80year put

8/16/2019 80year Put

1/234

8/16/2019 80year Put

2/234

“...หนาท น แหละคอธรรมะท พระพทธเจาคนพบและกนามาสอน...”

8/16/2019 80year Put

3/234

ธรรมะคอหนาท รวมธรรมบรรยายชดธรรมะคอหนาท เลขมาตรฐานสากลประจ�าหนังสอ ๙๗๘-๖๑๖-๗๕๗๔-๒๓-๓

ผ แตง พทธทาสภกขภาพปกหนา และภาพประกอบ ภาพวาดลายเสน โดยพทธทาสภกข

พมพครั งแรก ธันวาคม ๒๕๕๗จ�านวนพมพ ๓,๐๐๐ เลม

จัดพมพ โดย หอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ สวนวชรเบญจทัศ (สวนรถไฟ) ถนนนคมรถไฟสาย ๒

แขวงจตจักร เขตจตจักร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทรศัพท : ๐ ๒๙๓๖ ๒๘๐๐ โทรสาร : ๐ ๒๙๓๖ ๒๙๐๐ เวบไซต : www.bia.or.th, www.life-brary.com

อเมล : [email protected]

พมพท บรษัท ออฟเซท พลัส จ�ากัด

8/16/2019 80year Put

4/234

คานา

ธรรมะมความหมายลกและกวางครอบคลมทกส งทกอยาง เปนค�ากลางๆท มมาแตเดมในอนเดยกอนพทธศาสนาเกดข น ศาสดาเจาลัทธตางก ไดบัญญัตหลักปฏบัตตอธรรมะในแนวทางท หลากหลาย เพ อใหมความเขาใจและปฏบัตท ถกตองเก ยวกับค�าวาธรรมะ พทธทาสภกข ได ใหความหมายของค�าวา “ธรรมะ” เปน ๔

ความหมาย คอ ๑. ตัวธรรมชาต (สภาวธรรม) ๒. กฎธรรมชาต (สัจธรรม) ๓. หนาท ของส งมชวตตามกฎธรรมชาต (ปฏบัตธรรม) ๔. ผลท ไดจากการท�าหนาท ตามกฎธรรมชาต (ปฏเวธธรรม) ในความหมายทั งส น ขอท ๓ หนาท ตามกฎธรรมชาตเปนส งส�าคัญท ส งท ชวตทกชนดตองพงปฏบัตตามเพ อความรอดของชวต จนถงระดับสงสดคอชวตเยน

“ธรรมะคอหนาท การท�าหนาท คอการปฏบัตธรรม” เปนส งท พทธทาสภกขกลาวย� าอยเสมอ การท�าหนาท ธรรมดาในชวตประจ�าวันและมความพอใจอยางถกตองกคอการปฏบัตธรรมไปดวย ซ งการศกษาและปฏบัตธรรมไม ใชส งเหลอวสัยท จะตองแยกออกไปจากการด�าเนนชวตและการท�างาน ดวยเหตท คนในสังคม

ปจจบันยังขาดการตระหนักร ตอการท�าหนาท ท ถกตอง แมเม อท�าหนาท อย กม ไดมเปาหมายท ชัดเจนวาท�าไปเพ ออะไร เพ อเปนโอกาสแกการคด ใครครวญ กระท�า ในหนาท ท ถกตอง ขอนอมน�าเอาธรรมบรรยายวาดวย “ธรรมะคอหนาท ” ของพทธทาสภกขท แสดงแกคณะบคคลตางๆ ตางกรรมตางวาระ ธรรมบรรยายเหลาน บางเร องไมมหัวขอท ชัดเจนจงไดตั งช อใหมท สอดคลองกับเน อหา โดยคัดเลอกมา

จ�านวน ๘ เร อง ประกอบดวย

8/16/2019 80year Put

5/234

– ธรรมะท �ไมกัน ธรรมบรรยายอบรมผ ปฏบัตจตตภาวนาชาวตางประเทศ

ป ๒๕๓๐ ธรรมะโดยเน อแทกคอ Natural Truth วาดวยหนาท ของส งมชวต“หนาท น แหละคอธรรมะท พระพทธเจาคนพบและกน�ามาสอน เราพยายามจะศกษาจะปฏบัตตามหนาท น เพ อใหไดพบชวตอกชนดหน ง ซ งจะเรยกวาชวต

ใหมก ได เพ ออย เหนออทธพลของส งทั งหลายท จะบบคั นชวตน ใหมความทกข”

– ธรรมะคอหน�ท ธรรมบรรยายอบรมพระนสตมหาจฬาลงกรณราช-วทยาลัย ป ๒๕๒๘ “ธรรมะท แปลวาหนาท น คงจะมเหตผลมาก มาแตดั งเดม โบราณดกด�าบรรพ เพราะวาพระศาสดาองคไหนของศาสนาไหนกสอนเร องหนาท ทั งน ัน ไม ใชวาเปนเพยงค�าสอนเฉยๆ แลวไมร วาสอนอะไร ... หนาท ...ประมวลกันไดเปนหมวดใหญๆ แลว มันกม ๒ ระดับ หนาท เพ อรอดตายหนาท

อันแรก หนาท อันท ๒ หนาท เพ อพนทกข ... หนาท น ันตองปฏบัต ไม ใชเรยนร เฉยๆ แลวกตองปฏบัตหนาท มันกมความร ส�าหรับจะปฏบัต แลวกมผลท เกดมาจากปฏบัต”

– แกนของพระธรรม ธรรมบรรยายแกนักศกษาอาจารย มหาวทยาลัยศรนครทรว โรฒ วทยาเขตบางแสน ป ๒๕๒๔ “ธรรมะมความหมายมาก แตความหมายส�าคัญมันกคอดับทกข ในฐานะท ทานทั งหลายเปนมนษยคนหน ง ทานกตองร ธรรมะส�าหรับความเปนมนษยคนหน ง ... ร จักส งท เรยกวากฎของธรรมชาต

ใหดๆ ร ในภายในใหมาก ร ภายนอกมันไมส ท ร ในภายใน เราจะร ไดเขาใจ จะไดปรับปรงรางกายและจตใจ ใหหมดปญหา คอไมตองเปนทกข... การมธรรมะหรอมศลธรรมจ�าเปนแกสังคมมนษย ถาไมมธรรมะมันกตองท�าผด แลวมันกม

ความเลวรายเปนนรกกันท ตรงน เดอดรอนกันไปทั งบานทั งเมอง”

8/16/2019 80year Put

6/234

– โลกน มันก �ลังว นว�ย เพร�ะข�ดธรรมะ โอวาทแกภกษสามเณรจาก

ชมพรวัดมจลนทราราม จ.ชมพร ป ๒๕๒๕ “โลกน มันก�าลังว นวาย ไมมความสงบสข ... เพราะมันขาดธรรมะ ... ธรรมะ คอ การปฏบัตท ถกตองส�าหรับความเปนมนษย ทกขั นทกตอนแหงชวต... ถาวาจตใจมันถกทวมทับอย ดวยกเลสน ันเรายังไมเปนมนษย ... ถาวาจตใจมันสง เอาชนะความทกขหรอกเลสได คอมนษย อยางน ธรรมะมันกกลายเปนหนาท หนาท ท จะท�าใหเรา … เปนมนษย ... เรา

ตองไตบันไดธรรมะ จากต� าข นมาๆ จนถงขั นสงสดของมนษย อย เหนอความทกขทั งปวง มส งๆ เดยวท จะตองท�าคอธรรมะ คอเรยนธรรมะ ปฏบัตธรรมะ

ไดผลของธรรมะ แลวกสั งสอนเพ อนมนษยของเราตอๆ กันไปคอแจกธรรมะ”

– มรรคมองคแปด (สัมม�ทฏฐ) บรรยายแกการประชมทางวชาการ

โครงการพัฒนากจกรรมการเรยนการสอนจรยศกษา (ส�านักงานการประถมศกษาแหงชาต) ป ๒๕๒๗“ถ�มสั มม�ท ฏฐแลวกจะดงเอ�ธรรมทั งปวงม�ไดเปนแถวเปนห�งไปเลย และมคว�มหม�ยว� เปนนมตหม�ยอันแสดงใหรว�จะมก�รกระท �ท ถกตองเต มรปแบบเกดข น ... แมจะไมเลงถงนพพ�น กเลงถงคว�ม ดับทกขท รองๆ ลงม� ... มสั มม�ท ฏฐท �ล�ยคว�มเช อ คว�มงมง�ยท สั งสมม�

และปองกันท จะเกดข นใหม เร�เรยกว�สั มม�ท ฏฐแกปญห�ไดทกอย�ง จะเรยกว�คว�มทกขกได จะเรยกว�ปญห�กได”

– ธรรมะส�หรับมนษย ธรรมบรรยายแกคณะนสต มหาวทยาลัยศร-นครทรว โรฒ ประสานมตร กทม. ป ๒๕๒๔ “ชวตมหนาททตองท�า มฉะนันมันจะไมรอดชวตอยได หรอมฉะน ันมันจะไมเจรญงอกงามย งข นไป ... เรามธรรมะ

8/16/2019 80year Put

7/234

จรงกตอเม อเราปฏบัตถกตองแกความเปนมนษยของเราทกขั นตอนแหง

ววัฒนาการ ทั งเพ อสวนตัวและสวนรวม ... ธรรมะจะชวยใหเราเล อนชั นจากส งมชวตธรรมดาไดเปนคนซ งพอด ได จากคนเปนมนษย จากมนษยเปนอรยชนอรยเจา จากอรยเจาเปนพระอรหันต”

– หน�ท ท ตองประพฤตปฏบัตใหดับทกขได ธรรมบรรยายอบรมพระ

นวกะราชภัฏ ป ๒๕๒๘ “ถาเราเปนผ ชนะโลก เรากจะอย ในโลกสบาย สงบเยนเปนสขไมมปญหาอะไร ถาเปนผ พายแพแก โลก มันกคอพายแพแกกเลส มันเตม ไปดวยความทกขทรมาน ถกบบคั น ถกอะไรดวยกเลส ดวยส งท เรยกวากเลสและเอาชนะมันไม ได ... ถามสตปญญาพอ มันกจะร วานารักมันกสักวานารัก ถาไปรักมันกหลงโง เปนทาสของมัน จะไปโกรธไปเกลยดกเหมอนกันก ไมตอง แลวกมจตใจอย ตรงกลาง เปนอสระ ... ส�ารวม ตา ห จมก ล น กาย ใจ น มผลถงความเปนพระอรหันตแลว ร ประมาณในการบร โภคน อย อยางกเลสไมครอบง�าย� าย ได ต นอย เสมอเปนการปองกันไม ใหมความผดพลาดได จ�าเปนท สดแมแตฆราวาส”

– ก�รปฏบัตท ไมผด ธรรมบรรยายอบรมพระภกษนวกะในพรรษา ป

๒๕๒๘ “มพระพทธภาษตกลาวไวชัดอยางน ันเรยกวา อปณณกปฏปทา ปฏบัตแลว การเกดของผ น ันกช อวา ปรารภแลวเพ อความส นอาสวะ ... อนทรยสังวร... ถาเราควบคมอนทรยทั ง ๖ ไว ได มันกเทากับควบคมความเปนมนษยของเรา

ไว ได ... ใหอย ในลักษณะท ถกตอง ... โภชเนมัตตัญตา ... ใหร ความพอด ในการบร โภค ... ท�าถกตองเปนเร องของสตปญญา ท�าไมถกตองเปนเร องของกเลส

ตัณหา เปนเร องของความไมร มันมผลตรงกันขาม ... ชาครยาน โยค –ประกอบ

8/16/2019 80year Put

8/234

ความเพยรของบคคลผ ต นอย เสมอ ... ร สกตัวแมเวลาหลับ กเรยกวาม

สตสัมปชัญญะ ทกๆ อรยาบถ ผ ประพฤตปฏบัตอยางน มันควบคมความเจรญแหงกเลส แหงอนสัย แหงอาสวะ ลดปรมาณของอนสัยของอาสวะลงเร อยๆ ...การบรรลธรรมจะม ไดเฉพาะตอเม อจตใจมันเหมาะสมอยางน เทาน ันแหละ จตใจแจมใส สดช น แคลวคลองวองไว”

อน ง ไดน�าภาพลายเสนท พทธทาสภกขวาดไว เก ยวกับชวตของมนษยตั งแตเกดจนเขาส พระนพพาน โดยน�าภาพประกอบมาบางสวน หากพนจใครครวญภาพลายเสนประกอบกับธรรมบรรยายจะไดแงมมทางธรรมดังท พทธทาสภกขกลาววา “ลองเขยนภาพชวตไวดเลน คอตั งตนดวยวงกลมศนย แลวทน กขยกขยกๆ ป นปวนใหมากแลวมันกเลกลงจนศนยวางอกนั นแหละคอภาพชวต”

สามารถคนเอกสารฉบับเตมไดท เอกสารจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ. รวมภาพวาดลายเสน และค�ากลอน. (พ.ศ.2472-2496). BIA 5.2/1 (2/2) กลอง 1.

หวังวาประมวลธรรมบรรยายวาดวยธรรมะคอหนาท จะเปนดังแสงสวางท ชวยในการท�าหนาท คอการปฏบัตธรรม ใหสมตามพระพทธประสงค พรอมรวมกันขับเคล อนโลกไปส ความสงบรมเยนดวยธรรมะ เกดประโยชนทั งสวนตนและสวนรวม.

หอจดหม�ยเหตพทธท�ส อนทปญโญ ธันว�คม ๒๕๕๗

8/16/2019 80year Put

9/234

8/16/2019 80year Put

10/234

8/16/2019 80year Put

11/234

ธรรมบรรยายเร อง ธรรมะท�ไมกัน ? ครั งท ๑๐อบรมผ ปฏบัตจตตภาวนาชาวตางประเทศ

วันท ๒ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๐ผ ถอดคาบรรยาย

คณสรนณา กาพยแกว

8/16/2019 80year Put

12/234

ธรรมบรรยายโดย พทธทาสภกข 1

ในการบรรยายครั งแรกน จะพดโดยหัวขอวา ธรรมะท�ไมกัน ทานทั งหลายมาเพ อจะศกษาธรรมะ ปฏบัตธรรมะ ควรจะทราบวาธรรมะทาไมกัน ทานจะไดสะดวกในการท จะศกษาและการปฏบัต ให ไดรับประโยชนเตมท หากทานเคยไดยนคาหลายคาเก ยวกับธรรมะน เชนคาวา Buddhism เชนคาวา Teachingsof the Buddha พทธธรรมะ พทธศาสนา ซ งทาใหเกดความเขาใจไขวเขว หรอถงกับขัดแยงก ได

ขอใหเขาใจวาคาวาธรรมะ ธรรมะนั น มันหมายถงส ง ส งหน งซ งจะเรยกช อดวยดวยช อตางๆ เหลานั นได ธรรมะโดยเน อแทกคอ Natural Truth, NaturalTruth ท วาดวยหนาท เพ อความรอดของส งท มชวต Natural Truth วาดวยหนาท ของส งท มชวต ขอใหเขาใจความหมายอันน เปนหลักพ นฐาน

ธรรมะท�ไมกัน ?

8/16/2019 80year Put

13/234

2 ธรรมะคอหนาท

แมจะเรยกวา Buddhism ความร หรอความคด หรอวถทางของพทธ-

บรษัท มันก ไม ใชของพทธบรษัทมันเปนของธรรมชาต เปน Truth ของธรรมชาต แมจะเรยกวา Teachings of the Buddha มันก ไม ใชของพระพทธเจามันเปนของธรรมชาต แตวาพระพทธเจาคนพบความจรงอันน และนามาสอน อยาเขาใจผดวามันเปนความคด ความร หรอการบัญญัตต ังข นมาของพระพทธเจา หรอของพทธบรษัท ขอใหมองเหนในฐานะเปน Natural Truth ทพระพทธเจา

คนพบแลวกนามาสอน

ทน กดตอไปท วา Natural Truth ของอะไร หรอเร องอะไร NaturalTruth คอความจรงเร องหน�ท ของส งท มชวตท จะตองท�เพ อคว�มรอดของมันเอง Natural Truth เร องหนาท ของส งท มชวตซ งมันจะตองทาเพ อความรอด

ของมันเอง ขอใหกาหนดบทนยามอันน ไว ใหชัดเจนแนวแนและถกตองเปนพ นฐาน

เม อถามวาหนาท อะไร หนาท อะไร กคอหนาท ในการอย รอดและกรอดอย อยางเยน เราตองการความหมายของคาวาเยน ซ งเปนคาแปลของคาวานพพาน นพพาน หากปราศจากนพพานก ไมมพทธศาสนา คาวานพพานแปลวา

เยน หน�ท ในชวตคอท�ใหเกดคว�มรอดและกรอดอย อย�งเยนไม ใชรอดอย อย�งรอน ไม ใชรอดอย อยางเตมไปดวยปญหาภาระตางๆ คอหนาท อยางน

อันคาวาเยน เยนในท น คออยางไร มความหมายวาปราศจากความรอนเม อเรามกเลสกด มความทกขกด ชวตกเปนของรอน เม อไมมกเลส ไมมความ

ทกขเราเรยกวาเยนในภาษาไทย เราเรยกวานพพานในภาษาบาล นพพาน

8/16/2019 80year Put

14/234

8/16/2019 80year Put

15/234


แตเปน Evolutionism พวกท เปน Evolutionism กถอวาหนาท มันเกดมาจาก

กฎของธรรมชาต กฎของธรรมชาต Natural Truth กาหนดไวอยางนั น กาหนด ไวอยางนั น ไมมความคดนกอยางคนแตมันกาหนดไวอยางนั น อยางนั น เหมอนกับกฎทั วไป กฎวทยาศาสตร กฎอะไรทั วไป เปนกฎของธรรมชาตกาหนดไวพระพทธเจาไม ไดบัญญัตข น หรอไม ใช ใครๆ บัญญัตแตงต ังข นมา เพยงแตร ลกลงไปถงท ธรรมชาตกาหนดไวอยางไรกนาเอามาสอน ฉะนั นเราจงถอวาหนาท น

เกดข นมาจากกฎของธรรมชาตกาหนดไว ใหส งท มชวตทกชนดปฏบัตตาม มเชนนั นกคอตายหรออย อยางเปนทกขทรมาน

ความร ท มประโยชนอยางย งเก ยวกับคาวาธรรมะน เก ยวกับคาวาธรรมะน มอย ซ งอยากจะขอใหสนใจความหมายของคาวาธรรมะม ๔ ความหมาย ธรรมะ

ธัมมะในภาษาบาล หรอ ธรรมะท ทานทั งหลายค นเคยในภาษาสันสกฤตมส ความหมาย

หน งหมายถง ธรรมชาตตัวธรรมชาตเองกเรยกวาธรรมะ ความหมายท สอง หมายถงกฎของธรรมชาต คอในตัวของธรรมชาตตองมกฎของธรรมชาตประจาอย สวนท เปนกฎน เรยกวากฎของธรรมชาต กเรยกวาธรรมะ ธัมมะในภาษาบาล ความหมายท สาม หนาท ตามกฎของธรรมชาต หนาท ตามกฎของธรรมชาต น กเรยกวาธัมมะในภาษาบาล ผลท เกดมาจากการปฏบัตหนาท กเรยกวาธัมมะในภาษาบาล

คาวาธรรมะ ธัมมะคาเดยวมถงส ความหมาย เราไมอาจจะแปลเปนภาษา

ใดภาษาหน งโดยตรงตองใชคาเดมวาธรรมะ ธรรมะ แลวคอยร วามันมส ความหมาย

8/16/2019 80year Put

16/234


อยางน และความหมายท สาคัญท สดกคอความหมายท สาม คอคาวาหนาท หรอDuty, in the quadrant little law of nature นั นแหละคอตัวธรรมะ ธรรมะท ทานทั งหลายจะตองศกษาและมากเพ อจะศกษาอันน ทานจะร สกหรอไมร สกกตาม ท จรงทานมากเพ อจะศกษาอันน หนาท ของมนษยตามกฎของธรรมชาตปฏบัตแลวอย เหนอความทกขน คอคาวาธรรมะ ธรรมะ โดยตรงโดยสมบรณ

ทานจะเหนไดแลววาความหมายทั งส ความหมายของคาวาธรรมะ ธรรมะน มันหมายถงธรรมชาตทั งนั น เปนเร องของธรรมชาตทั งนั น เก ยวของกับธรรมชาตทั งนั น เปนเร องของธรรมชาต เปนเร องกฎของธรรมชาต เปนเร องหนาท ตามกฎของธรรมชาต เปนเร องผลจากหนาท ตามกฎของธรรมชาต เปน ไปโดยธรรมชาต ไมมคาวาพระเจาผ สราง พระเจาผ ควบคม พระเจาผ ทาลายลาง

น มันไมมอยางเปนบคคลชนดนั น

แตถาเราจะทาความเขาใจแหกกันบางจะใหมส งท เรยกวาพระเจา เรากยดเอาความหมายท สองคอกฎของธรรมชาต กฎของธรรมชาตในฐานะเปนพระเจาจะสรางโลกกด จะควบคมโลกกด จะทาลายโลกกด เรากเหนไดทันทวา

มันเปน Impersonal God ไมใชอยางบคคล

แตสามารถทาหนาทไดอยาง Personal God ตามท เขาพดกัน เราจงม Personal God เปนเร องของธรรมชาตเขากันไดกับวทยาศาสตรแหงยคปจจบัน ไมยากไมลาบากในการท นักวทยาศาสตรทั งหลายจะมาศกษาพระพทธ-

ศาสนาและกเขาใจได โดยงาย

8/16/2019 80year Put

17/234


ท วามวถทางอยางเดยวกับวทยาศาสตร กฎของธรรมชาต ในพทธศาสนา

กคอไมมพระเจาผ สรางตัวตน ไมมตัวตนท พระเจาสราง มแต Process of actionand reaction, Process of action and reaction ตามธรรมชาตตามกฎของธรรมชาตนั น เราจะตองร แลวเราจะตองปฏบัต ใหตรงตามเร องท เราจะตองการอะไร เราไมตองการอะไร หรอเราตองการอะไร เราจะตองปฏบัต ใหตรงตามกฎของ Process of action and reaction ท เรยกในพระพทธศาสนาวา กฎอทัป-

ปจจยตา มลักษณะเปนวทยาศาสตร งายสาหรับนักวทยาศาสตรจะมาศกษาพระพทธศาสนา ววัฒนาการตามธรรมชาตทาใหมกฎ Process of action andreaction หนาท มันเกดข นมาแกส งท มชวตกเพราะวามันมกฎอันน เราจงเรยกวาหนาท น เกดข นโดยกฎของธรรมชาต

ทน กจะใหดตอไปวากฎของธรรมชาตทาใหเกดความทกขข นมาไดอยางไร กฎของธรรมชาตตามธรรมชาตทาใหเกดความทกขข นมาไดอยางไร ขอน ขอใหทานทั งหลายระลกไปถงส งท เรยกวาสัญชาตญาณ หรอ instinct ในภาษา ไทยเราเรยกวาสัญชาตญาณคอความร ท เกดเอง มันม instinct ตดมาในชวตทกชวตเพ อจะใหมความร สกวาตัวตน รักตัวตน ถนอมตัวตน ปฏบัตเพ อความอย รอดของตัวตน ท จาเปนแกส งท มชวต แตวาสัญชาตญาณอันน มันควบคมไว ไม ไดมันเลยเกนไป เลยเกนไปจนมตัวตนชนดท เหนแกตัวตน

อยางนเราเรยกวาสัญชาตญาณหรอ instinct นันไดทาใหเกดกเลส Instinct ท ควบคมไวไมไดไมอย ในความถกตองน ไดทาใหเกดกเลส เปนราคะ โทสะ โมหะ และกเกดความเหนแกตัว เม อเกดความเหนแกตัวแลวมันชวยไม ได

แลวมันตองเปนทกข อย คนเดยวมันกวตกกังวล หวาดกลัวเปนหวงมันกเปนทกข

8/16/2019 80year Put

18/234

เพราะความเหนแกตัว แลวไปเก ยวของกับผ อ นกเบยดเบยนผ อ นทาผ อ นใหเปน

ทกขเรยกวา instinct ตามธรรมชาต ไดพัฒนาเกนหนาท จนกลายเปนกเลส เกดความเหนแกตัวแลวกเปนทกข instinct ทาใหเกดกเลส

ท ธรรมชาตหรอกฎธรรมชาต ใหเกดความทกขขอแรกนั น ท กลาวมาแลวนั นกคอเราควบคม instinct ไม ได ทน เรากดตอไป ถัดมากเรยกวาเราควบคมจต

ในขณะแหงผัสสะไม ได ผัสสะหรอ contact น เปนคาสาคัญมาก ท ขอรองใหทานทั งหลายพยายามเฝาทาความเขาใจใหดท สดท เรยกวา ผัสสะ ถาเราควบคม ไมไดปญหาตองเกดข นหรอวามันไดเกดข นทั วโลก เพราะวาคนในโลกมันควบคมผัสสะไม ได คอวา ตากระทบรป หกระทบเสยง จมกกระทบกล น ล นกระทบรส กายกระทบส งสัมผัสทางกาย จตสัมผัสอารมณเรยกวาผัสสะ ผัสสะ ตอนนั น

เราควบคมไมไดเพราะเราไมมความร หรอวาเพราะเราไมมสตสัมปชัญญะพอท จะใชความร

สวนมากมันก ไมมความร และกมันไมม โอกาสท จะใชความร ผัสสะ ผัสสะcontact มันกปรงเปน process ของกเลสหรอความทกข คอผัสสะใหเกดเวทนา

สาหรับจะรักหรอจะไมรัก เวทนาโงๆ ชนดน มันเกดข นและกทาใหเกดความอยากอยากอยางย ง อยากไดตามท มันจะร สกอยางไร ถานารักกอยากได ถาไมนารักกอยากทาลาย ความอยากเปนไปอยางแรงกลาอยางน กเรยกวาเกดกเลสแลวกเปนความทกข ความทกขเกดข นเพราะเราควบคมผัสสะไมได ผัสสะมอย เปนประจาวันทกวันมากมายเราควบคมไม ได ความทกขกเกดข นทกวัน สรปความ

วา เร�มคว�มทกขเพร�ะเร�ควบคมผัสสะไม ได


8/16/2019 80year Put

19/234


ในประการท สาม อยางท สาม เราจะพดวาเราควบคม egoism หรอegoistic concept ไมได เราควบคมมันไม ได มันกกลายเปนความเหนแกตัวเร องน ยากมากเพราะวา egoism น มันเปน instinct ท มันตดมากับชวต ขอใหทานสนใจเร องน ใหดเพราะมันเปนปญหาของธรรมะ egoism น มันทาใหเกดเปนความคดวาตัวตน วาของตน แลวกแกเหนแกตน แลวกเปนทกข มันเกดตามธรรมชาต ตามสัญชาตญาณ อยางท จะขอยกตัวอยางวาเดกๆ เดกๆ ทารกเลกๆ

น มนัเดนไปชนเกาอ มันกคดข นมาไดเองวาเกาอ น เปนศัตรของเราเดกๆ เขากเลยชกเกาอ เตะเกาอ ในฐานะท วาเปนศัตรของเรา น คอปฏกรยาท ออกมาจากegoism วาตัวตน วาของตน ซ งเกดไดงายเกดไดตามธรรมชาต โดยไมตองม ใครสอนแลวกมันมากข นๆ เขมขนข นๆ จนมาเปนปญหาอย เด ยวน

ฉะนั นถาเราควบคมความร สกท เปน egoistic อยางน ไดมันกจะไมมปญหาอะไรเลย จะไมเกดกเลสใดๆ จะไมเกดความเหนแกตัวหมด กเลยอย สบายทั งสวนตัวและสวนท เก ยวกับผ อ น ธรรมชาตมันใหม instinct มาสาหรับทาใหเกด egoism แลวกเกด selfshness แลวมันกมปญหา ซ งเราปดเปากันไมคอยจะหวาดไหว ในวันหน งๆ ขอใหทานร จักส งน วาควบคมไม ไดกเกดปญหา ความร ทางธรรมะจะชวยใหสามารถควบคมส งเหลาน กคอจะชวยแกปญหานั นเอง

ทน กมาด ในฝายตรงกันขาม ตามกฎของธรรมชาต โดยกฎของธรรมชาตจะดับทกขไดอยางไร ทแลวมาพดใหเกดทกขไดอยางไร เดยวนจะพดวาจะดับทกขไดอยางไร มันกคอนัยยะอันตรงกันขามคอการพัฒนาสัญชาตญาณให

8/16/2019 80year Put

20/234


เปนโพธ เม อตะก สัญชาตญาณไมไดรับการพัฒนาท ถกตองมันไปตามบญตาม

กรรมก ไปเปนกเลส ความมตัวตนเปนสัญชาตญาณไม ไดรับการควบคม ไมพัฒนาทถกตองมันกกลายเปนกเลสคอเหนแกตนเปนกเลส ความโลภ ความโกรธความหลง นั นนะมันไม ไดพัฒนามันกเปนกเลส

ทน ความมตัวตนน ท�ใหมก�รพัฒน�ท ด ใหมตัวตนท ถกตองคอใหม

ตัวตนท ม โพธ มปญญ�ร ว�อะไรเปนอย�งไร โดยเฉพ�ะร ว�ทกขเปนอย�งไรเหต ใหเกดทกขเปนอย�งไร คว�มดับทกขเปนอย�งไร ท�งถงคว�มดับทกขเปนอย�งไร สัญช�ตญ�ณน กกล�ยเปนโพธ มันจะมาในทางท วาจะดับทกข ถาเปนไปทางกเลสมันกเปนไปในท จะเกดทกขมากข น ถาเปนไปในทางโพธ มันกจะดับทกขไดมากข น ฉะนั นเรามวชาท เรยกวาธรรมะ หรอปฏบัตธรรมะน จะ

ควบคมสัญชาตญาณไว ใหถกตอง หรอวาพัฒนามัน พัฒนามันใหกลายมาเปน โพธ ร อยางครบถวนทั วถงวาเรามหนาท อยางไร ปฏบัตอย อยางไรจงจะไมเกดความทกข น อาศัยกฎของธรรมชาตอกเหมอนกัน โดยการพัฒนาสัญชาตญาณ ใหเปนโพธ

ทน เรากจะยอนไปดถงคาวาหนาท หรอธรรมะอกทหน งเปนการสรปความ ธรรมะคอหนาท หนาท คอธรรมะ ธรรมะคอหนาท ขอใหมองเหนชัดวามันเปนอยางนั น ท จะดวาหนาท หนาท น มความสาคัญหรอมคณคาอยางไร พดตามสานวนภาษาไทยกเรยกวาทาให ไมเสยชาตเกด สานวนไทยวาไมเสยชาตเกดหรอวาค มคาท ไดเกดมา เราไดเกดมาเปนมนษยมชวต เราถอวามคา ฉะนั นเรา

8/16/2019 80year Put

21/234


มชวตน จะตองไดอะไร จะตองมอะไร จะตองทาอะไร จงจะมคาหรอค มคาของ

การท ไดมชวตและไมเสยชาตเกด มเชนนั นกเทากับม ไดเกด คอเกดมาอยางไมร วาจะตองทาอะไร มันกทาไปตามกเลสหรอความโงของสัญชาตญาณก ไม ไดอะไรดพอท จะเรยกวามนษย มันเปนเพยง sensual being ตัวหน งเทานั น มันไม ไดมความเปนมนษยหรอ human being ขอใหมองเหนวาคาของหนาท น เราปฏบัตแลวทาใหเรามความเปนมนษยท สมบรณ the man perfected ข นมา

ทน คณคา คณคาของชวตท เราจะตองมองตอไปเปนสองอยางคอฝายเราเองกจะมชวตรอดอย อยางเยน รอดชวตอย อยางเยน น คาฝายตัวเราเอง ท เก ยวกับผ อ นกเปนประโยชนแกทกฝาย เราเองไดมชวตรอดคอไมตาย และกรอดอย อยางเยนไมมปญหา ไมมความทกข มความเปนอสระ มความสงบ รวมๆ กัน

แลวกคอความรอดท สมบรณ ซ งเปนจดม งหมายของทกศาสนา เร�มชวตเยนตลอดไปน เร องของเร� ทน เร องของผ อ น เร�มชวตท เปนประโยชนแกทกฝ�ย เรามความร มความสามารถเอาตัวรอดไดอยางไร เรากชวยใหผ อ นมชวตรอดไดอยางนั น เรยกวาเปนประโยชนแกผ อ น อันน สาคัญเพราะวาธรรมชาต ธรรมชาตหรอกฎของธรรมชาตกาหนดมาอยางนั น คอกาหนดมาสาหรับเรา ม ไดอย คนเดยวในโลก ธรรมชาตกาหนดสาหรับเรามาอย ดวยกันมากๆ

ก�รท เร�จะม�อย ดวยกันม�กๆ ไดน ันเร�ตองมอะไรท เปนเคร องประส�นกันใหอย กนัไดมันกคอประโยชนน ันเอง ถาตางฝายตางทาประโยชนแกกัน มันเปนการประสานกันอยางด มันกอย กันไดเพราะมธรรมะถกตอง มหนา

8/16/2019 80year Put

22/234


ท ถกตอง ท จรง โลกน ยงัจะอย ไดอกม�กถ�ว�ทกคนมธรรมะ มคว�มถกตอง

เปนประโยชนแกกันและกัน โลกน จะบรรจคนไดมากกวาน ไมตองคมกาเนดก ได แตเด ยวน มันอย กันอยางไมถกตอง ไมรักกัน ไมเอ อเฟ อกัน ไมชวยเหลอกัน เลยมปญหาวาคนมันมากเสยแลว จะตองลดจานวนคนตองคมกาเนด อยางน มันไม ไดถกตามท กฎธรรมชาตกาหนดมา

เร�จะตองมชวตท มคณค�แกตัวเร�เอง มชวตเยนมันกมคณค�ท ท�ประโยชน เปนประโยชนแกผ อ นทกคนในโลกดวย น กเรยกว�ประโยชนของธรรมะ ประโยชนของหน�ท คอธรรมะน ันเอง

ดตอไปถงคณคาของธรรมะหรอหนาท ถาเรามหนาท ถกตอง มธรรมะ

ถกตอง แลวจะมพระเจาท ชวยเราไดจรงๆ กพดกันแลววาพทธศาสนามแตImpersonal God แมจะเปน Impersonal God เปนเพยงกฎของธรรมชาตกจะเปนพระเจาท ชวยเราไดจรง God The Savior , The Savior จะชวยไดจรงคอธรรมะหรอหนาท ท ถกตอง

เม อเร�ท�หน�ท ท ถกตอง หน�ท ท ถกตองจะกล�ยเปน God The Savior ชวยผ น ันทันท ถ�ผ น ันไมท�หน�ท ท ถกตองไมม God ชนดไหนชวย ได God จะมาสักฝงกชวยไม ได ถามันไมทาหนาท ท ถกตอง ถาเราทาหนาท ท ถกตอง หนาท ท ถกตองกกลายเปน God แมจะเปน Impersonal God มันกจะชวยไดจรง ชวยไดแทจรง ฉะนั นหนาท และธรรมะท ถกตองนั นจะทาใหเราม

God ท ชวยเราไดจรง

8/16/2019 80year Put

23/234


ในท สดขอใหทานมองเหนวาศาสนาทั งหลายมอย มากในโลกทั งหมดน

แบงออกเปนสองพวก พวกหน งเช อวามพระเจาผ สราง เราเรยกกันรวมๆ วาพวกCreationismผ ท ถอวามพระเจาเปนผ สรางและกมหลายศาสนา ศาสนาอกพวกหน งไมเช ออยางนั นไมถอวามพระเจาผ สราง มแตกฎของธรรมชาตเปนกฎของววัฒนาการ เราเรยกพวกนวา Evolutionism ทานจาคาสองคานไวใหดวาCreationism จะมพระเจาอยางบคคล และก Evolutionism จะไมมพระเจา

อยางบคคล แตกกลาวไดวามพระเจาอยางท เปน Impersonal God คอกฎของธรรมชาต

เด ยวน ทานทั งหลายกาลังมาศกษาศาสนาของพวก Evolutionism คอพทธศาสนา ทานกตองเขาใจวามันมหลักเกณฑอยางน มันม Duty หรอมธรรมะ

นั นแหละเปน God เปน Impersonal God ครั นปฏบัตตามแลวหนาท นั นกกลายเปน God และกชวยจรงชวยทันท ชวยไมจากัดเวลาไมตองรอตอตายแลว ไมตองรอตอตายแลวไมจาเปนทาทันท ชวยทันท ทาทันท ชวยทันท ใหถกตองตามกฎของอทัปปจจยตา คอ The Perfect of Action and Reaction แลวมันกมความรอด

มคณคาของหนาท คณคาของธรรมะทาใหเรามพระเจาท แทจรงชวยเราอยางน แตเด ยวน เราจะมาประสมประสานกัน กลมเกลยวกันระหวางสองฝายคอ Creationism และ Evolutionism เรากพอจะอธบายกันไดวากฎธรรมชาต คอพระเจาผ สราง ธรรมะคอกฎธรรมชาต คอพระเจาผ สราง ธรรมะคอหนาท ตามกฎของธรรมชาตคอพระเจาผ ชวย เรากมสมบรณกันทั งสองฝาย ทกๆ ฝาย

มพระเจาผ สราง มพระเจาผ ชวย เราจะตองทะเลาะกันทาไม

8/16/2019 80year Put

24/234


แตวาถาจะตองการศกษาวถทางของพทธศาสนาซ งเปน Evolutionism

อยางท สด กตองศกษาในขอน ใหร จักส งท เรยกวาธรรมะ ธรรมะคอหน�ท ธรรมะคอหน�ท เปนส งสงสดท พระพทธเจ�กเค�รพ คนพบและเค�รพ แลวเอ�ม�ส ังสอน หวังวาทานทั งหลายจะมองเหนประโยชนหรอคณคาท สดของส งท เรยกวาธรรมะในลักษณะน และกจะตอบไดเองวาธรรมะทาไมกัน ธรรมะทาไมกัน เหนวาธรรมะทาไมกันแลวเร องของเรากจบ

ขอยตการบรรยายในวันน ไวเพยงเทาน .

8/16/2019 80year Put

25/234

“... เร�พย�ย�มจะศกษ�จะปฏบัตต�มหน�ทนเพ อให ไดพบชวตอกชนดหนง

ซงจะเรยกว�ชวตใหมก ได

เพ ออย เหนออทธพลของส งทั งหล�ยท จะบบคั นชวตน ใหมคว�มทกข...”

8/16/2019 80year Put

26/234

เอกสารจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ. รวมภาพวาดลายเสน และคากลอน. (พ.ศ.2472-2496).BIA 5.2/1 (2/2) กลอง 1. หนา 326.

ความเกด

8/16/2019 80year Put

27/234

ธรรมบรรยายเร อง ธรรมะคอหน�ท อบรมพระนสตมหาจฬาลงกรณราชวทยาลัย ครั งท ๒

วันท ๒๗ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๒๘

ผ ถอดคาบรรยาย คณอสระ โพธจันทรผ ตรวจทาน คณอนงค จตม งงาน

8/16/2019 80year Put

28/234

8/16/2019 80year Put

29/234


เปนเพ อนกัน และเม อถอวาการศกษาเปนการปฏบัตสวนหน ง สงเคราะหอย ใน

การปฏบัตธรรม กเปนเพ อนปฏบัตธรรม เปนเพ อนสหธรรมกปฏบัตธรรมะรวมกัน ถาจะเลยไปถงคาวาเปนบตรตถาคตดวยกัน น กเขาใจวาคงไมม ใครปฏเสธ คง ไมม ใครนกถงความแตกแยกหรอความเหล อมล า และขอใหสนใจคา คาน ไวดวยมันจะปองกันปญหาไดมาก คอวาเราถอวา เราเปนบตรตถาคตดวยกัน มหนาท สนองพระพทธประสงค แกพระพทธบดารวมกัน เรากมหรอควรจะมสทธท จะ

พดจาอะไรกันไดอยางอสระ

ตอนน นกออกวา ผมควรจะพดถงคาวา ตถาคตเปนเร องพเศษ เรามักจะเขาใจคาวา ตถาคต คาน หมายถงพระพทธเจา เม อพระองคตรัสถงพระองคเอง จงไมคอยจะพบในบาล ตรงกับตรัสภาษาคนธรรมดาวาเรา เรา อห เรามาบัญญัตกันเอาเองวาหมายถง พระพทธเจา ใหคาอธบายวา มาอยางพระพทธเจาไปอยางพระพทธเจา กเลยเปนตถาคต แตผมมาสังเกตเหนเง อนงาอะไรบางอยางแปลกออกไปวา คาวาตถาคตนั น ไมไดหมายถงพระพทธเจาโดยเฉพาะและก ไม ไดมความหมายเปนสัตวทั วไป โดยเฉพาะวาสัตวมาอยางไร ไปอยางนั น ในคาอธบายอันตคาหกทฏฐ ๑๐ ในโรงเรยน ใชคาวา ตถาคต ตถาคตตายแลวมอกหรอไม ตถาคตตายแลวไมมอกหรอไม ใชคาวาตถาคต มักจะอธบายกันวาสัตว

ผมเหนวาคาวาตถ�คตน ม ไดหม�ยถงเฉพ�ะพระพทธเจ� และก ไมอ�จจะหม�ยถงสัตวท ัวไปดวย เม อกอนเม อผมเรยน หรอเปนครกสอนอยางนั น

8/16/2019 80year Put

30/234


สอนอยางท ครเคยสอน แตเด ยวน กมความเหนวาควรจะพจารณากันใหม คาวา

ตถาคต เอาตามตัวหนังสอเลย ตถาหรอตถะกได ตถาก ได คาเดยวกัน แลวก คตะ ผ ถงตถา ผ ถงซ งตถ�กคอถงซ งธรรมะท เปนเชนนั นเอง คอไมมตัวตนปร�ศจ�กคว�มหม�ยแหงตัวตน ในพระบาลม ไวพจน หลายคาวา ตถา อวตถาอนัญญถา คอเปนอยางนั น ไมผดจากอยางนั น ไมเปนโดยประการอ นจากความเปน ไปอยางนั น แลวกระบ ไปยังอทัปปจจยตา คอเปนไปตามกฎอทัปปจจยตา เรยก

วาตถา เม อถงซ งธรรมะในระดับท เปนเพยงอทัปปจจยตา ไมมตัวตน แลวกส นกเลส ส นอาสวะ

ดังนั น จงเช อวาคา คาน หมายถงพระอรหันต ไมใชหมายถงเฉพาะพระพทธเจา และกมไดหมายลงมาถงสัตวทั วไป เพราะวาสัตวทั วไปม ไดถงซ ง

ตถา ตถ�คอธรรมะสงสด ธรรมะคงท ธรรมะเหนอเหตเหนอปจจัย แตพระพทธเจ�และพระอรหันตท ังหล�ยท�นถงส งซ งท เรยกว� ตถ� และกเลย ไดน�มว� ตถ�คต เคาเง อนทางมหายาน เทาท สังเกตด ดเหมอนจะม งอธบายอยางนเหมอนกัน ในเรองอันตคาหกทฏฐ ๑๐ ทวาตถาคต โหต ตถาคโตปรมมรณา ตถาคตคานั นไม ไดแปลวาสัตว แตแปลวาผ ท ถงท สดแหงการปฏบัต ในศาสนานั นๆ แลว

ถาใชในพระพทธศาสนากหมายถงพระอรหันต แมจะใชในศาสนาอ นเขากมพระอรหันตตามแบบของเขา ขอใหเขาใจดวยวา คาวาอรหันตน ในศาสนาอ นเขากม ใช และกเปนพระอรหันตตามแบบบัญญัตของเขา คอผ ใดถงท สดแหงการปฏบัตพรหมจรรยของเขาๆ ตามลัทธ แลวกเรยกวาถงตถา แลวกเลยเปน

พระอรหันตตามแบบของเขา

8/16/2019 80year Put

31/234


ทน มันเกดเปนปญหากลางบานข นมาคอทั วไปหมด ท สงสัยวาตถาคตผ

ท ถงตถาแลว ตายแลวจะมาเกดอกหรอไม เปนเหตผลท ชัดเจนดมาก ถาเปนคนธรรมดาก ไมตองถาม ถาเปนพระพทธเจามันกแคบ แคบไป เลยเอาวาผ ท เปนพระอรหันตถงท สดจบพรหมจรรยแลว ตายแลวจะมอกหรอไม ผมกอยากจะถอเอาความหมายคาวาตถาคต คอผ ถงซ งตถา ไดแกพระอรหันตทั วไป ถาเปนทฏฐของความสงสัยกวาพระอรหันตตายแลวมอกหรอไม หรอวาไมม อยางน เปนตน

ดังนั น คาวาบตรตถ�คต ควรจะหม�ยถงลกของพระอรหันตม�กกว� มันกย งกวางออกไป ความหมายย งกวางออกไป เปนบตรตถาคต เปนลกของพระอรหันต ขอฝากไว ไปคดด เง อนงาทางธรรมะ ทางอรรถะนั น มันกมซับซอนหลายช ัน

ดังนั น วันน คาบรรยายวันน กอยากจะพดถงเร อง ในความซับซอนของ

เร องหรอของถอยคา หรอของปญหาแตละปญหา ความลกลับซับซอนของเร องแตละเร องของธรรมะ แลวกจะพดถงเร องท สาคัญท สด คอเร องหรอส งท เรยกวาธรรมนั นเอง ธรรมะนั นเอง เร องน ถอวาสาคัญท สด เพราะเปนเร องท เราตองปฏบัตใหถงท สด และเปนเร องท เราจะตองทาตามพระพทธประสงควาจงประกาศธรรมะพรหมจรรย แสดงธรรมใหงดงามเบ องตน งดงามทามกลางงดงามเบ องปลาย เปนส งยังผกพันเราทั งหลายอย

ดังนั น กจะตองสนใจเร องธรรมะน ใหเปนพเศษ เปนเร องกวางใหญครอบคลมเร องทั งหมดจะเปนการด สวนท เราจะตองศกษาและปฏบัตกม สวนท เราจะตองเผยแผตามพระพทธประสงคนั นกม เรามาสนใจเร องคาวา ธรรมะ

กันเปนพเศษโดยเฉพาะในวันน

8/16/2019 80year Put

32/234


คาวาธรรมหรอธรรมะน เม อเราเรยนนักธรรม เรยนบาล เรากสอนกัน

วา ธรรมะคอคาส ังสอนของพระพทธเจา พระพทธเจาคอผ สอน ธรรมะคอส งท นามาสอน สังฆะคอผ ท รับคาสอน ธรรมะกเลยกลายเปนคาสอนของพระพทธเจาพอเราเรยนบาลข นมา เรากร ตามรากของศัพทวา ธรรมะแปลว�ส งท ทรงไว ส งท ทรงไวซ งผ ปฏบัต ไม ใหตกไปในท ช ัว ท จรงกแปลวา ส งท ทรงไว แลวทาไมไมเฉลยวใจนกถงวามันทรงตัวเองมันบางล ะ ฉะนั นถาจะถอเอาความหมายคาวา

ธรรมะคอส งท ทรงไว แลวกทั งทรงไวทั งตัวมันเองและทรงไวทั งตัวผ ปฏบัตดวย

ทน จะพจารณาคาวา ธรรมะท เรามักจะบอกเดกๆ เลกๆ วา คอคาส ังสอนของพระพทธเจาน ผมวาไมปลอดภัย ไมถกเร อง ไมปลอดภัย ถาเขาโตข นเขาศกษากวางขวางออกไป เขาเกดไปร ไววาธรรมะคาน ใชพดกันอย กอน

พระพทธเจาเกด ธรรมะ ธรรมะน พดกันอย กอนพระพทธเจาเกด ในความหมายอยางใดอยางหน งท ใชกนัอย ในสมัยนั น และในครั งพระพทธกาลนั นเอง คาวาธรรมะกไดใชกันอย นอกพทธศาสนา คอในลัทธไหนศาสนาไหนกได ใชคาวาธรรมะรวมกัน

ดังนั นจงมคากลาวชัดในบาลวาธรรมะ ธรรมะน หมายถงคาสอนท เปนระบบของลัทธหน งๆ เทานั น เชน คนเขาจะถามกันวา ทานชอบใจธรรมะของ ใคร ทานชอบใจธรรมะของพระสมณโคดม หรอชอบใจธรรมะของนครนถนาฏ-บตร หรอของสัญชยเวลัฏฐบตร เปนตน ซ งเปนเจาลัทธค แขงขันกับพระพทธเจาประชาชนก ใชคาวาธรรมะกันในลักษณะอยางน

8/16/2019 80year Put

33/234


ฉะนั นเราจะมาพดวา ธรรมะคอคาส ังสอนของพระพทธเจา มันกอย ใน

วงจากัด คอมันจะถกนดเดยว ความหมายของธรรมะนั น มันยังกวางไปกวานั นมากมายนัก พดอยางเอาเปรยบกวาธรรมะหม�ยถงทกส ง ไมยกเวนอะไร น ันแหละถกท สด ถอต�มหลักท ัวๆ ไป ว�ส งท เปนสังขตะหรออสังขตะกเรยกว�ธรรมะ ส งท เปนรปหรอเปนน�ม พนจ�กรปจ�กน�มกเรยกว�ธรรมะ ส งเปนกศล เปนอกศล เปนอัพย�กฤตกเรยกว�ธรรมะ มันเลยไมมอะไรท นอกไปจ�ก

คว�มหม�ยของค�ค�น กเลยว�ทกส งคอธรรมะ แตถาอยางน มันไมมประโยชน มันกตองพดอย ในขอบเขตท จากัด ให ใชประโยชน ได

ไดทราบและไดสังเกตเหนนักเลงดทางภาษา พวกฝรั ง ฝรั งคนหน งเขาพยายามจะศกษาคาวาธรรมะแปลวาอะไร จะดหรอถกตอง หรอใชเปนหลักได

ปรากฏวาไดคาแปลมาต ัง ๓๒ คา แลวกยังร สกวาไมหมด ไมหมดความหมายของคาวาธรรมะ จะแปลวาอะไรกตามเถอะ อยางท เราร กันอย ลองนกดเถอะจะแปลวาคาส ังสอนก ได จะแปลวาธรรมชาตก ได จะแปลวาประพฤตปฏบัตอะไรก ได ๓๒ คากยังไมหมดความหมายของคาวาธรรมะ เลยยอมแพ ตกลงกันวาอยาแปล ให ใชคาวาธรรม ธรรมะนั นแหละเขาไปในภาษาอังกฤษเลย

ฉะนั นคาวาธรรมะหรอธรรมก ธรรมกะกด ธรรมะกด เขาไปอย ในปทานกรมของภาษาอังกฤษ เพราะมันแปลไม ได น ตองร ไว แตถาจะจากัดออกมาใหเปนประโยชน ใชพดจากันในขอบเขตท จะฟงกันไดงายๆ และมันกมทางท จะทาได แปลอยางเอาเปรยบ มันกวาทกส ง ทกส งคอธรรมะหมด ไมวาอะไร

8/16/2019 80year Put

34/234


ภาษาฝรั งกดจะหายากคาวาคาเดยวจะใหหมายถงทกส ง มักจะแปลวา thingthing คอส ง ส ง ส งอะไรก ได

ทน ผมมาสังเกตดตลอดเวลาท ยาวนานหลายสบป วามันควรจะจากัดความกันวาอยางไร ในท สดไปชอบใจความหมายท เขาใชกันอย ในอนเดยปทานกรมเดกๆ ในอนเดย ธรรมะ แปลว� หน�ท ทแรกกงงเหมอนกัน ชักจะ

ไมชอบหรอคัดคานเหมอนกัน แปลวาหนาท แปลวา duty แต ในท สดกเหนดวยเพราะเปนคาท จากัดกะทัดรัด เหมาะสมท สดท จะเอามาใชสาหรับศกษาหรอปฏบัตหรออะไรกตาม แตยังรักความหมายท วา ธรรมะมันหมายถงทกส ง ยังรักอย ท จะแปลวาทกส ง กเลยแบงเอาเองวา ทกเร องทกส งท เก ยวกับธรรมชาต ถามันเก ยวกับธรรมชาต แลวกเปนธรรมะ เพราะธรรมะในภาษาบาลคาน กแปลวา

ธรรมชาตก ได เปนคาเดยวกัน ธรรมะเฉยๆ ไมตองธรรมชาต ธรรมะเฉยๆ แปลวาธรรมชาตได มใชอย มากมายหลายแหง กเลยมานกแยกออกเปน ๔ ความหมาย

ส คว�มหม�ย -ธรรมะคอตัวธรรมช�ตท ังหล�ย ธรรมชาตทั งหลายกเปนธรรมะ จะเปนรปธรรม นามธรรม เปนสังขตะ เปนอสังขตะ กศล หรออะไรกตาม ธรรมชาตท มอย ตามธรรมชาตนั นแหละคอธรรมะในความหมายท หน ง วาตัวธรรมชาต ทน ความหมายท สอง วากฎของธรรมช�ต เพราะในตัวของธรรมชาตยอมมกฎของธรรมชาตประจาอย ท มันเปนกฎของธรรมชาตกเรยกวาธรรมะ ถาจะเรยกดวยคาท ใชกันอย โดยมากกคอ สัจจะ สัจธรรมะ สัจธรรมะ

8/16/2019 80year Put

35/234


เม ออยางท หน ง คอตัวธรรมชาตแลวเราเรยกวาสภาวธรรมะ สภาวธรรมะคอตัว

ธรรมชาต ตัวท สอง เรยกวาสัจธรรมะคอกฎของธรรมชาต แลวทน ความหมายท สาม เม อมันมกฎบังคับอย เหนอชวต กเกดหนาท ท จะตองทาใหถกตามกฎของธรรมชาต ความหมายท สาม จงไดแกหน�ท ต�มกฎของธรรมช�ต หนาท ตามกฎของธรรมชาตคอธรรมะในความหมายทสาม ความหมายทส คอผลจ�กหน�ท หนาทคอปฏปตตธรรม ผลของการปฏบัต คอปฏเวธธรรม ร สกวามความ

หมายด มขอบเขตด เสนอไปแกผ ร หลายคน ทานกเหนดวย

ธรรมะ ๔ ความหมายน จะมลักษณะเปนวทยาศาสตรท เหมาะสมกับโลก ในสมัยปรมาณ ท เราจะตอบแกพวกนักวทยาศาสตร ในยคปรมาณ ธรรมะคอ ๔อยางน แลวเขากจะไมมทางแยงหรอวาจะมดมัวอะไร มันพอจะเขาใจไดวา

ธรรมช�ต กฎของธรรมช�ต หน�ท ต�มกฎของธรรมช�ต แลวก ผลท เกดจ�กหน�ท ต�มกฎของธรรมช�ต เปนสภ�วธรรม เปนสัจธรรม เปนปฏปตตธรรมเปนปฏเวธธรรม ถาเราจะใชมันใหกวาง กวางกันอยางน มันกจะไดความอยางน

แตทน เราไมจาเปนจะตองเก ยวของกันทั งหมด มันกเก ยวของแตสวนท จาเปน มันกคอความหมายท ๓ ท เรยกวาหนาท หนาท เลยทาใหนกข นมาไดวา ในปทานกรมท เขาใชกันอย ในอนเดย ธรรมะแปลว�หน�ท น คงจะมเหตผลม�กม�แตด ังเดมโบร�ณดกด�บรรพ เพร�ะว�พระศ�สด�องค ไหนของศ�สน�ไหนกสอนเร องหน�ท ท ังน ัน ไม ใชวาเปนเพยงคาสอนเฉยๆ แลวไมร วาสอนอะไร

8/16/2019 80year Put

36/234


ถาถามวาสอนอะไร ก ไปด สอนเร องหนาท ท มนษยจะตองทา ถามันยัง

ต าอย มันก ไปถงหนาท ทามาหากน ถามันสงข นมา กมหนาท ดับทกขดับกเลสนั นเลยเปนหนาท เลยผมถอเอาเองวา มนษยคนแรกในอนเดยท พดภาษาน เร มสังเกตเหนส งท เรยกวาหนาท หนาท ของส งท มชวต เขากเรยกมันวาหนาท หนาท แตเรยกเปนภาษาแขก ภาษาอนเดย ภาษาดกดาบรรพ กคอคาวาธรรมะนั นเอง

ฉะนั น ธรรมะก ไดเปนคาพดคาแรกท เกดข นมาในโลก โดยบคคลท มองเหนส งท เรยกวา หนาท ของส งท มชวต กบอกทกคนใหสนใจเร องหนาท ตอมากมครบาอาจารยท เขยบเร องหนาท ใหมันสงข นๆ สงข นกเปนเร องทางจตใจ ทางจตใจกสงข นๆ จากความเปนเพยงสมาธ มาเปนเร องของปญญา เปนมรรคผลเปนนพพาน การปฏบัตพรหมจรรยน กคอหนาท คาสอนของพระพทธเจากสอน

เร องหนาท ธรรมะคอเร องหน�ท ท จะตองปฏบัตเพ อคว�มรอด ท เราใชคา คาน เนองลงไปหมด เนองลงไปถงปฐมเหตนันเลย กแปลวาหนาททกชนดสาหรับส งท มชวตคอธรรมะ

ผมกเลยขอรองใหทกคนสนใจความหมายของคาวาธรรมะ ธรรมะ น ใหกวางท สด ใหลกท สด ใหถกกับความจาเปนของคนในโลกเราท สด และใหแปลธรรมะวาหนาท หน�ท มันม ไมร ก ระดับ นับไม ไหว แตถาวา ประมวลกันไดเปนหมวดใหญๆ แลว มันกม ๒ ระดับ หน�ท เพ อรอดต�ยหน�ท อันแรก หน�ท อันท ๒ หน�ทเพ อพนทกข รอดตายแตมความทกขมันไมไหว แตเปนหนาท พนฐาน หนาท อันแรก หนาท ทั วไป ตองมหนาท เพ อใหรอดตายกันกอน มันจง

8/16/2019 80year Put

37/234


มหนาท ทามาหากน บรหารรางกาย ครั นมชวตอย ไดแลว มันกมหนาท ท จะตอง

ขจัดความทกขออกไป ตนเหตของความทกขคอกเลส จะตองขจัดออกไป จงมหนาท ท จะดับกเลส ดับทกข โดยเปน ๒ ระดับเพ อความรอด ความรอดมอย ๒ ระดับเทานั น เอาไปใช ในศาสนาไหนก ได

คาวาความรอดม ๒ ระดับ แมภาษาวทยาศาสตรกพดไดวามันรอด ๒

ระดับ รอดชวตและรอดจากส งไมพงประสงคในชวต โดยใชไดแมแกสัตวเดรัจฉาน สัตวเดรัจฉานกตองมธรรมะของสัตวเดรัจฉาน ธรรมะของสัตวเดรัจฉานคอหนาท เพ อทาใหรอด กเลยไปถงตนไมตนไล พฤกษาชาตทั งหลายดวยก ได เม อพฤกษาชาตทั งหลายมันมหนาท ท จะตอส เพ อความรอด

ถาศกษาพฤกษศาสตรในแงชววทยา แลวจะพบวาทางานมากเหลอเกน ทางานมากทั งวันทั งคนเพ อความรอดชวต บางทจะทางานมากกวามนษยเสยอก กลางคนมันกจะไม ไดพักผอนดวยซ าไป เพราะเขาร กันวา ตนไมน มันกระบายคารบอนไดออกไซดมาตลอดคน ระบายออกซเจนออกมาตลอดวัน มันกทางานทั งคนทั งวัน เพราะไมอยางนั นมันจะเอามาแต ไหนระบาย มันกนาสนใจท วามันทาหนาท เหลอประมาณ เพ อความรอด ดดน า ดดอาหาร ไดแสงแดด กผลตเปนธาตท จะหลอเล ยงลาตนมความเจรญงอกงาม มความเจรญงอกงาม ในเวลากลางคนกระบายคารบอนไดออกไซด อยางน เปนตน กทางานกันอยางนาเล อมใส มนษยเสยอกยังมเร องพักผอนเสยมาก

8/16/2019 80year Put

38/234


เอาละ, เปนอันวา ธรรมะแปลว�หน�ท หน�ท น ันเพ อคว�มรอด คว�ม

รอดน ันม ๒ ระดับ คอรอดชวตกับรอดจ�กคว�มทกข ธรรมะคอหนาท กอย ในความหมายท สาม ของส ความหมายท วามาแลว เราวามันมส ความหมาย ความหมายท สาม คอหนาท เอาความหมายท สาม มาเปนความหมายสาคัญท สดของคาวาธรรมะ ซ งจะตองใช ในทกกรณ ในทกเวลา ในทกสถานท

แลวกมาถงคาวา ธรรมะ ความหมายของธรรมะวา หนาท เพ อความรอดทน กพบคาบัญญัตของบางคณะ บางหม บางคณะท เขาสนใจ เขาเปนพวกฝรั งพวกชาวตางประเทศท ชอบทา defnition ใหแกคา เอามารวมกันเขา เทาท เขาพดกัน ไดเปนบทนยามยาวๆ บทหน งวา ธรรมะคอระบบก�รปฏบัตท ถกตองแกคว�มเปนมนษย ทกข ันทกตอนแหงววัฒน�ก�รของเข� ท ังเพ อประโยชน

ตนและประโยชนท�น

บทนยามน ดมาก จะใช ในทางศาสนาหรอไม ใชศาสนา ธรรมะคอระบบปฏบัต ไม ใชเพยงเรยนๆ พดๆ เรยนๆ คอระบบ ตัวระบบปฏบัตท ถกตองแกความเปนมนษย สาหรับมนษย พดกันสาหรับมนษย มันตองถกตองแกความเปนมนษย แลวมันขอบเขตทกข ันทกตอนแหงววัฒนาการ ววัฒนาการตั งแตเกดจนตาย หรอจะววัฒนาการตามยคตามสมัยของมนษยแรกม มนษยปาเถ อน มนษยเจรญแลวกตาม ทกข ันทกตอนแหงววัฒนาการของเขา ทั งเพ อประโยชนตนเองและประโยชนผ อ น คอสังคม

8/16/2019 80year Put

39/234


ถาเราจะยดถอความหมายบทนยามน แลวมันกจะงาย ในการท จะเผยแผ

ธรรมะ ส ังสอนธรรมะ ใหถกตรงตามพระพทธประสงค และก ไดมผ ไดคด ไดนกกันอยางทั วถง เกดบทนยามน ข นมา พวกเรากควรจะรับเอาไวสาหรับใชเปนหลักประพฤต ปฏบัต กระทาตอส งท เรยกวาธรรมะ

ธรรมะชนดท พดกันกวางๆ อยางในบาล วาเปน ปรยัตธรรม ปฏปตต-

ธรรม ปฏเวธธรรม ในท สดมันสาคัญอย ท ปฏปตตธรรม ถามแตปรยัตธรรมมันก ไม ไดสาเรจประโยชนอะไร ถาไมมปฏปตตธรรม ปฏเวธธรรมกเกดข นไม ได ฉะนั นจงสนใจพ งตรงไปยังปฏปตตธรรม จงใชคาวา ระบบปฏบัตท ประพฤตกระทากันอย ไมเลงถงการศกษาวชาลวนๆ แต ใหมาอย ท การปฏบัต

ตามหลักการศกษานั นๆ โดยระบเจาะจงลงไปเลยวา ธรรมะคอระบบก�รปฏบัต เพ อใหมันกระชับเข�และถกตองแกคว�มเปนมนษย มนษยควรจะเปนอย�งไร ควรจะไดอะไร ควรจะรอดไดอย�งไร แลวกตองทกข ันตอนแหงววัฒน�ก�ร เพร�ะมนษย ไม ไดอย ซ �ท ไม ไดคงท มันเปล ยนเร อย กเลยตองถกตองทกข ันตอนแหงววัฒน�ก�ร และตองเพ อท ังตนเองและเพ อผ อ นดวย เพราะวามนษยอย คนเดยวไม ได อยาเพงเลงธรรมะวาเปนทางรอดของคนคนเดยวนั น มันพดอยางเอาเปรยบ หรอวาผ ท บรรลนพพานไปคนเดยวก ได ไปนพพานไปคนเดยวก ได แตวาอย ในโลกน อย ไม ได มันตองมเพ อนอ�

80year put

Documents