2013 het ongeluksgetal in een ongelukkig jaar?

Doetinchem | 26 september 2013

Paul Schnabel

Global competitiveness report 2012-2013(144 landen)

Nederland 5, en terug naar 8

(2014)

Labor market efficiency 17

Flexibility of wage determination 130

Hiring and firing practices 126

Pay and Productivity 67

Maar ook:

Cooperation in labor-employer relations 4

Hoge score kwaliteit onderwijs, zorg, infrastructuur, overheid,

concurrentievermogen bedrijfsleven, innovatieacceptatie

10 jaar ontwikkeling/verandering – 2000/2002 – 2010/2011

Reële nat. inkomen (1990=100) 107 125

Bevolking 16,0 milj. 16,7 milj.

Huishoudens 6,8 milj. 7,4 milj.

Bevolking 65+ 13,7% 15,5%

Beroepsbevolking 7,2 milj. 7,8 milj.

Armoede (NVMT) 5,8% 6,1 (2009)

Personenauto’s 6,5 milj. 8 milj.

Nederland internationaal

Bevolking: nr. 8. van de EU-28

Inkomen per hoofd van de bevolking: nr. 2 na Luxemburg (36.000 euro)

in 2010, nu nr 5

Absolute omvang BBP: nr. 17 van de wereld

Exportpositie: nr. 7 van de wereld (EU nr. 2)

Arbeidsparticipatie m/v: nr. 1 of 2 in de EU (67 / 77%)

Nederland internationaal

(Bijna) laagste werkloosheid: nr. 2 EU in 2010, nu nr. 5

Wereld Misere Index: beste score

World Happiness Report: nr. 4

Altijd in de topgroep, maar blijft dat zo?

‘Donkere wolken …’

Staatsschuld van 40% (2007) naar 75% BBP

(450 miljard euro)

Overheidstekort: 2012 4,5% - 2013 3,3% - 2014?

Hypotheekschuld 105% BBP

(630 miljard euro)

Werkloosheid loopt snel op, nu 700.000 (8%)

In vijf jaar drie keer zo veel faillissementen (12.500)

‘Donkere wolken …’

Economische groei negatief (-1,5%), BBP stagneert bij 600 miljard, had al 650/660 moeten zijn

Weinig nieuwe huizen in bouw, dalende prijzen

Pensioen onzeker en later: geen indexatie, afstempeling

Sociale zekerheid wordt (sterk) beperkt

Toekomst Euro nog steeds onzeker

Te groot overschot lopende rekening

Bruggen slaanRegeerakkoord VVD - PvdA | 29/10/2012

Twee angsten: Overheid loopt burger in de weg (VVD)

Overheid laat mensen in de steek (PvdA)

Regeerakkoord: Eigen verantwoordelijkheid, tenzij…

‘Nederland sterker uit de crisis’: Zuinige overheid, innovatie, werk, integratie, veiligheid, Europa/Euro

Slotakkoord: Kansen pakken, problemen oplossen, bruggen slaan

‘Bruggen slaan’ Rutte II

‘Gearrangeerd huwelijk’ VVD - PvdA

Veilige meerderheid voor twee bijna gelijk grote partijen

‘Hete adem in de nek’ - SP, 50plus en PVV houden VVD en PvdA bij elkaar

Continuïteit en stabiliteit nodig en gewenst

‘Geen leuke dingen voor de mensen’

‘Bruggen slaan’ Rutte II

Meer bezuinigen, meer eigen verantwoordelijkheid, meer Europa - kan de bruggen wegslaan

Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving

Meer vaste lasten, minder vrij besteedbaar inkomen

Miljoenennota 2014

Inkomsten Rijk 249 miljard (12,0

gas)

Uitgaven Rijk 267 miljard

EMU saldo rijk/gemeenten 20 miljard (3,3%)

Grootste posten uitgaven rijk:

Sociale zekerheid 79 miljard

Zorg 79 miljard

Onderwijs 35 miljard

Miljoenennota 2014

Gemeentefonds 20 miljard

Infrastructuur 10 miljard

Veiligheid 10 miljard

Garantiestelling 2013 217 miljard

achterborgstelling 250 miljard

deelnemingen/leningen 70 miljard

Politiek en samenleving

‘Het grote ongenoegen’

De veranderende verzorgingsstaat

Angelsaksisch model: lage uitkeringen Korte duur, bijstandsniveau - lower class (participatiewet) Alles voor iedereen, maar particuliere alternatieven

Skandinavisch model: iedereen moet werken

Hoog niveau voorzieningen en uitkeringen (middleclass)

‘Decentralisatie’ uitvoering naar gemeenten

Rijnlands model: geen tweedeling, statusbehoud gezin Zorg/onderwijs middle class: eigen bijdragen naar

draagkracht

Tevredenheid met het eigen leven en een gunstig vergelijkend oordeel over de levenskwaliteit in eigen land, EU-bevolking van 15+ in 2010, in procenten

De stemming in het land

‘Tevreden met het eigen leven, minder tevreden met de samenleving, ontevreden met de politiek’

‘De anderen moeten veranderen’

‘De zacht van binnen, hard van buiten samenleving’

Nederland is van een high trust society een medium trust society en in veel opzichten een mistrust society geworden

Groeiende kloof hoger vs lager opgeleiden

‘Onbehagen…’

Minder te winnen dan te verliezen

Kinderen krijgen het niet beter dan de ouders

Nederland is in Europa te ‘naïef’

Verbieden en straffen als nieuwe maakbaarheid

‘Vroeger was het beter…’

Links-rechtsverdeling wordt nationaal-internationaal, progressief-conservatief, hoogopgeleid-laagopgeleid

De opkomst van het moderne conservatisme

Behoud van de waarden en de prestaties van de twintigste eeuw

1. Het gevoel van nationale eenheid en samenhang (jaren veertig/vijftig)

2. Het behoud van de sociale zekerheid en de verzorgingsstaat (jaren vijftig/zestig)

3. Het behoud van de persoonlijke vrijheden (jaren zestig/zeventig)

Het verlangen naar solidariteit, loyaliteit, homogeniteit en consensus…

Modern conservatisme

Behoud verzorgingsstaat

Behoud persoonlijke vrijheid

Behoud burgerlijke samenleving

Behoud nationale identiteit

Behoud sociale veiligheid

Behoud welvaart

Geen

EU-richtlijnen

‘Massa-immigratie’

Islamisering

Gedoogbeleid

Verheffing

Van behoudzucht naar beduchtheid

Werkloosheid loopt op - kortere / lagere uitkeringen

Welvaart gaat dalen - dalend BBP / hogere lasten

Wonen wordt duurder - hogere huur / lagere aftrek

Weer meer zelf verantwoordelijk voor ouderenzorg

Waar moet dat heen met de kosten van de gezondheidszorg?

Werken en niet (meer) werken

Aan de slag (2011) 15 - 65 jr. (12 uur en meer per week)

Aantal werknemers 6,3 miljoen Vaste arbeidsrelatie 5,7 miljoen Flexibele arbeidsrelatie 0,6 miljoen

Aantal zelfstandigen 1,1 miljoen ZZP-ers 0,7 - 0,8 miljoen

Werkend in deeltijd (12-35 uur) 3,0 miljoen

Werkend 35 uur en meer 4,3 miljoen

Werkend 1 - 12 uur per week 0,8 miljoen

Netto-arbeidsparticipatie, 2010, 15 - 64 jr.

Marokkanen Autochtonen

Totaal 48% 69%

M 60 77

V 37 62

15 - 24 jr. 26% 41%

25 - 44 jr. 60 87

45 - 64 jr. 44 66

Laag opgeleid 31% 39%

HBO/WO 74 85

Laagste arbeidspart.

Hoogste arbeidspart.

Netto arbeidsparticipatie naar opleidingsniveau 2010

Laag opgeleid 47,2%

Middelbaar 70,9%

Hoog opgeleid 83,5%

NL. totaal (15 - 64 jr.) 67,1% (M. 74,4; V. 59,7)

Niet (meer) aan de slag (2011) 15 - 65 jr.

Totaal met uitkering 2,0 miljoen

WW 270.000 WAO/WIA 620.000 WAJONG 215.000 Bijstand 350.000 Vut/vervroegd pensioen 500.000

2013 stijging tot 2,5 miljoen plus 2,7 miljoen 65 plus

Nog aan de slag na 65 jaar (2010) (65 - 74 jaar)

Totaal 131.000 (91.000 M., 40.000 V.) - 8% -

65 - 69 jr. 93.000

70 - 74 jr. 38.000

Inmiddels meer dan 150.000 werkenden boven 65

De ZZP’er: zonder zekerheid, zonder pensioen?

ZZP : meer dan 750.000 Gedwongen en vrijwillig Aantrekkelijk bij hoogconjunctuur, problematisch bij

aanhouding recessie Ongedeeld risico – geen solidariteit – weinig kapitaal Uitstel/afstel voorzieningen

arbeidsongeschiktheid/pensioen

Oplossing - Eigen algemene basisvoorziening? PPI? Bedrijfstakpensioenfonds? ‘Mild’ bijstandsregeling?

Belangenbehartiging

Inkomen onder armoedegrens, 2011

Totaal 6,9%

65+ alleen 4,9%

65+ paar 2,1%

Ouderen totaal 3,1%

Kinderen totaal 11,1%

Volwassenen totaal 7,1%

Vermogens en huishoudens, 2009

Eigen huis Effecten Hypotheek

25-50 jr 61% 23% 57% (180)

50-65 jr. 65% 28% 54% (111)

65-75 jr 54% 25% 34% (68)

75 plus 37% 20% 13% (46)

94.000 miljonairs-huishoudens (1,3%)

30% 60-70, 18% 70+

(CBS)

Leven in Nederland

Feiten 2020

Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen)

Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2 miljoen)

Boven 65 jaar 3,3 miljoen (plus 0,8 miljoen)

(19,7%)

Niet-westers 2,2 miljoen (plus 0,4 miljoen)

Feiten 2020

Levensverwachting Mannen 80,3 jaar (78,7)

Levensverwachting Vrouwen 83,3 jaar (82,6)

Geen grote veranderingen in geboorte-

en sterftecijfers. Inwoneraantal blijft nog

licht stijgen. Alleen de grensgebieden

verliezen inwoners ('krimp')

Snelste bevolkingsgroei 1900-nu (ruim 3x)

Belangrijke veranderingen

Meer en kleinere huishoudens 7,8 miljoen (7,3 miljoen)

Meer eenpersoonshuishoudens (40%)

Ieder huishouden alles zelf, ieder lid huishouden alles zelf

Meer dan 100% gsm, tv, pc (nu al over 95% incl. internet)

Nu 7,6 miljoen personenauto’s (20% hh. meer dan één), door naar 8 miljoen

Nu 7,4 miljoen woningen plus 30.000(?) per jaar

Heel dure leefvorm, maar geen kans op nieuwe collectievere leefvormen

Lage bevolkingsgroei, hoge huishoudensgroei

7 miljoen 2020: 7,9 miljoen grotere huizen met minder bewoners meer eigen woningbezit (2/3) sinds 1900: verdubbeling kamers,

halvering bewoners (2,3) meer kubieke meters op minder vierkante meters meer ruimte, meer comfort, meer koop,

meer grondgebonden plaats voor de auto, en de tuin als buitenhuiskamer

Bijzondere bouwopgave Nederland

1900 5 miljoen inwoners 1 miljoen huizen

1950 10 miljoen 2 miljoen huizen

2007 16,5 miljoen 7 miljoen huizen

2020 17/18 miljoen 8/8,5 miljoen huizen

Snelste en grootste bevolkingsgroei in Europa

1900-2000: 3 x bevolking, 6 x huishoudens

Het wonen en het Rijk (2011)

Netto hypotheekrente (4 milj. hh.) 10,1 miljard

Huurtoeslag (1,1 milj. hh.) 2,2 miljard

Eigen aandeel OZ-belasting (4,1 milj. hh.) 1,0 miljard

Overdrachtsbelasting (120.000) 1,9 miljard

Lasten Rijk - 9,1 miljard

Grote veranderingen

Meer huishoudens (7,4 miljoen)

Snelle groei aantal eenpersoonshuishoudens (35%)

Meer ruimte per hh. en per persoon

De auto en de buitenhuiskamer

Meer voorzieningen (2e wc, 2e bad)

Meer isolatie (geluid, energie)

Ruimte voor ‘nieuwe werken’

Krimp in de periferie, kramp in de kern

Nederland: van Randstad naar Handstad

Vanuit de kern groei langs de verbindingslijnen

A2 - Amsterdam - Eindhovende spil van Nederland

A12 - Den Haag - Arnhem

Echte krimp in z. Limburg, no. Groningen en w. Zeeuws Vlaanderen, beginnende krimp in Twente en achterhoek

Krimp is in Nederland verplaatsing naar Randstad

Regionale effecten:

Vergrijzing

Verarming

Verschraling

Aanpassingsproblemen en nieuwe kansen

Krimp ook aan de andere kant van de grens

Herschikking van de eigen regio (Achterhoek 2020)

Vermijden lokale concurrentie

Heroriëntatie op functie in Nederland: kort en lang verblijfstoerisme, tweede huizen/buitenplaatsen, nieuwe kleinschalige landbouw, wijnbouw, overloop Arnhem/Nijmegen, zorgboerderijen

Beter uitgangspunt dan Groningen, Zeeuws Vlaanderen, Parkstad Limburg

2013 het ongeluksgetal in een ongelukkig jaar?

Doetinchem | 26 september 2013 | Paul Schnabel