· 2020. 4. 30. · stat, olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse....

24
AN. XXI • N. 125 . MM. JANUARIO et FEBRUARIO AN. D. MCMI.I www.culturaclasica.com

Upload: others

Post on 07-Sep-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

A N . X X I • N . 1 2 5 . M M . J A N U A R I O et F E B R U A R I O A N . D. M C M I . I

www.culturaclasica.com

Page 2:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

S ü t l J I A K I I t i

D e « S ilv a b o h é m ic a » c a n t i le n a ,

N o v u s a n n u s a d a l t ie r a n o s c o n c i ta t ,

D e o rd in a l iu m u s u a tq u e r a t io n e a p u d R o m a n o s , C o m m e rc iu m e p is tu la r e .L u c re tia n a , 1 9 5 0 ,

D e q u ib u s d a m n o v is v o c a b u l is in L a t in u m in d u c e n d is , N o v a e t V e te ra ,

P e r o rb e m ,

B ib lio g ra p h la ,

C o m p o s i t io n e s v e r te n d a e .

A. Avenarius, S. V. D . Josephus M. Mir, C. M . F .

Leo M Sansegundo, 0. S. D.

Emil OrthAndreas Avenarius, S. V.D. Josephus M. Mir, C M . F .

Raym. Sarmiento, C. M . F .

Ramos, Sarmiento, Molina

jbe 'J$ol\etnica» cantilena

quae i ultcun cn, ow est ^ cli>clhs ex illa wyioPie oriundis

In imis saltibus Silvae Bohemicae Fuit locus meis Cunis: haec patriast: Avulsus jam diu Illinc vivo procul, Sed saepe mens Illuc meat.

T ie f d r in im B ö h m e rw a ld D a i s t m e in H e im a ts o r t

E s i s t s c h o n la n g e h e r , D a s s ic h v o n d o r t b in fo rt,

D o c h d ie E r in n e r u n g D ie b le ib t m ir s t e t s g e w is s ,

D a s s ic h d e n B ö h m e rw a ld N ie m a ls v e rg is s .

Silvam Bohemicam Dico cunabula Silvae saltus Bohemicae:

Silvam Bohemicam Dico cunabula Ft almam patriam.

D a s w a r im B ö h m e rw a ld , W o m e in e W ie g e s ta n d ,

Im s c h ö n e n g r ü n e n B ö h m e rw a ld ;

D a s w a r im B ö h m e rw a ld , W o m e in e W ie g e s ta n d , Im s c h ö n e n g r ü n e n W a ld .

Dulces infantiae Dies recurrite, Quibus parentium Curis felix eram, Circum lares patris F prato culmina Salutabam frequens Bohémica.

O h o ld e K in d h e i t s z e i t , K e h r n ic h e in m a l z u rü c k ,

W o sp ie le n d ic h g e n o s s D a s a l le rh ö c h s te G lü c k ;

D a ich a m V a te r h a u s A u f b u n te r W ie s e s t a n d

U n d tä g lic h s c h a u te a u s In s H e im a t la n d .

Silvam Bohemicam... D a s w a r .. .

Semel mihi, Deus, Ostende patriam, Ostende montium Ft vallium decus: Tum laetus omnia Pergam relinquere, Valere jussero Carissima.

Silvam Bohemicam...

N u r e in m a l n o c h , o H e rr , L a s s m ic h d ie H e im a t s e h n ,

D e n g r ü n e n B ö h m e rw a ld , D ie T ä le r u n d d ie H ö h n !

D a n n k e h r ic h fro h z u r ü c k U n d ru fe f re u d ig a u s ; A d e , m e in B ö h m e rw a ld , Ic h k e h r n a c h H a u s .

D a s w a r .. .

Vertit: A. Av e n a r iu s , S. V . D .

Ordinarii et Superiorum licentia

www.culturaclasica.com

Page 3:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

T E X T O S P A L A E S T R A

Edición de texto y comentario escolar

n . ( Jiménez.r r i m e r cu rso {

I »

f Jiménez,S e g u n d o cu rso / »

L a t ín l . ° (2 .a ed ic ión ) 12 ptas.H is to r iae Sacrae C o m p e n d iu m (3 .a ed ic .) 5 ' »

L a t ín 2.° (2 .a ed ic ión ) (en prensa)R ep e t i to r iu m (L ibro de p rácticas) 15 »E p ito m e H is to r ia e G raecae (4 .a ed ic ión) 6 »

T e r c e r cu rso

C u a r to cu rso

Jiménez,Ramos,M ir ,

Jiménez,

»

L atín 3.° (en preparación)C o rn e l i N e p o t i s V itae C ice ro n is E p is tu lae Selectae

L a t ín 4.° (en preparación)C aesa r is d e Bello Civili , 2 .a edic. C ice ro n is p ro A rc h ia poe ta C ice ro n is in C a t i l in a m

5 . 4 .

6 . 4 > 4 »

Q u i n t o cu rso

Jiménez, L a t ín 5.° (en preparación)Martija, V erg ili A e n e id o s (l ib ro 2.°)Mesa, S a l lu s t i de C o n ju ra t io n e C ati l inae M ir, N o v a e t V e te ra (método directo del latín) Planque-Planas, G ram ática G riega

Jiménez, D e O r th o g r a p h ia L a tina M artija, P r u d e n t i C a rm in a Selecta (2 .a ed ición) Sarmiento, M ar tia l is E p ig ram m ata Mesa, T i t i L ivi H is to r iae Selectae

s é p t im o cu rso j ^ uluaga, H o ra t i C a rm in a Selecta

[ Ruiz, H o m e r i O d y s s e a (P r im e r can to )\ Ramos, X e n o p h o n t i s A n a b a s is (P r im er l ibro)

S ex to y

6 * 6 »

20 »

36 »

6 »5 *4 » 8 »6 *

10 *

12 .Edición de sólo texto

C icero n is E p is tu lae . . :C ice ro n is in C a ta l in am .C ice ro n is p ro A rc h ia .C. N e p o t i s V itae . . . . S a l lu s ti de C a ti l inae C o n ju ra t io n e T i t i Livi H is to ra ie V erg ili A e n e id o s (lib. II) . H o ra t i C a rm in a . . . .

2 p tas . 2 »2 »

2 »3 »3 »3 .3 »

www.culturaclasica.com

Page 4:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

röooöD

[]0

nLim:

■ »i» 1 mm m*■ ' 1 1 " ■w—— <t>

i iC L Á S I C O S “ LABOREsta Colección constituye el guía obligado en la lectura y estudio de los grandes clá-sicos de la Antigüedad y de las Literaturas modernas. Cada volumen contiene un eStudio magistral acerca de uno de los grandes autores y una selección de los textos más bellos

y representativos de sus obras, facilitando con oportunos comentarios la perfecta asimilación de su contenido ideológico y su plena fruición estética.

.Voi úmenes de *50 a 300 páginas, tamaño mapual (11,5 x 17,5)» encuadernados a la holandesa, con sobrecubierta a dos tintas y un retrato del autor estudiado,

impreso sobre papel couché.

V O L Ú M E N E S P U B L I C A D O S1. HOM ERO, por J. M. Pa b ó n , Catedrático de Lengua y Literatura griega en la Uni-

versidad Central. Ptas 28 —2. VIRGILIO, por J. de Ec h a v e -Su s t a e t a , Catedrático de Lengua y Literatura latina.

Ptas. 3 2 . -4. BALTASAR GRACIAN, por J Ga r c ía Ló pe z , Catedrático de Lengua y Literatura

española. Ptas. 30. -5. SÉNECA, por I. F. Ye l a , Catedrático de Filosofía en la Universidad Central.

• Ptas. 3 0 . -6. DEMÓSTENES, por M. Fe r n á n d ez Ga l ia n o , Catedrático de Lengua y Literatura

griega en la LTniversidad Central. Ptas. 32. —N U.E V O S * T O M O S E N P R E N S A Y E N P R E P A R A C I Ó N

E D I T O R I A L L A B O R , S . A.M A D R ID : A lca lá , 144 BARCELONA: Ronda Universidad, 23■«■I » — mmm mm um1-*'***1—— —— — ——

0

0[][]D0

:m

iíM

iin

’’

n

FOTOGRABADOS

CLARAf]un

IGUALADA, 6 (GRACIA) ■ TELEFONO, 27 '6935

B A R C E L O N AIIIEZ 3 m*,mm mm mm ' 1 mm ■ ■ nm' nm m*m

C u m e m e t i s , PALAESTRAM LATINAM n u n t i a n t i b u s r e f e r e t i s

U

un

uu

www.culturaclasica.com

Page 5:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

PALAESTRA LATINANovus annus ad altiora nos concitat

Socie ta tes , e x e u n te a n n o , ra t io n es conferre so le n t u t da ta et accepta c o m -p a r e n t e t in d e s u u m d e d u c a n t s ta tu m n o v a q u e consilia in p o s te ru m cap ian t.

Q u i vero b o n is l i t te r is s tu d io se o p e ra m d a n t —p raec ip u e a p u d n o s t ra te s — si d i l ig en ti c o n q u is i t io n e p e r s p ic ia n t q u a e pro fo v e n d is e x c o le n d isq u e li t te r is t ra n sa c to a n n o perac ta s u n t , a l iq u am profecto p e rc ip ie n t an im i v o lu p ta te m . N a m a l iu s c o n v e n tu s S a lm an tic ae c o a d u n a tu s est, q u o egregii v ir i d o c tr ina e t e ru d i t io n e p ra e s ta n te s c o n v e n e r u n t u t de var iis d isc ip l in is lec t iones copiose ac lu c u le n te r a lu m n is s u p e r io r ib u s t ra d e re n t , e isq u e ad c lass ico rum sc r ip to -ru m s tu d ia c u m u la te p ro s e q u e n d a a d d e re n t an im o s .

N o v a q u o q u e c o m m e n ta r ia ed ita s u n t , q u ib u s p e r s p ic u u m es t et m a-g is t ro s d o c tr in a e a rg u m e n ta a ss id u e inves t igare , com parare , a l i isque tradere , e t a u d i to re s ac lec tores in s t i tu e n d i a tq u e e ru d ie n d i des ider io v e h e m e n t i fla-grare .

H a b e n t ig i tu r P raecep to re s c a th e d ra m in ep h e m e r id e H e l ma n t ic a , ex q u a de re b u s ac l i t te r is G raecis , L a t in is n o s t r i s q u e docean t; h a b e n t p a r i te r a lu m n i e x te r i s u u m Gy mn a s iu m, u b i par i ra t io n e g y m n ic a s m e n t is exe rc i ta t io n es p e r -f ic iant.

A p u d o m n e s g en te s ex U n iv e r s i ta t ib u s , A cad em iis , co e tib u s in s t i tu t i s m ag n a e p h e m e r id u m a tq u e l ib ro ru m cop ia excresc it; q u ib u s Pa l a e s t r a La t i-n a h isce pagellis am ice ac re v e re n te r sese ingerit .

I l lu d q u o q u e m e m o ra n d u m e x e m p lu m et in c i ta m e n tu m a m ico ru m qui- b u s c u m p ro classic is l i t te r is no b is e s t a d la b o ra n d u m : su p e r io re aes ta te L u te -tiae P a r i s io ru m e r u d i to ru m h o m in u m c o a d u n a tu s es t c o n g re ssu s quo , o m n es q u i c lass icas e t h u m a n a s —q u as v o c a n t— li t te ras t rac tan t , s u n t convocati . N e m o e s t p ro fecto q u i h u ju s c la ro ru m v iro ru m co e tu s —ex o m n ib u s n a t io n i -b u s c o n g re g a t i— u t i l i ta tem a tq u e m a x im u m pro li t te r is e r igend is a tq u e perfi-c ien d is e m o lu m e n tu m ig n o re t cu m ex eo copiosi s in t percep t i a tq u e ex sp e c -

t e n t u r f ru c tu s .A t n o v u s , q u i s u b e s t a n n u s , ad m ajora nos co n c ita t a tq u e altiora co n s i-

lia significat. ..Q u o n o v o an n o nascen te , i l lud v e tu s ta te sac ru m v o tu m lec to r ibus et

n o s o m in a m u r :* annum novum faustum, felicem vobis».

Jos . M .a Mir , C. M. F.

3 —

www.culturaclasica.com

Page 6:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

Ilii iH'iliiiitliii iiiiii illuni! ratium! illimi lliiiiiaiiiiiiD u o s a b h in c a n n o s p ro d i i t in c o m m e n ta r io f Revista Española de Derech

Canónico». S a lm an tic ae (1), lu c u b ra t io in q u a re c tu m o rd in a l iu m u s u m , q u a le m a p u d a u reo s la t in i ta t i s au c to re s v ig u is se c o m p e r tu m est, s c r ip to r tu e b a tu r . P o s te a vero , ex l i t te r is ei u n d iq u e m iss is e t ex fam iliari c o n g re s su c u m am icis , s a t i s m ira r i n o n p o tu im u s , q u a e s t io n e m illam, q u a m p r o b a n d a m a u c to r s ib i p ro p o s u e ra t , fere o m n ib u s H is p a n ia e s c r ip to r ib u s , e t iam l in g u a L a t in a a p p r i -m e ex c u lt is , e s se p r o r s u s ig n o tam .

E s t a u te m q u a e s t io : q u o pac to q u a v e ra t io n e h is p a n ic e r e d d e n d a s i t lo -c u t io illa tertio quoque armo q u ae , u t c la reb i t in fe r iu s , g e rm a n o s e n s u L a t in o s ig n if ica t cada dos años, q u a s ign if ica t ione u s u rp a ta e s t in p raefa ta illa l u c u b r a -t io n e . Q u a ta m e n lecta, n o n n u l l i in d iv e rsa s ab ie re s e n te n t ia s . Im m o, h a u d p a u c i ei p la n e a d v e rs a t i s u n t , adeo u t c o n te n d e r e n t h u ic lo c u t io n i s e n s u m o m n in o s u b e s s e cada tres años. Q u a e in te rp re ta t io o m n ib u s p a e n e g ra m m a tic is in o le v i t . A t p e rp e ra m (2).

Q u o d ad m e a t t in e t , in h ac s c r ip t iu n c u la conf ic ienda , n o n a b u ta r o tio , u t a c tu m agam e t in re o m n ib u s p e r s u a s is s im a f ru s t ra lab o rem . I ta q u e rem to ta m p a u c is p e r s t r in g a m .

In p r im is R. P. J o s e p h M . de O lez a , S. L, cu i h aec p e c u l ia r is t r i b u i tu r laus , p r im u s u t o m n iu m fuit, q u o d sciam , q u i h a n c rem sa t is b e n e a p u d n o s -t ra te s e lu c id a v e r i t , in su a d i s e r t i s s im a G ra m m a t ic a (3) n o s t r a m s e n te n t i a m lu c u le n t e r e x p o n i t . C u ju s d o c t r in a su ffu lt i , l icea t n o b is a l iq u a s t r ic t im in m e -d iu m afferre.

P r in c ip iu m ab in i t io s t a tu e n d u m : R om an i, c u m o rd in a le s u s u r p a b a n t , « te rm in u m a quo» e t « te rm in u m ad q u em » s im u l c o m p le c te b a n tu r . I ta q u e , si a l ic u ju s a u c to r is s e n te n t ia , in q u a n u m e r i o rd in a le s i n c lu d a n tu r , in te rp re ta n d a es t , si ea v e r t i t u r ope c a rd in a l iu m , u n a m ex illis u n i ta te m s u b d u c e re n ec esse es t . Ita, e x e m p l i causa , lo cu t io quarto quoque atino, i n t e r p r e t a n d a n o b is e r i t cada tres años.

Sic id e m p r in c ip iu m v a le t p ro ae ta te c o m p u ta n d a e t p ro c a le n d a r io R o -m a n o . N a m q u e ago quintum et vicesimum annum, tengo 24 años (cumplidos: por eso estoy pasando el 25 de mi edadJ, e t tertio kalendas apriles, 30 de marzo, id e s t , d ie s d u o a n te kal. ap r . in te r p r e ta m u r . P orro , n u l la a d e s t ratio , c u r p r in c ip iu m i l lu d s ib i c o n s ta r e d es in a t , cu m a d ju n g i tu r a d je c t iv u m quisque, r e s p o n d e n s q u a e s t io n i quam saepe? (i) * 3

( i) Revista Española de Dereibo Canònico, Salamanca, 19^8, I, 237.(2I Ut notiores tantum proferam, vide, sis, Miguel, Alvarez, Goni, Eihauri, Reixaéh, Guillen,

cet. Excipe tamen cl. V. Errandonea, qui oprime, «quarro quoque anno», «por períodos de a tres años» veitit. «Gramática Latina», 8.a ed. Barcelona, 1939.

(3) «Gramática de la Lengua Latina», vol. II, p .361 , Barcelona, 19jpj.

- 4 -

www.culturaclasica.com

Page 7:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

S ed haec m u n ie n d a s u n t p raes id io au c to r i ta tis . N a m p r im u m satis co n -s ta t , O ly m p ia d a s p o s t q u a t e r n u m a n n o r u m c i rc u i tu m locum h ab u isse . Q u a n -d o q u id e m O ly m p ia s e s t s p a t iu m q u a t t u o r a n n o r u m (4); q u a d r ie n n io in u n a O ly m p ia d e s u p p u t a t o (5); n am ex p le t is a n n i s t r ib u s , a n n o q u a r to v en ien te , c e le b ra b a tu r fe s tiv i tas in h o n o re m Jo v is O ly m p i i , in q u a o m n ia lu d o ru m ge-n era c e r t a m in u m q u e e x e rc e b a n tu r (6). Jam vero , R o m an i p ass im d ic u n t h u -ju s m o d i lu d o s quinto quoque anno c e le b ra r i ; adeo u t C icero eos app e lle t « q u in -q u e n n a l i s lu d o ru m ce lebri tas» : « C u m O ly m p ia m v en isse t , m ax im a illa q u i n -q u e n n a l i ce leb r i ta te lu d o ru m .. .» (De Orat. 3, 32). In q u e m locum appos ite D arem berg-Sag lio : «La so le n n i té co n s t i tu a i t , com m e n o u s l 'a v o n s vu , une fête p e n ta é té r iq u e , c 'es t-à-d ire q u 'e l le se cé léb ra i t to u s les q u a t re ans, ou, su iv a n t la façon de ca lcu le r les an c ie n s , c h a q u e c in q u iè m e année , e n c o m p ta n t l 'a n n é e in i t ia le e t l 'a n n é e te rm in a le , q u i se rv a i t d 'a n n é e in itia le à la pér iode su ivan te» (7). Sic ille. N e ro in s u p e r im p era to r , lu d o s m ore G ra eco ru m in s t i tu i t , q u o s S u e to n iu s v o ca t « q u in q u e n n a le ce r tam en » (Nero, 12). P rae te rea , a p u d G e ll ium leg im us: « S au ro m a ta s c ib u m capere s e m p e r d ie b u s terti is , m ed io abstinere» (Noct. Att. 9, 4, an te m ed iu m ). Q u a e q u id e m o m n ia rem acu ta n g u n t , et o m -ne, u t sic d icam , fe ru n t p u n c tu m .

Sed alia es t ra tio q u a e n o s t ru m p lac i tu m s in e d u b io ad s t ru e re v id e tu r : e s t illa v e te r u m c o n s u e tu d o , q u a e ad n u n d in a s spec ta t . Nundinae, s ive m erca-tu s , q u ib u s R o m am ru s t ic i p ro f ic isc eb an tu r re b u s dom est ic is p ro v isu r i , sic d ic e b a n tu r , q u ia nono q u o q u e d ie f iebant, ita ta m e n u t in te r d ies n u n d in a le s e s s e n t septem, t a n tu m in te rm ed ii . Q u o d a p e r t i s s im e confirm are v id e tu r T e r e n -t iu s V a r ro (R. R. II, 1, praef.): « N o s t r i m ajo res —i n q u i t — a n n u m ita d iv ise -ru n t , u t n o n is m o d o d ie b u s u rb a n a s res u s u rp a re n t , re liqu is au te m sep tem , u t ru ra co le ren t» . De q u ib u s scite, m ore suo , D arem berg-Saglio : «Elles ( n u n -d in ae ) m a r q u a ie n t la s é p a ra t io n des sem a in e s , lesque lles , à la différence des n o s tre s , é ta ie n t de h u i t jo u rs e t n o n de sep t . De m êm e q u e chez les m o d e rn e s o n c o m p te p o u r h u i t jo u rs u n e s em a in e de sep t , de m êm e chez les R om ains o n c o m p ta i t p o u r n e u f u n e sem a in e de h u i t» (8).

Q u i b u s l iq u e t du o ista a rg u m e n ta , v idelicet, N u n d in a r u m et O lym pia - d u rn in u n u m il lu d p r in c ip iu m , de q u o su p ra , corrivare . Q u id au tem h in c e lic ia tur , p e r s p ic u u m es t e t solis rad io c lar ius. C e te ru m , ne te s t iu m copia of-fu n d a t ca lig inem , m u l ta om itto , q u a e proferre p o ssu m .

Ex h u c u s q u e dictis pa te t , u t op in o r , n o s t ra de n u m e ra l iu m usu a tq u e ra t io n e s en ten t ia . Q u a m q u id e m ev ince re a n im a d v e r t im u s n o s tr is h isce die-

(4) Ut ait Censorinus, De Die hatali, 18, 12.(5) Imd o r . 5, Orig. 37, i .(6) Poétae tamen, qui liberiore licentia uti solent, Olympiadem pro lustro accipiunt; h. e.,

quinque annorum spatio; Conferas OviB. q, Pont• 6, 3*5 Ma r t . 7» 4*(7) «Diet, des Antiquités grecques et romaines», vol. IV, 175, a.(8) Op. cit. vol. IV, ad «Nundinae». Vide etiam «A Companion to Latin Studies», Edited J. E.

Sandys, 2.' ed. Cambridge, 1913, pag. 98.

- 5 -

www.culturaclasica.com

Page 8:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

b u s , sc r ip ta v i ro ru m sa l tem d o c to ru m , q u i T u l l ia n a m illam p u r i t a t e m in d e l i -ciis h a b u e re . U t m u l ta p au c is d icam , s e q u e n t i a t a n t u m p ro fe ram :

P ra e p r im is , m in im e p r a e t e r e u n d u m e s t c e r ta m e n i l lu d p o e t ic u m ab A c a -d em ia R egia d i s c ip l in a ru m N e d e r la n d ic a ex L ega to H o e u if t ia n o , q u o t a n n i s in d ic tu m , in c u ju s leg ib u s h ae c p r im u m o ffe n d i tu r : « Ju d ic ib u s g r a tu m er it , si

-poetae, q u e m a d m o d u m in e d i t io n ib u s a n t iq u o r u m p o e ta ru m fieri so le t , s e x tu m q u e m q u e v e r s u m n u m e r o in s ig n iv e r in t» (9). U b i n e m in i n o n p a te t , ju d ic e s h o c m o d o cada quinto verso d icere v o lu is se .

H u ic e t ia m s e n s u i a d s t ip u l a tu r c la ru s ille G oe lze r , q u i lo cu m C ice ro n is , «Sicilia q u i n t o q u o q u e a n n o c e n se tu r» (Verr. 2, 139), *tous les quatre ans» o m n in o v e r t i t (10).

C e te ro q u in , c o n s u l i p o s s u n t g ra m m a tic i q u a m p lu r im i , q u o s i n t e r p r a e -c la ru s K ü h n e r , o m n iu m G e r m a n o r u m v ere a n te s ig n a n u s . Lege, q u a e so , care lec to r , in su a G ra m m a t ic a ced ro d igna : « Q u in to q u o q u e a n n o : in jedem fünften Jahre, d. h. alle 4 Jahre. M e te l lu s te r t io q u o q u e v e rb o o ra t io n is s u a e m e a p p e l -lab a t , C ic . Fani. 5, 2, 8: bei jedem zweiten Worte; man rechnete nämlich, wenigstens in der besseren Zeit, den Endtermin mit, wie dies auch bä dem Monatsdatum geschah» (11). N i h i l c la r iu s , n ih i lq u e a p e r t iu s dici p o te ra t . C e te ru m , o p u s e s se t o m n e s L a t in i ta t i s p ro fe sso re s n a t io n u m e x te r a ru m p ro d u c e re .

S ed ja m sa t s u p e r q u e m ih i v id e o r d ix isse . Q u i a u te m p e n i t io re m h u j u s re i n o t i t i a m s ib i a c q u ire re v o lu e r i t , a d e a t D is s e r ta t io n e s illas In a u g u ra le s , q u a e ad d o c to r is l a u re a m c a p e s s e n d a m in G e rm a n ia p u b l ic e f iu n t (Programmabhand- lungen), q u a r u m a u c to re s ita in e ju s m o d i s tu d ia i n c u b u e r u n t , u t to tu m n e g o -t iu m so lvere , ac rem to tam e x h a u r i r e facile d ix e r is . P rae te rea h a n c G e rm a n is , s c r ip to r ib u s la u s d e c e rn e n d a es t , p r im o s in t e r o m n e s fu isse q u i h a n c G r a m -m a tice s q u a e s t io n e m ad u n g u e m i l lu s t r a r im (12).

V e r u m e n im vero , F o rce ll in i in su o Léxico to t iu s L a t in i ta t is , Tertio-quo­que die, i n t e r p r e t a tu s e s t cada tres dias. A t p rae ocu lis h a b e n d u m e s t v i r u m p ra e c la r is s im v m , d e L a t in is l i t te r is o p t im e m e r i tu m , re c e n t is s im a q u a e q u e in l in g u is t ica e ca m p o in v e n ta , n u l lo pac to no sce re p o tu is se . T a m e n , in n o v a e d i -t io n e a n n i 1 9 4 0 (13), a r g u m e n tu m de o rd in a l iu m u s u a p u d v e te re s , o m n in o e m e n d a ta a tq u e re trac ta ta se h a b e t , i ta u t ea q u a e h a c de re in n o s t r a m s e n -te n t i a m r e t tu l im u s , q u a m m a x im e ex p ra ed ic ta e d i t io n e h a u s e r im u s .

I tem , n o n e s t in f i t ia n d u m , P. L lobera , S. L, in Grammatica Classicae Lati-

(9) Vide «Alma Roma», Latinitatis Praeconium singulis mensibus editum, Ann. VI, Fase. VI. pag. 94, in articulo «Ex Batavia», ubi bacc invenies.

(10) «Nouveau Dictionnaire Latin-Français, rédigé d'après les meilleurs travaux de lexicogra-phie latine», Paris, 19 $9- Sub v. «quisque».

( 11) « Ausführlidie Grammatik der Lateinischen Sprache», von Dr. Raphael Kühner. Hannover,191a, vol. II, p. 646, d).

( t a ) Scimus in Germania proJiisse Dissertationem Inauguralem quae ad nostrum argumentum spictat. In Biblioteca Montisserrati quamplurimae istiusmodi Dissertationes exstant; illa autem, ob vicissitudines belli ad nos usque nondum pervenit.

(13) Fo r .c eu . in i, «Lexicon Totius Latinitatis», Patavii, 1940, vol. IV, 708 , sub v. tertius.

— 6 -

www.culturaclasica.com

Page 9:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

vitatis, tertius quisque, h i sp a n ic e re d d id is se cada tercero. N ih i lo m in u s c o m p e r-tu m h a b e m u s , au c to rem in ex e m p la r i q u o d sibi in u su m d es t in a m i , in sc r ip tu m e m e n d a tu m q u e il lum locum h ab u is se , in a lteram ed i t io n em , q u am sib i in a n im o e ra t r u r s u s excudere .

Q u a e c u m ita s in t , finem sc r ib e n d i faciam, licet m u lto p lu ra d icen d a fo-re n t . Q u id ergo?

H a ec s e n te n t ia , q u a m s u m m o t a n tu m d ig ito in hoc sc r ip to te t ig im us , a p u d o m n e s s e rm o n is L a tin i cu l to re s , t a n q u a m certa e t o m n in o in co n cu ssa , n o v is s im is sa l tem h isce te m p o r ib u s , s e m p e r e s t hab ita ; q u ip p e q u ae nu lla de causa a p u d au re o s L a t in i ta t is s c r ip to re s sibi co n s ta re desiit , nec ullo u n q u a m te m p o re ex c e p t io n e m a l iq u am s ib i adsc iv i t . A s t si q u is fortasse obiciat q u o d n o n s e m p e r a p u d eos u su v e n e r i t h aec lo q u e n d i ratio, a sse r tu m , u t pa r est, p ro b a re te n e b i tu r , s e c u n d u m illud: «A ff irm anti e x c ep t io n em in c u m b i t p ro -b a n d i o n u s » . Q u o d si a l iquem , in q u a m , locum q u is a l icu n d e p ro tu le r i t , in q u o c o n t ra r iu m au c to res dicere v id e a n tu r , l iben ti an im o, p ro virili parte , in e u m in c u m b e m u s , a tq u e in t im a p e r s c ru ta b im u s . V e ru m tam en , p ro u t n u n c se res h ab e t , locum e ju sm o d i n e m o patefecit , id eo q u e nos p ro r su s q u id em igno -ra m u s .

Leo M . Sa n se gu nd o , O . S. B.Kal. O c to b r . a. D. M C M L . Monachus Montisserrati

Commercium cpistulorcLeo M . Sansegundo, O. S. B., Josepho M. Mir, amplmo.

Pa l a e s t r a e La t in a e Moderatori, S.S. V. G. V. — Ecclesiae l inguae am o re cap tu s , Pa l a e s t r a m La t in a m inde

jam ab in itio , c u m Jo v ae u s c im us, (q u e m licet m ih i q u id e m igno tus , m en te t a m e n n o v i d i lex iq u e) in lucem edere t , s tu d io s e m p e r su m p ro se cu tu s . C o m -m e n ta r iu s en im ves ter , in te r pares sane p ra e s ta n t is s im u s , q u iq u e nob is sem -p er in deliciis fuit, a n t iq u a m R o m a n o ru m l in g u am n o b is adfert d eg u s ta n d a m . V e s t r a m in s u p e r in eo confic iendo m iro r so llertiam , dex te r i ta tem , c o n s ta n -tiam . Q u a re e s t u n d e tibi tu i s q u e in labore sociis indefess is ex an im o gra tiam h ab e am , p re c e rq u e u t caelites p ro v es tro labore, «pro ta l ib u s ausis , p e rso lv an t g ra te s d ig n as et p raem ia re d d a n t deb ita» . N u n c vero , u t n o n so lum h o n es ta re verbo , sed re e t iam o p u s v e s t ru m o b sec u n d a re v idear , licet v i r ib u s im par, ali-q u id ta m e n otii n ac tu s , h a n c sc r ip t iu n c u la m . quae , u t op ino r , p u e ro ru m sal-tem in te re r i t , m ih i facere d a tu m est. Q u a m si d ig n am ex is t im av er is q u ae in tu a Pa l a e s t r a prod ier it , j u c u n d u m scito m ih i fuisse. V ale p lu r im u m nostri*

q u e m em en to .D abam M o n t isse rra t i , Kal. O c t . M C M X L .

- 7 -

www.culturaclasica.com

Page 10:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

Josephus M . J M ir, C. M . E., Rcio. Dtntio. Leoni M . Sansegundo, 0. S. B., s. p.Q u a s ad m e c o n s c r ip s is t i l i t te ra s s in g u la r i q u o d a m a n im i g au d io affec tus

per leg i, c u m vos n o n t a n tu m so ll ic itos M a tr is D e in M o n te S e r ra to c u s to d e s n o v e ra m , sed e t ex im io s l i t t e r a ru m c u l to re s a tq u e fau to res ; p e rc e p e ra m en im S a lm an t ic ae a socio et fra tre v e s t ro q u o et q u a n to s tu d io l i t te ra s G raecas e t L a t in a s im p e n s e co la t is a tq u e p e r tr a c te t i s . Q u o d q u id e m n o b is et so lacio e t g a u d io e s t p ra e c ip u o .

Q u a e s t io n e m , q u a m d i s p u t a n d a m att ig is t i , o p t im e es a s se c u tu s , t ib iq u e p la n e es t a s s e n t i e n d u m . A t ta m e n , i l lu d q u id e m in v es t ig a r i o p o r te b a t u t r u m p raec la r i illi v iri , in l i t te r is L a t in is a p p r im e v e rsa t i ( u t Gaffiot, Q u ic h e ra t , e t alii q u a m p lu r im i a p u d n o s t ro s ) , v e re e r r a v e r in t an ab alio c o m p u ta n d i m o d o illa —q u a m fa lsam a e s t im a m u s — in te rp re ta t io e n a s c a tu r . Q u id a m p rofec to ex n o s t r i s g ra m m a tic is lo c u t io n e m illam p e n i tu s p e r s p e x is s e m in im e v id e n tu r .

Pa l a e s t r a m n o s t ra m e lu c u b ra t io n e tu a o rn a r i m ax im e g a u d e m u s ; alias q u o q u e v e h e m e n te r e x s p e c ta m u s . P lu r im u m in D o m in o o m n e s vale te .

B a rb a s tro , V I id u s n o v e m b re s .

H a e c t ib i s c r ip se ra m .. . ; sed ex h is q u ae cl. v i r Leo H a lk in in e p h e m e r id e Les Etudes classiques, 1 932 , 2 e t 1948, 4 (Cfr. e t iam Revue des Etudes latines, 1 9 4 9 , p. 60 ) d i lu c id e d i s p u ta v i t id q u id e m e x p lo ra tu m es t a tq u e p e r s p e c tu m in n u m e r i s .o r d in a l ib u s c o m p u ta n d i s R o m a n o s u n u m s u p e r a d d e re n u m e r u m ; in e r ro re m ig i tu r c la r iss im i illi a tq u e c e te ru m p ro b a t i s s im i v ir i in c id e re v i d e n -tu r . M u l ta ig i tu r v e te ra e t r e c e n t io ra d o c u m e n ta a tq u e s u p p u t a n d i ra t io n e s d e n u o e r u n t r e c o g n o sc e n d a e e t fo r te re tr a c ta n d a e .

N e q u e ta m e n o m n e s g ra m m a tic o s a p u d n o s t ra te s e r r a v e r u n t , u t i o p e ra Lain , B osch S an só , Leal, cet., a p e r te p ro b a n t , q u a n q u a m p lu re s de q u a e s t io n e s i l e n t a u t a l i te r v e r tu n t . A l iq u a ta m e n e r ro r is ra t io fo rs i tan i n v e n ia tu r in v e r -s io n e Itala e t G allica , ub i, u t e x e m p lu m afferam , Z e n o n i (1) quarto quoque anno v e r r i t ogni tre anni compiuti; lett . in ogni quarto anno; e t M e u n ie r (2) die quinto te visam: dans quatre jours... (p . 219); a t quinto quoque anno: tous les cinq ans (m. a m. chaque cinquième année (p . 85); q u ib u s q u o d a m m o -do c o n s o n a re v id e tu r P. O leza , S. J.: *octavo quoque die — cada ocho días = cada semana exacta = cada siete días exactos; nono quoque die — cada ocho días = cada grupo de 7 -f- 1 días = cada semana y un día».

C e te r u m e a d e m in lex ic is i n t e r p r e t a n d i v a r ie ta s : Gaffiot, Q u ic h e ra t , F r e u n d ( in v e r s io n e G a llica ) tertio quoque anno, G a llice r e d d u n t tous les trois jours; ita e t iam M ig u e l , B lán q u ez , cet.; «Spes» , in 3 .a ed it . , recte in te r p r e ta tu r .

N e q u e ta m e n q u id m iru m si h o m in e s n o s t ra ae ta te e r r a v e ru n t , c u m n e -q u e pon tif ices q u o n d a m v e rb a C aesa r is rec te in te l le x e ru n t c u m quarto quoque atino d ie m in te rc a la r i ju s s i t ; q u a m lo c u t io n e m u t e r ro r is p ra ec id e re t c a u s a m in quinto quoque anno incipienti A u g u s tu s m u ta v i t . (3) M u lta o m itto . I te ru m vale. X Kal. ja n u a r ia s . 1 2 3

(1) La Sintassi, lat , cd. 19.', § 29.(2) Grammaire lat., cd. Magnard, 1950, p. 8 t , 219.(3) Cfr. M a c r o b iu s Sa t u r n ., i , 14, 13-15; C l n s o r in u s , 20, 10; D *r e mb e r g Sa g l io , sub v. Calen­

darium, p. 833.

- 8 -

www.culturaclasica.com

Page 11:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

Liicrdiana 1 0 5 05 3 8 calli munitur eburno; «callis» e s t e t iam m ascu l in i g en e r is et s ignificat

h o c loco «fines».

5 9 4 tum propter; «p rop ter» e s t a d v e rb iu m locale ab so lu te a d h ib i tu m ; E - M 815 .

6 1 8 tympana; cf. Eu st a t h iu s T h es sa lo n ic en si s : commentarius in hymnum pentecostalem S. Joannis Damasceni, ed. A . M ai. Spicilegium Romanum V (R om ae 1 8 4 1 ) 3 1 4 lújiroiva, ßapßixa, x’jjißaXa.

6 2 5 multa; p e r t in e t ad «m unificat» = m u l ta m unific ia facit.6 7 0 prorsus distantia longe.6 7 3 si nihil est praeter, tamen; «praeter» es t a d v e rb iu m a b s o lu tu m s icu t

« p ro p te r» ; S t - Sch. 5 1 6 - 5 1 7 .6 7 5 ac laete differre favillam; «laete» = abundanter, cf. Verg ilii , Georgica

1. 1; 3. 310 ; 2. 520.7 4 9 mutatur en omnis; «en» = v e tu s ta form a p ra ep o s i t io n is «in».7 6 7 candentis marmore; «m arm ore» = v e tu s fo rm a g en i t iv i s ingu la ris , can­

dent in (codic is Q u a d ra t i ) = candentis — g e n i t iv u s q u a l i ta t is .8 2 0 cor ea; «cor» = q u o r = cur; K 1.31.8 2 8 ecvanescere.891 i l lud in h is ig i tu r fidos m e m in is se decebit; «fidos» = TCtaToôç e t ifvr¡-

aío'j; = fideles e t g e n u in o s asseclas Ep icuri ; p o t iu s sc r ib e n d u m : feidus ( -us = o u ; ) .

8 9 3 ectemplo.91 8 a d q u e an im a l ib u s ac m o rta l ib u s u n a e a d e m q u e ? -9 1 9 accoetu concilioque; «accoetus» s im il i te r fo rm a tu r a tq u e «adaugm en» .1 0 3 0 principium: pr... = principiorum.1 0 4 9 ex u t ro q u e s u p e r s u b te rq u e p e r om n e .1071 ecnumerare; ec - K 1 .930.1081 invenis seic; « invénis» es t c o n ju n c t iv u s perfecti, m o d u s po ten tia l is ;

S t - S ch . 343; cfr. faxim, faxis; K 1 .793 .108 4 fa te n d o m est.1089 g e n u s o m n e q u o d his g en e ra t im re b u s ab u n d an t. ' omne — h y p a l la -

ge ad jec t iv i = omnium; q u o d = v e tu s sc r ip t io p ro «quot» = omnium (homi­num) quot.

111 4 umor ab umored: -d e ra t l i tte ra finalis in prisco ablativo; K 1.285.113 7 la rgus = accu sa t iv u s p lu ra l is (cf. xcAoù;) K 1,438.1 1 6 0 q u a i n u n c ; quai = quae n e u t r . p lu r , prisca forma p ro n o m in is re la-

tivi; K 1.81.116 3 labores; p lu ra l is f lag ita tu r p ro p te r m u lt i fo rm e s agr ico larum operas .116 9 temporis numen; codices s c r ib u n t «nom en» id est: noumen = numen

deitas; t e m p u s = ypovo;, u t d eu s e s t Kpovoç.

- 9 -

www.culturaclasica.com

Page 12:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

LIBER T E R T I U S

4 7 . . .o m n ia la u d is 4 7 jac ta r i in c a u sam ; T h . 1. 1. causa p. 6 7 0 .6 8 in c a u -sam .

8 2 ad « t im o rem » , cf. Ca es ar , de bello Gallico V II 26 . 4 « p le ru m q u e in s u m m o p e r ic u lo t im o r m ise r ic o rd ia m n o n rec ip i t» . C a e sa r e t L u c re t iu s a e q u a -les e a d e m S to ic o ru m d o c t r in a usi de t im o re in te r se c o n s e n t iu n t .

8 4 evertere suaded; «suad» = v e tu s ta fo rm a fe m in in a ab la t iv i p r o n o m in i s «sua» , q u a e fo rm a «sic» s ign if ica t (sc. ra t io n e ) . F e s tu s c o m m e m o ra t h a n c v o -cu la m o r iu n d a m ex p r isc is l ib r is a u g u ra l ib u s ; K 583 ; S t - Sch . 2 7 4 .2 8 4 ; E - M 991 . « su ad ed » e s t fo rm a p le n io r re m e tr ica p o s tu la ta .

106 aegrit; cf. 3 .8 2 4 aegrit; aegrum 10 6 in codice O c t . Q . o l im fu i t aegru = aegrit.

2 1 8 u b i ec to to .3 0 3 n ec m in u s = non; S t - Sch . 643 .401 gelidans artus; «gelido» = v e r b u m a poe ta f ic tum = gdefacere.4 0 3 est artum caesis lacer undique membris truncus; «a r tum » = g e n i t iv u s

p lu ra l i s « a r tu u m » = K 1 .459 , 20; g e n i t iv u s in o p ia e d e p e n d e t ab ad jec t iv e ; «lacer», s ic u t «cassus, o rb u s , p r iv u s , v id u u s » c u m g e n i t iv o c o n ju n g u n tu r .

4 7 5 et pariter mentam saccare in corpus inane; cf. Q u i n t u s S e re n u s S am o n i- c u s 568 , s e c u n d u m q u e m «m enta» ex D e m o c r i to s u m p ta est; ad «parite r» cf. 3 .9 2 0 .

4 9 8 munita viatim; cf. paulatim 3 .526 ; membratim 3 .5 2 7 ; tractim 3 .530 ; via- tim, cf. D io me d e s p. 4, 1 Keil.

5 5 3 in parvo lincuntur tempore labi; «labi» a n o m in e «labes» (gal. destruction).5 6 6 quia apor venas; «apor» = a p u d = dans; K 1 .926 ; S t - S c h m . 128;

E - M 63.5 7 4 en se animam; en = in; K T 9 2 8 , 15.5 9 4 a n im a ac to to so lv i de c o rp o re s e n s im .6 1 3 non tam sem moriens; «sem» = se, a b b re v ia t io fo rm ae «sem et» ; S t -

S ch 2 8 4 sumpse = e u m ip s u m , s ep se = C i c e r o de republ. III, 12.

6 3 3 haud iterum per se possunt sentire; « ite rum » a d v e rs a t iv e h o c loco u s u r -p a tu r ; S t - Sch . 668 .

6 5 8 s e r p e n t i s cau d a e t p ro c é ro co rp o re .7 0 5 . . .q u a m v is e s t in teg ra re p en s .7 0 6 corpus eum, tamen; eum — e o ru m K 1 .592; eorum — c o r p u s m e m b r o -

ru m e t a r tu u m (703) .

7 3 6 at qui possint; q u i (vel p o t iu s e t re c t iu s p risce : quei) = q u e m a d m o -d u m ; S t - S ch . 289 .

7 3 8 nec tamen est, qui tum perfectis insinuentur; «qui» = q u o m o d o ; K II 2, p. 2 1 0 . 232 ; S t - S ch . 7 8 7 .

Emil O r t h

— 10 -

www.culturaclasica.com

Page 13:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

(cfr. fase. 1 2 4 , p. 2 0 3 )«Vox idealis»

Sed redeamus ad vocabula quae in superiore prius, deinde in hac 29 No-vembris diei litteris sunt disputata. «Nomen adjectivum quod est idealis re-spuitur ab illis». Qui me potuit latere, quibus aliis vocabulis illa «idea» sit reddita. Age, age, Menge noster cum Güthling, huc ades! Quam rem Germani «ideal» cognominamus, quam vobis auctoribus Latine loquentes dicamus? «Optimam», inquiunt, «summam», «perfectissimam», «omnibus numeris ab-solutam», «qua nihil praestantius, pulchrius, perfectius cogitari vel animo fingi possit». Addimus, inquiunt, «eine ideale Schönheit (idealem sc. pulchri-tudinem) esse «imaginem pulchri», «perfectam pulchri speciem», idealem vo-luptatem esse «voluptatem quanta percipi possit maxima». Habeo vobis gra-tiam, viri in re Latina principes. Haec omnia amplector, Joseph, his omnibus suis locis cum gaudio utar, in scribendo praesertim, et cum scripto opus erit notae elegantioris. Sed oro te, haec omnia si nos cumulamus illa voce, quae ab idea producta ab omnibus hoc cultu humano imbutis gentibus recepta et fre-quentata est, si cum modestia rem illam vel hominem illum idealem affirmamus esse, hoc est ideae et illi perfectae imagini hominis, quae mentibus impressa est nostris, simillimum: num conclamandae ruinae sunt linguae Latinae? Fac te mihi narrantem sacerdotem te novisse, hominem perfectum, perfectissimum, omnibus virtutis generibus ornatissimum, praestantissimum, te illo praestan- tiorem non vidisse, nam «summum» sacerdotem vix dixeris hoc loco, esse sacerdotem in quo summa sint omnia; si tum ego cum voluptate recordatus hunc flosculum me jam legisse in oratione de imperio Cn. Pompei imperato-ris, in quo summa erant omnia, complevero laudes tuas sic ut dicam «intelle-gere me illum sacerdotem plane idealem fuisse», nonne ipse fateris hac una vo-ce recentiore multo clarius praestantiam illius sacerdotis mentibus apponi nostris, quam illis veteribus circumlocutionibus universis, et eo fere modo, quo sublustris camera antiquis illuminata luminibus, effervescente electrico filo ampullae clarescit? Illa igitur vox quae ab idea non male tracta est idealis, facillimum habuit aditum in cultiorum gentium vocabularia et ora: tantum ad fines Latii, ab illis, qui ne sunt quidem Latini, jubetur consistere, nullam aliam ob causam, quam quod nata post codicem Justinianum sit, et satis nos ineptiamus, ut malimus circumloqui, quam clare, quod statim omnes intelle-gant, proloqui.

«De egoismo»sic habe: non me terrent tot vocabula hodie in -ismus vel -mus Graecam

terminationem, exeuntia. Cornificius et Quintilianus «barbarismos» noverant.

— 11 —

www.culturaclasica.com

Page 14:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

Arridet mihi etiam illa vocis claritas, quam ei tribuit usus communis populo-rum occidentalium. Quam vero clare loquimur cum ejusmodi homines egoís­tas nominamus, vel eis, quod proprio omnia metiantur commodo probro da-mus quod egoistice tractent omnia. Sed illud displicet, quod in egoismo contra Latini sermonis naturam *ego» privatur declinatione et numero. Nam faciendus esset etiam tuismus et vestrismus et suismus. Quapropter hanc vocem quae est <egoismus» et quae inde nascuntur vocabula, reservemus pedestri sermoni et vulgari, ubi elegantius loquendum atque scribendum est, «nimium studium proprii commodi», dicamus, eumque, in quo id studium insit, «qui nimium sit propriae utilitatis cupidus», «diligentius uniceque attentus sui commodi» videatur esse et «suam fere tueri, persequi, consectari utilitatem, eum «vena-torem» dicamus suae utilitatis» vel illud, quod nobis etiam altius cogitantibus occurrerit melius.

Detentionis castraQuem Baccius. cujus nuperrime emi volumina, «publicae custodiae lo-

cum», ego malo detentionis castra vocare, quia aliquid violentum in detentione est et satis superque compertum est et comperitur ista castra violentas custo-dias esse et € crudeles coercitiones». Sed vide, quod non semel dicendum est: Lingua Latina non ea est, cujus vocabula totidem vocabulis hodiernarum lin-guarum respondeant. In sermonis contextu saepe etiam levissima minusque propria significatio rei illius satis perspicuam affert notionem. Postulare autem verbum pro verbo non raro perquam erit difficile. Illa certe eligi vox debet, in qua major vis sit ad significandum, postea etiam ea, quae non adeo proprie rem describant, libere exhibebuntur. Sic illa castra € coartationis» etiam conglo­bationes et congregationes acte appelles. «Castra concentrationis» libenter dicam, quod omnes statim intellegant.

«De debombando»vel combombando vel ebombando, de America Sud, de responsabilitate, de tele-

phonando et telegraphando tam diu est a me cogitatum, ut nova cogitatione alia non sim pariturus. Bombus, notus, ex Graeco, Lucretio et Catullo, onomato- poëticum nomen est. Illa igitur stridentia pyrobola nostri majores volebant «bombas» esse. Qui bombas jaciunt, eo facilius bombare dico, quod video Grae-cos jam diu ex suo bombo, bombein fecisse. Nos igitur bona venia antiquorum et majorum nostrorum administrationem usumque bombarmi ex bombando bom- bationem duximus, et qui bombant bombatores sunt. Multae hodie in Germania urbes obstinatione ducum combombatae vel ebombatae jacent. Hae autem vo-cum derivationes non esse potest dubium, quin antiquis Latii incolis proba-rentur omnia, (sequar)

A n d r e a s Aven ariu s , S. V. D.Romae.

- 12 -

www.culturaclasica.com

Page 15:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

Uova et VoteràD e e n t i n a R o m a n a

Ti. Flavius «Romanus» convivium paravit , idque lautum. 1 jus domus peram-pla e>i; juxta at r ium e»t culina. «Adspicc —et t u — inter ignes cocos concursantes» et cenam sedulo parantes, ex qu ibus bajulus 1 situlam a aquae umeris bajulat c pu teo haustae; dulciarius 3 massam farinae subigere 4 videtur ad placentas 5, liba 6, c ruftula 7 conficienda; in patella 8 sunt ova agitata 9 et in ampulla mei aut lac, qu i -bus dulcia IO palato exquisit issima fient; dulciarius massam subaifam in partes de-

cerpet casque pala 11 in fur -num immittet ut calore con-coquantur .

Co&or ,a ad focum ftat et ignem perpe tuo confovet; ligna, cremia ' 3 , assulas I4, sarmenta *5, ramenta 16 ad -movet ne ignis intermoria-tur I7, et, si opus eft, buc-cis l8, flabello ‘9, folle ao suf -flat, ut luculentior focus excitetur. Sartaginem ai s u s -tentaculo aa aut t r ipodi *3

imposuit eamque uncino *4 ad parietem applicat; cum vero oleum ferveat, carnem bubulam, vi tul inam, porci-

nam ingeret.Interea alii servi pavonem, gallinam, pullum gallinaceum a5, phasianum a6,

perdices, turdos 17 pennis spoliant a8 et varia piscium genera desquamant a9 et exen-terant 3°; succidia 3 1, farcimina 3a, botellos 33, pernam 34, assum vitul inum et agni-

num apparant , neque salsamen-ta 36, garum 37, l iquamen 3», allée 39, m u r i a 40 omittent, q u i -bus Romae adeo convivae de lcctantur.

Ad alium foculum olera in cacabo 41 ebulliunt et clixan tur; focarius 4* curat ne aqua supra labrum ebulliat et cir cumfundatur; si nimis spumat, operculum 43 paululum aufert.

Celiai ius 44 in cellam de

13 -

www.culturaclasica.com

Page 16:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

scendet ut f ruftus recondi tos

proferat ; p romus 45 vero vinum

merum 4&, p a ss u m 47, mulsum 48,Vat icanum, Massicum, Fa le r -num — centum forte annorum — ex amphor i s extrahet , quae in crateris 49 aqua immiscean-tur . C um Flavius nobilissimus a pud Rom anos sit vir multos habet convivas, quibus ut o r -dine, elegantia, arte deserviant plurcs opus sunt mini i l ratorcs, inter quos recensentur: archi-magi rus s° seu coquor um magiflxr et culinae praeses, tr icl inarius 51 qui in triclinio inservit , ¡íiru&or 53 qui fercula apte disponi t et mensam exflrui t ; scissor seu c a r p -tor 53 qui carpi t et dif lr ibui t cibos, anale&a 54 qui cenae purgamenta et rel iquias colligit, scopar ius 55 qui scopis everrit , p o c i l la to r 56, puer a cyatho, pincerna sunt vini ministri; dulciarius et l ibar ius 57, qui dulcia, placentas, a rtolaganos 58 ceteras- que cupedias 59 conficiunt.

Var ia sunt utensilia et vasa c o q u i n a r i a 6* quibus coci u tun tur : crat icula 6l, ahenum 1 2 3 * * 6*, cacäbus 63 , cort ina 6i», olla 6s, lebes 66, lances 6?, pat inae 68, patellae, pila 69 seu mor tar ium, pifl i l lum 7°, pala, b a t i l l u m 71, c u l t r i 7*, cultelli, f o r c e p s 75, for ficu lae74, l i b r a 75, v e r u 76, cr ibum 77 f m u s c a r i u m 78, c a r n a r i u m 79, p a n a r i u m 8®, in f u n d i b u l u m 81; quae alia sunt fi&ilia 8a, alia s ig i l l a ta 85, S a g u n t i n a 84, m u r r i n a 85, aenea, argentea, aurea, cet.

In atrio vel in culina eil a rmar ium — in loculos dif l in&um —, ubi vasa c o -quinar ia et pocula reconduntur ; in super iore loculamento forte sunt c a p i s 86, aut cyathus, patella, c a l i x 87, et in inferiore c r a t e r 88, lagoena 89, gut tus 9°, ( d i o t a ) 9*, qu ibus facile addes pa te ra , pa tina, circulus 93, lanx, s inum 95, cet.; pro a rmario vero subinde elegans profla t a b a c u s 94, ubi vasa eleganter collocantur.

Var ia sunt mensarum genera quae in culina et in triclinio adhibentur , inter quas mon opodium 95, cat t ibulum, delphica 96, abacus, t rapezophorum % cet.; en tibi mensam, tapete 98 cooper tam, cui vas mur r inum — ut v id e tu r— impof ti tum cfl; iuxta cfl: sedile 99 seu sella.

VOCABULARIUM

1 bajulus, i, m., trasportador, cargador2 situl.i, ac, f., cubo, pozal3 dulciarius, ii, f., confitero^ subigere massam, amasarg placenta, ae, f., torta6 libum, i, n., pastel

7 crustulum, i, n., pastelillo, rosquilla8 patella, ae, f , tartera, tortera, taza9 ova agitata, huevos batidos

10 dulcia, orum, n. pl., golosinas11 pala, ae, f., pala12 coctor, oris, m., cocinero

14 -

www.culturaclasica.com

Page 17:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

13 cremia, orum, n. pl , virutas 13 assula, ae, f , astilla 13 sarmentum, i, n., sarmiento16 ramentum, i, n., viruta, desperdicio17 intermörior, extinguirse18 sufflare buccis, soplar19 flabellum, i, n., soplillo20 follis, is, m., fuelle2 i sartago, inis, f., sartén22 sustentaculum, i, n., soporte23 tripus, odis, m., trípode, trébede24 uncinus, i, m., gancho 23 pullus gallinaceus, polio26 phasianus, i, m., [-na avis], faisán27 turdus, i, n., tordo28 pennis spoliare, desplumar29 desquamare, escamar, quitar la escama30 exenterare, desentrañar31 succidia, ae, f., cuarto de cerdo, ¡ jamón-tocino]32 farcimen, inis, n , embutido33 botellus, i, m., longanizas, saléhiéha34 p e r i l s , ae , jamón35 assum, i, caro assa, asado36 salsamentum, i, n., pescado salado37 garum, i, n., garó, condimento a base de entra-

ñas de peces38 liquamen, inis, n., salsa del garo39 allée, êcis, n., residuo del garo, especie de garo40 muria, ae, f,, salmuera4 1 - 6 3 cacábus, i, m., cacerola para cocer carne,

legumbres elixare, cocer

42 focarius, ii, m., cocinero [encargado del fogón]43 operculum, i, n., tapadera44 cellarius, ii, m., cocinero jefe, mayordomo 43 promus, i, n., despensero46 merum, i. n., vino puro47 vinum passum, vino de pasas48 mulsum i, n., vino melar, aguamiel, mulso49 cratëra, ae, f., cratera30 aréhimagirus, i, m., cocinero jefe, maestro de

cocina.31 tricliniarius, ii, m., mozo (de comedor) camarero32 structor, oris, m., aderezador (de piatos)33 carptor, oris, m., trinábante34 analecta, ae, m., siervo que recoge los residuos 33 scoparius, ii, m., barrendero

56 pocillator, puer a cyatho, pincerna, escancia­dor, copero

37 libarius, ii, m., pastelero38 artolagänus, i, m., bollo (pan especial)39 cupedia, ac, f., golosina60 vasa coquinaria, batería de cocina61 craticula, ae, {., parrillas62 alien um, i, 11., caldero64 cortina, ae, f., marmita, caldera63 olla, ae, f., olla66 lebes, ctis, m., caldera67 lanx, cis, f., ptato fuente, fuente68 patina, ae, f., tartera, tazón69 pila, mortarium, n., mortero70 pistillum, i, n., mano de almirez71 batill um, i, n., badila, pala72 culter, ri, m., cuébillo73 forceps, ipis, tenacillas74 forficula, ae, f., tijeras 73 libra, ae, balanza76 veru, us, n., asador77 cribum, i, n,, criba, cedazo), tamiz78 muscarium, ii, n., espantamoscas79 carnarium, ii, n., despensa para carne o ganého

para colgarla80 panarium, ii, n., cesta de pan81 infundibulum, i, n., embudo8 2 ' 8 4 vasa fictilia, Saguntina, objetos de barro 83 vasa sigillata, vajilla con relieves 83 vasa murrina, vajilla murrina86 capis, is, m., vaso con asa

cyathus, i, m.; ciato, vaso87 calix, icis, m., copa, cáliz88 crater, eris, m., crátera89 lagoena, ae, f., botella90 guttus, i, m., frasco, redoma9 t diota, ae, f., vaso con dos asas92 circulus, i, m., plato redondo93 sinum, i, n., tarro, jarro94 abacus, i, m., aparador93 monopodium, ii, n., velador96 delphica, ae, f., mesa tripode97 trapezophorum, i, n., trapezóforo, soporte pre­

cioso de una mesa98 taprte, is, n., tapete99 sedile, is, n., taburete

Jos. M * MIR, C. M. F.

- 15 -

www.culturaclasica.com

Page 18:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

n u » m u n iClassicarum litterarum tertium curriculum Salmanticae habitum

Sicut mos ante duos jam annos invaluit feriarum tempore aestivarum, Salmanticae, in civitate nobilissima, a die 5 ad 25 mensis au-gusti Professorum alumnorumque congressus ad litteras Larinas fovendas et studium pro-pulsandum, habitus est.

Aderant ex omni Hispaniarum dicione quam plurimi Professores, praeterea ex dissitae quoque Americae Libanique regionibus plus centum auditoribus. Curriculum initum est praeside LJniversitatis Pontificiae Cancellario Excmo. Domino Dre. Barbado Viejo, qui salu-tationis verba habuit erga audientes admira-tionis et grati animi plena quod plures quam superiore anno convenerant, magnoque cum animi jubilo conspicabatur numerabatque spectantes.

Refert se memorem omnium esse qui tanto operi obsecundant et vires et sapientiam con-ferunt; lectissimos fructus perceptos et certis-sime in posterum obventuros commemorat: ipsius Consociationis pleniorem concursum et frequentiam, Facultatis Classicae —liberali Status consulto— inceptum, «Helmanticam» innuebat omnium favore editam. Quibus ma-jorem in dies auspicatur ad litteras renascentes proventum atque successus.

Continuo Facultatis decanus, Dnus. J. Gui- llén, orationem habuit auguralem, qua lucu-lentis eisque praeclaris argumentis Latini ser-monis in scholis et utilitatem et usum, contra-rium sentientium placita proterens, pervicit multorumque auctoritate et exemplo rem aper-tam confirmavit.

Insequentibus diebus quattuor horas cotti-die et mane et vespere lectionibus vacatum atque concessum est. Humanitate exculti viri scholas explicarunt.

D. J. Hijarrubia, a secretis Episcopi Valen-tini et in multis litteris professor, multa de Cicerone philosopho et scriptore disputavit et tradidit.

Dnus. Dr. Roca Puig, in Seminario Barci-nonensi Prof., praecipuas de Syntaxi Latina et Graeca quaestiones enodavit, pertingens quae de condicionalibus grammatici praestantiores tradiderunt.

P. J. Fantini, S. J., ea qua est in docendo sollertia multa agitavit de Homero ejusque operibus ac doctrinam usu conjungens, mag-nam argumentorum copiam de historia, geo-graphia, ceterisque desumptorum protulit.

Dnus. Dr. J. Cirac, Universitatis Barcino-

nensis Professor, suum in docendo discendo- que usum exemplo omnibus praebuit, nonnulla attingens de Platone quae mire et dilucide multoque ingenio et sapientia est interpretatus.

Ornatissimi viri et doctores peritissimi —quos inter exempli causa nominabo Drem. Antonium Badia in Barcinonensi Universitate Professorem, E. García Blanco, Salmanticensis Academiae et Jos. M Mohedano in Univ. Ma- tritensi Professores et P. P. De Arrilucea, O. S. A.—, allique quos silentio praeterire doleo, eorum nominibus memoria elapsis, multa de multis rebus pervestigarunt. Sermonis patrii prima elementa et exordium, quae vetustissi-mis codicibus continentur et scriptis com- mostrantur, ut in «Mío Cid», hujusque origi-nes et fontes, cet., plurimis et scitu dignis, exemplis illustrata ac dilucidata fuerunt.

Dnus. J. Guillén, multa docuit Latinae lirguae magistro perutilia quibus apte et probe suo muneri satisfacere valeat. Dnus. L. Sala Pbter., in Universitate Salmanticensi Professor audientium delicias fecit, quae media aetate homines potissimum Hispani arte extuderant, in memoriam revocans, ut saeculorum decursu paulatim polirent et perficerent.

Singulis diebus collatio habebatur multa-rum rerum ad linguas et philologiae et apud exteros studiorum et linguae Latinae statum consentanea. Quae omnia benigne et amice ab auditoribus accepta sunt.

Nemo est qui dubitet singulares redundare fructus ex hac agendi consuetudine et homi-num idem sentientium conventu atque con-sensu ut pro viribus latinitatis studlumfoveant ad suam ipsorum in munere obeundo peritiam et in pueris edocendis conformandisque singu-larem rationem et curam.

Eo enim majores percipiemus fructus et emolumenta quo parati et exculti inveniantur magistri si illud quod potissimum est minime-que neglendum, munus complere affectamus» mediaque diligenter adhibeantur et suppedi-tentur, sumptibus omnino necessariis et etiam dispendiis haudquaquam praetermissis

Pa l a e s t r a La t in a , quae laudibus a P Arre-dondo, S. J., in Seminario Cordubensi Profes-sore, est celebrata, laeta ad tantum opus ope-ram praestitit manumque admovit omnibusque et Professoribus et alumnis animos addit et gratulatur.

Ray mundus Sar m ie nt o , C. M. F.Salmanticae, sexto kal. septembres.

www.culturaclasica.com

Page 19:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

A. L i k f o o o h e — Notions Elémentaires de Grammaire Comparée du Grec et du Latin, 120 p a g . Libr. Halier, P a r i s .

M i r a b i l i c l a r i t a t e a c p e r s p i c u i t a t e , u t s i ' i e n t i f i c o r u m G a l l o r u m m o s e s t . D n u s . A. L i e f o o g h e i n p a u c a c o n t u l i t p r a e c i -p u a q u a e h a c t e n u s d e G r a m m a t i c a , u t a j u n t , C o m p a r a t a s c r i p s e r u n t A M e i l l e t (Introduction a l’éiudeComp.des langues in- doeuropèennes), M e i l l e t - V e n d r y è s (Traité de Grammaire Comparés des langues clas­siques), G r a m m o n t , N i e d e r m a n n . M a r -t i n , c e t .

A u c t o r l i b e l l u m i n t r e s p a r t e s d i s -t r i b u i t . q u a r u m p r i m a — a d m o d u m b r e -v i s — c o g n a t i o n e m s e u p r o p i n q u i t a t e m l i n g u a r u m e x p l i c a t Q u a e d a m t r a d u n t u r d e i n d o - e u r o p a e o s e r m o n e e t d e l i n g u i s e x e o p r o v e n i e n t i b u s . B r e v i s s i m e e t i a m h a r u m g e o g r a p h i a d e s c r i b i t u r .

P a r s a l t e r a « L a l i n g u i s t i q u e e t l ’e n -s e i g n e m e n t d u G r e c » e t t e r t i a « L a l i n -g u i s t i q u e e t l ' e n s e i g n e m e n t d u L a t i n » e o d e m t r a c t u e o d e m q u e o r d i n e d i s p o s i -t a e s u n t E n c a p i t u m i n d e x : 1. N o t i o n e s c o m m u n e s . 2. P h o n e t i c a 3. M o r p h o l o - g i a . 4 S y n t a x i s I n 3 . a p a r t e c a p u t a d d i -t u r : Du Latin au Français L i b e l l u s i n d i c e c o m p l e t u r a l p h a b e t i c « v e r b o r u m q u a e e x a m i n i s u b j e c t a s u n t . N i m i s a r t u s l i b e r t a n t a e m o l i re i , s e d m a g i s t r i s e t a l u m n i s s c h o l a r u m s u p e r i o r u m n o n i n u t i l i s : i l l i e n i m h i c p r a e c i p u a G r a m m a t i c a e C o m -p a r a t a e p r i n c i p i a a t q u e e l e m e n t a i n v e -n i e n t . a l u m n i s j u s t a r a t i o n e t r i b u e n d a . H i q u o q u e p a r v i s h a u s t i b u s s u m e r e i n -c i p i a n t o p o r t e t q u o d n o n s e m e l i l l i s m e t u m i n c u t e r e v i d e t u r , s e q u e p e n i t i o r e s t u d i o l i n g u a r u m c l a s s i c a r u m d e v o v e r e .

M . Ramos, C . M. F .

V i g g o B m ö n d a l — Les parties du dis­cours, — Partes orationis. — É t u d e s s u r l e s C a t é g o r i e s L i n g u i s t i q u e s . T r a -d u c t i o n f r a n ç a i s e p a r P i e r r e N a e r t . E i n a r M u n k s g a a r d C o p e n h a g u e , 1948.

M u l t a q u i d e m ii g t n i i vi r e r u m q u e c o p i a a t q u e n o t i t i a L a t i n a e o r a t i o n i s p a r t e s , e a r u m q u e o r i g i n e s e t r a t i o n e s p e r t r a c t a n t u r a b h u j u s o p e r i s c l . a u c t o -r e , O p u s q u a t t u o r in c a p i t a d i s p e s c i t u r , q u o r u m p o t i o r a r e r u m g r a m m a t i c a l i u m r a t i o n e s e t s c i e n t i a m p e r v e s t i g a n t .

O r a t i o n i s p a r t e s , q u a s n o v e m t a n -t u m m o d o c u m P l a t o n e p r o p o s u i t A r i s -t o t e l e s , m i n u t i m d e s c r i b u n t u r , m u l t a e t c u r i o s a e t s c i t u d i g n a t e m p o r u m d e c u r -s u a b a u c t o r i b u s t r a d i t a a d a m u s s i m n a r r a n t u r , q u o s i n t e r D a n i a e q u o q u e g r a m m a t i c i m a g n o h o n o r e h a u d i m m e -r i t o r e c e n s e n t u r .

I n a l t e r a v o l u m i n i s p a r t e r a t i o e t r e -r u m c a u s a e p o t i s s i m u m a g i t a n t u r , n e -q u e v e r o h a u d d i l u c i d e m i r a q u a e d a m e x p o n u n t u r d e o r a t i o n i s p a r t i b u s , e o t a m e n a g e n d i g e n e r e u t r e r u m n o m i n a e t n o t a e u b e r i u s q u a m p a r s i t , u t o p i n o r , a l i q u a n t u l u m i n c o n g r u e m u l t i p l i c e n t u r .

I l l a v e r o e t d o c t r i n a e e t s c i e n t i a e u b e r t a t e r e f e r t a e s t B r ö n d a l o p e l l a u t o m n i b u s c o m m e n d a n d a s i t , i n e a q u e l e g e n d a n o n n u l l o s e o s q u e l e c t i s s i m o s s i n e d u b i o f r u c t u s p e r c i p i e n t l e c t o r e s .

R . S . , C . M . F.

Arvas r Nordh. — Libellus de regionibusurbis Romae; Lund, C. W. K. Gleerup.C r s . s u e c i a s 10.

J u c u n d u s h i c l i b e l l u s c o n t i n e t v e t e r i s R o m a e c o n s p e c t u m —q u e m e t i a m v i a -r u m , r e g i o n u m l o c o r u m q u e a c d o m o r u m i t e r ve l i n d i c e m a p p e l l a b i m u s — o p e r a e t s t u d i o A r v a s t N o r t h e d i t u m a c c u r a t a d u o r u m c o d i c u m r e c e n s i o n e , q u i b u s C u r i o s u m e t N o t i t i a n o m e n . P r a e m i t t i -t u r u t r i u s q u e c o d i c i s d e s c r i p t i o d e q u e e o r u m a u c t o r i t a t e e t c o g n a t i o n e q u a e s -t i o fit, e t r a t i o n e s , q u i b u s i n t e x t u c o n -s t i t u e n d o p a r a n d o q u e n i x u s e s t a u c t o r , d e c l a r a n t u r P o s t e a l i b e l l i d o s e t o r i g o p e r p e n d i t u r e t t e x t u s i p s e u l t i m o l u c o v e n e r a n d a e q u i d e m v e t u s t a t i s - a d IV s a e -c u l u m p o s t C h . n . p e r t i n g e n s - d i v u l g a -

- 17 -

www.culturaclasica.com

Page 20:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

t u r . D i f f e r e n t i a r u m q u o q u e r a t i o h a b e -t u r , q u a e q u i d e m n e q u e a u c t o r i t a t e m c o d i c u m t o l l u n t n e q u e m i n u u n t u t i l i t a -t e m . I l i s o m n i b u s d e c a u s i s m a g n o e r i t o m n i b u s c o m m o d o e t e m o l u m e n t o a d l o c a a n t i q u a e u r b i s d i g n o s c e n d a , q u i b u s R o m a n o r u m n e g o t i a a g i t a b a n t u r i n f o r o , n u n d i n i s , t h e a t r i s , c e t .

R . S ar miento , C . M . F .

Sa n c t i Am b r o s ii. — Mediolanensis Epis­copi »De Virginibus Libri 1res». — E d i -d i t E g n a t i u s C a z z a n i g a . — G . B . P a -r a v i a e t C . ° , Torino i n I t a l i a . E d i t i o a p p a r a t u c r i t i c o o r n a t a . — P a g . X X X I I -94.

C I . v i r O t t o F a l l e r p r i m u s , a n n o 1933, e d i t i o n e m c r i t i c a m h u j u s m o d i o p e r i s A m b r o s i a n i i n l u c e m e d i d i t B o n n a e ( De Virginibus i n F l o r i l e g i o G e y e r - Z e l l i n g e r ) . E j u s d e m F a l l e r i i v e s t i g i a r e l i g i o s e t e r e n s a t q u e C a r o l i S c h e n k e l s c h e d u l a s i n n o n -n u l l o s c o d i c e s a d h i b e n s , o p t i m a m s a n e a l i a m C l . v. E . C a z z a n i g a c u r a v i t , c r i t i -c u m a p p a r a t u m n o v i s a u c t i b u s a c c r e s -c e n s , t r i b u s s c i l i c e t c o d i c i b u s a b i p s o c o l l a t i s M o d o e t i a n o . M a n t u a n o e t A m -b r o s i a n o ( A r c i m b o l d i a n o q u o n d a m ) . Q u a e F a l l e r i u s i n e d i t i o n e s u a d e f a m i -l i i s c o d i c u m a d d u x i t , g a l l i c a - b r i t a n n i c a s c i . e t i t a l a - g e r m a n i c a , e a d e n u o C a z z a -n i g a t r u t i n a p e n s a r e e t c o n f e r r e a g g r e s -s u s e s t , c l a s s e s i n f a m i l i i s c o d i c u m d i s -c e r n e n s e t e x p l i c a n s q u i d i n t e r s e c o d i -c e s d i v e r s u m , q u i d c o m m u n e h a b e r e n t ( V - X X I I ) .

T e x t u s A m b r o s i a n u s o p t i m e d e f i n i -t u r , v a r i a n t i b u s a d c a l c e m a p p o s i t i s (1- 76) I n t e x t u d i s t i n c t e S c r i p t u r a e S a c r a e l o c i n o t a n t u r , q u i o c u l o s l e g e n t i s p r i m a s p e c i e f e r i a n t : e i q u e c u m V u l g a t a E d i t i o -n e e t L X X c o n f e r u n t u r e t c o m p l e n t u r .

O p u s , q u o d i n d i c e n o m i n u m d i t a t u r ( 77- 78) e t s y n t a c t i c o , u t i t a d i c a m , s p e c u -l o e t e l e n c h o (79-83) , a d n o t a t i o n i b u s d e p r o s a m e t r i c a c l a u d i t u r (83-94) , q u i b u s s e d u l a a r t e e t o p e r a l i b r i t e r t i i c l a u s u l a e e x a m i n i s u b j i c i u n t u r .

L i b r u m , A u c t o r e d i g n u m , m a g i s t r i s e t a l u m n i s p r o b a n d u m u t i l e m q u e d u c i -m u s .

S a n Je r ó n im o . — De la guarda de la vir­ginidad — i n t r o d u c c i ó n , t r a d u c c i ó n , n o t a s y e p í l o g o p o r el R d o . P . G r e -g o r i o M a r t í n e z C a b e l l o . — E d i c i o n e s P í a S o c i e d a d d e S a n P a b l o . — B i l -b a o . — 184 p á g s .

H u j u s l i b r i f u n d a m e n t u m t r a c t a t u i l l o p r a e s e r t i m c o n s t i t u i t u r , q u e m D o c -t o r M a x i m u s i n S S S c r i p t u r i s e x p o n e n -d i s « D e C u s t o d i a V i r g i n i t a t i s » a d d i s c i -p u l a m s u a m S . E u s t o c h i u m p e r l i t t e r a s s c r i p s i t , u t e a m a d h u j u s v i t a e g e n u s a m -p l e c t e n d u m i n c e n d e r e t .

A l i q u a i n p r i m i s A u c t o r d e v i t a a t q u e o p e r i b u s S t i . H i e r o n y m i l e c t o r i c o n s i d e -r a n d a o b j i c i t , p a u c a e t i a m d e v i r t u t i b u s l i t t e r a r i i s S u m m i D o c t o r i s d i s s e r e n s , b a r b a r i s c i . D a l m a t a e , q u i v e r a c i c e r o -n i a n a d i c e n d i a t q u e s c r i b e n d i e l e g a n t i a p r a e d i t u s e r a t ( 7 - 3 4) . V e r s i o n e n ! e p i s t u -l a e D. H i e r o n y m i P . C a b e l l o a p t i s s i m e c a p i t i b u s q u i n q u e e t v i g i n t i d i v i s i t , c l a -r i t a t i s g r a t i a , i n d i c e s u p e r a d d i t o q u i l i b r i u s u m c o m m o d i o r e m r e d d i t ( 3 5 - 126) . O p u s p a r a e n e t i c o s e r m o n e c l a u d i t u r (127-178), i n q u o , p r a e t e r s a n c t o r u m e t s p i r i t u a l i u m s c r i p t o r u m a r g u m e n t a , s e n -t e n t i a e a f f e r u n t u r a u c t o r u m , e t i a m a c a - t h o l i c o r u m , q u i d e r e s c r i p s e r u n t .

U t i n a m j u v e n e s o m n e s h a s p a g i n a s v e r e i g n e a s e t f e r r e a s a n a c o r e t a e B e t h l e - h e m i t i c i l e g e r e n t , q u a e , v e l u t i t u b a e c l a n -g o r . a n i m o s a d a m o r e m v i r g i n i t a t i s a c -c e n d e r e n t .

Scrittori Greci commentati. — Om e r o , Iliade. — L i b r o X I I a c u r a d i M a r i o M a r c o l i n i . — P a g . 91.

Iliade. — L i b r o X X I V a c u r a d i U m b e r t o B o e l l a . — B . P a r a v i a e t C . , T o r i n o i n I t a l i a , — P a g . 92 .

H i s c e d u o b u s l i b e l l i s D o m u s E d i t r i x P a r a v i a c o l l e c t i o n e m S c r i p t o r u m G r a e -c o r u m e t L a t i n o r u m , j a m n u p e r i n c e p -t a m , a u g e t , r e s l i t t e r i s c l a s s i c i s f o v e n d i s a p t i s s i m a e t o m n i l a u d e d i g n a , p r o q u a D n i s . C a r o l o P a s c a l e t A l o y s i o C a s t i -g l i o n e m a g n a e s u n t s e m p e r g r a t i a e h a -b e n d a e .

— 18

www.culturaclasica.com

Page 21:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

SPES — Diccionario Ilustrado Latino-Español Espa­ñol-Latino. Prólogo de D Vicente García de Die-- go, de la Real Academia Española y del Instituto Cardenal Cisneros. Con un apéndice-resumen de Gramática Latina.

3.a edición revisada y ampliada con LATIN ECLESIASTICO por el cuerpo de redactores de P a l a e s t r a La ti n a .

Un volumen de 728 págs.: Ptas. 55.

SPES — Diccionario Abreviado Latino-Español Es­pañol-Latino, con ilustraciones, para los primeros cursos del Bachillerato.

Un volumen de 312 págs.: Ptas. 25.

ECHAURI — Diccionario Manual Latino-Español Es­pañol-Latino.

6.a edición corregida y ampliada.Un volumen de 830 págs.: Ptas. 50.

PABON-ECHAURI — Diccionario Griego-Español, con lista alfabética de formas verbales y apéndice gramatical.

2.a edición corregida y ampliada.Un volumen de 602 págs.: Ptas. 40.

PUBLICACIONES Y EDICIONES SPES, S. A. « E D I T O R I A L S P E S »

Avenida de Carlos I, 149 BARCELONA-13

C u m e m e t i s , PALAESTRAM LATINAM n u n t i a n t i b u s r e f e r e t i s

www.culturaclasica.com

Page 22:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

VINOS DE MISA

DE MULLER, s. a

TARRAGONAt

Casa fundada en 1851

Medalla de Oro en laExposición Vaticana de 1888 (S. S León XIII)

Proveedores de Sus Santidades ' Pío X, Benedicto XV, Pío XI y Pío XII

*

G arantía de absoluta purezaE X Q U I S I T A C A L I D A D

Certificados del Excmo Sr. Arzobispo de Tarragona y de muchos otros limos. Prelados

Curri e m e t t a , PALAESTRAM LATINAM n u n t i a n t i b u s r e f e r e t i s

www.culturaclasica.com

Page 23:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

L i b r i t e x t u m e x p r i m u n t e d i t i o n i s T e u b n e r i a n a e . q u a m G . D i n d o r f f a p p a -r a v i t .

l l i a d o s l i b r u m X I I n o t i s a d o r n a v i t g r a m m a t i c a l i b u s e t h i s t o r i c i s c l . v i r M a r i u s M a r c o l i n i , a l i i s q u e v a r i i g e n e r i s m e n t i a l u m n o r u m s a t i s a c c o m m o d a t i s , q u i p p e q u a e r e g u l a e a u r e a e a p t a n t u r q u a m a u c t o r i n l i m i n e l i b r i o p t i m e i n n u i t . « C o m m e n t a r i u s , i n q u i t , d u x e s s e d e b e t a d t e x t u s i n t e l l e c t i o n e m , f o r m a s g r a m m a t i c a l e s e x p l i c a n s e t l o c o s d i f f i c i -l e s , o m n l a q u e a l i a p r a e b e n s q u a e c l a r a m p e r c e p t i o n e m t e x t u s p r a e s t a r e p o s s i n t . A l i q u i d p r e t i i s i c m e f a c t u r u m s p e r o p r a e o p e r u m i s t i u s m o d i v e r s i o n i b u s l i t -t e r a l i b u s , q u a e , e t s i b o n a e s u n t e t v a r i i s d e c a u s i s l a u d a n d a e , a l u m n o s p r o h i b e n t q u i n c o n a t u s a d h i b e a n t n e c e s s a r i o s a d d i r e c t a m s c r i p t o r u m c o m p r e h e n s i o n e m , e o s q u e p r o r s u s a v e r t u n t a b u t i l i t a t e e a m a x i m a , q u a e e x h a c i m m e d i a t a e t d i -r e c t a l e c t i o n e e x c i p i p o t e s t » E o d e m f e r e s e n s u e a d e m q u e s e n t e n t i a l i b r u m X X I V H o m e r i c i C a r m i n i s e d i d i t U m b e r t u s B o e l l a

O p t i m i c e r t e n o b i s v i d e n t u r l i b r i , s c h o l i s l y c e a l i b u s e t s u p e r i o r i b u s a p t i s -s i m i , q u o s e t m a g i s t r i s e t a l u m n i s m a x i -m e c o m m e n d a m u s .

M . Ra m o s , C . M. F .

CÉSAR — Guerre d ’A frique, t e x t e é t a b l i e t t r a d u i t p a r A . B o u v e t , S o c i é t é d'é* d i t i o n « L e s B e l l e s L e t t r e s » , P a r i s , 1949.

Caesar, — r e c e n s S o c i e t a t i s E d i t r l c i s « L e s B e l l e s L e t t r e s » o p u s — i m p e n s e e s t e l a b o r a t u m o m n i q u e c o m m e n d a t i o n e d i g n u m . In p r a e f a t i o n e cl v i r A B o u v e t d e o p e i i s s c r i p t o r e q u a e s t i o n e m p r o p o -n i t . B e l l u m A f r i c u m e t H i s p a n i e n s e a b H i r t i o s c r i p t a n o n v i d e n t u r , c u m m o r s n a r r a t i o n e m a b A l e x a n d r i a o b s e s s a u s -q u e a d C a e s a r e m i n t e r f e c t u m c o n f i c e r e p r o h i b u e r i t ; v e r i s i m i l i t u d i n i s d i c e n d l - q u e g e n e r i s c a u s a n e c P o l l i o n e c S a l l u s -t i u s h a b e n d i s u n t a u c t o r e s ; e r g o c u i d a m e x e r c i t u s A f r i c a n i p r a e f e c t o o p u s e s t t r i -

b u e n d u m , c u j u s e t s e r m o e t n a r r a n d i r a t i o v i r u m n o n m e d i o c r i t e r in h u m a n o c u l t u v e r s a t u m , C a e s a r i c a e s a r i a n i s q u e r e b u s o b s e q u e n t i s s i m u m . q u a m v i s o r n a -t e l o q u e n d i h a u d o m n i n o p e r i t u m , c o m -m o n s t r a n t . D n u s . A B o u v e t t e x t u m , c a u t e s o l i d e q u e s t a b i l i t u m , l o c u l e n t o a p -p a r a t u c r i t i c o o r n a t u m , in l u c e m e d i d i ! . V e r n a c u l a i n t e r p r e t a t i o m e n t i v e r b i s q u e a u c t o r i s i t a c o n v e n i e n s u t e j u s d e m f e r e d i c e n d i g e n u s s e r v a r e v i d e a t u r , n o b i s o m n i b u s q u e p r o b a t u r e t a r r i d e t . V e r s i o - n e m p a t e f a c i t e t i l l u s t r a t h i s t o r i c a r u m e t g e o g r a p h i c a r u m r e r u m c o p i o s i u s c o m -m e n t a r i u m ; o n o m a s t i c u s e t c h r o n o l o g i - c u s i n d e x o p u s c o r o n a t . Q u a e o m n i a p h i l o l o g o r u m e t h i s t o r i c o r u m s c r i p t o -r u m l a u d e s j u r e m e r i t o q u e m e r e n t u r .

L. Catín. — La classe de latin en quatriè­me. — P a r i s , L a n o r e , 1949.

H o c o p u s c o m m o d u m e t o p p o r t u n i -t a t e m u n i u s t a n t u m l i b r i a d e a n d e m a u l a m d i s c i p l i n a m q u e c o n f e c t i a l u m n i s p r a e b e t ; q u o d e t i a m c o m m o d u m e t m a -g i s t r i s e r i t , c u m e j u s o p e n o n p a r v a m e x e r c i t a t i o n e m s c h o l a r i u m c o p i a m r e -p e r i r e p o s s i n t

A l t e r a p a r s C a e s a r i s . C i c e r o n i s , O v i -d i i . C u r t i i e x c e r p t a a f f e r t . Q u o r u m C a e -s a r p r i m u m l o c u m a c m a x i m u m p a g e l -l a r u m n u m e r u m o b t i n e t . Q u o s u b t i l i u s f a c i l i u s q u e s c r i p t a C a e s a r i s a b a l u m n i s i n t e l l e g a n t u r , n o n n u l l a d e s u m m o d u c e , d e G a l l i a e f i n i b u s , d e R o m a n o r u m e t G a l l o r u m e x e r c i t u E. C a t i n s i g n i f i c a t . U n a q u a e q u e p a r s G a l l i a e e o c o n s i l i o e v o c a t u r u t p u e r i G a l l i s i m u l a c p r i m i s l i t t e r i s L a t i n i s i m b u u n t u r , C a e s a r e m e j u s q u e m i l i t e s i n s e q u a n t u r h i s q u a e i p s i s n o t i s s i m a e t f a m i l i a r i s s i m a e x s t a n t

l o c a .O p u s s a n e l a u d a n d u m e t s i G a l l i c o

c u i d a m c e n s o r i m i n u s id f o r t e p r o b e t u r q u o d h u j u s m o d i o p u s a d h o d i e r n a m p u e r o r u m i n s t i t u t i o n e m e x a r a t u m , f u -s i u s d e r e b u s b e l l i c i s a g e r e v i d e a t u r

M . Molina, C . M F.

19 -

www.culturaclasica.com

Page 24:  · 2020. 4. 30. · stat, Olympiadas post quaternum annorum circuitum locum habuisse. Quan-doquidem Olympias est spatium quattuor annorum (4); quadriennio in una Olympiade supputato

í'Oiii|)0KÍ(ioiieM ici'íciidacCICERONI (IH) >i . ' i ;■

• Era de opinion (34) que ninguno puede alcanzar la palma de orador (35) si no sabe de todo y tiene consigo como auxiliares todas las ciencias y artes (36). Por eso (37) robusteció su entendimiento (38) con las doctrinas de los más grandes filósofos, se enriqueció (39) con conocimientos de derecho y no dejó por descuido estudio alguno. Así dispuesto (40) se presentó en el foro como el prototipo de la grandeza romana ennoblecida por el arte griego (41), y apareció (42) magnífico (43) dechado (44) de aquel perfecto orador, cuyo retrato nos dejó (45).

N o t a s : (34) Aestimare. (35) Esse omni laude cumulatus orator. (36) Omnium rerum magnarum atque artium scientiam consequi. (37) Itaque o igitur. (38) Rationem confirmare. (39) Facultatem

suam locupletare. (40) His artibus instructus. (41) Romanam gravitatem cum Graeca elegantia con­jungere. (42) Exsistere. (43) Clarissimus. (44) Exemplum. (45) Speciem exprimere.

RELIGIOSIDAD DE UM JOVEM ROMAMO

Como los Galos, después de haber tomado la ciudad de Roma, asediaran la cindadela y cuidaran (1) que no huyese (2) enemigo alguno, un joveñ ro-mano asombró (3) a ciudadanos y enemigos. La familia de los Fabios (4) había señalado un sacrificio anual (5) en la colina del Quirinal (6). Para celebrarlo (7), C. Fabio Dorso, llevando en sus manos los objetos sagrados (8), pasó por medio de las guardias de los enemigos; y en nada espantado por la gritería o amenazas llegó a la colina. Luego, terminadas las ceremonias sagradas (9), por el mismo camino (10) por el que había ido, volvió asimismo (11) con rostro (12) y paso (13) sereno (14), confiando (15) que se mostrarían propicios (16) los dioses cuyo culto ni siquiera,(17) ante el riesgo de la vida (18) había abandonado (19). Así pues (20), volvió incólume al Capitolio a los suyos, ad-mirándose (21) los Galos de tanta audacia y. movidos por aquel ejemplo de religiosidad (22) de la que son muy cuidadosos.

No t a s : (1) Praecavere. (2) Evadere. (3) Ad- (13) Ingressus. (14) Constans. (15) Sperare. (16)mirationem excitare. (4) Gens Fabia. (5) Sacrifi- Propitius esse. (17) Ne quidem. (18' Periculo vitaecium anniversarium constituere. (6) Quirinalis prohibitus. (19) Deserere. (20) Itaque. (21) M ira-collis. (7) Facere. (8) Sacra. (9) Sacra sollemniter ri. (22) Religio. (23) Minime neglegens esse,peragere. (10) Via. (11) Similiter. (12) Vultus.

PRETIUM SUBNOTATIONIS ANNUAE20 pesetarum In Hispania et America. 22 pesetarum in reliquis civitatibus.Pretium mittatur oportet ad Administratorem: Lauria, 5, Apartado 1042, Barcelona

Scripta ad Moderatorem; Conde, 2, Barbastro (Huesca).

Typographia — F. Camps Calinet. — Tcleph. — Tarregac in I lerda Prov.

www.culturaclasica.com