលរតវបនចបខលន ឃខលន សង យ ឬរតវបនេចទរបកនពបទ

េលមើសរពហមទណឌ ជពេសសេនអងគភពនគរបល ឬមណឌ លឃខលនេផ ងៗេទៀត។ (ច) េលើកកមពសករផតលជនយែផនកចបបសមរសប សរមបេគលបណងបងក រ-ទប ក តអេពើឧរកដឋកមម។ ៥៦. រដឋទង យករតវចតវធនករដចខងេរកមផងែដរេដើមបៈ (ក) េលើកទកចតតដលសមគមចបប នងគណៈេមធវ េដើមបគរទដលករផតលជនយែផនកចបបេ យផតលនវ េស េរចើនែផនក កនងេនះរមមនេស ែដលឥតគតៃថល (មនយកកៃរម) េ យអនេ ម មរកមសលធម នងេបសកកមម ចបចខងវជជ ជវៈចបបរបស ថ បនទងេនះ។ (ខ) កណតអពេរគ ងេលើកទកចតតសរមបេមធវ េដើមបចះេធវើករេន មតបន ែដលមនវបតតខងេសដឋកចច នងសងគមកចច (ឧទហរណៈ ករេលើកែលងពនធ ករផដល របករណ នងរបកឧបតថមភរបចៃថងរពមទងរបកសរមប ករេធវើដេណើ រ)។ (គ) េលើកទកចតតដលេមធវឲយេរៀបចដេណើ រទស នកចចជេទៀងទត ស បេមធវជវញរបេទស េដើមបផតល ជនយែផនកចបបដលអនកែដលរតវករេស ែបបេនះ។ ៥៧. កនងករេរៀបចគេរមងជនយែផនកចបបទទងរបេទសរបសខលន រដឋទង យរតវពចរ េទេលើេសចកត រតវកររបសរកមមនស ជក ក កនងេនះរមមនបែនតមនករមតរតមមនស ចស ជនជតភគតច ជនពករ មនស វកលចរត អនកផទកេមេ គេអដស នងជងឆលងធងនធងរេផ ងៗេទៀត អនកេរបើរបសេរគ ងេញ ន ជនជតេដើមភគតច នងជនអមបរេដើម ជនគម នសញជ ត (នេបតកជន) អនកសសទធរជកេកន ជនបរេទស ជនេភៀសខលន នងជនច ក រសកេនកនងរបេទស េ យអនេ ម មេគលករណែណនទ ៩ នងទ ១០។ ៥៨. រដឋទង យរតវែតចតវធនករសមរសប េដើមបេរៀបចបេងកើតរបពនធជនយែផនកចបប ែដលមនលកខណះ កមរេមរត18 នងេផត តេលើកមរ េ យពចរ េទេលើសមតថភពែដលកពងមនករវវតតរបសកមរ នងេសចកតរតវករ េធវើឲយមននវតលយភពសមរសបរ ងឧតដមរបេយជនសរមបកមរ នងសទធេសនើសឲយេគ ដ បយកចេមលើយរបសកមរ េនកនងដេណើ រករនតវធ មផលវត ករ កនងេនះរមមនៈ (ក) កនងករណែដល ចេធវើេទបន េរៀបចបេងកើតយនតករឯក ជយទង យ េដើមបគរទដលជនយែផនកចបប ជលកខណៈឯកេទសសរមបកមរ នងគរទដលករេធវើសមហរណកមមជនយែផនកចបបកមរេមរត េទកនងយនតករ ទេទេហើយែដលមនែមនជលកខណៈឯកេទស។

18 “ជនយែផនកចបបកមរេមរត” គជករផតលេស ជនយែផនកចបបដលកមរ េនកនងដេណើ រករនតវធរពហមទណឌ រដឋបបេវណ នងរដឋបលែដល ចមនលទធភពទទលបន សមរសប ម យ ជពហវសយ នងមនរបសទធភព នងែដល ចេឆលើយតបេទនងេសចកតរតវករែផនកចបប នងសងគមកចចេរចើនែផនក ែដលរតវបនរបឈមមខេ យកមរ នងយវជន។ ជនយែផនកចបបកមរេមរត រតវបនផតលេ យេមធវ នងអនកែដល មនែមនជេមធវ ែដលរតវបនបណត ះប ត លកនងវសយចបបសដពកមរ នងករចេរមើនលត សរបសកមរ នងយវជន េហើយែដល ចេធវើករ របរសយទកទងរបកបេ យរបសទធភពជមយនងកមរ នងអនកែថទកមរ។

22

(ខ) អនមតចបប េគលនេយបយ នងលខតបទ ឋ នេរកមចបបទកទងនងជនយែផនកចបប ែដល គតគយងចបស សនវសទធ នងេសចកតរតវករសរមបករចេរមើនលត ស ពេសសរបសកមរ កនងេនះរមមន សទធទទលបនេស ជនយែផនកចបប ឬជនយសមរសបេផ ងៗេទៀត េដើមបេរត មេរៀបចបងហ ញនវមេធយបយករពរ ខលនរបសេគ សទធេសនើសឲយេគ ត បយកចេមលើយេនរគបដេណើ រករនតវធ មផលវត ករ ែដលបះពលដលរបេគ នតវធ បទ ឋ នសរមបកណតនវឧតដមរបេយជនរបសកមរ សទធជវតឯកជន នងករករពរទនននយជវៈរបវតតផទ លខលន នង សទធរតវបនពចរ ស បករបែងវ។ (គ) េរៀបចបេងកើតបទ ឋ នេស ជនយែផនកចបបជលកខណះកមរេមរត នងរកមសលធមវជជ ជវៈ។ កនងករណ ចបចមរនតផដលជនយែផនកចបបែដលេធវើករងរជមយ នងស បកមរ រតវទទលកររតតពនតយ យតៃមលពលកខណៈ សមបតតជេទៀងទត េដើមបធននវសមតថភពរបសពកេគឲយសកតសមសរមបេធវើករងរជមយកមរ។ (ឃ) េលើកកមពសកមមវធបណត ះប ត លជនយែផនកចបបជលកខណៈបទ ឋ ន។ មរនតផដលជនយែផនកចបបែដល េធវើជត ងឲយកមរ រតវទទលករបណត ះប ត លអពសទធកមរ នងបញហ ពកពនធ េហើយនងមនចេណះដងអពសទធ នងបញហ ពកពនធទងេនះ េ យទទលកបណត ះប ត លជបនត នងមនលកខណៈសជេរម នងមនសមតថភព ច េធវើកររបរសយទកទងជមយកមរបនេទ មករមតយលដងរបសពកេគ។ មរនតជនយែផនកចបបទងអសែដលេធវើ ករជមយនង នងស បកមរ រតវទទលករបណត ះប ត លជលកខណះអនតរវសយជមល ឋ ន សតពសទធនងេសចកត រតវកររបសកមរែដលមន យខសៗគន នងដេណើ រករនតវធែដលរតវែកសរមលេទ មតរមវកររបសពកេគ នង ករបណត ះប ត លសតពទដឋភពចតត រសត នងទដឋភពេផ ងៗេទៀតទកទងនងករចេរមើនលត សរបសកមរ េ យ មនករយកចតតទក កពេសសចេពះេកមងរស នងកមរែដលជសមជកៃនរកមជនជតភគតច ឬរកមមនស ែដល ជជនជតេដើមភគតច េហើយនងវធនករននែដលមនរ ប សរមបេលើកកមពសមេធយបយករពរខលនរបសកមរ ទនសនងចបប។ (ង) េរៀបចបេងកើតយនតករនងនតវធទង យ េដើមបធនឲយមនសហរបតបតតករជតសនទធ នងរបពនធបញជ ន សមរសបរ ងមរនតផដលជនយែផនកចបប នងមរនតជនញេផ ងៗគន េដើមបឲយមនករែសវងយលដទលទ យអពកមរ កដចជករ យតៃមលេទេលើេសចកតរតវករ នង ថ នភពែផនកចបប ចតត រសត សងគមកចច សតបញញ របកយ នង រមមណរបសពកេគ។

៥៩. េដើមបធនឲយមនករអនវតតរបកបេ យរបសទធភព នវគេរមងជនយែផនកចបបទទងរបេទស រដឋទង យ រតវពចរ េលើករេរៀបចបេងកើត ថ បន ឬ ជញ ធរជនយែផនកចបបេដើមបផតល រគបរគង សរមបសរមល នងពនតយ ម នេមើលេស ជនយែផនកចបប។ ថ បនែបបេនះរតវែតៈ

(ក) មនរតវសថតេរកមករេរជ តែរជកែផនកនេយបយ ឬត ករែដលមនរតមរតវ មនលកខណៈឯក ជយព រ ឋ ភបលកនងករេធវើេសចកតសេរមចពកពនធនងជនយែផនកចបប នងមនសថតេរកមករបងគ បបញជ កររតតរ ឬ ករបភតបភយែផនកហរញញ វតថពបគគល ឬ ជញ ធរ មយេឡើយ កនងករបេពញមខងររបសខលន េ យមនគតពរចន សមពនធរដឋបលរបសខលន។ (ខ) មនអ ចចបចេដើមបផតលជនយែផនកចបប កនងេនះរមមនបែនតមនករមតរតមករែតង ងបគគលក ករចត ងេស ជនយែផនកចបបដលបគគលនន ករកណតអពលកខណៈវនចឆយ នងករទទល គ លជផលវករចេពះ

23

មរនតផដលជនយែផនកចបប កនងេនះរមមនតរមវករែផនកបណត ះប ត ល កររតតពនតយេមើលមរនតផដលជនយែផនកចបប នងករេរៀបចបេងកើត ថ បនឯក ជយទង យ េដើមបេ ះរ យបណត ងរបឆងនងមរនតទងេនះ ករ យតៃមលេលើ េសចកតរតវករជនយែផនកចបបទទងរបេទស នងអ ចបេងកើតថវកររបសខលនផទ ល។ (គ) េ យពេរគះេយបលជមយនងមរនតពកពនធសខនៗ កនងវសយយតតធម នងអងគករសងគមសវល រតវ បេងកើតយទធ រសតរយៈេពលែវង ែដលែណនអពករវវតត នងនរនតរភពៃនជនយែផនកចបប។ (ឃ) រតវ យករណជេទៀងទតេទ ជញ ធរែដលទទលខសរតវ។ េគលករណែណនទ ១២: ករផតលមលនធដលរបពនធជនយែផនកចបបទទងរបេទស ៦០. េ យទទល គ លថផលរបេយជនៃនេស ជនយែផនកចបប រមបញច លផលរបេយជនែផនកហរញញ វតថ នង ករសន សៃចថវកេនរគបេពលដេណើ រករយតតធមរពហមទណឌ កនងករណសមរសបរដឋទង យរតវផដលថវករគប រគន នងជក កសរមបេស ជនយែផនកចបប ែដលសមរសបេទនងេសចកតរតវកររបសខលន កនងេនះរមមន មរយៈផតលយនតករមលនធទង យែដលឯក ជយ នងមននរនតរភពសរមបរបពនធជនយែផនកចបបថន កជត។

៦១. េដើមបសេរមចេគលេ េនះ រដឋទង យ ចចតវធនករដចតេទៈ (ក) េរៀបចបេងកើតមលនធជនយែផនកចបប េដើមបផតលថវកដលគេរមងជនយែផនកចបប កនងេនះរមមន គេរមងអនកករពរកតកនងវសយ ធរណៈ េដើមបគរទដលករផតលជនយែផនកចបបពសមគមចបប ឬគណៈេមធវ េដើមបគរទដលករយលយពេរគះចបបេនសកលវទយលយ នងេដើមបធនអងគករមនែមនរ ឋ ភបល នងអងគករ េផ ងៗេទៀត កនងេនះរមមនអងគករអនកជនយេមធវ កនងករផតលេស ជនយែផនកចបបទទងរបេទស ជពេសស េន មតបនជនបទ ែដលជបវបតតែផនកេសដឋកចច នងសងគមកចចៈ (ខ) កណតយនតករ រេពើពនធសរមបបញជ នមលនធដលជនយែផនកចបប ដចជៈ

(i) េធវើវភជនថវកយតតធមរពហមទណឌ របសរដឋជភគរយស បេស ជនយែផនកចបប ែដលសមរសបេទនងេសចកតរតវករៃនករផតលជនយែផនកចបបរបកបេ យរបសទធភព។

(ii) េរបើរបសថវកែដលទទលបនមកវញពសកមមភពឧរកដឋ មរយៈកររបអសយក ឬករពនយជរបក េដើមបច យេទេលើជនយែផនកចបបសរមបជនរងេរគះ។

(គ) កណត នង កឲយដេណើ រករនវេរគ ងេលើកទកចតត សរមបេមធវចះេធវើករេន មតបនជនបទ នង តបនែដលជបវបតតែផនកេសដឋកចច នងសងគមកចច (ឧទហរណៈ ករេលើកែលងពនធ ឬករកតបនថយពនធ ករកតបនថយ សណងទទតរបកកមចរបសនស ត)។ (ឃ) ធនឲយមនករែបងែចករតមរតវ នងជសមមរតនវមលនធរ ង ថ បនអយយករ នងទភន កងរជនយ ែផនកចបប។

24

៦២. ថវកសរមបជនយែផនកចបបរតវមនរគបរគន សរមបច យេទេលើេស សពវរគប ែដលរតវផតលដលជន ទង យែដលរតវបនឃខលន ចបខលន ឬរតវបនកតឲយជបេទស កពនធនគរ សង យ ឬរតវបនេចទរបកន ឬ រតវជបេចទពបទេលមើសរពហមទណឌ េហើយនងរតវផដលដលជនរងេរគះ។ មលនធពេសសរគបរគនរតវែតៃលលកទក ស បច យេទេលើករករពរកត ដចជច យេលើករថតចមលងសណេរឿង នងឯក រពកពនធ នងកររបមល ភសត ង ច យពកពនធនង ក ជនញ អនកជនញខងេកសលវចយ នងមរនតសងគមកចច រពមទងច យេលើ ករេធវើដេណើ រ។ ករទទតច យគរែតរតវេធវើឲយបនទនេពលេវ ។ េគលករណែណនទ ១៣: ធនធនមនស ៦៣. កនងករណសមរសបរដឋទង យ រតវែតេរជើសេរ ើសបគគលកឲយបនរគបរគន នងជក កស បរបពនធជនយ ែផនកចបបទទងរបេទស ែដលសមរសបនងេសចកតរតវកររបសខលន។ ៦៤. រដឋទង យរតវែតធនថមរនតជនញ ែដលេធវើករេដើមបរបពនធជនយែផនកចបបថន កជត រតវមនគណវឌ នងករបណត ះប ត លសមរសបសរមបេស ែដលពកេគផតលជន។ ៦៥. កនងករណមនេមធវជនញមនរគបរគន ករផតលេស ជនយែផនកចបបក ច បបញច លផងែដរ នវអនកែដល មនែមនជេមធវ ឬអនកជនយេមធវ។ កនងេពលជមយគន េនះរដឋទង យ គរែតេលើកកមពសកេណើ នវជជ ជវៈចបប នង បបតេចលឧបសគគែផនកហរញញ វតថដលករអបរែផនកចបប។ ៦៦. រដឋទង យកគរែតេលើកទកចតតផងែដរ ឲយមនសទធទលទ យកនងករទទលបនវជជ ជវៈចបប កនងេនះរម មនវធនករច តករជវជជមន េដើមបធនឲយមនលទធភពសរមបរសត ជនជតភគតច នងរកមមនស របឈម នងវបតតែផនកេសដឋកចច។ េគលករណែណនទ ១៤: អនកជនយេមធវ ៦៧. េ យអនេ ម មចបបកនងរសករបសខលន នងកនងករណសមរសប រដឋទង យរតវទទល គ លតនទ ែដលរតវបនបេពញេ យអនកជនយេមធវ ឬមរនតែដលផតលេស រសេដៀងគន េនះ កនងករផតលេស ជនយែផនកចបប កនងករណលទធភពទទលបនេមធវមនករមត។ ៦៨. សរមបេគលបណងេនះរដឋទង យ េ យពេរគះេយបលជមយនងសងគមសវល នងទភន កងរយតតធម នងសមគមវជជ ជវៈចបប រតវែត កេចញនវវធនករដចតេទេដើមបៈ (ក) កនងករណសមរសប បេងកើតគេរមងេស អនកជនយេមធវទទងរបេទស ជមយនងកមមវធបណត ះប ត ល ែដលរតវេធវើឲយេទជសតង នងគេរមងទទល គ លជផលវករ កនងេនះរមមនករេរជើសេរ ើសយងសរមតសរមង នង កររតតពនតយ យតៃមលពលកខណៈសមបតតសមរសប។ (ខ) ធនថបទ ឋ នគណភពសរមបេស អនកជនយេមធវ រតវបនកណត នងថអនកជនយេមធវទទល បនករបណត ះប ត លរគបរគន នងរបតបតតករេរកមកររតតពនតយេមើលរបសេមធវជនញ។

25

(គ) ធនឲយមនយនតករពនតយ ម ន នង យតៃមលេដើមបធនគណភពៃនេស ែដលរតវបនផតលេ យ អនកជនយេមធវ ។ (ឃ) េ យពេរគះេយបលជមយនងសងគមសវល នងទភន កងរយតតធម េលើកកមពសករបេងកើតរកម សលធម ែដល កឲយភជ បកតពវកចចចេពះអនកជនយេមធវទងអស ែដលេធវើករេនកនងរបពនធយតតធមរពហមទណឌ ។ (ង) កណតឲយបនជក កនវរបេភទេស ែផនកចបប ែដល ចរតវផតលេ យអនកជនយេមធវ នងរបេភទ េស ែដលរតវផតលេ យេមធវផដ ចមខ េលើកែលងែតករកណតែបបេនះសថតេនកនងសមតថកចចរបសត ករ ឬ គណៈេមធវ។ (ច) ធនឲយមនលទធភពសរមបអនកជនយេមធវ ែដលរតវបនទទល គ លជផលវករ នងែដលរតវបន ចត ងឲយផតលជនយែផនកចបបដលអងគភពនគរបល នងពនធនគរ ទកែនលងឃខលន ឬមណឌ លឃខលនបេ ដ ះ សនន េផ ងៗេទៀត។ល។ (ឆ) េ យអនេ ម មចបបជត នងលខតបទ ឋ នេរកមចបប អនញញ តឲយអនកជនយេមធវែដលរតវ បនទទល គ លជផលវករេ យត ករ នងែដលរតវបនបណត ះប ត លយងរតមរតវ ចលរមកនងដេណើ រករនតវធ មផលវត ករ នងែណនដលជនជបេចទ េនេពលែដលមនមនេមធវបេពញករងរដេចនះ។

េគលករណែណនទ ១៥: លខតបទ ឋ នេរកមចបប នងកររតតពនតយេមើលមរនតជនយែផនកចបប ៦៩. េ យរបកនខជ បនវេគលករណទ ១២ នងេ យេគរពេទ មចបបជតែដលេនជធរមន ែដលធនឲយ មនតមល ភព នងគណេនយយភព េហើយេ យមនសហរបតបតតករជមយនងសមគមវជជ ជវៈចបប រដឋទង យ រតវៈ (ក) ធនថលកខណៈវនចឆយរតវបនកណត សរមបទទល គ លមរនតជនយែផនកចបបជផលវករ។ (ខ) ធនថមរនតែផនកចបបរតវេគរព មរកមសលធមវជជ ជវៈែដល ចអនវតតបន ជមយនងករ ក ទណឌ កមមសមរសបចេពះកររបរពតតេលមើសនងរកមេនះ។ (គ) េរៀបចបេងកើតវធនននេដើមបធនថមរនតជនយែផនកចបប មនរតវបនអនញញ តឲយេសនើសបងៃថលេស

មយពអនកទទលផលពជនយែផនកចបបេឡើយ េវៀរែលងែតេនេពលែដលរតវបនផតលករអនញញ តឲយេធវើដេចន ះ។ (ឃ) ធនថបណត ងពកពនធនងវនយរបឆងនងមរនតជនយែផនកចបប រតវែតបនពនតយេឡើងវញេ យ ថ បនទង យែដលមនលេអៀង។

(ង) េរៀបចបេងកើតយនតកររតតពនតយសមរសបនន សរមបមរនតជនយែផនកចបប ជពេសសកនងេគល បណងបងក រ-ទប ក តអេពើពករលយ។

26

េគលករណែណនទ ១៦: ភពជៃដគជមយសកលវទយលយ នងជមយមរនតផដលេស ជនយែផនកចបប ែដល មនែមនជមរនតរដឋ ៧០. កនងករណសមរសបរដឋទង យរតវចលរមកនងភពជៃដគ ជមយមរនតផដលេស ជនយែផនកចបបែដលមន ែមនជមរនតរដឋ កនងេនះរមមនអងគករមនែមនរ ឋ ភបល នងមរនតផតលេស េផ ងៗេទៀត។ ៧១. េដើមបសេរមចេគលេ េនះ រដឋទង យគរែតចតវធនករដចតេទ េ យពេរគះេយបលជមយនង សងគមសវល ទភន កងរយតតធម នងសមគមវជជ ជវៈចបបទង យេដើមបៈ (ក) ទទល គ លេនកនងរបពនធចបបរបសខលន នវតនទែដលរតវបនបេពញេ យតអងគែដលមនែមន ជតអងគរដឋ កនងករផតលេស ជនយែផនកចបប េដើមបបេពញេសចកតរតវកររបសរបជពលរដឋ។ (ខ) កណតសតង គណភពសរមបេស ជនយែផនកចបប នងគរទដលករបេងកើតកមមវធបណត ះប ត ល ែដលរតវេធវើឲយេទជសតង សរមបមរនតផដលេស ជនយែផនកចបបែដលមនែមនជមរនតរដឋ។ (គ) េរៀបចបេងកើតយនតករពនតយ ម ន នង យតៃមលទង យ េដើមបធនឲយេស ជនយែផនកចបបមន គណភព ជពេសសេស ែដលរតវបនផតលេ យឥតគតៃថល។ (ឃ) េធវើករជមយមរនតផដលេស ជនយែផនកចបបទងអស េដើមបបេងកើនករផ ពវផ យដលមល ឋ ន គណភព នងឥទធពល នងសរមបសរមលសទធទទលបនជនយែផនកចបប េនរគបតបនៃនរបេទស នងេនរគបសហគមន ជពេសសេនតបនជនបទ នងតបនរបឈមវបតតែផនកេសដឋកចច នងសងគមកចច នងេនកនងចេ មរកមអមបរ ជនជតភគតច។ (ង) េធវើឲយមនភពចរមះនវមរនតផដលេស ជនយែផនកចបប េ យអនមតយទធវធដទលទ យមយ ឧទហរណៈ េ យេលើកទកចតតដលករេរៀបចបេងកើតមជឈមណឌ លនន េដើមបផតលេស ជនយែផនកចបបែដលមន បគគលកជេមធវ នងអនកជនយេមធវ នងេ យចះកចចរពមេរព ងជមយនងសមគមេមធវ នងគណៈេមធវ ករយលយពេរគះចបបេនសកលវទយលយ នងអងគករមនែមនរ ឋ ភបល នងអងគករេផ ងៗេទៀតេដើមបផតលេស ជនយែផនកចបប។ ៧២. កនងករណសមរសបរដឋទង យ រតវចតវធនករដចតេទផងែដរេដើមបៈ (ក) េលើកទកចតត នងគរទដលករេរៀបចបេងកើតករយលយជនយែផនកចបប េនកនងនយក ឋ នចបបៃន សកលវទយលយ េដើមបេលើកកមពសកមមវធចបបសរមបផលរបេយជន ធរណៈ នងកមមវធែណនែផនកចបប កនងចេ មសមជកម វទយលយ នង ថ បននស ត កនងេនះរមមនកមមវធសក ែដលរតវបនទទល គ លជ ផលវកររបសសកលវទយលយ។

27

(ខ) េលើកទកចតត នងផតលេរគ ងេលើកទកចតតដលនស តែផនកចបប េដើមបចលរមកនងករយលយជនយ ែផនកចបប ឬគេរមងសហគមនជនយែផនកចបបេផ ងៗេទៀត ជែផនកមយៃនកមមវធសក ឬករអភវឌ ខងវជជ ជវៈចបប េរកមកររតតពនតយេមើលយងសមរសប នងេ យអនេ ម មចបប ឬទមល បអនវតតថន កជត។ (គ) កនងករណមនទនមន បេងកើតវធនកមមសក របសនស ត ែដលអនញញ តឲយនស តេធវើកមមសក េន ម ត ករ េរកមកររតតពនតយេមើលរបសេមធវជនញ ឬបគគលកម វទយលយ ឲយែតវធនែបបេនះរតវបនបេងកើត េឡើង េ យពេរគះេយបលជមយនង េហើយនងទទលយកេ យត ករមនសមតថកចច ឬប ដ ថ បនែដល បញញតតនវករេធវើកមមសក ចបបេនចេពះមខត ករ។ (ឃ) បេងកើតវធនសរមបអនញញ តឲយនស តែផនកចបប េធវើកមមសក េន មត ករេរកមកររតតពនតយ េមើលរបសេមធវជនញ េនកនងយ ត ធករែដលតរមវឲយពកេគ តេធវើករែផនកចបប។ េគលករណែណនទ ១៧: កររ វរជវ នងទនននយ ៧៣. រដឋទង យរតវធនថយនតករ ម ន ពនតយឃល េមើល នង យតៃមលជនយែផនកចបប រតវេរៀបចបេងកើត េឡើង នងរតវបនតពយយមេធវើឲយរបេសើរេឡើនវករផតលជនយែផនកចបបេនះ។ ៧៤. សរមបេគលបណងេនះ រដឋទង យ ច កេចញនវវធនករដចតេទេដើមបៈ (ក) េធវើកររ វរជវជេទៀងទត នងរបមលទនននយែដលរតវែបងែចកេទ មេភទ យ ថ នភព េសដឋកចច-សងគមកចច នងអនកទទលជនយែផនកចបប មភម រសត នងផ ពវផ យលទធផលៃនកររ វរជវែបបេនះ។ (ខ) ែចករែលកទមល បអនវតតនរតមរតវកនងករផតលជនយែផនកចបប។ (គ) ពនតយ ម នករផតលរបកបេ យរបសទធផល នងរបសទធភពនវជនយែផនកចបប េ យអនេ ម ម បទ ឋ នសទធមនស អនតរជត។ (ឃ) ផតលករបណត ះប ត លជលកខណៈវបបធមចរមះ សមរសប មវបបធម េផត តេលើេយនឌរ នងសមរសប ម យដលមរនតជនយែផនកចបប។

(ង) េធវើឲយរបេសើរេឡើងនវករទនកទនង ករសរមបសរមល នងសហរបតបតតកររ ងទភន កងរយតតធម ទងអស ជពេសសេនថន កមល ឋ ន េដើមបកណតអពបញហ ទង យេនមល ឋ ន នងេដើមបឲយមនកររពមេរព ង េលើដេ ះរ យ កនងករេធវើឲយរបេសើរេឡើងនវករផតលជនយែផនកចបប។ េគលករណែណនទ ១៨: ជនយបេចចកេទស ៧៥. ជនយបេចចកេទសែផអកេលើេសចកតរតវករ នង ទភពែដលបនកណតេ យរដឋេសនើសទង យ គរែតរតវ បនផតលពអងគករអនតររ ឋ ភបលពកពនធ ដចជអងគករសហរបជជត មច សជនយេទវភគ នងអងគករមនែមន រ ឋ ភបលែដលមនសមតថកចច កដចជរដឋទង យេនកនងរកបខណឌ សហរបតបតតករេទវភគ នងពហភគកនងេគល

28

បណងក ង នងេលើកកមពសសមតថភព នង ថ បនជតននសរមបបេងកើត នងអនវតតរបពនធជនយែផនកចបប នង កែណទរមងយតតធមរពហមទណឌ មករណសមរសប។