15 DE GLORIFIC.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LHS.I. H

cnm auxilio Dei versare consuevit. Quid igitur fa-

ciam? niniirum hoc expedil et oplimum est, nt ha-

bciis amicum, eam ad illum media nocte, et dicam :

Amice, commoda mihi tres panes, quoniam amicus

meus venitad me Uevia , el non liabeoquod ponamanle itlum (Luc. xi), animus meus, auiicus metis,

qui tainen s:cpe elongatur a me, ila ul recte claniem,el cor meumdereliquit me (Psfl/.xxxix). Eigo vermn

dicere licet, et amicus et desertor ipse est. Amicus

nimirum, iu eo dum intus se continet; amicus dum

vocal et ad aliquem sanctorum convertitur; ami-

cus, dum cogitai altius quod Dei Filius propler nos

Virginis filius facius esi; amicus, dtim adhuc alliusinlueliir mysterium crucis, quod per illam idem

Dei Filius omnia traxit ad se (Joan. xn)'; amicus

dum adhuc certissime gloriaui 15. Tiinitatis cupii

videre, quasi per speculum et in aenigmaie. Hunc

ilenique suimet processum, et olim in quadam vidit

imagine, et nunc rebos aliquanlisper experitur.Dtim posl multa qttae scrutatus esl ifl Scriplurisejusdem Chrisli Filii Dei teslimonia, nunc tandem

aliqtrid dulce vel jucundtim de gloria S. Triniialis

et processione Spirilus sancli effari desiderat. In

quo aulem deserlor idem est? Nimirum deserior

in crebra resolutione, deserlor in proposili obli-

vione, desertor in feneslris per quas non deberet

exire, deserlorin visu, deserlor in audilu, deserlor

in gusiu, deserlor in odoraiu, deserlor in taclu, hie

lalis eece nunc, ut saepefecii, de via rediit ad me.

Sed quid dicam? Non Itabeo, ut jam dixi, quod po-nam anle illum, non Jiabeo ex me sermonem bonnm

sive reclum et bene sonantem, quod digne valeam

cxsequi opus preposiium. Reslal igitur ut, sicut

jam dixi, eain ad illum verum amicum, ad iilum

singularem amicum, qui, cum Deus esset, proplernos homo factus est, amicu6et fraler, dicamque ei:

Amice, commoda mihi tres panes(Luc. xi); amice,da sermonem qui et cor meum reficiat atque dele-

ctet, et culiores Trinilaiis, quicunque legerint vel

audierinl, sedificel.Olim dum tu, amantissime mi

A Cuno, Ratisponensis Ecelesiae pr.esul veuerabilis,

legato scdis aposlolicav D. Willicltno, Prxnesiino

episcopo, quxdam ex operibus nosiris demoiislras-

ses, et ille, ul vir sludiosus el apprime cruditus,inlcnlc legeret atque ainplecterelur; tnter cseteralibuii ctitn sciscitari, si aliqttid opcris edidissem de

processione Spirilus sancti. Quod quia satisdesi-dcranter sciscitalus esl, lu uimirum pro bona vo-ltinlate penc indoluisti, quod non haberem, quoiiper illuin deporlari possei ad vesligia sanctae apo-stolica: sedis de materia iiujusceinodi, ut essent

quasi margarita super opus illud, quod, ut lu pu-tabas, velui aurum ille exoptavit et secum tulitvidelicei explanationem in sex jiriores ex xn Pra •

phetis. Exemplar illud, le agente et illo expetenit.Bamisi, sicul el crctera niulta noslrorum operum

exemplaria, quoeiu profeclus in episcopatum abslu-listi. Cuin ergo postulatum iugredi veUem de gloriasanctaj Trinitalis memoria simul illius diei menlem

tetigit, visumque est augmentuin forc qualiscunqueutilitatis, si simul in proctirsu ejusdem operis dul-cedinem sermonis perrniscerem secundum lianc ma-leriam de processione Spiritus sancti. Fateor quiamox ut occurrit menlio sive suggcslio haec (qu»ulinam ipsius sit Paracleti!) de quo Domiuus : llle

vos, inquit, docebit omnia el suggeret vobis omnia

qumcunquedixero wbis iJoan. xiv), valde compla-cuit, faciemque mentis ad occurrendum sibi delivit,et hilarem effecit. Sed quomodo Judaeo competerethic slare in dialogo, ut ille amicus poslulavit, ante

' faciem Christiani revelata facie coulemplantis* san-

clse Trinilalis, et quxstioncs proponere, quarumsolutione magis ac magis revelelttr vullns Moysi;cum ille a prima revelalione sialim fugere con^sueveril? Amolo itaque illo, sola cuin quielo et

tranquillo otio sacras perageret paginas Cbristiana

fides, qualenus el ille non interlurbet, et lu, Chri-

sliane, nihilo niintis habeas quod cupis, quanttimper nos, Deo juvante, fieri potest.

R. D. D. RUPERTI

ABBATIS TUITIENSIS

DE GLORIFMTIONE TKIMTAIIS

• '•' BT

PROCESSIONE SANCTI SPIRITUS

LIBER PRIMUS

6-7 CAPUT PRIMUM.

Quod myslerium sanclee Trinilatis tkesaums sitdesiderabilis, el quod thesaurus in agro abscondilustit.

Thesaurus desiderabilis lu nobis es, o admirabila

D mysterium Trinitatis , et thesanrus abscondiitis

quidein, sed laliter ut invenirt possis ab homitie

aitenlo qui te quserit, illuminatos per ficlem habenssuscmenlis oculos. Ubi ehim tbesatirus itle ebscon-

dittisest? in agro. Sic etenim Doininus dicit ia

45 RLTERTl ABBATISTUITIENSIS 1«

Kvangclio : < Simile csl reguum coelorumtbesaiiro

abscondUoin agro (Matth. xm). > Mirares r Non in

acculo, non in diversorfo, non in cubicnlo inlra

eubiculum.ubi soleulhomines ahsconderctliesaiirum

suum, quia de furibus solliciti sunt, sed i in agro, >

id esl in propatulo. Qualis, rogo, h.xc esl ahscousio,absconditum esse in puhlico ? Altamen ila esl, et

omnino verum est. Hoc opus nunc suscepimtis, el

hrccprxsentis operis noslri cst intcntio, demonstrare

qualiler vel qtio tliesaiirusistcsiiabscondiliisinagro;dicainiis ergo qnoniam thcsauriim istum solis caecis

nbsconditiim invenimus nos, el bunc octtlos habenti-

bus, qui tamen forte nonduin salis viderunl et

videre voiunl, quasi prsetenlo demonsiremus di-

B«lo.CAPUT II.

Quod sancla veteris insirumeiili Scriptnra ille agersil, el qnam ob cansam convenienier agri uominesiqnificala*it.

Ager iste, de quo proposnimus , sancta velerisiiistriimenli Scriptura cst. Et recle dicilur ager,

quia profcclo res publica esl; res in aperlo posita,et cnnctis hominilitis, imo populis oninibits leger«v«l audire cupicnlibus. proposiia cst. Rincest illti I

in Psalmo veraciter dictum : < Dominusnarraliit in

Scripturis populorum (Psal. LXXXVI).>Qtiid naniqueest quod dicit < in Scripturis populorum, >nisi ac si

diceret, iu Scripturis qitsepopulis exposiiaestint, vel

quaea populisomnibus legi possunt ? Quodul dice-

ret non fttinset necessarium, nisi csscnt quoedam

Scripluraesive quxdam scripla, quoenon siinl poj.u-

lermn, verbi gratia, scripla Platonicorum, scriplaArisioielicorum. Nimirumad distanliam eorum quseHii scripserunt, Scriplurae sacrae recle dicunlur

Scripiune populorum, quia videlicet populos, id cst

simplrces, a suimet lectione non repellunt, quin ei si

mysleria non cito percipitint, al saliem liiteraiem

sensum et moralem qtioqucfacilecapiunt inlellecluin.

At illorum scripia vel dict.t luhricis anfraclibus effu-

giendo, simplices a se repclltinl. Exempli gralia :

Si dixeris, morluus.est hoino, diciml morltiiis non

<>slhomo. El ex parle verum dicunl, qula si homo

<'si, vivil; si aulcm mortuus esl, et homo el aiiiina

ci aiiimalum corpus esse desiit. Quod non atiendcii-

tes populi, id est simpliccs, stant altonili. Sed liilti-

lominus verum est diccrc, morluus est iiomo, eo

videlicel sensu, quo solemus a parte signiflcare to-

inin. Et recle appellamus hominem cerpus Imnta-

ntira vila defunclum, et hujusmodi lociilioncnisicttt

poptili, ila et Scripiura? nostra; recipiunl, sunlqueob lnijtisinodi simplicitatem Scriplurx populoruni.Simililer quod hic de iliesauro proposuimus, di-

ccntes, absconditum in agro, id csl in pulilyjo, illi

dicerent vel scriberent, oppositinn esse in adjeeto,cl cxlera hnjusmodi qualia populi non inlelligmit.Attair.en ventm est, etnon ita, ut sicut in eo qtiodanlerius dicluni est, sic el in islo, a parle signili-(ciur loluna, ituo de lc-iosentias toium, videlicet

qnia tolura apertiun vel publicum est vidcnli-

A bus, totum abscondilum vci clausum cst iiividenii-

bus.

CAPUT III.

Quomodo vel qualibtts lliesaurus ejusmodi in taliagro abscondilus*it, el a qualibus ciiopossit iiue-uiri.

Diximus quo in agro Ihesaurus isle abscondiius

sit, scilieel, gioriosa dislinctio personarum S. Trini-

lalis : jam dicendum quomodo illic abscondilus sit.

Uiruinque elenim demonstrare supra pfoposilumest,ct quo in agro, 6 et qualiter abscondilus sit. No»

longe pro hac dcmonslralione exempltim pelatur.Pnescns enim adcsl idoneum, si' respicias undedixeril: « Dominus narrabil in Scripturis populo-mm (Psal. txxxvi), >Uliqnc dices niilii qttod hoc

u dixeril de illo quod sub inlerrogatione pra>miserai,dicens hoc modo : <Nunquid Sion dicel liomo, etlioiiio nalus esl in ea, et ipse fuudavit eani Allis-siimis?> (ibid.) Quo modo, vel in quaiilum b.iti

porlio magna lliesauri abseonditi , hoc lalenium

magni ponderis, hoe sacramentum Incarnalionis mlsolam pertinens pcrsonam Filii, abscondilum esl in

agro sa;pediclo, sic vel in lanlum ct non occultiusibidem myslerium lolius Trinilalis absconditum esl.Solis enim indignis, invidere el non videre vofenii-

bus, sic fuil abscomlilt»n,utinveiiiri non posset dtim

qnajreretor, el porcis bona margarita non concul-cantla non objieerelur. Proinde dicit: « 0 Sion,nunquid dicit honio iste, el liomo natus est in ea, >subauditiir civilate sua, de qua proemisil: »G!orios»diaa siini de le,civita»Dei (ibid.),t—«el ipse fundaviieam Altissimus. >Nunquid, inquain, dicel hoc bomo.scilicet quispiam tolus lerrcmis, qualis cst jnckeiis-vel hajreticus ? Subauditur non, hoc namiftte diceredeorum esl, el omniomliliorum Excelsi (Psal. LXXXI),quod hic homo qui nalus est in sanela Sion, qoaeuna civiias est omnium sanclorum alque cleclorum

angeloruiuet hominum, priusquain in ea nascereliir,c ipse fundavil eam Altissitnus. > Non hoc dicet

homo, non inlelligel quis, dedilus scnsui lerreno.

Ergo iliesauius abscondiltis. Similiter de omiiihussacramenlis et disiinclione personarum sancUe

Trinitalis, qui ibesaurus magnusesl; sciendiimquiainodiis absconsionis lalis cst, ut liomo inlldelis non

Q jiivetiial: deortini autem vel fiiiorum Excelsi mul-litudo fidelis cito apprehcndat.

CAPUT IV.

Quod nott in una parie agri, sed per tolum agrtimsacrm Scriplura; thesaurus isle, el indignis abs-conditus, el a dignis sit invenius, vel cito inve-niatur.

-Qua landem in parte, vel quibus in partibus agriIhcsaurus isle abscnndilus debet inveniri ? Namfortassis hoc quispiam ptitet, quod in parte seu in

partibus, el non in tolo agro thesaurus iste abscon-dilns vcl demonstrandos sil. Adhsec inquam: Non in

partibus, sive perpartes, scdin loio, vel pcr lotiiin,

per omnes lerminos agri hnjus, thesaurus iste abs-conditusjamdiidnm invenlus et adhuc inveniendtis

17 DE GLOIUFiC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — IIB. I. 18

est. Quid iltud lolum est ?•Nimiriim onme quod ab

inilio crealurce usque nunc Deus operatus est. Bre-

viler bic percurrere libel terminos agri, dislinctiones

operum utilium, de quibus omnis Scriptura sancta

consislil, jamque promillere quod nusquam in oroni-

bus his desit, per ipsam designata lilleram, coope-ratio Trinitatis. Primtiin esl creatio cceli el lerrje,sequens conditio creaturae angelicae,posl hsec plas-maiio hotniuis cun* benediclione plasmaloris sive

Creaioris; deimle post diliiviumbenediclio rcparandigeneris hiimani de liominihus paucis, post hsec facla

ad Abraham promissio beati scminis, quod est

Christus, deinde descensus Dei in ^Egyptumad lihc-randuin populuin suum, post h;ec moJus beneili-

ciionis, quo peracto laberuacula Moysesftlii Israel

benedicere jussus esl, deinde sermoqiii desedificanda

domo Doniiniad David faclns esl, simiilqne sacra-

inenta psalmorum el praeconia prophetarum, postIISBConsolalio sive rcversiocaptivilaiis dc Babylone.Deinde Machabasoruin viclrices. pugn». Per hos

omnes terniiiios. extendiiiir ille ager, et in his

oimiibus isle lliesaiirns absconditus est, cl ut maui-

fesiius dicam, ex isiis operibus Dei sancta velus

Scriplura conscripla est.et in singttlishorum sancta;Trinilatis comparationem non defuisse cerinm cst

el hoc prxsenli opere demonsirandiim est. Quodcum demonstraium fuerit, subscquetiir opus claris-

simum Dominicx Incarnationis, Passionis, Kesur-

reclionis atque Ascensionis, et advcnius Paracleii

Spirilus sancti, quod videlicet opus noslra qtiantu-

lacunqiie declamalione t.inlo liberius tantoque ve-

iiemenlius personare poteril in gloria sancla: Trini-

(aiis, quaeab hinc praediealione publica per (oliim

mundum coepit annuntiari, quanlo pluribus corro-

borala fueril lestimoniis ex diclis seu rebus gestis

praecedentium selattim saeculi. Igitur ab initio

crealuroe jam nuuc exordiamur ciirsutn suscepii

operis,

CAPUT V.

De capite libri : « In principio creavit Deus coelumetlerram. >quatis ibi sit absconsiohujus Ihesauri, etquodfitins principium sil, sicul ipse dixit: < Egoprincipiumqui et loquorvobis. >

i In principio creavit Deus cceliim et lerram :

Terra aulem eral inanis et vacua, et tenebroeerant

snper faciemabyssi, et Spiritus Dei ferebatur super

aquas (Gen. i). > Ecce qualis absconsio thesauri.

Non nos pigcat, ueque faslidium cuiquam pariat

freqtientalio haecnominum istorum lliesauri, et abs-consionis ejtts. In invenlionegnudium est.et gaudiumcirca inventum, discurrcns libenler eadem repctil;facil enim loqui ox abundanlia cordis (Matih. xn).Ecce erjio qualis abscnnsio. CiimsancloeScripltirtc

spiritns iu isto capite libri saoctam Triniiaiem

velit inlciligi, unam tantnmmodo personaiu parvo

sublegens velamine , faciem ejusdem Trinilatis

eapieniibus el prudenlibus abscondit , revelalttrits

eam parvulis. Quo sub velamine, quam personamnbscondit? Nimirum personam Filii, suh vclamitic

A notninis principii. Sapieutes quippc et pnuleiites'id est superbi, qualium quidam diccbanl eidem in-carnatoFilio Dei, <Tu quis es (Joan. VIII),> in hocdiclo: <In principio creavit, >nihil aliud inveneruntaut invenire volueriiiit, quam ac si diceretur, primovcl priiuiiuscreavil, qno sensu et poeta elhnicus, licet

insignis. dicere potuit:

Principio coelum,lerram, camposqueliquentes.Lucentemqueglobumlunce, uianiuque astm,Spirilus inlus alit.

(VIRG.,wMneid.)

Al ille parvulos altendens, qui eum erant auditiiri,

interrnganlibus, iil jani diclura esl, <Tu quis es ?

Principium,» ait, <qui el loqaor vobis (Joan. vm). >lloc dicens.nimirum locum istum, caput islud sancue

R Scriplurx relexii, ita ul non dubites eum le vellesimnl aguoscere illud qtioqne quod in Psalmo dicit

ipse : « Ili capite libri scriptuin esl de me (Psul.ixxix}. >Qtiodesl enim caput libri, nisi boc iiiitiumomniiim Scripiiirarum vcritalis? Omnis qtiippeScripttira sacra, Scripltira canonica, uiitts liber est,qui ad unum tendit, cl ab ilno Deo profecta, uuo

eodcmqiic spirilu conscripta est. Econlra scripiaotiiiiia qiisecunque non veniunt ex eadein sptrittivcriiatis, plures sunl libri. Propterea sapiens Eccle-siasies dicil : < Faciendi plures libros niilliis estlinis (Eccle. >:n).>lgilur <in priucipio creavil Dcuscoeliimet tcrr.tm, el Spiritus Dei ferebatur stipcr

aqnas (Gen. i): > splendidtimcaput tibri gioriam pnc-diealsancla; Trinilalis.Fugiant quioderunteuma fa-

" cie isla, sicul fugieballunc el accedcre timcbai Ispael

carnalis, qitaudo ex colioctilioneDei splendida Atcta

est facies Moysi (Exod. xxiv).

9 CAPUT VI.

Qxiamob causam Filium sive Verbum Dei priiicipiimdecuerit nuncupari.

Qiiam aiilcm ob causam Fili ni sive Verbum Dei,

principiuin decuit nuncupari? Nimirum quia oinnia

per ipsum facla sunt. Vcrumlanien adhuc pro catisa

prxsctui parum dicluin esi. Nam non soltim peripsiiui, vcrum etiam propter ipsum oinnia f.uiasunt. Sic enim Aposlolus dicit : <Decebat eiiim

eiiin, proplcr quem omnia et pcr quem omnia, qniniultos flliosin gloriam adduxeral, auclorem saluiiseoruin pep passionemconsummare (Hebr. n). > ILeeest causa vera,- causa digna lanli htijus nominis,scilicet principii, quia ipse est < propler quem om-

niaetper qiiem omnia :. i ipse, inquam, est omniscreaiur.-eprincipalis et cflicieiiscausa. Dicit aliquis :Et Deus Pat r, «onne priiicipiiim esi? Plane piinci-

pitnn Pater, principium Fibus, principiiim Spiriiussanclus. Yerumlamen non tria principia, scd iinuin

priiicipitim, sicnt non tres dii, scd unus est Deus.

Ciirergo in isio capiie libri, solam Filii pcrsonam,inspirator sanctae Scripturae, Spirilus Dci, princi-pium nuncupare voluit ? Ad hxc inquain : Oninisiste liber, ou.nis sancta Scriplura, cujus caput hoccst: <In principio crcavit Dcus cceluniet terram, >

cui crcatura vel proplcr qitam scriptus csl crcmu-

W RUPERTIABBATIS TUITIENSIS saram? Nimiruni propier creaturam humanam, ad .•'jnstruclionem creaturoe humanap sancta Scripluracondila esl. Huic erealura: sine dubio una haecper-sona, Filius Dei, triplici modo prjncipium esl. Duo-Jbus modis tam angelicoe quam bumanoe creaturoeprincipium est, videlicet qtiia et propler ipsum etper ipsum omnia, sicut jam superius diclum esl;lertio modo, solius crealuroe humanoe, quia perpassionem salutis nostrae auclor consummalus esi;salutis, [inquam, nostroc princeps et principiiim est.Quod futurum non latcbat Moysen, ctim istam Scri-piurain digito Dei procdocitts scribere inciperet.Jiene igitur et venerabililer secundum rei veritatempro Ben, idest pro filio, Bresitb, id est principium,posuit, principium nunciipans FiHumDei. Propterqnem el per quem nos condidil, vidit, et salvandos/are praevidil? Preinde considerandum quia, licetPaler quoque principium sit, licet Pater et Filius etSpiritus sanctus, sicul jam supradiclum est, unumprincipium sit, ex quo omnia, per quem omnia, inquoomnia (Rom. xi), nusquam tamen velPater, velSpirilus sanclus Iegiltir ila manifeste princtpiumse nominasse, sicul Filius se nominavit, dicendoJuda-is : <Ego sum principium, qui el loquor vobis(Joan, vni),

CAPUT VII.

De eo quoa"in Psalmo dicit Puler Filio : «Tecuniprincipium in die virtutis tuce in sptendoribnssan-clorum ex utero ante luciferum genui te. >

El quidem in Psalmo Dominus Doniino, Paicr .Filio dicit : « Tecum prineipitim in die virtutis luae-,in splendoribus sanclorum, ex utcro ante luciferumgenui te (Psal. cix), > et hec ita intelligitur, utdicat lilio David, Domino Davitl : Pater Deus, egoprincipium tecum sum, lectim operor in die virtutistuae, in processu victorise vel resurrectionis luoe,quo videlicet die sancti splenduemnt depulsis le-nebris, el accepta remissione peccalorum : ego,inquam, <priiicipium, > id est Paicr, qtii <ex uteroante luciferum, > id est, anto omnem creaturam,« genui te.. >Nam Lucifer qui cccidit^quia princi-pium esse voluii, ftierit quidem principium viarum

Dei, sed junior le exstilil (Job XL).Verumtamen

exposilio haec, qua Pater principium in hoc versi-cttlo intelligittir, scrupulosa esl infirmis inlelleciibus, ]<|tiod experimento didicimus. Putant enim ex hoclibere posse dici quod Pater sit principium Filii, etad eumdem sensum perlrahere nisi sunt iilud quoddicil Apostolus : « Caput autem Christi Deus (/ Cor.

xi). > Uiergoscriipulum onniem amnveat, et iilnesocalle fidesprocedat, sciendmn quia littera prxscripiiversiculi ntillam nobis necessilatem imponit, utPaler iiiielligatur nomine principii. Cuni enim di-cit (Psal. ctx): t Dixit DominusDomino meo, >• i|est Pater FiH», Deus Christo, < lecum principium.Flioc recte inlelligitur ac si dicat : Idcirco <sede aiiextris mei% > iiJeirco <dominare in medio inimi-

corum luorinn, >quia Dcus es, et non homo tan-

tm» Verbum et nen caro laiittim. Denique hoc

A idem sonat : « Teetitn principium. > Cum natura

htimana, seenndum qttam visus vel reputaitts esnovissimus virorum, divina nalura esl m unitate,aiiliqimm cl increalum principiura (Isa. xxxv). Quidaliud loquitur Peirus in Aclrbus aposlolorum, di-cens de hoc eodemDomino; * Qui perlransivit bene-iaciendo omnes oppressos a diaboio, quoniamDeus eral cum eo? > (Act. x.)°'Nimirum non sicut

dicipolerat, fuit Dominus cum Moyse, et sicut ad

Jostie Dominus dicil : <Sicut fui cttm Moyse, ila

cro tecum (Josue i);> non, inquam, ita dictum acci-

pimiis, <quoniam Deus erat cum illo, > scilicct

Cbrislo; sed ila ac si diceret, quoniam ille non tan-tnm homo, sed etDeus-erat et home. Siiniliter cumhic audis dicentem Palrem Deum ad mediaiorem

" Dei et hominum Jesum Chrisiiim : « Teeum prin-

cipium, > ne occasionem sibi porreclam arbiiretur

Arius, ut dicat, qtioniam principium se bic appellatPater, ergo i!)e principium Filii est, et hinc dicil

Aposlolus : <Caput aulem Christi Deus (Ephes.v), >

eompendio fac litis finem : sentiens et principium,idestDeum sive Verbuin, elhominem. assumptumvnam essepersonam, JesumChrislum, cujushumanaenalurae ipsa, quse illi insita est, verbi Divinitas, et

principium, et caput, et Deus est. Amplius autem el

Pater, et Filius et Spirittis sanctus, indivisa Trini-

tas, unum principium, unus Deus, unum caput est.

CAPUT VIII.Item de causa nomini* principii , et de eo quod

Aposlolusait : t Propler quemomnia, el per qiiemG> oinnia.

Muliahinc jain dici poieranl collectisde thesauro

Scriplurarum teslimoniis fldebbus, sed quoniamsecttndum ordinem Scriplurarum procedere nobis

proposilum est, succingn oporlet, jamque per aliudsimile demonslrare, quamobrem scripiori Moysi^imo ipsi , qui per Moysen loculiis esl et scripsit

digilo Dei, Filium seu Verbum Patris, principium iu

islo capite libri nuncupare placnerii. Jam quidemsupradictum cst, quia <propter ipsuroei per ipsuinomnia, > cl ob hanc causam.recle illum hoc nomiue

proescribi, sed adhibita siinilitudinc nielius eaderticatisa complacebit. Virum esse caput mulieris Apo-Sloltisdicil, idcirco qnia non <propter mulierem vir,

D sed propter viruni mnlier (/ Cor. xi) > facla est.Dixtt enim Deus: <Non est bonum esse hominem

solum, faciamusei adjulorium simile sui (Gen. n). >

liltid isli simile est. Quod enim aliud habuil exem-

plar, ut taliter prius virum, et deinde propter viruni

ac de viro mulierem faceret, nisi Verbum suum,Filitim siinin, <propler quem et per quem omnia >

facla simt? Denique quod fuit uni viro mulier una,

hoc est, et hoc futura 10 eral llnl ^'^° ^ei, una

omnium sanctorum aiigetonim alque eleclorum bo«'

minum Ecclesia. Differt lanien in facluris, sicut

praeposilionesgrammalic;e, ila et veriias inlelli*

gentiae. Nam ct propter virum ei de viro innlier

%ta est, Ecclesia vero propter Frliuin, sed non de

Filio; non, inqttam, de ipsa divina substantia crea-

Sf DE GLOIUFIC.TRINTT.ET PROCtSS. S. SPIRIT. — LIB. I. 22

Itna u!la creata est. Unde- Aposl.dus rccle dixit : j<Propter quem omnia, el per quem onuua (Hebr.u). t Et evangelista : <Per ipsum, inquil, faclasunt omnia (Joan. i). > Per hoc ergo simile valet

aliqualcniis mente percipi, quam recle Filius Dei

principium in inilio creatura; nominalussil, qnia,si vir capiit, id est principium mulicris recle dici-

tur, idcirco quia propler ciiuv niulior facla esl,mulio magis sine dubio Filium Deirecle principiiimSeriptura nnnciipal, idcirco quia propter ipsuni el

per ipsinnomnia.

CAPUT IX. j,Qnod allius sonel hoc nomen principiumdictnmJu-

dmis, quamsi dixisset: Filius Dei sum,velChrislusego sum.

Cumigilur al>hoc (eslimonio capilis libri prin-«tpium se esse asserit, hoc modo respondens Ju-douis: « Principium stirn-,qui et ioquor vobis(Joan.vm), >sancitnn ac venerabile est perpendere quo-niodo et marigttam itlorum imenlionem eludit, etverilatem cssenliaesuse non solum non abscondit,hnoallitis depromil. Aliius quippc sonat hoc noinen

principium quam si dixissel: Filius Dci sum, vel.Cbrislusegosum. Cui enim angelorum vel hominumiicel aul congruit ut voceiur principium? Incommu-nicabileesl ulli creaturae hoc vocabiilum.Quidicereausus furit : <Ego feci niemelipstim(Ezech. xxix), >hoc enim apud Ezechielem dixisse redarguitur perSpirilum propheticiHii,quod idem esl ac si diceret:

Ego sum principiitm, propicr hoc ipsum cecidil *

angelus, et faclus est diabolus. Porro iioinen hoc

quod est Filitis, comniunic.bile est, et ipse puerissuis communicavit sive parlicipavit, quia coniiMtt-iiicavermit carni-ejus el sanguini, queinadmodumel in Psalmo Spirittis sancltis lonee ante prolestn-lus cst : «Ego dixi: Dii eslis, et (i.ii Excelsi onmes

(Vsal. LXXXI).>Nec veto illtul repngnat quod Apo-stolus dicit: <Cui enim angelortundixii aliquando :Filius meus es lu (llebr. i), > subjiingil enim-: < Egobodie genui te, >.qnod tolttm nttili miqnam alii di-ctum, aul dicenduni cst. Chrislus quoqiiecomnui-nicabile nomen est, vcrbi graiiacuni ipse Deus inPsalmo loquens dc patribus Abraham, Isaac et Ja-cob : <Nolite, inquil, tangerc chrislos ineos (Psal.civ); > igilur et altitis, ut jam dicium esl, vcritalemessenlioesiue deprompsit, diccndo principiitm lan-qttamsi diceret : Filitts Dei vel Chrisltis ego sum.etuiaiignam inlcntioiiemillortun sic elusit.ut non pos-senl eum acctisare apud Romanum imperium, qnasi<leassumptione rcgii noininis. Sic el in loca alio,dnin circtimtlanles illum dicerenl : < Quousqiieaiiiiuani noslram lollis? Si tu es Chrisltis, dic noliis

p.ilam(Joun. \), t non slalim nscendil contra eosdiecndo, Chrislus ego sum, scd quasi gyranda poslcos, et aliqua lociittts de se Paslore el ovibus stiis,quamvidelicet professionem, si de illa accusareiur,lioi)iuullum curarent RxHnani,tandenidixit: < Egocl Palcr titmm stimiis (Jaan. xt), • qtioi uiwitum

A longe esl allius quam si dixissel, Egosum C.hritlus,

qttia sicuijam dielum esl, mulii dicii sunt chrisli,in tanluni, ut Sauleiu quoque reprobum David110-minare non dubilaveril cbristum Domini (IReg.xxiv).

CAPUTX.

QuomodoPater, et Filius et Spirilns sancius unnmsil pvincipium,et quam ob cansmnmngi* de ."<'«"-sonu Filii scire ooorluerit, visumcsseprincipiuM.

De persona Filii pro posse haclenus dictum est,

qttainob causam reclc ct ralionabiliier prim ipiunidebuerit nominari; nunc ile persona Pattis, qtiodet ipse principium sil, non nccesse esi artis simili-tcr demonstrare Scriplitrariim teslimoniis. Omnis

B cnim concerlalio praviutis hsereticaeseu perfiditeJudaicoe,non lam circa Patris quam circa Filii per-sonam obcrrare consuevit : tjuatium acerrimi fue-runt Ariani, qtii n.iuisohim verhis refragati sunthuic veritali, quain tcnet Ecclesia Dei de cooelerni-tale Palris el Filii, verum etiam gladiis eamdeinveriiatcm perseculi sunl, volcntes quidem Ptilrcm

increatum, Filium autem creaturam dici vel haberi.

Qttod si quis in inilio Evangelii secundum Joan •

nein, dum dlcil : < In principio erat Verbum,»Pairem vclit inlelligi per prinripium, tilsilsensus, ittPatre erat Verbtun, vim facit litleric, nec loctim

relinquit sequenti seulcnlice, qua; pra;iiiisso : « In

principioeral Verbum, > siatim subjungitur, <ctYerbiimerat apud Deuin. >Quid enim operabilur,

C «ct Verbum eral apud Deum, > si idem inlelligis inhoc dicto : • in principio erat Verbum?> Meliu»

ergo alque expediiius, «Inprincipio erat Verbum, >sic inlelligimus, ac si dical: Ante saoculaerat Ver-btim Dominus Chrisitts, qui bomo apparuil in fiiiesoeculorum.Hxc enim intenlio cst illius sancli Evan-

gelii defendere vel proleslari antiquilaleni CbrisliFilii Dei, quod non ex Maria inilium habtierit exi-

slendi, sicut lunc aiebani, el concerlare ccoperantqtiidam boerelici, interim dtini in Palhmos insulaexstilavii ille dilectus discipulus Domini, qui et

proptcr eamdemcausam novissimushoc Evangeliuinscripsil; sic ergo, ul jam dictum csl, intelligi con-

gruit : «In principio erai Verbum, > Christtis nt lex Mariasumpsil existendi iuitium, sed Deus era'.

" anle soecula,qui Iwniofacltis est in lipc soecuIorttnKIhcc idcirco dixerim, non qnod Pater ei principiuiniion sit, nam et hoc supcrius dixi, quod et Pater, et

Filius, et Spirilus sanclusbeala T.rinilasunum prin-cipitimcsl, sed quod proplcr vel conlra hserelicos

magis pcrsaiiuin Filii, quod pcrsoiiam Patris opuserat delendi lestimonio Sciipiurarum, pcr hoc no-nien quod esl principtum, quod non ipse factus velcreatus sil, imo proptcr ipsnin, cl per ipsiiniomnia1'iiclasitnt, ct iu hoc fneiii intenlio Moysi,sive ejiisin quo ijle sciipsit digiii Dei, ilum in capiie tibrilalem proemiitereisenteuliani: <in principio creavitueus ccclumct tcrram. >

55 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS ?\

CAPUT XI.

VeSidritu sanclo velprocessioneSpiiitus sancli,quod, iribusmodis effecla sit. Primo ad creandumom-

tiia, quo dictum est : i Et Spiriius Dei (erebatursuper dquas; > tecundo.ut spiritualibus donis ra-tionulisexornarelur creatura; tertio,ut in remi*.sianem peccatorum darelur, quod anle Christi ad-ventumnon pebal.Iiivenisli igilur, o homo, Ihesauriim hic, et the-

saurus luus expressa est sancta Trinilas subse-

qtiente protinus hoc dicto : <Et SpirilusDei fe-

rebalur snper aquas. > Nam qui creavit Deus, ipse

foier esl; et principium iu quo creavit. Filius est;

ci < qui ferebatur super aquas Spititus Dei**

ipse Spirilus sanclus est. Deista sanctoeH Tri-

nitalis persona leriia non ab re illud qua?ritur,imo quxesiluel scilu dignum esl, curelhic, el per

omnes fere veleris instrumenli pagiuasvocelur Spi-

riius Dei sive Spiritus D.omini;in Evangelioatiieni,

ei ab ipso exordio Evangelii secuudtimLucamnomi-

neiur Spiritus sanetus absque relaiione Dei vel Do-

mini. Sic enim esse adverterepoteris, si inciiic vcl

sedula intentione percurras Scripiuras ulriusque

Teslamenti Veleris el Novi. Hocergo si quaeras,uli-

tetu cilo solutioiieminvenis, quia spirilus ejusdem

processio, quem procedenlem sancla Cbrisli Eccle-

sia nuncupal, aucloritale ipsius dicentis : <Cuut ve-

ueril Paraclclus, quem cgo mittam vobis, Spiriium

verilalis,qui a Patre procedit (Joan. xv); >ejns, in-

quam, processio tribus effccta est modis secunduin

Scripturas veritalis. Primo, ut in principio, de quo

jam diclum esl, crearenlur omnia, secundo, ul spi-ritualibus donishuiiiana exornaretur crealura, inlei'

quaemaximu.m est illnd quod locuius est per pro-

pbelas; tertio, ui in posnitenliam et jremissionem

peccalorum dareiur quod anle Curisli adventum

noii fiebat. ilis ante perspectis, palenler intelligis

«juiaubi priino proccssit ad creandum omnia, sicui

liic habcs : <Et Spiritus Dei ferebalur super aquas

(Gen. 1), > rectediclus esl Spiritus Dei, quo iiomine

inlelligilur, sicul aitPalcr Augustinus, quodsil ipselionilas Dei, i etenim quia bonus esl, ail, Deus, id-

circo omnia creavit. Et ubi dona sua dibiribuit, ib.;scribitur Spiiitus Domiui: > exempligralia, ut illic:

« El reccssit Spiritus Domini a Saul, et ferehatur

in David (/ Reg.xvi). t Et ubi remissiauem pecca-loruin ccepiloperari, sciliccl ab advenlu ClnisiiFilii

Dei, glorioso vacabttloSpiritus sanclus ccepit nun-

cupari. Denique aute advenium ejusdem Filii Dei,

dabalur quidem in divisionem graliarum, sed non

etiam in remissioneiu peccalorum. Undc esi illud :

<Nondumerat Spirilus datus.quia Jesus nonduin

itierat glorificatns (Joan. vji). >Quia ergo ipse est

otnnium peccatorum remissio, uostra estTanciilica-

tio, pulchre ex ore nostro lali bonoratur vocabujo

Spiriuis saiictus, non quod sanctilieatus, imo qtnHisanclificans sit, sive sanctificalor, et ipsa sanclifi-

catio. Verum de bujusmodi suo loco plenius dicen-

dtim cril titinc ordinem scrvaturi redeamus ad ca-

pui.

A CAPUTXII.

Cumel Pater sit Spiritus, et Filins Spiritus, quamob causam hoc ipsum substantiale nomen,sciticet

Spiritus, huic uni personmtorpius in Scripturi*sanctis assignetur

Quamvisbic soiam hanc personam Spirilum nun-

cupaverit Scriptura, dicendo : <Et Spiritus Dei fe-

rebatur super aqttas, > nihilominus ianien et ipsc

Deus, cnjtis hie Spirillisproedicalur, et ipsum priu-

cipium, idesl Filius, in quo i Deus creavit ceelumet

ieri-am, >Spiriius est, et non tres spiritus sed unns,sxiit non tres dii sed unus Deus.Unde in Evangelio,.cum dixisset DeijFiliits: <Veriadoraloresadorabuul

Patrein in spiritu cl veiilate, naiii el Paier talcs

., qitserit qui adorenl etiin, > prolinus subjunxit :

« Spiritus est Deus, et ecs qciiadorant eum, in spi-rilti et veriiate oportet adorare (Joan. iv). >Quibusin verbis non illud intendilur, ut spiritus sultjectum,et Deusprcedicatum sil, el isle sensus sil, Spivituss;)iiclusest Deus, licel el hoc suis in locis recte

piicdicetur, sed hoc nimirum ut Deus sulijeclum, ct

Spiriius sil pradieaium, sitque sensus, Deusesl Spi-ritus. Quia videlicel sancta Trinitas, qua; hic, ut

jam dicium est, intelligiiur : <in principio crcavit

Deus coelum el lerram, el Spiriius Dei ferebaiui,'

super aquas, > sicul unus Deus, i(a veraciler uints.

praedicalur et iutelligilur Spirilus. Quam igilnr olt

eausam hoc ipsum subslantiale nomen, scilicelSpi-

rilus, soppitisin Scripluris sanctis buic uni persona;C assignatur? Nunquid eo quod subtilior sit nalura,

ctini sit una summaeTrinitatis naluravelsubslanlia?Non ulique subtilior est, neque eniin ulla est sub-i

stantisedissimililudo, sed esthujus pcrsonoepropria

quoedamvalde sublitis operalio. Sic eniin spiritusisle intelligilur in Deo, quomodoin anima conscien-

lia sua sive inlenlio. Denique et Apostolus cum

dixisset: «Quis eniin scil bominum qtioe sunt ho-

minis, nisi spirilus Iiominis, qui in ipsoest. >Con-tinuo siibjuiixil: <lla el quoeDei stitit nemocogno-

vit, nisi Spirilus Dei (/ Cor. n). >Virlus Allissimi

est bic Spiritus Patris, el Filii, iitramque enim et

pcrsonam bic recte intelligimiis in nomine unius

Dei, cuui dicilur spirilus Dei, et in isto capile libri

el in loio libro, id est Scriptura sacra, ubi passiu" praedicaturSpiritus Dei, vcl Spiritus Domini.Quod

si distinctio personarum in hac ipsa relalione desi-

deratur, exemplumin promptu est, cum in Evange-lio Doininusdicii: tNonenim vos cstis qui loqui-

mini, sed Spiritus Patris veslri qui loquiiur in vobis

(Matlh. x). > Et Apostolusad Galaias : <Quoniam,

immit, estis lilii Dei, misit Deus Spirilum Filii sui

iu corda nostra (Gal. tv), >et alibi loquitur : <Si

quis autem Spirilum Chrisli non habel, hic non est

ejus (Rotn. vm). >Yirtus, inquam, Altissimi est,sicttt elFilius fortitudo vel brachium Doitiini,hoc instia [operatione propriura habens, quod per bra-eliiiini quidem Domiui, id est per Filium, faciaomnis nalura, vel formala esl omnis crcalura sive

subsianiia, per hunc aulcjn vivifuata esi, ct vivit

25 DE GLORIFIC.TRLNIT. ET PUOCESS. S. SPIRIT. — LIB. I. 2ftDeoomms clecla rationalis crcalura, lam angelicaquam humana.

CAPUT XIII.

Ue processione Spirilus sancti, cujus videlicet pro-cessionisitlud erut initium, quod ferebatur superaquas, el quousqueinopere suo processerit /ii«Spi-riltts Dei.

Jam supra menlio incidil de eo quod hunc Spiri-itnii Deisancla Ecclcsia procedenlem appellari con-suevit appellatione solemni, auciore ipso Filio Dei,ipii primus hoc verbo usus csl, ubi dixil : <Ctim

^enerit Paraclelus, quem ego mittam vobis a Palre,Spiriluin veritalis, qtti a Palre procedil (Joan. \v).tUude suraptam pulas verbi sive vocabuli luijits att-

eioritatem, nisi ex hoc eodem capiie libri, quia sicdictumesl: <EtSpiriitts Dei ferebalur super aquas?>Ouidnam ferri supcr aquas, nisi jam procederecrat? Cuncia quae locutus esl liomo facius, elinlerhomines ambulans, el docens Filius Dei, nimirumauclorilatem habenl de sanclis Scripluris, et insuas aspiciebat eliam cum nova puiaretiir loqui,juxta quod de semetipso dilecia in Canticis jamdu-dum dicebat : «Oculi ejus sicut columbse superrivulos aquarum quoe lacle sunl lotoe ct resident

jttxta fluentajilenissima (Cant. v.) >Itaque sicut cer-lum habemus, quia dicendo : <Ego principium quiet loquor vobis (Joan. vm), > respiciebat, sicut su-

perius memoraium est, ad islud capul libri, quodiclum esu <In principio creavit Deus ccetum et

terram, > ita et ubi Spirilum sanctiim procedeniemdixit, non dubitemuseum respexisse istud quoque,

quia scriptum erat : < Et Spiriius Dei ferebatur su-

per aquas. > Magua res esl processioSpiritus sancti,

cujus videlicct processionis illud initium eral quodfcebalur snper aqttas. Levemus oculos noslros, ocu-

los liominis inlerioris, oculos fldei diligenlis el in-

telleclu qtioerenlis, el videamus quousque in opere

suoprocesseril hic Spiritus Dei, el luncaliqiiantispcr

12 perpendere poierimus dignitalem, sive pondusdieli hujuscemodi spiritus <veritalis, qui a Palre

procedit. >Cerle cum procedere inciperel, quandoierebatur super aquas, terra de nibilo facta <inanis

eral et vacua, et lenebroe erant super faciem abyssi

(Gen. i). > Nunc aulem qualis est terra et qttid in

ea faclum esi ex Omiiipotcnlia procedeulis? Paruin

esl allcndere quod in primis facla esl lux iutelle-

clualis. Deinde flrmameiilum in medio aquarumdividens aquas ab aquis, deinde ex arida, quam

appellavil terram, produclio omnis herbse virentis,et omnis ligni fructum facientis, cl semen suum in

semeiipso habenlis. Deiude oninis orualus firma-

incnii sivecceli, sole el luna ac slellis miro ordiuc

dispositis. Deiude omnis creatura quse in aquis na-

tal, quaesuper lerram in aere volilal, quoeper ler-ram sive quadrupes, sive bjpes ambtitat, aul sine

pedibus replat, ad summum qtuecunque Deodicenle

facla, Deo mandante sunt creata, quorum novissi-nitiin atque pulcherrimuin est crealura humaua, et

de quilius omnibus scriptum, cst quia <vi.lit Deus

A omnia quaefecerat, et eranl valde bona. > Parum,iuquain, est ailendere haec in processione hujus Spi-liius Dei, nisi levalis, uljam dictum est, oculis vi-deas qtiousque processerit, ct adhuc in operc suoprocessurus sil, videlicet donec sedeat Filius ho-miuis in sede majestaiis suoe, potestatem babensfaciendi judiciura a dexlris et a sinislris ; Filiua,inquam, hominis principiuui crealurae et sumnucrcationis sive processiouis hujus Spirilus Dei, quu»propter ipsum el per ipsum ouniia facta sunt, sicut

supra meinoratiiin esl cuin teslimonio sermonis

apostolici, quo dixil:« Decebat enim eiun, proplerqiiem omiiia et per quem omnia, qui multos filiosin gloriam adduxeral, auciorem saluiis eorum pcrpassionein consuinmari (Hebr. n). >

CAPUT XIV.Jlem de process'.oneSpiritus sancti, quid differal a

processioneFiiii, quoniam dixil Fitius: «Ego euiinex Deoprocessi el veni. t

Seqtiamur altenlius cum glorificalione Trinilalis

majestatem hujus processionis, et hoc nobis sit for-mare vel jure sacerdoiaii cdere panes proposi-lionis du mensa sanctuarii ccelestis, quam Domimis

! in conspectu noslro paravit (Psal. xxn), quod Scri-

pturas veritatis (ideliter tractando, dignas Deo,quoad

possumus.facerepossumus hosiias ptilelirabuilalio-nis. Dicenduminprimis,ipsaprocessiovel ipsum pro-cedere quidsil.deinde quid distet interprocessionemSpiritus sancli ei processionem Filii, quoniam et

ipse de semclipso loquens, hoc verbo ustts est, di-cendo Jttdxis : « Si DettsPaler vester esset, dilige-relis itlrumque. Ego enini ex Deo processi el veni.

Neque enim a ineipso veni, sed ille me misit (Joan.vm).>Duo verba dixii, «processi et veni, > et niniis

angusluin esi, si in his duobus verbis unum idem-

que intelligere velis, scilicet nihil aliud quam quodIHhunc muudum veiiiens, qui invisibilis eral apudDeum, visibilis pcr asstimplam carnem apparuit.Latior scnsus et amplioris inlelligeniioelumen esl,si duas nativitates ejus suscipias iu his dnobtis ver-

bis, <processi elvcni ;>nalivilatcmhumanilalis, qnaex subsianlia Pairis ante soccula geiiitus esl ;et nativitalis , ipsius bnmanitaiis , qua ex sub-

siautia matris in saeculo nattis esl. Quamvis et

rj hoc quodveniiprodiensex Virginis utero, procederefuerit, sicui scripinm est:«Et ipse tanquam sponsus

procedens de lhalamo suo (Psul. xvin). > Iteni. iu

alio Psalmo diciiur ei: <Intende prospere, procedeet regna (Psal, XLIV).> Quod recte intelligitur de

praesenti htiuianiiaiis cjtis vita, juxla quam veracilei?

dicttim esl: <Puer Jesus proficiebat aelate et sa-

pieniia (Luc. i\), » videliccl, eo usque proficiens, ul

appareret diclis et factis, quod ipse esset ipsa Sa-

pieiiiia; el sictil diclum iia et factum est, quia pro-

spere processit per annos paulo plusquam triginla et

lam brevi exacio lempore, ecce nunc regnat in po-lestale magna,qtiemadmodum dicit: «Dataest mihiomnis poteslas in coeloet in lerra (Matih. xxviti).Yeruni nos hic aginius t!e illo anliquiore proccssu

27 RUPEHTI ABBATISTUITIENSIS 28

ejns, de quonen sine magno pondere dixerit: <Egoenim ex Deo processi (Joan. vni). >Quisnam itte

processus, sive itta processio quaefuit, ntsi illa mi-

rabiiis alque ineffaliilis dileclio diceniis : «Fiat lnx,ftat firmamentum (Gen. i), > fianl huninaria et cx-

tera omnia, de quibus Psalinisla, c.imeinpralor iltius

dicli sive verbi : <Slatuit, inquil, ea in sarculumet

tn saecultimsacculi, proeeepiumposuit el non proeler-ibit (Psal. CXLVIII).>Igiiur nt supra propositum est,iii primis dicendum nobis, ipsa processio, vel ipstim

procedere quasi sil etdeinde processioFilii qui dixit:

«Ego enim ex Deoprocessi, > in quo differat a pro-cessione Spirilus sancti, de qno idem dixit: «Qticm

ego miliam vobis, Spiritum veritatis, qui a Palre

proceiiil (Jvan. xv). >

CAPUT XV.

Quid sil processio, sive procedere, el cnr de seineiipsoloquens,privteriiolemporedixit, tproce&si;i de san-cloaulemSpiritu dixilprwsenli lempore, iprocedil.t

Processio est solemnis egressio personarttinmaxime speclabilittm, non sine qiiadam graviialisfeslivitale suam procsenllam exhibentiuHi, taliier utvcnerationem quoque digne mereanltir a conspecltiplebium, magna, ul sacpe fit, ctim iuciinditate occtir-

rentium, magno cum gaudio rfeducenlium. Et no-sirurn quidem procedere, qui locales stimus, est

proficisci de loco ad locnm : Divinilalis vero Incalisnon esl, licei inlerdum locus itli ascribalur, exem-

pli gratia.cum dicit quispiam : « Vcre elenim Dorni-

nusest in locoislo, et ego nesciebam (Gen.xxvni). >Esiaulem processio diviniialis effeclus mirandi ope-ris, unde sic perpenditur, sic mcnle conspiciiur,majeslas lantne dominationis, sicul ex facie cogno-scilnr dignitas hominis reverendi, de loco ad locumvencrabililer procedentis. Igilur elTectus operis, si

dociles, si atteitti, si benevoli sumits ad contem-

plandam pnlcliriliidiiiem lantas processiouis, docerenos potest, tit rognoscamns Dominum majestatis :

Dominum, inquam, majeslalis, Filium qui jamdu-dnm processit, Dominum majcslalis nihilomiiiiis

Spiritum"sanctum qui adhttc procedil. Haecdeniquediscretio in temporibus verbi lnijtts prutlcnier au-tlienda est, qnia de semeiipso loqttens Filius Dei,secundum praeleritnm lcmpusdixil: « Ego enim exDeo processi (Joan. vm), > de sanclo aulem Spiriluloquens pnesenli tempore dixit : «Qui a Patrepro-cedil (ibid. xv). > Proinde nimis incongruum esset,amhos, scilicel FiHum et Spiriium sanclum dicere

proeedentes, cuin procedens parlicipium sit lempo-ris prsesentis, sicut ei Verbnm procedil, quod desclo Spiritn sanelo diclum esl, Filius aulem jamdu-dum, sicul dictum esi, proccsserit, cttjus processiofuit ille effectus operis, a quo Deus, qui per illumomiiia creavii, jamdudum cessavit, sicut manifeste

Scriptura dicit : «Etrequievit Deus dfe septimOabuniverso opere quod palrarat, et benedixit diei se-

plimo, el sanctificavit illum, quia in ipso cessaveratab omhi npere suo qttod creavit Dcns ut faceret

(GcK.it). >Nullam quippc novam cicaluree speciem

A dVincepscreavil, quam ante itlam rcquiem snam iu

genere suo non creaverit.

13 CAPUT XVI.

Qnodneqne Filius ad creandum omni-aprocesseritabsque cooperutietie-Spirilus pancti, nequeSpiritussunclus ad sanctificandum pTocedatabsque coope-ralione Filii.

Nunqttid vero processionem Spiritus sancti qua

nnnc usque procedil ad sanctificalioHem creaturaj

rationalis, secernimus aut secerni palimtir proces-sione Filii, quae, sicut jam dictum esl, dudnm pro-

cessit etprocedere, id est, novas oreaiurae speciescondere vel patrare cessavil? Nunquid hoc dicimns,

ani dici vcl aesiimari pali:-ttir, quod Filius ad creau-

dnin processerit abst|iiecooperaiione Spirilus saneti,B aut Spiiitus sancltis ad sanclificandumprocedat abs-

que cooperalione Filii ?Absit hoc! Inseparabilis enim

esi. lotitis operaiio Triniial.is, i-nius Dei.uiiius et

inseparabilis imperii, et lunc, quando processit F1-

lius ex ore Patris dicenlis, fiat hoc vel illud, ductor

totius operiseral Spirilus sanetus, et nunc, quandiuad sanclificandum procedit Spiritus sanclus, fertur-

que super aquas bapiismi, idem ipse < qui ferebatur

super aquas >in initio, sicul Scriptura dicil. Filitts

arbiier et efficienscausa esl ejtisdemsauclificatiotiis.

Ei illic: ubi DeusPaler cum Spirilu sanclo per Fi-

lium ciincta creavil (omnia per ipsum facla sunt, et

sine ipso factum est nihil),et bic ubi Deus Pater cura

Filio sanctiflcat electionemcrealuroeralionalis, deli-

- cioeparanlur, vel perficiuntur cooperatione totius

Trinitatis, illa>nimirum delicioe charilalis, quariiniita meminit Sapieniia Dei,Filitis Dei, memor ejtts,

quam dicimus su;e processionis : <Quando proepa-rabai ccelosaderam, quando cerla lege et gyro vat-labat abyssos, quando seihera firmabal snrstini,et librabat fontes aquarum, quando eircumdabat

mari terminum suumet legem ponebat aquis ne irans-

irent fines suos, quando appendebal fundamenla

terrx, cum eo erain cuncla componens, et delecla-

bar per singulos dies.ludens coram eo omni lempore,ludens in orbe terrarum, etdeliciae meae esse cum

filiisliominum(Piov. vm).> Quidnamest hoc, nisiac

si dicerel, quandodixit Deus <Fiat lux, > quai.do

dicebal, « Fial firinamenluin iu medio aqiiarinn,

I) congregenlur aquae quae sub ccelo sunt in lueuin

uniiin, > quando, inqtiam, hxc ct coelera diccbat

et per singulos dies videbal < qnod essel bonum

(Gen. i), > ego procedebam ex ore ejus, ego enim

snm illa diclio, sive Verbum ejus. igiiur proccssioFilii tempore vet ioco a processione Spiritus sancti

non secernitur, quia videlicet, tunc ista-facia siinl,

quautlo Spiritus Dei <super aquas ferebattir; > et

sicut Pater, ita.et Filius, ita et Spiritus sanctus

unus Detis, ubique est, et nullo loco concluditur.

Tanlum in eflecium operis dislantia agnoscenda esl

processionis utriusque, scilicet Filii et. Spirimssancti, quia videlicet a condilione creaturaruin sive

substantiarum, quoe ulique per Filiiun faclaesuni,omnia enim pcr ipsum facla sunl, « septimo die

13 DE CLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LtB.„l. gf)

Deus rcqttievit. > A sanetificatione vero creaturaeraiionalis (quod opus per Siiiritum sactum fii) non-dum Pater aut Filius requievit, nondum cessavit,unde dixit el Jtidaeisidem Filius Dei : « Pater meus

usque niodo operatur, et cgo operor (Joan. v). >De illis deliciis Sapienlioe dicenlis : < Et delicioe

meaeessecum fitiis hominum (Prov. vin), > stioloco in illo speciali opere Trinilatis, scilicel in fa-

ctnravel plasmatione hominis, erii plenius dieendum.CAPUT XVII.

Contra illos qui dixerunt Spirilum sanctum a sotoPatve, el non eliam a Filio procedere, dictum aSapientia : i En proferam vobis Spirilum meuin,el oslendamverbamea. >

Eadem ipsa Sapicnlia dicil parvtilis : <En profe-ram vobis Spiritum meum, et ostendam verba niea

(Prov.i) >Quid hoc est, nisi quod facturam se prae-

videbat,jamque fecil ipsa incamaia Sapientia? Cumenim resurrexisset a mortuis, stans in inedio disci-

pulorum suorum, insufflavit ct dixil eis : «Pax vobis,

accipite Spiritum sanclum (Joan. xx), > et sictit

alius evangelisla dicit: <Tunc aperniisensiim ut

intelligerenl Scripluras (Luc. xxiv). > Nonne boc

erat Sapientioe,id est de Filio [FiliiJ Dei, proceden-tem de semetipso dare vet proferre Spiriium suuwi,

Spiritum sanclum, et oslendere verha stta? Iiem in

«iodemlibro scriptum cst : < Sapiehtia aedificavit

sibi domum, exciJit columnas septem ( Prov. ix). >

Quid hoc esl dicere, nisi quia Verbum Dei, Filius

Dei naturam assumpsii, sive corpus hiinianum, et

eidem assumpio homini sancttnn infttdit seplifor-mem Spirilum? Hoec ideirco dicimtts, quia fuere

nonnulli maxime Graecoruni, qni dicerent a solo Pa-

tre et non eliam a Filio procedeie hunc Spirilumsanctum, qnos lamen sancta Romana Ecclesia, La-

linae Ecclcsiaecolumna,jamdudtim per imilla consi-

lia, luce coruscans evaugelica et super petrani fidei

flrmiter stans fundala, sie reverberavil, concento-

rem ex ipsis Graecishabens Aihanasium calholiruin

alque orthotioxum, ut jam non sit nobis necesse

qtiidquam addere, nisi quia sponlanetim in sermo-

nibusnoslris liuic processioni offeiimus obsequiiiiw,cl in scribendo de hujusmodi quoddam dttlce in pa-laio cordis ruminamus deleciamentum. Tunc autem

deleciamentum boc duplicatur, et speclatorem tan-

taeprocessionis loetificat abundantius, si cumaucto-

rilaie Scriptiirarum ratio qtioque siippeditat, nt non

dubiiet inlima fides, quod uon niintts a Filio, quama Palre, hic amhorum Spiritns procedat, Deus ex

Dco, non dillcrens in subsianlia, par ambobtis in

trajestate, non par in gloria. Igiltir ut de ipsa proces-sione utililer delecteniiir, et deleclabillter ulilia

loquamnr, dicendum in primis quot sint et qui sint

modi processionis ejusdemsancli Spirilus.CAPUT XVIII.

Ad eamtUm veritalis rationem mullum illud vaterequod ait Filius nocle illa qua tradebalur : <Sedego veritaiemdicovobis,expeditvobisut ego vadam;si enim non abiero, Paracletus non veniet ad vos;si aniem abiero, mitlam eumad vos. >

Jam quidem longe superius pra-libatum est, sed

A nunc repeti, el latitis exptanari causa postulat, qttiapiocessio sancli Spirilus tribtis effecta esl modissecundum Scripturas verilalis. Primo, ut in piinci-pio, id est in Filio, sive per Filium crearentnr

omnia, inter qttseubi dictum esl: < Et Spirilus Dei

ferebatursuper aquas, » maxima atque pulcherrimannrratur facta esse crealura, lux inlelleclualis,scilicel creatura ang.elica. Sectiiidq, ut spiriliialibusdonishumana exornarelur creatura, interquoe maxi-

mum est illudqtiod locultis est per prephelas. Tertio,ut in poeiiilenliaiiiet remissionem peccalorum da-re-

tnr, quod anieChrisli advcnlum non fiebat. Deislo

effectu processionis, quod est in remissienem pecca-torttm dari, qtiis dubilet hoc 14 dicere, quia se-

cundiitii hunc modum Spirittis sanctus a Filio <|uo-

que procedit? Nam de iHoquoqtte dato, quo Spiriiusidem divisioncs gratiarum dislribuit, postmodumdicendum erit, quia nihilominus hoc etiam modo a

Filio procedit. De isto nnncdicere proeslat quod est

in remissionem peccalortnn dari, quo sine dato nul-

Ius unquam hominum salvari potuit autpoterit. Iloc

ergo inprimis libenler, ulspero, et ellicaciter acci-

piel auditor fidelis. < Vado, >inqtiit ipse Filius Dei,<ad eum qui me misit, et neino ex vobis inlerrogatme: Qudvadis. Sed quia haecloculus sum vobis, ui-

stilia implevit cor vestrum. Sed ego veriiatem dico

vobis : expedit vobis ut ego vadam. Si enim non

abiero, Paracletus non veniel ad vos; si aulem

abiero, mitam ettmad vos (Jonn. xvi). >Scio quidem„ ei miror locum hunc a quibusdam magnis et sanctisJ

Patribus sic esse traciaitun, ut dieerenl apostolosChristi circa ipsum Domintim non potuisse habere

dileclionem spiritualem, nisi praesentia sui subtra-

heret corporalem, alqtie hoc esse quod dicit : « Si

enim non abiero, Paracletus non veniet ad vos;si aulem abiero, mitlam eum ad vos. > Deniquetalis hitjus praeseniis capituli expositio, verlicem

rei sive majcstalem sacramenli de quo iunc ageba-lur in illa sacratissima coena, non ailingil; ut dicere

non dubitem, quia pro rei magnitudine seu pomlerc,sensus isle bonusquidem.sed nimitim videlur exilis.

Amplins autem et hoc dicere ticet, quod non idcirco

factumest, quod bic prsedixerat. « Trislitia imple-vil cor veslrum, > quia cerporalem sui praesen-

D.liam ascendens in coaluin, abstulit ab oculis eorum,

imo el proinde magis gavisi stint, sicnl Lucas mani-

.feslius narrat: « Et factum est, inqttiens, dum be-

nediceret illis, recessilab eis, et ferebatttr in cceltim,

et ipsi adoranles regressi sunt in Jernsalem cum

gandio magno (Luc. xxiv). >Unde ergo contrislari

habebant, aul unde trislitia implevit cor vestrum?

Niinirtim de morte ojtts, dc qua landiu .contrislnti

sunl, doncc venit Maria Magdalene, resurrexisse

illum nuntians his, inquit Marcus, qui cum eo

fuerant Iugentibus ct flenlibus (Marc. xvi). Hoc-

cine, inquit, fuit ire ad Palrem, scilicel mori,

quoniam dixit: « El nunc vado ad eum qui niisit

mc. > Planehoc ad Palrem ire fuil, a quo cl coro-

nandus crit gloria et honore propter eamdem pas-

bJ RUFERTI ABBATI3 TUTIENSIS fli

sionem morlis (Hebr, u). Annon et hoc evange- .iista dicilin inilio ejusdem sermonis? < Sciens, itt-

qnii, Jesus, quia venit ejtis bora, ut transealex hoc

iiiundo ad Patrem [Joan, xmj. >Itemque: <Scieus,ait, quia omnia dedilei Pater in manus, el quia aDeo exivit, et ad Deum vadil (ibid.), t

CAPUT XIX.

Ilem de eodemdicto, et quod Spiritus sanctus tuncprimum appellatus fuerit Paracletus, id est conso-tator, eoquod sil ipse peccalorum remissio, quamvidelicet remissionempecculorum non dubat prius,nondum glorificaio Jetu.

Igittir, ul aliquid dicamus dignum lanta gravitaleoris ipaius Doiuini, dicenlis : < Sed ego vei ilaleindico vobis : expedit vobis (Joan. xvi), > simul et

illtid perpendere operoeprelium esi, quia nusqiiamante illani sacralissimamCaenani, in qua sermouembunc haJiuil, Spiritum sanclum Paracleinm nuncu-

pavit. ErudiUe meniis esl, persentire causain iiomi-

nis hnjtis, scilicet P.iracleli, quod Laline dicitttrconsolaior. Quatn videlicel causain sentiens, siuiul

ciiam percipiet, quia mulluin perlintiil ad reni, uttali in tcuipore potissimum (quod ante non fecerat,

neqtte per semelipstim, neque per propbelas) Spi-rilqin sanclum Paraclelum iittncuparet. Quate enimiunceral leinpiis, vel qnid illo lempore agebatur?Teiiipus eral passionis, lempus glorilicationis; et-eniin bor.i ejus instabat, ut pcr mortis passionemtransiretde hoc miindo ad Palrem, el idcirco lali

transitu inox traiisiturus erat, ul acciperemus pec-caloruin remissionem. Neque cnim aliter nobis pec-cala reurittereirloT aut rerniUiinliir, nisi per &u>

\ guiiiem ejus. Et quae, roge, prima vct maxima est

sancloruin omnium consolatio, nisi pcccatorumremissio? Gumigilur dicil: < Si enim non abiero,Paracleius non veniet ad vos, > sic intelligi vult ac

si dixisset: Si eniin per passionem mortis noti

traiisicro ex hoc mundo, neque vobis, neqiit» auli-

quioribus, neque venluris posl vos, dabilur Spiriitis.sancliis secundum hoc daium, quod esi peccatortimremissio. Quam propter causam recte dieilur et vere

est consolatar. f.tunquc protitius subjungii: « Si

aulein abicro, railtam eum ad vos, t hoc patenler

enuntiat, qttod ab ipso procedat hic consolator. i:'x

Spiritus sancius peccalorum remissor et ipsa remis-

sio. Et quis, uisi infidelis, dubitare aul nescire

vellel, quod de i&lapersona, de islo Filio Dei, pec-"catorum nobis remissio processerit? Noune hoc

ipsuin uobis luce clariusfacil verila&Evangelii, cum

ipse qui dixcrat; <si aulem abiero, mittam eum

advos; >poslquam abiil, rediens et stans in me.lio

discipulorum suoruni, Visttiriaiisel dicens, < accipilcSpirilum sanctum ; > slatim subjunxil, < quoriiniremiseritis peccata, remiitunlur eis (Joan. xx). >

Et quidem Spiritus sanctus non est flatus corpo-reus, verumlamen per hoc verbum qnod dictum esi,< insufflavit, > duo hoecnobis dat intelligi, et quodex ipso procedat ista paraclesis, et quod pcrhtinc

Spiritum sanctum lam facile sit omnia peccaiadimitti, quam facile, cum vull, insuillare potest

aliquis. Succurrunt inuUa cum ratione fatnulanlia

verilali huic, et idcirco, ul sermo prolixus miniis'-' fasiidiosus sit, qtiasi respirandum esl facictido

nueiu pracscutis iiheUi.

LIBER SECUNDUS.

15 CAPUT PRIMUM.

De thesauro nomhiis Domini,quem qui thesaurhantsibi ipsis, juxia bealum Job, reges et consulessivevrincipessWnl.

Qui ihesauros nominis tui fideliler thesaurizant

sibi, o Trinitas Deus, ipsi reges, ipsi consutes sive

principes sunt; de quifeusbeatus Job, similis taliumdivitum esse cupiens, loquitur : <Nunc enim dor-niiens siterem et somno meo requiescerem cnm re-

gibus ei consulibus terr.-e,qui aedificantsibi solilti-

di»es; aut cum principibus, qui possidenl aurum etrcplent domos suas.argento (Jvb 111).> Qttid ergotantiltus, qui thesaurum hunc invenisse me arbi-

iror, absconditum in agro, sicut proescripsiin proe-cedemi libro? Pttiasne sperare audeam, quod cum 1

possedero aurum hoc et domum meam repleverohujusccniodi argento, dormiturus sim in silenlio et

retpiielurtis soiiino meo cum illis regibus et consu-libus lerrae, qui setneiipsos regcre et aliis suo quis-quc tempore noverunl consulcre. « Cum illis prin-cipibus, > id est sanctis docloribus, tpii ut aitrumhoc cl argenluui i^ssidcruiit, sedificaveruni sibi so-

liludines sancloeconlemplatiojiis, juxla itlam sentcn-

tiam veram ; Scribe sapientiam in tempore olii, et

qni minoralur aclu ipse percipiat eam? (Eccli,

XXXVIII.)0 si fiat jnxta pnevisum olim memorandjOloniatis proesagium! utinam, Jesu Cbrisle, cuncta-

ruin Dominus mansionum qui osliarius ipse es et

oslinm, adducas me in domum illoruni usque ad

pedes, ne dicam consessum ipsorum, scilicei regum,

jam diclorum, consiiliimque ac principium, cttni

sponsione hac : < Ingredieris in abundanlia sepuJ-crum (Job v). > Hac igilur spe cceptum fidelis sermo

peragat cursitm el procetlentis. Spiritus sancii ctim

laude elgloria suniine. Trinitatis, quoad poiesl, per-souel praeeoniuin, scrulelur de sanctis Scripluris

D lestinionium.

CAPUT II.

Quod non minus a Filio quam a Patre procedut Spi-ritus sdnclus, et de eoquod ail Filius: « Quemegomitlamvobis a Palre,Spiritum veriiaii*,qui a Patreprocedit. t

Jam de processione, qtiia procedit in remissionem

pcccalortini, pauca dicta sunieladhuc aliq.uadicenda

53 DE GLOUIFIC. TRLMT. ET PROCESS. S. SPIUIT. -LIB. II. 34

stint, pro slipulatio: e veritalis hujus, quod non mi- ,nns a Filio quam a Palre procedal hic tinus idemque

spirilus. Dixil eniin ipse Filius : < Si cnim non

abiero, Paraclelus non veniel ad vos; si autem

abiero, miliam eum ad vos (Joan. xvi). > Et de hoc

jam dictum est. Restal ut cjtistlemFilii diclum prohoc ipso negolio ad medium dediicamiis, cui fonilerinniti visi stint sibi, qui dixerunl, quod a solo Patre,<Slnon etJam a Filio proced.il Spirilus sancliis. <Cnm

veneril Paraclelus, quem ego mitlam vobis a Palre,spirilum vcritatis, qui a Palre procedit (Joan. xv). >

Ecce, inquiiint, quomododislinxil,quam diligenterex-

pressit. Namdixil quidem tanlum, <quemego millam

vob,'s,>sed addidil <a Patre.> Sed nec semel dixisse

contenlus, ne parum expressisse videreiur, sub-

junxil: t Qtii a Palre procedit. >Itaque ad conlirmandtim qnod seqite a Filio, ut a Palre procedatSpirilus sancius, paium illis esl, quod dixit Filiusidiiribus in locis : <ego mitlam voliis, >nisi ralio-nem demus,cur vel quid intendens addiderit, «qui aPalre procedit.? Magua plane quaeslio, ei ad solven-dnin esset diflicilis, si jam conslarel el concedere-mus qnod, ubicunquc nominalur Paler, nna lanlnni

persona debeal inlelligi, scilicel Detts Paier uniciFilii Jesu Chrisli. At vero, sicul Aposlolus dicii :i Unus Deus et Pater omnium (Ephes. iv), > et nosin oratione Dominica dicimus : <Divina inslilulioncformati : Paler noster, qui es in ccelis; > discrele

accipiendum est nomen Patris, ul alias ititelligiiurPaler omnium filiorum adoptionis, alias Palcr uuiciet consubsiantialis Filii. Denique m.bis, qui 1:011

nati, sed adoptali stimus, Pater esl unus ideinquetrintis Deus, Patcr et Filius, et Spiritus sancius; illiaulein qui solus csl naluralis Filius, una personaPater est, el ad illum unicum Filittm relaiive Paterdicilur. Discretionis hujus signtim hoc esl. In Evan-

gelio est, ubi cum addilamento possessivi pronominisdicat bic Filius, Paler meus vel Palris mei; et estubi dical, Paler vel Patrem, cl a Patre, sicut bic

absque addilamenio bujusce pronominis. Quod si

diligentcr discreveris, perpulchrum esi animadver-

lisse, quia cum signanler dicit Pater vel Palris, cnin

proposilione hac meus vel mei, ea quoetunc toqnitur,longe commiinioiiem excellunt nos:rse fraiemi-

lalis, scilicel et qualia lunc loquitur, nemininoslrum qui per graliam fratres ejus vel FiliiDei iiominamur el stimtts, loqtii fas, aut licitum sit.

Exempli gralia : <Paler meus, inqtiil, usque moito

operalur; > quod deinde sequilur, <et ego operor.>Et: <Amen, amen dico vobis, non potest Filius asc facere quidquam, nisi qttod videril Pairem fa-

cientem. > El subinde : « Sictit enim Paler sttscital

morluos et vivificat, sic et Filius, quos vull, vivifi-

eat (Joan. v); > haecet caelera quae sequuntur, cuifiliorum dicerc unquam licuit aul licebit, nisi huicunico Filio Dei? Ubi vero absque pronomine posses-sivo dicit, Paler, sic ioquitur hiimiliora de se, ut

pene eoegruant vel imilanda sinl 16 parvitati no-

stra?, otiorum frr.ier dignalur dici vel esse. Exempli

\ gralia : < Et, sicut mandatum dedit mihi Paler, sic

facio (Joan. xiv). > Humilior.».namque sunl haec, et

asstimplac humauiiatis Iitimililaiem, qua sine dubio

major est untis Dcus Paler, et FiliusetSpirittissan-cltts sonanl ea quoeibidem toquiltir, scilicel hoec:< Si diligeretis me, gattdcreiis tiliqtie, qttia vado ad

Patrem, qttia Paier major meesl (ibid). > — « Jam

non nutlla loquar vobiscum : Venit enim princepsii undi liiijus, el in me non habet quidquam (ibid.), >

elc. Promplum esset discrelioneni istain, lere ubiqtie

obscrvatam, in Scriptura Evangelii, nisi longmniiimis viderelur legenti; proesertim cum ex paucisislis commonilus, caeieraper semelipsum valeal ex-

periri. Qui etsi canlare consuevit ex persona Filii ;

<Rogabo Patrem, et alium Paraclelum dabit vohisB (Joan. xiv); > iiemqtie : < Meuscibtts est nt faciain

voluntatemPalrismei (Joan. iv),> seiat evangilislamnon scripsisse, metts cibus csl ut faciam voltttalem

Palrismci, setl volnnlalem cjtts qtii misit me; neque

scripsisse rogaboPalrem mcum(cumrogaresit natura?

inferioris, et rogaiio ejus, sacrifieiiim passionis ejtis

fueiil) <et ego rogabo Patrem, inqtiit, et alium

Paraclelum dabit vobis. >

CAPUT III.

Item de eoilem diclo conira hwreiicos, quia non se-

quitur Spirilum sanctnm non procedere u Fiiio

propter id quod ait : «Qui a Patre procedit, t imo

scquiiur Spiritum sanctum Deum esse, qui a divini-taie procedit.

Ergo, quoniam procedenle Spiritu sancto dixil,

P « qnem cgo miltam vobis a Patre, > el meo non

addidil; itemque : «Qui a Paire procedit, > ct meo

non apposuil; sic tuta et provida fides recie intelli-

gil, a Palre, ac si dixisset a diviuiiate, qtise scilicct

(iivirrilasuna Palris el Filii subslanlia esl. Requira-tur nunc inlenlio vel causa propler quam dixerit liic

ille leslis fidclis, quia Spirilus sanctus a Palre proce-dit,etiunc sic sonabit, sic audielur dictum islttd cir<qui babel aures audiendi, >ut vere vox firmameuii,vere sotius sublimis Dei. Quanain inteulio vel causa

esl, nisi ipsa propter quain natus esl, ct in hiinc

niundum veuit, scilicet in leslimonium perbibereveritati? Sic enim dixil: <Ego in hoc natus snin, ct

ad hoc veni in mundum, til lesiiiiioiiiuni pcrhibeamveriiati (Joan. xvin). > Cujiis vidclicet testificanilae

rj veriialis quae sumiiia est, nisi quod sit unus verits

Detts Paler, et Filius et Spirilus sanclus? Nimiriii»ad lesliinoiiiuin luijtis verilalis magnifice periinetilitid, quod idein Filius Dei et de semeiipso dixil :<Ego enim ex Deoproccssi (Joan. viu); > et de Sp>ritii saticlo leslilic.ttiis e.^t, <qni a Palre proccdis

(Joan. xv). > Quid enim, o boeretici Ariaui, q»sdixistis quia Spiritiis sanclus crcaiura esi, el vos, <>

Macedoniani, qui dixisiis quia Spiritus sanctus Detts

iion esl? quid, inquam,o insensati! quid aliud qnatnDeus ex Deo proccssii aut procedil ? « quod itahuii

esi ex carne, caro est; ct quod naium est ex spiriti:,

spirilus est (Joan. ui). > Sie procut tlubio quod pro-cessit et quod procedil ex Deo, Deus est. Proc«jss»t

air.ein ex Deo FiliiiSjprocedit Spiiiius sanctus. Er.o

33 RUPERTI ABBATTSTUITiENSIS 5fc

Deus esl Dei Filius, ergo Deus csl Spirilus sanctus.

Ecce-quam breve dictum, quam magnum sonat lesti-

nioniuml Breve diciuin cst, ergo ex Deo processit,et magmim perhibet lesiimoniuin veritali, quodFilius Dei Deus sil. Breve dictum est, <qui a Patre

procedit, >et magnum perhibet lestimonium veriiali,qitod Spirilus sanctus Dens sit. Magnahaecvox, ut

supra diciuinest,firinamenti, magnus hic sonus sub-limis Dei, super serpenlem antiqnuin delonans, quivictus est et de cceloprojeclus esl in terram (Apoc.xn), etsuper aquam docuinae nequam, quam niisitcx ore suo tanquam flumen posl mulierem, id csl

Ecclesiam, ut facerel eam irahi a fluinine, el hacvoce conforlaia lerra, adjuvit mulierem. aperiens os

suum et absorbens illud fluiuen, couveiiicnlibiis,scilicel Patribus de loto orbe terrarum, tanta cumoris aperlione, ul per lestimonia Scripiurariim an-

nibilarent blasphcniias haerelicorum, qiioriim deler-rimi fiierunt Ariani ct post illos Macedoniani,qu'idixerunt crealnram esse Dei Filium, crealuram ctnon Deum csse Spirilum sanclum

OAPUT IV.

ilem de. eadcm senlemia, quo perlinuent, ul in illnsacralissima cu.ua, qua tradebatur, non contentitsdixisse : iQuem egotniitam vobis,t addidit dicens:<qui a Palre procedil. >

ltaque illud, qttod cum dixisset Dei Filius : <Pa-

racletum ego mitiam vobis a Patrc, > et addidit ve)

repetivil, dicens : <qui a Patre procedit; >et a Filionon procedit, verum etiam amplius magniftcandamdemonslral majeslatem proccdenlis, ne pulel quis,el dicat hscreticus, qui sperat ab homine, et non

procedit ab ipsa substaniia. Ecce per siinile hoc,

quod dicimus, nonnihil adjuvalur inleliigentia fidei.

Apud Marcum evangelislam cum dixisset : <Quis-

quis untim cx hujtismoJi pueris receperit in nomine

ineo, me recipit, > contiuuo subjunxil: <Et quicun-

que me suscipil, non me suscipit, sed eum qui nie

misil (Marc. ix). > Humilis enim erat homo inier

homines, mortalis inler mortales apparebat, et homo

tanlum videbalur, et Dcus esse non agnoscebainr.Proinde ne diceret aul cogilarct quis:Quid pro

magno repuias te suscipi, aut quid magnum est in

nomine luo quemquam recipi, cum et tu homo sis

ut isti, quos vis in nomine luo recipi? Recte et op-

porlune proseculus est, <ei qui me suscipit, non me

suscipil, sed eum qui me misit. > Similiter quaudohoecdicebal, quando Paracletum Spiritum sanctiim

promiltebal, iionn.; et niulto magis liomo infirnitis,

el quasi novissimus virorum apparebat illa qua ira-

debatur vespeia, in iita sacratissima ccena? nonne,

inquam, lunc maxiine in infirmilale nostra labora-

bal, el non erai species ei, neque decor, unde et

vidintus eum, inquit propheta, et non eral aspeclus

(Isa. LIII),el desideravimus eum despectum et no-

vissimum viiortnn, virum dolorum et scieniem in-

firmitalem, el quasi absconditus vutlus ejus, et

despectus ? Proinde ne majestas Spirilus sancti

roinor videreiur, vel tunc pncseniibus vet post fu-

A turis, ex eo quod homo cjusmodi dixissel: « Qucni

ego miltam vobis, > recte et necessario addidit,« a Patre, > et repeiens, qui, inquil, a Patre, id est

ab allissima procedit ilivinilaie, unde et credi, vel

agnosci debel quid sil aliissimus ipse. Per hoc ergo

simile, sicut jain diclum esl, fides debet, ut firmior

sit, adjuvari; praesertim quia non, sicut ubi dixit,<et qui ine recipit, >quasi qtiamdam negotiationem

supposuit dicens, <non me recipil, sed eum qui me

misit; > noncnim, iuqnain, sicut illic, ila et hic

tali tocutione ustis csl, ut diceret : Quein egomillam vobis, non ego miltam, sed is qui me

misil.

17 CAPUT V.

n hcm Filinm fonlein es*e processioni*hujus, siculest el Paler, Psatmisla dicente : < Quoniam aptidle esl fons rilm. >

Ul igitur liauriamtis viiam , el bibeutes non silia-

mus unquam, accedamus lam scienter, qitam ftdit-

cialiier ad bunc procedentcm, non dubilantes Filitim

aeqtte ut Palrem biijus esse processionis foitlem.

Unde et cumPsalmista dicamtis tibi, Domine,<Quo-

niam apud te esl fons vilae(Psul. xxxv). > Vila eniin

Spiritus sancltts esl; et < fons viloc, >Filius Deiest,

et Dominus cui bacc loquilur : < Domine, In coelo

inisericordia lua, > elc, usque < inebriabuntur ab

iibertate dotntts luae, et lorrenle vohiptatis tuoepo-

labis eos, quoniam apud le csl fons vitae (ibid.),t

Deus Pater est. Sic ergo in hoc psalmo inteliigimus- foulem apud Dominum, sicul in Evangelio, Verbtun

apiid*beum; fiiimenet de fonle, et de fontis vena

procurril; Spirilus sanclus el de Filio, et de Palre

procedil. Flumcn, inquam, verbi gralia Phison sive

Gehon,profluit defontequi est apnd paradisum(Gen.

n). < Flttminis impelus, qui ketifical civiiaiem

Dei (PSII/.XLV),>procedit de fonle qui est apud Do-

niiiiiun de Verbo quod est, vel eral apud Deum.Al-

tamen simililudo hoec non est ontnino pcrfccia.Nara paradisus et fons, lerra ei aqua diversa est

subslantia. Et fluvius localilcr egrcdittir de foitte

sive de lerra illa. Fons aulem el Dominus, apttd

quem est fons vitoe,et ipsa vila, scilicet Spirilus

saucliis, una substantia esl. Vitlc nunc ordinem

sive junciuram Verborum. Cum dixissct : « lnebria-

} bunlur ab ubertate domus luoe, el torrenle voltipta-

tis tu<epolabis eos, > cattsain siiljjiinxit, cur boc

deberel et unde possel fieri, dicens: « Quoniam

apud teest fons vitae(Psaf.xxxv). >Nam pro posse

sive possibililale talem praasens conjunctiuncula

structiiram facii. Dixi, <lorrente voluptaiis lua?po-

labis eos, > id est, perfeclam et inreslimabiiera ju-

cuudilalem eis dabis, ei hoc bene poleris facere,

« qtioniam apud te est fons vitae, >de quo procedit

Spirilus sancius, qui ipse est lorrens voluplalis tux.

Pro causa vero sic : Dixi, <polabis eos, >et hoc id-

circodebes facere, qnoniam ipsi credunlel confilcn-

lur quod sil apud te illc fons vitae.

57 DEGLORIFtC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIUIT. —LIB II. S8

CAPUT VI. A

Ad eamdemventatis rationemperiinere, quod clamansdixit fons ille : <Si quis sitit venial ad me, et bi-bat, t el de fontis ejusdem aperiione.

Nonne boc est quod clamaus dixit fons ille Filius

ipse ? < Si quis silii, veniat ad me cl bibai. Qui cre-dit in me, sicut dicil Scriplura, fliimina de veiilre

ejus fltient aquas viva>(Joan. vn). >Cujus rogo nia-

gis vel melitis congruii quam fouti, ut dicat:«Si

quis silit, vcniat ad me et bibal ? > ll.tbel enimfons quod de scmeiipso effundal; Label,inqtiam,fonsvilae qui apud lecsi, Domine, vilam, id esi, vivifl-

caniem spiriium qui ex ipso procedat, et in os si-tieulis sive bihere valeniis, id esl in inieriura ani-maecredentis, desiderautis el vivere volentis, largadignatione influat. llinc et apud Zachariam pro- B

plictam scriplum est : < ln die illa eril fons palcnsdomui David, ct haljilanlibus Jerusulcin, in ablulio-nem peccaloris et uienslruaiae (Zach. xm). >Gaude-liius enim nomine fonlis Chrislum Dei Filium in hacralione designari, dum hoc iiiteiidimus, quod nullidubium esse dcbuerit, quod ntinc Ecclesia catholicalirmiter credil, quia Spiriltis sanclus non ininusa Filio quam « a Patre procedit. >Primum in rcmis-sionem peccatorum, de quo videlicet dalo cjiisdemSpirilus saucli el hic propheta dicil manifeste < inablutionem peccatoiis etnienslrualae, >scilicel po-^uli utriusque, peccatoris populi gentilis : menslrtta-lae Synagogae, cujus cx nobilioribus filiis unusIsaias hoc ipsum confitetur ei dicit: <El facli suntiisut iinmundi omnes nos, el quasi panniis lnenstrualae C

omnes jusiiiiae noslrae(/sa. XLVI).>Scd nec illtid

ignotuin esse debet, quando vel cx quo die fons isle

palens factus sit, el peccatorem sive menslruatam

abluerit, quoniam sic diclum est : <In die illa eritfons patcns doiiiui David (Zach. xui). >Nimirumtlies ille nunc est, tiies glorilicalionis Jestt ChrisliDotnini noslri (Joan. xn), ex quo exallatus a lerraul omuia traheret ad se, cum emisissei spiritum,<iiuus mililum lancea laius ejus aperuit, et continuoexivil sanguis el aqtta (Joan., \\\). Tunc fons iste

patens faclus esl, et extuitc patet, quia non ante,setl exlunc Spiriius sanclus in remissionem peccato-rum dalns esl. Eatentis qttippe, ut jam dictum et

socpcdiceuditm sempcrque sciendum cst, in divisio- rnes quidem graiiarum spiritus idem Palribus cl pro-plietis dalus erat, sed Imjus dati, quod esl abluiio,tam peccator eatenus quam uieiisiruata expcrs fue-ral. tlinc est illud dicltim : «Nonduin enim erat Spi-rilits satieltis dalus, quia Jcsus nondum fuerat glo-rificalus (Joan. vn). >

CAPUT VII.

De proprietale fonli*illius qui esl apud le, Domine,et de aequivocalionefontium in Scripluris, vt illichaurial aquas in gaudio de fontibus Salvalori*.

Forte dicit aliquis : Muilorum communis appella-tio mysiica est fons, etenim miilti in Scripiuris fon-les nominati sutil: imilti, inquani, sancli honiines,scilicei proplieloeet aposloli nomiiie funtium sigtti-

^ flcati sunt. Exempli gratia : < Itauriciis aquas in

gainlio tle fonlibus Salvaioiis (ha. xu). > llein inPsalmo : < El apparueruul foutcs aquaruin (Psal.vit). > Ipsc quoque Salvalor intilieii Sainaritanae

lnqiiiltir: <Qui atttem bibcrit ex aqtta quam egodabo ei , non siliet in aelcrnum; sed aqua quamcgo dabo ei, licl in eo fons aquoe salientis in vitamaeternaiH(Joan. IV). > Quoinodo ergo, pro docu-nicnlo processionis Spiritus sancli, duin aslruerevolumus quod non minus a Filio quam a Patre pro-cedat idem Spirittis sanclus, tantopere gaudennisde significalione Fitii, vocabulo fontis, quia sic

sciiplum est: < Quoniam apud le esl fous viiue

(Psal. cxxxv), > et «in illa die eril fons patens do-niui David, el habitanlibus Jerusalem , in ablulio-

B nem peccaloris et menslruata; (Zach. xiu). > Atlbaec

inqttam : Magna distanlia esl fonlis qui est api.dDeum, et cieieroruni fontium, qui oinnes, ut etfioe-renltir fontcs, de plenitiidine ejus accepcruiit-.De-

niquc ctiin et in hoc mulium ab illo differanl, quodoiniies, utjain dictum esl, de pleiiituiiiiie ejus acce-.perunl, el adhuc mulioesinl differentioeillorum, ma-xima baec distaniia est, quam protinus dicam. Doillo fonte miico, qni erat et est apud Deum (Joan.\),ipso profiuido corde Palris, non solae voces aut

verba, sed ipsa proccdil suhstanira Spiiitus sancti.De fontibus aulctn aliis, laniummodo voccsseu ver-ba ejusdem Spiritus sancti non ipsa ejus substaniia

proeedil. Quaenain sunt voces, seu verba Spiritussancti. Niinirum omnes Scripturae veritatis, quas

C uliqiie per os sanclorum hominiim loeulus esl Spi-ritiisiuspirator verilatis (IlPelr. i). Proiude diligen-ler perpcnde verba haec; <Sed aqua quam ego daboei, fiet in co fons aquoesalienlis in viiain acternam

(Joan. iv ). > Hoc ila rccte inlelligiiur. Gratia Spi-riius sancii quam dabo, vcl dare poiero 18 ei (illeenim spirituscx me procedit) non csi, nec erit sicul

spiiilus hujus miindi, sive sapieutia saeculi, quaenonvivificat, sicul aqua pnlei hujtis quam hauris, nonfacil tibi ut non ilcrum silias, sed faciet in eo gratiaeadem inlelligentiam Scripitiroevivificse,qnae vitle-licel inlelligentia sic perseverat, sicnl de fonte aquaprofluere non cessal, ut loquendo sive etiam scri-bendo, quasi quibusdam rivis, praia miilta, id estniullortim irrigel animas, fiaique quod diclum est

vper Psalmislam: « Rivos ejus iuebrians mulliplicagenimina ejus, in stillicitliis ejtis la-lahilnr germi-nans {Psut.LXIV). > Et hoc quidcm facere potestqitisqiic fouiium, scilicet sanctorum hominiim, qtiiaa Dco inspirali snnl, profinidere «loctrinaeriviiliim,profcrre sermoitem bonum, ipstim aiitem Spiriiumsancliim homini perferre non poiesi, qiiantocunqitedono ejiisdem Spiritus abundet, nisi sohts ille el nni-ctis fons viioe,qui apuil le, Domitie, esl.

CAPUT VIII.

De eo quod ait evangetista: <Hoc autem dixit deSpirilu quemacceplurieranl credenles in eum. >

Proinde valde dingenter alteiidcndum est illud

quod ubi dixit fons ille, sicui snpra iiieniGratumi;sl,

5t) RlPERTl ABBATISTUITIENSIS 40

clamans in templo in magno die festivit.tiis : < St

quis silit, veniat ad me et bibat; qui credit in me,sicul dicit Scriptnra, flumina de venlre cjtts flucnt

aquoe vivoe,>proiinus evangelista subjunxil: <Hoc

autem dixit de Spiritu, qttem accepturi eranl creden-

tes in eum {Joan. vu). > Denique polest quidcin

simpliciier et absque offendicnlo in pace fraterna

suscipi sive inlelligi, quod illud toluni de Spirimsancio clamaveril, sed tibi dissonahtia sit, sive con-

tra dissonantes declamandttm esl. Quemadmodumhic dum agimus de processione Spirilus sancli, cau-

te discernendum esl, quia non solum unum sed quo-dammodo Domino dixil. Siquidem in ipso litlcrali

sensu aliud est hibere, et aliud esl fluinina fuudere,sicut aliud est accipere, el atiud dare vel reddcre.

Quia ergo nec sic evangelista scripsit, h;cc atiiem

dixil de Spirilu, sed hoc dixit tle Spiriiu , lihera

patel evposilio, quia quod clainavit Dnminiis:< Si quis silit veniat atl me, el bibat, > sine dnbio

deSpirilti dixil, leslificans qttod Spiriius sanelus de

ipso procedai. Quod auiem subjunxit: < Qiticreditin me , fliiiiiina de venlre ejus flucnt aqnae viv;r, >

iiem de Spiritu dixil, sed Itocsensii quod noti ipseSpiritns, sed vox vel doclrina Spirilus sancli devenire vel ore ltominis inspiraii scse cffunilat,juxtaquod alibi dicit: <Spirilus ubi vult spirai, el vocem

ejus audis (Joan. 111).>Sicnlenim vox per liomiuemsonans Spiritti sanclo inspiraltim, v. gr. prophetamsive aposlolum, et proloquens sivc sapicniia?, sivcscientiaesermoiiem, atit qiiodlibcl de gciicrihus Iin-

guarum, non csl ipsa siibstanlia Spiriius sancti inanima, prottt vull spirantis; sic flumina credcnlisde ventre fluentia, non est ipsa snbslantia aquoequam fons ille dat, vel ad quam invjial, dicendo :• Si qnis sitit, venial ad me el bihat, > aitamen etvnx quam audis, flumina quae per vocem loquenlishominis diflidunttir, recie signanltir iioinine sptritus,POvidelicet loculionis modo quo plcrumque solemusofficiens cxprimere per id quod efficitur, veluli cumfcrrum calens dicimus ignem, et aquam frigoreconcrelam dicimus hiemem.

CAPUT IX.

Qnod de venlre credenlis in Filium Dei solttmmodoaacramenta Scriplurarum, qum per Spirilum san-ctum adminislrata sunt; de itlo autem fonte. id estFilio Dei, ipsa quoque procedil substanlia Spirilussaucti.

lgilur ab illo fonle qui Deus el bomo est, mulluin,ijl jam dictutn esl, caeteriomnes differunt, quiciinqtiefontes dicti sunl, vel dici meruerunt. Quia videliccl,de fonlibus illis lantummodo <fluniina aquaevivae>

Iliixerunl, qtiae non siint ipsa siibslanlia Spiriiussancli, sed adminislrataper Spiritum sanclum sacra-

inenta Sciipliiraruni; ab illo autem et ipsa subsian-sia Spiritus sancli procedit, quia Deus est, elflumina

Scriplurarum voce corporea fluxerunt, quia homo

cst. Ei mulla quidem sunt hujusmodi < fltimina de

venlre >illins.et de ventre credenlis in eum fluentia,sed quatuor sitnt fluminumcunctorum capita, id est

A ftiimina principalia; flumina, inqiiam, id esl sacra-

menta. Sicttl enim unus esl fons sive <fluvius, quiegrediebatur, > inquit Scriptura, <de locovolupiatisad irrigandum paradisum, qni inde dividilur in

quatnor capila (Gen. n), > id est principalia fltimina,sic de mullis vel mulliplicibus sacramcnlis qualuorsnnt pracipna Chrisli sacramenta, quibus inlendit

omnis Scriptura divinitus inspirala, scilicet incar-natio ejus, passio ejus, resurrectio ejus, ascensio

ejus. Haecfliimiua lam de ventre ejus, qnam de ven-tre credenlis in eum fluere non desinunl, el vocem

Splrlius sancli lam perosejus quam per credenliiimin eum apostolorum haec sacramcnla proedicantistoiits mundus audivil, hoc iterum excepto, quod exabnudanti cst aslruere, qtiia sacramenta haecex ipso

B simt comliia pariter et auniinliata; caelcri aulcmauntiniialionis liujus ad nos, iniiiislri et adjutoresfiicrtiul. Ntincde eo quod jam praelibatumest, <spi-riltts ubi vult spirql, > scilicet de ipsa processionevcl prncedenlis persona, quod Deusel Dominus sil,ei ejusdem ciiui Paire et Filio majesiatis sive po-

testaiis, in hoc ipso duui procedil, latius dicendum

est. Nunc qnod noii minus a Filio quam a Palre

proccdal, hactcnus a hobis sermo hnbilus, prose-cultis est.

CAPUT X.

De ipso procedenie Spiritu sanclo, el divina ipsiuspotentia, juxta qttam diclum est : t Spirilus utivult spirat. i

Claitsula haec quam brevissima : <Spiritus ubi

vult spirat (Joan. m), > divinam ejttsdem Spiritussancti naluram, divinam nihilominus potenliam,

magnifice nobis, qtti in eum credimus, enunliat, el

manilesie quaedamdefiniiio est, hunc secernens ab

omni spirilu, quicunque Deus non est, vel sub Deo

spirat. Nullus enira spiritus praeler hiinc Spirilum

qui Deus esl <ubi vutl spiral. > Crealus quilibet

spirittts, bonus sive malus tpirat quo spirare mitti-

lur vel permiitiiur, nec iia spirat ut ipse spiritusnostri subslanliam ingredialur, nisi solus crealor

Spirittis. Quid crgo est, inquit, quod quilibet homo

spiritu maligno plenus dicitur? Sicut enim legimitshominem quempiam sanctnm vel fidelem, verbi

gralia : < Slephanum pleuiim Spiritu sanclu (Acl.n vi), > i(a ei Judam legiuius persuasum a spiriltt

matigno, non qnomodoctinqiie, sed ila ut de illo

dical evangelista, quia < inlravit in illum Salanas

(Joan. 111).>Similiter de bonis spirilibus hoc exem-

pltim est apttd Zachariara prophetain : <Et di.iil. ad

nie angelus qui loquebatur in me : Ego ostendam

tibi quid sint brcc. > 19 liem : « Et respondit Do-

mintis angelo qui loquebatur in me, verba bona,

verba consolatoria.(Zadi. i), >Et postaliqua : <Et

ccce angelus qui loquebalur in me, egrediebatur, cl

alius angelus egrediebatur in occursum ejns (ibiu.

n). >Ad liaec inquam : Nec ista Scripluroeleslimo-

nia compeltunl nos, nec ipsa ratio consentit, tit dica-

mus vel suspicemur, quod creaturis ralionalis spiri-tus ralionali spiiilui subslanlialilcr unquani pniue-

4.1 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRtT. — LIB. II. «

nt aut possit infundi, vel quod ralionalis spirilus /capat sit alterius, nisi solius spiritus Dei. In habi-talionemduntaxat corporis missus aut permissus seseioserit. Et malus quidem spirilus comprehensumhominis spirilum veneno maiilioeinficit, aut fttriosis

agttal llagellis; bontis autem angelus custos apposi-lus huinano spiritui, dcmulcet eum verbis bonis,verbis consolaioriis; in ipsam aulem subslanliamneulcr sese iufundit. Neque enim ita subtilior spiri-lus angelicushumano spiritu esl, ut alter alterius

capax, vel aller alleri capabilis sit. Solus creator

Spirilus, solus, inquam, et unus Deus, Paler et Fi-lius et Spirilus sanctus, humano spiritui capabiliscst, quia longe subtilior est. < Si quis diligit mc,ail Filius, et Paler meus diliget ctini, et ad eumveniemus et mansionem apud eum faciemus (Joan. I

xiv). > De islo autem Paraclelo Spirilu sancio idetndixit: < Vos autem cognoscctis eum, quia apud vos

manebil, et in vobis eril (ibid.). >

CAPUT XI.De illo modo spiramenli ejus, quo spirans ubivnlt

ipsam animmsubslanliampenelrat, et abyssumejusperambulat,el quodhujusdignationis experimenlumseniire in hac vila valdepaucorum esl.

lgitur bic Spirilus Deus esl, ei hoc prsesensqtto-que senlentia confirmal, dicenlis : < Spiritus ubivull spirat. >Cum vult, dcforis per angelum spiral,id est praeceptum vel consilium dat. Et cum vultintns per semelipsuin spiral, id est, animaesubslan-liam sensibiliter perambulat. At vero islud quodposlreiniini dixi, valde paucorum est, dum in cor- i

pore vivenles peregrinamur a Domiuo. Itlud quod

piiiiiuiii dixi, quia dum vult, spirat deforis, adeouiuliorum est, ui etiam malis inlerdum accidere po-ttierit. Exempli gralia : <Misit Saul liclores utra-

perenl David. Qut cum vidissent cuncum prophela-runi valicinantium, el Samuelem slanlem supereos,facius est etiam in illis Spirilus Domini, et pro-

piielare cccperunteliam ipsi (/ Reg. xix). > Prophe-taverunt et alii nunlii, prophetaverunt et terlii.

Abiit el ipse, et faetus est etiam super eum SpirilusDominiet prophetavit. Effeclus enim quidam est,valens aperire inlei iore.soculos, Miam ejus qui nonnteretur ingressum ad se ejusdem Spiritus Domini,ui videal quod ante ignoravit, et intelligat volunla-leni Domini; nimirum ad judicium sibi. Quemad- Jniodum et illc Balaam, qui de semetipso ait:<Dixit Baalam filius Beor : Dixit honio cujus obtu-ralus est oculus; dixit attditor sermonum Dei, quivisionem Omnipotenlis inluitus est, qui cadil, et sic

aperiuntur oculi ejus (Num. xxiv). > De quo vide-JicetBalaam in praesenii ratione perpendendura est,quia ciim semel el iterum diclum vel scriptum sit,

qnia occurrens ei Dominus, posuit verbum in ore

ejus (ibid.), nusquam dicium est, posuit in corde ejus,sicut diciltir digno el fideli viro, Prope est verbumin corde tuo el in ore luo (Deut. xxx). Non enim in

corde per dileclionem sapiebat ea quae Dei sunt,

quamvis ore per scientiam proferat ea quae Dei

sunt (/ Cor. n). Islum modum soiramenti, de quo

Vdiccre cceperam, quo «Spiritus sanclus mttlliplex,ut ait Sapienlia, sublilis, mobilis, discretus, in-

coinquinatus, certus, suavis, stabilis, securus, om-nibus mobilibus mobilior (Sap. vn), > ipsam animaesuhsiantiam penetrat et abyssnm ejus peramhulat,valde paucorum esl experiri, quandiu in hac vitasunt a Domino peregrini; et cum vix quispiameorum expertus fuerit, non valet verbis exprimeresi velit, quoniam ineffabile esl quod senlit. liicnimirum non opus habet ut eum doceal quis,qtiotl Spiritus sanctus Deus sii. Ipsa eniui inftisionis

ejus unclio docet eum, qnemadmodtim Joannes

apostolus in epistola sua dicil : <Et vos unciionciuhabctis a sancto, et non necesse habetis ut aliquisidocealvos, sed sicut unclio ejus docet vos de omni-

3 bus (/ Joan. n). >Utique in semetipso expertus hocdicit: El aliquos inler illos esse noveral, qui non-nihil haberenl, de isla unctionu roirabili, ttnctione

incffabili, per qtiam intelligiltir beala anima, quodDeo placita sit, sicut et poslmodum dicil: <In hoc

iiiielligimus quoniam in eo manemus, et ipsein nobis, quoniam de Spirilu suo dedii nobis (/Joan. 111).>

CAPUT XII.

Quod si Paracletus iste spirare velit, ubi non quw-rilur velrecipilur consolatioprmsentissteculi, el deeo quod ait Dominus: <Rogabo Patrem, et aliumParaclelum dabit vobis.>

Ubi, quaeso,spirilushujuscemodiaspiralionemspi*

^ rare vuli? Nam quod spirel ubi vull lanquarn DeusJ et omnipotens Dominus, credimus et scinms; sed

lioc non frustra diligens ariinius quoerti, ubi ille

spirare velil, vel spirare consueverit. Ad huec in-

quam : lllic spirare vult el itlic spirai aspiraiioncilla mirabili, quam dixi, ubi non esi consoJalio

procseniissaeculi, ubi esl qui dicat, <Reuuit conso-lari anima mea (Psal. LXXVI).> Item : <Hcu mihi

quia incolalus meus prolongatus esi, habitavi cum

habilanlibus Cedar, mullum incola ftiil anima(Psa/.

cxix).> Sed bic gemilus, cui nisi Deovet spirilui ejusest manifestus? Mcircoet allius dicil; <Secrclum

meum mihi, secretum meum milii, vasmihil t (Isa.

xxiv.) Quaro ob causam?Confractione eonfringeiur

terra, contritione conteretur lerra, commotione

0 commovebilur lerra, agitaiione sgitabitur terra,et subaudias, idcirco renuit consolari aflima mea,

qtiia consolatio siabitis non esl in lerra con-

fringenda , et conlerenda , commovenda, agi-tanda. Quod jam in partibus aliquoties facttira

esl, iiniversaliter auiem uliimo judicio fiet irrecu-

perabiliier. Ubi pro hujusniodi causa luctus est vcj

gemitus, ubi spiritus iste Paractetus, id est conso-

lalor, spirare vult ? Omnes hujus saeculi aliam ha»

bent consolalionem suam, el <Vaj vobis divilibus,

ait Dominus, quia habelis consolationera veslram

(Luc. w). > Ad discipulos autem suos dicit: <Et

ego rogabo Patrem, et alium Paracteium dabit vo-

bis, ui maneat vobiscum in aelernum (Joan. xiv). >

Alium Paracletum^dixil, videlicet idcirco, quia dua

PATROL.CLXIX *

i5 RUPERTI ABBATISTUITIENSIS 11

KtmtParacleti, niullum dissimiles, imo et opposi.li, f

liinc Spirims Dei, illinc spiriius bujus mundi. Unde*>lcum dixisset: «El alium Paraclelum dabit vobis,

unbjunxii , «quem mundus non polesl accipere,

quia non vitlet eum,nec scit eum(Joan*xiv), >videli-cct stta paraclcsi consolatum et incrassatum babenscor suum. Et quidem bonus et acceptus esl sensus,quo diclum est anle nos, Spirilum sanclum idcircoalittm Paracleturn a Filio esse nuncupalura, quiaFilius ipse Paraclelus cst, alius in persona, nonalius in naltira ; sed nihilominus hic sensus quemnunc dieimusplacel, imo et expedilior esl. Deniquein beata Trinilate est quidcm, cl necessario confi-

tetur ad saltilem, quia esl pcrsonarum pluralilas,sed 20 non esl im ulla paracleseos, id est consola-tionis dualilas. Hic profeclo in hac opposiiione, ubi I

Deo mundus opponilur, diccndo : <Et alium Para-clelum dabil vobis Paler, spirituin veritalis, qucmmutidus non polest accipcrc, quia non vidil ctim, >manifesia est dualiias paraclescos, quia sicul duosunl spiritus, alitis mundi, alitis Dei. Undc Aposto-lus loquilur: «Non spiritum hiijtis mitndi nccepi-nius, scd Spiriltim qui ex Dcoesl(/ Cor. n); > s:cel duos paracletos, niliil commune habenies reciedici ratio consenlit, alium spiriluiii hiijusmodi, qniconsolalur filiossaeculiin dcliciis transiloriis, alitnn

Spirilura Dei, in quo soto consolationcm iiabcntfilii Dei , filii Sponsi, qui abialus est ab eis(Matth. ix).

CAPUT XIII.item deeadem dignalione tpiranlh ubi vult, jvxla^-

illud in proverbiis : « Noli regtbus, o Laniuel, noliregibus dare vinum; dale siceram moeremibus,eltinum his qui amaro sunt aniino. >

Igilur quod dictum est: <Spiritus ubi vult spirat,>sic venerabiliterjnielligilur, quod non casu, scdcitmratione judicti alias spirare velit, et alias spirare no-

lil, quam videlicet judicii ralionem Sapientia nobis

ihsiiinal in parabolis Salonidnisverbishujusceinodi'« Noli regibns, o Lamuel, noli regibus dare vinum,

quianullum seCretumest ubi regnaiebrielas.neforiebibant et obliviscantur jitdiciorum, el mulenl cau-

sam filiorum pauperis. Date siceram inoerenlibus,et vintim his qui amaro Sunt animo. Bibant et

obliviscanlur egestatis suae, el doloris non recor-

dentur amplius (Prov. xxxi). >Lamuel quippe, quod jinterprclatnr in que Deus, ipse esl Chrislus in quorevdra Detis,qtiemadmodumAposlolusdicit:« Deus

erai in Chrislo, munduin recoucilians sibi (// Cor.

y). Ncc vero ita Dous in illo, sicul in nobis, sedmulto differenliiis, ita videlicel ut Verbum Deus,et assumptus homo uitiis Chrislus, tina persona sit.Yintim quod dat iste Lamuel, sine dttbio hic Spiri-tus sanclus est, qtti cum datus essei apostobs ab

ipso dicenie : <Ego miltam proniissum Patris uieiin vos (Luc. xxiv); > et illi loquerenlur linguis,

slupentes,qui audiebant, nescienlcs quidcm ipsiquiddicerenl , sed lamen verum dixerunl, quia imislo

pleni sunt isii (Act. n). Reges qttibus vitiuui liocdare nolil Lamuel, divitcS sitni bujus sxculi, cl iu

^ ipsis diviliis superbi, quibus, ut supra jam dicltttnesl, <Vaevobis, > ait ipse Lamuel, <quia habetisconsolalionemveslram (Luc. vi); >et quasi quaerc-ret idem Lamiiel, qttam ob causam lalibus vinuin

lioc, lalibus uolil miiterc islum Paraclelum, <quianullum, ail, secretumest ubi rcgnat ebrielas,>ebric-tatem noniinans illorum sttperbiam, ipsam consola-tionis ipsorum abundanliam seu confiuenliani. Ibi

profeclo nullum est secrelum ejusmodi, quale vinmnislud expciit, quale Paraclctus iste requiril. Qualeenim secreinm exoptat? Nimirum ut lioino jngumporlans ab adolcscentia sua, soiilarius sedeal ei

lugeal (Thren. 111),pracsentem anie ocnlos sttoshabens causam cur lugere debcal, videlicet quiamorlalis in pcecalis, aut in peiiculis pcccaiortim

B vivii, rationcm reddilurus antc tribunal iremcndi

jutlicis, ubi quanlacunquc habita fueril consolatio

praesenlis saeculi, nihil proderit (// Cor. v). Quam-obrem, sictil vere vanilalem illam contemnit, dicenscum Psalmista : < Renuit consolari anima mea

(Psal. LSXVI),>quia ergo non est ibi lale secretum,<Noli, ail, o Lainuel, regibtts, > id est supcrbis< dare vinum. > Plerumque accidit, ut lalitim

qnispiani gusiata, ut sibi visum est, aliqtia vinihujus porliuncula, scilicel acceplo sapienlioc sivescicnlioe sermone, sive proplietia, sive generibuslinguarum, sive aliqtio caeterorumcharismatum quaedistribuit idem Spiritus, <idem Dominus, idemDeus, dividcns singulis proul vull (/ Cor. xn), >ulcreitir eo in superbia facerelque haeresesel schi-

C smata. Hocest quod dicil de regibus illis : <Ne fortebibant e( obliviscantur jodiciorum, et muleni catt-sam filiorum pauperis (Prov. xxxi). >Obliviscuntur

namqticjndiciorum haeretici,dttm male judicant velsenliunt de Scripturis sanctis, el hoc csl rnuiarecausam filiorum pauperis, scilicet Christi, qtti cttindives esset, ait Aposlolus, pro nobis pauper faclugesl (// Cor. viu). Quihus ergo vel qualibus debeturvi1111ni consolaiionis bujus? <Date, inquit, siceram

mcerenlibiis, et vinura his qtti amaro sunt animo. >Mcerentesilli sunt, amaro animo illi sunt.quibus est

praeseniis vitae Uedium, ct futuroc dcsideriiim, etidcirco laudant magis niortuos quam vivenlcs,sicut dicit Ecelesiasles : < Qtii cognosctinl laciy-

. niosnm cxsilium sunni (Eccle. iv), >juxta illud:<Super flumina Babylonisillic sedimusci fleviutus,duin recordaremur Sion (Psal. cxxxvi). > Isli<bibanl, > isti Spirilum Paraclelum accipiaul, <etobliviscantur bujtisce egcslatis suae,et doloris lin-

jusinodi noii recordenltir amplius; > cerii facti cxisto pignorc (Ephes. i) quod pedes saiiciortiui jamsiinl stantes in ulriis luis Jerusalem, ubi nttlla cst

egestas, ei dolor non eril ullra (Apoc.xn).

CAPUT XIV.

Qtiod mmror sanclorum, et amaritudo animi eorumdescendutex magimvirlule fidei, el idcirco cvnso-lalione Spirilus suncii digni sunt.0 igilur dttlcis moeror cl o amabilis amariiiido

aiiimi, lam niagnam habens rciuuneralionem g&uJii

48 DE CLORIFIC. TRLMT. ET PROCESS. S. SPHUT. — LIB. II. 46

sancti, tam jucundam visilalionem lanti Domini, .

tam suavem consolalionem lanli Paracleti: untle lc

habet spirilus hominis, unde illi promisisli? Niuti-

rum ex virtuie fidei, et verum illi lestimonium per-

hibes, quod fides ejus magna sii. JNisienim fidem

baberet in penetralibus suis, uon incederet moe-

rens, non esset amaro animo, non se cognosceretegenum et pauperem, non diceret, verbi gratia,

quod dixit Rex praepotens el splendidus in gloria

regni sui : <Ecce sictit oculi servorum in matiibits

dominorum suorum, sicut oculi ancilke in manibtisdoniinae stiae, ila oculi noslri ad Dominum Dcumnoslrum donec miserealur nostri (Psal. cxxn). >

Nesciret diccre, quia niullum repleti sumiis dcspe-clione, nescirel qtialem vel quantum in Adani bo-iiorem perdidil, quantiim in illo opprobrium, quan- '

lam despeclionem haerediiavil. Hoc elcnim scire

lidei esl: Fides aulem. ipsa hominis vita est (Habac.n). Unde ct Dominus in Prophela dicit, et Aposlo-lus ineniinit : < Juslns uuteiii ex ftde sua vivit

(Rom. i), > sive : <Juslusaulem meus cx fide vivit

(Hebr. x). t Pulchrum ergo et pitun est videre liiincinlroilum Paracleti, ubi slanti illi ad osliuui ct

pulsanii, fides januam aperit, et ille ingressus, de-inillil se dignanlissima inclinatione in amplexumfidei, et ccenat cum illa, et ipsa eum eo. Nunqiiidsoli Filio Dei dicere competil: «Ecce sto ad osliumet pulso; si quis audieril vocem meam et aperueriljanuam, iniroibo ad illum et ccenabo cum illo, et

ipse mecum (Apoc. in), > et jnon ctiam SpiriiuiParacleto? Imo et huic, nam ipse Filitts Dei, siveVerbum Dei , nunquam nisi pcr Spiriium san-

cttim, huc ad manendum introire consuevit.

lpse Spiriius sanclus dux cst ilineris, sive introilio-

nis, et miro atqtie ineffabili modo, cum ipse sitdonum Palris el Filii, cum eo inodo, de quo nunc

ftgimus,scilicet sensibili gralia, qttaeniagna praero-galiva est, introierit, el Palrem dat et Filium, idest cognitionemeflicitPatris et Filii.

21 CAPUT XV.

Dedislantia fidetquod el magna fides, et modicafides,eiminima fides, cerlas ob causas nominenlurin verbisDomini.

El nos quidem fere omnes fidemhabemus, elenim<sine fide, ait Aposlolus, impossibile esl placereDeo(Hebr. xi), > sed magnam fidemnon omnes ha-

bemus, unde el ejusmodi graiiam noii omiics acce-

pimus. Deniqitecsi el magna fides, est et modica

fides, esl el tninima fides; si non ita esset, non di-cerel alibi Dominus : < Magna esl fides lua (Matlh.xv). >El alibi: < Quid timidi estis, modicaefidei? >

(Mallh. VIII).El alibi : <Quanto magis vos, mini-ma?(idei! > (Luc. xn.) De tribus istis differenliis,breviter aliquid pro elucidatione dicendum est : Mi-nitna fides est, ubi homines Christiani quidem, etChristumconfitentes, sed in saeculari conversatione

vivenies, ita de craslino cogiianl, et sollicili sunt,dicentes : < Quid manducabimus, aul quid bibemus,aui quo operiemur (Malih. vi), >ut propter hanc

\ sollicitudinem acriorem vilam aggredi sublerfu-

giant, et pene desperenl de cura Dei, si in aliquohorum vel ad tempus deficiant. ldeo Dominusdicit:< Si autem fenum quod hodic est, et cras in cliba-num miltiltir, Deus sic veslil, quanio magts vosmininite fidei? >{Ibid.) Modicavero fides est, ubi

propler melum mortis, siib ariiculo persecutionis,vocem quis abscondit Chrislianaeconfessionis: quodfecit Pelrus ttliiChristum negavit (Marc.xiv), el cae-

teri aposloli, qui relicto eo omncs fugerunt. Wco

et Pctro dixit, cuni ccepissel mergi, quia videns

venlum validum limuil: <Modicaefidei.quaredubi-tasti?» (Matth. xiv.) Similiterct in alia lempestale,lam Petro quam caelcris disciputis : < Quid limidi

eslis, modicaefidei? >(Matih. vm.) Utraque namqueB tempestas, futuram lurbationem Judaeorumsiguili-

cabal. Prima, ubi scriplum est : < Ipse vero dor-

miebat, cum navicula operirelur Jluclibus (ibid.). t

Ejus rei signum erat quod dormiente Dominodormi-

tione morlis, discipulorumfideshabebat periclitari.

Secunda, ubi < venit ad eos ambulans super mare

(Maith. xiv), >et apprebendit manum Pelri da-

manlis, quia dubilans cceperat mergi, signum fuit

resurrectionis, in eo ipso quod supra mareambula-

vil, amhulaiurussuper fluctus mortis, sicul scriptumest : <Qui ascendil superoccasum.Dominus nomeii

illi (Psal. LXVII),>et consolaturus eumdem Pelrura,ul non amitteret gradum apostolicum, qui lunc

utiijue clamavit, eo quod ccepisset mergi, quandn

egressus foras, amare flevit, et Dominus lacr.yman< tcm respexil. Porro magna fides est, ubi lam apo

stoli quam cseteri sancti, non solum mori non ti-

muerunt, verum eliam mori propter vitam aeternani

proeoptaverunt (Luc, xxn), secundum exemplumillorum Irium puerorum, qui, cnm dixissent regi.Nabuchodonosor ; <Ecce enim Deus quem colimus,

polesl eripere de cainino ignis ardentis, et de ina-

nibus tuis, rex, liberare, > addiderunt adhuc;< Quod si noliterit, nottitn sit tibi, rex, quia deos

luos non colimus,el siatuam aureamquam erexistinon adoramus (Dan. m). >

CAPUT XVI.Item de mugnmfidei mmrore sive amariiudine, et de

eoquod: <SalomwiloquilurCor quod novitumari-ludinem animmsum in gaudio ejus non miscebilur

% exlraneus. i

Nimirum ad hanc fidemperlinet iJJedolormceren-

liuni, vel eoruni qui amaro animo sunl, propierea

quia diu peregrinaniur a Domino dum in corpore

vivunl(/ Cor. n), et nultam ab hoc saeculoconsola-tioueni recipere Volunt.Gemunt, gcmunt, nec salicm

idcirco gcmunt qttia morituri sunl, sed idcirco quiavivunt; ei idcireo vitain ipsamdeflent quia viveinlo

peccare timent. lbi est locus, ibi causa poslulat, ut

eo, quo jam diclum est, modo spiret, « Spiriius,

qui ubi vull, spirat. >Quo fructu? cujus rei.effectu?

Nimirum,ut donum aliqtiod suimel infusionetribual,el iribuendo quasi manu piaeconsolationis faciem

plorantis animoedemulceat, et lacrymam ejus abs-

lergat el quasdara percipiat gaudii priinitias, < ut

47 RUPERTl ABBATISTUITIENSIS «

.iniligel ci a diebus malis (Psal. xcm), et palienter

vivat, donec veniat tempus suaevocationis,et sedens

homo solitarius cum Deo loquatur quoiies vttlt et

Sn dono quod accepit exerccatur. Hinc esl illtfd :

< Cor quod novii araariludinem animaesuae,in gau-dio ejus non miscebilur exlraneus (Prov. xiv). >

Quaenaraesl amariludo animae,nisi peregrinalioisla,

pro qua vel cujus inluilu dicil, ut jam supra merao-

ralum esl, Psalmisla : « Itett mihi! quia incolalusmeus prolongatus est, mullum incola fuil aniina

inea, reuuit consolari anima mca (Psal. cxtx). >At vero islam amariludinem non omne cor novit.Multa corda sic oblusa sunt, ul non senliant, imo

atnaritudinem, dulcedinem pulant; non peregrina-tionem, sed patriam existimant viloehujus moram

aliqttanlulam. Et quidem amara illis est mors cor-

poris, itno et ipsa memoria tnortis, quomodoSapiensdicil: « 0 mors, quam amaraest memoria lua ho-

niini pacem habenli in subsianliis suis; viro quieloei cujns viae directse sunt in omnjbus, et adhuc

vaienii aceipere cibum ! > (Eccti. XLIX.)Sed causam

mortis, quae vere amaritudo est, non consideiant

quod per peccaturamors introierit in bunc mundum,non recogitant. Nonparva ergo sejunclione lugentessejungit non iugentibus, dicendo, < cor quod novitainaritudinem animoesuae.ingaudioejus non misce-bitur extraneus, > el hoc idem esl quod Salvalor

ait: <Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur

(Maith. v). >Quod enim est gaudium cordis illius,nisi consolalio Paracleli hujus sancti Spiritus, visi-lauiis eor illttd propter scientiam amariludinis ip-

'

sius? Et bene de islo gaudio dicit, quia in eo « nonmiscebitur extraneus. > Jpse esl enim spiriius veri-

lalia, et docens omnem veritaiem, sicut et Psat-mista dicit:« Spirilus tuus bonus deducet me intorram reciam (Ptal. CXLII),>cusiodit animam, ne

snbrepat spirilus decepiionis vere extraneus, quiaverilati conirarius. Hic jam fruclus estmagnte fidei

quaejanuam sicut supra dictum esl Paracletu huic,ui iniroirel, aperuit moerendo in amaritudine, ctuolcndo sive renuendo lemporaliter consotari.

CAPUT XVII.

De eo quod, Dominus prmmisso, « Spiritus ubi vultspirat, i subjungit, <et vocemejus audis, sed nescisunde veniat, aul quo vadat; i el quod veniensidemspirilus signumaliquid ostendat, compelensgralim ]quamimportat.Qtiid landem cum lali vel tanta dignatione spira-

verit spiritus ubi vuit ?.<Et vocem, inquit, ejusau-dis.sed nescisunde veniat aut quovadal (Joan. m).>Verus sermo quem dixil, <et vocem cjtis audis. >Nonenim lacerepolest qui graliamaccepil ejusmodi,etianisi interdtim propler catisam vel discrimcn

aliquod tacere velit. Exempligraiia : « Factus sum,ail Jeremias, in derisnm lota die, omnessubsaunantinc, quia olim jam ioquer, vociferans iniquiiaiem,el Vaslitatem ctaraito. El faclus est mihi sermo Do-iuini in opprobriuin, et in derisum tola die, et dixi:

Nonrecofdaborejus, nequeloquarin nomine illius.>Cuui hcc dixisset, et hoc dicio 22 tacere propo-

A suissei, quidcontinuo sequittir? < et factusesl, in-

quit, in cordc mco quasi iguis exsesluans, chususqusin ossibus meis, et defeci, ferre non susline..; (Je-rem. xx). >Juxta hunc sensum se habet et illud

quotl Psaliuista prsemisso, « Posui ori meo cusio-

diam, cum consisleret peccalor adversum rae, ob-

niiilui, et humiliatus-sum, et silui a bonis; > conti-

nuo subjunxit : « Et dolor meus renovalus cst,concaluil cor meum intra me et in meditatione

mea exardescet ignis (Psal. XXXVIII).> Vere

ergo vocem ejus audis, quia tacere non polest, si-lere non audet. lbi enim est prseceplor, qui tubam

vocis largiius est, el dicit ei : < Clama, ne cesses

(Isa. LVIII),>et his similia. Sed tu forte hoc ignoras,

quod lalem intus monilorem habeat, et idcirco io -

R queiiiem derides, clamanlcm subsannas. Sequiiur

crgo : <Scd nescis unde veniat aui quo vadal(/oa>i.

m). > Revera nescis unde veniat, nam forle in aliocubiculo eras et dormiebas, quando ille Dominus,ille Paracletus, illum cujus vocem audis vigilantemvidens sicut Psalmisla dicil : <Anlicipaveriinl vigi-lias oculi mei (Psal. LXXVI),> magna dignationedeclinavil in eum, aut sicut flnmen iaclis, aul sicut

torrens ignis, juxta illud prophelicum : <Quia haeo

dirit Dominus : Ecce ego dectino in eos ui flunien

pacis, et ut torrens inundans glorisc gentium (/»>,LXVI).> Solet enim ipse procedens, quocunqtie pro-cedit, suaeproccssioni conipeleniera facere appara-lum el secundum graiiam quam importat de mullis

divisionibus gratiarum, congruum advenlus vel proe-C sentioesttaeseusibus animae,aul corporisetiam oculis

exhibere signura.CAPUT XVIII.

Narraiio quorumdam iignorum, cum quibus visila-tionem siii Spirilus sanctus diebus nostris qttibus-dam dignanter infudil.De signis majoribus nunc interim laceam , vidcti-

cel de signovel significatione qua super Dominumin specie columbae (Matih. m), et super apostolosejus apparuil inigne (Act. n), ul erat el illiusjudicisiram npbis miiigaturus et islorum corda eaieniisinlirma per zelnm bonum accensurus. De minoribus

qtios noslro tempore vidimus non pigeat, vel uos

sct-ibere, aut aliquem altendere, si fuerit benevolus,

qtticunque haec legere dignabiiur. Puelke cuidain

0 nomine Waldrada?, cttmesset fn apparalu nuplia-rum, quae tamen animo ejtts non sedebant ipsanocle, vigilanti enim aliis dermientibus sic afilavitiste Paracletus, ut praemagniuidine caloris evigila-rent qui dormiebant, el inclamarenl putantes qttudarderet ipsa domus. Jacebai juxia raairem viduam,sancloe viduitalis proposilum habeniem, cura perfenestram domus stiperiorein ecce advenit et intravit

ignis magnus ei descendens ad eam, quaesola haec

videbat, inos et in secreta ventris illius iliapsus esl.

Prima ipsius mater prae magiiiludine ardoris, quoforiiler langebatur, somno excussa esl ei iuclamans

altius: surgile, inquit, surgile, ardenius, ardemus.

At itle ignis erat non comburens, sed illuminaiis,non corpus consumcns, sed animce lucens. Cuiti

49 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. II. 50

crgo tiirbarenliir ei ardorem quidera seniireiii, se.l

iguem non videreul, tandem pcrsensil maler quodardor illede filia veniens sese diffunderet, quse jamdivino aniore inflammata, vuluerato corde flebat

abundanter, iia ul ex illa hora per mullum tempus

lacrymis fluere non cessaret. Quam vocem cjus ex-

litnc audivit aliqtiis? Conligerat enim illi secundttm

hoc ipsum capilulum, quod tractamus nunc, qttoddixii Dominus: < Spiriltis ubi vull, spiral, el vo-

cemejus audis, sed nescis unde venialaut quovadat

(Joan. III). >Quain ergo vocem ejus exlunc audi-

vil aliquis nisi volum ct proposilum, el lenorem

sancla: virginilatis? Denique usque ad senccluiem

in proposilo permansit et in reclusione vitam soli-

lariam dux.it, tandemque cursu consummato ante

bos annos ferme quatuor pro terrenis, de qiiarumiucdiovocata fuerat, nupliis ad coelesies, ul credi-

inus, nuplias transmigravit. Alius quidara cum penciuconsolabililer lugeret incolatum suum prolongari

(Psal. cxix),el cum Ecclcsiaslico laudaret morluos

inagis quam vivenies (Eccli. iv), et sicul de Anna

legitur (/ Reg. i) nusquam vultus adolescentis in

diversa niitlareniur, quadam nocte ctim se soporidedisset, dolore plenus el totus in hiclti, ccce vidit

quodammodoccelumdesuper modice aperiri, alqueinde quasi talcutum lucidum subslantiae ineffabilis,substanlise vivenlis, velociter atque dicto citius

demitli, quod illapsumpectori ejus, magnitudine vel

pondere suo protinus illum sorauo cxcussit, auro

gravius, melle dulcius. Quod ubi illapsum cst, pri-nitini quidem atiquanlula morula qttievil, seque abonini u.olu conlinuit, illo quoquequiescenle (ulforle

resupinus jacebai), ei exspeclanle evenlum rei, mox

auletn moveri coepit et circuire uterum interioris

homiiiis, ulerum animae, quem, ul faletur, ipscnesciehat ealenus, quod lantae esset capacilatis.Circuibat itaque modo ntirabili res viva et vera

vila, semperque circuitus sequens erat praecedente

major; mulloqueamplior, donec tandem uliima infu-

s.ovelutiquoddammagnumflumen inundans,hoc da-

bat intelligi vel senliri, quod loltim aniraaevel cordis

cxceptoriura plenum esset, et plus capere non posset.

Quofacio,ilerum quievit paulisper, ut neque influeret

quodjam fecerat, nequeefffuerelquod postmodumfe-

cit, et interim volebat homointerior quasi facieracla-

riusvidereilliussubstautiaevivenlis.sedquodammodooccultabal se ut nonviderelur facies ejus, cum valdc

iiiaguo pondere portaretur et in magna dulcedine

seniiretur. Poslmodum coepii reflecli, aliamque in

partem circuilus agens in modum fltiminis, per lae-

vum latus effluxitvidentibus oculis interioris homi-

nis, quod cum ultimis fluclibus cfllueret, paululmn

subsistit, et ecce videbam, ait, quia substaniia illa

pulcherrima quasi aurum liquidura eral.

CAPUT XIX.

Ilemde eoquod ait: tEl vocemejus audis; i quodvoxhominis inspirati gemituosa sit; quid sil nesciretinde veniat, quid sil nescire quo vadal.

Igilurquia nemo scit, nisi qui accipit, quamlibei

Kgratiarum cjusmodi, recie et vcraciter dicit lpsa Ve-

ritas, « etvocem ejusautlis, sed nescis unde veniat,aut quo vadat. >Audis vocem gementis, audis vo-

cem verba Dei loquentis, sed nescis vel quali de

camino gemiluosa vox formala sii, vel quali de flu-

mine vox exsullationis el confessicnis imbuta et lae-

lificala sil. Hoc est nescire unde veniai; et quiilesl nescire quo vadal? Nimiruin nescire quid desi-

dcret, cur exsultans gemat, gemens exsullet. Ipse

scilquo tendat, et secundum scienliam verum to-

qtiiiur : <Quemadmodumdesidcrat cerVusadfonles

aqtiarum, ila desiderai anima mca ad le, Deus (Psal.

XLI),>etcselera his similia. Tu forle, duin ille se-

creium se esse pulat, vel secrelum habere quodaniai, ul absque arbitris forliter pro velle suo ge-

"mat, et vocem sui gemilus ipse audiat, quam utique

ipsum audire, sicut panem comedere detectat, ita

ut veraciter possil dicere : <Fuerunt mihi lacrymaemeaepanes die acnocle (ibid), i tu, inqttam, forle

casu, illo ignoranle prope 23 accumbebas, et eo

ejulante in sublime et gemilibus frena laxanle, au-

disli el miralus es, audisli et compassus es, quippc

qtii ejusmodi vulnus necdum expcrlus eras, et id-

circo nesciebas lantorum gemituum, quse velqualiscausa erat, et revera mirari poleras. Quis eniin

tam fortiter gemere potest pro aliqua saeculiamari-

tudine, quam gemil ille qui ejusmodi est prse di*

leclionis Deidulcedinc? Ibi plane est quod Aposlolus

loquilur : < Nam quid oremus sicut oporlet, nesci-

f mus ; sed ipseSpiritus poslulat pro nobis gemilibusinenarrabilibus (Rom. vni). >El vere ntiruni atqueineffabileest, quod cum iste Spirilus illis, qui di-

cunl: « Super flumina Babylouis illic sedimus et

flevimus,dum recordaremur Sion (Psal. cxxxvi), >

pro consolalionedelur, unde ct diclus vel nominalus

esl Paracletus, hic idem adveniens, cum se infude-

rit lolumque animse liabitaculum in possessiohcmsuam redegerit, adauget gemitus, multiplicat lacry-

nias, crebriora distendit suspiria, facie iamen

permanente Iselissima,ila ut tu oppido mireris hi-

larilalem vultus in publico, cujus quasi per insidias

delitescens audieras gemitus in occullo. Sicut ergonescis unde veuiat, iia et illud nescis quo vadal, nec

satis unquam scire poteris, nisi ct tibi similiter

D conlingal, nisi simile vulnus ab islo spiritu pie-lalis excipias.

CAPUT XX.

In isto qui inspiralus gemit, probatumesse illuilquodVerita*promiltensdixit: <Amen,amendico vobis,si qu.d petieriiis Palrem in nominemeo, dabit vo-bis,>el ile eoquod Aposloluster Dominumrogavit.

In isto sane probatum esl illud quod Veriias pro-miitcus dixit: <Amen, amen dico vobis, si quid

petierilis Palrem in nomine meo, dabit vobis (Joan*

xvi).> Quam enim ob causara, vel quo jurc istuti

conlingit, ut quod peiit accipial, nisi quia quod pos-ttilal non nisi secundiim Detim posmlal? Hinc Apo-stolus cum dixisset, quod supra memoratum est,<ipsc Spiiitus postulatpro nobis gemilibus iticnai-

51 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 52

rabilibus > conlinuo subjtinxit: < Qui aulem scru-

latur corda, scit quid desideret Spiritus, qniasecundum Deum postulat pro sanctis (Rom. vm). >

Oionergo quivis feslinare debet, cum audit, t si quid

petieriiis Palrem in nomine meo, dabit vobis, > ut

ftat sibi quod petit, qtiia non omnibus istud con-

gruii, scd illisdtintaxalqiii Paractelum islud accepe-rntit seciindum Deum postulanicm pro sanctis, quodrevera esl, postulare in nomine Salvatoris, quemitinc in eodein sermone promiitebat apostolis suis.

Sed dicil aliquis : Ipse Aposiolus qui illa scripsit

quaeprsemissasunt, <elSpiritus postulal pro nobis,>

et caelcra, qtiique prsccipuam habebal ejusdem Spi-ritus gratiam, sicut ibidem loquiiur : < Sed el ipsinos ipsi primitias spiritus habenles, ipsi intra nos

gemimus (tfcW.); > ipse, inquam, pclivit, et non

daltim est illi. Ait eiiim : <Datus esl mihi siimulus

earnis meae, angelus Satanoe(// Cor. xn),propler

quod ler Dominumrogavi ul discederet a me, et dixii

inibi: <Suflicit tibi gratta mea (ibid.). i Namvirius in

infirmitate perficitur.» Nonne secundum Deum pos-lulavit? aul nunquid non erat ipse unus de sanclis,

pro quibus istttm gemiiuosum spiritiim poslularedixil? Altainei) non fuit dalum illi. Ad baecinquam:Unde hoc habemus quod non daluin fueril illi?

Nunquid hoc ipse dicit? Scimits quidem nostros

majores et nobis multo meliores hocdixisse, ;hoc

scripsisse qund non fuerit exaudilus, ei circa hoc

laborassc ut ostenderent illi non-fuisse itlile ut

exatidireiur. Verum et si atictoiiiate illorum,qui

uiagni bahenlur, nos quisquam premere velit, nihi-

loniimis dicere non dubitamus, quia exuuditus fuit.

Quid enim si non stalim, non ad primam, non ad

secundam, sed ncque ad lerliam rogalionera exaudi-

tus fuil? Denique nec Salvalor hoc dixit: Si quid

petierilis Palrem in nomine meo, slatim dabitvobis.

Sed neqtie sie intelligi voluil, quippc qui dicturus :

<Pelile et accipietis; pulsate ei aperielur vobis

(Mallh. vii), > pulchrum exempltim perseveranliae

pFsemisit.<Qnis vesirum, inquit, babebit amieutn,

etibit ad iltuin media noeie, et dicet illi: Amiee,

commoda raihi tres panes,> et caetcra, usqtie<propter improbiialera tamen ejus surget, et dabit

itli (Luc. xi.) > Ne ergo dicas mihi quia non fiiit

exatidilus, et quod ab illo nequam angelo lalis beros

usque ad finem vilse fuerit colaphizatus. Denique

fuerit hoc divinsedispensalionis, ut interim colaphi-

zareltir, ne juvenem extolleret magniluda revelalio-

num, nam ut virum proveclum militemque emeri-

tum, deindeab ejusmodi colaphis redderet secttriim,

liene decuit illum omnta suavitcr disponentem (Sap.nVcani et reverendi capiiis anliquum dierum.

CAPUT XXI.

Vtrum postquamiste Paradetns semel famitiari vixi-talione sese infuderit, contingere possit ut sese

auferat, et animam illain deosculalam prorsus el

irrecuperabililer derelihquat.

Hic Jam qoaeritur, utrutn necne iste Paradelus

lt postquam semel illa, de qua nobis liaclenus senno

fuit, familiari visitalione sese infuderit in secrela-rium aniirne, rursns ila sese inde auferat offcnsus

aliquo crimine, ut animam semel deoscutatam sua

consolatione prorsus deserat et derelinqnat desola-lam sempiterna desolalione. Super hoc brevjtcr

respondere libel, qtiia nimia confidenlia res pericu-losa esl. Nonvuti Apostolus quemqttamnimium cori-

fidere.qui de semelipso dixit, et ulique pro exempload utiliiatem nostram dixit: < Ecceenim me non

arbitror comprebendisse(P6i/ip.iii).> Alidem alibi

cum dixisset: «Sed et gloriamur in tribulalionibus,scientes quod liibutatio palientiam operatur, paiien-lia autem probationem, probatio vero spem, > con-

tinuo subjunxit: <Spes aulera non coiifuudil, quia^ charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spi-

ritttm sanctum, qui datus esi nobis (Rom. \).i Igi-lur non audemus quidem securilatem praedicare

illi, quicunque esl ejusmodi, qtii talcm sancli Spiri-ttis gratiamdequaloquimur, accepit, quam appellat

Aposlolus <primitins spiritus, >verumlamcn hoc

dicere non dubilamus, quod spes illitts flrmior sit

aut esse debeal pro lali conscientia, pro eo quodjamsenserit quia cusiodem babet itluin tle quo scriplumest: <Ecce non dormitabit neqtte dormiet, qui cus-

todil Israel (Psal. cxx.) > llocenim dicilur ilti, qui-

ctinqtie Israeli similis faclus esl. In quo? nimiriim iu

eo qttod siciil ille cum Deo tuclalus esl (Gen. xxxn),

et contra Deum fortis fuit et invaluil, dixitque ad

^ eum flens el rogans eiiro, qu:c vera foniiudo esl,

sicut Osee memiiiii, dicens : <Et invatuil ad ange-

lum et conforlalus est; flevit et rogavit eum : non

dimiitam te, nisi benedixeris mibi, el benedixit ei

in eotlem Ioco (Ose. xn); > sic el iste nonnibil luc-

lalus est cum Deo, flendo quod sciret se esse pere-

grinuin, et forlis fuit contra Dcum et non poterat

Deus superare eura, non potuil se coniinere fiente

illo el rogante quiu de multitudine viscerum suo-

rum Spirilum Paracleium effundercl in eum. Qui

ergo custodivit illum lsrael et gentts ejus, ut confir-

maia benedJclio, quamvis muliis illius populi pec-

catis offensa non deficerel, donec Chrisius ex eo

nasceretur : <Eccc, inquil Psalmisla, non dormitabit

neque g4 dormiel (Psat. cxx), > le yerum quoque

) Israelilam custodiel ut non pecces, sed etsi peccave-

ris, cilo peccatmn deplores, juxta illud : <Amen,

amen dico libi, qui credil in me, etiamsi mortuus

fucril, vi.vei (Joait, xi.) >

CAPUT XXIL

Quodnulli nimia securilas habenda sit, el de eo quodApostolusail: tNotite contristareSpiritum sancium

Dei, > et quod David, quia conlristaverat eum,« Redde, inquil, mihi tmtiiiamsalularis lui. i

Igilur non nimia securitas habenda vel praesu-mcnda est cuiqiiam du,m vivit, imo qtntnto fami-

tiarius expet lus est osctiliim illud consolanlis Para-

cleii, de quo, ut supra mentinimus, Apostolut

dixit: <Quia charilas Dei diffusa est in cordibus

nosiris per Spiritiim sanctum qui dalus est nobis.

85 DE GLORiFIC. TRLNIT.ET PROCESS. S. SPIRIT. — L!B.III. a

(Ttom.v), >lanlo sollicilior esse debel, ne contristel.etiuidcin Spirilum, sicul itlem Aposlolus dicil: <Elr-oliic contristarc Spirilum satietum Dei, in quoti!gnali eslis in die redemplionis (Ephes. iv).> El

exponensquibus ex accidenlibus soleat conlristari:« Oinnis,inqttii, amariludo, et ira, et indignalio, et

clamor, et blasphemia lollatur a vobis cum omnimaliiia (ibid.) i Nam est quidem impassihilis nalura

Spirilus sancli, vcrumlamen dum se commovet ha-

hilans in homine donum ejusdcm Spiritus sancli,ipse homo in ipso inotu muius dulceilinis, el plusjsent.itseveritatis, si quidnegligentius egil: quod me-Jius noverunt illi qui experli sunt. Exempli gratia.David bacc experlus erat, qui dicebat: « Et Spiri-iinn samclumtuura ne auferas a me, >slalira sub-

jtingens: « Redde mihi Iseliliam salularis lui, el

spiritu principali conlirma nie (Psal- L). >Nimiriim,qtiatnvis gra\\ler pcccasset, non recesserat ab ipso

A Spirilus Domiui, de quo sic scriplum est : <UbiSamuel un.xit eum et directus est Spiriuis Domini inDavid, a die illa (/ Reg. xvi) > in reliquum, sed nonlani laetumvel juctindum in motu vct allraclu suo seexbibcbal, sicut eatenus solitus fueral, nec tam cito

recuperavit laeiiliam sive jucundilalem illam, nisi

tisqtie ad satisfactionem congruam, passtis inleriniforas et inlus tribulationetn magtiatn, ila nt feremilli magis quaiit ipsi coiigrtieril dicere: «Tribula-lioiiein et dolorem inveni (Psal. xiv). > Sciendum

quippe quod inttis doluil, eo quod contrislasset

Spirilum Domini (// JR«?gr.xili), et quse foris Iribula-tio provenit, scilicet domeslica cladcs; sine dubioacriler illum leligii; et quamvis secundum corpusevaseril gladium filii sui, gladius lamen usque ad

R animam pervenit, «ferrum aniir.am ejus pertransnvit (Luc. n). >

LIBER TERTIUS.

CAPUT PRIMUM.

RenedicendumesseDominuma nobis quanlttmpossu-mus,eiquod major sil in laude, muiia enimabscon-dita tunl, el pauca vidimusoperumejus.

<Benedicenles Dominum, > ait quidam Sapiens,<Exaltate illum quanium polestis, major euim omni

laude. Exallanleseum, replemini virtute, ne laborc-

tis, non eniui pervenietis. Quis vidit eiim, elenarravil? et quis magnificavil eura.sicut est abinitio?Multa sunl abscondila, majora his, patica enim

vidimus operum ejus (Eccli. XLIH).>Quaepattca vide-

ral iste, cum haecdiccrcl: i Alliludinem lirmamenii

el pulchritudinem ejus, solem speciosum , vas admi-

rabile, opus Excelsi, speciem lunae etglotiain stel- ,

larum, quaeilluminanl mumlum? i ut caetera operaDoraini; ac deinde viros gloriosos legerat vel audie-

rat, quos vel in quibus Dominum laudare incipiens:-t Laudemus, ail, viros gloriosos el parentes noslrosin generalione sua (Eccli. XLIV).>ILecomnia pauca et

parva judicans comparaiione majorum vel plurium,« Mttlta, inquit, abscondila sunl majora his, paucaenini vidiinus operum ejus. > Qtiaenam stint illa

iiiiijora vel ptura abseonditael non visa ? niinirura

anie altitudinem lirmaincnli pulchri a quo iaudare

tespit, facli fueranl angeli quammulli ac novemordinibiis dislincli, de quibus vcl de qiiorum gloriaorJinala ac multiplici recle dicere poluit, abscondilasunt a nobis, el <posl viros gloriosos, > quorumlatnlem in ordinem digessit usque ad Siinonem Onise]filitim, venturus erat Christus Dei Filius lanla fac-turus in primo el secundo advenlu suo, ut de ormri-bus qusenoverat, vo.lquaeealenus ante ipsum facia

fuerant, recie dicere polueril: « Pauca enim vidi-

musoperum ejus; >et nos quidem juxla proposilumquod proposuimus, abscondilum in agro Scriplura-ruiii, quoerere sive osiendcre thesaurum saacti no-

minis Palris etFilii cl S*pirittissanctF, sletimusali-

quantisper in capite libri quo dicium est: « In

principio creavit Deus ccelum et lerrani, el Spi-rilus Dei ferebatiir super aquas (Gen. i); > sed di-

ligeulia contemplandi processionem Spiritus sancti

longius abduxit nos. Redimus nunc ad ipsum caput,et de felicilate sanciorum angclorum aliquid ejus-dem sanctae Trinitatis, cui assidue benedicunt,diccre inlendimtis.

25 CAPUT II.De angelica creatura, quod facla sit ubi dixit Deus:

t Fiat lux, i el de judicio Spiriltts sancti in dam-naiione lenebrarum, sive principis tenebrarum dia-boli.

„ Ubi dixit Deus: «Fial lux, et facta est lux; etvidit Deus lucem quod esset bona, et divisil luceniet tenebras (Gen. i), > creaturam esse angelicam fa-clam, et nomine lucis bonos angelos, lenebrarumautem vocabulo malos esse angelos significalos,multorum et maxime Patris Auguslini non parvi-pendcnda firmal aucloiitas. Verum nos in alio operude crcatura ista mirabili, et caeteris quse dehinc

Scripiurse series creala vel facla narravit, lalius

iractavimus, el renim ordinem pro posse diligenterprosecuti sumus. Ntinc ad praesens proposilum per-linet pia jucimdi feslivitate sermonis celebrare bea-titudinem bujus lucis, lanquain speculum snminae

Trinitalis, ct laudare sive admirari judicium Spiri-ius sancti in damnalione tencbrarum sive principis

rj diaboli tenebrarutn, quia perlinel conlemplatio haecad laudem processiohis ipsius, de qtia jam aliquadiximus, ad glorificationem Trinitalis de qua simtildicere proposuimus.

CAPUT III.De eo quod ait Dominusad B. Job : < Nunquid nottj

ordinem cceli,el pones rationes ejut in terra f »i Nunqttid nosti ordinem cceli, ait Dominus »&:

55 RUPERTI ABBATISTUITIENSIS 56

beatutn Job, el pones rationes ejus in lerra? > (Jobxxxvni.) Subauditur, ut ego, et respondeas: non.

Nemo enim i isi solus Deus novii hune ordinem

cceli, cujus uuiversiias bic designata cst nomine

lucis, dicenle Seriplura : < Dixitque Deus: Fiatlux,et facta esi lnx. > Attamen aliquibus Spiritus san-

clns revelavit ut parlim quasi per speculttm et in

aenigmale viderenl (/ Cor. xm) adhuc vivenies incarne iliuin dicenlem cosliopus bcaice Trinitatis lertrinis distinclum choris, quorum nomina hsec sunt:

angeli, archangeli, lhroni,dominationes, printipatus,potestates, virlutes, cherubim alque seraphim (Rom.vm). lsie ordo cceli ordinatus ad videndam alqnelaudandam glcriam sanclae Trinilalis, tanlseest bea-

titudinis, ut recte admiretur Aposlolus et dicatomnibus qui illud ad socictatem illorum secundum

prtescienlium et praedesiinaiionem Dei vocati sunl,el justificali atque magnilicali illuc perveniunt ae

perveuluri sunl: <Oculus non vidil, nce auris audi-

\\l, nec in cor hominis ascendit, quse praeparavitDeus his qui diligunl illcm; >statimque subjungit:< Nobis autem revelavil Deus per spirilum suum(/ Cor. n). > Quibus nobis? Ulique bominibus inlerra manentibus, ierrcnam h.ibiluiionein littjus cor-

poris inhabiiaiilibus. Quis alius istis rcvelaret uisiDeus? Cum igitur dicil: <Nunquid nosli ordincm

cosli, el pones rationes ejus in terra? >bene, ut

jam dicium est, subauditur, ut ego, et respondelur:r.oii. Nunc ipse ordo cceli quid sil, et quomodo ipsequi loquebatur iiaee Deus, rationes ejus posuerit-in

lerra, qitantum possumus et quanlum accepimus ex

Deo, vei ex ipsis quibus Deus revelavil per spiritumsuum, nostra infanlia gestil effari parvulis similibus

noslris.

CAPUT IV.

Quid sit ordo coeli, sive ordo ccelorum, et Ue versnpsalmi: t Verbo Domini coili firmati sunl, el spi-ritu oris ejus omnis virtus eorum. >

Ordo cceli sive ordo coelorumillud est firmamen-tum eorum, de quo Psalmista : <Verbo, inquil, Do-inini cceli firmati suul, el spirilu oris ejus omnis vir-

tus eorum (Psal. xxxn).>Qui sunt enim illi cceli,nisi

omnes sancti in quibus Deus habilal? quamobrem,et dieuntur et sunt ceeli, quia Dens habitat in illis.

Angustior vero sensus est solos intelligere apostolosChristi, quos incarnatum Verbum sua prsesenlia fir-

mavit.et Spiritum sanctum ad perfeclionem confirma-tionismisileis deccelosedensaddexteramPatris Aniecoelosistos valde paucos, quamplures el nobis innu-

nierabiles eranl cceli, id esi sancli. Et levabat oculos

suos David illuc, dicens : <Ad te levavi oculos meos,

qut habitas in ccelis (Psul. cxxu). > Maxime ergo

prsesenli loco dum dicilur : <Verbo Domini cceli

firmali sunl, et spiritu oris ejus omnisvirtus eoruni, >

sanctos angelos inlelligimus, prseserlim quia sicut

illic, ubi scriplum est: <Dixit Deus : Fial lux; et

tacta est lux. > Dtinde sequitiir : < Dixil Deus : Fiat

tirmamentum in medio aquaruui, el dividal aquasab atjuis. >Et subinde : < Dixit Deus: Congregen-

A tur aquaequse sub firmamento sunt in locum umim,et appareat arida (Gen. i), > ita et hic continuo pestprsescriptum versiculum subsequilur : < Congreganssicut in ulre aquas maris, ponens in ihesauris abys-sos. Timeal Dominum omnis terra, ab eo anlemcommoveantur omnes inhabilantes orbem. Qtio-niam ipse dixil, et facla sunt, ipse mandavil, etcreata sunl (Psal. xxxn). > In quibus nimirum dictiset !si pulchra subest allegoria, nihilominus tamenveridica magnificaehistorioemanet el non evacuaturlillera. Igttur < VerboDomini coeti firmati sunt, et

spirilu oris ejus omnis virtus eoruin, > id esl, sancti

angeli habitantem in semetipsis habentes beatam

Trinilatem, unum Deam Patrem, et Filium, el Spi-rilum sanctum, flrmiler in ordihe suo consistunt.

B Nam Dominus ipse est Pater, Verbum Domini ipseest Filius, Spiritus oris ejus, ipse est Spiritus san-

clus, iiiiuin ct unicimi sanclorum angolorutn et ele-ctorum hotninum firmamentum, ut jam in aeternumnon movcatur pes alicujus eorum, el qui jam ordi-

nati, adhuc illuc ordinandi suni.

CAPUT V.Primum in illo beatorum spiriiuum sanclo ord'ne

conlemplandum etse ordinem sancta; Trinilatiii,quod illa gloriosa eivitas, cujus sancta Scriplvratolie* meminit , amaiorem liabeut Deum amoreineffubili, qui videlicel nmator apud Jeremiamconteinplumse essequerilttr ab anima infideti.Ipsa cst civitas gloriosa, de qua lam multa Scri-

plurae loquunliir nobis, et exempli gratia, sic Apo-stolus dicit: < Scd accessistis ad Sion montem etcivitatem Dei vivcntis Jerusalem coslesiem, et mut-torura milliuin angelorum freqtieniiam, et Eccle-siam primitivorum qui conscripti sunt in ccels

(Hebr. xn). i Itcra ad- Galatas : < llla autem quesursum est Jenisatem lil>era est, quae est mater

nostra (Gul. iv), >el mutla his simiiia. In hac ergo'

beala civitaie, in islo bealorum spiriluum ordine,

qtiem Doiuinus novit, primum conlcmplari cupiinus,oculo licel exiguo, gloriam sanclae Trinitaiis, etqui

aliquam similitudinem vestigare pulchriludinem il-

lius firmamenli, quo 26 >slam matrem nostram,islam civitalem gloriosam, sibi copulando firmavit

Dominus, et Verbum Dominiel spiritusoris Domini.

Qualemvet cujus rei per simililudinein? Nimirum

rj per similitudinem viri legilimi, genus vel posleriia-tem suam propagare eppido cupientis. El ob hanc

causam conjtigium sibi assumenlis, exempli gratia,

qualis fuit Davitl, fortis utique, el in omni marilali

copula legitimus vir, exceplo serm<uie Urioe Ethaei.

INam revera illo exceplo, legitime vixii, quolquotuxores babuil, uipote pluribus indigens filiis aiqne

cognalis, quia rein grandem susceperai, scilicet

gubernacula regni, cum essel homo ejusmodi, ut

ipse dixit: <Ego auiem sum vir pauper et lenuis

(/ Reg. xvin); > pauper videlicet rerum posses-

sione, tcnuis exiguilale familiae. Nec vereamur ni-

niium pudorati, de hoc viro, sive de aliquo buie

simili, secundum rera conjugalemassumere similitu-

dinem, ad coiitemplandam causam Dei, propter

'97 DE GLORIFIC.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. III. 58

quain 1attt n aiieiii •osir.un Jernsaliin ccelesletnel,creavit et sibi copulavit. Ipsemet quippe in multis

Scripttirarutn locis seipsum vull agnosci quod ama-tor sit. Exempli gralia, etini in Jeremia dicit :«Qnomoilosi contemnal mulier amatorem suttm, sic

couiempsitme domus Israel (Jer. m).>Ergo econlraveraciter dicas :« Quomodosi libenter admittal mu-lier amatort m siiuin, sic libenler admisit me veradomui Israel, vera civilas Sion, ccelestis Jerusalem.1a-jne secuiidiifn ejusmodi siiiiitiludinein causamvel opus Dei, opus sanclac Trinitalis speculari licetitt illo ordine'coeli, in illa sancla et ter beala Jeru-salem. Esl enim in his simililudo, quamvis dissimi-li , qtiia videlicet caro spirilui quideiu dissimilis esl,sed laiiiendissiiniliuin islorum aliqua simililudo esi:« Quod nalum est ex carne, ait Domiuus, caro est,el quod naium esl ex spiritit,spirilus est (Joan. m).>Sed jam acccdamus ad rem.

CAPUT VI.

Quodsecundum simililttdinem amatorh, in quo hmctria sunt, amalor ipse, et amor ipsius, et crenien-t im, propler qnod ad propaqandam prolem amoresno ducitur, unus sit Deus Puter, et amor ipsiusSpirilus sanclus, el Verbumipsius.

In amalore tria sunt, amator ipse.etamor ipsius,et cremenium, propier quod ad propagandam pro-lem amore suo ducilnr. Similiter in Creatore nostro

qni amatorem se nominat, ut supra diclum sil, sunt

tres. Ipsc et amor ipsius, scilicel Spiritus sanctus,el Verbum ipsius, quod non est aliud quam cremen-

lum ejus, setnen ejuS; Filius cjus. Hx>csimilitttdo

quamvis, ut sicut jam dictum est, Ionge dissimilis,iia ut spirilus carni, vel caro spiritui, adeo vcra est

ut in Isaia quoque scripium esl : « Nunquid ego

qui alios parere facio, ipse non pariam, dicil Domi-

nus, si ego qui generalionem coeterisIribuo, sterilis

ero, ait DominusDeus tuus? > (Isa. LXVI.)Loqueba-tur enim buic ordini cceli, huic, de qua nunc loqui-nuir, Jerusalem magnse et sanctoe civiiali. Unde et

prolinus dicil: « Laetaminicum Jerusalcm el exsul-

late in e.i, omncs qui diiigiiis eam. Gaudele cum ea

gaudio, universi qui lugebalis super eam, ut sugalis

elrepleamini abubereconsolalionis ejns(ifcid.),>etc.

Nesciremus quidquam de ordine vel generalione

ejttsmodi, nisi raliones ejus in lerra posuissei ipse

qui novit. Quomodo enim posuil? Ipse spirilus Dei,

qui lunc ferebalur super aquas, dicente Deo : « Fiat

lux. >Ipse, inquam, etiam nunc fertur supcr aqttas,dum in Chrislo baplizamur. El hoc est Deum.liccre:

Fiat lux, regenerare nos, ut qui eramus aliquandotenebroe,jam iiunc in Domino sumus lux. In hoc est

regeneratio, quia jam dictus amaior Deus animam

credenletn impraegnat Verbo suo, dignam amore

suo. Verbum enim semen esl ejus, sicut ait Jacobus

apostolus : <Voluntarie genuit nos Verbo veritalis,ut simus inilium aliquod crealurse ejus (Jac. i). >

Semen hoc nonnisi cum amore suscipitur, Verhuin

boc nonnisi per Spiritum sanctum iinmillilur. Hoec

est Triniias unus Deus, amalor crealurse rationalis

A Dctis, et senien cjns quotl cst Vcrbnm ipsitts, etamor ejus qui est Spiritus sanctns. Igilur, quamvis,ul supra jam diclum esl, caro et spiritus dissimiliasint, nihilomiiius lamen alii|tia hic similitttdo esi,qttia videlicei, sicul generaiio carnis ab aliqtto se-mine ejtis et amore ejtis patrattir, sic generatiospirilus a Deo Verbo ejus el spirilu oris ejtts con-sumtnaliir. El si aliter exponi potestjam dicta sen-teniia : <Nunquid nosti ordinem cceli, el pones ra-tiones ejus in terra (Job xxxvm), >nihiloniinus ta-men sensus isle, quem diximus, locum habei ct

pomlere non carel, quia nttllo modo splendidius ra-tiones ordinis coeli Deus in lerra posuil, quam rege-nerando per aqtiam fdios lucis, iluros in illum ordi-nem coeli ad angelos lucis : < Ertint enim, ail ipseDomiiitis,sicul angeli Dei (Matih. n). >

CAPUT VII.

De eo quod Aposlolus: t Decebal enitn, inqtiit, eumpropler quemomiiiu, el per qnein omnia, > efqnodparum nobis sit scire quod per eum,nisi etinm scia-mnsquod propler euin facla sil el angetica crea-luru, et omniscreaturu.

Adhuc ad supradictam similitudinem et illud pul-chte accedit, quia, sicttl lcgimus , vir nonnisi pro-pler amorem sobolis conjugem ducit, sic et DeusPaler nonnisi propier amorem Verbi sui crealuram

rationalem, crealuram angelicam de qua nunc lo-

quimur, et crealuram hiimanam de qua post haecloculuri sumiis, condidil. Ilinc Apostolus de ilio

C scilicet Dei Filio loquens : « Decebat enim, inquit,eum propler quem omnia, el per quem omnia, quimulios filios in gloriam adduxeral, >etc. Non solumhoc dixit, « pcr quem omnia, > sed primum dixil,<propier quem omnia, > quia videlicet ipse estomnium causa. Per ipsuin facla est isla lux, quiasic scriplum est: <Dixil Deus: Fiat lux, et facta estliix. >Si dixil el facta est, utique per Verbum factae:-t. Sed parum est scire boc, elenim plus habetdelectamenli haec sententia fidei, sciendo quodetiam propler ipsum facla sit, scilicel ut ipstim in

semetipsa creaiura haec liaberet, el habendo luxexisterel. Ipse enim lux est, el tttique lux non facta,Ittx ab aliquo illuminata, sed illuminans, et proindelux vera. Comparalione ejus qualiscunque litx, qui-vis angelus Ittcis, recte et fideliler negattir esse litx.Ilinc Joannes evangelislade Baptista Joaniie : <Non»

inqiiil, erat lux, sed ut lestimonium peihiberet delumine. >De ipso autem Cbrislo Domino : < Eral,,

inqtiil, lux vera, quse illuminal omnem homiiienvvcnientem in hunc mundum (Joan. i). >Joaiines cl

quivis angclus lucis, sive homo filius lucis, sic lux.dicilur vel esl, tanquain lucerna, id est, lux non cn-

rens materia : Verbtim auiem Dei, Verbum Detia.

ipsa lucis est subslanlia. Nec enim aliud esl illi essc,et aliud lucere; islis aulem aliud esse, el alittd esl

lucere. Diligendo quippe lucem, ipsi sunt lux, sicut,

econira a"poslataeangeli odiendo lucem teucbc*

sunt.

69 RUPERTl ABBATISTUITIENSIS 60

27 CAPUT VIII.

Item de processione Spiritus suncli : quod in noshominesduobus dalis dijfundatur, altero auod estln remissionem peccatorum, attero quod est indivisionesqraliarnm; in sanctos aulem angelosunolanlum, quod esl in divisionesgratiarum.

De processioneSpirilus sancli, qiti hoc operalur,et in illis bealis spirilibus ct in nobis hominibus, ut

pi-r hoc ipsuin quod verbum Dei, Filium Dei, ma-

iifuiem in nobis habenles, Filii Dei nominemur et

siinus (Joan. m), boc in superiore diximus, quod. itttobtisdalis, sive per duo dala diflnndattir; allcro

qttod est dari in reniissioncm peccalorutn, alleto

qttod esl in divisionesgraliarum. Vcrum nobis dun-

taxal honiinilMisislis duobusmodis dalur. In sanclos

auiera angelos uno modo, sciliecl in divisioncsgra-liarum larga dignatione cffusus est. Nam nt in

remissionein pcccatorum niinquam delur apostatis. angelis, judicium verum fuit, ei csi ejusdemSpirilusktncti. llli namque cmn suo priucipe diabolo non

per infirmitatem seu pcr iguoraiiiiam, sed per

superbiam peccaverunt. Citjts vilelicct superbiae

iiiiigniludinemSpiritus prophcticus apudEzcchielemdeuolat verbis hujuscemodi, diaboliim coarguenssub nomine principis Tyri : « Eo quod elevaium cst

cor luum , dixisli : Deus ego stnn, et in ca-thcdra Dei sedi, el dedisti cor itium quasi cor

Dei (Ezech. xxvm). > Item sub nomiue Pharaonis

regis jEgypli: « Ecce ego Pharao, draco magne,

qui cubas in medio fluminum luorura, et dicis :

Meus est fluvius,et ego feci inemetipsum(Ezech.

xxix). > Pro bujiismodi superbia senleitliam dara-

nationis seternaeaccepit, de ccclo |irojeclus(.4/)oc.xn) factusque princeps tenebraruin diabolus, quifnerat angelus speciosus. Unde apud eumdem pro-

pheiam dicitur ei : <Tu signaculum simililudinis

plenus sapientia et perfcclus decore, in deliciis pa-radisi Deifuisti, > etcaelera, usquc < replcta suntinleriora tua iniquitate, et peccasti, el ejeci te dettionle Dei (Ezech. xxvin). >Quibus ntique verbis

lriapraedicanlur,horrihilisejussuperbiaeinslrumenla,sapienlia, decor sive pulchriludo, niaxime ubi subiiomiiie Assur dicitur in eum, omne lignum paradisinon est assimilatum illi et pulchriiudini ejus, quo-n'aiu speciosum feci eum. Terlium ejus fuit magui-tudo, nam < cedri, inqtiit, non fuerunt alliores ilio

in paradiso Dei, abietes non adaeqiiaverunl summi-tatem ejus, el platani non fucninl oequalesfrondibusittixis(Etech. xxxi).> Cselerumvera magniludoDeus

est,etvera sapienliaVerhumDei,FiliiisDeiest,elvera

pulcliritudo Spiritus sanctus esi; quoebeala Trinitas«aiiclorutn angelorum et magiiiiudo et sapienlia et

pulchrilutlo est; al ille diaboltismagniludinem illam

iion honorificavit, sapientiani illam nori adoplavit,

pulchritiidinem illam iion amavit. Quomodo crgotiisi per ironiara plenus sapieniia et per/ectus decore

«exlensusqueetprotegcnsdiciiurfuisse?(Psal. XLVIII.)Sunt enim in Scriptura sacra ironiae gravissimae.

Exempli gralia, cum dicit sancla Trinilas; <Ecce

A Adamqtta.siutttts ex nobis factus esl (Gen. III); >ftiin revera potius propler peccalurn « comparatussii juinentis, et sititills faclus sit illis (Psal. xLvm).>El sicut filia IJabylonisvirgo dicitur cum sit mere-Irix (lsa. XLVII).Iiaque ei quod ibidem illi dicitur :« Omnislapis preliosus operimenttim luum, sardius,topazius, jaspis, chrysolilus, onyx, beryllus, sap-phirus, carbunculus el smaragdus (Ezech. xxvm), >

qul sanctorum sunl novem ordines angelorum, cum

improperio diclum esse sentimtis, quia sic sibi ille

arrogavil, ponens, ut supra diclum cst, <cor siinni

quasi cor Dei, >et dicens, <in cathedra Dei sedi. >

Deniquesolius Dei < csl o;ierimenlum omuis lapis>ejusmodi, id est omnis pertucidus ordo angelicsedignitaiis, sicul dicittir in psalmo : <Confessionein

" et decorcm induisli amicius lumine sicui vcstimenlo

(Psal.cm), i id est, decora confessione sanciorum

(qtiiomnes luinen, idest, filii lucis sunt,) sic es

indutus, sic es ornatus ul aliqttis veslimcmo suo.

Quodnimirum parum est de solis inlelligere Iiotni-

nibiis, lilii lucis ; nam ct sancti angeli, irao el pri-muin ipsi lux el filii sive angeli lucis, confessionesuii dccora Crealorem suuin indtierunt, cl ipsi suntde qtiibus iilem ipse Dominusad beatum Job dicit .<Ctiin me laudarent astra malutina, et jubilareuloiinies filii Dei (Job xxxvm). >

CAPUTIX.

Qnodrecle et justo Dei judicio diabolum Spiritutstniclus sno respeclu indignum judicavil, reum

_ mterni delicii,etde ruina ejiisdem diabuli, et quod« posiius fuit in monlesancto Dei.

Qttia igitur per superbiam peccavil, recte eljustojudicio Spirilus sanctus procedens a Patre cl Filionon in illum, sicut in eleclos angclos, sed omnino

ltnge ab illo declinavit, eamdein passus ab ipso re-

pnlsam, quam ex hominibus similibus ejus passusest, vel palitur dicens: < Qtiomodo si contemnatmulier amaloreni stium, sic contempsll mc domusIsrael (Jer. m). > Sicul enim ittum populum Israelsibi adduxit, et legcm sivc labulas Testamenti deditilli in monle, qui et ob hoc diclus esl inons Dei

(Exod. xx), hocexigeus pro cunclis beneficiis suisut ditigereut eum, alque dicens : <Et nunc, Israel,quid DominusDeus tuus pelii a lc, nisi ut timeas

D DominumDeumtuum, et diligas eum ? > (Deut. \)et mitlla his similia. Sic et illum malignum in coelo

posttit, quemadinodumdicit: <El posui tein inediomonte sanclo Dei, in medio lapidum igniloruin am-btdasti (Ezech. xxvm). > Hoc ab illo exigens, utCrealori ct lanlo largilori haberei gralias, utpoieralionalis crealura, et tanquaiii lapis appositus vel

prseparalus in foraminibus suis, susciperel ligaturasauri vinculumdileclionis Dei. Nam Iiocest quod ea-

dem Scriptura dicit: <Aurum opus decoris lui, etJbramina tua, in die qua conditus es, prseparatastinl (ibid.). i Itaque quia per nimiam, sicut jamdictum esl, superbiam repulit a seamatorem Deum,el contemptuosam ab illo spirilus dilectionis passusesl repulsam. Neque enim in semelipso unquam

Cl DE GLORIFIC. TRLMT. ET PROCESS. S. SPIRIT. - LIB. III. 62

recipil illum, quamvis ila scriplum sil : < Aurum .

opus decoris tui; > subauditur enim esse debuit vel

promptuin fuil. Justo valde judicio, Spiriius sauctus

non sicut ad nos peccatores homines in rentissionem

peccainrum procedil el dcinde divisiones graiiarum

superaddit, ila ut in illam crealuram cl complices

ejus malos angelos facere unquam voluit, aut pro-

posuii. DcIioc uiiror quosdam coniendcte, dicenles

qued statim, ut comliius est, cecidit, cum boc

auihcnlica nulla Sctipiura Iradiderit, imo el con-

irarimn sonel quod hic scriptum esl. Prsemisso

namque, <el foramina lua, in die qua conditus es,

praeparata sunl, > qttid est dicere, et rationalis

crealus es, et subtili donalus ingenio, propler quodexcusationera non habes de pcccalo tuo ; stalim

sabjungil: < Et postii te in monte sancto Dei, in

medio lapidumignitoriiui ambulasii,perfeclus in viis

luis, > subaudiiur per hypocrisim a die condilionis

luae, < donec invenla esl iniquitas in le (Ezech.

xxvm). > Et mulla hujiismodi, quse quoniam non

possuni sotvi, emn sinl verba divinse auctorilalis,necessario iionnulla debet intelligi mora, inler illtid

qtiod crealus est et illtid quod projectus est vel de

cceloceeidil, juxta 28 Q110 uicil: ' El peccasli, et

ejeci le de monle sancto Dei. >

CAPUT X.

Responsioad illum qui forte qttmrit : Adquid posuitdiabolumin moniesancto Dei? et ut quid illi tanlacontulit, cumscirel eumSpiritus sanclus <qui omniatcrulalur, etiamprofunda Dei? >

Hic foile quserat aliquis : Ad quid illtim talein

posuit in monie sanclo Dei? ulquid illi lanla conlu-

lil?Nunquid nesciebat» Spiritus, qtii omnia scruta-

tur, eliam profunda Dei (/ Cor. u), >qtiod ille iapisdurissimus aique rebellis, non reccpturus forel in

se aurum opus decoris sui ?Ctir ergo illicposuiteum,ut ambularet in merio lapidum ignitorum? IIoc qui

quaeril, quaeralel illud, cur iJem Dotninus hominem

in paradiso posuit. Neque eniiu illiini in paradiso fe-

cit, scd tulit. Ergo, ait Scriplura, DoininusDeusfccit

hominein, el posuit etttn in paradiso voltiplalis, ut

operaretur et cuslodirel illum (Gen. n). Dical ergo :

Nunquid nesciebat Deus quod fulurum essel, ulnon

operarelurel cuslodirel illum ? utqtiid ergo illic po-6uileuin? Ad haec,inquam. Non nesciebal Dcus, sed

nisi angelum in coeloel bominein lentasset in para-

diso, ut noia fierent sxculis superventuris, vel qusein corde erant bominis, nos judicia ejus laudare

nesciremus, mullutuqiie deesset nobis de cognilioncDei, cujus cogniiio vila aeicrna esl, quemadmodumdicit ipse Filius Dei: <Ihec est auiem vita seterna,ut cognoscant leverum Deum,et quera misisliJesum

Christuin (Joan. xvu). >Hocquod diximus per ali-

quod siinile melius inlelligilur.CumDominus Moysenmilteret ad Pharaonem, dicens : <Clamor Gliorum

Israel veuil ad me: Veni, mittam le ad Pharaonem,>

elc. Hsec quoque dixit: « Sed cgo scio quod nou

dimillet vos rex jEgypli, ut ealis, nisi per manum

validam (Exod. m). > Atiamenipsara manum vali-

A dam non stalim exercuit, non slaliin primogenilaJBgypli,vcl ipsos iEgyplios cum Pharaoue percussit,sed pritts mtiliis elbonis illum sermonibus convenit,

pliiribtts signis levioribusque plagis tentavit, donec

scirent, qui viderunt eum, sciremus nos quoque quiIcgimus, glorilicalionem Dominiin curribus Pharao-uis et exercilus ejtis, quia justus cst Dominus . Pha-rao autem et poptilus ejus impius. Sic iiiuiiriim idem

Dominus,cumscirelde angelo illo quam essel ntaliis,debuileiun non staiiin judicare, vel danmare caete-

•ris videntibus, sed tenlare prius, similiterque horai-

nem, ut sciremus nosquoquecum angelis sanclis ab

effectis, sive ex operibus, quod solus sciebal Deus

jam, nullis adhiic nialis merilis prsccedcnlibtis,etscienles juslitiain ejus, vel in illius angeli ruina, vel

6 in hominis pcena laudarcmus.

CAPUT XI.

Propler quid lam lerribili judicio damnatus fuerit, etde eo quod in Apoculypti diclum esl : « Unum d*capilibusbesliai qua: habebal capila sepiem,quasioccisumin morlem, el pliiga morlts ejus suitata esi,sivehiibetplagamgnudii el vixil. i

Superiusjam diximus, Spirilum sanclum Paracfe-

luni, vinumque vcl siceram consolalionis ejus, se-cundum visionemLamuclis dandum esse <moerenli-

bus el his qui aniaroanimo sunt(Prov. xxxi), >id est

hominibus, et quipeccalortimsibi conscii, consianter

secundum Deuin et ab lioc ssecttlo consolationeni

recipere nolunt et reiiiiunl. At illi aposlaloe angeli,ctira suo capite diabolo, quain longe fuerinl vel sint

ab islo laudabili moerore, ab ista dulci amariluiline,mirabiliter innuit Scriplura libri Apocalypseos,cujus

quol verba, tot pene sunl sacramenla. Imo et

amplius dicas, parum cniiii pro nierito voliiminis

dicluui esl, ail bealtis II eronymtis, nam in verbis

pene singuiis muliiplices latetit intelligentioe. Quo-modo ergo illa Scriptura dicit? «-Et tiniitn, inqitil,de capilibus ejus, videlicel besliae, quoe habebat

captla septetn, quasi occisum in mortein, et plagamortis ejus sanala esl (Apoc.xm). >Septem bestiae

capila qtiseilla erexit contia mulierem iii utero ha-

benlem, quae et clamabal partiiriens et cruciabatur

ul pareret, ut cum peperissel devorarel filium ejtts;nos aulem intelligimus seplem regna mundi liiijus

r. principalia, sive nolissima, quse a lempore promis-sionis beali scininis qttod csl CTirisliis, in boc siete-

runt ageme diabolo (cujus corporis sic illa regnarecte iiilelligunlur capiia, sictil omues iniqui recte

dicunltir et sunt ejtis nieuibra) ul promissio nou

adimplerclur, ut Christtis non nascerelur, aul ul na-

tus morcreiur, et peiircinomen ejiis.Piiiiiitm illoruro.fnit rcgnuin ^Egypliorum, quod masculos seminis

Abrahaeotnnes jussit inlerfici aut in aquis necari

(Exod. i). Secuiidumregnumlsraelitarum carnalium,

quod maximeregnantc el agenleJczabelproirii$sioiii3Verbuin abolere voluit, cultum Baal superadjiciens

vilulis, quod feceral Jeroboam, el pro his inierfieiens

prophelas ei suffodiensallaria Domini(/// Reg xix).

Terlium regnum Babyloniorum, quoj populumilUiro.

63 RUPERTl ABBATISTLTTIENSIS U

captivavit, el ires pueros nolentes adorare staluam

quam ierexeral, misil in camitmm ignis (Dan^ m).

Qtiaritim regnum Persarum et Medorum, quod

agente Aman, universum Judscoruin genus delere

voltiit (Esiher. III). Quinlum regnum Graecoriiin,

riijiis vires diabolus maxime per Antiochum Epipba-nem sibi assumpsit, sicut riarrant Afachabaeorum

libii (IMach. i). Sextum regnutn Romanorum.qtiodChristiini el marlyres ejus inlerfecit. Septimum

regniim eril Antichristi; de isto^recte iuleltigas quoddicluin est : < Et unum de capitibus ejus, quasioccistiin, in mortem.et plaga morlis ejns sanata

est (Apoc.xm). >Diabolus enim est, vel erit, qui

plagain oelernaedamnationis in ccelo accepit, sed< plaga mortis ejus, > inquil, < sanala cst, >sive, ut

posimodiim repelilum esl, habet plagam gladii et

vixit. Mirabiliterergo, ut supra diclumest, Scriplurahar.c dtiriliem ejus innuit. Quid enim est dicere :

llabet plagam gladii et vixil, nisi et damnalus est,ct sttperbil ? Et quid est dicere : Quasi occisum ca-

pul in morlem, et plagara ejus sanalam esse, nisi tle

pertlitione et separatione ipsius a Deo, quaeveraoccisio el vera mors est, non curare, imo et con-

temnere, ac semetipsum quasi vivum, id esl, jiislumdefendere? Non enim vere vivit, aul vere « plaga

ejus sanala est, >sed idcirco dictum est, qma sicsibi arrogat, sic consolatur miser.

CAPUT XII.

De eo quod dictum est ad bealum Job : <Spiritusejus ornavitccelos,el obstetricantemanuejus eductusest coluber lortuosus. i

Igilur non minus scienter quam (ideliler dicimus,ad iaudein liujus procedentis Spiri.tns sancti, quiasicut nunc, ila et lunc super omne cor impoenitens

justi el recti in processione sua lenuit iter judicii,donis gratiarum siiarum humiles et subjectos per-ornans angelos, ei relinquens stiperbos diabolum,

«imiilquecomplicesejusoinnis spirittisSitperbiiefilios.Hinc itlud ad beatum Job pulcherrime elverissiine

29 dictnm est: <Spirilus ejus ornavit coelos, et

obstelricante manu ejus, educlus est coluber tor-

luosus (Job xxvi). >Neque enim, quoniam de bealis

apostolis recte intelligilur hoc dictum : <Spiritus

ejus brnavit coelos, > ideirco minus vernm erit, hbc

sentire vel diccre de illis beaiis angelis, quos ornavil

jdem spiriitts, novem ordinibus dislinclos. Et quialuirc quoque «educlus est coluber lortuosus, >

.quatido tlixit Dominus: <Nunc judicium est mundi,iitinc pririceps hnjtis mundi ejicietur foras (Joan.xn), > quod lunc fuliirum erat, quando Scriplurajsta condebaliiF, non idcirco minus verum est, jamlunc de coelo illum fuisse educlum educlione lcrri-

iica, cujus meminit ipse Dominus dicens: <Videbam S»ianam siCul fulgur de ccelo cadentem (Luc.x). > Imo et adhuc tertia vice est educendus idemcoluber torluosus, summse Triniialis atlversarius,et proinde trinp judicio damnalus atque dainhandits,scilicet in die judicii, qtiando fiet ittud quod itidembeato Job Domiifus toipiitur : « Ecce spcs ejus

A frtisirabilur eiim, et vidcnlibus cunclis praecipita-bittir (Job XL).> Nirac vide quanta res, quauiiponderis actio, quam brevi, quam parco designataest eloquio, dum dicit: «El obstelricanle manu

ejtis,eductus est coluber lortuosus,) prsemisso,<Spi-ritus ejus ornavil ccelos (Job xxvi).> Quidnam esi

obsteiricare, nisi nascentes infaniulos excipere et

diligenter tractando ad vitam custodire ? Cum ergohsecdicit, mirabiliter Creatoris nostri designat, quamhabuii vel babet curam, circa electam creaturam

suam tam angeiicam quam humanam pro ipsiuscrealurae humilitate, sicut scriplum esl: <Cusio-

diens parvulos Dominus, humiiiatus sum, et libera-vit me (Psal. cxiv). > Idcirco et plane et q-jandocoelosillos ornaVit, qui sunl sancli angeli, colnbrum

R tortuosum eduxit, idesl diabolumde cceioprojecii,ut ablaio scandalo faceret pacem et concordiain iti

Sublimibussuis. Et quando coelosatios, id est apo-slotos ornavit, idcireo cotubrum eumdem lortuosum

eduxil, id est, foras ejecit, sicul ipse in Evangel-odixit, ut liberati per sanguinem ipsius a scandalo

peccati, sciremus et possemus servire Creatotinostro et Redemptori. El quando coelos omnes,id est sanctos omnes, laro angelos quam bomines,ita perornabit (Joan. xn), ut ei angeli jam non

habeant negoliumadminislrandi.siciit administrant,et usque ad diem illum adminislrabuni; unde et

Apostolus dicit: <Nonne oiiines sunt administra-lorii spiritus, in minisieriUm missi propter cos qui

- haereditatemcapiunt salutis?> (Uebr. i.)ei homincssive hominum spiritus, resumplis corporibus duplici

gloria corporis et animse remunereiitur, idcircocolubrum eutndem tortuosum funditus edticet, vi-

denlibus enim cunclis praecipitabilur, ul oninia

scandala de regno ejtis auferanlur, pacemque ha-

beat illa dormitio, de qua itidem ad beatumJob diclum esl : < Quis enarravit ccelorum ra-

tionem, et cohcenlum cceli quis dormire facit? >

(Job xxxvin.)

CAPUT XIH.

De eo quod dtclum est ad eumdem beatuw Job:<Quis enarravit ccelorumraiionem, i et cur sal-lem nec ipse Moyses describere debuerit ralionemcmlorum, id est sanciorum ordines angeloriun,qui primusenarravit ralionesterrarum et generalio-

D nes filiorum hominum.

Sitper fundamenlura litterae hujiis pulcherriinum

atqtie finnissiraum, libenter atque delectabiliier sn-

peraedificavimus,quoad possnmits, coepti serinonis

aurum, sive argeritum, aul aliquid pretiosorum

lapidum ad laudem Spirilus sancti, qui ornalor esl

ejusmodi coelorum. Sed interira oceurrit quaestio,

qnia quaeri polest, cur nullus enarrare debuff cale-

iius ralionem eorumderoccelorum.Elenim cum dicit

Dominus : < Qttis enarrabit eoelorum ralionem?>

subaudilnr : ntillus ; ego autem sum enarrattiru-.

DeniqueMoyses, qui ante beatuni Job, el liiteras

prhnas, scilicel Hebraicas, Deovel digilo Dei scri-

benie, sibique tradente, accepit, fere nihil de itlo-

rura ratione cosloruftienarravit, nisi hoc iantuin.

65 DE GLORIFIC.TRINIT.ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. III. GG.

<Djxilque Deus : Fiat Iux, et facta esl lux, el

vidil Deus lucem quod essel bona, divisilque lucerael lcnebras. Appellavitque lucem diem, et lenebras

appellavit nuclem (Gen. i). >Hoc ergo quaeritur, ttt

jam dictum cst, cur ccelorumrationem nulltts eaie-

nusenarravit, nec sallem ipse Moyses,qui lerroe,itl est, hominisralionera enarraiurus, de coeleslibtisiliis soliim hoc brevissime enarravit, sic inceriuinet quasi sub velamine, ul vix aliqui Palrum spiri-litaliuin inlelligere poluerint, maxime quod Paler

Airgiislinusnomine lucis sanctos angelos, cl nouiinelenebrarum malos angelos designaverii, quorutndivisio, qua dictum esl : <Divisitque Deusliiccmet tcnebras, > illud indical judicium quod catholicafirmiter lenel Ecclesia, quia angeli Iueis nunquainulterius in lenebras, el angeli ienebrarum nunquamulterius in lucem redituri sunt. Quisquis islnd

quserit, cur nec ipse Moyses de illis ccelestibus

plus sive nianifestius aliquid scripserit, sive scribere

debucrit, quserat el illud cur coelestibussacramentis

Scripturis, quseposl illum fulura vel facienda erantcirea genus humanum, tanlumque grossum, sivedensitm velamen super facicin suam obdtixeril, utnon soliun ilfi carnales filii Israel, qtii tunc erant

videnies cornutam faciem ejtis, fttgere poluerinl(Exod. xxxiv), sicut usque hoilie fugiunt illorum

posteri, verunteliam spiriluales lilii Israel, ex qtii-bits sumiis et nos, vix aliquatenus Iraciando etrelraclando Scripluram ejus perspicere possumus,quo lendat claritas vultus ejus, quo inlendantradii fcornutaefaeici ejus. Quaerenli hoc vel illud respos-dere dcbemus, quia coetestia sacramenla poriaretuuc non polerat tolus fere carnalis mundus,sic enim lunc eral mundus, quasi puer sive

adolcscentulus lascivus alque petulcus, cui pro

pane lllorum quibus haeredilas promillebatur inseiiiine Abrahx , quod est Christus, vix possetinveniri paedagogus, qui reprimeret lascivienies

morcs ejus posna prsesenle, vindicla prscsto appa-renie, ita ul plerosque illorum ignis absumeret,terra degluliret, serpentinus morsus devoraret

(iYum.xvi).Cura igitur talis esset mundus, quomodoilli competeret revelata facie, vel manifeslis sermo-nibus enarrari rationem coslorum, describi sanclo-rum ordines angetorum, cum et ipsa, quse ad ho- rjniines specialiler pertinent, oporluerit velari mira-bilia splendidaspirilualium sacramentorum? Proindesatisfaclum sibi esse putet, quisquis illud quaeril, '

ciir non sallem Moyses,cui Deus <facie ad faciem

lotjuebatur (Exod. xxxin), > ccelorum islorum ra-

liouem Cnarravit.

CAPUT XIY.

Deeoquod diclumesl ad eumdembealum Job :, <Etconcentumcmli quis dormire facit., i et qum velqualis illa dormiliosit.

Jam nunc ut ad capitulum hic et supra memo-

ratum sermo recurrat, quis est ille cceliconcenlus,et quse vel quatis esl dormitio ejus. Dixit enim:

< Et concentum cceli quis dormire facil? > (Job

A xxxvin.) Nimirum conccnlus concors est, el> innullo dissonans cantus, et cjusdem angelicae can-tionis omnis syinphonia laus esl sanclse Trinilatis,ciijus videlicet laudis summam hanc 30 antlimus.in Isaia : «Sanctiis, saiiclus, sanclus DominusDeus exercilinim, plena esl omnis lerra glo/iaejus (Isa. vi), > sivupleni sunt coeliei terra ntajes-laie ejus. Verus et piilther tonceniiis thordisomnibus bene extenlis cl vocibus cunciis bane

(onsonanlJbiis, ex quo, sicttl jam supra dicluiu esi,educlus esi colubcr lorlttosus onini voce dissonus,omni symphonioecontrarius, sibilator non cantor,non piaeecnior atti sttccenlor, imo quantum in ipsofuil, vel esl, lolius sacrae musicse corruplor.Quoinodo illum talein concenttim coeli Doniinus

" Deus dormire fecil, vel facii? Nimirum dejiciendosive ejicieudo de ordine vel cboro canlanlium illuin

saepe dictum, el saepeexsecrandum colubrum tor-

luosum, quia duni illum dejecii, pacem lirmavil ctconcordiam fecit in sublimibus suis. Pax illa,concordia illa, nonne dormilio esl? Quid eniin aliudnobis hominibus sancta et niysiica tex repromillit,nisi securitalem illain ineffabilem sub verbo dor-milionis? <El comedetis, inquit, panem vestrumin saluiilalc, et absqtie terrore habilabilis in lerra

vcsira. Dabopacera in finibus vesiris, dormieiis, etnon erit qiii extcrreal. > Et prolinus oslendens

quomodovel per qttid eflicialur illa dormilio noslra :<Auferam , inquit, malas. beslias , et gladius

, non transibil terminos vcslros (Ledt. xxvi). >Maloe

qttippe besliae sunt maligni spirilus, et nialarumbestiarum capul csi ille coluber, id est diabolus,quorum lerminos jam translvit gladitts, id estsenlenlia damnalionis aelemse, quam supra jamdixiittus. Quid igilur in sermone pulchrius, in re

preliosius islo quod ait, <el concenium cocli quisdormire facit?> 0 ler qualerque bealus ille coneen-ttis cocli, ubi omnis muililudo et concincndo tlor-

mit, et dormiendo concinit I Sabbalizat enim etdormitio ejtis in Sabbalo est ipsa requies Domini,

septima dies Domiiii, el in illatn requiem introivitcum concenttt inierminabili, cum voce ineffabili,cum extensione infatigabili.

CAPUT XV.

>ltem de eodem concenlu, et de verbis concenlus,sive cantionis illius, quem apud Isaiam audi-vimus: <Sunctus, sanctut,sanctu* DominusDeus.>

Audivimus, ut supra jam dicium est, verba

qtiaedamconcentus sive cantionis illitts : « Sanctus,

sancius, sancius DontinusDeus (Isa. vi). > Quam

pulcher, qnam sequalis tenor in verbis, quam cer-

tus, qiiant stabilis! Nulli gradus sunt hic, ntillutrk

momeulum incremenli sive decremenli in Yoeibus

istis. Unde crgo gradus suos accepil inimica lt;cie-sis? Nam ac si concentus ille sic ceciuisset: Sancius,

sanctior, sanclissimus, et pluraliter addidissci:

Domini et dii, non singulariter Dominus Deus; ita

sibi gradus fecit, maxime per os Arii ut diccrct

Spiritum sanctum magnuin quidem , sed FHium

67 RUPERTI ABBATISTUHTENSIS 68

Spirilii sanclo majorem, ct Deo Palre minorem.

Uhde, inquani, gradus isios accepit impia vel

serpenlina bceresis, nisi ab ipso colubro palre

mendacii, qttem de concentu illo manus Domini

propter dissonanliam ipsius eduxil, et foras niisit?

ldcirco talis hscreticus reus est oeternidelicli, sicnt

el pater ipsius diabdlus qui fccit gradus istos,

quibiiSnon ascentlitur ad sttperos, imo descendilur

ad infcros. In Osee scriptum csi: <Projeclus est

vitulusiuus Samaria, iratus esl furor meus in eis;

iisi|uequo non polerurit emiindari? quia ex lsracl

ipse esl. Arlifex fecil ilkim, ct non esl Deus (Ose.

vm). > Esl auiem bic sensus. Ne mireris quodsortfes Isracl, scilicet viluli, quos fecil Jeroboam,non poluerunl aul possunt emurtiiari, qnia videlicet

ipse, subauditur vilulus, sive vilulorum cilltus cx

Israei est. Neque eaim aliunde boc aceepit, ut vi-

tiilum pro Deocoteret, sicui Baal el Aslaroihj ete;

dsemoniorum porienta de vicinis gentibus accepit,forle errahtibits et per ignoranliatn muliis peccan-

tibits, sedariifex fecit itlum, subauditur Jeroboam,

sive Israel, sciens quia <non est Deus artifex, >

inquam ,sicut manifeste Scriptura dicit: < DixilqueJeroboam in corde suo: Nttnc revertettir regnumad Dominuin David, si ascenderil populus isie ut

faciat sacrificia in domo Domini in Jerusalem. Et

excogitato consilio fccit duos vitulos aureos (///

Reg. xii). > Propter excpgilalionein consilii, pro-

pheia sive Deus arliltcern illuin nuncupavii, qtiianoii ignoranier sed malitiose peccavil, el ideirco-(non poiiierunt peccaia illa emundari, ut recederel

lsrael a vilulis suis sallem tempore unius ex regibussuis. Similiter de Ario sciendura coeterisquehscreti-

cis, qui intelligere nolnerunt illuni concenlura

coeli, et maliieruiit scindere unitalein cantionis,

quia non esl coruni aniplius illum audire concen-

tum cceli, netpie partem aut communionem habe-

btint cum illis.qui per plaiiilietn sive fidei sequila-tem, absque itlis gradibus inaequaiitatis vadunt,liinc ut dormiant ct concinant illic, juxia ilhid de

Canlicis gradiitim : « llluc enim ascenderum tribus,tribus Domini, testimonium Isracl, ad confitendum

nomini Doinini (Psal. cxxi); > neqtte enim emun-

dari polerunl, sed immundi erunl el in hoc saeculo,el in fiiluro, ei laborabunl in xlernum, sicul labo- ;rabal ille coluber circumdttclor ipsonim, per foralas

nares in sudibus el circulum habens in naribus

(Job XL), atqtie ila nusquam sabbalizans, nusquamdormiens circuit lcrram, dissimulare volensquidem,sed non valens faligalionem suam dtim requisilus,unde venis, respondel et dicit: « Gircuivi lerramet perambulavi eam (Jab 1), > ei maxime hoc lem-

pore babens irain magnam, quia scil quod modicum ,

temptis habet, et non diu illi circuire licet.CAPUT XVL'

Sehlentia beati papm Gregorii de illis cmleslibu*sanctorum angelorum ordinibus; qui vel qualeshominescujus ordinis socielatemsortiantur.

fiealus papa Gregorius de illis coeleSlibussancto-

A rum angelortim ordinibus toquens (Homil. 34 in

Evang., n. 11), el. spei nostrse congaudens, quodventuri sunuis in illorum societatem, sive, ul ait

ipse Domimis, seqtiaiiialem,haecinter csetera dicit:< Isli iiaque qtti parva qusecapiunt, pie fratribnsannunliare non desistunl, in aegeloruin numeruincurrunl. Alii secrelorura ,C03lestiumsumma et ca-

pere praevalent et nunliare. Quoergo isli, inquil, nisiinter archange!r>rum numerum dcputantiir? Aliimira faciunl signa , valenler operanlur. Quo isli,nisi ad supernarum virlulum soriem el nttmeruiii

congmuni ? Nonnulli eliam de obsessis corporibusmalignoS spirilus virlule oraiionis, el vi accepiaepotestalis ejiciunt. Quo isli meritum suum, r.isiinier polesialum ccelcstiiim numeriirn sortiiintur?

" Nonnulli acceptis virlulibus cum ei bonis meliorcs

sinl, eleetis quoque fratribus priiicipaniur. Quojslisorlem suam nisi inter principatutim ntimeros acce-

perunl ? Nonnulli sic oninibus vitiis dominanlur, ui

jtire tlii inler homines voccnlar, qualium uni, sci-licet Moysi: <Ecce, inquil, Dominus, conslilui ledeum Pliaraonis (Exod. -vn). > C"o isti., nisi inlernnjncros dominalionum currunl? Nonnulli hoc inmunere virtutis acceperunt, u.t recie et alios jttdi-care possint. Quid isli, nisi ihroni suut condi-toris sui? Nonnirlli lanta Dei 31 ac proximi di-lectione pleni siint, ul cherubim jttre nominenlur,quia eniin chembim plenitudo scicniimdiciiur. Et,Paulo dicente, didicimus <quia pleniiudo legis est

_ dileclio (BOIM.XIII),> omnes qui Dei et proxiraicbarilatc pleni sunt, ine,iiiorum suorura sorleminter cheiubim perceperuat. Noniralli superne con-

templaliouis facibus accensi, amando ardent, lo-

quendo el alios accendunl et quos verbo langunt,ardere protinus in Dei atnore faciunt. Qtti ergo iiaad amoretn soi Conditoris inflammali sunt, quanisi inler seraphim sorlem suae vocationis acce-perunl? >

CAPUT XVII.

Responsioad illos qui dicunt quod de singulis ordini-bus multitudines cecidemnl , quoniam secundumillum seniemiam beali Gregoriiex hominibttsalii inilium et alii in illum ordtnem sint assumpii, siveassumendi.

JJ Dum hsccdicit, scilicet ex bominibus alios in an-

getorum, alios in archaiigelorum numero dcpuiari,alios inler sjipernas virluies, alios inler ccelesles

potestaies, alios inler principaius, alios inter domi-naliones, alios inter thronos, alios jnier cherubim,alios inter seraphim accipere soriem suae votalio-nis, iionnulli solenl asserere, quod de singtilis ordi-nibus multiiudines ceciderint. quod itidem in jingu-lis ordinibus ruinse debeanl ex hominibus reparari.Quid ad IIODCdicere potuimus, aut pOssumus?Hocenim pertinet ad raliones illas, de quibus scriptumel supra memoratum est: < Nunquid lioslioidinem

cceli,aut pones rationes ejusin terra? >(Job xxxvm.)Dicimus crgo : Si de Scriptura qualibet canonicaconfinnare possent opinioncm illam, qua prsevenli

69 DE GLORIFIC.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. III. 70

suitt, dicentes : Angelos sive spirilps illos, mox ul

crentisunt, i_nsuisordinibus conslittiisse, moxqucetillos ceciiisse, et isios in gradibus suis persttiissc,conceilendtim esset opinioni. Nunc autem non itacst. Nulla enim Scripiura canonica opinioni itii

suffragatur, imo et prophetiea veiitasapud Ezechie-letn oppido refragalur (Ezeeh. xxn), ul longe suprameiiioravimus. Proindc recle econtra qua>r.iiiius:

Quid illi spiritus beali remuuerationis acceperuut

pro eo quod, peccautibusaposlalicis spirilibtis, ipsipeccare-noltieriinl? Si enini jiiin lunc e.rant ut nuiic

sunl in ordinibus suis stabilili ac perfecti angeli,archangeli, lhroni, doininaliones, principaius, po-lestales, virlutes, cheriibim alque serapbim, qtio-roodo exiude lam mulli cadere potueruiil? Veriii

gratia : Si eranlin ordine Serapliim, id esl, eorum

angelorum qtti diviui ainoris igne arilenl, sive

inceiidiuil, qitomodo exinde excidere poltieruni;imo quomodo nimquam illitts amoris dulci artUnearsisse ptilandi sitnt? Verius ergo et ralionabiliushoc dicimus quia iu reniuneratipue prp eo quod non

peccarunl, et Crealori suo subjici maluerunt, ordi-nes illos acceperunt quos habent niinc, in hoc ipstimordinaii, verboque Doiuini el spirilu oris ejus fir-

mati, ut anipliiis cadere, id estpeccare non possinl,sicut lapides supra memoraii, auro aslricii, leneniur

iu ordinibus suisdisposilt secuiirium scienliam arli-fieis ligando ordinali, ordinaudo ligali, ul excidere

non possint, nec aliud doctoris stipra dicli sermobene reciperenos contpellit.

CAPUT XVIII.

Alirt scienlia de similiitidine novemordinum nnge-lorum, et novemcharismatum Spirilus sancli, qucasecundum Aposloittmhominibusdala sunl, dicen-lein : «Alii quidem per spiritum duiur sermo sa-pieniim, > etc.

Niincjam, quia sermo idem nos lxtificavit sccun-dum speciein quam Dominus ipse fundavil, dicens:« yEquales enim suiil attgclis, cum sint filii restir-

rectionis (Luc. xx), >quia, inqiiam, sitmus ejtis-dem novenis ordinibus tlisponeiuli, perpulchrum cst

cousidcrare, quia quot sunl illic a Spirilu oris Do-

mini ornamenla cceloruin, lot sunl hic in homiiii-

bus sam-lis ab eodein spiritu divisiones graliarum.Sic enim ail Apnsiolus : < Unicuique autem daltir

manifesiatio Spiriltts ad uliliialem : alii quidein

perSpiritumdalurscriiio sapieniioe, alii autcni sermo

scientiaesecundum eumdem Spiriium, alteri fides in

eodem Spiiitu: alii gratia sanitatum in uno Spiritu;alii operatio virtiitiim, alii propheiia, alii discreiio

spirilttiim, alii genera linguarum, alii interprelaliosermonum. IIicc aulein oninia operatur uims atqtieidem Spirilus, dividens singiilis prottt vult (/ Cor.

xir). t Hoc erga qtti perpendil, scilicet electionem

ex noininibus lol esse tharismalum varietate ornaT

lam, quot ordinibtis illos bcatus sptrilus conslat

esse distincios; potest eiiam aptc secundum catlem

charisniala conjicere, qui vel qtiales honiines, qtti-

lasaut cujus ordinis angelis similes debeanl cxis-

A limari. Denique qui habent inierpretationem sermo-

num, ut saliem in una lingua possint enuntiaresensum Scripturariim ad utilitatem bjidieni.ium,nonne angeli sunl? « Labia enim sacerdolis, utDominusin Malachia, ciislodiunt scientiam, el legemrequirenl ex ore ejus, quia angelus Domini cxerci-tuum est (Maluch. u). > Qui auiem etiam generaIinguarum aeceperunl, in hoc ipsum non tina lingya,verum ctiain variis linguis cliicere possint, ct rie

gcnte in gcnteni transferre ac dilalare VerbumDei,

qttod maxime sanctis daluin cst aposlolis , nonne

nitMiiodicuntur el stinl archangcli? In discreiione

spiriiuum niiiiirum digiiilalem judiciariam rscte

inlciligis, qnod jitre voceniiir throni, co quod de

spiiilibiis Deoin ipsis pwsidenie, jttdiearc noverini,K juxla iliml : « Nolite omni spiiitui credere, se;I

probaie spirilus si ex Deo snnt (/ Joan. iv). > In"

gratia pr&phetica non inrongrue domtiialionuin

agnoscitiir auctorilas, quia profecto regibus quoque

propheise doniiiiali sunl, maxiineqiie Elias ct Eli-

saeus, nani Elisa>oquoque clamavii rex :« Paler hii,Paicr mi, currtis Israel el auriga cjns (IV Reg.

xin), >caclcrisqtic regtbus prophelaedominali stinl,et maximo prophelarum Moysi diclum esl: < Ecce

conslititi le dciun Pharaonis (Exod. vn). >Fides

notine principalnm niereltir? Denique el Ahraliain

(JRom.iv), et Isaac, et Jacob.clDavid propler fidem,sive jnstiiiani fitle, patriarcha?, id esl, Palruin prin-cipes iioniinali sunl, et Petrus quoqite aposlolus ob

excellenliam fidei, princeps aposlolorum nominari

merelur. Ergo et onines quorum fides prseclariorhabeiur, recte principattis nominanlur, el ipsi fra-tribus suis, sivc -Ecclesiis Chrisli principari, id

est, proeesse digni habcntur. Gralia saniiatum et

operatio virlulum hoc maxitne differunl, quod gra-tia saniialtim circa inlirma corpora expendilur, sive

per imposilioncm inanuum,siveperalium quemlibetmodum. Operatio vero virlulum extrinsecus exhi-

belur in rebus exlerioribus, in elemenlis hujtis

mundi.sicut maxime factum est per manum Moysi,

qui circa corporum sanilaiem ferre hoc solum fe-

cisse legitur, qttod Marise sororis suse Iepram 32saiiavil (Num. xu). Quibiis ergo gratia sanilatum

data est, noniie inter poieslates, et quibus operatio

p virttilum data esl, nonne jure repulanlur inlcr vir-

tutes? Porro qui'«is sermo scientiic, ipsi sunt lan-

quam cbernbim, et qttibus sermo sapicntioe datus

est, ipsi stini tanquain seraphim. In illa graliamaxime aposlohts Panlits claruii, habuit enim scien-

liam non solum Dei, verum eiiam saecnli; in isla

vero Joannes dilectus Domini, cujus sermo tolus

versatur circa charilalem, qu;e vera sapieniia esl,

et audilorcs - inlendil accendere ignc amoris Dei,

secundum ipsum vocabitlum seraphim.

CAPUT XIX.

De eoquod Aposlolttsdick : « Nusquam enim nr.gAo*apprehendii, sed aemenAbrahmapprehendit. >

Adde illud quod idcm AposHus dicil.« Nusqiiaai

^» RUPERTI ABBATISTUITIENSIS 72

enim angclos apprchendit, sedsemen Abraha*appre- .hendit (Hebr. 11).>Quorsum islud? dixlinus enim

louge snperius, quia nobis homihibus thiobus modiSdatur Spiritus sanclns, aliero qttod est in rcmissio-nem peecatorum, altero qttod esi in divlsioncsgra-iiarum. ln sanctos auiem angclos iino modo, scilicetiri divisiones gratiarum, larga dignaiione effusiisest. Nam ut in remissionem peccaiorum riunquamdefur apnstaiicis spirilibus, judicium verinn fuit, etest ejusdem Spirilus sancli. Ut ergo qiianium Crea-lori debeas, homo perpendas, et causam luam me-lius ipse disccrnas, < adde qnod nnsquam angclosappreliendit, > sed hnmanam de semine Abrahaenaturain apprehendit lali apprehensione, ul Auelor

saluiis tuae dignarelur per passionetn morlis con-summari. Qitoia in hoc est porlio tlebiti lui debitae1

gratiarum aclionis? angelos el crcavit et eos quinon peccaverunt magnificavit, te aulem et creavit,el cum imiversus in Adam peccavissei, juslificavit ct

insuper niagnificavit. Jusiificavit, inquam, riato illo

Spiri.tus sancli quod est rcmissio peccatorttm, quoeieclio creaturae angclicae, quia non pcrierat, non

iridiguil : magnificavil alio daio ejusdcm Spiritussancli quod esl divisio graiiarum, quorurn in primisilios coelestes spirilus ornavit, sive magnificavii.

Angelorum itaque Deus est, libi autem idem Dcusest et Pontifex, simul vero-el angelorum et homi-

num Rex, unus ideniqite Dci Filiits esl. Cum haec

ita sini, putnsne plura in aliari pectoris lui ligna,quain angelus, babes ad nulriendum ignem diviiiiamoris? Sciipluni est enini in sancta ac mystica (

lege Doiiiini : Ignis in altari scmper ardcbit, quemnutriei sacerdos, subjiciens mane ligua per siiigulosdies (Levit. vi). Igni dehique ligna subjicere, est

coninieinoialionetn Lenefieioriim sancloeTrinitatis

jugiicr babere, el propter heec in amorem ejus

niagis ac magis proficere, el inteiimarilerealiqnan-

lisper, donec vcniat :d quod petfeclum est, sicul iii

Isaia scriptuni esl: < DixilDominus, cujus iguis estin Sion, el caminus ejus in Jerusalem (Isa. xxxi). >

Siou namque prsesens Ecclesia est. Jerusalem aiilem

illasuperna civilas, id est sanctorum angeloruniuiii-

versilas, de quibus nobis hactenus sermo est. Ergo< ignis Domini in Sion, et caminus ejus in Jerusa-

lem, >id est, abundaiiiia divini amoris quaeiliic cst _

praesenli dilectjoiie Dei, sic major est, sicut parvosive quantulocunque igniculo grandis el valide suc-

censtis caiuinus foriior est.

CAPUTXX.

Ilem sententia B. Gregorii in illo versu cantici Deu-teronomii : t Cohsiiluit termines gentium, juxtatnimerum angetorumDei, i pro quo «os sectmdumHtbraicam verilaleminlerprelanleB.Hieronymo.ilalegimus : t Constiiuit terminos populorum juxtanumerum filiorumIsrael. i

AUidem doctor supra memoraitis : <Deremdrag-mas mtilier habuit, qtii novetu sunt ordineS angelo-nm, sed ulcomplerclur eicctorum nuinerus, boino

«tecimusest creatus. >Idem posl aliqua : < Sttpcrna

A illaciviias ex angelis el hominibusconslat, ad qunnilantum credimushuhv.inuingenus ascendere.quantosillic contigit eleclos angeros remansisse, sicut scrip-tum esl : < Constituil lefminos genlhjm, juxta nu-merum angetorum uel. i Quod Scriplurae lesiimo-

nium, faleor,ulrumad hanc rem confirmandamsaiisidoneuni sil ambigo. Prseserlim quia juxla Hcbrai-

camverilatem, inierpretaiite beato Hieronymo, lali-ler sciipium est : <Constitnit lenninos popiiloruin,juxta numerum liliorumIsrael. >Quseliltera qualcmadinic sensutn possit habere, postmodumdicenuis.Nunc illud dicere prsestat, quia prppter illa verba

quaedixit : Sed ul complerelur elecioruni nunterus,homo decimusesl ccealus. Sofent plerique arbitrari,

quod si omnes angeli perslitissenl, nilHaqueruina

B facla fuisset ex eis, non creareiur, neque fuissetcausa cur deberet homo creari. Quodsi coiicedilur,cavendum est ne ila pueri sinius, ut exisiimemusDctlm nulluiu anle rninam angelorum de liominecreando habuisse propdsitum, sed postquam casus

illecontigit, lunc derattmitii venisse in raentcin con-s littm hujusiiiorii, «ciliccl, facere genus noslrum,ob recuperandam hiutiiludinem domus scu familiscsusequaececidil. Recliusergo dicitur, quia non tio-mo propter angelos, inio propter hominemquemdainangeli quoque facti sitnl, sicul et caelcraomnia, les-tante Aposlolo cum ditit: < Decebal enint euiii

propter qucm onniia, et per quemomnia (Hebr. n),>cujus capiluli meinoria nos non praelerivit in

primo libello praesenlis operis, cttm de printipio2 loqueremur, in quo creavii Deus coelum et terram.

Si enim veruiu dicit, imo quia verum dicit Evange-lista :« Quod facltimesl in ipso, vita ertxl(Joan. i),>nitiil excipiens, praemiseral euim : Omnia per ipsumfacta sunl, el sine ipso faciura esi nihil; qnantomagis homo isie decorus, ab ipso Verbo in unilatem

persouseassiiinendus angeli, qua anlequam angelifierent, in ipso vila erat? Tcstalur el hoc ipsa Sa-

pienlia, quscnon esl aliud quam ipsum verbum, dumdicil: <Dominuspossedil me ab iuilio viarum sua-

rum, > el caetera usque < quando appendebai fnn-damenta ierrae, cum eo eram cuncla componeus, etludens coram eo omni tempore, ludens in orbe ter-rarum (Prov. vm). >Slatimque subjungit: <Et t!o

. liciseineseesse cum filiishominum. > Quidnamhoc

est, nisi ac si dixisset : Anlcquam Deus quidquamfaceret a principip, et quando baecvel illa faciebai,hoc erat in proposilo, ut e^o Yerbum Dei, VerbutnDeus caro fierem, et in hominibus habirarem maguacharilate elsumma humililale, qusc verae deliciaesunt.

33CAPUT XXI.

Probabilius dici posse, quod non tam Itomoproptersupplendum angelorum numerum, quam et angeliel hominespropter homitiemJesum Christum[aciisunt.

Igiiur probabilius hoc dicimus, quod non tam

hoino propler supplendum angeloruni inin erum ,

quam el angeli el homines, propier unuin homineih

75 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRlT. — LiB. 111. 74

Jesum Chrtslum factl sunl, ut quoniam unus Sdem-

que el Deus ex Dco nalus erai, et horao nasciturus

erat, haberet praeparatam <;xutroque iatere fami-

liam, hinc angelorum, binc hominum, el ipse Deus,et bomo, Dominus et creaior angelorum, Dominus

et Crealor alque Salvator emineret bominum san-

ctorum, Dominus, inquam, in eis sicul in domo sua,Rex in gente sua, Deus in majestale sua. Quia,sicul dictum jam esi, < et propter ipsum, et per

ipstim omnia. > Hoc aspicicntibus nobis pulchrumest eliam iilud allendere, quia non ante sed post-quam ad Abraham factum est Yerbum de promis-sione lam beati seminis (Hebr. n), de adventu velnativitale tanti hominis, coeperunt sancti angeli

congaudenles homiuibus visibililer quoque interdumitlud exhibere ministerium, de quo Aposloius :« Nonne, inquit, omnes spirilus administratorii sunt,inissi in ministerium (Ilebr. i), > el ila faimliariierul hospitio quoque illorum suscipi dignati sunt, et

appositum sumere cibum more bospilum hominum

(Gen. xvm), ei raulta beueficia per |eos adminislrata

sunt, sicul passim lestatur ipsa Sacrarum hisloriCasive prophetica series liilerarum. Yerum nos de illis

ipsorum beneficiis sive ministeriis alio in.opere dixi-

inus aliquid, quod inlilulalur De vicloria Verbi Dei.Hic tantum hoc meininissc libuit, quod recte a

Verbo promissionis, quod facttim esl ad Abrahamde semine ejus (Gen. xn), in quo benedicerenluromnes genies, quod esl Christus, cceperunt angelo-rum minisieria cum hominihus celebrari sivc fre-

qucnlari, ac si dical nobis Scriptura, quia jure pa-'

Iribus iltis angeli famulabanlur, qtiorum ex seminenasciturus eral angelorum Dominus.

CAPUT XXII.

Qualem tensum habere possit lillera hmc, quam se-cundum Hebraicum beatoHieronymointerprelantelegimus : <Constituit lerminos populorumjuxtanumerum filiorumIsrael. >

Proposuimus supra dicere, quem sensum habere

possil liliera hsec,quam secundum Hebraicum beaio

Hieronymo inlerpreianle legimus : <Constiluil ter-miuos populorum, juxta litiinerum filiorum lsrael

(Deut. xxxn). > Nara quod juxta aliain edilionem

legitur : Slaluit lerminos populorum juxta numerum

angelorura Dei, sensum haberet firmiorera auctori-tate supra dicti docloris exiraii, si Hebraica quoqueveritas sic haberet, ut septuaginta transtulerunt,

juxta nuraeritm angeloriim Dei. Primum ergo quae-renda est inteniio Moysi in Verbis islis canlici Deu-leronomii : <Interroga patrem tuum et annuntiabit

libi, majores tuos et dicent tibi: Quando dividebat

A Allissimus gentes, quando separabat filios Ariam,constiluit lerminos populorum juxta numerum filio-

rum lsrael. Pars autem Domini populus ejus, Jacob

funiculus hseredilatisejus (ibid.), i Nimirum in istis,et in bis quse sequuntur commemorando beneficia

Dei, hoc inlendit, ut benevolentiam alliciat illiu»

populi circa cultum Dei,"vel amorem Patris sui. Qui

possedil, inquit, et fecit, et creavit le. Qualem au-

lem ab initio, vel quanto a numero ccepil possidcretali possessione, ut ille homo Jacob gens fieret,

'aut poputus existeret? Nirairum ab ingressu sive

introilu Jacob in jEgyptum, dicenle Domino ad il-

lum : <Ego sum forlissimus Deus Palris tui; noli

timere, descende in iEgyplum, quia in genlem ma-

gnam faciam te ibi. > El post pauca sic scriptuinB esl: <Omnes aniriise domus Jacob, quae ingressae

sunt in jEgyptum, fuerunt sepluaginta. i Porro Jo-

seph et duo iilii ejus, Ephraim el Manasses in iEgy

plo erant. llemque scriplum esl: « Erant igituiomnes aiiinise eoruin, qui egressi sunt de feinore

Jacob sepluaginla quinque (Gen. XLVI).> Profeclc

juxta hunc numerum filiorum Israel, qui lunc popu-lus esse ccepit, jamdudum conslituerat <Dominus

lerminos populoruin, quando, sicul ibidem dictum

esl, divisil Allissimus genteSj > et separabat filios

Adam propter superbiam, ubi lurrim Babel sedifica-

banl. Hla namque divisione septuaginta tres, quodaiunt scriplores, vet polius, ut ralio declaral, se

ptuaginta dua; genies lotidemque linguseper terras

esse cseperunt, quae crescendo provincias ct insula?

-1intpleverunt. Ilinc bealus Hieronymus ubi Dominus

«ixil ad Petrurn : <An putas, qttia non possum ro-

gare Patrem meum , et exhibebil niihi niodo plus-

quam dupdecimlegiones angelorum (Mattk. xxvi), >

illius jam diclae mullitudinis genliura sive populo-

rtim, toc modo meniinil. Una legio apud velcres sex

millibus complebatur hominum. Pro brevilate lem-

poris, numerorum non accurririius explicare typos.Tantuin dixisse sufliciat quia septuaginta duo millia

angelorum, in quol genles hominum lingua divisa

esl, duodecimlegionibus fieri inanifeslum est. Non-nihil igilur ponderis habet secundum hunc sensumlitlera hsec: <Constiluit lerminos populorum juxlanumerum filiorum Israel. >Quantum enim valet ad

exigendam Israelis benevotenliam circa Deum, quodD cum jani baberei Deus septuaginla genles, dimissis

illis, solos elegit sibi in gentem septuaginta duos

liomines, vel pauloplures, quia Joseph cum filiissuisin iEgypto erat ? Unde fit ut recte propter pau-cilatem cum admiratione legatur: <Pars aulein

Domini popttlus ejus, Jacob ftinicttlus haeredilalis

ejus. >

PATROL.CLXIX, 3

/8 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 7,3

34 LIBER QUARTUS,

CAPtJTPRIMUM.

Proposilio, dieere aliquid de humana creatura adlaudemS. Trinilalis ad honoremSpiritus sanclidePalre el Filio procedenlis,cujus in ista creaturavaldeclara rulilanl bona.

Sapieniis viri est, dumsedificaldomum suam, fo-tlere in altum, etponere fundamenta supra petram.«Descendrtpluvia, ait Dominus; venerunt flumina,et flaverunlvenli, et irrueruni in dbmum illam, etnon cecidit, fundata enim erat supra pelram (Malth.vn). >Nimirum illi viro sapienti aliquateriuset n'6sextremum cupimus assimilari. Quoiiese"nimcupien-tes exigere aiiquod boni ac fldelis sermoriis aedifi-

cium, quaerimusac tenemusapium sive conveniens

quodlibet capilulum de aucloritate divina, auclo-rilale canonica, sive prophetarum, sive aposlolo-jrum, ut sedificemussuper fundamentum illorum,profeclo fodimus in allum et ponimus fttndamenia

supra petram. Acproinde si descendant loquaccspluviaesaecularium, maximeque sophislarum odibi-

lium, quibus sua stipuia suumqire placet fenum,nostrum autem vile est aiirum sive argenlum. Etnoslri lapides pretiosi contenipiibiles siint, si, in-

qttam, venianl fiumina hserciicorum, et irruaiu indomum nostram, non cadei, quia supra petramfundata est. Igitur de humana crealura jam dicturi

aliquid, ad gloriam et laudem sanctae Trinitatis, adhonorem Spiritus sancli de Patre et Filio proceden-lis, cujus in ista crealura valdeclara rulilanl dona,

quserimushoc fundamenlum,el in omni porliunculasermonis noslri cerlum de sanclisScripluris tenere C

cupimus capiiulum, quia videlicethoc est, sicutjam

diximus, fodere in allum, et ponere fundamenla

supra pelram. Primum capitulura hoc est.

CAPUTII.

De propositoDei dicenlis: t Faciamtit hominemadimaginemet simitiliidinemhdstram.i

<Faciamus hominem ad imaginemet simililudi-

nem nostram (Gen. i). > Hinc ail fidelis David :

<Manus luse fecerunt me, et plasmaverunt nie

loluin in circuitu (Psal. cxvm; Job. x). t Fodienshic in altum ut fundamenlaponam, qualem invenio

petram, nisi ipsam beataeTrinitalis inlentionemdi-

centis : <Faciamus hominemad imagineinet simi-

litudiiiemnostram? >Qusenamerat intentio vel quideral in intenlione ejus, nisi is qui nunc sedel ad &

dexteram Patris < mediator Deiet hominura, homodhristus Jesus? >(/ Tim. n.) Si enim, quod saepedictuin, semperque sciendum esi, non solum per

ipsum, verum etiam, ul Aposlolttsail, proptcr ipsumomnia, quanto magis humana propter ipsum facia

est crealural Cum ergo dicit: <Faciamus homi-

nem ad imaginemet simiiiludinemnostram, > pa-rum esl ad consummalionemproposili Dei hoc al-

A tendere, quod omnes electi (Hebr. h), <qui secuii-dum proposiium vocati sunt sancli (Rom.vm), >eirationales creati, et similes Deo sunt futuri, tan-quam patri suo filii, juxla illud : <Charissiminunefilii Dei sumus, sed nondum apparuit quid erimus;scimus quia, cum apparuerit, similes ei erimus,quoniam videbimus cum sicuii esl (/ Joan. m), >parum, inquam, hoc esl, nisi hunc hominemallen-das qui ipse esl, ut Aposioiusait, <imagoDei invi-sibilis (Col.i), >etsicul idem alibi loquitur:«Spleri-dor gloriae et figura subslantiae ejus (Hebr. i). >Nunquid enim cum hsec diceret beala Triniias.«Faciamus iiominem, > et csetera, de homine istonihil cogitaveral aut proposuerat, sed postquampeccavit Adam, tunc demum istud cogilavit Deus,uthomo fieret Dei Filius, ob redimehdum huma-num genus. Diximusde hoc in prsecerienlibus,cuinde angelis loqueremur, quia si verum dicit, iroPquia verum dicit Evangelisla: <Quod factum estin ipsovila erat, >nihil excipiens,praemiseratenim:<Omnia enim per ipsum iacta sunt, el sine ipsofaclumesl nihil (Joan. i), > multo magis homo isieab ipso Verbo in unilalem personse assiimendus;antequam angeli fierent, <in ipso vita erat, > ethoc eral proposilumejus deliciosnm,sicul Sapientialoquitur, quaenon est aliud quam ipse DciFilius:<Dominus possedit me initio viarum suarum, ari-lequam quidquam faeeret, a principio, > et caelera"quae iia conciudit, <el delicisemeseesse cum filiis

I bominum(Prov. vm). >CAPUTfil.

De eo quod ait bealus Job, et posl eum Daiiid:<Manut tumfeeeruntmeet plasmaveruntme. >

Magnum igilur negotium, ei res vatde operosa,magnum sanctse Trinilatis exigebat consilium uttaliter diceret: <Faciamus, >et sic dicendo, quasisemetipsamuna Palris, et Filii, et Spiriius sanelidivinitas ad operandura honareiur, lali roodoutrcm hene perpendentes, recte dicant sancti supradicli : <Manus luaefecerunt me et plasmaveruntme, da mihi inlellectum(Psat. CXVIH); >— « ma-nus inoefecerunt et plasmaverunt me lotum in cir-cuiiu (Job x). >Quid enim late crealum est in die-bus priinis? quid lale faclumest in iilisgeneraiio-

i nibus cceliet terrae? In ilto die, quo fecit DominusDcus ccelum et terram et omne virgultum agti?Pulchre ergo dietnm et magna cum reverentia est

35 audiendum, quia cum de singulis operum Dei

spcciebus, narrans Scripiura dixeril '- <DixittjueDeus : Fiat > hoc vel illud, de homine solo narrai

Deum dixisse : <Faciamus (Gen. u). >De singttlisvero diebus, sivedierum operibus nos lalius alio in

opere tractaviraus, in quo nec illud dilibcntiam

77 DEGLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. IV. 78nostraro proctenvit, qtua septies Deus dixil:« Fiat,>ci si non eodem verbo, lamen eodem modo usus

dicendi quem imperativum modum appellant gram-maliei, el seplies bonilaii ejus opus suura compla-cuit, dicente Scriptura : <Et vidit Deusquia bonum

cst (Gen. i),> quaevidelicel bonilas Dei nori est

aliud, quam septiformis Spirilus Dei. De homine

autem non dixit : Fiat homo, sive producal terra

homihem, sed <Faciamus,>ail, ac deinceps ita scri-

pium est : <Formavit igilur Domihus Deus homi-

nem de Iimo terrae, et ihspiravit in faciem ejus spi-raculum vitae(Gen.-u). > Nimirum ubi dicil: « FoN

mavit de Ijmo lerrae, > qttod est plasmare, loctim

sive causam praebuil admiralioni nostrae, sCieniiam-

que suggessit humilitati nostrse, ut dicerel: <Manusiuse fecerunl me et plasmaverunt me. > 0 igiturmagnum spectacuTum, grande miraculum! Putasnesancli angeli, qtti jam fuerant condili, sciebant quidianlo moliinine plasmator Deus inciperet operari?Nimirum abscondilum erat illi sacramenlum, si ve-rmii Ioquilur Aposlolus, imo qui in Aposlplo loqui-tur Chrisltts. Ait enim : <Mibi minimo omnium

saoctorum data est gratia haec, in gehtibus evange-lizare invesligabiles divilias Chrisli, et illuminare

omnes, quse sit dispensalio saci-amehli abscondili a

saeculis in Deo qui omnia creavil, tit innoiescat

principibus el potestatibus in cceiestibus per Eccle-

siam mulliformis sapientia Dei (Ephes. iti). > Solus

plasraalor ipse sciebat ei in semelipso abscondiiuiniiabeat lanlummodo dignitatem fuiuri operis prae-

signans qualilale operalionis, operando manibus

suis.CAPUT IV.

Quodmanus aul pedesin Deonon sint^quemadniodumin nobis, sicut pulaverunl hi qui pro ruslica sim-vlicilate dicli sunt humaniformii, el de eo quodscriplum est in Isaia : t Quis appendil tribus digitismolemlerrm, el libravil in pondere monles, el collesin statera ? i

Nec tero hoc dicimus aut opinamur qiiod nianiis

aut pedes in Deo sint, qiiemadmodum in nobis,sicut putaverunt hi qui pro ruslica simplicitatedicuntur humaniformii, sed pluralilale manuum,dum dicilur : < Manus tuaefecerunl me, >pluralilasinnuitur personarutn, sicut et alibi pluralitale trium .

digilorum. Scriplum quippe est in tsaia : < Quis

appendit tribus digilis molem lerrae, et libraVit in

pondere roontes, el colles in slalera? > (Isa. XL.)Tribu9 enim digitis, id est, Iribus personis unius

verse summaeDeitatis. Cum ergo dicit : <Quis ap-

pendit tribus digilis, > sapiens responsum expostu-lat ut dicas : Tu, Deus, appendisti. Quod cum re-

sponderis, placet illi ul quseras adhuc et dicas: Ubi?

quomodo? qiialem iuolem ierrce? quos monles ?

quales appendi alque libravi colles? (Psat. CXLVIII.)Taliter percunctanti pulchrum est ut respondeasilli : Domine,si dicam, quia terram iitanimalam et

insensibilem, quam calcamus pedibus nostris, lu

appendisti super nibilum, neque enim aliquibus sus-

A lentaiur columms, sed tu eam positione praeceptilui fttndasii, ut stahitis sit, monles el colles (qtiisunt lerrae tumores) consistere jussisti : vertim qui-dem dico, sed parum est ad gloriam et laudem Tri-

niiatis, quam per tres digitos nobis insinuatam esse

vis, cujus capax non est lerra haecinanimala etinsensibilis. Plus ergo dicam, quia ubi Vet qiiandodixisli : <Faciariius hohiinem, > el de limo terraemasculum et feniinam creasii sive plasmasti, et be-nedixisti eis, dicens : < Crescile ct inulliplicamini(Gen. i); > ibi sive lunc < tribtis digilis molem ter-rse >appendisti, < montesque in pondere, et collesin slalera > librasti. Tunc illam terrae molem ap-pendisli, qusenimirum digna erat appensione Iritini

digitorum luorum, scilicet monlem illuni magnuiti,B qui secundum visionem Danielis implevit oibei*

terrarum (Daniel. n). El illos monles ih pondere,alque illos colles in slaiera librasli, de quibus Ape-slolus dicit : <Nam quos praescivil, el prsedeslina-vit conformes lieri imaginis Filii sui, ul sil ipse pri-mogenitus in multis fratribiis. Quos auiem praede-slinavil, hos el vocavil; et qubs vocavit, iios ct ju-stilicavit; quos aulem juslificavil, hos el riiagnifica-vil (Rom. vm). >Verissime nihil horum in prsescien-tia et prsedeslinatione defuil, quando dixisli : <Fa-ciamus hominem ad imaginem - ei similitudineni

nostram, >et creasti inasculuin el feminam, et be-nedixisli dicens : <Cresciie et multiplicamini. >Prsefinitum habebas numerum muitiplicilaiis eo-rum , prsecognilurii habebas modum Cremehti, id

est,;meriti singulorum, et appendebas pPndiis me-rili in libra sive slatera jusiae remuneraiionis. Quidautem illi, quos non leligerunt hi tres digiti in appensione ejusmodi, id est, quos non prsedeslinastiin hoc Verbo benedictionis : « Cresciie el multipli-camini, >quorum superflua muliipiicilas de peccalo,vel propler peccaluin venit tp dicenle ad mulierem :< Multipticabo aerumnas tuas , et conceplus luos

(Gen. m). > Si filii bcnediclionis qrios nasci jussisli,dicendo : <Crescile et muttiplieamiiii, > recte di-cunlur et sunt montes et colles tribus digilis appensisive librati, quid de iilis prolinus censet in eodem

propheta Spiriius sanclus, quos vitiala caro protulit,autprofert ultra modnm et niulliplicaii sunt super

r)numerum? <Ecce, inqiiit, gentes quasi slilla situlse

et quasi niomenltini stalerae reputatae sunt; ecce

insulsc, quasi pulvis exiguus. Omnes genles quasinon sintj sic suntcoram eo,et qiiasi nihilum et inane

repulalse sunlei (Ita. XL).> Qtiid rogo, vel quantumest stilla silulae ad iriagnos ihPntes? quid pulvis

exiguus, qui levi Ventoaufertur ad colles stabiles,

qul de loco srio nec per tcrraemotum, nec per to-

nilrua moventur? Sicomnes filii hujiis soeculiquan*lunilibel alli virieaniur et magni sinl in oculis suis,nibil sttnt in coinparaiiore filiorum benediciionis,

qui, secundum propositum luum, Trinitas Deus,< vocali sunt sancli (Rom. nt), > quos ante ssecula

praescitos el praedestinaios, suis quemque teinpo-'ribus in nomine (uo vocasti, jusiificasti ei magnifi-

71) RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 8«

easti, quorura magnitudo lunc clarissimc apparebit,

quando conslitutus dicetur eis : <Yenile, benedicli

Patris mei, possidcle rcgnum, quod vobis paratumest a conslilitlione mundi (Matth. xxv). >

CAPUT V.

De eo quod ail Domtnus Deus : t Ecce Adamquasiunus ex nobis factus est, sciensbonumet malum; iad ipsum Adam : t Quia pulvis es, et in pulveremreverteris. i

Procedamus ullerius. Proposilum quippe nobis

est sanctse Scripturae agrum perambulare et quoe-rere et demonstrare thesaurum sancti nominis hu-

jus, Patris, et Filii, et Spirilus sancli, sic in agroisto abscondiium, ultamen inveniri possel abhis

qui Deo diviles esse volunt. <Ecce, inquil Deus,Adam factus esl quasi unus ex nobis, sciens bonum

et malum (Gen. 111).> Nunc ergo ne forie miliat

manum suam, et sumat etiam de ligno vitse, et vi-

vat in selernum, 36 emisit eum DominusDeus de

paradiso votuptatis, ut operarelur terram, de qua

suniplus est. Et ad ipsum Adam dixit : < Quia pul-vis ies et in pulveTem reverteris (ibid.). > Quodqueuni dixit, nimirum omni generi humano dixit: Et

concedit dictioni vel judicio, imo misericordissimae

providentise ejus, humilitas hominis,dum in psalmodicit : « Mane sicut herba iranseai, > subauditttr

homo sive nalura humana, <mane floreai et trans-

ea|, vespere decidat, induret et arescat, quia dcfe-

cimus in ira lua, et in furore luo turbaii sumus

(Psal. LXXXIX).> El est sensus : Dixi, ne averlas

hominem in huraililalem, lamen non id oro ut

homo statim ex quo natus est, fiat immorlalis el

impsssibilis, sed polius concedo divinaesenlentise,

qtta dixisli: <Quia pulvis es, et in pulverem rever-

teris, > scilicet, ul ipse apparcns < sicut herba

mane, >niiuirum viridis el pttlcbra, < transeat, > id

esl, ad modum ipsius herbse deficiat. Iioc morio

sive lali ordine. < Sicut herba mane, > ita bomo in

juventute positus floreat, id est vigeai, et poslea ab

ipso matutino flore juvenluiis transeat in vesperum

senectutis, et in illo vespere positus decidat, id est,

morialur et post mortcm induret, id est rigidum

Cadaver fiat. El deinde arescat, id est, aritlus pulvis

existat. Recle et valde prudens concessio, quia vi-

delicet non soiummodo concedendum, verumeiiam

omnibus modis taudandum est providum sanclse

Trinilalis coiisilium, cujus est vox isia secundum

pluralem uumerum : < Ecce Adam quasi unus ex

nobis factus esl, > sicut et illa de qua supra jam

tractatum esl: <Faciamus hominem ad imagincm

et simililudinem noslrara. > Laudare vel salis

considerare mens humana non suflicit ad allitudinem

bujus divini consilii, quo beata Trinitas bomini

mortuo morle peccaii, quaemors animaeesl, neces-

sariam providit moriem corporis, praeparaluni ha-

bens apud se bonseartis instrumcniiini, quo possel

per morlem corporis mors animaedestrui.

k CAPUT YI.

Exclamalto snpra prophetm, qui posl iltud supradiclum : < Qttis appendit iribttsdigitis molemter-rm, >protinus tubjunxil : t Quis attjuvit SpiritumDomini , aut quis consiliarius (uit et ostendititli?i

Hic igilur exclamare libel cum propbeta, qui cuni

dixissel: c Quis appendil iribtls digilis molem ter-

rsc, et libravit in pondere monles, et colles in sta-

tera > cujus capiluli supra meminimus, proiinus

suiijunxil : < Quis adjuvil Spirilum Domini? aul

quis consiliarius ejus fuil, et ostendil ilii? Cura quoiniil consilium, el instruxit eum, et docuit eum se-

mitam justitise, et erudivit eum prudehlia, et viam

prudentiaeostendil illi? (Isa. XL.)>Exclamalio sive

admiraiio haec, iiimirum el si in aliis mirabilibus'

tuis, Deus, congrua esl,maximein islo, vei pro isto

consitio luo locum habel, quo sic bene consuluisti

humano generi, uldiceres ironia quidem gravis-sima : <Ecce Adam quasi unus ex nobis faclus

est, > quia videlicel sic serpens dixit : <Eritis sicut

dii (Gen. m), > slatimque subjungeres : <Nunc

ergo, ne forte millat manum suam, et sumat eliam

delignovitae,et comedat, et vivat in aelernum(ibid.). t

Hoc deniqtie cum consilio locuta es, o beala Trini-

tas! Esi enim consiliumapud te; si non esset apudle consilium, non diceret propbela : <Doniine, con-

silium luum antiquum verum Uat, > et Psalmista

dicat: «Consiliumaulem Domini in seiemum manet

(Psal. xxxn). > Est ergo consilium apud te Deus in

i Spiritu sancto sicul et foriiludo; undeiriemSpiritus

sicdicitur Spirilusconsilii, sicutet Spiritusfortitudi-

nis(Isai. xi). Viderii quid senliat aliquis, ego in nullo

magis admiror, in nttllo magis ainpleclor altitudi-

nem consilii divini quam in islo diclo vel faclo,

quod dixit homini : <Pulvis es, et in pulverem re-

verleris (Gen. m), > et eroisit eum, ne comederet

de ligno vilse et viveret in seternum. Audebo igilur

circa illud consilium versari ei respondere percun-

ctalionibus istis, quoniam el si verum Aposloius

dicil: <Quis enim cognovit sensum Dotniui? >(Rom.

xi.) et ul subaudias nullus, tamen idem alibi Ioqui-

tur : <Nos autem sensum Chrisli babemus (J Cor.

xu). >Denique aniequam consilium istud antiquum

iniret Deus, nullus sensum ejus cognovit et hullus

) exlrinsecus consiliaritis ejus fuit, ntinc autem post-

quam faclum esl, cognoveruul multi, et ut verbis

uiar ejusdem Aposloli, manifeste magnum est pie-

taiissacramentum, quod manifestatum est in carne,

juslificatum est iii spirilu, apparuit angelis, cre-

ditiim est mundo, assumptum est in gtoria. Percun-

ctabor igilur sicut percunctando ipse propheta per-

cunctari nos docuit, el resjtondebo prottl Cbrisliana

fides ad respondendum nos instruxit.

CAPUT VII.

Item de eadem exclamatione: Quis adjuvil SpiritumDomini?el de obedienliaFilii, quod ipsa adjuverit

Spiritum Domini.

Quis arijuvit Spinlum Domini? Laborabat enim

Spiritus Domini. Deuique si quis aiius eum taborare

8t JDEGLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. IV. 8x

fecit, ut dicat ei: Laborare me fecisti in iniquiuui-bus tuis; si quis hominum conlrislavit eum, ut rectedicat Aposlolus : <Et nolite contrislare Spirilumsancium Dei, in quo signati eslis in die redempiio-nis (Ephes. iv), > maxime Adam illum conlrislavitet Iaborare fecit in iniquitalibussuis.quibus omnem

posleritatem suam antequam nascerelur involvit et

pr.-edamnavit. Quis in hujusmodi labore adjuvitSpirilum Domini, votenlem supptantare auctorem

peccati et reformare justiliam nascituris filiis bene-dictionis, ne periret benediclio qua benedicens dixe-ral : <Crescile et muliiplicamiui. > Quis, iiiquam,illum adjuvit : Vere nullus exlrinsecus, sed sola in-trinsectis sapienlia Dei, obedienlia Filii Dei. Pula

ergo dixisse in illo consilio Spiritum Domini. Ecce

homo, sive humanum genus cum sit mortuuin se-cundum animam, si vila corporis vixerit in teler-

num, uon erit quo recuperelur. Quid autem ad baecsapientia Dei? Filius Dei? « Holocaustiim, aii, propeccato non poslulasli, tniic dixi -.Ecce venio (Psal.vn). >Egoega ex aniiquis, anlequam lerra fierel, etdum liaec vel illa fierent, dum lecum essem cuncta

componens, jamdudum pro deliciis meis habebam« esse cum filiis hoininum (Prov. vni). » Sed ecce

oporlet ut omnes nioiianliir morle carnis filii homi-uum, quoniam morte animse morlui sunt. Non egosubterfugiam propositum, et renuam esse cum iiliishominum. Imo in majore neccssitale majorem con-firmabo charilatem. El <ccce venio, > taliler ulcausa illorum fiam <holocauslum et propeccalo. >

Quis in hoc consiliarius fuil, et osiendil ilii ? Yerenullus exlrinsecus, sed ipse Dei Filius spoiilaneamofferens obedientiam consiliarius fuit, imo esl. Unde

propbela loquitur : «Et vocabitur nomen ejus Ad-

ihirabilis.Consiliarius(lsa. ix). >Cumquo iniitconsi-iimnet eum? Yere cum nullo exlrinseeus, sed intrin-sccus inslruxit in ahs.condito Trinitatis rctionabi-liter diffuiituinesldecere eum, sicul AposloltRdicit:<Propler quemomnia, el per quem omnia, qui multosfiliosin gloriam adduxerat (Hebr. u), >jam per prae-scientiamel prsedeslinaiionemanle omnia sseculaau-Cloremsalutiseorumperpassionem consummari. Quidrogo ista consummalione decenlius ? quid ista ralio-nabili 37 chariiale pulchrius ? Haecest semita ju-sttliae quam nullus extra docuit eum ; hsec est scien-tia qua nullus erudivit eum; hsecest via prudenlise

quam nullus ostendit illi, sed ipse adinvenit. Vide

ergo. Nisi prsecautum fuissel ne stmierct bomoetiamde ligno vilae, etviveret in seternum, quales fierent

velfieripossent <delicisehuic sapienliseDei.essecumfiliishomiuuni? i(Prov. VIII.)Si enim nec lilii homi-

num, qui morlui erant secundum animaui, secun-dumcarnem inorereutur, nec ipse DeiFilius dignalusesse cum filiis hominum, secundum carnem more-

rctiir, quid deliciosum illi aul quae utililas npbis,illutn esse cum filiis hominum ? Nulla, sicut enim

granuin fruineuii cadens in terrani, nisi morluurafnciil ipsum soluni manet (Joan. xu), ila nisi el nosoiuncs lilii huiniuutii secundum carnem morereraur,

A e( ipse volens essecuin filiis liointnitin, fuisset nobislocutus boc untim rie similibus, ut secundum car-nem ntoreretur, mancrcl ipse solus, ncc esset iaquo, vel per quid Diviuitas nohis. propiliaretur.Nunc atilcm quia dixil Deus homini : <Pulvis es, 8tin pulverera reverleris. >DicitJob : « lnveni in quopropitier ei (Job xxxni), > et quid est iliud ? Ni-mirum ut debeam per omnia fratribus assirailari,subaudiltir absque peccato, sicut diclum est aliploco : <Tentalum auiein peromnia pro simililuditte

absqtie peccalo (Ilebr. iv). > 0 inventio mirabilis !••ob hoc tradendum esse morli Filium, ul servo Domi-nus deberet repropiliari.

CAPUT VIII.

Item de eo quod ibidem in prop.ieta scrtptum est:** < Cum quo iniit consilium, el instruxii eum, et

docuil eum semitamjustilim, et erudivit eumscien-tium et viampntdentimostenUitilli. i Et responsioadillam percunclalionem secundumAposlolumdi-centem : t Sapienliam loquimur inler perfectos. iEl alibi: t Nobis autem revetavitDeus per Spi-ritutn. i

Istani justitiae semilara quis eum docuit ? istam

prudenlise viam quis oslendit illi ? Est enim <ibi etsemita et via, el via sancla vocabitur (Isa. xxxv), >

ait idem prophcta. El aliis quidem semila, id est

anguslior via ; aliis autemvia, subauditurplana sive

amplificata, et quibus vel qualibus est semita ?

quibus ilidem vel qualibus estvia? Nimirum semilaillls est, qui non sapiunt ea quse Dei sunl, scilicet

^ sapientibus hujus saeculi, de quibus vel qualibus

Apostolus cum dixisset : < Quoniam Judsei signa

peiunl, et Graeci sapientiam quxrunl; nos autem

prcedieamus Christum crucifixum, Judaeis quiderascandalum, gcnlibus aulem stullitiam (/ Cor. i), >

postmodum ait: <Sapienliam aulcm loquimurinter

perfectos ; sapientiam veronon hujus sseculi, neque.

principum hujtts saeculi, qui destruuntur; sed Ipqui-mur Dei sapieniiam in inysterio quseabscondita est,

quam prsedeslinavit anlessecula in gloriam nostram,

quam nemo principum hujus sseculi cognovit : si.enim cognovissent, nunquam Dominum gloriaecru-

cifixissent (/ Cor. n). >Nimirum istis vel omnibus,

qui ejusmodi sunt, isla ratto juslilise, de qua nunc,

loquimur : Semita esl, id est, via lamque arcta, ut

P,pauci sint vel fuerinl ex eis qui invenirenl eam.

Porro via prudenlise, via, inquara, id est, ptus quami semita islis est, qui diligunt illum, quorura vel qua-

lium est unus idem Apostolus qtti protinus subjun-

git : < Nobis aulem revelavil Deus per Spiritum6iium, >et caelera usque < spiritualis hoinojudicatomnia, et ipse a nemine judicatur; quis enim co-

gnovit sensum Dei qui inslruat eum ? nos autemsensura Chrisli habemus (/ Cor. n). >0 ergo quampulchra via prudenliae, quanta pulcbrilitdo justitiaein verbis crucis, de quo tunc loquebatur Aposlolits

i dicens : < Yerbum enim crucis pereuntibus qu dem

slullilia est, his aulem qui salvi fiunl, id-est nobis,virlus Dei esl (/ Cor. i), > et de quo vitlelicet verbo

crucis mentio nutic nobis occurrrl, contcmpbntihu

83 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 8\

illutl concilium Triniiatis, quod admiramur cum j

propiiela dicente : <Quis consiliarius ejus fuit, etostendil 1111? > (Isa. XL.)Audemusnos adjungere his

qui dicunt: <Nobis autem revelavit Deus per Spi-riluin suum, >audiyiraus enim dicenlem DeiFilium,cuin dignarelur baptizari a Joanne, nimirum bapii-smo pcenilentiae: <Sic euira decet nos implere om-

nera juslitiam (Malth. m). > Audivimus et Aposlo-lum dicentem : < Quia decebat eum auclorera sa-lutis per passionem consummari (Hebr. u), >qusevidelicet passio pcenitentiae illius, quam ob impleo-dam omnemjusliliam suscepil, consummalio fuit.

CAPUT IX.

De illa ironia Dei sive sanctm TrUiilati*, qua dixil;<Ecce Adamquasi unus ex nobis factus est, sciens Ibonum et malum, > cum jam prwmisissel:. t Quiapulvis es, el in pulverem reverteris, > et quomodoitla ironia in serium conversaest, quando novusAdam J&sus Chrktus facttts est una persona ex{Hbuspersonis sanctm Trinilulis.

Non ergo dubilamus, quia simul ut sancla Trinitashanc ironiam edixit: < Ecce Adam, quasi unus exnobis factus est, sciens bonum el malum, > cum jampraemisisset, < Quia pulvis es, et in pulverera re-

.verteris, > jamque fecisset Adaeel uxori ejus tuni-cas pelliceas, et induisset eos, taliler iii eodeniconsilio perlractalum est, ut diceret : Non esl Adamfacltis ut pulabat, quasi unus ex nobis, imo amisitillud quod hgbiierat, vel habere poiueral ex nobis.Sed decet nos implere omnem juslitiam, laliter utunus ex nobis fial quasi Adam, id esl, iia ifiathomo, Cut sit eliam morlalis secundum carnem sicut Adam,et tali morte moriatur, quasi sceleratus, sicul est

Adara, et inler iniquos repuielur (Isa. LIH),quaiiumotnuium exeinpliim estAdam. Pcr hoc eniin fiet ut

quam mulli filii Adam fiaril, quasi untts ex nobis,

nequaquam a sua spe decepli, sicut deceptus est

Adam; fiant, inquam, « quasi ntius ex nobis, >id

esl, fiant filii Dei per graliam, fratres et cobaeredes

unici Filii, qui eslunus ex nobis. Nonnesic faclum

est? Non ergo dubitamus in i!Io Trinitalis consilio

slc fuisse dictum sive Iractalum, Filius Deiunus ex

illis iribus personis, bonum pro malo, id est, gratiam

pro rapina reddidit homini, factus quasi Adam. Unde

et dicit: <Oblivioni datus surn, tanquam mortuus a

corde, > id est mprtuus morte animse, < et factus

sum lanquam vas perdilum (Psal. xxx), > nimirum

ut fuit Adam, eta3stimatus sum cum descendenlibus

in lacum, qualium primus factus est Adam, et fa-

ctus sum, id est, repulatus sum sicul liomo, sine.

adjuiorio, subaudilur divino, et sicut vulnerati dor-

mienles in sepulcris, id esi, oppressus tam aclua-

libus pcccatis quam et peccato originali, quod fccit

Adam cum esset inter roor|uos liber, videlicet po-leslalem habens sumendi animam mearo posi mor-

tem, qqse liberlas morluorum non est. lla planefaclum esl, ac perinde conversa est ironia illa in

serium, ut veraciter dicas : 0 Trinitas Deus, < ecce

Ariamquasi unus ex nobis faclus esi, >id est, homo

A in unitate perspnae provectus est in Filio, qui unusest ex nobis; homo, inquam, Filius Dei faclusest,et hic est novus Adam muliorum filiorum paier,quorum universitas, < quasi unus cx nobis est, > id

est, FilioDei similis. Hinc est illiid 33 quod dicunt:< Scimus quia, cum apparuerii, similes ei erimus,

quia videbimus eum sicuti cst (/ Joan. 111).>,

CAPUT X.

De fide, qum est unum et prmcipuumdonorum Spi-rilus sancli; quod ipsa in sancli* antiquis Palribu*primis lanti sacramenti lania: salulis prmparatiofuerit.

Ad tam niirum lamque iueffabile sacramentumnimirum grandi prseparatione opus eral.Qua vel cu-

g jusmodi praeparatione, nisi fide?denique per culpaniperfidise et ambiiionis niiiiise, sese indignum Dcofecerat Adam, credendo serpenli magis quara Deo,el ambieudo celsiludinein illam, quam primus amb-ivit iile, dicens in coi;desuo : <Ero similis Aliis-simo (Isa. xiv). >Quid enim aliud mendax ille pro-misit, dicendo: < Erilis sicul dii ? >Econlra, pra>paralione opus eral fidei et humililatis, ut salvoordine justitioe, dignos se redderent fitii lioininuiiiilta gralia quam proposuerat sapienlia, quam inlel-

ligimus et simus ipsum esse Dei Filium dicens, ut

siiperius memoralum cst, < el deliciaemeaeesse ciiinfiliis bominum (Prov. vni). >Unde hsec praeparalio,scilicel fides, nisi ex dono luo venit, 0 Spiritus Do-mini ? Hsecenim de divisionibiis graiiarum, quas tu

2 operaris, una et optima esi, dicente Aposiolo: <Alii

quideui per Spiritum datur sermo sapienlise, alii. atitem sermo scienliae secundum eumdeni Spirilum,alteri fides in eodera Spirilu (/ Cer. xn), >et caetera

quaruin yidelicel graliarum numerum novenarium

pulchre, ut arbilror, superius assimilari diximusnovem noniinibus ordinum angeiorum. Cum igiturdicil ideVnApostotus : < Fide pluriraam hosliamAbet quaiu Cain oblulit Deo, per qitam tesliraoniuinconsecutus esi justus, teslirabniuin peiiiibente Deomuneribus ejus et per illaro defunctus adhuc loqtti-tur; fide Henoch iranslalus esl, ne videret mortera,et ncn inveniebatur, quia transtulit illuin Deus; anleiranslalionem enim leslimonium liabebat placuisseDeo : sine fide autem impossibile est placere Deo

''(Hebr. xi). > Cum, inquam, hsec et caetera dixit:Admiraiionera npbis adauget, ut dicamus magisacmagis, sicul supra memoralus propheta dicit: <Quisadjuvit Spiritum Domini? > (Isa. XL.)Imo ubi erantilli adjutores tui.o Spirilus Domini. Quorum velqua-liuin unus Ipquitur Apostotus : < Dei enim sumusadjulores, > subjungens : < Dei agricullura esiis,Dei acdiucatioestis secundum graliam, quaedaia estmihi, ut sapiens archilectus fundamenlnm posui,alius aulem superaedificat(/ Cor. 111).>Ubi, inquam,erant, quando ponebas illa fundamenta terrae, illos

prirao secundum fidera Patres Ecclesiae?Nam hodie

ubicunque fundamenlura hoc ponilur, ubicunquefides fundalur, mulii ejusmoriiadjutores sunt, muliaa

83 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT,- LIB. IV. SS

voces prsedicatorum, mulli libri prophelarum et

aposlolorura, mulia signa frequenlia ad confirma-

tiQnem diclorum. Al vero Uinc « quis le adjuvit, o

Spirilus Domini ? >quid habuisli huiusce adjulorii ?

Tu solus absqite libris, absque signis vel porlenlis

scripsisli, ut es digilqs Dei in cordibus eorum Scri-

pturam hanc, id est fidei scientiam, per quam, vel< in qua testimonium conseculi stint senes (Hebr.xi), >ait idem Aposlolus, scilicet Abel, el caeleri

anliqui Palres usque ad Moysen, quoruiii in cordi-

bus absque libris caeterisque,adjumenlis ftindamen-

tum hoc, le ponente, fundatum est.

CAPUT XI.

Quod illo temporenon solum fid.es,vexumetiam pro-phetia ante diluvium sancth illis a sancto Spiritudata fuerit, prouVvoluil,et de sacramento numeri-quoail Lamech: <Septuptum.ultiadabitur de Cain,de Lamech veroseptuagjes seyties. >Caeterorumquoque charisiiialum nonnihiljam lunc

temporis senibus sjve palribus illis divisit idem Spi-rittis sanctus prout voluil, scilicel prophetiam, sive

scienliam diviiiam. Nam scientiam humanam non

adeo nos hic ailendimus, quaro humano plerumquebigenio consequuntur et illi, qui sunt sine fide, vel-

exspeclatior.e hujus Paracleti. Yerbi gralia, musi-

cam, cujus ita meminit Scriptura in iljo.qui seplimusftiit a Cain, « et nomen frairis ejus, videJicet Jubat,fuit Tubal, ipse fuit paler canentium cyiha,ra et

organo (Gen- iv). >Divinam aulem scientiam dici-

inus, quse divimim aliquid sive spirituale sapit, ut

est illud : <Sepluplum, inquil Laniecb, ulljodabilur (de Cain; de Laraech vero septuag.ies sepjies (ibid.).t

Hujus namque dicli meininisse, el huc respicere di-

guat.usest ipse Domittus, qui fere nihil absque Scri-

pturarum auctorilate loqiiebatur, dum Petro dicen-ti: <Domine,.quolies peccabit in me fraler meus

cl dimitlam ei ? usqtie septics ? ita respondit : Non

dico tibi, Petre, usque seplies, sed usque septuagies

septies (Matth. xvm). > Divinus namque sensus iri.verbis isiis latet, qui ex ralione numerorum facile

colligi polest. Nam septenarius numerus, in quo est

posilum peccatutn Cain, dicendo : i Septies ultio

dabitur de Cain,> insolubilis est, neque enira parteshabet mediam aut lertiam; aut alias praeter solas

unitates. Numerus vero septuagesimus septimus

prseter unitales habet eiiam alias partes, inquas resol-

vatur, scilicet seplenarium el undeuarium; denique

sepiies undecies, sivejundecies septies, septuaginta

septem sunt. Recle ergo et pulchre, sicutper septe-narium.in quonumero, siculjam.diximus, signatumest peccatum Cain, insolubilis intelligitur uliio,quae

deipsodalaesl.eoquod iinpceiiilensfucril,eiper sep-luaginta septem, in quo numero posiium est vulniis

gjve livor L?mech, dicendo de Lamech vero LXXVII,soluhilisiuteUigiturullio, id est, quam aliquando ler-

roinet, vel finiet remissio, el hoc esse quod DominusPelro dixit: <Non dico tibi septies, sed usque se-

piuagies seplies, i id est, non cuiquam impcenitenli,sed omni pceniientiam agenti dimittes. Prophetiam

qiioquc sevi illius hominibus non omnino defuisse.

A vel illud pro exemplo sive leslimonio sil, quod in

canonica legimus Epislola Judseapostoli: <Prophe-lavit autem de lus seplimtis,ab Adam Henoch di-

cens : Ecce venit Dominus cttm sanctis mjllibussuis fjacere,judicium contra omnes ioique agentes

(Jud. xiv), > etc. Quseproplietia et si de nolis non

habet exemplum lilteris anle illam Epistolam apo-

sloli, non tamen leviter poiest contemni, quod

Apostolus Christi, prophetatum fuisse scripsil, et

per Spiritum sanctum scire potuit.

39CAPUTXILItem de charismalibus Spirilus sancti, quod ilto

temporeet post illud, lempus ante adventum Spiri-tui sancti in remissionem peccatorum datus nonfuetit, quodquedalm ejus lunc prmparaliones fue-rinl regeneralionis, qua nunc sunl filii Dei, et de

B eo quod ait beatus Job de illis, quia conceptinonviderunt lucem.

His et aliis charismatibus suis Spiritus sanclus ho:

mines illustrando, sine dubio muliituclinem jamlunc fecit filiorum Dei, quaravis paucos, quamvistantum duos aul Ires ante dilttviiiinmanifesle Scri-

piura nominaverit. <Cum enim ccepissent, ait, ho-

mines. mulliplicari super terram, videntes filii Dei

filias hominum quod essenl pulchrae, acceperunt sibi

uxores ex omnibus quas elegerant (Gen. vi), > fi-

lios Dei illos qui de slirpe Setb, et filias bominunv

iltas nominans quse de stirpe Cain procrealse fue-

runt. Yerumtaraen, quamvis filriDeijam lunc no-

minali fuerint, propler fidem et proptercselera, de

quibus tliximus, chartsmala Spiritus sancti, rtoiijam

[3 lune eadem charisraala hoc perfecer-mt, ut essentfilii Dei, sed prseparationes eranl generalionis, imo

regenerationis filiorum Dei, in quo consuinmaii sunt

lam veteres quam novi, Deo providenle, ait Apo-stolus, ut non sine nobis consumraareniur (Hebr. xi).Nam per sanguinem hu>ussolius, lam illi quara nos,

Spiritum sanclum iu isla graiia, quse est remissio

peccatorum, accepimus. In quorum, videlicet vete-

rum et novorum disiinctione, illud perpendere pul-chrum est, quia cum, sicui alio in loco diximus,duosunt data sancti Spirilus, alierum in remissionem

peccatorum, alterum in divisiones graliartlm ; vete-

res prius in divisiones gratiarum quam in remissio-

nem peccatorum acceperunt, novi autem, scilicet

nos, qui post passionem Cbrisli renascimur aut re-

Dnali suinus, prius in remissionem peccalorum

quam in divisiones gratiarum accepimus, prselerCornelium de Aclibus apostolorum, et eos qui cum

illo erant, super quos, antequam baptizarenlur < in

remissioncm peccatorum, cecidit Spiritus sanclus,et erant loquentes linguis, et magnificantes Deunv

(Act, x). > Ratio quippe lemporis hoc exigebat,

propier eos qui crediderant ex Judaeis, el genlilesnisi circumciderentur, ne liceret illis, videlicet

credenlibus ex Judaeispertinacius dicere : Quare in-

troistis ad viros praeputiura habenles? magisque da-

retur liberlas Pelro, ut diceret ad eos : Quis prohi-bet baptizari eos, qui Spiritum sanclum acceperunf,sicut nos? Itaque de illts, sciticet de veteribus san-.

clis sive filiis Dei, maxime qui ante diluvium "iu>;.

87 RUPERTl ABBATISTUITIENSIS 88

runt, recte dicas illud mysticumbeati Job, quia con-l.

cepti non viderunt lttcem. Gratia namque Spiritussancti, qui csl ipsa benediclio Patris et Filii, quabenedixiiDeus masculumelfeminam, dicens : <Cre-scite et mitlliplicamini, > sterilis quidem deinde

nunquam fuit, qnin tanquam maternus uterus con-

cipcret filios Dei; sed quia non pervenerunt ad jamdiclae remunerationis diera, imo nec cogniti suntinundo per alicujus Scripturse narralionem, nimirum

quasi concepti non viderunl lucem. Proinde his

oinissis, jam ad csetera transeamus.

CAPUT XIII.

De tribus filiis Noe, ex quibus reparaltts esl orbis, elquodvalde nqlandum esl, irina enunliatione reno-valum super eos verbumbenedictionis, quod Deussuper priinoshominesedixit, el quod Cain potiusvater quam ipsum Chammuledixil.

< Noe vir juslus alqueperfeclus in gcnerationibusi iis. Cum Dco ambulavit, et genuil Ires filios,Semtl Cham el Japhet (Gen. vi). >Ex istis tribus homi-nibus reparaliis psl orbis, et quod valde notandumesl, trina enunliatione rcnovalum esl super eosverbum benedictionis, quod Deus super hominesprimos edixit: <Egredere, inquit Deus ad Noe, dearca lua, et uxor lua, filii lui et uxores filiorum

tuorum, et ingredimini super icrram. Crescile el

multiplicamini super cam (Gen. viu, ix). > Itemquesecundp : < Benedtxitque Deus Noe et filiisejus, etdixit ad eos : Crescite et raultiplicamini, et repleteterram. >Ac deinile lerlio : <Vosautem crescite et.

ingredimini super terram et replete eam (ibid.). tNonne ergo Trinitas quse illic se ostenderat in ser-

mone, ipsa hic sese oslendit in opere ? Nam illicdicendo : < Faciamus hoiiiincm ad imaginem et.simililudinemnoslram, el ecce Adam quasi unus exnobis factus esl, >nimirum se oslendit in sermone,et hic reservaios habeus ires filios Noe, et benedi-cens eis trina benedictione, ut essent initia tanlae

rei, scilicel reparandi generis humani, profecto seseoslendit in opere. Nec vero sacramenium hocimrainuit culpa unius ex illis tribus viris, sicut nec

prsevaricalio Adaedeslruit Sacramenlum verborum

ejus, qusedixerat: < Hocnunc os ex ossibus meis,et caro de carne mea (Gen. n). > Unde Apostolus:<Sacramenium, inquit, hoc magnum est.ego autemdico in Chrislo etinEcdesia (Ephes.\). i Quaprop:ter valde notandum quod paler Noe, ctim didicisset

quaefecerat ei filius suus Chara, non dixit: Male-diclus Cham, sed: «Malediclus,ail, Chanaan, servusservorum erit fratribus suis (Gen. IX). > Nequeenim decebal ut in illum maledicli plagam milterethomo sapiens, in qtto Deus benediclioncm dederatinier fratres suos, benedicendosimul omuibus iliis

terlio, sicut jam dictum est, et dicendo : <Crescileet mulliplicamini, sicut nec ipse Deus, posiquameodem modo benedixitAriamel Evse, dicens : Cre-scile et mulliplicamini (Gen. m), > verhum benedi-ciionis ila in contrariummuiavit, ut dicerelad eum,

quod posiea dixitad Cain : <Nunc igiturmaledictus

leris super terram, > et aJ serpentem : < Quiafecisti hoc, ait, maledieius eris iuter orania ani-

manliaj et beslias terrae, sed maledicta, inquit,terra in opere tuo (Gen. iv). >Nimirum sicul Detts

incommulabilis non ad ipsuro, cui benedixeral,

dignum judicavit dicere : <Maledictus,>sed : Male-

dicla terra in opere luo > dicere maiuit, sic bomo

Dei vitavit dicere : MaiediclusCbam, cui Deus be-

nedixerat, el raaluit dicere: «MaledictusChanaan. >

Quare autem cum habuerit Cham eliam alios suos

filios, sicul Scriptura dicit : « Filii autem Chani:

Chuset Mesraim,Phuth et Chaiiaan(Gen.x), >isliim

polius stth malediclo essc Moyscs scripseril, diceronttnc ex abundanli est, lamcii breviler dicendum

quia lunc temporis Israel egresstts ex jEgyplo ducc-baiur in lerram Cbanaan, et implcbaultir peccataChananaeorum; idcirco, ut sciret Israel auxiliumDominiad deiendumcos sibi non defulurum, scireetiam debebat genus illud fuisse inaledictiim ante-

quam nalum.

40 CAPUT XIV.

De itliut intenlionejudicii, tcilicel diluvii, 'quod inilla subluceat splendor saiiclmTrinilalis, textumlittermdiligentiusinspicienli.Ut sciamtis autem certius quia non casu, sed per

providcnliam sancise Trinilatis, < Noe tres filios

genuit, > et ex hujusce numeri hominib.us reparalusesl orbis, ipsam diligenlius litteram perspiciamusin illius inleniione judicii, scilicet diluvii. Nam ubi

Q (licttim est: < Vidcnles filii Dei filias hominum,

quod esseni pulchrae,accepcrunlsibi uxoresexomni-bus quas elegeranl, >conlinuo sequitur : <DixitqueDeus : Non perroanebil spiriius meus in hoinine in

seiernum, quia caro est. >Moxque repelita querclade illapermistione filioriim Dei cum filiabus bomi-

num, protinus sequilur : < Videns uutem Deus

quod multa malilia hominum cssct iu terra, > cl

caetera, usque <Poenitet enim me fecisse eos. >Coniinuo subjungens Scriplura : < Noe vero invenit

graiiam coram Domino,et gcnuil tres lilios, > sicail : <Cumque vidisseiDeus lerram esse corruplam,dixil ad Noe : Finis universsecarnis venit coram me;fac libi arcam de lignis levigatis (Gen.\i). i Quemnon delectet pro roodosive intentione praesentis

D operis, quod etiam hic ubi forte non putabalur Iu-

cere, splendor apparuil sanctseTriniiatis. Deniquein lam brevi, ecce lertio nomen Dei, dum dicitur :

<DixitqueDeus. Yidens auiem Dcus. Cumque vi-

disset Deus. > Quid hic deesl de manifestalione

Trinitalis, nisi quod idcirco, quia oportebat, sieut

in exordio diximus, hunc tbesaurum in isto agroScripturarum esse abscoiidilum, lacitum est de re-

lalivis nominibus, ut non dicerelur : Dixilque Dcus

Pater. VidensautemDeusDeiFilius.CumquevidissetDeus Patris et Fiiii Spirilus. Denique si boc lotum

scriheretur, tunc non poluisset portare mundus,. faciesque Moysi,nimis cornula (Exod. xxxiv), sive

, splendida fuissel, et longiusab eo fugissel scandali-

i zatus Israel. Nunc velamen vullus ejus sublevare

89 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.— LIB. IV, 90

licci, el demoitslrare quia sedentem iri throno ju-dicii sanclain Trinitatem praedicat littera lisec, pro

magnojudicio videlicel ad faciendum lam lerribiie

jtidicinra supcr illos gigantes, nimisque muliipliccs

homines, quorum malitu et iniquilale (erra repletacst. Senteniias ergo judicii, sententias libet bic per-

pendere singularum personarum sancise Triiiilalis.

CAPUT XV.

De prima tentenlia illius judicii: < Non permantbitspiritus meus in hominein mlernum, quia caro est,quodcongruatpersonm Palris. i

t DixitqueDeus : Non permanebit spiritus meus

tu homineinaelernum, quia caro esl. > Nimiruni

persoriseilli quse dixerat, qtiod supcritis Iraclalum

esl : <Ecce Adam quasi unus ex nobis faclus est, >

nunc ergo <ne forte sumat eliam de ligno vitae,et

vivat in aeternum, > ipsi congruit dixisse : < Non

permanebil spiritus meus, > id est, a me factus sive

datus, iu homine in oeternum. Denique priorem sen-

lenliam istam confirmat, et quodammodo saiisfacit

audienlibus, quod vere sapicntcr et valde utiliier

occluserit hoinini lignum vilse, ne. viveret in toeler-

mim. Ac si dical: Quid facerent homines, si vive-

rent in aelernum, quandoquidera prnpter longiuscu-Iam vilam (verbi gralia, nongentorum aul octingen-lorum annorum) tam corrupti, tainque superbi stint?

Ergo sicut nunc dixi, <ne sutnat de liguo vitoe, et

vival in seternura,> ila et nunc dico : < Non perma-nebit spiritus meus in horaine inaeternum, quia caro

esi, > id est quia corruptus est, imo et aiinos ejus

diminuam, ut non amplius tot annorum, sed erunl

anni centum viginli aunorura. Et quidein aiii patt-cioribus annis vixerunt post diiuvium, sed Moyses,

qui scripsit hanc Scripturajn, btijus fuii nuiueri,

quando morluus est, scilicel ceutuin vigimi annorum,

Est el alia de hoc numero senlenlia, sed hscc potiorvidetur. Sed nos proposito tenemur, et iu hujusmodiiuimorari nPn possumus, praeserlim qttia alio in

opere latius tractavimus. Ergo cui uiagis congruathaecjudicii senteitlia, persona Palris est. Nara ea

quscsequilur, niinirum personaeFiliicongruil, el hoc

perpendere, nobis dulce ac deleclabile est.

CAPUT XVI.De tecunda sententia : t Videns Deus, pmnituit eum

quod hominemfecisset in terra, et prcecavensinfulurum, el laclus dolore cordis intrinsecus, delebo,inquit, hominemquem creavi, quod personm con-gruat Filii. i

t Videns atilum Deus, quod liiulta malitia homi-

iiuin esset in terra, etcuncla cogilalio cordisintenta

esset ad maluiit omni lempore, poenituit eum quodhorainemfecisset in lerra. Et praecavens itt futu-

rum, el tactus dolore cordis inlrinsecus : Delebo,

inquit, hoininera quem creavi a facie terrse, ab ho-

mine usque ad animantia, a repiili usque ad volu-

cres cceli, pcenitet enim me fecisse eos (Gen. vr). ->

Uaec,inquam, sententia personaeFilii magiscongruit,sctlicel judiciura facere de hoininibiis, quia Filius

bominis erat ftiturus, quemadmodum in Evangeliodicit: < Et poteslalem dedit ei judiciura facerc,

Vquia Filius hominis est (Joan. v). >Non enira quianondum erat factits ille Filius hominis, idcirco illud

de hominibus Jacere jttdicium, id est, diluviuni

inducere, minus illi congruit, cum cerlissime futu-

rus essel Filius hominis jamque csset opus islud

coram eo, sieut scriptum : < Ecce merces ejns cutn

eo, et opus iilius coram eo (Isa. XL,LXH). >Sitni-

liler pceiiitentia sive baptismus pcenitcniise quo

baplizandus erat in forma servi eamdeni pcenitenliamconsummalurus, passione el morte crucis, nonne

jam lunc erat coram illo? Et languores alque dolo-

res nostros, quos ipse portalurus eral, vulneia qui-bus vulnerandus erat propter iniquilates noslras,aliriiio qua alterendus erat propler scelera nostra,

(Isa. LUI); disciplina et livor sive flagella el viM-B ces, quibus sacratissimtim corpus ejus secainluin

erat, nonnejam tnnc eranl coram illo? Si propheta,ctim adhuc esscnl futura, qitasi jam prselerita viriit

ct haecomnia verbis praeleriti temporis enunliavil :

« Vidimus eum, consideravimus eum, nec reputa-vimus etiin; languores noslros tulit, doiores no-

stros porlavit, vulneratus est, attritus est, li-

vore ejus sanati sumus (ibid.), i quanto ma-

gis coram illo erant praesenlia, quamvis nonduin

facla! Quod ergo dicil Scripittra : <Pcenituit eutn

quod hoinincm fecissel in lerra, > sive hoc.riictum.,

pcenitet enim me fecisseeos, nimirum huic persouoe

eongruit, seilicet Filio, el recle hatic scntentiam,

tanqtiam propheliam, et six dicluin, pcenilei enim

P me fecisse eos, ac si diceret : Poeniieiitiam agam<usqueatlmortero, mortemauteincriicis (Philip.ii), >

quia feci eos, sive vapulo, id est, ccriissime vapu-labo, non ob aliam culpatn ineam, nisi quia feci

eos, quod niinirum erit retribuere niala pro bonis.

Propterea delebo eos, scilicet et nunc istos prse-senti tliluvio, et orancs impios fuluro per ignem

judicio. Propterea, inqtiam, quia videlicet pro-

pter 41 I>ocipsum jtistam habeo polesiaiem facere

jtidiciiim, quia Filius hominis sutn ; vel siinul inlel-

ligendtim esl, elab eis vel ab horuni siinilibus mor-

lilicatus, idest, cerlisshno morlificaiidus sum.Qiiidvero est,quod dicit Scriptura, < lactus dolore cordis

inlrinsecus ? > quid esl illud inlrinsecus ?Non enim

esl Deus ul boino, cujus cprpus exlrinsecus et

J) anima intrinsecus. Ergo quod diclum csl inlrinse-

cus, illttil seerelum signilicat, de quo Aposlolus ad

Epbesios : <El illuniinare, inquit, oniiies quse sit

dispcusaiio sacramenti absconditi a ssecutis in Deo,

qui omnia creavii, ul innotescal principibus et po-lestalibus in cadeslibus (Ephes. ni). > Nam quiadolor iile,quo futurtis eral dolens pronobis etquem

ipse quasi jain praesenleni videbat, ul jam dicluin

est, absconditus erat et angelis et hominibus, recte

dicium esl, < et lacttis dotore cordis iutrinsecus. >

Qttid illud quoqueesl, quod dicil: <Et pr;cc;tvens in

fuluruiu? >Nimiruni seciindiimeumrieinsensum ideni

csl ac si diccrel : Pruvidcns ul dolor ipsius lnullum

hahercl fruclura. Ad eamdcm provisionein sive pro-videnliam cl illud pciliuci, quod in psalmo dicil :

0, RUPERTi ABBATISTUIWENSIS >*

« Quseutilitas in carne mea, dum dOTcendpin coi-

ruplionem? > (Psai. xxix.) Nisi enim et ilto diluvio

delelum et aiiis multis miseriis repletum fuisset

genus humanum, et nisi cito cervices noslrse redi-

gerenlur m lutum, quomodo susciperemus humili-

latis Christi jugiim %cum etiam nunc vix vexatio

auditui delintellectum (Isa. xxvm), quando< homo

nalus ex muliere, breyi vivens lempore, repteturroullis miseriis (Job xiv), > -et « dies annorum

nostrorum in ipsis septuaginla anni (Ps<i/.LXXXIX).>

CAP^T XVH.

De tertia sententia: < Cumque vidtssel Deus, disit'ad Noe : t Fihi* universmcarnit venit coram me,jfae tibi arcam ; quo4 personm congruat Svirilu*sancli. i

Ea qusesequunlur : « Cumque vidisset Deus ter- '

ram esse corruptam, dixil ad Noe : «Finis universse

carnis venit coram me, fac tibi arcam de lignis

lsvigatis (Gen. vi), >et csetera, inter quaescriptiimest, quia < columba venit ad eum ad vesperampartans ramum olivae virenlibus foliis in ore suo

(Gen. viu), >nimirum personae congruit Spiiilussancti, ita ul jam bic veraciter dicas iliud Davidwcttm : < Mtsericordia et veritas obviaverunt sibi,

juslitia et pax oseulaia; sunt (Psal. XLVIII); > deni-

que Spirilus sanctus ipse est miserieordia, sicut in

psalmo caniraug : <Deus meus misericordia mea >

(Psa/.LVin), et DeiFilius ipseest verilas, sicut ipsedixil: < Ego sum veritas (Joan. xiv). > Et quUnesciat quia sictUverilas fuit, quod «Deusvidens,Ut jam diclum esi, quod multa malitia hominamesset in lerra : Delebo, inquii, bominem quem crea-i

vi, afacielerrse, ab horoine usque ad animanlia, a

replili usque ad volucres cceli (Geit.vi) , > iia, etniisericorriiu; fuit, quod dixil ad Nne : < Ponara

fuedusmeum tecum et ingreriieiis arcam tu et filii

tui, uxor lua el uxores ftUoruni luorum tecum, retex cunclis animantibus universaj caniis bina indu-rces in areaui, ut vivanl tecum masculini sexus et

feminini, utsalveiursemen super universam faciemuniversae lerrse (iiru.). > igitur tara verbis quam(actis, in illo lanta negotia lam magni judicii Triiil-tas sese ostendil pariter et abscondit, et in cseteris

Jiujus agri, id est, sanclaj Scriplurae locis praeciputsidem speramus, quod thesaurus isle ab illis, qui ,

piequaerunt, sine dubio possit inveniri. Proinde

sequamur, et vigilajittbtisoculis omnem, quoadpos-sUmus, locum perspiciamus et perscruleraur.

CAPUT XVIH.De eo quod dixil Deut: « Venite igilur, et descen-

damusyel cmfundamus ib{ UnguM*eorum, i quia,lic vox Trinitqti* , sicut et illud dielum plura-titer ': t Ecce Adam, quati unus ex nobis factusesi.i

<Descendit aulem Dominus, ut videretcivilalemet Itirrfm qttam aedificabant filii Adam, el tiixit:Ecce unus est populus et unum lahiura omnibus.

Coeperuntque hoc facere, nee desistent a cogitatio-nibnssuis, donec easopere compleant. Venite igi-lur, desceudatuus.ei confundainus ibi linguam eo-

A rum (Gen. xi). >Et revera sicut "m pnevaricationeAdse res acciderat lam magna, cui sese deberet

opponere sancta Trinitas, ita et hic. Qualem enim

erat quod inteodebant fiUiAdam, dicentes : <Ye-

nite, faciamus nobis civitatem el turrim, cujus cul-

men perlingat ad ccetum? > (ibid.) Nimirum eodem

au.sustiperbise decipiebanlur, quo et ille deceptus

est, ambiendo ut esset sicut Deus, et ille agitabat

eos, qui dixit in ccrde suo: < Ascendam supetaliitutlinem nubium, similis ero A|lissimo(/sa.xiv).>

Propter ejusmodi superbiam quara imitabanlur,

congrue Scriplura denolat eos nominans filiosAdara.

<Descendit aulem, inquiens, Dominus, ut videret

civilatem el lurrim, quam sedificabant.filii Adam. >

Denique hiijusmodi locutip admiralioni esse vult,B quod filii adhuc tanlam -spirabant audaciam, jam

fereniespaternam poanam,quia profecto magis mi-

rum est superbire posl poenamvel in peena quamante posnain. Ausum igitur illorum libet admirari

verbis quoque ethnici, scilicet poetae insiguis, qui

pcenas infernales describere gesliens dicit:Hic genusantiquum tetra, Tilania pubeFulmine dejecti, fundo volvunturin imo,Hic el Aloidat geminosimmania vidi

Gorpora, qui manibut magnum retcindere cmtum,

Aggressi,superisqueJovem delrudere regnit.

(YIRG.,JEneid. vi.)Sed nunquid hoc Denm limuisse putabimus, et

idcirco dixisse: eoeperuntque hoe facere, nec de-_ sislent a cogitationibus suis, donec eas opere com-

pteanl ? [Denique et si hodieque viverent, et aedi-ficare non cessenl, atit cessarent; nunquid vei

sque ad medium altiludinis cceli sive firmamenli,

pervettissent ? minime. Sed, eslo, pervenerint, sive

pervenire poterint usque ad illam firmamenti celsi-ludinem quam dicunt Aplanen. Quid libi nocere

possent invisibili majeslati, etiam non deturbatiaut fulminaii ? Ergo prsecavisse quidem Deum ali-

quid, non sit dubium, quoniam sic superius scri-

ptum est (Gen. vi) : <Et prsecavensin futurum ; >

verumiamen non praecavisse manus eorum , imo

prsecavisselinguas eorum. In quo? Simus altenli,

quia non minimam intelligenliam locus iste quoerit,dkenle Deo : < Nee desistent a cpgilalionibus suis,

j. donec eas opere compleanl, >.qui et non manus

eorum proecidit, $ed linguas eorum confudit. Di-

camus ergo quaiem praecavit aedificalioneiu super-

borum, quia veraciler dicium est superius. Et prae-cavens in fulurum.

CAPUT XIX.

De eo quod dixit: < Nec desistent a cogilntionibustuis , donec eas opere eomvleant; t euaHter easopete compleverint.Scripluras veritatis oonditurus erat propter bo-

inines huuiiles Spiritus sanctus, quas nunc legimus,et in illis recondere proposuerat thesaurum (Jer.xLvin), quem nunc usque et invenimtis et invenire

cupimus, thesaurum noroinls sui. thesaurum 42sacramenlorum Chrisli Filii Dei. Novcrai enim

95 DE GLORIFIO.TRINIT. ET tROCESS. S. SPIRIT. — LIB. IV. »4

aililudinem Salanae, regnanlis <super omnes filios ,

superuiae(Job XLI).> El illius lurris aeriificaiionemvanseet meudacis eorura scienliae sive loquacilalis(// Thes. 11),exlollenlis se adversus veritalem Dei

(// Cor. x), prospiciebai esse imaginem. Dixitergo:< Ceeperuntquehoc facere, nec desislent a cogita-tionibus suis, donec eas opere compleaul. >Quibusa cogitalionibus suis non desistereni ? Uiique quasvocibus istis enunlial : <Faciamus nobis civitalemet turrim, cujus cuimen pertingal usque ad ctelum

(Genes.xi). >Nonne ila fecerunt ? Denique mox utsacrae Scriplurse illis pervulgatse sunl, conlrarisescienlise lurrim usqtte ad btaspheinandum Crealo-rero erexertinl. Hinc est illud : < Cogilaverunt etloculi sunt nequiliam, iniquitalem in Excelso loculisunt. Posuerunt in ccelumos suum, et lingua eo-rum iransivit in lerra (Psal. LXXII),> id est, cumessent terreni, transivit lingua eorum blasphemandoomnia lerrena usque ad ipsuni Deum. Quippe quinon solum de lerrenis inale locuti sunt, sed eliamde Creatore eorum. Dico ergo : Si poslquam divisasunt vel confusa sunt labia insurgehlium etdissipaisesunt cogilaliones eorum, tania fecerunt, lanta dixe-

runt, ul vix subsislere aul resislerc posset ille, cttidicitui in Canticis: < Sicul lurris David coHttm

tuum, quse sedificala est cum propugnaculis ; mille

ctypei pendent ex ea, et omnis armalura fortium

(Cant. iv), > quid fecissenl, quid dixisseiit, si nun-

qiiam confusse linguse, nunquam divisa fuissentlabia eorum ? Bene igitur et provide dum lempusimmineret ut scriberenlur Scriplurae veritatis.,Scripturae legis el prophetarum, in quibus esi the-saurus verilatis, facla est divisio illa linguarum sive

geniium , ut in una laritum iingua , sive genteibesaurus iste usque ad tempus posset abscondi.

Nunquid vero vel istud suflicere poiuil ? non utiquenisi in eaderouna lingua genlis Hebraescsub liguriset aenigroatibus, in parabolis et allegoriis, peractafuissel subtilitas ahsconsionis. Neque enim vel ipsiportare poluissent, qtiibiis credita sunt eloquiaDei, sicut significatum est in eo quod*fitgerunlvel limuerunt prope accedere filii Israei, videntesclarilalem vullus Moysi (// Cor. 111;£a;od. xxxtv).

CAPUT XX.Deplaga illa eonfusionis, in quo profuerit, el eui J

personm magi*congruit dixisse coHeri*: < Venile,descendamus,et confundamus, 1 elc.

Igitur plaga quidem grandis accidil mundo, ubifacia est linguarum confusio, sed in eo non niinime

profuit, quod et'pagani et judsei, maximeque haere-

lici, perAsiam, Europamque, et Africam disseniinali,minuslurrim suam confusibilem sedificarepolueruntcontra verilalem, quara si fuissent onines labiiunias et sermonum eorumdem. Cui aulein personoemagiscongruitdixissecseteris: <Venile.descendamusel confundamus linguam eorum ? >Putasne personaeFilii ? Denique ubi plaga confusionis illius sananria

erat, persona baec, scilicet Filius loquens aposlolistuis : « El ej;o, inauil, rotrabo Patrem, et aitum

A Paraclelum dabit vobis (Joan. xiv). > El hoc ita,factum est, ila iinguarum divisio, quae propter

superbiam acciderat, reformaia es.t per ejusderaParacleti Spiriius sancti advenlum, ut in ore eorum,omnium genera nascerenlur linguarum (Ac(. 11).Quia ergo rogante Filio sic fulururo eral, sic faclum

esl, deleclabile nobis est ascribere personac huic,iliud dictura ad Palrero et .Spirilum sancium :< Yenite, descendamus, el confundamus liiiguaineorum (Gen. xi), > quia videlicet, et ista nova, et,illa veiera omnia propter ipsum facla sunt (Bebr.11).Yerumiamen verbailla :« Veniie, descenda,nius,et confundamus, >non jam sic accipimus. tanqtiamverba roganiis, quia videlicel rpgare roinoris est.,At ille, sciticei Filius, non lunc eral minor, sed,

R quando faclus eslhomo, lunc paulo niinusminoralus,esl non sol.uina Palre.et Spirilu sancto,verumeliamab argelis (Ptal. viu ; Hebr. 11), quia secunduuvhumanamnalucam paii p.olujlet mori, quod nimirutn

logare fuit. Moriendpquippe. sacrificium faclus est

pro nobis. Meliusigiluc atque lidelitis verba illa :.<Yenile, riescendamus, CQii.i.iindanius,> sic accii

pimus, tanquain sapientiae consiilentis el cum Deo

cuncla componentis, sicul babemus in parabolis,

quae virielicet sapienlia (Proii. vui), ipse est Dei.Filius. Procedamus iillerius.

CAPVT XXI,De fide patrit Abrahmcredcntis promissionibusbeatK

seminis, et de eo quod tres vidil et unum ado-ravil.

C ]n parte agri, quam nunc altingimus, in loco

Scripturse, in quem nunc progredimur, splendetiides patris nostri Abrahae,credeniis proniissionibusbeali scminis.Et hic,o beata Trinilas, Deusprocclare

ftilgei nee mullum abscondilus est thesaurus tui

uominis, videlicet, in tribus hominibusmagnis et in

tribus desiguatus angelis. Tres horaines principiuiii

magnaegenlis stint, Abrahain, Isaac, et Jacob, superipiibus hodieque audimus le profiieniem : < Egosiini Dcus Abraham, el Deus tsaac, el, Reus Jac.ob

(Exod. m). > De Iribtis angelis laliter Scriptura di-

cil: <Apparuit autem Dominus iu convalle Mambresedenli in oslio i.ibernaculi $ui, in ipso fervore tliei,.

Cumque etevassel oculos, apparuerunl ei ires viri,

n slanles prope eum. Quos cum vidisset, cucurrit inoccursura eorum deoslio labernacuii sui.et adoravitin terra, el dixit: Domine, si iuveni graliain ijinculis luts, ne iranseas servum tuuin (Gen. xvm), >

elc. Illius diei festivitas quanlo nolior el quantoest celebrior, lanto ad concel.ebrandumoiiinis sjertna.noster est payperior. Quis enim nescit, quis non.

audivit qtiia noster secundum fidem paler Abraham.

illo die in ipso fervore diei tres vidit, et unujftadoravit ? Tres, q«ippe viros yidebat, quibus occur-'

rens, et adorans non dixit: Domini, si inveni gra-tiam in oculis vestris, sed : <Domine, inqtjit, siinveni gratiam iu oculis tuis. > lloc fitil adorare

eum, in aspectu irium. Quid aulcm sibi vtill illud

convivium trium angelorttm, nascilurura Isaac pro-

98 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 06

mittentium,cum rlsu el gaudio tales hospites susci-

pfentium? Paulo supra riserat senex Abraham ,sicut Scriplura dicit : < Cecidit Abraham in

facierrt snam, el risil, dicens in corde suo : Putasne

ceiueriario nascetur lilius, ei Sara nonagenaria

pariei?> (Gen. xvn,) Et hie, dicente Domino, qui

apparuerat in tribus personis angelornm, revertens

veniain ad te lempore isto, vila comile, et habebit

flliurt Sara uxortua, risit Sara post osliiim laber-

nactili, risit, inquam, occulte ; et riicenle Dominoad

Abraham : r Quare risit Sara, dicens : Num vere

paritura stini antis ? Sara limore perlerrita negavitdiccns: Non risi. Dominus aulem : Non est, inquit,

ita, sed risisti (Gen. xvm). > Quid, inquain, sibi

vttlt illud coiiviviitiii labiim hospitum, risu setium,

etjubilo celcbrattmi, ubi qui ct nascilurus promit-titttr, vocari jtibelur Isaac, id esl r/sus, et eorum

qiiibus naseilurus promitlitur hujus nominis filius,alter Abraham, itl esl Pater mullarum gentium, etaliera Sara, id est, princeps noininatur ? Dicamus

aliquid tide dignuiH,ut cura risu seterno nierearaur

epulari cuiii beaia Tiinitate, secundum illius con-vivii signalum mysierium,

43CAPUTXXII.

Dettibuspatribns,.AbrahamiIsaac et Jacob; quomodoin ittis tribus angelis cohvivantibus,et nasciturutnIsaac promitlentib'us,prmsignatumfueril sctcramen-tum fidei sanclm Trinitalis, qua per advenium

-Chrisii Mundusest illustralus.In propbeta Amos [Osee] Doininus dicit : <Et lo-

cutus suin super prophetas, et ego visiones multipli-cavi et in manu prophelarum assiniilatus stint

{Osee xn). > Porro, prophetarum prsecipui, siveniaximi tres isii patres fueniut, imo sunt, Ahraham,lsaac ei Jacob , cuin quibus sancia Triiiitas, unus

Deus, leslamenlum stittni disposuit, sieut Psalmisla

canehs, cum praemisisset:« Metnor fuit in sseculuin

icstamenli sui, quod disposuil ad Abraham , et

iiiramenli sui ad isaac, ei slatuil iliudJacob in prae-ceptutu, el Israel, in leslamenlum selernum (Psal.

civ).> Postmoduin itu subjunxit: < Non reliquil ho-

-niineiHnocere eis, et corripuil pro eis reges. Not-le

langere christos incos, el in prophelis ineis nolile

inalignari (ibid.). > Ergo ut itlius convivii mysteriodignt Iiabeamur, scire debemus, quali assimilationesancta Trinitas iltic in hospiiio pairis Abrabacassi-niilata sit, asscrtione noslra iion iudiget, nain fere

•cunctis ubiquc noltim csl senis Abraha: filiuin lsaac,

i. quod inlerpreiaUir risus, Domininoslri Jesu Christt,Eilii Patris anliqui el aeterni, nascendo et vivendo

gessisse typum, qui sanclorum ristis hominum et

oninitim bealorum gaudium est angclorum. Futurura

aulem seeundum dispensalionem lemporum, qtiaa

prsefinila fuerat apud Deuni, ut non anle adventum,sed in ipso adventus ejus meridie, sive fervore diei

clarissimo, sancla Trinitas munrio publica prsedica-tione innolesceret ipsp incipiente nostro Isaae Evan-

geiica voce. Exemplj gralia, cura dicil : « Ego et

Pater unum suiniis (Joan. x). > Ei: « Paraclelns

aulem Spiritus sancius, quem millet Paterin nomine

mco, ille vos docebit omnia (ibid. xiv). >Et mulla

ad inijiis fidei regnlam periineniiit, quorum uolissi-

mumalquepraeclarissimum est illud apud Maiihscum

3 in calce Evangelii: < Euntes, docete oinnes gentes,

baplizanles eos in nominePairis, et Filii.ct Spiriiussancli (Matth. xxvm). > Ptilcherriute igilur aiquesanclissinie non ante, sed ubi jam veneral tempus,ut conciperelur sive nascerelur ille Isaac, figurasive forma bujtis, apparuerunt palri Abrahae ires

viri illi.sciticet angeli,etcurrenii inoccitrsum alqua

adoranti ac dieeuli: <Doniine, si inveni gratiam in

oeulis tuis, > etcsetera usque < ponam buccellam

panis, > laro pronipte respondentes < dixerunt :

Fac ul locultis es, >tamque fainiliariter comederunt

< tria sala simiue, vilulumque rie armenlo lenerri-

miittiet opliinum, butyrnmquoqueel lac(Gen. xvi.n).>

Quo alio modo nlagis familiariter quam isto, citperet

pater Abrabam convivare civibus Palrise invisibilis,

] sive servirc bomo fidelis, et justus repulatus promerito fidei, sanctse et inriividuaeTrinilati ?Simililer

quo alio raodo muliaruui gentium universitas, qua-rum ille esi Paler secundum fidem, fatniliariiis

ctipiat niinistrare santtce Trinitati, quani sacrifi-

cando in sanclo aliari sac.rificiura Dominicicorporiset sanguiuis; staudo sub arbore, idesl.crucis Chrisli

fide, sieut illic scriplum est : <Abraham verostabat

sub arbore? > (ibid.) Miilla hic maleria sese offert,.et dicendi copiam flagilat magna rcs, sed nos in alio

loeo proposse dixinius, ct idcirco teslimoniuiii

sanclse Trinilaiis, qiia.l hic raagnifice spleudei, nos

secundtini proposituin ineinorasse sive demonslrasse

conlenli, fiueni faciamus praesenlis libelli, proiinus,

ad ulleriora progressuri secundum lenorem ejusdein-*proposili, quo proposuimus, in islo sacraeScriptune

agro amplissimo lliesaiirum demonstrare crctlulis,

quem videre vel iuveuire uon possunt iiicrcduli.

LIBER QUINTUS.

CAPUTPRIMUM.

Deeo quod Satomohin parabolis loquilur : t Turris

forlissima nomen Domini, ud ipsam currit juslusei exaltabitur i et quod ille sitjustus, qui ex ftdeliuju* nomiitisjustififalur.

Spes noslra iino et cowna spei noslraa tu cs, o

nomen Domini, nomen Patris, et Filii, el Spiritus

sancli; corona, inquara, spei, sicut prophcla dicit :

<Domine,excelsuineslbrachium tuimi.DeusSabaoih,

corona spei,quseornata esl gtoria. •Quid enim aliuri

quam te speramus, aut, spcraie debemus, diini

loquendo et scribendo noinen luum pi.xdieamus et

97 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. Y. 98

gtorificamus? qnid, inqnam, alitid sperare debemus,

nisi quod diligenles nomen tnum, in tc gloriahimur?<Nam gtoriabuntur in te, ail Psalmisla, oninesqui

diligunt nomen luiim (Psal. v), >ci Sapientia dicit:

«Turris fortissima nomen Domini, ad ipsam currit

justus, et exallabitur (Pror. xvin). >Quis verojuslus,

vel unde jnstus ? nunquid ex operibus ? Neinpe si de

operibus agitur, refragatur Psalmista diccns:« Qtiia

nori justificabilur in conspcctu tuo omnis vivens

(Psal. CXLII),> consonante Apostolo cttni dicil:

< Quia ex pperibus npn justilicabilur omnis caro

coram iilo (Rom.iu ; Habac. n). >Unde ergojustus?

ex fide, quia scriptum est: Jusiiis autcm ex fiiie

vivil, Abraham ex fide justificatus, sicul Scriplura

dicit 1: < Credidit Abraham Deo, et reputalum est

illi ad juslitiatii (Gen. xv;Rom.iv); >deihde, sicul

menioi'avimus,myslcriumsanctae Trinilalis iri tribus

angelis videre el sttscipere roeriiit. Et nos igilur in

hac spe justitiae gioriGcemus te, o nomen Domint,

44 el 'l0c nobis sit currere ad lurrim forlissiinant et

exaltari, quod fidelem cohtendimus aedificaresermo-

nem super fundamenium fidei, taliter ul turris esse

possit in auxilio opportuno, spesque isla firma sit.

CAPUT 11.

De eo quod ad Moysen inctpiens loqui Deus: t Hmc,inquit, dices filiis Israel: Dominus Deus patrumvestrorum,Deu*Abraham, el Deus Isaac, et Deus

Jacob, misit me ad vos, i et de nomiiis Adonai,<quodnomenmeum,ait, non indicavi eis. >

Ad MoysenDeus incipiens loqui, sic inler-casiera

dixil : < Haec dices filiis Israel : Doininus Detts

patrtim nostrorttm, Deus Abrabaro, et Deus Isaac,

et Deus Jacob, tnisit mc ad vos; Hoc nonien mtbi

est inoelernum(Exod.iii). >Et alihiadeumrietndicit:'

t Ego Dominus qui apparui Abraham, et Isaac, et

Jaeob in Deoomnipoiente, el noroe-n nipum Adonai

non indicavi eis (Exod. vi). > lllic subaudiendiiin

est, sicut inriicabo tibi. Quamdatn enim gratiam

spirilussui tuncdabat Dominus Moysi, scilicet ope-

rationem virtulum, quam non dederal sive indicave-

rat patribus illis. Neqtte eiiim illi virtutes ejusmodi

operati sunt, sed sota fide gloriosi fuerunt. Hocqui

perpendit, nimirtim rite inlelligil, boc diclum, <el

nomen meum Adonai non iudicavi eis. >liemque

illud quod lsaias ubi proeniisil :«Ubi estqui etiuxil

eos de mari cum pasloribus gregis sui? > Protinuf;

subjunxit : < Ubi est qui posuit in medio ejus Spi-

ritum sancii sui? > F.t subinde : < Spirilus Doroini

ductorejus fuit (Isa. LXHI).> Haec, inquain, rilc

intelligit.qui hoc perpendit,quod Moysesproratione

Tetnecessitate temporis, quia non dimissurus erai

Pharao populum, nisi in manu forli, gratiara istan

accepit a Spirilu Domini, sciliccl operationem vir-

tuluro, quam Aposlolus inedio, scilicet quinto locc

ponil in ordine novemcbarisinalum ejusdem Spirittts

sancti (/ Cor. XIIJ.Nimirumper istam graliam,pei

operaiionem virmtum nomen suum Deus indicavi

Moysiel per Moysenotnnibus nobis scilicet Adonai

quod nos generaliler Dominum dicimus, aitbeatu:

Hicronymus. Hinc est illud quod lsaias loco supr;

A meinoralo cum dixisset : « Ubi esl qui pusuil in

meilio ejtts Spirilum sancti sui, > ut aperirel qualeiuSpirilus sancli operalionem il|ic sic inlelligi velit,

proiitius ail : « Qtii eduxil ad dexleram Moysenbraebio majestatis suse, qui scidii aquas anle eos, ut

faceret sibi nOmensempiternum'; qui eriuxit. eos per

abyssos, quasi eqtium in deserto ntin impingeiilen»,

quasi animal in campo descendens. >Eiinterposiio,

(juodjani supra riixinius : < Spiritus Domini dttclor

cjns fuil. > rursum ailj: < Sic addtixisli populumtuuni, ut faceres libi nomen glorise(Isa. LXUI).>

CAPUTIII.

JVonfuisse diminulionem gtorim vel meriti palribusillis, quod dixil : .<El nomen meum Adonai nonindieaviei*. i

B Quid proinde dicemus? nunquid patres sancli,Abrahani, L-aac,et Jacob, pro eo minoris sunl gla-riocvel merili quam Moyses,quia nomen suum Ado-nai non indicavit eis, indicavil atiletn Moysi in con-

speciu Pharaonis et iEgypliortim cseleraruniqttegeiilium pcr operationero virtutuui. Unde Psalmista

cauit : <Tu es Deus qui facis mirabilia; notainfecisli |in populis viriulem luam; redemisli in

brachio populum luum, filios Jacpb et Joseph(Ptat. LXXVI).>Et ipse Domiiius ad Pharaonein :< ldcirco auiem posui le, inqiiil, ut ostendam iu leforliiiiriiiiem meam, et narretur iiomen meum in

universa terra ? >(Exod. ix.) Minime. Imo per hoc

"preliosior eoram Deo in ocutis noslris fulgcl eorum

r, magna fides, quod ejusmodi signis quseusque hodie

Judaei petunt, sive linguis, quse < non fidelibus, ait

Aposlolus, sedinfidelibus in signuinsunt(ICor. xiv),>non indiguit ut cresceret. Hinc idera Apostolus ine-morata ipsOrum fide : < ideo, iiiquit, Dens non con-funditur vocari eorum Deus (Z/e&r.xi). > Et vere

- noii confunditur, qtrippe qui et ultrP nproen hoc sibi

assiiinpsit, nomen ipsoruin dicens, iil supra memp-ravinius : « Ego sum DeusAbraltam, et Deus Isaac,et Deus Jacob; hoc nomen mibi eSt in aeierniim, etliocineinorialemeiim in generatione et generationem(£iro(f.iu).>Cuinergodicit,< et nometnimum Adonainon indicavi. eis, >pulchrutn subauditur, el lameu

fnles corunt magna fuil. Econira cum ecce nunc in-

dicaveropopulohuicnoraenmeum Arionai, dcnique :

r) <Nunc videbis quse laclnrus suin Pharaoni, permaiitim eniin foriein diuiiltel eos, el in manu ro-

busta ejiciet illos rie terra sua (Exod. vi), > litlcs

eorum non inagna erit, irao rebelies eruni ei iucre-

duli, et populus durse cervicis, in lanluin ut tu quo-

que exacerbalus ab illis.distiugucre habeas in labjis

luis el loqui sicut homo non niagna; firiei. Jam

quippe sciebat Dominus, dicttirum csse Moyseif,

post(|tiaiti inriicassel uonten siium Adonai: «Audile,

rebelles el increduli; nura de petra hac aquarapotc-rimtts vobis elicere? > Quam culpam mox senienliu

secula esl dicentis : « Quia non credjdislis mibi, ut

sanclifiearetisme coram filiis Istael.nonintroducelis

lios populos in terram quam egpdabo eis(iV«»i.xx-i.»

Hsecidcirco dixerim, ut liquido constet, quia uou

99 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 100

diminutio est gioriseel honoris, sed dignilatis patri-bus illis , quod dixil: Et nomen meum Adonai

non indicavi eis, imo et majoris esse meriii,

quod absque illo indicamento lartii nominis, non

visa lanlarum operalione virlulum exivil Ahra-

bam tde terra sua, cum isli vix posl tantarum

operationem virlutum crediderunt et secuti sint,ut habilarenl in terra sibi ab ipso dala, proeser-tim cura clamavissent ad Dominum et ediicerenlurde domo servilutis, de ergastulo iCgyptorum, defornace ferrea. Amplius autem el hoc mirandum de

bomine, qui non videral resurreciionem moriuorum,sicul nec caeteraruuiacceperatoperaiionem virlutitm,quia sicul meminit Aposlolus; < Fide ohtulit Abra-ham Isaac cum tenlarelur, et unigenilum offerebat

qui susceperat repromissiones ad quem dictum est :Quia in Isaac vocabitur libi semen (Hebr. xi; Rvm.

ix; Gen. xxi; Galal. m); > arbitrans quod el aRioriuis suseitare potest Deus. Sed jam ad supradiclum capilulum revertamurt

CAPUT IV.De eoquod SadducmisrespondensDominuspro resut-

rectionemorinorum, congrue pairum istorum me-minil, dicente Deo: t Ego sum Deus Abraham, etDeu* ltaac, et Deus Jacob, i quo sit assumpsit:t Noft esl Deut mortuorum, ted vivorum, omne*enim ei vivunl. i

Haec,inquili dices fiiiis Israel : <Dominus Deus

palrtim nostrorum, Deus Abraiiam, et Deus Isaac,et Deus Jacob misit mc ad vos (Exod. m). >Ilitjusloci memor Dominus respondil tentanlibiis Saridn-

caeis, qni dicunt non esse resurrectronem : <De

resui rectione mortuoriim non legistis, >quod ditlum

esl a Deo dicente vobis : < Ego sum DeusAbraham,et Deu6Isaac, et Deus Jacob? Nonest Deus raoriuo-

rum, sed vivorum (Matih. xxn). >— <Omnes eiiim

ei vivunt (Luc. xx). >Dequa ejus responsione non-

nulli dubitare soient, quasi non salis feceril pro

45 aslruenda resurreclione conlra illoruin sectam,sive hscreticam opinionem. Aiunt enim quod etiamsi morlui non resurgant, nihilomiiius vera el firinasit sententia : <Non est Deus morluorum, sed vivo-

runi; omnes enim ei vivunt (ibid.). i Quid enim?

nunquid Pelrus et Paulus quia nondum resurrexe-

runt, non ei vivunl? nonne cum in corpore essenl,

ctipiebant peregrinari a corpore (Philip. i), el prae- ]senles esse ad Deum idcirco, ut verius viverent ?Haecquseslio diflicilius solvereiur, si Sadducsei sicdicerent: Non esse resurreclionem corporum , utsaltem spiritum sive animam post deposilionemcorporis vivere falerenlur : at illi neulruin falenlnr.Hinc est illud in Actibus aposlolorum : < Sciensautein Paulus quia una pars esset Sadducaeortimelailera Pharisaeorum. exclamavil in conciiio : Vjri

fralres, ego Pharisseus stini, filius Pliarisaeorum,de

spe el resurrectione mortuorum egojudicor. Et eumbsec dixissel, facta est dissensio inler Pharisaeoset

Saddocseos, et solula est multiludo. Sadducseieniradicunt non esse resurreciionem neque augeluro;Pharissei aulem utruroque confitenlur, Factus est

A aulem clamor niagnus, et surgentes, quidam Pha-risseorum clamabanl, dlcentes : Nihil niali inve-nimus in boinine islo. Quid si Spirilus ei locutus

est, aut ongelus?>(Act. xxm.) Igilur quia Sadducsei

sic negabant resurrectionem corporum, ul nullam

post corpora crcrierenl esse vitam animarum, pul-chre et ralionabiliter Dominus sic asseruit, vilamesse posl corpora, ul simul assereret esse resurre-ciionem corporttm. Concesso namqne, quod neces-sario concedi oportebat, dixisse Deum : < Ego sum

DeusAbraham, Deus Isaac, el DeusJacob. >(Penta-teuchutn qtiippe Sadducsei siiscipiebanl), simulqueassumpla hac sentenlia, quaerefelli nou potest, nonest Deusmortuontm, sed vivorum, conclusioseque-batur, esse resurrectionem mortuorum. Quia sicut

B inconveniens, imo et impium esl dicere Deum mor-

tuorum, sic nihileminus ahsurdum est el impiumdicere Deiim semivivorura sive Deum semimortuo-

rum, quod consequilur, si a vivenlibus aiiiraabus

corpora non resurgunU

CAPUT V.De capituloprophetmOsee-.t Et loculut sum, ailDo-

minus, super prophetat, el in manu prophelarumassimilalussum, i quomodosancta Ttinilat in istitpalribus assimitata fuerit, in AbrahamDeus Pater,in Isaac Deut Filiu», in supptantationeJacob Deu*Spiritut sanctu*.

Laudare non suflicimus viros tam gloriosos, se-

cundum Udem parenles noslros Abraham, Isaac et

Jacob, quibus lam mullam facit gloriam Trinilas

Deus, ut sub nominibus corum, nomen suum desi-

gnari dignaretur Pater, el Fitius, el Spiriius sau-

ctus. Quodnomen manifeste nondum ponare polcralmundtis. Revera tres isli sunl prophetse de quibtigniaxime in Osee dixeril idem Deus: <Et loculus siim

super prophetas, el ego visionemmulliplicavi, el inuianu proplielarum assimilalus sum (Ose. xu). >

Dicendumergo quamvis breviterquoraodo vel quibusrebus gestis in nianu prophetaeAbraham, DeusPater,el in manu prophetaelsaac, Deus Fitius, et in manu

prophetae Jacob, cooperante maire Rebecca, Deus

Spirilus sanctus assimiiatus sit. Abrabam, pater ex-

celsus, Abraham, pater multarum, subaudiiur gen-tium, inierprelalur. El quis pater veraciier excelsus,nisi <Deus Paler Domini nostri Jesu Christi, Pater

0 tnisericordiarum, ul ait Apostolus, et Deus toliusconsolalionis ?> (// Cor. i.) El quis veraciter palermuliarum gentium, nisi idem Deus per gratiam, Pa-ler omnium noslrum ex quacunqucgenle credenlium?Hic anliqiiam sibi conjunxil Ecclesiam. Etenim Ec-clesia secundum fidemabinitio usque ad nativiialem

Domini nostri Jesu Cbristi secundum carnem conjuxejus exslitil, et bunc Filium virgo fldelisex Spiritusancto conceplum illi peperit, longeante promissumdiu exspectatum. Noniie huic siraile fuit, quod Abra-ham ex sterili conjuge Sara, diu exspectaium unigc-nitum Isaac in seneclutesuscepil? Denique, iu Sara,

quod nomen interpretatur princep»,recte inielligitur

fides, ciijus principalus anle Deummagnus est. Ei in

ancilla Agar}quod inlerprelatur advena, inielligiti.r

101 DE GL0R1FIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. —LIB. 102

lex quseprius in servilute generavit, el nihil ad per-fectum adduxit qtiam nascerelur secundum carnem

(Rom. xui). Dei Filius ex liberlate fidei. Isaac risuj

interpreiatur; et quis talis risus, ul est Domiuus

Jestts Chrislus Dei Filius? In nalivilale et anle na-

tivitalem iltius Isaac, in novissima proniissione, ri-

serunt arobo parentes ejus, amplius aulem maler,

quaenato illo dixit: <Risum mihi fecit Deus, qui-

cunque auriierit corririebit mihi (Gen. xxi). >Nonneiilud simile est huic quod nato Dei Filio ex ulero

Virginis (Luc. i), maler superna Jerusaiero risit.

Risit enim, id est, cantavil gloriam Deoin excelsis,et canlando gaudium suum.gaiidiitm noslrum, risttm

magnum bominibuS bonie voluiilatis evangelizavitii Huic proprio Fitio suo Deus non pepercit, sed pronpbis omnibus tradidit illum (Rom. vm), > et exabitndanli est aslruere. Nolum quippe esl omnibus

qtiodper istuin assimilatus fuerit in eo quod Abra-ham ilium sutim unigenitum Deo jussus in holocau-stum obtulil (Gen., xxn). Jacob supplaniaior inlcr-

pretatur. El quis iia supplantalor ut est Spirilussanclus? Nec enim indecens est Deo supplantaiiohisverbum, praeserlim cum in psalrao scriptum esl:'«Exsurge, Domine, prsevenieum, et supplanta enm

(Psal. xvi). > Subauditur, populum Judaicum, ulaiifcratur eis et aliis detur, non solum illud, quodper simililudinem lenuerunl, dicendo : « Et venientRomani el tollent nostrum locura et genlem (Joah.xi.), > vertim etiam ea quaeillorum prsecipua sunt<adoptio filiorum,et gloria ei lestamenium.ei legis-lalio, ei obsequium, et promissa <Rom.xi). >

CAPUTYI.Iletn de eonsilioRebeccm,quod ille ad utuem suscepit

effectum,quam recte intelligimus in eo assimilatamesse Spiritus sancti gratiam, et de vestibus valdebohis quibus illum induit el de versiculo psalmi:t Etegit nobis hmreditalem suam, speciem Jacobquem dilexit. i

Igittir in consilio Rebeccaequod dedit filio suo Ja-

cob, et ille ad utilem suscepit effcctum, assimilatum

esse recte intelligimus Spirilum sanctum. Ipsa nam-

que Rebecca in illo facto gratiam Spiritus sancli si-

gnificat. Iu duobus flliis ejus, quorum aller <Esati

factus est, ait Scriptura, vir gnarus venandi, et

homo agricola; alter vero Jacob, vir sitnplex, et ha-biiabat in labernaculis, Isaac amabat Esau eo quodde venationibusejus vescerelur, el Rebecca riiligebatJacob (Gen. xxv). > Exemplum sive experimentumverax fuit Apostoio, ul diceret scribens ad Timo-tbeum : < Exerce leipsum ad pielalem; nara corpo-ralis exerciiatio ad modicum utilis esl, pietas aulem

ad omnia utilis est, promissionem habens viiae,quaenunc est et futurse(/ Tim. vi). >Corporali namqueexercitalioue seipsuin exercebat Esau, et hsec illi

sicut ad modicumfuit uliiis, ut magno ejulalu flenli

tandera diceret Isaac : < In pinguedine terrae, et in

rore ccelidesuper erit benedictio lua (Gen. xxvn). >

Quibus verbis promissionem utique accepit solius

vilse quaenunc est. Porro, pielas in qua Jacob se-

ipsum exercebat ad omnia uiilis fuit promissioncm

A 46 habens vitse riunc est in his verbis : <Dei tibi

Deus de rore creli et de pinguedine terrae abundan-

tiam frumenti, viniet otei. iPromissionem aulem vitaa

fuiurse in his qtioesequuntur : < Et serviant tibi po-

puli,el adorent te tribus. Esto doniinus fratrum tuo-

rum, et incurvenlur anle te filii matris luae. Quimaleriixerit tibi, sit ille maledictus, el qui benedixe-

rit tibi, benediclionibus repleatur; i Tali namquebenedictione Cbrislus qui esl vita seterna hasciiuius

promiltebatur de seroine ejus. Qudd vet quale futt

iliud consilium 'Rcbeccse cum Jacob, in qiio slipfadiximus assimilalum fuisse Spirilum san&iiim!

< Nuncergp acquiesce, fiti mi, consiliis meis, >elc,

Usque, i el veslibio Esau valde bonis quas apuri se

habebat domi, induit eum (Ibid.). i Yestes illael>valde bon33, vestes erant sacerdotales, quas idcO

Scripiura vcstes dixit Esau, quia primogenitus eral,sed Rebecca illum tali funclione dignum non esse

sciebat. Secundum mysterium, vestes cum quibus

uenedicioporlcbatfiIiumdignum,sunihTa charismaia

Spirilus sancti quae anle commenioraviinusex Epi-slola Pauli apostoli: sermo sapienlise, sermo scien-

liae, fides, gratia sanilatum, operatio virtulum, pro-

phelia, discrelio spiritumn, genera linguariim, in-

lerpreTaiio sermonum (/ Ctr. n). Vestes hujusmodihabebat et habet apud se domi, secundtim simililu-

diriem Rebeccse, graiia Spiritus S.incli. Quomodo

apud se domi? uiique in potestale daudi sive divi-

dcndi, sicul protinus ail iriem Apostolus : < Haec

., aulem omnia operalur unus atque idem Spiriltis,' dividens singulis prout vull (/ Cor. xu). >Et priiniim

quidem charismafa hsec divisit, prout volvit, ele-

clioni illius populi Israetitici; deiude vero eleclioni

genlium, facta commulatione secundura similitudi-

nem illorum geminorum, sicul el in psalmis sctipiiimesl: <Elegit nohis haereditatem suam, speciem Ja-

cob quem dilexit (Psat. XLVI).> Hsecenim dicens,

millil nos ad nPslram hisloriam. Quia sicut Esau,

qui prior natu erat, a Deo reprobatus est, et Jacob

dileclus, sic Israeliiicus populus, qui prius quadamfamiliaritale Deo accepiabilis erat, poslmodum est

rejectus, gentes vero quaenullam ejus cogniiionemin primis habuerUnt, ejus benedictiones meruerunt

vel receper'i^t, hoc est quod dicit speciem Jacob, id

-. esl, secundum simililudinem Jacob quem dilexii.

« Esau autem, ait ipse iu Malachia, odio habui

(Malach. i). > -

CAPUT VII.

De charismatiousSpiritus sanctt, per lllas vestesbonat

figurulis , el de myslica caligine oculorum lsaacbenediceniis,et de eoquod dixit Moyses.'« Aul di-milte cis hanc noxam,aul delemede libro tuo quemtcripsisti. i

Cum illis vestibus valde bonis, consilio Rebeccse

matris ingressus est Jacob ad Patrem Isaac, jam non

videntem, ut acciperet benedictionem. Neque enim

propter illas vestes benediciionemhsereditate possi-

deret nisi eliam introgressus ad patrem, sicui jam

diclum esi, non videntem, verba benediciioiiis ex

103 RUPERTl ABBATISTUlTIENSiS 104

ipsius ore acccpisset. Simllitcr cuni supradictis.sancti Spirilus charismalibus omuis vir siniplexhabitans iti labcrnaculis., omnis vir fidelis spera ha-

bens.in verbo promissionis,qualium ex oplimis unuseral Moyses, qui hanc ipsam scripiurara mysticam

scripsil, ingressus esl ingressu fidei, cui omnia proe-sentia sunt, ad Chrislum Dei Filiuni, quasi 11011vi-

rientem, iri est, in cruce morienlem, ubi lumina

regia, tumina risum ei gaudium secundum nomen

Isaac, diligenlibus sc insinuanlia, caligine mortisobscurala fuerunt, ut acciperel remissionem pecca-torurn. Neque enim per cliarisniaia illa talem bene-

diclionem, scilicelpeccalorumremissionemquisquamaccipere poiuissei, nisi hic nosler Isaac, clausis inniPrte oculis, jam dedissel. Hoc sciens idem Moysesfirielissimus in lola dpmo ejus taliter locutus esl: ]« Atu riiinille eis hatic itoxam, anl si non facis, deleme de libio tuo quem scripsisti (Num. xn).> Idem :<Prsecipisut edttcam populum istum et non indicas

mihi quem inissurus es inecum (Exod. xxxii.), >

prseserlim cum dixeris : <Novi te ex nomine, et in-

venisti graliam coram me. >Ac deinceps : « Si noniu ipse praecedas,ne educas nos de loco isto (Exod.

xxxiti). > De isto capitulo.ut verbis loqiiarApostoIi,< grandis nobis sermo, et interpretabilis ad dicen-

dum,quoniam, quod in pluribus verum est, imbecil-

les, ait, lacti estis ad audiendum(Hebr. v). >Parvulienim suni, hodicque quaraplurimi < quio nondum

cognoverunt illa cognilione, quse perfeclorum est,graiiaiii Domini noslri Jesu Chrisli. Interrogemusergo fjrielissimumMoysen.Quis est sermo iste quem

'

tu lociilus es : < Aut dimitte eis hanc noxam, autdele nie de libro luo quemscripsisti. » Cum hocper-cunclalus fueris, pula ,quod libi respondeat verbis

htijuscemodi, verbis viri ejusdem fidei, verbis firielis

Dayid : <Afflictussura et humiliatus sura niinis, ru-

giebam a geuiilu corriis mei. >Siatiriique conversus

ad Dominum: <Domine, inquit, anle le oroue dtsi-

derium meum, cl gemiius metis a le non est abscori-

ditus (Psal. xxxvii). >Hocdenique dixissecongriiitnon soli David, verum etiam omnibus sanctis. Om-

,nium quippe desiderium eral unuin desideriura ge-

mituosuin, nasci Chrislum, venire Satvatorem Dei

Filium, ad dandam benedictionem, ad daiidum Spi-rilum sanctum in reinissionem peccatorum, hoc erat

illuri desideriiun. Hinc idem Jacob ad filium suura 1

Joseph: <Benedictiones, inquii,palris tui conforlaise

sunt benediclionibus patrum ejus, donec veniret

desirierium collittm aelernorum (Gen. XLXIX).> Ru-

giens igiiur Moysesa gemilu cordisstti secundum boc

desiderium : <Aul diinilte, inquit, eis, hanc noxam,attt dele me de libro luo quem scripsisli. >Quid est

dicere? si non dimiseris, si propter peccatum eorum

prpmjssionem luam implere desieris, ut deleiis illis,

uon venial semen quod Abrahse promisisli, unum

. esl ac si deleas, et ptaite consequitur, ut deleas me

4e librp luo quem. scripsisti. Nullus enim nisi ille

venerit salvari polerit, proinde <sinon lu ipse prac-

Cedas,ne criucas nos dq loco islo. >Quo cniin nobis

A intrarc in terram aliquam, nisi ex populo illo secun-dum prouiissioncm tuam nascalur qui nos inducat invilain aelernam.

CAPUT Vlll.

Ilem de charismutibus Spiritus sanclt, et tjitodbene-diclio, qua noster Isaac nos benedixit, graliu sitSpiritus sancti ex ipso procedenlis; et contra Mo-nolhelitasde mysterioillo mirabili, quod lsaac nonei, cui ipse voiuit, sed ei benedixil quemRebeccamaler.benediclumessemaluil.

Omnium charismalum jam supradictorum optiniaest otlorifera fides,'el hsec niaxiriie juvii, maxinie

provexit omnes, quos Spirilus sancltis secundum

jam diclam similitiidinem. Rebeccsedonissuis, lan-

Qqtiam vestibus valde bonis, iuduere dignatus est,

quem Scriplura laliter commendavit, ut diceret:<Statimqueutsensiivesliineiitoruiiiejusfragrantiam,benedicens aii: Ecce odor filii mei sicut odor agripieni, cui benedixit Doininus (Gen.xxvn), >mysle-rium magis placel, scilicet sacramentum fidei,quia

ipsa est quaesuaviorum inler omnia charismata Spi-ritussancli redderesolel iiostrosanclolsaac FilioDei,ul viscera sua continere nonpossit,quinabundanliam

effundal tantae, tamque necessarise benediclionis,tanur gratise Spiritus sancti, quaeest remissio pec-catorum, quce47 ae 'Pso procedit. Factumque est

mysteriomirabiti,utnoribenediceretei,cuiipsevoluii,sed ei quem Rebecca mater benedictum esse maluit.Nonne mysterium in hoc fuit evangelicsesive calho-

C licseverilaitis, quia in uno eoriemqueDoiiiiiionostro

JesuChrislo, sicul duas naturas sive subsianlias, iia

duas volunlates, duas praedicamusoperaliones, alle-

ram diviniiatis, alleram humaiiitalis? Hocenim lidei

ralio sapit, et mnlla sunt experimenla in verbis ip-sius Doiniuinostri. Exempli gratia, cum secundum

volmilaleni humanse infirmitalis diiisset: < Nunc

anima mea lurbata esl, etquid dicam? Pater, salvi-fica nie ex bora hac, >prolinus secundum voltinta-

tem diviniialissibimet obvians dixil: <Sed proptercaveni in horaiti hanc, >ul non salvificer cx ea, sed

mortem patiar. «Pater, clarifica luum nomen (Joan.

xu). > Similitcr secundum volunlatero humanitaiis

videns civitalem, flevit super illaui; voluisset enim

illam salvam fieri, unde dixit: « Jerusalem, Jerusa-Dlem , quoties volui congregare filios tuos, quemari-

modum gallina congregat pullos suos sub alas, Anoluisti (Matlh. xxm). >Secundumvero voluntatem

divinitalis, faclo de restibus funiculo, oinnes de

templo ejecit, dicto quoque exprimens, quid facto

significaret: <Amen dico vobis, ait, quia auferetur

a vobis regnum Dei, el dabilur genti facienti fruclus

ejus (Matlh. xxi). > Mulla bic dici poterant conlracrrorera Eutycbelis sive monolhelitarum haeresim,seil nos, quia proposito lenemur,meminissecoiiieniiduarum in Christo voluutalum sive operalionum,

pro similiuiriine Isaac, quia nori illi cui voluit, scd

illi cui noluii benedixil, ccepia prosequamur.

10S DE GLORIFIC. TIUNIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.- LIB. V lOfl

CAPUT IX.

De operationevirtutum, qum magna esl inler chari-tmala Spiritus sancli quod secundum illam dictumtil: Et non surrexit propheta ultra in Israel, quemnosset Dominusfaeie ad faciem, el quod viriule*

operari, hocfueril indicare nomenAdonai.

De operalione virlulum, quse gratia magna esl in

divisionibus graliaruin Spiritus sancli, superius

loqiii ccepimus, siraul meraores illius dicti: <EgoDominusqui apparui Abraham, Isaac, et Jacob, in

Deoomnipolente, ei nomen Adonai non indicavi eis

(Exod. vi). > Poslilla quoehinc jam diximusadhuc

dicere stipercsl, quia secuiidiini gratiam isiam me-

rito magnificus habetur Moyses, ila ul de illo Scri-

plura dical: < Et non surrexil propbela ullra in

Israel sicut Moyses,quem nosset Domiiius facie ad

faciem. >Sequitur enim : < Iu omnibus siguis atqtte

porientis quremisit per eura ut faceret in terra M-

gypti Pharaoni, et omnibns servis cjus, universae-

qne terrae illins, et cunclam manum robiisiam, ma-

gnaque mirabilia, qua; fecil Moysescoram universo

Israel (Deut. xxxiv). >Secundum ergo gratiam islam,scilicet secundum operationem viriuium, el non se-

cundum omnimodam Spiritussancli gratiam, dictum

hoc intelligi oportet: <Et non surrexit prophelaullra in Israel, sicut Moyses. > Alioqui repugnansesse videbilur vel illi senlenlise quani de uuo dixit

Doroinus: < Ameu dico vobis, non surrexil inter

nalos mulierum major JoauneBaptista (Matih. xi). >

Proinde notaiidum quod non ita scriplum esl : Et

non surrexit ullra propheta taiilus ul Moyses, sed :

< sicut Moyses, > deierminata eliam qualilale sive

modo surreciionis, quo ille sitrrexit, dicendo in

omnibus signis aique portentis. Nam revera secun-dum hiinc modum nec ipse Joannes, nec aliusquis-

quam surrexit sicui Moyscs. Dequo virielicetJoan-

ne sic in Evangelin scriptuin esl: < Et multi vene-

runt ad Jestim et dicebanl: Quia Joanr.es qtiidem

sigiium fecii nullum. Orania autera qusedixit Joan-

nes de hoc, vera eranl (Joan. x). >Forle dicit ali-

qttis: Qiiid agis de niagno prophela Domino noslro

Jesu Chrislo? Nonne saltem iiie prophela surrexit

in Israel sicut Moyses? nonne de illo sic dixit et

scripsit Moyses? < Proplielam de geule tua el de

fralribus luis, sicutine suscilabil libi Dominus Deus .

tuus (Detil. xvm). > Ari liitc, inqtiam, niniiruin si

de magniludine quserilur, siculveraciier plus quamJona et plus quam Saloraon hic, ila el plus quam

Moyses (Malth. xii). Veruinlaraen apud curiosos

homines, non hic sicul Moyses. Unde cum mullamira facerel, ctim eliam de paucis panibus nuiltamillia satiassel, etdicerel eis : <Hoc est opus Dei

ulcredal's in eiini qtiein ille misil. Dixerunt ci:

Qtiodergo lu facis signum, ut videamus el credamus

libi? quid operaris? Patres noslii manducaverunt

manna in deEerto (Joan. \i). >Denique quidquidfecisset aul facere veiiet, non esset eis sicul Moyses,nisi eorum et curiosos oculos ejusmodi miraculis

pasceret et oliosos venires semper cibo impleret.

A llaque quod dixerat Moyses : <Prophelam de genletua el de fratribus tuis sicuf me suscilabil tibi Do-

minus Deus luiis, > pro veritate natune humanse

diclum, recte inlelligilur, quiafuturum erat,el reverasic factum est, ut Filius Deisccundum hanc fieretsicut Moyses, id est verus hoino, sicut in Job scri-

plum est, et nos meminimus longe superius : < Sifuerit pro co angeius, loquens unus de inillibus

(Job. xxxm). >Nam in coelerisJonge hic plusquamMoyses.Et de charismatibus Spiritiis sancti cteplumsermonem peragamiis,mulla bona, secundum omnes

ejusriein Spiiilus saucii opcraliones, sive niinistra-tiones operatus esl, cxceptnquod genera linguarumore proprio non exercuit, quam Spiiiius sancli gra-tiam postntod.im aposlolis suis detlil, el insnper re-

R missionem peccatorum, per eumdem Spiritum san-ciuni solus operalus est.

CAPUT X.

Itetn de illa grulia Spirilus sancti, qum est operaliovirlulnm, quomodoillam matefici curam Pharaonemmulaiisnnl, el non valenlessubsislere, dixerunt :« Digilus Deiest hic. i

Prseclaram Spiiilus san:li graliam, scilicet opera-tioiiem virluluin, qua Moyses in ver.tae magnusfuit aemulalor, nnnc nsque spirilus inendacii, sicut

jara tunccoram Pbaraoiieajintililus esl quoad usquepoiuit, sieut scripiuui cst: « Diiin cniin prnjecissetvirgam, el versa essel in colubruiti. > El iterura :< CIIIIIpercussissel virga aquain fluminis, et versaesscl in sanguinein, >ac : < Cum lerlio extemlissctmanura super aquasjEgypli, ei ascendissent ranse,el operuissenl leriatn, fecerunl malelici per incan-laliones suas siipilitcr, > sed erat nienilacitim invisu, quia non eral veriias iu sensit. Quando veutum

est ad ciniphes, ul percusso pulvere lcrrse, essent

ciniphcs lam in hominibus quam in jumentis, nonsolum imporlunae visu, verum eliam mordacitermoleslaein sensu, noii pottierunt slare malefici, etdixerunl: < DigiiusDei est hic (Exod. vn, vni). >Untle miramur, quod eflieaeiamislatn Spiritus san-

cli, scilicet operalionein virtulum scierunt homines

ejusniodi nominare digitum Dci, siciit et illtiil mi-

rainttr unde scierit Nabucliorionosor nominare Fi-lium Dei. Dixit enim : <Ecce ego video viros qua-

Q luor solulos el ambulantes in medio ignis, el speciesquarli siinilis Filio Dci (Daniel. 111).>Sictil illic,

opcranlibus n.agis illis, hanc poteniiam digiti Dei,sciiicet operaiioitem virtuiiim, aemulaliis est spiri-lus 48 mendacii, ila el maxime in illoiniqiioaemula-bilur, « ciijusest adventus, ail Aposlolus sceiinduni

operationem Salnnse in omni virtulc et signis et

protligiis mcndacibuset in omni scductioneiniquita-lis, his qtii pereunt, eo quoricbaritatem verilalis non

receperunl, ul salvi fierent, et irieomitiet illis Deus

operationem erroris, ui credant mendacio et jtidi-centuromnes qui non crediderunt veritali, sed con-senserunt iniquilali (// Thess.n). > Nisi enim Pha-

raoni illi similes fuissent, et, ul verbis utar ejusdemAposloli, nisi < veritalem Dei in injustilia detinuis-

PATROI. CXXIX. k

107 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 108

sent, quia quod notum esl Dei, manifcsium est illis

(Rom. i). >Nisi, inquam, proposilum haberenl pe-netrare domos ei caplivas ducere uiulierciilas, id

est, animas miseras oneratas peccaiis secundum

siiniliuidineiit illius Ph.iraonis, cui proposiium fuit

Dominum nescire el Israclcm non diuiillcre, nou

miltereleis, non peimittcrel ad eos venire Dominus

spiritum mendacii, homincs menriaces, resistcnies

digito Dci, coiHrndicenlcs quoad possuut sanclo Spi-

rilui, similes magis illis, unde el protinus dicit:

< Quemadmodumautcm Jannes el Mambres resliie-

runtMoysi, ita.et lii resistuiii verilati? (Tim. m.) >

Elquid tandcm, insipicnlia, inquil, eorum, eritma-

nifesla onmihus, sictil ciillorum fuil.

CAPUT XI.

De Irina benedklione nominis Domini, quam Domi-nus peraclo tubertwtulb mandiivilMoysi, dicens :t S.icbenediceiis filiis Israet, > ei dt eo quod ait:'« Invocabunl nomen ineum super filios Israel, et

ego benedkam eis. i

Post exilum lsrael de ^Egyplo, peracio laberna-

culo cl prsescripia lege cfleremoniarum: <Loculus est

Domirius ad Moysen, dicens: Loquere ad Aaron, et

ad filiosejus : Sic benedicelis filiis Israel, et dicetis

eis : Benedical libi Dominus, et cuslodiat te ; os-

lendal Dominus faciem suam libi.cl miserealur lui;converlat Doininus vultum suum ad lc, cl dei tibi

pacem. Invocabunt nomen meum super itlios Israel,

elego benedicam eis (Num. vi). > Hic quoque abs-

condil Moyses faciein suam el pnsilum habel vela-

inen super eam, sed <in Ciiiislo, ait Apostolus, id-

jpsum veiamen cvacualur(/7 Cor. iu). >Quomodoin ipso Chrislo evacualtir? < Euntes, inqnit, docete

omnes gentes, baptizanles eos in noniine Palris, ct

Filii, et Spiritus sancli (Matth. xxvin). > Quidiiamest prseeunlc doclrina baptizare genles, nisi benedi-

cere filios Isracl? Denique es quacunque gcnte, sive

nalione inChristum credenlcs, propter hoc ipsum,

qnia ereditnt, ipsi simt iitii Israel, sicut et filii A-

brabae. Ergo iertio bic repctilum nomen Domini in

Verbo benediciionis, incredulo quidem Judseo par-tim velatum est, quia non sic distiticium sive ex-

prcssum est: r Benedicat tilii DominusPaier, os-tendat libi faciem suam Doniinus Filius, cohvertatvutlum suum ad to Dominus Spirilus sancius. Ne-

queeniin inlendere poluissenl fiiii Israel in faciem

Moysi(Exod. xxxrv), > sic expressa gloria vtillus

ejus, sed ut jam dictum cst, in Chiislo revelalur

(II Cor. m). Fitii namque Aaron sumnii Sacerdo-

tis, aposloii et sacerdoles surit magni Poniilicis,< qui penelravit coelos Jesu Chrisli (Hebr. i\), t

ipsoruiii est benedieere Suh trino noiiiine Domini,id est bapiitare in lioroine Patiis, n Filii, ct Spiri-tus sanctl, sw: tamemnisciant se nori datwcs, sedHMnislresesse •behe^icliwnis.Hoc esl quod prolineSdicit: « InviBcabtiiilnomen nreuin super tilios Israei,

etego feeltedicameis. > Quapropler providus Apc-stehiS^scriteensaddoiiniliios dicit: «Niitiquid Paw-lus prp vobis crucifixus est, aut in noinine Pauli

S.baplizati cslis? (/ Cor. i.) >llem : < Cum dicit quis:

Ego quidemsumPauli, alitis ego Apollo, aliiis vcro

ego Ccpbse; nonne bomines estis? quid igilur esl A-

pollo? quid veroPaulus? Minisiri ejus cui credidis-

lis, et unicuiqne sicul Doininus riedit. Egoplanlavi,

Apollo rigavil, sed Deus increiiientuin dedil. Uaquc

neque qui plsnlat csl oliquid, ueque qui rigai, sed

qui increnientuni dal Deus (I Cor, III). > Nimirum

boc sapere haecauctorilas verilatisexigit, qua dicit:

c Invocabuul nomen meum super lilios Israel, el egobenedicam eis. >

CAPUT XII.

De benediclionequa benedixilJacob Josepli filio suosub trina invocalionesancli nomiuis, Deus in cujttsconspeclu ambulaverunt patres mei, Deus qui ptis-cit me ab adolescenliamea, angelus qui eruit me de

B cunctis inulis, ei quod ille angetus penona sit Filiu

Pcne prseteriit me et relro reliclus csl quidani

locus agri hujus, iu quo tbesaurum bunc abscondi-

tum esse jam ssepetliximus, id est, Scripluraehujus

sacrosanctae, in qua sanciaeTrinitalis niystcrium ini-

rabiliter el splendereet laterenunc usque prsedica-

nius«el in invenlione ejusoppido lsclaniur, diccntes

cnni Psalmisla : < Laelabor ego super eloquia lua,

sicut qui invenit spolia niulta (PtaU cxvjn). >

Ciim segrotaret in ^gyplo Paler lsrael, et lioc au-

dito, ire perrexisset Joseph, assumplis duobus filiis

suis, Munasse et Ephraim, poslraodum ila scripluin

est: <Benedixitque Joseph fiiio suo, el aii: Deus,

in ctijus conspectu ambulaverunt palres mei, Abra-

ham, cllsaac; Deus, qui pascit me ab adolesceiitiaC mea usque in prsesentem diera; angelus qui eruil ine

(lecuitttisinalis benedicat ptieris isiis (Gen.XLVHI).>

Sic incipiens, benedixit primum duos filios Joseph,

elrieinde duodecim filiossuos, singutos benediciio-

nibus propriis. Semel dixit : <Deus in cujus con-

spectu ambulaverunt pairesmei,»elsecmido: <Deus

quipascil trw ab adolescenlia mea, > lerlio aulcm:

< Angelusqui eruil me de cunclis maiis. > Et qtiis

esi ille angelus qui eruit eum de cunctis nialis, nisi

angelus nv.tgni consilii, Deus Dei Filius? (ha. IX).lsia hamqtie persona ne dubitcs quod siguificeturnominc angeli <qui eruit me, ail, de cunciis matis, >

isia, inquaiii, persona in inilio malorum Caiictorum

apparuil ei, quando fugiebai Esau fvatrem suum di-

n centem: «Venienl dies luclus palris mei, ut occidam

Jairob fratrem meum (Gen. xxvn). >Quomodoilli ap-

pariiil? vei quitouscx inriiciis dignosci potest quoii

hsec persona, sciticet Filius Dei, ftierit qui ilii appa-

rtiit? Ait Scriptura : <Ctnnque veni«sel ad <iticm-

dam locum el vellel in co requiesecvc post solis oc-

cubilum, mlit dc lapidibus qui jacebani, et suppo-

nehs capiti suo, dormivit in eodem toco. Viditque in

SPnihls scaiam super lerram, angelos qtioqre Dci

asceiidentcs et dESCCHrientesper cain, ct Dohiinum

Siiiiixiim scalcedicentem sibi: Ego Siiin DominES

Deus Abraham pairis ttti, el Detistsaac, >el csetera

iisqtie : « Et ero custos tuus qmrcunqne pcrrexeris

[Uen. xxvni). > Deniqiic magntirt frrc esi Filii Oei

Saeraineiiium si rite scalani aguoscis, ei (tuidsil Do-

irtti DE GLORIFIG.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. V. 110

minum scalseinnixum rile perpendis. Siquidem salvo

morali inlellectu, qiio dicere possumus scalam esse

viiaenostrse profeclum, el scalsehujus latera, no-

strum corpus et animam, gradusaulern ejusdem sca-

Jae, diversarum esse ascensiones virtulum, salvo,

inquam, hoc morali inlcllcctu, generatio Domini

noslri Jesu Chrisii per scalam illam debel intelligi,

cujus quasi duo Iatera suiit duo patriarchsu magni

scribenleEvangelista:«Libergeneralionis JesuChri-

sli, Filii David,FiliiAbraham (Malih. i). >Ad istos

49 namque palres Deus eumdem Chrisiumnasci de

semineeorum cumjuramenlorcpromisii (Geit. XLIII).

Quomodo supremo gradu scalse Dominus innixus

fuil? Ita nimirum utpupiltus, id est absque palre sc-

cundum carneni nalus [in hoc sseculo,opus haberet

adoptivo palre et nulritio Joseph. Igilur « angelus

qui eruit me, ail Jacob, de cunctis malis, >ipse est

Deus DeiFilius ac proinde quia taliler oravil, lerlio

Deumnominans, palam couslat quia sanclara Tri-

nilatem invocavil.

Quod oporluerit in illis anliquorum benedklionibuslaceri relalka nomina, qum sunt Pater el Filius,et Spiritus sanclus, el sermonemclaudi, ttt non sic

aperie benedicerenl sicut nunc benedicimns, vel

baptizamu*in noinine Patris, el Filii et Spiritustancti, et de eo quod scriptum esi in Isaia : t Erilvobisvisioomnium sicut verba libri sigillali. i

CAPUT XIII.

Cum igilur in nontine Pairis, etFitii, et Spirilussancli baptizamur, sive benedicimur, non est hoc

recens quod agiiur, quia sic fcre aniiquo quoque

lempore in lege, inio el anle legem benedicebantur,taciiis tanluinmoio pro temporis necessilale rela-

tivis nominibus, quae sunl Paler, et Filius et Spiri-tussanclus. Oporlebal enira ut sermo clauderelur,imo el signarelur. IIoc eienim quidam eorum, scili-

cel propbelariim, ut facerenl, jussura sibi fuisse

lcstanittr. lsaias cum dc isto nomine dixisset: <Et

clamabanl Seraphim, alter ad allerum, el dicebanl:

Sanclus, sanctus, sancltts, Dominus Deus exerci-

lutira (Isa. vi). > El deinde de noraine nasciluri Em-

manuel, et de vocabuloejus : «Accelera spolia dc-

trahere; feslina prxdari; >plura fuisset locntus,circa finemvisionis hoc sibi jiissnm ftiissc scrihil:<Liga lesiiinoiiium, signa legcra in discipulis meis

(Isa. viii). > Daniel quoque post visiones nuillns etniaximas scribit hoc sibi fuisse prseceplum: «Tu

aulem, Daniel, claude sermones, et signa librum

usque ad tempus stalutum. > El iierum : < Vade,Daniel, quia clausi sunt signatique sermones usquead lempus prafiniium. (Dan, xn). > Et quasiquajreret Daniel, ut quid sunt hsec scripla, si de-beni esse clausa et signala, diciura est ad eum :<Periransibunt plurimi, el mulliplex eril scienlia

(Matth. vn). >Nunquid vero solis islis, et noneiiam Moysi et prophetis omnibus hoc intimalumfuii, expedire ut sub clausura et signaculo loque-renlur? Nam propter vel conlra illos qui verbasacramenloruni crjelestium, non sicut margarilashonorarent, sed potiuscpnculcarent, loquiturlsaias,

A ct pro seipso et pro dmntbus : <Et erit vobis visioomnium sicut verba libri signaii.quem cum dederintscienti litteras, dicent: Lege istttm, el respondebit:Non possum, signatus est enim, >et csetera usiiue :<Peribit enim sapientia a sapienlibus ejus , el in-

lellectus prudenlium ejtis abscondelur (Isa. xxrx). >

Moysesergo, hactenus de myslerio loculus sanclaj

Trinilalis, recte et opportune sermones ctausit,tanlummodo rclaliva, sicut jam dictum est, suppri-mens nomina Palris, et Filii, et Spiritus sancti.

Ncc vero solummodo clausil, verum eliam signavit.Quomodo signavil?

CAPUT XIV.

De eo quod diclumesl: t Audi,Israel.' DominusDeustuus Deusunus est, i el de eoquodprolinus subjunxit

B ha>ctria. <Diliges Dominum Deum luum ex lotocorde luo, et ex tola anima lua, el ex lola fortilu-dine tua,>etquod dilectio trina sit et una : Non tresdilectiones, seddileclio una.

t Audi, inquil, Isracl : Dominus Deus tuus Deus

unus est (Deut. vi). >Nonne hoc dicium quasi clausi

libri signaculum est scienli litteras, scilicet Judsco

profitenti se scire legem et prophelas, Cum enim

librum bunc ingcris illi, ut legat leclionem hanc plu-raliler sonantem:« Faciamushominem ad imaginemet simililudinem nostram (Gen. 1), i et rogas eum

ut trium peisonarum dis.cretionem animadverlat,in vcrbis islis quae prolinus sequunlur: <Et creavitDetis hominein ad imaginem suam, ad iniaginemDei creavit illum, masculum et feminam creavit eos,

benedixilque illis (ibid.); i cum, inquam, hscc et" caelera, quorum aliqua jam peragravirous, proponis

illi ad legcndum sive ad inielligendum, dicil tibi :

Non possum laliler legere librum, signatus est

enira, babens sigiiaculum hoc *.<Audi,Isract, Domi-

nus Deus tuus, Deus unus est. > Tu aulem vis ut

legam deos tres; hoc ne faciani vox isla prohibct.Ciini hoc dicit, signalus est: signatus est liber, ve-

rum quirietn ex parle dicit, quia sic sibi clausus et

signaius cst. Yerumtamcn inexcusabilis est: Nonenim vidil, aul viderc voluit Agnum quem vidit

Joannes, cl nos per caradeni vidimus fidem, librum

aperientem et signacula cjus solvenlem : Hlcagnussolis credenlibus, sicut cseiera sacrainenla, ila ct

illuri iiiielligibile fecit, quod tres personaesint et ni-

rj biloininus uuus Deus sit.Iloc audivit vcrus tsrael, ethoc audil semper quiation esl Deusextra Deum, non

exlra Patrem Filius, neque exlra Filium Paler, sed« ego et Paier unum sumus (Joan. x), > ait Filius,ei < ego iu Paire et Paler iii me est (Joan. xiv), > et

< Spiritus sanclus quemFilius millit, et quia Palre

procedit (Joan. xv), > nusquam exlra Pairem et

Filium procedit, quia videlicel hsec una subslaulia

Trinitatis nequaquam circumscripta est, aul localis

neqtte aliud quodlibet accidens in illam subslaniiam

cadil, ul vel a semelipsa possil allerari, sicut alle-

ratur homo a semeiipso, verbi gralia, quondam in-

fans, nunc autem puer aut juvenis, dudum senex,nuncaulem silicernius decrepilse selalis, Dicit ali-

quis : Unde exemplum, quo Deus et Trinilas in

1H RUPERTi ABBATIS TUITIENSIS 112

personis, et iwitas in substanlia possit inteiligi? Ad

haec, inquam, niniirum ex eo quod Moyses prolinus

stibjunxii, sub velamine vultus sui. Praemisso nam-

que : <Audi, Isracl, DoniinusDeus tuus, Deus unus

est, >protinus ail: <Diliges Dominum Deum luum

cx tolo corrie luo, et ex lota anima lua et ex tola

forliludine lua (Deul. vi). > El quidem lillera ista

secundum septuaginta Inlerpretes, sicut el pleraque

Scripturse verba varianlur, quorum translalionem

aposloli et evangelistse inierdutn pro necessitale

lemporis assuropserunt, ut leslalur bealus Hicro-

nymus. Et hinc reor apud Lucam evangelislain

scripla esse qualuor hsec: <DiligesDoniintimDeum

tuum ex loto corde luo, el ex lota anima tua, el cx

omuibus viribus tttis, et ex lola nienie lua (Luc.x).iNam secundum hebraicam veritatem lanlummodo

Iria sunt haec : <Diliges Doniiiium Detim ttuini ex

toto corde luo, et ex tota anima lua, cl ex tota for-

liludine lua. >Hinc igilur exemplum cape, o dile-

clor Triitilalis, cullor et araator unius Dei.Nonne

et dilectio <ex tolo corrie luo, >ei dileciio «ex lola

anima tua.t el dileclio 50 • ex ,0,a forliliidine lna,>dileclio esl trina et una? Sic Dcus luus Israel, tri-

nus in personis, unus est in subslaniia. Sicut non

tres dilectiones, sed una, sic non ires dii, sed

unus.CAPUT XV.

Quod tres sint operaliones unius dilectionis, quasprolinus Moyses subordinavit ei quod prima ope-ratio respiciens ad id quod dixerul : « Diliges extoto corde tuo, i sic incipil : t Erunique verba hmcin corde tuo, i et quod hmcoperatio viia sit con-

lemplaliva.

Sequanmr lianc litteram et intendamus diligen-lius pracscnli ioco in faciem Moysigloriosam. Mox

enim ubi dixil: <Audi, Israel, Dorainus Deus luus

Deus unus csl, >prolinus adjunxit hoc quod jam

dixiraus : « Diliges Dominura Deura tuum ex lolo

corde tuo, et ex tola anima tua, el ex loia forlitu-

dine lua; > sic volens inteiligi Ires personas unius

Dei, sicul tres sunl operationes unius dilectionis.

Sequamur ergo, quia vere hic est gauriium fidei,

Sicul gaudium horoinis pro inventione thesauri abs-

conditi. Singulas quippe operatioucs trinse dileclio-

nis conlinuo subordinavit, ut inlelligas quia non

inaniler Israelem ad audiendum invilavit, quod Do- i

minus Deus tuus, Deus unus sit. llacc denique sequi-lur prima dilectionis operatio, rcspiciens ad id

quod dixerat : <Diliges Dominum Deum tuum ex

loio corde luo. Erunlque verba baec quaeego prse-

cipio libi hodie in corde tuo, et narrabis ea filiis

tttis, ct medilaberis scdens in domo lua, et ambu-

lans in ilinere, dormiens alque consurgens, et liga-bis*ea quasi signum in manu lua, erunlque et move-

bunlur inler oculos tuos, scribesque ea in limine et

osliis domus luae, > etc, usque : <Cave diligenterne obliviscaris Dominum, qui eduxit le de lerra

yEgypti, de domo serviiuiis (Deut. vi); > Nonne in

verbis istis splendida fucies Moysi, illam intendit

ouerationem dilectionis. quam Israel Dei viiaui coa-

A lemplalivam nominare consucvit? In illa namque

hocagilur quod hic dictnm csl: <Diliges Dominum

Deum liium ex loto corde luo, >dtim in cordc ejussuul verba Dei, dum medilaliir el narrat ea spiri-lualibus tiliis suis, non sollicilus et lurbatus crga

plurima (Luc. x), sed < sedens in domo >sua, < et

ambulans in itiuere, >id esl, gatidens in secreta con-

scienlia sua et devirtute inviritiiem proficieits(Psal.

LXXXV),recia inlentioiie dormiens illa dormiiione

de qua dicit in Caiilicis anima illa, qnse in omnibiis

requiem qusesivit : «Egoriormio et cor meum vigi-lat (Canl.\), i el riequaChrisitis inEvangelio : iMa-

ria, inquit, oplimam parlem clegit, qttae non aufe-

retur ab ea (Luc. x), i si quando dileclus Dominus

Dens, qitero laliter diligit ex lolo corrie suo, vocem

suam dedcril, et pulsaveril ad ostium dormientis,dicens : <Aperi uiihi, soror mea, amica mea, co-

luinba mea, iiiiinactiLilamea (Cant. v), > et illa sur-

rcxit til aperial ci, id cst prsedicando doceat ali-

quos ul per lirietu introeat, el sil in illis, iiianus-

que illius siniul stillenl myrrham, et digiti cjus sint

pleni myrrlia probalissima. Hoc nimirum est facere

quod diclum est: «Dormiens atqne consurgens ine-

dilaberis ea, el ligabis ea, quasi signum in manu

tua (Dettt. vi), > id esl, recle vivendi praebebis ex-

empla, dum verbis bonis firmiler cohaerebunl hona

opcra tua. Quod si eliara longa et assidua meriila-

lione exerciiattts eo itsqtic profeccril iste Israel, ut

vcrba diviua iion soltun legendo el loquendo, sed

„ insuper scribendo, Iractare pnssit alqucexplanara"ad ulilitatem coniinissa; sibi Ecclesise, hoc niinirum

esl facere id quod scqnilur: i Erunlque et move-

biinlur inler oculos tuos, scribesque ea in limineel osliis domiis tuae.> Iluic operationi dilectionis,Iiuic vitsecoiiieinplalivae debenlur sumptiis honori-fici de domibus regnm, de regionibus gentium, ut

vacel agere diem fesitim ct sanclum lenere olium,et lunc maxime in illis qtti in hac professione stint,navandum est, ul nou obliviscautur, imo diligcnlerobservent proposiluiii suuiu. Hoc esl qttod huicIsraeli conlinuo dicitur : i Cumque inlroduxerit te

DominusDeus luns in terram, pro qua juravit pa-Iribus tuisAbraham, Isaac, el Jacob, et dederit tibi

civiiaies magnas et optimas quas non aedificasti,

) domosplenas cunclarumopum quas non exslruxisli,cislernas quas non fodisli, vineta et oliveta qtiacnon planlasii, ct comederis et saiuralus ftteris,cave diligenter ne oblivistarts Dominiitnqui eriu-

xit te de terra .-Egypii.de doino servilulis(ioirf).iEst enim sub velamine liilersesensus myslicus. Ctim

jam per fidem iuiraveris in lcrram viveiuimn, ad

quam prima inlroduclio est sacrarum inieiligenlia

Scripiuraruro, et propier hoc dederit libi Dominus

Deus regiones geniiuro, et possedcris labores popu-lorum, ut custodias juslificaliones ejus ei legein

ejus requiras (Psal. civ), cavc ne ingraius sis, cave,

inquam, ne cum justitiae sumplibus, quos libi dedit

Deus, pcccalo miiilare velis.

«3 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. Y. 114

CAPUT XVI.

Secunda dilectionit operaiio respkien* ad id quoddixerat: t El ex lola anima lua, i ipta est vitaaciiva, quam sictrndere incipil:« DominttmDeumtuum limebis, et illi soli servies, ac per nomencjusjurabis. i

Sequilur continuo secunda dilectionis operatio

respiciens ad id quod dixerat : <et ex lola anima

tua DominuraDeum tuuni limebis, cl ipsi soli ser-

vies, ac per nomen illius jurabis. Non ibilis postdeos alicnos cunctarum genliiim, qnae in circuitu

veslro sunl, quoniani Deus scmulator DoininusDcus

tuus in medio lui, ne quando irascatur furor Do-

niini Dei tui coutra te, el auferat te de superficie

lerrae, >et caeieraiisqtte: i prsecepilque nobisDomi-

nus Detts nosler, ul faciamus omnia legiiima haec,et liiiieainiis DominiimDeura noslrum, ui bene sil

nobis cuuclis diebus vitae nostrse, sicul est hodie

(Deut. vi). > Noiiue in verbis islis splcndida, ut su-

pra dictumest, facies Moysi illam intcndil opera-tionem dileclionis, quam lsrael Dei vitam aciivam

nominare consuevit? In ea namque bocagiiur quoddictttin est: <Diliges Dominura Detimiiiuin ex lota

anima lua, riuninon vadil posl Dcosalienoscuncla-rum genlium, > qund peccalum est animarum

adulterantiuiii, sed Domiuuin Deum suum tanqnamvirum uiiictini et legilimtim limet et ipsi soli libe-

rali servitio servit, quia liraor ejus non poenalisesl,

quem perfecia charilas, ait Joannes apbstolus

(/ Joan. iv), foras millii, sed est limor religiosus ac

venerabilis, < limor sancius, ut Psalmista canit,

permanensin sseculumsaeculi(Psal. xvni). >Proinde

quod nunc dicil: <Dominuiu Deum liium timebis, >

tanqua.ro repetiiionen superioris dicli, quo dixerat:

<Diliges DominiimDeiim tuum, >convenienler ac-

cipis. Sicul enim in eo quod riicltim esl: <Iniiium

sapientiae liraor Domini (Psat. cx), > limorem a

sapienlia non sejungit; imo sapienlise conjungit,tanquain inilium consuininatioui cujusqiie rei, sic

et in islo ritnn post illud diclum : <DiligesDomi-

num Deum tuum, > subjungil: <Dominura Deum

luum timebis, > non a dileclione serino rece-

dit, sed dilectionis iniliuin sive fundamentum po-nit. Alias autera el verse animae Deum tan-

quam virum diligenti, ulile cst limere poRiiamsive vindiclam adtillerii, quippe ubi prsemisso,51 non ibilis posl deos alienos, conliiiuo sub-

jungit : i Quoniain Deus aeinulalor Dominus Detis

luus, in medio lui, ne qtiando irascatur furorDoniini Dei lui contra le, et auferat te dc su-

perficie terrae. > Caelera quse sequunlur: i Nontenlabis Dorainum Deum luum, sicut tenlasti inloco lentalionis, > ac deinde: < iJuin Inierroga-vcrit le filius luus cras, dicens: Quid sibi volunttestimonia hsec el cscremoniseatque judicia, qusepraeccpil nobis Dominus Deus nosler, dices ei :Servi eramus Pharaonis in ^gyplo, duxilque nosDomiuusde ^Egyptoin maiiu forii (Deut. vi).> Hsec,inquam, el sequeutia congrua sunl inslruineiila

A diligentis nnim;c, lanqiiam caslae malnslamilias,

quain non deceal curiosilas clvagalio oculorum, sed

pudor et rcvercniia circa inlentabilem virum, et

solliciiudo circa domtis suaccustodiam, et disciplinacasliialis in a>riificationefiliorum. Haec operalio

dilectiouis, dignilale quidem secunda , cseterum

ordine prima esl, vitam exercens aclivam, illa au-

lcm supra dicta, dignilale prima, orriine secunda

esl, vilam componens contemplalivam. Non enim

post professionem coniemplaiiva; descendimus ad

activam, sed post exercitaiionem aclivse, ascendi-

inus ad conteiuplaiivam. tlnic operalioni si quid

excedil, dum sollicita esl (Luc. x), el lurbalur erga

plurima, quinqne enini sensibus corporis exlracla

laborat, debeltir misericordia, propler hoc ipsum"

quod bene satagens circa frcquens niiiiisieriiim ,

esuiienlem pavit, silienli poiiim dedit, hospitem'collegil,nndum operuit, infirmiun visilavit, ad eum

qui in carcere erat, venit (Matih. xxv). Pulclire

ergo spem suam iiiliinans filiis suis, dicil in (ine

sermonis : < Eritque memor rnoslri miseiicor»

Dominus Deus nosler, si cuslodiemus, el feceri-

inus omnia prxcepta ejus, sicut mandavit nobis

{Deut. vi). >

CAPUT XVII.

Tertia dilectionisopjratio respkient ad id qttoddixt-rat, t et ex lota fortituiline tua, >esl aras subverlere,confringere staluas, el hmcoperaliomartyrnm co-rona est, sed mododissimili, quia non pugnaveruntgladio maleriali.

" Sequilur opcratio dileclionis tcrtia, respiciens ad

id qtiod dixeral : « El cx tola forlitudine tua. >—

<Cum, iuquit, iniroriuxerit tc DomimisDeus tuus

in terramqiiam possessurus ingredieris.lradiderilque

genles liullas, perculies eas usque ad inlernecionem.

Non inibis cum eis foedus,nec miserehcris earum

nequc sociabis cum cis conjugia. Quin politis hxc

faciciiseis : Aras eorttm subvertiie, confiingite sta-

luas, lucosqtte conciriiieel sculplilia combuiile.quia

poptilus sanctus es Doinino Dco luo, > el csetera

usque « tlabiique eos Domiitus Deus luus in con-

speclu tuo el inlcrficict illos, doncc peniius dclean-

tur. Tratlcl regcs corum in niantis uias, et disper-des nomina eortim sttb ccelo, nullusque polerit re-

p. sisiere tibi, donec conleras cos. Sculpiilia corum

igni combures. Noncoiicupiscesauriim et argenlum,de quibus facia sunl, nequc assumes cx eis libi

quidqiiam; ne oflendas, proptcrea quia abominaiio

esi Domini Dei lui, nec inferes quidpiam cx itlolo indoinum iiiam, ne fias anaihcma, sicul cl ilhul est

(Deut. vn). > Nonne in vcrbis istis splendiria facies

Moysi illam intenriit operalioneni dilectionis, in quae.v tola forliludine sua decerlaverunl, el anle ad-ventum Chrisli velercs sancli, scilicel jttdices inclyti,

reges gloriosi, proplieloe splcntlidi, quorum in hoc

ccrlamine Elias noiissiinttsexstiiii, memnrabilesqueMachabsei,el post adventtim Chrisli sancli aposioliac lam mulli niartyres gloriosi? Isti namque omnes,sicut <ex loto corde suo, ct ex tola anima sua, >

115 RUPERTIABBATIS TUITIENSIS 116

ita < el ex lota fortiluuine sua Duininum Deum »

8uumdiligenles, IKECfecerunt: Aras genlium sub-

verlerunt, slaluas confregerunt, lucos succiderunt,

sculplilia combusserunt, el sicul ibidem dictum est

inler caclera quae cuncia hic prescribere nimis lon-

gnm fuisset, devorabis omnes populosquos Dominus

Deus tutis dalurus cst tibi, dcvoraverunt populosmullos per orbcra lerrarum, ad devorandum missi,sed devoratione dissimili. Ycleres namque sancii

dcvoraverunt orc gladii malerialis; novi aulem de-

voraverunt ore gladii spiritualis. Siquidem alia fttit

lcmporis illius, et alia esl ralio temporis islius, de

qua ulrorumque temporum dissimililudinc secun-

dtim cansas patiendi et agendi plenius egimus in

opere quod scripsiinus de vicloria Yerbi Dei. Huic

opcrationi cum corona jiisliiiscdebciur sedes quoquejuriicii, et auctoritas judicandi, sicut scriptum esl:

« Juriicabiint sancti naliones, et dominabuntur po-

pitlis (Sap. 111).> Pulchre ergo verba ista lali fine

complevit: <Qtiasi Spurcitiam deleslaheris, ct velut

inquinamentum ac sordcs abominalioni habebis,

quia analhema cst (Deut. vni. > Quidnam esl hoc,nisi ac si dicerel: Judicabis.sive condemnabis ?Quod

quidcm nunc faciunt, partim, ubi videntur ipsi con-

demnati et plerique moriificati; facienl aulem uni-

versaliler indiejudicii, palam ipsi juriices conspecli

superomnem spiircitiam, ct omne inqtiinamentum,et omnes sordes abominationis, ttt abjiciant eas in

Jocum immundum, in profundum inferni.

CAPUT XVIII.

Quod secnndumsimililudinemharum trium operatio-num unius dileciionis, debeamus juvari ad intelli-gentiam, quod Paler, et Filius, el Spiritus sanclustres personmet unus Deus sit.

Spectabilem, ul arbilror, imaginem habemtis hic,

per quam nobis imperspicabilem spCcul.trl el ex

parte cognosccrc valeamtis, splentlorem solis seterni.

Ecce enim tres operationes dileciionis, nec tamen

tres dileciiones, sed una dilectio esl. Et ecce tria

spiramenta hominis, anima et cor, et uirorunique

fonitudo, nec tamen tres spirilus unius hominis, sed

untts spiritus esi. Sic Dei tui, o Israel, tres personaesunt, Pa.ler.ei Filius, etSpiritussanclus; nec tamenIres dii. sed umts est Dens. Nonnealiud agil anima,el atiutt cor sivc mens humana? Anima qnippe totum

corpus viviiieal cl cuncta corporis olficia per quin-quc sensus dispensal; coraulem sive mens in con-

spectu animae cst, el cum ea graditur ac praescribitei cuncia quse faciat ulilia. Sic qiiodammodoDeus

Pater, vivens in semctipso viia est sempilerna :Filius auleni sivo Yerbum ipsius in ipso cst, el in

ipsp crat, providens ut. faceret cuncia valde bona,ila ut dicat ipsutn Vcrhum, ipsa Sapicntia : « Quando

praparabat ccelosaderam ;qnando ceria lege et gyrovallabat abyssos ; qttandoselhera firmabat snrsum etlibrabat fonles aquarum ; qtiando circumdabat marilerminum suum, et legem ponebat aquis, ne Irans-ireril fines suos, quando appcndebat ftmdamcnla ter-

ra, cum eo eram, cuncia componens (Prov. vni). >

£ Pene sic de anima arclnlecli, qtu basihcam istam

sive muniiioncin illam scdificavil, Ioquatiir cor sive

mens ipsius, qttanriopraecogilabatmcnsttras longiiti-

dinis, iatiludinis cl alliludinis aedillciiIinjtis, quandoceria legenuraerorum disiinguebal columnaset inter

columnia, sive turreset inlerlurria ejus, quanrioeli-

gebat lapides quadratos sive quadranrios, qtios in

fttndnmento poneret, cum eo eram cuncta compo-nens. Neque enim aliter isia praecogilaret, 52 nis'

cot' sive mens cum ea esset, id esl, nisi anima raiio-

nnlis sive artifieiosa existerel. Sed quid nuilta ?

<Memento, att quidam, quod ignores optts ejus, de

quO cecinerimt viri. Omnes homlnes vident eum,ct tinusqiiisqiieintiieturproctil. Ecce Deus magnusvincens scientiam nostrnm, numertis onnorum ejus

JJ inoestimabilis (Job. xxxvi). > Si opus ejus, id est,

seipsum ignoral homo; facttts enim esl ad imaginemDei, ct idcirco dieiltir quagiproprium opus ejus,quanio magia ipsum ignoral ? Non enim ipsum, sedde ipso cecinerunt viri, scilicet Moysegisle et csctcrisar.cii qui maxiroe habtierunt scieniiam Dei; hinc

qnidam illorum dicit: <Quis vidil eum.et enarravit,et quis magniflcavit euni, sicut est ab iniiio (Eccli.

XLIII).>Procul videntomnes, procttl inlueliir unus-

qulsque, procul, inquam, id est <per speculuin etin aenigmale(/ Cor. xm). >Ut aulem videal faciead faciem, prsesentis temporis nonest, sed In futuro

spcs Ista reposita est.

CAPUT XIX.

G Quod Filiut Dei, H procedemex eo Sphitut sanclus,in eo astimilafut sit quod dixit DominusMoysi:t Congrega mihi septuaginla viros, et auferani despiritu IUQ,tradamque ett. >

Latius sectindtim leciionem prrescriptam tractari

poterat de gloria, seu clarilate vtillus Moysi, sive

aperlione llbri quondamsignaii.sed nosliil nomlnis,o Trinitas Deus, fn isto loco thesaurum invenisse

contenii, quod est nostri proposltl recordemurel illudde gloria ejusdemMoysi,quod perlinel ad processio-nem Spiritus sancll (Hebr. xi). Diximus namquestiperius, in quo prophelis el patriarchis qttorum nonconfttndilur vocari Dcus, scillcel in Abraham, Isaacet Jacob, trinus et unus Deus assimilatus fuerit,nunc secundum hoc myslcrium Spiritus sancli,

j. promptum est dlcere qualiter in inanu Moysiqtioqneassimilalus sil. Crescente gloria Moysi, crevit el in-vidia populi in lantum quod Moysi iiitoleranria resvisa esl, el ait ad Dominum : « Cur afflixisii scrvumtuum? quare non invenio gratiam coratn te? et cur

imposuisti pondus universi populi hujiis super me, >

et caelera usque, < sin anlem aliter lihi virietur,obsecro ut inlcrflcias mc, et inveniam gratiam inocttlis luis, ne (anlis afiiciar mnlis (Num. x\). i

Openc pretium est animadvertere qtiod*diciinus,quia Moyses exemplum omnium praelatortim, quibene prsesunt, niniiam a subdiiis invidiam patieba-tur, ita ut virieretur ei lormenli hujus importabile

pondtis, quia ctim esset miiissimtis super omnes ho-iiiines qui niorabanlur in terra, blasplieraabaltu a

111 DE GLORIFIC. TRINIT. ETPROCESS. S. SPtRIT. - LIB. VI. 113

detrahentibus et murmurantibus , lanquam homo

elalus et gloriaenimis aviilus, in lanluin ut nec fra-

ter ipsius Aaron, nec sororMaria pepercerinl illi ab

hiijiismodiinjuria. <Dixerunl enim : Numpersolum

Moysen locuitis est Dominus? nonne et nobis lo-

cutus est* simililer? (Num. xi.) >Ex vcrbis ipsius'dkenlis ad Dominum : <Sin autem aliler tibi

videtur, obsecro te ut interficias me et inveniam

graliam in oculis luis, ne tanlis afliciar malis, >

promptumest agnosci quanta doloris tempcstas in

corde ejus fuerit. «Et dixit Dorainus ad Moysen :

Congregamihisepluagintaviros, desenioribuslsrael,. quos lu nosli, quod senes populi sint ac magistri, et

. duces eos ad oslium tabernaculi fcederis,el facies

ibi stare lecuin, ut descendam et loquar libi, ct au-

feraro de spirilu tuo, tradamque eis, ut suslenlent

, tecum onus populi et non tu solus graveris. Yenit

igitur Moyses, el narravit populo verba Domini,

congregans septnaginta viros de seniorihus Israel,

quos slare fecit circa labernaciiliim. DescendilqueDominusper nubem el loctilusest ad eum, aufercns

de spirilu, qui erat in Moyse, et tlans sepluaginlaviris. Cumque requievissel in eisspirilus, propheta-runt, nec ullra cessarunt. >Mira pietas Dei, mira

benignilas Moysi.Quoenitn alio inoriomelius saiis

populo facere poluit, quatenus non viderelur velle

solusgloriari ? Sed ct boc parum visuni est ei, quodsepltiaginla viros glorisnsuaeparticipes habere me-

ruit, nisi etiam omnem populum optaret simililcr

possein Dominogloriari. <Ctim cnim currcns puernuntiasset ei, tliccns : Heldad, ct Medad prophetantin castris, glalim Jostie filitisNum minisler Moysi,ct eleclus c pliirihus dicerel: Dominemi Moyses,prohibe eos; ad h.xc ille : Quid, inquit, semularis

prome? qtiis lribuat, ut omnis populus prophetetct dct eis Dominusspirilum suum? (Nttm. xi.) >

CAPUTXX.

Quod partemgtorimMoysi, scilket, propheliam, illiseptuaginla viri acceperinl, non eliam operaiionemvirtutuin sicul Josue, de quodlxit Dominus; « Etdubis ei pariem gtorimmm, >quod hoc inlenderet,dicendo: t Auferamde spiritu luo. i

Antcquamhitjiisrei geslaeingrediamur sacramen-lumjtrxia lcnorem propositi quo gloiiflcare propo-siiiittiis,sequede Filio ul de Pnlre proccilenlem Spi-ritum sanclttm, libct pattlisper immoraii hic in sensit

lilterali, qtiia Diimintislalitcr dixil: <El auferam rie

spiritu lun, tradamque eis, > ilcrum Scriplttrariicit : <Et locuius esl ad eum,virielicuiad Moysen,auferens de spiiitti qui erat in Moyse et dans*.———^^**^— i ll i r

A septuaginla viris. >Qtiirienim? nonpolerat illisdare

spirilum siium, nisi diminueret spiiiiiim Moysi, id

est, spiritum quem ileder.itMoysi?Hoc recte qnsn-rercs, si ila dixisset : Et auferam libi. Nunc atilemabsolnle dixit: Et auferam, quoil non est aliud nisiac si dixissel: El accipiam de spirilu tuo, Iradamqueeis, id csl, non qnanlum habes lu cx divisionihus

gratiartim Spiritus snncti, sed parlem aliqtinmgloriajttifodabo eis. Sic enim de nomiiiatissimoJosue pos!-nioriuni ipse Dominusdicit: <Et riabis ei prscceptacunclis virientibu.set partem gloriae ttise, ut audiateum omnis synagoga flliorumIsrael (iVam. xxvn). >Elila faclum est.AqnneJorrianis divisscsunt, dicenteDomino < ad Josue : llodio incipiam exalinrc te co-ram omni Israel (Jos. ni), >oranisque populus irans-

B ivit per arentem alveum, et baec fuit pars glorisaMoysi,qui glorilicalus e»t elevando virgam suam, etdivirienriomare, ul gratlerentur lllii Israel in inetliomari per sicciim. Pars, inqnam, gloriae fuil. Naminisla gloria, scilicct in operalione laniae virtutis, hoc

plus fecil Moyscs quod rursum extendit manuniconlra mare < reversoequesunt aquae,et opcrueruntcurrus et equiies cuncli cxorcitus Pharaonis, necuiiiisquidcra superfuit cxeis (Exod. xiv). > C;elera

quoqiie si memores, veraciter dictura animadvcrlcsdc Josuo : Et dabis ci partem gloriseluas. Non enimtaulus fuil in omnibus signis nlque portenlis, ul fuit

Moyses,quaefecitper etira Dominus,coram Pharaoneet ifigypiiis, et coratn universo Israel. Igitur quodriixii Domintis: «Et auferam de spiritu luo, et dabo

Q septttaginla viris (Num. xi), > non aliter oportetintclligi quam ac si dixissct : Et dabo illis partemgtoriaetttae,sicul dixit rie Josue. Pars enim glotioaMoysiprophetia fuil, exlra qttam nihil gloriaavirosillos accepisse Scriptura niemiiitt, riiceiis: <Ciunqtierequievissei in eis spirilus prophclaverunt, ncc ullraccssaverunt (ibid.). i Toluin quori riicere moliraur,per 53 parvtc rci similitudinem demonslrare

promptume.-l:Ecce ignis, cum sit corpus.absque suidiininiilione riividitiirei absqtte sui delrimenlo sese

diffnndii, ul qnantaslihet inde parles auferamus. Sednunquid ei, videlicet igni, inagno sivo exiguo, lumi-nari scu grandi, seuparvo, qiiidpiamauferiinus.riiimIuminaria pluiima prottl volumus, accendendoquastparics de uno auferimus? Niinirum quantaslibet

0 paries imlivisiis ignis, de quovis luroinari, imilualilamen Iuininis detrimenla non upvil. Sic de islo Do-jiiinns dicere potuit: « Auferain do spiriiu itip, tra-

rianitpieeis, > ac si diccrel : Depliiiiluis graliis lihico latis, graiiani unatn, gratiam propheiicam impei-tiar illis.

LIBER SEXTUS.

CAPUT PRIMUM.

Deeoquod in Michwascriplumesi: <El suscitabimnsstipereum seplempastores, et octoprimateshomi-neii >Quipasiore* et qui tint primaici, et quidsii

eos stiperClirislum suscilari, et quod ilotjses sitttiius depasioribusillis.

Quoiies rie graiia Domininostri Jesu Chrisli, ser-

muiicm facientei, ari ipenioriam revpc.aniusaliquid

«9 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS Itt)

eorum qtisemagni patres el Judices Israel in typuro A

ejus gcsserunt, facimtts vel facere cupiraus illud

quod de ipso per Micbaeampropheiam inler cseleradiciiim est : « El suscitabimiis super eum seplempasiores, el octo primates bomiiies (Mich. \). i Qui-nam sunt vet fuerunt seplem pasiores, nisi Abra-

ltam, Isaac, clJacob, et Joseph, qui ad Pharaonem

inlroducens fralres suos, hoc profiteri jussit: <Yiri

pastores sumus, servi lui abinfanlia uoslra, usquein prnesens, et nos el palres nosiri (Gen. XLVI).>

Veriiin quippe dixerunt, quia paires eoruin Abra-

liani, lsaac, et Jacob, et ipse Josepli, cum adhuc

essel puer, curam liabiieruiit alendoriiin grcguin.Abraliani ergo et Isaac, el Jacob, el Joseph. Isie

quoque Moyses, qnem Dominus de rubo vocavii,cuin pascerel oves Jeihro soceri sui (Exod. 111),et "

David, qitem susiulit Dominus de gregibus ovium<de post felnntes accepil eum (Ptal. LXXVII),>nonne

sexpaslorcssuiii?QuibusarideAbel,(|iiieiipseprimiisfttit pasior oviuin (Gen.iv) el septem paslores stinl.

Porrooclopriiiialeshoinines.oclo sitntprsecipui judi-ces, qui uolisel iiiemorabilibusprseliisviceruul hostes

etdecaedevaslantium liheraveruntlsrael, videlicelJo-sueet Oihoniel, Ahoret Barac, ei Gedeon,Jephle, Snm-

aonetSamuel.Eiquideslistosseptempastoreseloctoprimates hominessuscitare super etiiti,scilicet, reclo-rem sumniumque jiidiceni Israel, qui ex le egressusest, o Belhleera Judse, siciil ibidem iu eodem Pro-

pheta praescriplum est? Quid, inquam, est istos

suscilare snpereum, nisi demonsirare quia lypumejus isii prselulertint, et ipse in veritate complevit ea

qnse isiis in ligiiraconiigeriini? (lCor x.) Nunc igiturpastorem Moysen hoc niodo snper etini susciieraus,seciindum sacramenlum rei geslse, quam scripsi-mus, laleamur id quod veriiin, quod piura, quodcatholicum ost, quia sicut de Deo Palre, ita et de

DeoDei Filio procedil Spiritus sanctus.

CAPUT II.

Item deVerbo tuscitaiionit, quoniam suscilari diciturid quod mortuum fuerat, et revivitcit.

Nusqttani Scriplura sacra narravil de aliquo pas-toriini, sive primatum ejusmodi, tale quid diclum,tale quid faclumesl, ut hoc, quod dictuin est aDomino huic Moysi: «Et auferam de spiriiu tuo,

tradamque eis, > rursumque et loculiis est ad eum : rj<Auferens de spiritu qtii erat in Moyse, et dans

sepluaginia viris (Num. xi).) >Eo magis hunc susci-lare cupimus super eum, de quo secuiidiim facli

bujus mysterium procedit Spiritus sanclus, « de

cujus plenitudine, ail Joannes Baptista, nos omnes

accepimus, et gratiam pro graiia, quia lex perMoysen data esl, gratia el veriias per Jesum Chri-

stum facla est (Joan. 1). > Scd jam in primis non

iroportune ratio quseritiir de Yerbo susciiationis.

Suscitatur enim, vel suscitari dicitur id quod mor-tuumeralel reviviscit. Num ergo quod taliieractumesl in Moyse, morluum ftiii? (Exod. xxxiv.) Plaiie

mortuunis propter excellentcm viiam, qusc esl in

gratiaetwilaleDomJji nosiri Jesu Chrisii. Sicut

\ enim dixil Aposlolus cum loqueretur de illa lilteraliclaritale vultus Moysi, qtiam videnles filii lsrael

lifliucrunt, dixil: «Nam nec glorificatum est.quodclaruil in hac parte, propter excellenlcm gloriam(//Cor. III), >id esi, ad comparalionem excellenlis glo-riae, et deisla spirilus Moysisrecle ditas effusione,quia nec dicendum esl, quoil fueril vivum aul vivi-dum propler excellentem vitam, id esl, comparatio-nem excellemis vitse. Recie igilur dictum est, sus-

ciiabiinus, id est, quod in Moyse factum minusvilseel utilitatis babtiit, in Chrislo veram esse vi-tain monslrabimus. Quare auiein noti dixil: Susci-tabinius ineo, sed dicere maluil: Susciiabimus supereum? Nimirum propler minorationes ejusdem Do-mini noslri Jesu Christi, quia non solum minoratus

°*est paulo niinus aL angetii (Psal. vin), verum etianimiuor visus est Moyseet omnibus prophetis. Longe

'

supra formam illam, in qua sttper lerram visus, etcum hoininibus 54 conversalus est, supra formamservi, in qua poluit eliam crueifigi, sunt ea qusetesiificamur de ipso secundum Scripluras verilatis,Scripiurasin primis liujus Moysis. Quod sciensipse,cum de adveiitu Spiritus sancti loquereiur, dixit:<llle me clariticabil, quia de meo accipiet, et annun-tiabil vobis. > Slaiiraque subjunxit: <Omnia qusehabct Pater, mea sunt: Propierea dixi: Quia demeo accipiel, el annunliabil vobis (Joan. xvi). iQiiidnam esl quod ail: <Orania quse habet Pater,mea sunl, > nisi ac si diceret: Omnes Scriptursequas utique condidil Pater per nuiilios suos Moyseu

->et prophetas alios, in me lenduul? Cum ergo Spiri-lus veritaiis faciel vos intelligere quidpiara eorum,<quaescripia sunt de me, in lege, et prophelis, et

psalmis (Luc. xxiv), > hoc plane erit accipere demeo, et annunliare vobis, alque hoc agendo, illeme glorificabit, scilicei apud vos el apud omnes quicredenl scrmonibus veslris, duin majora senlielis,quam nunc de meipso supra id quod nunc videlis inme, aut ex me audiiis.

CAPCT III.

Quomodo suscilatum fuerit tuper Dominum Chri-stum hoc mysterium hujus pastoris, in eo quodseptuaginta viros, ut de spirilu ejus darelur eis,eongregarejussut est ad ottium tabernaculi fcederis.Igitur Moyses congregans sepluaginta viros de

Qsenioribus Israel, quos noverai ipse, quod senesessenlei magistri, ad boc ul de spirilu suo daretureis in ministerio, significat Dominum noslrumJesum Christum, qui discipulos quos elegif, noloshabens, quotl senesessent, idest, fidem haberent,in qua teslimonium, ait Apostolus (Hebr.vi), conse-cuti senes, id esl, sancli Patres, idcirco congregavii,ut participes eos faceret Spirilus sui, qui in ipsoest, non ad mensuram sicut iu quolibet sanctorum,scd, sicut ait Aposlolus, quia lin ipso habital ple-niludo divinilatis corporaliter (Colos. n). > Docetnos hoc columba iila, quaebaplizalo eo visa esl de-scendens in eum, sicut Lucas manifestitis sciibit,

quia i apcrlura esl coeiura, et descendil Spirilussaucius corporali specie, eicul colvinha ia ipsuia

tti DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIHIT. — LIB. VI. 112

(Luc. IH).>Niniirum et illa corporalis species quill-dam tottim, integriiin atquc individuum et islud

Aposioli ditium: iQuia in ipso habitat pleniluilodiviniiatis corporaiiler, >hoc asserunl, quia Spiri-tus sanclus hu c non ad ineiisiirani daius est, sed

tolus in ipso esl, tolus in ipso manet cum omnibus

douis suis, sicul corporalis species columbaetola in

eum desccnilit ciiin omnibus membris suis, non

qtiod tunc Spiritus sanclus in illo csse vel manere

cceperil, sed quod in eo essei, quod in eo maneretlali specie demonstravit. Denique si de naliira ejushiimana recogilct aliquis, cerlum est, quia manet

in eo Spiritus sanclus ab inilio concepiionis, quippe

queni de Spiriiu sanctn virgo inleraerala concepil.Si aulem de divina nalura sermo sit, stullum est

ambigere uirum in Filio Spiritus sanctus sii, ctim el

Pater, et Filius, el Spirims sancius una subsianlia

sit, nullo loco separabilis, nullis accidentibus per-mntabilis. Ubi iste legislator et benedictionis dalor,viros istos congregavii, ut dc Spiritti suo darel eis?ad ostium tabernaculi faederis, el ihi slare secum

tech(Num. xi). Qttod cst ostiiim labernaculi, cie-

lestis labernaculi non nianufacli ? Non enim ignolumesse debel, aliud csse labernaculum, quod fixitDeus non homo; et aliud q uod jubenle Deo, secttn-

dum exemplar illius fixil homo, jubente, inquam, etdicenle Deo : <lnspice ei fac secunduro exemplar,

quodlibi inmontemonslralum est (Exod. xxv.) >Quod

ergo est osiium ccelestis tabernaculi, nisi passioDomini nosiri Jesu Chrisli, in qua paiefaclum est

latus ejus lancea miliiis, unde sanguis, el aqua pro-fluxil? Non enim aliutl novimus ostium, neque

aliunde, nisi per iidem bujus sacramenti est nobis

introitus, sive transitus <in locum labernaculi ad-

mirabilis usque ad domum Dei (Psal. XLI).>Ad illud

quiriem ostiuin otnnes adducimur, omnes qiiicunquein ChristoJesu baptizali sumus, <nani in morlc ipsius

baptizali sumus, > ail Aposlolus (Rom. vi), et ibi

Spiritum sancttim accepimus. Sed pulchrum esl hic

illos primores viros altendere, qitostunc prscsentia-literadduxit, dicens inter caeiera sublevatis in coe-

lumoculis, <quos dedisti mihi custodivi, et nemo

periit ex eis, nisi filius perditionis (Joan. xvu). >

Quomodosiare fecit eos secum? <Vos eslis, ait, qui

permansi&tismecum, et ego dispono vobis, sicut

disposuil mihi Pater meus regnum (Luc. xxu). >

Ita steierunt cum eo ad osiium tabernaculi, non dico

septuaginla viri, imo viri jam cenlitm et viginti,

quandodescenditDominus.etauferensdeSpiriluCbri-sti, tradidit eis.quanrio <faclus est repente decceloso-

nus tanquam advenienlisspiritus vehemcnlis, el appa-

rueruntillisdispartitaelingii3elanquamignis(.'lcl.ii). >

CAPUT IV.

De eo quod uique ad illitd patienler sustinueral Do-minus, posiquam autem tot homines acceperunl detpirilu Moysi, murmurantem populum percntereempil, et in cujus rei figura istud conligeril.Multumari rem perlinet considcrare, qusevel qua-

lia contigerunt popuio iili, postquam accepcrunl de

spiritu Moysi, et prophelaveruut, uec ulira cessa-

A verunt illi sepitiaginta viri. Jam anlea lenlavernntDominiiminullis vicibus, et male locitli fiieranl iu

ipsis beueficiis Dei, nec enim sine niurmuraiione

quiipiam pelierunl, sicincipienies: «Quid bibemus?)

(Exod. xv.) El ilcriim murmurantes dixerunt:<Ulinani morlui esseniiisper nianiim Domitiiin terra

yEgypti, quando scdebarous super ollas carniuin, et

coineriebamtispanes in salurilale (Exod. xvi). >Pa-

tienler suslinuil cos Doinintis inurmuranies, el male

loquentes, cum dicerel Moysesad Doniiniun: <Quidfaciaro populo huic? arihtic paululum, el lapidabiime (Exod. xvn). > Tanta eral durilia cervicis illo-

rum, ut jam sic limerel Moyses , nec tamen

Dominus aliqua illos per semclipsum plaga per-

cussit, nisi quod Moyses propter reatuin vituli

B quem fecit Aaron (Exod. xxxn), uliroet injussus

prxcepit filiisLevi, el occidil unusquisqiie fratrem

ct amicum et proximum suum, cecideruntque in

illo die viginli tria miilia. Yerum illic, Moyses proDomino zelalus est. Nos auiem de eo nunc agimus,

quod Dominus pro Moyse iratus esl. Hoc nusquamvel riiclimivel fattum reperilur, aniequain acceptode spiritu munere divisivoprophelarcnl lot homines,sed exiunc, quia non cessaviieoruin iiiiirmuraliocon-

Ira Moysen,audiens Dominusiralus est, ila ui soro-

rem ejus in prirais operirel candcns lepra quasi nix

(Num. xu), ei populumpercussil furorDomiiii plaga

magna niinis.eW omnes, inquit.bomiiiesqui videruut

majeslalem ineam, et signa qua? feci in ^Egyplo, et

in soliludiue, et tenlaverunt me jain per decem

C vices, nec obodierunl vocimese,non videbunl lerram

pro qua juravi palribus eorum, nec quisquain ex illis

qui delraxerunt mihi, inluebilur eam (Num. xiv). >

El ila faciuin est. Quosdam ex illis leria degluiivit

(iVum.xvi),quosdam ignisconsumpsil; quidamaser-

pentibus perierunt, et oronis illa geueralio, quaeexi-

erat deyEgyptoavigintianuisel supra55 praelerJosue

ct Caleb filiuin Jephone, variis cladibus consituipJ.ael in deserto proslrata esl (Num. xiv). Quiri hoc sibi

vult, quod nonanleposl diffusionemspirilusMoysi,lam terribile fuil supra illos judicium sive ira Dei?

Nam haecomnia, inquilAposlolus, iu figura continge-bant illis (/ Cor. x), et proinde diligenlius quserere

debemus, quid pcr islam dispensaliouem lemporis,

praefiguralumfueril.

CAPUT Y.

De eo quod Phariswit dkenlibut : < Hic non ejicitdmmones,nisi in Beelzebub,principedmmoniorum,trespondit Dominus : > Qui autem dixerit verbumconlra Spirilum sanctum, non remitlelur ei, nequein hoc tmculo, neque in futuro, i et quod illa ra

gesla in figura contigerithujus judicii.Dtim quseslioni sive capilulo littic iuiendimus,

simulque atidimus Aposlolum dicentem : < Nos au-

tem sensum Chrisii habemus (/ Cor. n), >ecce

sensus ejusdem Cbristi nobis dignanlcr occurrii in

verbis istis, qua;Pharisaeisrespoudit, quia dixerunt-:

<Hic non ejicil daemones, nisi in Beelzebub, prin-

cipe dsemonioruin. El si ego, inquit, in Beclzebub

•4'icio dxmone»! fllii. veMri iu quo ejiciunt? Ideo

123 RUPERTI ABBATISTUITIENSIS 134

ipsi juriices vestri erunt. > Paucisque inlerpositis : ,< ideo dico vobis, ait, omne peccalum ctbtasphcmiareiniltelur hominibus, spiritus aiilem blasphemiaenon remilieiur. El quicunqttcdixerii vcrbum conlra

Filiuni bominis, remiUelur ei : Qui autem dixerit

conlra Spiriiuiit sanclum, non remiltelur ei, nequein hoc sseculo, neque in fiiluro (Mallh. xu). > In

verbis istis, sensus Chrisli nobis occurrit, tlunt prae-

scripto inlendinius capilulo de causa Moysi, ctir non

anle, sed posiquam de spirilu ejus datum est septua-

gluia viris. liiiirinuraniibus alqito detrabenlibus ,Deus iratus cst el non perpurcit, sed ira ejus asceit-

dil atiper eos, cl lerribititer modis diversis, sicut

sttpra diclum cst, consumpsil eos. Dicamus ergo :

Quandiu Doniinus nosier Jesns Clirislus solusviric-

.balur suiinet leslis-,quasi juro viderelur parvipendi;a dicenlibus : < Tu rie teipso lesliniqnium perhibcs,leslimonium luum non est verum; >qtiamvis econtra

veraciter respondere posset: <Et. si ego tesiimonitim

perhibeo de meipso, tesiinionium meuin verum est,

quia scio iinde vcni cl quo \ado (Jdan. \iu), i

tandiu ista patienlia peccaium eorUui remissibile

esso judicavil, dicetis eis: <Quicunque djxerit con-tra Filium hominis remittetttr ei. > Ppssunt enimatthuc dcjgnorantia excusari; idcirco cum paterelur,dixit :« Paler, igno9ce eis, non enitn sciunt quidfaciunt (Luc. xxm). >Ubi aiiieui Spiritus sanctus

~ad lestificandum venit, secundum quod ipseproniisit,dicons : « Cum auiem venerit Paracletus, quera egoniittam vobis a Patro Spirilum veritaiis, qui a Patre

procedil, iiie lestimoniuih perbibebil deme, ei voS• tcslinionium perhibebiiis (Jaan. xv); >jam exiuiic

cxcusalionem uon habuerunt de peccato suo, et hoc

prospiciens.: < QuL aulem, inquit, riixerit contra

•-SpirfLumsanctiim, non rcmitletur ei nequp in hoc

SSBCUIO,neqite in fuluro (Matth. xn). >Et ila faclumest : Non enim anle, scd postquam Spiritum san-

cltitn misii discipulis suis, et illi qui fuerant homin.es- sine liileris et idiolae, cceperunt loqui variis lingtiis

tiwgiialia Qei, et de Scripluris, quae utique vocessitiit Spiiitus sancii, proferre lesiimonium Jesu

- Christi Filii Dci, judicaii sunt seterno judicio, ut

non reniiiiereiur eis i neqne in hoc sseculo, nec in. fuiuro. >Quin et in boc sseculodisperirent vincen-

tibus Romanis, ei in fuluro irahenlibus aninias atllormenta. spiriiibus malignis. Nimirum in figura

, gereiuloe hitjiis rei conligit illis qui afflixerunt sive

,: cxacerbaveriint Spiriluin Moysi, ut non anle, scd

posiquaav ilalum esl de spiritu ejus septuagintavifis, iraseerelur in eos furor Spiritus Doiuiniet de-leret lol laiiiquc diversis modis omneni illam gene-

L rationeiii quseexierat de terra --Egypti. In singulis. qiioqtie hominibus, id est juriiciuin. Quandiu cuiin

; per.igncraniiam sanse doctrinae conlradicuiil, su-

, perna suspensa lenclur super cos senteniia judicii

; a;terni, ubi autera scienles veritatem, pcr superbiam. .coiitradicunt verilali, excmpli gralia, ul Arius cae-, lcxique hserclici, sive hxrestartboe plurimi, exlunc

t judUjaulur esse blasphemj, ct yerbum dicere conlra

A Spiritum sanctum, cl peccalum boc non reiuilleiur

neque in hoc sxculo, neque in fuluro.

CAPUT VI. ;

Qitod septimus pastorum sitpra memoralorum fueritDavid, el quod apud islum non solum. tripliculumnomen Deisicut apttd Moysen,verumeliam relalivainvenianlur expressa nomiita Trinitatis, qum suntPater, et Fitius el Spiritus sanctus, el quod hicprimus Spiritum sanctum nominavtt,qui prius lege-batur, Spiriius Dei, sive Spirilus Domini.

Sepiimus paslorum supra memoralorum exslititDavid qucnipavisse oves palris (/ Reg. KVI),et sacrahisioria clarissime harravil, et ipsemet canit verbis

htijuscemodi : <Et elegit David servum suum ct su-siulit eum tle gregibu* oviuni, de posl faetaniesac-

cepit euin (Psal. xxxvn). >Quam mulii et magniR. rioctores Pasiorem istuni moilosupra diclo suscita-

verunt super cuni, sciliccl super Dominuiu noslrumJesiini Chrislum.

Nos quoque postremi pro posse suscilavimus hunc

super eum, cum in plerisque aiiis, lum maxime iu

opere quod scripsimus super duos libros Regum,piimum et secumluni. Apud islum, quod noslri pro-posili esl, invenimus manifeslius expressum lideinostrse ibesaurum sanctse Trinitalis. Quomodo uia-nifestius expressum ? Niinirum non solitm, sicut

apud Moysemtriplicalo subsiantiali noniine, quoriestDeus. Exempli gratia, cum dicit: < Beneriicat nos

Deus, Deus nosier, et benedicat nos Deus (Psal.Lxvi), >vernm eliam cxprcssis relalivis noniinibus,quse sunt Paler, el Filitis, et Spirilus sanclus. Ait

v eiiini in ipso loquens ipse Chrislus : < DomiiUisdixit ad me : Filiusineus cs l|i, >subattdiiur, naiurn,

, non adoptione. Sequilur enim : < Ego horiiegenui le

(Ptat. n). » Quud dicil hotlio, sic inteiligimuS,acsidiceret in xiernitate, in immutabiliiale. Sicul enimilli esl esse, el non fuisse, aut fuluruinesse. Undeel ad Moysendixit: <Ego sum qui sum (Exod. in), >etadJudeos. < Anlequam, inquit, Abraham fieretego sum (Joan. vili), > sic in genilura ejus, iiequeheii, ncque cras admitlit inlelieclus fidei nosirfe,sed solum bodie. Quod deinde se-qiiitur Donii.uumPatrem arihtic dixisse : t Postula a roe, el dabp libi

geules Jisereditaiem luam ei posseasionem luuni ler-minos lerrae (Psal. n), i Constat esse diclum pro

n htiinilitaie naturae noslrse, quia secundnm servi for-mani et illi congruit, et nobis necessariura fuil

Patremposlulare, id est, pali pro noslra salute. Nibileniin aliud inielligere vPluraus hic in verbo postu-ialionis, nisi obedienliam, cujus sumnia esl sacra-iiieiiluin sive sacrjficiumSacrosancise ejus passtonis.

- Ilidem in alio psalmo cum dicil idein paier, loqnensin visione sanciissuis, quorumse unum gralulabaturDavid :«Ipsc invoeabil me : Pater meus es tu, Deusiiieus el susceptorsalulis meae,ct ego primogeniiuuiponam illttm, excelsum prse regibus lerrse (Psal.Lxxxyni). > Cum inquam, lisecdicit et rclaiiya e\-

. primil nomina Patris, el Filii, ei mrarnque expriinitnaturam unici Filii, N"am secundum naturam diyi-

. »am, §0 fipso, ait, inyocabit me : Paler meus es

125 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. VI. 126

lii,et secundiim naluram Iiumanam iiitlemipso,* ail,invocabit me, Detts metis, el stisccplor salttlis merc

es lu. > Juxla htinc sensum, aii, islc primogeuilus,

jam excclsus prae regibcs lerrsc facltis, iri esl, jama mortuis resuscilatiis, jatn ad dexteram riiijesialisin Excelsis aclerna sessione sessurus : « Ascemloa.dPalrem nieum el Palrem vestnim, Deum mettin et

Deum veslrum (Joan. xx). >Spiriium sanclum iriem

David primtts nominavit, dicens : < Nc projicias me

a facie tua, et Spirilum sanctum tuum ne auferas a

me (Psal. i). > Nam calenus scribebatur Spirilus

Dei, sive Spiritus Domini. Hic atilcm quod sono-

rius esl Spirilum sanctum primus nominavil, de

cujus dignilaie vocabuii mentionem jam fecimlis

in piimo libello praesenlis operis. Itaque relativa

nomina sanclseTrinilatis, quaesunt Pater, el Filius,et Spiritus sanctus, hic patenler edixit, quse ante

ipsum nec Moyses, nec alius sic evidenter cx-

pressit.CAPUT VII.

Depromissionequmad eum cumjuramento facta est:t Semeljttruvi in sanclo meo, i et de trino nointneDomini ad eutn cum dicit : t Requiemdabo libi,prwdicetquelibi Dominus, quod faciel libi domumDominus. i

Ad Utum repromissio facta est cum juramenlosicut ad Abraliam, beali seininis quod est Chrislus,

quod nasciturus esset de semine ejus, unde et can-

tans misericordias Domini, disit ex ore ipsius Do-

mini : <Semel juravi in sancto meo. > Si Davld

menliar : < Semen ejus in seternum manebit (Pial. (

LXXXVIU).> Undo venerabiliter altendendum est,

qiiia beata Trinilas, quse sese Abrahae exhibuit in

tribus angelis pro confirmatione promissionis, sive

pro magniludine ct dignitatc promissi, ipsa pene

sese expressil in Iribus verbis ad David, in promis-

sione ejusdem seminis, id est Chrisii ; <Hsecdicit

Dominus exerciluum : Requiem dabo libi ab omni-

bus inimicis luis, praedieetque libi Dominus, quod

faciat domum libi Dominus(// Reg. vn). >In islis

namque vcrbis, in islo initio laiilaepromissionis,

quod inlclligilur ex subsequenlibiis, dmn dicil:

<Cumqueconipleli fuerinl dies lui, ct dormieris cum

patribus tuis, suscitabo semen tuum post tc, quod

egredietur de uteto tuo el lirmabo reguum ejus, ipse

aedificabitdomum nomini meo et siabiliara tlironum

regni ejus usquo in seuipilernum. Ego ero ei in

patrem, el ipse erit mihi in filiiim (ibid.). >In islis,

inquam, verbis patenler se oslendit perdisiinctionem

personarum, una divinilas summa-et inriiviriuaeTri-

nitalis. Quis enim vel qiisepersona hsec dicit : <Et

requiem dabo libi ab omuibus ittimicis ittis, >nisi

persona Pairis ? Sequilur namque et dicit posimo-

dum : < Ego ero ci in pairem, et ipse eril mihi in

filium. > Ergo persona illa, de qna dicii Dominus

Palcr : Prsedicelquctibi Domlnus, ipseest-Dominus

Spiritus sanclns, qui per os sanciorum prophcla-

rum praeriixit, quemadinoilum et Zachaiias riicil :• « Sicul loculus esl per os sanciorum, qui a saoculo

sunt propheurum ejus,(Lur. i). >Nonde quo proti-

l niis ail: <Quori faciat doinum tibi Dominus, > ipsapcrsnna csl. Domiiiu.sFilitis. Non tresdomini, sedumis Dominus.Qtiantum poluitvel debuil sacra haec

Scriptnra, sacramenlum hocet fuluris servavii, etillis qtti lunc eranl, diim )psa conderetur, abscondit

homiuibus, qttia distinclionem trittm personarum,sicut jam alias diximus, portare non poterant, si eis

palam prsedicarelur.

CAPUT VIII.

De eo quod ubi missus esl apostolis Paracletut Spi~rittts veriiaiis, imo et antequam appareret in linguisignelt (quod frtclum est die PentecOstes)cum ape-ruisset illis hensum, ul intelligerenl Scriptural,

, prima leslimoaia Chrisli sumpta fuere de psalmisDavid.

Quanta pntas in isto habet Paler? Dixit enim

Filius, et nos snpra *meminimus : < Cum aulem

venerit Paraclclus Spirilus verilaiis, ille me clari-

ficabit, quia de meo accipiet, et annunliabit vobis. t

Statimque subjunxil : < Qmnia quse habet Paler,mea sunt; propterea dixi : Quia de meo accipiel, et

nnnuntiabit vobis (Jottn. vi). > Quanla ergo pttlas in

isto babel Paler? quanta de islo accepit Spirilus

sanclus, ct annunliavit aposlolis, ut clarificarelur

Filius Dei? Delectat valrie, quia postquam ascenriit

in ccelum Chrisius FiliusDei, etiam aiilequain pro-

. cederet Spirilus sanctus apparens in linguis igncis,

primum quod protulit de islP accepit, et Petrp

annuntiavil ut diceret: < Scripluro esl enim in libro

Psalmorum : Fiat babilalio ejus deserta, et non sit

; qui habilet in ea, et episcopalum ejus accipiat alier

(Act. i; Psal. cvm). > Jam enim factum fueral quod

evangelisla Joannes narravit, dicens : <Hoo ctim

dixisset, insuuTavit et dixit eis : Accipile Spirilunisanclum (Joan. \\), i qiiodque Lucas ejusdem. diei

et ejusdem vespere gesla scribens dixit inler csetera:

< Tuiic aperuit illis sensura ut intelligercnt Scri-

ptttras (Luc. xxiv). > Ut autem impleii sttnt dies

Pcntecosies, ct proceriens Spiri tus sancius a throno

majcslalis alque « sedil supra singulos eortim, lan-

qnam ignis, apparueriint enim illis disperiilse lingua;!,

lanquam ignis, ct repleti sunt omnes Spiritu san-

cto, et ccrperunt loqtti variis linguis, proul.Spiritussanclus dabat eloqui illis (Act. n); >.ut, inquam,hsec vox facta est et hac voce facla, convenit mul-

) liturio menle confttsa, nonne primum quod Spiritnssanctus per os Petri aposloli prolulit de isio accepil ?

Prsemisso namque testimonio prophelae Joelis, quod

non essent ebrii sicut putabant illi, qui « irridentes

dicebant : Quia muslo pleni sunt isti (ibid.), >pro-

linus data proposiiionc de resttrrectione Domini

noslri Jesu Cliristi, ralionem hanc intulit; David

enim dicit in cum : « Provitlcbam Dominumin coit-

spectu meo scmper (Psal. xv), > el csetera. Non

enim David asccndit in cceltim, dicit attlem ipsc :

« Dixit Dominus Doniino meo, serie a dtxlris meis,

doiiec ponam inimicos luos scabellum pediim tuo-

rum (Psal. cix). >Hoc ut supra jara.diclum est,

valriedeleclat, quod cum dicere volumus, quia Pater

. multa ui isio Jiubel quieFilii suui, sicnt el.cseiera

127 RUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 128

omnia, omnes enim Scripturse in Filium tenriunt, j

prima quse Spiritus sanclus prolulit per os Petri

aposloli ipso die quo riaius est perpendimus, quiade isio accepit, in quo Deus Paler lestimonia tidelia

quatu pluriuia Filio SJOIhesaurizavit.

CAPUT IX.Item de eo quod ait • <Ille Spirilut me clarificabit,

quia de meo accipiet, et «nnuntiabit vobis, i el deillo versu psalnii quarti: t Signatum esl super notlumen vulius lui, Domine,dedisti laiitiam in cordemeo. t

Hic in psalmo quarlo dicit : « Signalum cst

super nos lumen vulius lui, Domine, dedisii

laelitiam in corde meo. > Quia videlicel psalmusquarttis hunc habens tilulum, in finem psaltnusCiiiuicum David, si rile consideres, in illuindiem speclat, quo Spirilus sanclus, ut 57 snpradicium est, procedens a thrPno sive majestalePalris et Filii, discipulos Chrisli ila laeiilicavil,ut musto viderentur pleni, loquenles linguis, etsitere non valenies pr<e gaudio quod nemo exlunctoilerc potuit ab eis. Ad lioc perspicere jtival sen-sum orriiiieniqtie psalmorum prsecedeniium psalmiprimi, seciinrii et leriii, siroul et isiius scilicet

qnarli. Quia videlicet quatuor sacramenta nosiraesalulis (qiiorum in fide vila nostra consistil) praedi-cant atni audieiiii, scilicet Incarnationem, Passio-

nem, Resurrectionem atque Ascensionem Jesu Chri-sii Filii Dci, simulque laetiliamqua Spiriltts sanclus,ut jam dietuii) cst, in die Penlecostes discipulosejusdem Domini Iseiificavii.Hac enim, o Fili, de luo

Spiritus sanctus accepit et annuniiavit nobis, ut

possimus jaro in isla fronte, sive veslibulo gazo-phylacii Patris tui, demonstrare qualuor insigniahsec tuae nobilitalis, videlicet qttod homo absquepeccato naius, cum lioininibus conversatus fucris el

quasi pcccalor morlem sis passus propler obedien-tiam paternse dilerlionis, el quod a sorono mortisetsurrexeris per virlutem diviniiatis, et qttod ineoeltnnascenderis, redilurus in die judicii, et per-cussurus impios, quia sinc causa adversali sunttibi. Proinde supra scriplum quarti psalmi versicu-ciiliim: <Signatum esl super nos liimen vullus tui,Domine, dedisti Ijelitiam in corde meo, >paululumdiiTerenles, a primo incipiemus haec demonslrarebreviter, ut perspecia frontc, sive vesiibuto san-

cluarii, quod inlus amplissiniuin est, dical qiiicunquerudis el similis noslri speclaior adest: 0 qiiauta Pa-lcr hic habet et qnanta Spiiitus veritatis hinc acci-

pere potest, ul anmmiiet nobis de his quse Filio sttolliesaurizavit Paier, qiioniam in ingressu lam fulgi-dns lamque ordinatus prospeclus sacramenlorum,quae in vilam habemtts, ornatus est.

CAPUT X.

Quod per iniellectum ptalmi primi, hoc de Chrislonobit annuntiet Spirilut verilalis, quia el in huncmunduin sine peccalo venit originali et in hocmundo tine peccato vixit actuali.Priraus psairaus, prima vox psalierii riicit: <Bea-

lus vir nui uou abiit in consilio Impioium, et in via

A peccatorttm non stetit, et in cathedra pesnleniise nmi

sedit. >Quis prseler unum talis aul tanlus vir? Et

quiriem si de peccaiis acliialihtts agitur, ul de sauciis

interim laceani maximis alqtte novissimis, quis rii-

numerare possit mttltiiiidinem parvulorum innoccn-

lium.qui non abiermil in consilio impioruin, elinvia

peccalorttm non slelerunl, et in calhcdra pestilen-lisc non sederunl? Sed si originale recogites pecca-

tuin, nullus omnino esl prscler hunc, nam in Adam,ait Aposlolus, oinnes peccavcriint (Rom. \). Hic ergoest ille vir vere beatits, cujus coiiceplio el nalivitas

exsfililsecundumoperalioneniSpirilus3ancti(Luc.i),

quod pulchre insinualur per hoc riicluiu . « El erit

tanquain lignum quod plaiitalutn esl secus decursus

aquarum (Ptal. i). > Pluraliier namque dectirsusR aquartim divisiones inlelliginuis graliarum spiriiua-

liiim, quaeomnes simiil in isittm deificiim hoininero,sive bealum virum, ab ipso conceplionis initio dif-

fusaesunl. Al in aiios bomines, qniciinqnc illo dignisunt, nequaquain sit vel tanla plenitiidine, sed longeet incomparabililer miniis donis divisivis datae sivedisiributae sunl. Veriini nos bac vice pedera retraha-mus menlis de istarum profundo aquarum. Propo-suimus enim demonsirare breviter in hoc psalraosacrosanctam Doiniiii el Dei noslri Jesu Chrisli

humaniiateui, quoJ absque peccato fueril tam ori-

ginali quam acluali et hoc perlicere niiuc sufiicitlernis oppositionibus istis. Non abiit in consilio

impioruin, sed in lege Domini volunlas ejus. In via

pcccalorttm non sieiil, sed in lege Domini nieditabi-" tur die ae nocie. < In caihedra peslilenlisenon se-

dil, > sed esi vel < eril lanquam ligiium quod plan-tatum est secus decursus aquarum, >qitod fruciurasutim dabit in tempore suo. Jam ergo riuooppositadeinonslremus consilia, qtioritm isli temi effectusvalde conlrarii sunl. Quod fuil consilium impioriunin quo abiit, id esl, a Deo recessit ille non beaius

vir, ille velus Adam ? Nimirum hoc, ul qui erat

pulvis prscsumerct veile ui esset sicut Deus (Gen.m). Quod econtra consilium piorum, in quo non

abiit, id esl, a Deo non recessit iste beatus vir, istenovus Adam? Nimirum, ut qui natura eral Deus, iu

pulverem noslrum descendere dignarelur. Illud fuitconsilium spirilus diaboli; islud autero consilium

rj Spiritus Dei. Inde opposiliones islae, quas diximus,lernaesunt; qua ille secundum consilium illttriabiit,et istius volunlas secundum consilium istud fuil in

lege Domini; imo el sicut Apostolus dicil: < Sub

lege faclus esl, cum essel Dominus legis (Gal. iv). >Ille in via peccaiorum sietil, malara quippe cogila-lionem lanisearabilionis opere demonslravit: isle in

lege Domini die ac nocle medilalus esl, ul, quodpraefigurabalur per legales cseremonias, verbi gra-lia, agni et vituli, caelerortimque liujiisinodi, iuverilaie suse passionis impleret. llle < in calherira

peslileniiae>sedit, id est, pestilentiam morlis ulrius-

que scilicel animaeet corporis, posteris suis haere-diiariara dereliquit. Iste auiem ul lignum fruciife-rtiiii htinc fructum in lempore suo dedii, ut conu»

«9 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. VI. 130

denles carnem et sanguinein ejus (Joan. vi), ab illiui

cibi vetili realu simus liberati.

CAPUT XI.

Quod per intellectum paalmi tecundi, hoc de ChrisUnobit annumiet Spiritut veritaiis, quia propter obedientiam passut sil pro peccatis nostris, scilketobediendo Patri dicenti.' i Poslula a me, nimirum moriendo. Hoc enim fuil poslulure el dubo libi

gentet ItairetlitalemJuam, et possessiqnem luamterminos terrm. i

i Quare ergo fremueruul genies, et populi medi-

tati sunt inania? (Psat. n.) > Dixil enini quodaro

loco Judseis, el quod illis dixit, omiiibus et genlibusel popttlis dixit et dicil: < Quis ex vobis arguel me

de peccato? Si verilalem dico, quare non credilis

mihi? (Joan. vm.) >Quid aliud sibi vult percuiicta-tio isia : i Quare freniueruiil genies, el populi itterii-

tati sunl inania? >ldciico taliler hiinc psalinuin se-

cundum primo vel prsccedeuli conjungiraus, quia

juxla prupositiim, et hominem sine peccalo fuisse

coiiceplum vel iialura anpte conversaium Christuni

Dei Filiuni, in illo primo agnoscinius, el iu isto se-

cundo causani cur passus fuerit, quaiii gentes et

populi incditantes iuania non coguoverunl,exposilara

iiuelliginuts. Ail eiiiin : « Doiuiiius dixii ad ine:

Filitts meuscs lu, ego hodie geiiui te. Posiula a me,

et dabo libi geutes haeredilalem tuaiii, el possessio-

nem luam terininos lerrae (Psal. n). >Audito verbo

quod dixil, poslula a uie, inoriiini quoque sive qua-litatem postiilaiionis riebemus nosse. Qtiomorionisi

moriendo postuiavit? Humilitas pioctil dubio sacro-

sanclse ejus passionis poslulaiio fuil, sacrificiuin

fuit, prseler quori aliquid bolocaiisitim, et pro pec-

cato Deus noluit (Psul. xxxix). Esl igilur seusus :

Iricirco ego beaiusvir, qui inorti niliil riebiii, quia

peccalum non feci, morlis tlebilum solvi; idcirco

<quando fremuertint gentes, el populi metlilati sunt

inania, >quando asiiterunl reges terrse, el princi-

pes coiiveuerunl in 58 nnum adversus Dominam

el adversus ineChristum ejus:idcirco, inquani, lacui,

semper silui, patiens fui, qui poleram usquequaque

dicere, quod seinel dixi: <Ego sum, el abierunl re-

Irorsum et ceciderunl in terram (Joan. xvui), >quia

DoiniiiusPater dixitadme: <Poslulaaiiie.etriabo libi

gentes haereditalem luam, el possessioiiein tuam

lerminos terrsc. > Ad hanc Patris diclioncm, ctim

mutla consonent, illud quoque perliuet quori Isaias

inter caelerariixit: <Si posuerilpropeccalo ahiinam

suara, videbit semen longaevitin,et volunlas Dontini

in manu ejus dirigelur (Isa. iu). > Uiute auletn

mors ejus tauti essei aut lanluin valeret, nisi idem

ipse qui homo in sscculonatus est, Deus anle ssecula

exisleret ? Proplerea diclurus Paler : < Postula a

mc, >praemisil: < Filius meus es tu, ego hodie

genui le. >Cselerorum qusc sequuntur usque in

finempsalmi, summa hcccest quam dixit: < Et egosi exaltalus fuero a lcrra, omnia Irabam ad me

(Joan.xn). i ltem dixil: < Data est mihi omnispo-

lestas in cceloel in terra (Malih. xxvin). > Poleslas

plique judiciaria a dextris et a sinistris, quae desi-

A gnalur hoc brevi versicnlo : <Reges eos in virga

ferrea, tanquam vas figuli conlriiiges eos (Ptat,

n). >

CAPUT XII.

Quodper intellectumptalmi lerlii hoc de Chrislo nobhannttntiel Spirilus veritalis, qitia resurrexit, et ii>cwlumasceudil, et hoc esse quori dicil : t Ego dormivi et soporalus sum et exsurrexi, i et : t Tt

uutem, Domine, susceplornteus. i

Poslquam freinueiuiil gcnies el populi geniiles ei

Juriaeiusque ritnii iiiterimereut eiini, kclali sunl cl

muliipliciier quasi vicisscnt gloriaii sunt, ipsam

ejus inorleiu pro inagno lenentes expct iiiienlo, quodnon fuisselu Dco, quod fuissct se.iicior, ct idcircc

nomen ejus periissel el iiulla csscl iu Deo salus cjus,

At ille niinc ntuiiiius per Iritluum luqucbalur, el

3>nnnc usque vivens loquilur ca quaeconliuel sequeus

psalmus: < Domine, quid muliiplicali sunl qui Iri-

biilanl me? Mnlli insiirgunl adversum mc; multi

dicunl aiiima: mese, non esl saius ipsi in Dco ejus, >

eic, usque : < Dorraivi et soporaius sum, et exsur-

rexi (Psul. m). >Quis nisi riorinicns iloruiilione

peccati, el soporatus alto sopore fallaciae,non agnoscil hanc vocem resurgeulis lisec csse verbn resur-

reclionis? Ergo quod sequiiur : < Non timebo mil-

lia pnpuli circuiiiri.intis me; exsurge, Doniiue, sal-

vtuii fac mc, Deus meus ((ibid.), i vox esl ascenden-

lis ei eitntis seriere a dexiris Dei. Uiruiiiqiie attlenijscilieel el restirreclioiicm el asiensioneiii iino versi-

culo brevius persliinxcrat, dicens : < Tu auicra,

, Domine, susccptor iiieus es, gloria roea, et exallans'

caput inetiin. > Cujus versiculi Pelrus apostolustalilcr sensum cxpre=sil gloriosum (Act. n). llunc

Jcsuin sttsciiavit Deus palrum nostrorum, cl prin-

cipcm ac Salvalorem exaltavit riexiera sua, ad da«-

dam pceniieiiiiaui ei remissionem peccatoruni. Feci-

mus quod proposuimus, scilicet deiiionslrare jamin initio psalterii Davidici qualuor sacramenta haec,

quorum sine fide mtllus vixil, Incarnationein, Pas-

sionem, Resurreclionem atque Ascensionem Jesu

Christi Filii Dci, ul in ordine lucido ad i!lum dicm

processionis Spiritus saticti perveiiirenius, cujus

gratiam sonal is qui conlinuo sequilur Psalmus

quarius.CAPUT XIII.

>Quod per inteltectum psalmi quarti, qui sic incipit:t Cum invocaremexatidivil me Deus justitim meas,in tribulalione dilalasti mihi, i Itoc de Christo nobi*annuntiel Spiriius veriiatis, quia fecit tieut promi-tit, dken* : t Et gaudebit cor vestrnm, et gaudiumvestrumnemo tollet a vobit. i

t Ctiin iiivocarum exaudivii me Deus jusiitiae

mese, in tribulatione dilalasli mihi. > Hujus quipps

versiculiiiii psalmi superius suscepiiini liabuinius:

< Signatura cst super nos lumeii vulliis lui, Domine,

dedisli laetiliam in corde ineo, > el hoc dilalalo,

paululum riigressi, teligimus psalmbs stiperiores,ui demonstraremus quia sacrainentorum salutis

noslrse miro ntodo el lalel el spletidel hic tn

prophetia luciilus ordo. Quaerimtts ergo : Nonne

vox quarli hujus psalmi convenil rei geslas et

**i RUPERTl ABBAtlS TUITIENSIS 13*

voci illius diei, quo Spiritus sanctus de cceto A

vcniens, orantes discipulos Domini lselificavit,

ita ut riicere congrtial convenlut illi, el omni Ec-

clesise sequenli : «In Iribulalione dilalasti mihl,

miserere mei, et exaudi oralionem meam? »—<Om-

nes enim perseveranles eranl unaninies in oralione,cum mulieribus, et Maria malre Domini Jesu, et «

fralribus ejus (Act. 1). >Nonnc ita contigit illis, ut

sonaiisla vox Spirilus prophetici . < ln iribulatione

dilatasli niilii? > Eai.enus qttippe iion latum', imo

valde angustum fueral eorum el cor el os. Quomodo

angtislum cor? Hominessine litleris erant, el idiolce.

Quomodo anguslum os? tiniits babebant rusticila-

lemlitigiiae Hebraicae, ila ut loquenles ex idiomale

suaj loculionis , stalim lierenl manifesti quod esscnt

Galihei. Qui sic angusti fuerant cordis et oris, ita di- *

latali sunl, ul el scripluras inlelligerent ctloqueren-tur linguis, et qnod maximum est, non in pace, sed

in perseculione. «lbanl enim gaudcnlcs aconspectu

concilii, quoniam digni habili sunl pro nomine Jesu

conlumeliam pali (Act.\). >Magnactmira dilalalio

illorum, qui unauimiier perseverantes in oralione

sectindum islam vocempropheticam:« Misereremei,et exaudi oralionem meam (Psal. IV), > sic exaudiii

fueranl, utin corde Scripturas, in ore linguas, in

Ulroque adepli consianiiam , loquerentur magislra-tibus, diccrent lara piebi qtiam senioribus : « Filii

hominum usquequo gravi corde? ut quid diligitisvanitalem el quaerilis mendacium? Scitole quoniammirificavit Dominus sanclum^suum (ibid.). i Quid/enim aliud verba illa sapiunt, « viri IsraelilaeDeus

patrum nostroruni glorificavil Filium sttumJesum, >et caelera usque : <Pcenitcmini igitur el converti-

mini, ut deleanlur veslra peccala (Act. m). > Et

quaiii ptilchrc quod liic scriplum est in psalmo :< Irascimini el nolite peccare (Psal. iv), >et quodillic dicil apostolus Pelrus : <Pcenilemini, ul de-leantur veslra peccala, >umun idemque significat.Item per hoc, quod hic scriplum cst, < ulquid di-

iigilis vanilalem et qnseritis mendacium, > quam.recle illud arguitur ineiidacium, quodjam anle illuni

diem, quo prsedicare cceperunl apostoli, divulgaturaerat apud Judseos, mendacium, inquam, el quodquscsierant emeranl dala railitibtis pecunia copiosaut dieerent, t quia discipuli ejus venerunt nocle cl '

ftifati eum sunt, nobis dormientibus (Matih.xxviu). >Sed jam omissa niuliituriiiie eorum , quaehinc tlicipoleiant, propositum pro aguilione sanctceTiiniiaiis perlractemiis versicu!tini.

59 CAPUT XIV.Iterum de versu pndmi quarli: t Signatum est super

nos tumen vulitis lui, Domine, i quod vullus Do-ir.rni sil Filius Dei, el quod lumen vultus Dominisit Spiritus Palris el Filii.« Signatum ost super nos lumen vullus lui, Do-

mine; dedisti Isetitiara in cordemeo. >Dominus cuilissc dicuiitur : < Signatum esl super nos lumehtuitus iui, Domine, » ipse est Paier; vultas Domini,ipse est Filius Patris; lumen vultus Domini, ipse est

tVSpirilus sanctus Patris et Filii. Filius idcirco recte

diclus vullus Dei Patris, quia sicut in vullu alicujusiiominis atTeciiolaelilisevel mceroris polest percipi,sic per Filium volunlas Dei Palris mundo imioluit.

Lumen vullus Domini; idcirco recle inlelligimusSpirilum sanclum Palris et Filii, quia sicut luinen

. alicujusrei valdelucentis viam vel prospeclum panditcorporalibusoculis, verbi gratia, sicul claritas soiis,dcpulsa caligine noclis, nobis ellicit diem, sic Spi-rilus sanctus, depulsis ignoranliae tenebris, docetnos omnem veritatem, quia per ipsum el Filium sci-

nius, et Palrem et ipsum cognoscimus, ex ulroqueprocedcnlem. Quis, quando et ubi signavit < supernos hoc luinen vultus lui, Domine. >DominusJesusChristus quando adhuclalehat vullus tuus in illa hu-

B manltale ut crucifigi possel, nisi eniin laluisset, nisise coiiiinuisset el cessasset dicere:« Ego sum (Joan.xvin), > omiicsabirentrelrorsumet caderent in ler-ram, ncc possent comprehendere euro. Dominus, in-

quam, noslei JesusChrislus,cuin adhuc slc lateret incarnc ejus vultus luus, signatururo se promisil sttpernos hoc liinien vutlus tui, et coniinuo signavil, utvere poniifex summtis pro jure officii sui, cujus cst

signare non sulam fronlem corporis, veruin eliamfronlem animse credentis. Dixit enim ipsa nocle

qua Iradebatur, ntiilam vobis Paraclelum Spiriluraverilaiis, qui a Palre procedil (Joan. xv), el multa

hujusmodi ad distinclionein pcrlinentia trium per-sonarum Palris el Filii, et Spiritus sancli. Et deinde

p ipsa qua resurrexitdie, slans in mcdio disclpulorum,

praemisso bono pacis niinlio, quam feceral inler

Deum cl homines, <insufflavit ct dixit : Accipile

Spiritum saiicltim (Joan. xx), >scilicet inremissionem

peccatorum. Sequitur enim : <Quorum rcmiseritis

peccala, remiltuiitur eis (Joan. xx).>Et die Pen-

lecosles misit eumriem Spiritum in divisione3

gratiarum mullis coruscanlibiis miraculis. Jla si-

gualum esthabenies super se lumen vultus tui, Do-

mine, ceepcrunt eadcmdie vocare alios, etaddticereut signaretur super eos iriipsttni lumen, per ipsorummiuislerium et manuutn impositionem, Eariein

quippe die, qui receperunt sermonem, baptizaiisuni, in nomine Palris, et Filii, et Spiritus sancii,et apposilce sunt in illa die animsc circiter tria

D millia.

CAPUT XV.

/>< varietate in eodem psalmo singularis el pluralisnumeri, quod singularita* credentium sil, haben-tium unum Spiritum et unam fidem : Pluraliiasauiem sive multiiudo illorum sil, qui sunl contravet extra hanc unilalem.Et vide, quam pulchre credentes a non credenii-

tibus Spiriuis propheiicus dislinxit ipso modo iocu-tionis, Nam de non credentibus dixil: Multidicunt,quis ostendit nobis bona, de mulliludine vero cre-dentium quamdam unionem factam insinuans, curadixisset : < Signatum est super nos tumen vultus

tui, Doiuine, >protinus uti maluit singulari numero,dicens ex persona ipsorum; < dedisti laetiliamin

153 DEGLORIFIC.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. VI. 154

corde roco.>El recle, quia mulliludinis credenlium, .

eratcorunuin et anima una (Act. iv). Quam videlicet

tiiiiiatem cordis ci animae, illud quoque adverbium

pttlchre expriiuii :« Quoniam lu, Domiue, singula-riter in spe consliluisli me (Psal. iv). > Ipse nam-

que Spitilus sancius de multis cfficit unum. Quiauiem hunc non habent mulii, imo el contra se-

metipsos seiisibusdivcrsis, el in plerisque contrariis

per seclas divisi sunl. Quid crgo est, quod prse-inisso: < In pace in iriipsutn dormiam et rcquie-scam (Psal. IV), > causani sive raiionem islam sub-

jungit: <Quoniam lu, Domine, singulariter in speconsliluisti me, > hisi nc si diccrel : idcirco quianunc sludco singularilali sive unilaii huic, rie qua

Aposioiusdicit: < Sicut enim in uno corporc mulla ftnembra habemus, omnia aulem memhra non etim-

dem actum habeni; iia niulti uiium corpus sumusin Chrisio, singuli aulem aller allerius menibra, >

etc., usqtte < idipsnm invicem senlieiites, non alla

sapientes, sed iiumilibtisconseniienles (liom. xn). >

QHamuniialem facit ttntis Spiritus, ci una fides,idcirco, inquam, illuc spcro me perventurum, ubi<dormiaiiiet requiescam, > in lauta pace, quanlaiulclligi vult dictiu haec, qua dixi : lu <idipsum. >Pro Itiijiisinodisensu vaiiatur uioJus loculioiiis, se-eunduin varictatem singularis el pluralis nuineri,ul cum phiraliter dixerit: <Signatum est super nosiumcn vultus tui, Dominc, > sialim singulari di-ctionc dicat : < Dedisli laeiitiam in corde meo; >

-rursumqtie cum dixerit pluraliicr : <A fruclu fru- (inenti, vitti el olei sui muliiplicali sunl (Psal. iv), >

Slaiim ex persona diversae muiiiludiuis eorum, quo-runi est vel essedebet cor iniuni et aniina una, siveunus Spiiiitis el una fidcs, statim singulariter dixil:< In pace in idipsum dormiam et requiescam. >

•Poleslquidem de rcprobis sive ierrenis dictum in-

lelligi: < A fruclti frumcnti, vinietolei multiplicatisunl, > ut sit sensns vituperalionis, quod gratulen-turin hujnsmodi, ei niultiplicaii sunl a lerrenis di-

viliis, sed nihilominus econlra venerabililer accipi-tur, quod ex eo mttliiplicaii cint, qtiod Ctirisius,« tanquam granum frumenti, cadens in terram,lnorluum fuerii (Joan. xu), > et duo riata Spirilussancii de quibus jam «aepedictum est, tanquamfruclum«vinictoleifarfd. miilliplicaverilcredeniibns I

in se). >Haccnniias, sive singularitas, qnaeia isio

psaimo in plerisqne sanclorum ioquitur, ipsa est

quam poslulabat ipse DominusClirislus ipsa noclc,

qua tradeb.tlur : <Pater sancte, inquit, serva eos in

nomine tuo quos dcdistimibi, at sint unum, sicutet

nos. > Iiem : < Nonpro lils rogo lanlum, sed el pro

e!s, qui credituri sunt per verbum eorom in me, ut

Omnesunnm sint sicut tu Pater in mc, et ego in 1«,ul etipsi in nobis unum sint, > etc, qnseila finivil :

« Ut dileclio, qua diiexisti mein ipsis sit, et ego in

Ipsis (Joan. xvn), >quam videlicel dileciioneiii, nonJuludquamSoiritum sanctum oporiei inicliigi.

A CAPUT XVI.

Jlerttm quod hmcdicit ttniias: < Dedisti Imtitiam incorde meo, i et qnod ubi Spiriius sanctus inhabi-tat, illic sempileritasll et iiienarrabilis Imlilia.

0 ulinainl quoniam non vacat, nequepropositumcst per singiilaJisculere, quaehic riicla sttnt ab hoc

uno, salteiu unius dicli hnjiis sensum penelrare 11-

ceut, quod riixit : <Dedisii Iseliiiainin corde nieo.iSed qtiis penetrare possil, nisi qui camdem Isetiiiam

accepii? hoc inlerim scire et dicerc possumus quialieiiiia hsccSpirilus sancius cst. Planc Spiriius san-cltis, sicut Iumen vuilus Dnmiui,sic recie riicilur, etesi laetiiiaPatriset Filii, ubi Spiriliis QQ sanclus

inliabititt, illicsempiierna et inenarrabilis esl lseliiia,II nec aliud quam ipsa esi lselitin, qiiain iinportat. Da-

vid ipsc, per quem Iiocc ditia suni, kciiliatn istamexpevitts ftieral, clenim pleuo cornu accepcral, sicut

scripluin est: < Imple, ail Domiiius ad Samttelem,cornu ttttiin oleo, et veni, ul miiiain lead Isai Belhle-

ItemiieiM,providi enim in flliis cjus niihi regem(I Reg. xvi). >Tulil igilur Samuel comu olei, clunxit eum in mcdio fratrum cjus. El directus cstSpiritus Doniini in David,a riie illa, et in reliquum.Yerumtamen ad horam sibi lseliliam hanc diminuit,etut vcrbis uiarApostoli diceniis : < Et nolite con-iristare Spirilum sanctum Dci (Ephes. iv), > iiiiic

Spiritum sanclum ipse cbiitrislavit, quando inUriam Ethsennipeccavit (// Reg. xn). Quod sciens

_,ipse el sentieus :«Redde, inqtiit, milii Deus, Iseiiliamu saliitaris lui (Psui. L). >Sciuiit sancti hoinines,[quo-

rum pectora suni habitacula Spirltus Sancti, quo-niodo fiitt illiul, quod Apostolus fieri non vult, dh-ccns : < Et nolite conlristare Spiiiiuinsanclum Dei,in quo siguaii esiis ti) dierericmpiionis \Ephes. \\).iEsl enim quiriamlactus ejusdem Spirilus sancti, quointerdum sensihiliter honiiiicm tangil.dum vultetim

suscilare ad operanduni, ut non negligat graliam

quam ipse conlulil illi. Qui si menle quieta tunc in-

ceriil, aul insecrelo secum est, sive sonino indul-

gens pro lempore, sive pervigii, blandum uiiqite et

suavissimutn lactum illum persenlit, tanquam fami-

Jiarcm appellalionemprxsenlis amici.Quod si aliter

est, si verbi gralia : Festuca irruens mcnlis oculum

[) lurbavit, et per hoc nondum satisfecit; lunc ille

tacius et lardior acceriil, et asperior est sensui, ila

ul dicere conscienlianon diibiiel: Ecce contristaius

est Spiritus sanctus Dci. Quanlo magis conlrislalus

fuerat Spiritus Dontini, et dicere babebat David :

<Rcdrie niihi ketiliam salularis iui, > propterea

quia venil peregrinus, scilicel diabolus, a regno ci-

vilale Dei longe alicnus <ad divitem >David, ct

<ille parcens sumere dc ovibus et <!ebobus suis, ul

exhiberei convivium peregrino illi, lulil ovemviri

pauperis, etprseparavit cibos homini qui vencral a»I

se {// Reg. xti). > ^ ,.

13S KUPERTI ABBATIS TUITIENSIS 156

CAPUTXVIL

Admirdtio, quam tapienler signaltit fuerit liber doneciltum agnu* tperirel, el de eoquod dicit beatu*Job, qui commovetterram de loco tuo, qui prmcipitsoli, el non orilur, ei sleltas cluudit quati sub si-gnacuio.Ecce riitmin hoc quasi magnae domus vestibulo,

et perspecio fronlis splendore, similem, imo et ma-

jorem, el iuleriori amplitudine prospicimus clarila-tem sancti nominis ttti Trinilas Detts, quam adora-

niiis, cui cuin islo Psallerio psallimus, admiramur

quam sapienler signalus fuerit Iiber, antequamAgnus illum accipcrel et signacula ejus solveret

(Apoc. v), el quam forliter etiam nunc lenealurclatistis illi qui propier incrediilitatem suam inius

legere indiguus esl. Et revera quam sapienler cau-,tum esl, ut non diceret in islis majoribus, quod di-cere solent prophetae in minoribus : < HaecdicitDominus Deus exercituum : Ecce ego adducam

super vos gentem de longinqiio domus Israel, ailDominus (Jer. v). >— < Ha?c dicit Dominus Deus

exercitnum, DcttsIsrael: Bonasfaciie vias veslras etstudia veslra (Jer. vn). > Quis enim tunc portareposset, ut isle simililer loqueretur in islis majori-lms. Exempli gratia, ut dicerel : < Haecdicit Do-uiinus Deus exercituum : Deus Deus mcus, respi-ce in me, quarc me dereliquisli. > H;cc dicit

Dominus.: <Foderunt manus mcas el pcdes meos. >

Haec dicil Dominus. < Diviserunt sibi veslimenla

mea, el super vestem mearo miserunt sortem (Psal.

xxi). > Bene ergo liber signatus cst, oroissis ejus-,modi diclionibus, et sacranieiiia imporlabilia diclu-

rus, iste primus assumpsil pcrsonam ejus, de quo

loqtiebatur, ul inlerira negligenter allendctilibus.de

sen-eiipso lotpii viderelur, cum in eo loqttereiurIlessias, id est Chrislus. Qttem et ssepius nominatVerbum quam Filiuni, quatenus ejusdem Trinilalisabscondal sacramenlum, ut illic : <Yerbo Doniinicceli firmati sunl, cl Spirilu orisejus omnis virlus

coriim (Psat. xxxu). >Cujiisversiculi longe superiusmentionein fecimus, cum de angelica crealnra lo-

quereintir. Hoc, inquam, admiramur, et in ipsaadmiratione, quse lania est, ul ad eam explicanriamniillus sermo uosler sufliccre possil, ecce opporiunequasi posl lergiiin voceinaudimusbeali Job dicenlis:< Sapiens corde est, el forlis robore. Quis resislit 1

ei, cl pacem habuii? qui transtulit monles et nescie-

runl hi quos subvertilin furoresuo. Qui eommovel

terram de loco suo, et columnsc ejus concutienlur.

Qui praecipit soli et non orilur, el slellas clausit

quasi sub signaculo (Job ix). > Ilanc vocemaudivi-

nius, dum in contcmplalione clarilalis, qu;p in psal-mis lucet, slan.es iiiiraremur. Quiiiam sunl monles

quos transtulit Detts, pro quorum Iranslalione, et

sapiens corde, et foriis robore merilo praedicelur?

putas neapostoli, dequibus recle inlelligilur dicens

alibi : <El transfereutur monles in cor niaris [P*al.

XLV),> id esl, in medium gentium iransibunl a

Judaeis.El quidem montes ipsi, sed non soli quosDeus transtulit. Moyses quoque et iste David, et

A omnes prophelse monles sunt, non pro ulla molecorporum suorum, sed pro eminenlia Scriplurarum,quas, inspiranle Spirilu sanclo, scripserunt. Quo-modo vel tinde et quo inonles islos Iranslulil Deus1Nimirumdando genera lingiiariim transtulil eos, idest, Scripturas eorum per inlerpreles suos de una

lingua Hebraica, in GrsecamelLalinam. Faclum estmirabili judicio, ut leganl el scianl omnes genles,nescianl aulem hi quos subverlit in furore suo, sci-licet Judaei, penes quos escdem Scriplurae conditx

sunt, quorum propter perfidiam excaccavit oculos.Nec solummodo ila subvertii, verumetiam inoranes

genles caplivos dispersit, iia utjam nou siteispro-phela, neque priuceps, neque dux. Hocbene intel-

ligitur in eo quod protinus ait: iQui commoveller-«*ram de loco suo, et columnse ejus concutienlur. >

Siaiiroque subjungii : < Qui praecipit soli el nonorilur, et stellasclausit quasi sub signaculo(Jot>ix).>Habent eniui, el secum capiivi bajulaal Scripturaslegis et prophetarum et psalmorum; Christum au-tem non hahenl, in quem omnes Scripluraelendunt.El quid esl habere [add. Scripluras, el non habere]Scriplurarum intentionem, nisi quomodo hahereccelumet non haberc solem? Et quid esi legere et

noile inlelligerc prophelas, nisi quasi sub signaculoclausas continere stellas ? Hoc Deus idcirco praeci-

pit, quod sol isle non orialur iilis, el hujusmodistellas idcirco quasi sub signaculo claudil, quia ca>-

cilaseorum non tamex ignoranlia descendil, quam

p ex invidia, propter qttod el praeceplohuic quo pra>cipil soli ut non oriatur illis, secure, imo et lauda-biliter concedimus, dicenles cum Psalraista, ex

ipsius solis persona : < Obscurentur oculi eo-rum ne videant, et dorsum corum semper incurra

(Psal. LXVIII).>

61 CAPUTXVIII.De eo quod Salomon dicit: < Quia tuscitavit omne*

termino* terrm, i quod nomen e*t eiiis, el quodnomenfilii eju* si nosii: iiemque: <Vmsoli quiacum ceciderit non habet sublevanlem,i et ca-ltra,post qum subjungil : <Funiculus lri(.lex difficiterumpiiur. i

Salomon Filiuni Patris sic manifesla voce expres-sit, ul dissimulare non possint supradicti veritatis

inimici.qui in unilate divinilalis personarum tlislin-Dclionem audierinl, ail cnim : < Quis asccmlil in

coelum,aut quis descendil? quis contiiiuit spiritumin manihus suis? quis colligavit aquas, quasi investiniento? qttis suscilavit omnes lerminos terrse?

quod nomen esl cjtis, et qttod noraen lilii ejus sinosti? > Siaiiiiiqtte subjungit: <Oiniiis sermo Dei

igniius, clypeusest speraniibus in se (Prov. xxx). >

Quod idem esl, ac si apertius dicerei: NomenFilii

ejus Yerhum est, el ab hoc fonle manans omnis

sermo Dei; quem < locuii sunt sancii homines,

Spirilu sancto inspirali (// Petr. i); > prolegit spe-rantes in se, sicut sperabal ille qui dixit: < Memor

esto verbi tui servo luo, in quo mibi spem dedisti

(Psal, cxvm). >Idem Saiomon volens nunquamesse

hotninem absque societale, sine medilatione sermo-

157 DE GLOIUFIC. TRINIT. ET TROCESS. S. SPIIttT. — LIB. VI. 133

nis Dei, dixil: « Vaesoli, quia, cum cecideril, non

habet sublevanlem se. Etsi dormierint duo, fove-

bunlur muluo, unus quomodo calefiei? et si quis-

piara praevaluerit contra unum, duo resistunt ei. >

Siatimque subjunxit : <Funiculus triplex difiicile

rumpitur (Eccte. iv). > Quse senlentia, nonne se-

cunduro Scripluram supra memoratam stella est

quasi sub signaculo clausa ? Esto enim ut quispiamillorum qui secundum sensum ejusdem Salomonis

«Jicunl: « Slullissimus sum virorum et sapieutiahoraiuum non esl mecum; ncn ditlici sapienliani,et non novi scienliam sanctorum (Prov. xxx), > iia

sit bomo idiola el sine lilteris, ul nou possit hal ere

medilalionem sermonis Dei, et dormire cum illo

dormilione illa, de qua in Canlicis dilecta : <Ego,iuquit, dorniio, el cor meum vigilat (Canl. v). > At

sattem memoriter possunt lenere nomen Domini in

quo signatum esl nome.nPalris, et Filii, et Spiritussancii. Plane hic esl < funiculus triplex, qui diflicile

rumpitur (Eccle. iv). > Dormiat ergo cum nomiue

isto, et non eril solus. Non dixit de islis duobus

loquens, nunquam cadct unus ex istis duobus, sed

dixii : Si unus cecideril, ab allero fulcietur. Non,

inquara, dixit: « Funiculus Iriplex nunquam runi-

pitur, sed dixit: Funiculus triplex difficile rumpi-lur. >Nonenini unquatn contigerit, ut is qui habetdileclionemsive mediialionem nominis Domini, ca-

dal, oblilus ad horara triplicis de quo peiidebatfunicitli. Nam et David cecidit. Sed cum ceciderit,

resurget, reparala virtute per invocationemejusdemnominisDomini,atque ila fil quod hic dixit: <El si

quispiara prsevalueril contra uuum, rino resislunl

ei. >Hinc el alibi dicil: t Turris forti&timanomen

Domini, ad ipsam currit juslus, ct exallabititr. Sttb-

stantia divilis, urbs roboris ejus, el quasi murusvalidus circumdans eura (Prov. xvm). >

CAPUT XIX.Tria esse; scilicel fidem, spem, charitatem, per qum

homoperducilur ad simililuilinemDei, juxta pro-positum ejus dicentis : t Faciamu* hominem adimaginemet similitudinemnoslram, i et secundumliwctna ftcisse Salomonemtres libros, Parabolas,Ecclesiasien,Canlica canlkorum.

Tria sunl per quae perducilur homo ad Dei simi-

litudiitem, juxla propositum ejus dicentis : « Facia-

mus hotninem ad imagincni et similitudinem no-

slraro (Gen. 1). > Hsec Iria snnt, fides, spes, chari-

las. Nam ad imaginem Dei homo creatus est, in eo

quod rationalis esl. Porro ad ejusdem crealricis

Triniialis pervenit simililudinem habendo tria hnec,

fidem, spem et charilalem. Secundum haec tria,Salomon tres fecit libros, scilicet librum Parabola-

rum sive Proverbiorum, Ecclesiasten, el Canlica

xanlicorum. Librum quippe Proverbiorum scripsilad insiruendam fidem; Ecclesiasten ad corroboran-

dam spem; Canlica canlicorum ad dilatandam cha-

rUatetn. El omnis quidem Scriplura divinilus inspi-rata in hoc ipsum tendil, sed in islo trium librorutn

orriine boc maxime delectal intueri, quia secundiun

onttneip barum virlulum trium siinl composili sive

A riispositi, scilicet firiei, spei et cbarilatis. A quilnisptimiis liomo exciriens,ainisit gloriam similitudinis

Dei, lali ordine ut amitterel charilaicni, non lencret

speni.DOnhaberet fidem.Primum namque exigeba urabco charitasDei.in eoquodcunclisanimantibusciiiuDeus dissimilem fecit. Et quia non inveniebatur ei

adjulor similis ejus : <Faciaraus, ait, ei adjutoriumsituile sui, > videlicet ad propagandam sobolemtam muliam, lanlaequencaiiiuriiiiis, ut essenl simi-les angelis, « lulilque eum et posuit in paradisovolupiaiis. > Pro lanlis beneficiis nullum repen-dit oflicium cliarilalis, uullam voccm graliarumaclionis. Deinde spes ah ipso exigehalur in illa po;i-lione praecepti : « Ex omni ligno paradisi comede,rie ligno aulem scicntiaelioni et mali ne comedas. >

"Sperare enim debuil homo ralionalis, ut dicerel: Sitanta Deuscontulit gratis, nonne si praeceptaobser-vavero majora dabit? Al ille non in Domino spera-vit, sed sibimet placens, quasi liber, et sicut Dcusesse voluit. Nisi enim hitnc lumorem inlus babuissei,foris tenlalits non tam facile cedcret. Fides ah illo

exigehalur diccndo : « In quocunque die comederisex eo, morte morieris (Gen. n). >Al ille diclo huiofidem non adhibuil, irao serpenli magis credidil di-ccnli : « Nequaquam niorte nioriemini (Gen. 111),>et voci malae credulae mulieris plusquam voci Deiobedivit. Itaque vetus ille Adara a cbaritale, spc,fide excidens, se et posteritalem suam defraudavitet

longe fecii^f simililudine bealaeTrinilalis. El ecou-

P tra novus Adam, reciprocis gradibus perfidcm, spemet charitatein nos reformavit el ad eamdem simili-tudinem Dei; et omnis, ul jam diclumesi, Scripluradiviniius inspirata aJ boc iniendii, maxime aitterasive manifestius tres isli libri Salomonis : qtiod ut

demonslrcmus, iibet aliquantisper immorari.CAPUT XX.

De eo quod ait in Parabolis : t Sapienlia aidi/icavitsibi domum, excidit columnasseptem, t quodque<Dominusposseditme initio viarum suarum, i etcwlera usque: « Cumeoerum cuncla componens,>et : t ln priucipio eral Verbum; omnia per ipsttmfacta sunt, i unumel eumdemhabeal sensum.Prsemissis paucis, quaeel ad captandam alienlio-

nem, docililaiem atque benevolenliam perlinent,primus est aclus in parabolis mundare animam per

0 doclrinam moralilalis, quaienus accipere possitmysterium fulei, sic incipiendo : < Fili mi, si tclaclaverint peccalores, ne acquiescas eis; si dixe-rinl: Veni nobiscum, insidieraursanguini (Prov. i),>elc. Qusc diligenler qnis attendens, cilo animadver-

lit, lianc ejus csse inlentionem, quatenus munrie.ur

vas a ccenopeccali sive ab amore sseculi, ut possitpreliosam recipere substantiam fiilei, aliler cniin

rioii polesl fieri. Hinc ipse Dominus Judaeis dixil :

62 ' Qtiomodopoieslis vos credcrc, qui gloriani ab

itiviccm accipilis, et gloriam qusea sob Deoeu non

quseriiis? > (Joan. v.) Quanio magis dicere poteral:

Quomodo polesiis vos credere, qui insiJiamini san-

gtiini cl abscondilis lendicuias contra insonlem, ei

dicilis : « Deglutiamiis eum sicul infernus viventem

pArpou. CLXl\. & ,

159 RUPERTi ABBATISTUITIENSIS 1«!

el integrum quasi descendenlcm in lacum : omnem ..

prpliosam subslanliam reperierous (Prou. i), >jtixlaillud : <Hic est haires, venile, occidarouseuro, et

noslra eril hsereditas?> (Marc. xn.) Et alibi Evau-

gelisla dicit *<Ipse autem Jesus non credebat se-

lnelipsum eis, eo quod ipse nosset omnes, et quia

opus ei non erat, ul quis teslimonium perhiberel de

homine: ipse enim sciebat quid esset in homine

(Matih. n). >Quia ergo non esl locus apertus Uriei,nisi prius vasa munda sinl ab amore saeculi,ab

avaritia quae est simulacrorum servitus (Ephes.\),

cseierisquevitiis criminosis maximeque a prudentia< carnis, quae inimica est Deo(Rom. vm), > el ab

sestimationesapienlisessecularis,quae magis garrula

loquacitas, quam sapienlia debelnuncupari. Pulchre

ab hujusmodiprius revocat filium quem vocare vuil 1

ad intelleclum fidei, eamdem sapienliam sscculi

fugiendamesse clamans semel et ilerum sub nomine

meretricis primo sic incipiens : <Favus dislillanslabia meretricis, el nitidius oleo gullur ejus (Prov.v). >El ilerum sic repetens : <Dic sapienlise: Sorormea es, el prudenliam voca amicam tuam, ul cuslo-diat te a muliere exlranea, ct ab aliena, quaeverha

sua dulcia facit. De feneslra enim riomus mese percaucellos prospexi, > el caetera usque : <Mullos

enim vulneralos dejecil, et forlissimi quique iuter-

fecli sunt ab ea, vise inferi domus ejus peiictranlesinleriora morlis (Prov. vu). >El quaemiro modo,et

in littera denolant mulieris mcretricis odiosam pro-cacilatem, et in myslerio maxime detestantur am-

biliosam atque venlosam mundansesapienliaeloqtta-'citatem. Tunc demuin semetipsamcredens a quibusaudila est, et quoriim acquisivit benevoleiiiiain,ilerum cxclainans inter cseteradicit : <Atiriilequo-niam de regibus magiiis locutura sum, el aperienlurlibia mea ut recla praedicenl; veritatem meditahi-

tur gutlur meum (Prov. vui). > Quibus de rebus

magnis loqueris? quaerecla, quam verilatem prsetli-cabitis? <Dominus, ail, possedil me in iuiiio via-

rum suarum, antequam quidquam facerei a priuci-

pio. Ab aciernoordinata suin et ex antiquis, ante-

quam lerra lieret. >Quando prseparabal ccelosa.!-

eram, >et cselerausque : <Nunc ergo, filii, auditc

me (ibid.). i Paucisque inlerpositis, ait : «Sapieniiaaedificavil sibi domum, excidit columnas septero,immolavit viclimas suas, miscuit vinura et proposuitmensam (Pror. ix).> Non res islae,res esedemsunt,

quas Joannes Evangelisla voce clarissima manife-

stius enunliavil, dicens: < In principio erat Verbum,et Yerbum erat apud Dctim, et Deus eral Ycrbum.Omniaper ipsum facla suni, ct sine ipso factum est

niliil, el Yerbum caro facluro csl, el habiiavil innobis? >(Joan. 1.) Paululum voces sive nomina elverba differunl,sed rcs eaedemsnnl. Hic sapiemia,

\ illic Verbtim; hic iniiium viamm, iliic priiicipiiun;liic ego sapienlia cnncepla eram, illic non factum

esl, sed < eral Yerbum, >ait Evangelisla. Hic ctitn

eo eram, inquil, cuncia contponens, illic dicluinest:«Verbum caro faclum est, omnia per ipsuin facta

siint. >Hic ialiter dicttimesl: <Sapicntia sedificavrt

sitii doinum, > illic dicium est : < Verbum caro

faclumest, > cl ipsamcarnem Verbum incarnaliim

suum nominal lempliim. Hic taliter dicltim est :

< Excidit columiias seplcm, > illic ccrtum cst, iu

lemplocorporis Dominicihabitare scplem spiriius.Ilic taliter dictum est : « Immolavilvictimas suas,miscuit vinum, et proposuitmensam, > illic laliierfactum est, sicul experti suiiius et experinnlur om-

nes, qui proprium corpus siiuni trariidit in mortemBet in conimemoraiionera mortis ejusdem, quotidie

proponil nobis pancro et viiuiin, corpus et sangui-nem suum.

CAPUT XXI.

Quod secundumsimilitudinemfessi vialoris frequen*inlercisio librorum fessum retevet animum scri-bentis.

Tanquam fessus viator residere et liunc librumfinire compellor, similis illi qui in ilinere mansio-nem forie proposiiam habuit putans esse loctiinvici-num qno pcrvenire posset ante soiis occubitum, etesse iter unius diei, quori erat duorum vel triuiii

dierum.feresic mihiconligit,dumquaerensquamdam

imaginalionem sanclae Trinilaiis in isto specufoIriuravirlulum, fidei.spei et charilalis; misi pedem

" mentis el cursum lingusein ircs Iibros Salomonis,

putans quod propositum meum brevissimo possitcnrsu peragi. Ecceautem videoquia uon tam bre-viler lieri potest, alioquinouendamquemlibctjudi-cem sapientem, honi sermonis probatorem, ut bono

sapore propositionis nostrae atlectus, ncc p'ena co-

pia saiiiralus,eliricirco magis irritalus,slomacheturet dicat conlra me lale qiiitl ul est illud :

Parluriuitl moules,nascelurridiculus mus.

(HOR.Ars.poel.)Quapropter siuiilis, ut jam diclum est, illi, qui de-

sperans ad proposilam pervenire uiaiisioncm, ac-cuinhit in meriio ilineris, reservabo quod viaereli-

quum est futuro diei, faciamquehic jam lineinprae-

j. sentis belli, nc antccedenlibus mullo prolixior sit,sanctum invocans Spiritum, cujus soieniniiasannuanunc recurrens nosin laudem sui advenlus excilai,el sic quoque«tanquamfluminisimpetus civitatem,>id est, Ecclesiam « Dei laetiftcal(Psal. XLV),> qua-lenus ipso duce viator iste quo tendit, illuc perve-niat : <Quaro, inquiens, peiii a Domino, hanc rc-

qtiiraro, ut inhabiicm iii domo Doinini orunibusdiebus viiae ineae,ui videaro vpluplatem Doraini etvisilein lcmplum cjus (Psal. xxvi). >

441 l)E CLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. VII. MH

e3LIBERSEPTIMUS.

CAPUT PRIMUM J

Iiem de thesauro fidei, spei et cltariialis, in iribuslibris Salomonis, quod super illo quidem thesnuro

snpkntim gaudendum sit; formidundum autem,jttod vir tam sapiens cecidil, vel cadere poluil.Gaudeamusquoque in ista parte agri super inven-

tione ihesauri, in islis tribus libris Salomonis, superconsideraiioue horum irium, fiJei, spei et chariia-

tis, per qtiaereformalur bomo ad quamdam simili-

tiidinerabealse Trinilalis, (|uam, ul superius dicimn

est, perdidit in Adani pemianenie proposiio ejusdicenlis : <Faciamtts honiincir. ad imaginem el si-

nilliludinem noslram. > Gaudeamus, inquam, sed

gaudium noslrum offenriit ei lurbat Tecordatk) non

suavis, recordalio ruinse lanii viri, quod lanlse sa-

pieniiae sacrariuro in latitum ruit, ut propter amo- ]rem mulierumservire posset diis alienis, jam senex,sicut Scriplura dicit: <Curoque jam essel sencx,

depravalum est per mulieres cor ejus, ut sequere-tur deos alienos (/// Reg. xi). >Quidenim? nonne

formidabile nobis reddii jutlicium Dci recordalio

iir.'.i tanique sapienlis viri,lam horribiiiler in sene-ciuie sua depravali ? Et quidem esl opinio quo-rumdani consoJabilis, quod pceuilenliam egeril, et

posi pcenilentiamlibros istos fecerit, sed nibiJomi-iius terrorem facit tsVriis casus istc, quo tanta co-lunina ruit, quia videlicet nou poslquam ruii senex,seri auiequani ruerei, ianlam sapieiuiani juvenisaccepit, dicente ?d euin Domino : <Ecce feci libisecundum sermones luos, el dedi libi cor sapiens el

inlelligens, in tantuni ut iiullus aute le similis lui i

fueril, nec post le surrccturus sit (/// Reg.111).>

Quid ergo dicere possuuius bic : Revera nihil uisitale quid ut est illuri Aposloli : <Qtiam incontpre-liensibilia siini judicia lua, et invesligabifes viae

(Rom.xi), >Domini, ei lnimiliari sive curvari, sub

co, sub quo curvanlur, ut ail beatus Job, qui por-lanl orbem (/06 ix), > quia el si quid inteJligi-iniis de Aliissiuio, quis islo sapienlior?

CAPUT 11.De comternilalePairis velFilii, secundum hmcverba

Sapientim: «Anlequamquidquam fierel, ego jamconcepta eram, > et cmiera; el de lncarnationeejusdemsapientim,secundumhmcverba:« Sapienliamdificavitsibi domum, 1 et reliqua.Quomodocunquecum Filio acuim sit, ubicunquc

tale lignum cecidcril, quemadinoduin dicil: <Siceciderit lignum ad ausiruin aut ad aquilonem, in

quocunque lococecirierii, ibi crit (Eccle. xi). >Qua-liscunque in exiremis fuerit, el nunc ubicunqucr-sit,nos scimus et sapimus quia bonus est fructus lignitujusraodi multum Valens ad vilain fidei, ex quajuslus vivil (Habac. u; Rom. 1). Claro quippe no-ntine sapienliaediceulis : <Ab sclerno et ex antiquis

A ordinala sum, cl antequam quidquam fieret egoiam concepia eram, el anle oinnia ego parluriebar(Prov. viii); > Filittin Dei coaelernum Deo Palriastruil el islud credere exigit ipsa sapientia aboronibus filiis quos recipit, dicens post haec: <Nunc

ergo.filii, autlite me,>elcsetera, usque: <Qut autemrn nte peccaverii, Jsedet anintam suam, omnes quime ederunt, diigtint moriem (lbid.) > Hsecenim

quse omnia pcrscrrbere longum nimis visum est,anieqnam el Pairi coaeternainJesu Chrisli Fitii Deidiviniiatem sonaui, qttod omnia saecnia, et absqueinitio naius sii, el illa quse coniinuo seqimniur:<Sapicuiia actlificavilsilii rionmin, excidit colum-nas sepiem (Prov. ix), > et csclera quae superiuspraelibiivintiis, de Ittcarnationc ejusdcm Verbi my-siice dicta siint. Vere ergo : <Qui aulem, inquit, inme peccaverit, hedel animatn suaro, > sive, ut lo-quar, <el omiicsqtii nicoderunl, mortem diligunl. >Hserelici enim stini. Ei quis iia diligit mortem, et

diligendo moriem heriit aiiiiiiain suam, sive, 111lo-

qnar secunrium David, qtti Salomonem praeccssit,qttis, ita diligendo< iniquiiaiem, odilanimam suam

(Psal. %),1 sicul hsereiicus el judaens,qui lam cu-

pide, lam riiligenier se cxercet in conleiilioue ver-boriim, qualenus raiionabililer videatur astruere,quod Chrislus cx Maria inilium existendi habueritel quod de semine Joscph conceptus fuerit? Suntautem incxcusabites, quod sicul habel hic Sacraelilierse series, domina sapientia, poslquam <sedifi-

C cavit sibi doiriuin, immolavit viciimas, el miscuitvinum et proposuit mensam > missis ancillis suis,ut vocarent ad arcem et moenia civilalis : non so-lum dixit: « Si quis est parvulus, > id est humilis,« venial ad me, > verum el insipienlibus locuia est:« Veniie et comediie panem meum, ei bibite viinim

quod miscui vobis. Relinquite infanliam, et viviic,el ambulate in viis prudentice.>64 Scd quiri sequi-lur? «Qui erudivit derisorero, ipse sibi iiijiiriamfacil; clqui arguit impium, general niaculani sibi

(Prov. IX).> Nonne hoc experlaestint illaeancilla;,quas domina sapienlia misit? Volucrunl erudirederisoretn, scilicel populum Judaicum, el hanc sibiinjuriam fecerunt quam legimus et quam eadem

Sapieniia pra>dixit: « Ecce ego, inquil, millo adD vos prophetas, et sapienles, el scribas, et ex illls

occidelis et crucifigelis, et cx illis flageilabitis in

synagogis veslris, et persequemini de civiiate incivilatem (Matth. xiu). > Yoluerunl arguere im-

pium, videlicct ccettim Pharisaicum, el hanc ma-culam generaverunt sibi, quam abborrent ocii!i

nostri, quia blasphemavcrunl Spiritum sancluin,qui loquebalur in eis; sicui in Aclibus aposloloriiui

U5 RUPERTIABBATIS TUITIENSIS 144

hahcmns. Kxempligraiia ; «El conlrariicebanl bis,

quiea Paulo riicebanlur, blaspbemanles (Acl. xiu). >

Quid ergo scquiliir? « Noli, ait, arguere derisorem,uo oderit te. Argue sapieniem et diliget le (Prott.ix). >Elhoc ila fecerunl, utdicerent: <Yobis opor-lebat primum loqui Verbum Dei, sed quoniam re-

pellilis illud, et indignos vos judicastis aeternaeviise,ccce convcrtimur ad gentes; Judaei signa petuni,ct Grseci sapienliam quserunt (/ Cor. i). >Curioschoc ngcbant Judaei, dicendo : <Quod signum tufacis? quitl operaris? >(Joan. vi.) et idcirco deno-tanlitr noniine derisoris, similes Herodi illi, quiDominumJesitmvidere volebat, sperans sibi isignum

aliquodab eo fieri(Luc.xxm). >DiligenieraiileniGracci

sapienliam quaesierunl et invenerunt, et dilexerunl,et ad arcem, sive ad mcenia civiiatis ejtts vocati,

veneruni, el ecce de mensa ejus comedunt, el vinum

ejus bibunt, et hoc < modo justificata esl sapienliaa liliissuis (Matth. x\),i quia nec sapienlem, id

est, bencvolum audilorem docere neglexil, necderisorem ita praeieri.il, ul de ignorantia possit ex-

cusari.

CAPUT III.

©« hi* qumtequuntur in eodem libro Proverbiorum,quomodofere toius sermo, quasi in confliclu titper oppotilionemjtisti et impii, sibi invicemadver-tantium et compugnantium secundum quod ailipsa incarnala Sapienlia : <Non venipacemmit-tere, sed gladium. >

Ecce, ut arbitror, oslium aperlum el jnlelligentiarlariiicala esl in islam amplitudinem sive muliitu-

dinem Proverbiorum Salomonis. Quanlum cnini,

quaro mirabile speclaculum hie habes quicunqueattendis; quantus hic est ineursus, quantus con-

fliclus sermonis sapiemissimi, consistens in oppo-silione duorum sibi invicem adversantium, justi et

impii conlra se invicem comptignanlium, per anti-

ibela horum fere totus liber decurril: <Filius sa-

piens lselificat palrem, lilius vero slultus mcesiitia

>>stmalris suae.Non proderunt thesauri impielatis,

justilia vero liberabil a morte. Non affligetDoniinus

faine animam jusli, et insidias impiorum subverlel

(Prov. x). > Sic incipientem opponere opposilionestam multiplices justi el iropii, sive sapieniis et

slulli, specta ocnlis inienlis, ei tunc demuin in hoc

spectaculo oppido delectaberis, si certos noverislerminos justi et impii, sive juslitisc et impietatis.Quaenamestjustilia noslra, nisi fides noslra? Sive

quisesijuslus.nisiqui credit?Nam «juslus, aitScri-

ptura, cx fide vivit (Habac. u).> Nimirum infide-lilas econtra injustitia est , el infideiis deri-sor jtisti impius est. Pulcherrimum ergo bicest post sedificalionem domus, quam per Incar-nalionis mysterium sapientia sibi aeriilicavit,in cunclis divisionibussive opposilionibus libri hu-

jus, illum inlelligere gladium, de quo ipsa Sapienliaincarnata dixit : t Non veni pacem niittere, sedgla-dium (Matlh.x). i Exlunc enim maxime, et mulio

plusqnam eatenus, jusli et iropii, sive sapienles et

A stnlti conira semelipsos divisi, ex suis sludiis con-

trariis manifcsli facli sunt. lnqua nimirura rationa-

bili considerationeillud quoque non miniroedelectat,

quod in inilio lalium oppositionum prins opposiiseconsistunt: liinc sapientia r.iaier jtislorum, et illinc

stultiiia mater impiorum. Ait enim : <Priucipium

sapienliaetimor Domini,et scienlia sanctorttm pru-dentia. Per meenim multiplicabuniiir dies tui, et

aridcnlur libi anni vitse.> Slalimque stibinliilil :

<Mulierstulta et clamosa, plenaque illecebris, nih I

oronino sciens, seriil in foribus domus suse supersellam in excelso urbis loco, ut vocarel transeunlcs

viam et pergentes ilinere suo. Quis est parvuliis?rieclinel ari me. Et vecorriilocula est :Aqtiaefunivae

dulciores sunt,et panis absconditus suavior (Pror.'

ix). >Nomine slullse mulicris, sine dubio denoiat

procacem nimisque loquacem, imo et fallacem sa-

pientiam saeculi, extollentem seadversum sapien-liam Dei, exquo lempore, maxime illa domtitn,sicul jam supra diclum esl.sibi sedificavit,el immo-

laiis viclirois suis, misit ancillas suas, ut vocarentad arcem et ad mceniacivitatis. Utritisque filiorum

fines, scilicetfiliorum sapientiaeet filiorum sluliiliae,

quam diversi, imo quam conirarii fuerint vet sini,

seqttenlis libri fere loia series declamare inleudii,

peranlilbela, sicut jam diclum est, hnjiisiiiodi: <Fi-

lius sapiens laelifical palrem, filius vero slultus moe-

siilia est raatris suae (Prov. x). >Leveinus in dire-

ctum oculos nostros per omnem mundum, sive in

r fines, orbis lerrae.quo exivilsonus apostolorum,ubt

fusus est sanguis mai lyritin, tibicitnque voce cl lit-

leris decertavil sapienlia Palrum orlhodoxoruni pro

goria dotims, quam sibi sapientia aeriilicavit, se-

ptemque ejus columnarum contra slulliiiam Juriteo-

luin, adversus impielalem paganorum et couira

nequitiam baerelicorum,el paiam esl, quia experi-meuiis horum, quaead Iioc dicuntur pcr lol opposi-liones senlenliarura, orania plena sunl.

CAPKTIV.

Item deeppotiliem jusli, qui videlicetex fide vivit, et

impii, id esl, fidemnon habenlis, et qualis secun-dumeumdemtibrum Parabolarumfinis utrorumtit.

Proposili noslri memores hic ilerum dicemiis,

qnia liber hic Parabolarum sive Proverbioruni

D inslruil firiem, sequens Ecclesiasles roborat spem.tertius Sirasirim, id est, Canlica canlicoruin, dele-

ciat (fortedilaiat) cltariUlem, per quaeUia refornia-

tur homo ad simililudinem illam quam proposuit

Trinilas, dicens: «Faciamus hominemari iinaginemel siinililudinera nostrara. > Elmanifesle necessaria

esl ad aeternamsalutem fides, istud confitens, qttia

sapientia quse hic loquitur : <Cum eo eram cun-

cta coraponens(Prov. vm), increala est, et nunquamnon fuit, et nihilominus istud sciens, quod eadem

< sapienlia domumsibi acdificavit.>Qusealium non

habuit sensiim, quam haecEvangelislae dicta : < In

principio erat Yerbum, omuia per ipsum facta

sunt, et Verbum caro factum est, et babitavit in

nobis (Joan. 1). > Qtti hcec fideliier corde credit

145 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PltOCESS. S. SPIRIT.—Ltii. VII. H&

atl jiisliliant i^Rom.x ; Prou. viu), ct ore confitelur ,

ad sclutem, ipse est Filius sapiens qui laetifical pa-trem, Filius quem justitia liherabit a morte, cu-

jus animam non affligelDoniintis fame, cujus ma-

nusdivitias parat cicongrcgal in messe, cujus(J5

snper capnt bencdiclio Domiiti, cujus memoria cum

laiidibus, cujtisos vena vilae,cujus in labiis invenitur

sapientia, cujtts fitles substanlia divitis et urbs for-

tiiuilinis esi, cujiis opus ad vitam, cujtts lingua ar-

gcntuin eleclum, quem benediclio Domini divilero

facit, nec afllictio sociabilttr ei, huic dabitur desi-deriuni suum, ei erit quasi fttndamentum sempiler-num. Nam econlra impius, qtti propler hoc ipstimdicilur, et esi impius, quia non habei, imo et odii et

persequitur bane jusiitiam firiei, quasi leropeslastransiens non erit, el anni ejus breviabunlur, clomnia qtiaecopiosissirae ex Scriplura prosequilursuper eum complebuiiiur, qiiorum in hoc libroiiovissimumest illud diclum tle Anlichrtsto principesiullorum sive impiorum, et quid slultiis apparuit,postquam elevalus in sublime, si enim inlellexisset,ori imposuissetmanum.

In tribus illis, quibus istud de uno oppositum est,constiininalio esl laudis justorum, dum dicit: «Leoforlissimusbesliarum ad nullius pavebit occursum, >in qtio ipstim inlelligimus Chrislura ; et < gallussuccinctus Iumbos, > qui est omnis ordo prsedicato-rum; «et aries, nec est rex qui resislal Ci (Prov.xxx), > in quo intelligimuspraelatosomnes, qui bene

prsefuerunt vel prsesunt ecclesiis Christi, quorumfidei forliludinem nullus pcrsecutor vincere potuit,nec ille polerii, qui postquam, ut jam dictum est,elevalus fuerit in sublime, stultus apparebit, in quoconsummalio esl viiuperationis impioruro.

CAPUT V.

Ilem de fide.quodipsa silmulier fortis, de qua in fineejusdemlibri scriptum esl : t Miilieremforlemquisinveniet,procui el de uliimis finibusprelium ejus. iJuciindum sil libi cloquiuui meum, Trinitas san-

cta, stiavis libi sit laudatio me.i, o sanciaeTrinilatissimililudo, trina virtus, firies,spes et charilas. <Gu-stavil el vidit > anima mea, <quia bona est ncgo-lialio (Proti. xxxi) > lua ; jamque propero ad exilumlihri liiijusProverhiorum, in quo, ul jam semel eiileruin dixi, documcnla sunt fidei, quasi per viam |islam lucemaliquam iutelligentiaeDeus mihi sparse-rit, ei aliquid juxla pioposiium de profundis islisclucidaverim ct intrare cupio in concionem, ubiconcionaior scdet Ecclesiasles, iiabenscoronamspei,scilicet librum, in quo sedens sapientissimus rex

.toncionaior super juvenes et adolcscenles, illudluaxime insislens comprobare qtiod adolesceniia, et

voluptas, et cuncla horum inslrumenla vana sinl,timorauiem Doinini,et observaiio mar.datorumejussil omne essc hominis, quemadmodiimdicit in fine

ejusrieitihtijus voluuiiuis : <Deum time, et mandaia

ejus observa: hoc esi enim omnis homo (Eccle.xi\).iSed quid agam ? lenet cnim pedem menlis hic inexitu Pioverbiorum digna laudatio cujusdammuiieris

A magiiie et memorabilis, quae hoc modo incipil:<Mitlieremfortein quis inveniel ? procul ei de ulti

mis finibuspreiiura ejus; conlidit in ea cor viri sui,

et spoliis non indigebit (Prov. xxxi). > Quaenani,

rogo, esl ista forlis mulier? Scimus quidem quiasancta Ecclesiaesi; sed quaerimusadhuc. Quaecausa

hjc eflicit quod lot sseculonimgenerationes, lot bo-

miniini sive aniinaruin multiiuriities dicanlur una

mulier, et una sit ex omnibus Ecclesia, Deum lia-

bens virum, cujtis cor confiriatir»ea ? quid, inqttam,esl illud per quod islud cfficittir, oisi una lides?

Deniquesicut in Ecctesiaste dicium est, el supralneminimus : « Deum lime, el mandata ejus observa,

boc est oronis homo; >ila rectedicas, unam (irieni

Catholicam tene, hoc esi enim omnis Ecclesia. Sic

B ergo hic iegamus et imelligamus lauriaiionem foriis

mulieris, ut veraciler laudalionem firici, quia uimi-

rtiro secunrium fidem universa Ecclcsia, sicui jamdictum est, una roulier dicilur, el virejus, qui laudal

citni, « cujuscor in ea confidit, > ipse esl Dominiis

Detis. Qnis hoc inveniel? Denique Ecclesiam loto

orbc diflusam nemo est qui uon iuvcniat, nisi talis

sil, qui oculos claudat ne vitleat; fidei aiilein secrc-

lum pauci sunl qui inveniant, nec enim aliler inve-

nitur vel agnoscitur, nisi per Spirilum sancttim.

Proplerea dixit: <Quis inveniet?) el protintis nobis

dignam admirationem facere volens, ail: <Procul

el de ultimis finibuspreiium ejus. > Hoc inlelligensPauliis aposlolus dixit: <Est aulem fides speranria-rum suhstanlia rerum, argunientum non apparen-tium (Hebr. xi). > 0 quam prncul est substantia

hsec,de qua uiiiinis finibusarguinenlum hoc profer-tnr, quod non apparel, ncque virietur tam muliis

inlerjaceniibus montibus sive collibus eortiin, qmevidentur. Exempli gralia, patres inclyti, Abraham,Isaac, el Jacob, et qui orti stntt ex iliis, ait Apo-stolus, tanquain sidera cceli in mulliiudine, et sicutareua quae est ad oram maris iniiiimerabilis, juxlafidem defuncti sunt omnes, non acccplis repromisrsionibtis, sed a longeeas aspicie.iie-, tt saluianics

et confiienles, <quia peregrini ct liospitessuut sttpcrlerram (/ Pelr. i). > Nobis quoque, qiii pro lemporequitlem viciniores rei siiinus, sed laiuen rcm ipsaninondum yidemus, Pelrus aposlolus loquilur : <In-

p. veniamini in lauriem, et gloriani, et honorem inrevelaiione Jesu Christi, quem, cum non videritis,diligilis; in quero nunc quoque non videntes, cre-denles aulem exsullatis (ibid.). i 0 igilur quam pro-cul, ul jam riictum est, et de quain ultimis finihus

preiium mulieris bujus, pretiositas Ecclesisehitjiis,fides operatricis hujus, aspicienlis non ea quse vi-

dcntur.sed ea qnaenon videnlur.

, CAPUT VI.

Item pro dignilaleejusdemfidei,quomodadictum tit:«Conflditinea corvirisui, elspoliisnonindigebit,red-detei bonumet nonmalumomnibuidiebutvitaaum i

Quid proinde illi ? quakm meretur gloriam in

conspectii Dei? aii: «Confiditin ea cor viri sui, etspoliis noii indigebit. > Manifesle dictum, vcnerabi-

1« RUPERTJ ABBATISTUITIENSIS Utt

liter audienditm, Deus excelsus ei immensus vir cs

conjugis hujus scilicei fidei, et < in ea cor ejus con

lidit.» Quomodo confidil ? Eo nimirum modo, u

«cerela sua non dubitel ostendere huic. PIus dican

secundum auciorilatem Scripturae, quia secreta su;

non polest abscondere huic. Sic enim loculus est ai

Abraham, in quo invenerat fortem mulierem islam

iidein islam r <Nurn celare polero Abraham qus

geslurus sum ? > (Gen. xvm.) Scio enim quod prae

cepturus sit lifiis suis, et domui suae posi se, ut cu

slodiant ViainDoinini. Magua confideniia tanti vir

P'o coiistantia conslanlissimaeconjugis, ut ei secrelt

stia cefare iron possit. Sed considereimis arihiic ve

Iienieniiam riicfionis, qttia non riixit: Gonfidit in e,

vir suus, sed <confidil in ea cor viri sui. > Deniquititiliter perpendilur dileclio hsec, maxime si noi

ignore» ubi, quando et quasi faclo sentenlia lali

coroprobata sit. Eieniin quidem in oinnibus sancti

palriarchis et prophetis hoc experia esl fides, quo.Deus vir suus in ea confideret; gsjostendil cniin ill

secrela sua, quseet ipsa peros eorum, el clocula es

sapienter, et srgnavif prudenter et fortiter. Sed es

locus, et fuil lempus, de quo veraciier dicas, noi

soltim iia confidit in ea vir suus, verum quod ve

liemeniius sonat et profundius penetrat inlinia men

tis, <confiriil in ea cor viri sni. > Ubinam hoc inve

nis? Profecto in anima sanctse MariaeYirginis. Ib

fides etperla cst, quori de semeiipsa hic audivil

< confidil in ea cor viii sui; » elenim ibi virsuut

ti cor suum aperuil. Quali apertione ? Piane magn:

ct ineffabili, ui facerct in ea cor viii Iiitjus illuri

quod praedixerat per os David : < Eiuctavil coi

inciim verbum bonnm, dico ego opera mca regi

Lingiia niea calamus scribse velociier sciibenii!

(Psal. XLIV).>Ifa cor suum illi aperuii, til ipsan

siihslanliani Verbi seterni in corde suo concepti

<!ccerrie suo ante sanculagenili milteret in incnten

ct in uiertim Virginis valrie fidelis, qnse per ipsan

ltricm, de qua nunc serroo esl, tania divina mysle

ria, angeto narranle, concepit. Deum enim caslii

visceribus suscepit, et benedicla in selernum nobii

et iiomineni (add. genuii). 0 igitur sancta firies

qiiain Verusde te sermo hic:« Confiriitin ea cor vir

sui, et spoliis non imligebit. >Quibus vel qualibut

spoiiis, nisi eloquiis Domini, eioquiis viri sui? Sit

enim per os David ipsa dicebat: < Lretabor ego su

per eloquia tua, sicut qui invenit spolia mulic

{Ptal. CXVIII).>Ergo < spoliis non indigebit, > id est

sua eloquia vir tam familiaris inielligibilia faci

cognilsesibi fidei, certus de eo quod protinus scrjtti-

tur: < Reddet ei bonum, et non maluni omnibui

diebusvilae suae (Prov. xxxi). >Non est enitn haei

sicut ilia sttperius infamata < niuiier stulta et cla

mosa, plenaque illecebris, et nihil omnino scien

(Prov. ix); > mulier, inquam, non foriis, imo con

iraria forli mulieri huic. Est enim impia lueresis, e

ipsareddidit,sicutJudaicaperfidiasivesynagogaSatanae(Apoc. ii),malum elnon Lonum, omuibus diebu

viix stirc senipc ettini veriiati resislit riura cervicc

A CAPIJT VII.Quod vel qunle bonum reddat fiiks, sive Ecclesid

fidelis, ut merilo conjidat in ea cor viri sui secun-dum alphabelum Hebraicum, cujus siugulmlillera;

singulis versibusprmfixmsunl.

Quod vel qtiale bonum redriidit sive redriit firies,

sive Ecclesia fidelis, ut merilo « confidal in ea cor

viri sni? >Inlerrogemus hoc alphabelutn Ilebraiciuti,

cujtis singulaelilterae singulis versibus praefixaesinil,

Aleph, Betb, Gimel, Dalelli, He, Vau, Zain, Hcih,

Teih, Jod, Capb, Lamed, Mem, Nun, Samcch, Ain,

Phc, Zade, Coph, Res, Sin, Tati. istse sunt

viginti duse litterseHebraicae,quibus apttd eos oniuis

Scripiura eontexta est. Quid ergo hoc nobis innui-

lur, quodsingulae lilterse singulis praefuae sunt sen-

lenliis, nisi quia omnis Scriptura divinilus inspirala,.R bonum esl opus mutieris hujus foriis, opus liJ. i

quod viro suo reddidit? Non enim absquc raiioner

sedpro magnse ralionis signilicalione praescribuniiir,

el in quibusdam psalmis, et in Jeremiae lainenta-

lionibus, et in oraiione ejus, el in isto quoque fme

Proverbioruin Salomonis, singularum nomina liile-

rarum singulis senlentiis. Quam videlicel ratioiicm

promptum est agnosci ex ipsorum nominuin inter-

prelationibus, quas interprelaitts est vir illustris

bealus llieronyniiis Hebraicic lingiise perilus. iu-

terprelatur quippe Aleph, doclrina ; Beih, domtts;

Gimei, plenitudo; Daleth, tabulitrum; He, ista; Van

el Zain, hmc; Hetb, riia; Teth, bonum; Jori,

principium; Caph, manus; Lamed, cor; Mem, ex

_,tpsts, Nun, mternum; Samech, adjulorium ; Ain,"*

fons; Phe, osnon ab osse, sed ab ore; Zade, jusli.ia;

Coph, vocatio; Res, caput; Sin, dentes; Tau, signa.

Hujusceinterpretalionis direclampriraolilteraiuram

ponamus, et deinde ejusdem lilleralurse secundura

sensum, qui in ipsa est, construclioneni faciamus.

Doclrina doraus, pieuiludo tabulaium; isla el ha?c

viia bonuro principium manus cordis. Ex ipsis aeier-

num adjulorium fons oris justiiise, vocatio capilif,

dentium signa. Haecesl Iiltera, quseboc modo con-

slruilur. Sancta Scriptura, quseest opus fidei, opus

bonum, quod Calbolica fides viro stio Deo reddidit,

ipsa est doclrina domus, doctrina Ecclesiae,quse do-

mus Dei. Ipsa est pleniludo tabularum, pleititudo

legis, id est decem praeceplorum, quae in labulis la-

rj pideis digilo Dei scripla sunt. Islapleniiudo, el hsec

doclrina, quid sunt nisi vita? Sermo Dei euim est,

in quo vivil homo, quemadmodum dicil: «Non in

solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod pro-

cedit ex ore Dei (Matlh. iv). > Ergo vita el bonum

principium, subauditur viiseseiernse. Hic enim prin-

cipiumeslvitae in Scriptura sacra, ut videamus et

ambulemus perfiriem, non autem constimroatiouljani

vitleamus facie ad faciem (/ Cor.xm). Manuscordis,

id est operatio sanctse meditationis, haec doctrina

domus, hsccplenitudo legis. Ex ipsis aeternum ad-

julorium. Qnid isto verius ? Hic enira per sacram

Scripluram discimus, quod in aeterntim sciamtis-.

Fons oris jiistitiae sine dtibio hsec ipsa Scriplura

nobis esi. Itinc enim haurimus illinl, tiuo I ore ad

110 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. VII. 150

salulcmronliicmiir, el quod conlilendojuslificamur. .

Vocatio capitis ipsa est sancla Scriplura nobis, quia

per ipsam vocat nos ad se capul Chrislus, ul incm-

bra ejus efficimereamur. Dentium signa suiil haec

omnia, quia non nisi dentibus, et pleclro linguaeformata sonanl baec elemettia, ttt legi vel auriiri

possil omnis sancla Scriplura, de latn paucis ele-

menlis tam mullipliciter conscripla.

CAPUT VIII.

De admiranda fidei potenlia, muximein hoc dkto:<Sindonemfecit, el vendidit, et cingulum tradiditChananmo. i

Intercsetera pulchrse hiijus laudaiionis capitttla,

qttouiamcuncla periraciare nostri proposKinon esi,eieuim nimis longumesset, isluri inlaclum prseierireiion patior: < Sindonem fecii, et vendidil, et cingu-liitn tradiriit Cliananaeo.> Denique sunt et caelera

quidein valde splendida, el secundum iueiaplioramprophelseet fortissimaemulieris mulltim ad rem, siyestysleriuni pertinenlia, ab eo quod ail: < Quaesivillanam ei lininn , el operata esl consilio manuuin

sitartim(Prov. xxxi), >usque ad id: < Sindonem fe-

cil, el vcnriiriit,>sed longe supra ineiaphorain csl

id, quod ait: « el cingulum tradiriit Chanana;o.>

Quid cnim ? Nuiiquidproba mulier, sicut solet qttae-rere ianam cl liiiiini ct operari consilio niaiuitim

suanini, sicut solel de longc poriare pancm stitint,el de nocte, iJ csi, mane stirgerc, solliciia iinile riet

praerianiriomesiicissuis et cibaria ancillis stiis , sieulsolel inopi inaiiiim snam aji;rire el palmas suas ad

jiauperem exle.irierc,hisque et aliis moriiscirca mi-

nisieriiiin frcquens satagere ; sic solel etiam Chana-nacocingulum trariere? Ergo hoc supra melapho-rain esl. Diligentiamailhiheinus, sicut in cseleris,ita el in islo inicllecium qtiaerimus,maxime propleriJluJ qttoil(lictiiinestin anterioribus £7Parabolis :<Accepluscsi regi ntinisler inlelligcns, iracundiam

c]tisimitiJissusiinebil(Pi'ov.xiv).>Diciniiisilaquecumvoccgraliaruiuaciioiiis, quia tolies hsecmulier forlis< Chananaeo cingulum tradiriit, >quoties praepolenslides queiiipiam,qui fueral apud bomines conlein-

plibilis, allissimo Deo rcgi magno acceplum reddit.

Cbaiianaeusquippe conteniplibilis, imo et exse-

ctaliis Deofuit, ctitn adhuc essct in lumbis palrissui Cham, dicente Noe : « Malediclus Chanaan,servus servorum erit frairibus suis. >Item secunrio:

< Benedictus DominusDeus Scm, sit Chanaan ser-

vus ejus. > Itemque lertio : <Dilalet Deus Japhel,ct habitel in taberuaculis Sem , sitque Chanaan

servus ejus (Gen. ix). > Valde ergo conlemplibilisChanaati, cujus seplem gentes ad inlroitum filiorum

Israel, Deojudice, lerra evomere debuit (Levit.xx),

quod et fecil. Econlra fides valde potens el valde

uobilis, quae Chananaeo lali hoinini, vel cuilibet

siroili huic secundumignobililalem saeculi,cingulumiradere potuil, ul praecinclus ambulet ob meiiliini

fidei, quam suscepit : filiis regni, qui liriem non

habcnt, jacentil.us el discinclis, aut cliain in capti-

\. vitaiem duclis. Quemarimodum dicil sancliis Job :,« Baiteum regiim riissolvil, et prsccingit fune reneseoruin (Job. x). > Annon el Aposlolus hoc dicil ?< Qusestitlta stinl mundi, ait, elegit Deus, ul con-.fundat sapientes, el infirma munrii elegit Deus, utconfundal fortia, et ignobilia muudi, ei contempli-bilia elegit Deus, et qusenon sunl, ul ea qusc suntdestrueret (/ Cor. I). > Cuncta hcec et slulta, et*

infirma, et ignobilia, etcontempiibilia, et quasi non

existenlia, recle intelligis uno nomine Chanansei,quem doimna fides et sindone sua vesiire, el cui

cingulumpro velle suo Iradere poluit, el iradidil,el sola hoc fecit, ut qtii saeculoinhonorus habeba-

lur, honoralus incedit coram oculis Domini, et in

conspeclu quoque horoinum magnorum sivc parvii-"tartim, qui domeslici sunt ejusdem fidei.

CAPUT IX.

Qnomodoadinslruclionemfideiperlineal sequensliberEcclesiastes:« Vanilasvaniiatumetomniavanitas. >

Hactenus a nobis habitus sermo iutenlioneniProveibiorum spectare demonslravit ad inslructio-nem fulei, ex qtta jnsitis vivit.nunc juxia proposilunidemonslrandum est, intenlionem lihri Ecclesiaslesin eo esse, ut certam pra;bcat ralioncm spei.sciticetiti quo non sperare, el in quo spem suam ponercdeheat hotno rationalis. Hoc facerc ita incipit :t Vaniias vaitilatuin, dixil Ecclesiaslcs : Vanilasvaiiitatum et otnnia vanitas. Quod habel ampliusbomo de universo labore suo, quo laboral suh solc

C (Eccle. i), >siibautliiur, nisi vaniiaiem? Sic a sola

incipiens, quori pulchertinium est opus Crealoris,et excelsissiiiitimcunciorum, ex quibus vila morta-

liiim subsistii, ei delicias parat sibi, cuncla vanila-

lis arguil, el veraci ulique rcdargulione : « Praeteiil

eniin, ail ctAposiolns, ligurahiijusmuudii/Cor.vu).>Necscmel riixisseconlcnttis, <Vanitas vaniialum,>

ilerum ac lerlio repctivit : < Vanilas vanitaium, el

omnia vanitas, > ul animadverlas qtiam serio lo-

quatur vel agat, prsemissa enim auctorilate regiinominis ct civilatis Jerusalem. Ail enim : < Verba

Ecclesiastes, Filii Davidregis Jerusalem (Eccle. i}.>

Tribus magnis nominibuspro ulilitale atiriLeniiuin

paravii huic libro aiictoritutem scipsum nomiiians

D Ecclesiaslcn, id est concionaiorem, Filiuni David, ot

regem Jcrusalem. Quid primutn esl sub solc, in quo

spem suam cupidus homo posuit? ulique tcrra. Et

in hoc mira demenlia est.quia, cuni habitaiio terrae

htijiis homini propulso a felicitate paradisi, data

fuerit ad pcenam, scilicel ul in sudore vulius sui

operarelur eam, ipse sibi eam praecipere conlendit,

quasi ad gloriam. Nottneitoc esl vaiiuni, cum dicil:

Homo nalus ex terreno, et cras morilurus (Gen.m).Hoc lantum terrse cst meum, et mci sunt isti tra-

ctus? Bene ergo in primis cupidiialem sive posses-sionemterrae, vanilalis arguit, riiccndo: <Generalio

prselerit, ct generalio arivenit, lerra auiein in aeter-

nuin slal (Eccle. i). > Ac si aperle Jicat : Fruslra

honiitiescupiJi, tcrraui sibi suhjttgare, agrum agro

151 RUPERTI ABBATISTUITSENSIS IS2

copulare conienderunt nsque ad lerminum loci, ,conteniione nnnnunqiiaro horribili usque ad effu-

sionem mulii sanguinis, quia tot generationibusprsetereuntibus et lot advenienlibns, terra hic re-

mansil, nec illos secuta, qui jam prseteriertuit; nec

illos secutura qui advcniunt, sive adventuri sunl.

Generalio praeleriit, sicut nascendo in hunc muntlumnihil atlulit, ila moriendo nihil auferre potuii, et

generatioquae advenit,sive nos ipsi qui nunc sumus,ut verbis utar Aposloti, sicut <nihil intulimus inhunc mundum, baud dubium quin nec auferre quid

possumus (/ Tim. vi). > Eamdem intentionem et in

isto quod ait : < Generatio praelerit, et generatioadvenit, > el in caeterisquaesequunlur, qusecunquevaniiatis arguil, prndenler intellige, quia ips.i es(,

qtiam idem Apnstolus, praemisso,ut jam memoravi-nius : <Nihil enim inlulirous in htinc mundum, hauddnbium quin ncc auferre quid possumus, >prolinusexpressit, dicens : <Habenles autem alimenta, ct

qtiibus legamiir, his contenli sinius. Nam qui voluntdivites fieri, incidunl in lentationem et laqueumdiaboli, et desideria mulla inutilia, et nociva, quaemergant homines in interitum et perdilionem. Radixenim omnitim malorum est cupiditas. Quam qttidamappetenles, erraverunl a fide et inserueriint se do-loribus multis (Ibid.). > Quid alitiri dicit Ecclesia-

stes, lolies repetendo, vanitasel afiliciio spirilus?Hoc etiam dicens inter csetcra : Quid enim proderithomini rie universo labore suo, et affiiclionespirilus,

qua stib sole criiciatus esi? (Eccle. i) cttncti dies >

ejus doloribus pleni sunt, nec per noclem mente

requiescit.CAPUT X.

Qnomodojure vanilalis arguuntur omnia qumfecitDeut sex diebus in comparalionediei seplimi, inquo requievit.MagnumestScripturaehujus negotium, el magnum

concionis hujus emolumenium, concionalore islo

toquenle, prseoculis habens dtio opposila hsec,hincvanitatem el inde verilatem, et inter utrumqtte clarediscernas ei legitima riiflinitione ulruinque diffinias.Est autem haec diflinilio vanitatis, qtiam Paulus

aposlolus salis brevcm pene expressil dicenrio :<Prselerit enim figura liiijus munrii (/ Cor. vu). >

Vanum quippe conslat esse oiitnequod prseteril, el

prseiereundo possessorem sive cupidum sui fallit cl

eludit. Porro verilalis diffiiiiiioncm. quam aliamdare possumus dignam, nisi ul dicamus, vcriiatem

illud esse quod semper idipsum csl? Illud enim,

quia non practerit, neminein fallit, neque contingitin hac oplima parte, quod evenit in parie vanilaiis,Iiis de quibus scriplum esl : <Dormierunt somnumsttum et nibil invenerunt omnes viri diviliarum in

manibus suis (Psal. LXXV).> Et quid est illudquod

semper est idipsum? 68 Eamus ad caput libri ad

initium Scriplurarum verilatrs, quia illicest ma-

gnum et evidens oslium raiionis , nnrie possimusverilalem a vanilate certis riisparare terminis. Sex

quippe diebus omne opus suum cceltimet lcrram, et

A omnenl ornatum eorum perfecit, ct tlie scptimoopttssuum comptevit. De quo virielicet riie septimo, mein alio opere dixisse memini, quia nalura primitsest, qui orriine seplimus habeiur. Unde et de illoriiequo <dixit Deus : Fial lux, et facia est lux, eidivisit lucem ac lenebras, >non sic scriptiim est:

Faclumque est mane et vespcrc dies primus, sed :

«Faclumqueest vespere et mane dies unus (Gen.\).i

Sexquippe tliessuntomnitim creaturarum, sexprimae

species, per qnas Creator cognosci debet. Propler

quod et dicunlur dies, id esi, oculos cordis nostri,ad cognoscendum Crcaiorem illuminantes; quarutnvirielicetcreaturarum angclica creatura prima, elhumana natura sexta est. Septimus dies, ut j.ntiriixi, natura primus esl, quia sapienlia est, in qtta

**Deus oinnia fecit, quia « Verbitm est, per qtiod oin-nia facla sunt (Joan. i), > et in isto Deusrequiescit.Et ideo qnidem primus esi iste dics, quia in ipso viriitoronem crealuram, priusquam faceret; nobis autem

seplinius est, quia prius cognosciinus creaturam.et

per ipsam cognosciraus, quia Crealor magnus esl.Noiandum ergo quia, sicut diclum esl : <Com-

plcvilquc Deus die septimo opus suum, > et nondictum est : Oinneopus suuro quod fecerat, diciuinesl aulcm : <Ei reqnievit die seplimo ab univcrso

opere quotl palrarat (Gen. u). > Nam ab otnni qui-dem operc requievii, ul nullam deinceps iiovam

speciem crearel, scrisi rite pcrpendis sensuin verLi

hujiis complevil, non omne opus stium, sed solam_ rationalem creaturam die septimo complevit; nec

ipsam universam, sed solam eleclionem quae perhumilitatem illo die septimo dignam sese cxhibuit.

Quidnamest die septimo compleri, in quo Deus re-

quicvit, nisi iniroirein illam requiem Domini, quse

pleiiilurioesibealiluriinis.cujuselAposloIusmagnificememinit : <Ingrediemur enim, ait, in requiero quicreriidimus, quemadmodum dixit : Sicutjuravi inira mca, si inlroibunt in requiem meam, >et csetera

usrpie <qui eniro ingressus est in requiem ejus,eliara ipsc requievit ab operibus suis, siculet a suisDeus (Hebr. i\). >

CAPUT XI.

Quod nen tam ipsa creatura quam crealurm usus im-moderatus, vel amor perversus, recte vanitatis ar-

Q guatur; quomododicit Scriptura : t Et vidit Deuscuncta qumfecerat, et erant valde bona. i

Igiiur bic habemus certis disparata lerminis duo

opposita hsec, vanilalem et veritalem; vanitatcm

videlicet, in senario creaturae numero; veritatein,iit requie Dei, scilicet, in die seplimo. Ergone, in-

quis, creaiura vana est, aut opera Dei vana sunt, et

ipse Deus vanilatis auctor esl? Nonne cuncta Dci

opera potius bona sunt, sicul ibidem Scripturs di-eil: <Et vidit Deus cuncta quae feceral, et erantvalde bona? > (Gen. i.) Ad hsec, inquain , plane va-nitas est crealura omnis, in comparaiione requictio-nis, qua Deus in die septimo requiescit, el ex eovaitiiatis arguiiur crealura rationalis quaecnnquc,quorircqiiieti quserit in lcmporalibus sivc visibilibns

155 DE GLORIFIC.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.-LIB. VII. I5i

istis, et in illis aelernis aique invisibilibusbonis, re-

quiei Domiiti, fundamenluin spci non sibi collocavit.

Verumtaraeiihic non lam ipsa crealura quam crea-

turseususvel amor immoderatus vaniialis arguitur.

Exempli gratia : Duin circa solis pulchritudinem ila

sese imperiii humana mens, itt hunc esse Deum

putaverit, et huic crealurae polius quam Crealori

servire delegerit; nec soluin huic, verum etiam cae-

teris crealuris. maximeqiie quaiuor elemenlis igniet aeri, et lerrse, et aqusenomina divinitatis ascrip-seriL Propterea merito cuncta haecScriptura vani-

latis arguil, ei in primis solem, dicens : <Oriiur

sol el occidit, et ad locum suum rcverlitur, ibiqiterenascens gyrat per meridiem, el fleeiitur atl aqui-lonem (Eccle. i). >Nimirum in orlu ejus, et occasu

in gyro cjus auslrali, et reflectione aquilonari,

quia magna esl mutabilitas, magna est et vani-

tas, quia nec homini laboranli salis grata cst

productior lttx, dum sol ad aqiiilonem refleclilur,nec his qui in avibus lutlunl, semper placet longa-nimilas tenebrarum, dum gyrat per ausirum. Si-

militerque in cseteris varietatibus diei et noctis,sestatis et hiemis, veris et aulumni. Sunl quidemnittlia humanaeinOrmitalis remedia, sed mulla nibi-

lominus anxietalis taedia,quia nulla in his suflicien-

tia, imo in omnibus magna indigentia esi. Proptereanec in his, nec in aliquo corum quac sub sole sunt

vel fiuni, est spcrandum sive confidendum, quodcuncla vana, cuncta transitoria sunt. Hac inteniione

cuncia vanilatis arguit, landemque ipsum homincm,

ciijuscunque spes ullra vel extra haec, pedem stium

iioii extendil. Ait enim : < Idcirco interims unus est

hominis eljumentorum, ei aequauiriusqueconditio;sicut morilur honio, sic et illa moriuntur; similitcr

spirant omnia, et nihil babet homo jumentis am-

plius. Cuncta subjacenl vanitati, cl omnia perguntad unum locum. De terra facta sttiit, et in lerrain

pariter reverlenlur (Eccle. m). > Non ergo speran-dum in horoine, quarovis divino, quamvis polenli.Annon el anle isiiim, paler David iriemsenseral?

« Nolite, ait, confiderein principibus, in filiis bomi-

num, in quibus non est salus. Exibit spirilus ejus et

revertelur in terram suam, in illa die peribunt om-

nes cogilalioneseorum (Psal. CXLV).>Nonneproindeconsiai quod ipse homo sit vanilas? Hinc idem

alibi dicit: « Verumlaineu tiniversa vanilas, omnis

bomo vivens. >Siatimque tluohus boc ipsuin versi-

euljs astruit, quod hic explicalur longiori dispu-talione concionaloris : « Verumtamen, inquil, in

iroagine pcrlrausit homo, sed el fruslra contiirba-

lur. Thcsaurizat el ignorat cui congregabil ea (Psal.

XXXVIII).>Plane iriein sensus esl in plurimis horum

qusehic dicit, addcns eliam hsec : « Rursus dcte-

status sum omiiem industriam meam, el quam sub

sole sludiosissime laboravi, habilurus haeredempost

me, quem ignoro titrum sapiens au stullus sil fulu-

rus, et domiuabitur in laboribus meis, quibus dcsu-

davi et sollicilus fui, ct est quidquani lam vanuin

(Eccle. n) ?

\ CAPUT XII.De eo quod ait : t Deum lime, et mandata ejtts' ol>-

serva, hoc est enim omnis Itomo,> el quod absquitimore Dei, omnis homovivenssil vanitas.

Pro inteniione libri hujusEcclesiastes.ad hoe bre<

viter dicendum quod in solo sit Deo sperandum, quo>

niam satis dicluin arbilramur pro eo, neque quod in

homlne, neque in alia creautra sperandum sit. In ple-

risque psalmorum sic fecerat et pater DaviJ, uhi

tlixit quod supra memoravimus: « Veriinilaiiien uni-

versa vanitas omnishomovivens (Psal. xxxviu), >etc.

Hocdemonstrare intendens, quorineqtie in homine,

G9neque in thesauro hominis sperandum sit, proti-misail: «Et nunc quseesl exspeclatio mea?> (Ibid.)

qtiod idem est, ac si dicat : ln quo ergo sperabo ?

j iionne in Domino? Itemque cum dixisset: «Nolitc

confidere in principibus, in filiis bominum, in qui-

bus non est salus ; > causam quoque subjunxii cur

in illis non sil sperandum, dicens : « Exibil spiriius

ejus, >videlicet honiinis, « et revertelur homo in

lerram suain ; in illa ilie peribunl onincs cogilatio-nes eorum, >prolinus exclantavil : « Bealits Ctijus

Beus Jacob adjutor ejus, spes ejus in DominoDeo

ipsius (Psal. CXLV),> et caclera usque in fincui

psalmi. Quibus verbis spem excilare nititur exci-

tatione ralionabili, ul boiium quod pennanel prse-ferendumesse sentias omniquod iransit.Juxia hunc

sensum concionator iste, concionis niuliiluriiiieni

ab immoderato amore rerum transeunlium revocare,

et ad aeternorum spem bonoruin excitare cupiens,el hoc multiplici ralione peragens, laletn in ullimo

facit conclusionem: « Finem loquendi omnes pariieraudiamus : Detun lime, el mandata ejtts observa,

hoc cst enim omnis bomo. Et cuncla quae fiunt,adducel Deus in judicium, pro omni errato, sivo

bonum, sive maliim(Eccle. xu).>

Quomodosapit tibi in palato cordis quod dixit:

«Hoc estenim omnisbomo ?> Yerbum est, qualemsensuin eflicitintcllcclui tuo? Talem nimirum cificere

debel, qui perlineal ad eamdem rationem, qua dixit

sclernus et incommulabilis Deus: < Ego stiin quisum. Haec dices filiis lsracl : Qui esl, misit me ad

vos (Exod. III). > Egerat enim ab inilio libri de

corruptione vanitalis, et cuncla corripiens sive

discutiens, comprobaveral, quia omne vanum, omne

I quod transii, ulique sic esi, quasi non sit, nec

ipsum hominem excipiens quicunque in vauitate

ambulavit. Ail enim : « Dixi in corde meo de filiis

horoinum, ut probaret eos Deus, et osteuderel si-

miles esse bestiis. Idcirco unus interilus cst hominis

ct jumentorum, el aequa nlriusque condiiio (Eccle.

111).>Et cactera quorum supra meminiinus, ctim

illo psalir.i versicnlo : < Verumtamen univcrsa

vanilas, omnis honio viyens (Psat. xxxvm). > Ut

crgo scial omnis concio per quid fieri ricbeat, ut

hiimana crealura liberelur aservilute corruplionis.

Homojain non sil vanilas, habcns essc, bahens

panicipationem in idipsum cum seterno illo qui

dicil. <Ego stim qui sum. >— «IIoc est, ait, oranis

homo, > Dcum timerc, el niandata cjus obscrvare

1«;S RUPERTI ABBATISTUTTIENS18 156

( Eccle. xn ). AblaiivO casu dictum gramniatici J

intelligunt hoc, ac si diceret: Deum timenrio, el

nianriata cjus observanrio, accipil essc homo, et

Kralia est, arihaerendoDeo, qtii natnra e»l; nam quisdhxret Deo, unus Spirilus esl (/ Cor. vi). Alias

auteni homo sive sil rex Israel in Jernsalem, sive

iex in Babylone prapoicns, quantiscunqiic affluat

deliciis ct frualur bonis, seJificans sibi domos el

planians vineas, faciens hortos el pomaria et ex-

strucus aqiiarum piscinas, possidens servos el an-

cillas, armenta quoqticel magnos ovitim greges,coaeervans sibi argcntum et aurum , faciens sibi

cantores et caniatriccs, scyphos et urceos ad vina

fundenda, quid prodest ?Et hsec omnia vana suiit,et ipsa vanilas est (Eccte. w).

CAPUT XIII.

Quod hmc duo, fides, qum in Paraboiis inslruilur,el spes, qum in Ecctesiasie roboraiur, operentttrper lertium, sciliceiper charilatem, qumin Canikisloquitur.

Haecriuo scilicet, firies, quara designavimus in

parabolis prsedicari, el spes, qtiae in Ecclesiasle

roboraiur, per multa argumenla coniemnenriaeva-

nilaiis, operantur per teriiuin, scilicel per charila-

tetn, quse aperla facie loquilur, sic incipiens : IOSCII-lelur ine Oicttlooris sui (Canr. i). > De cunctis voci-bus libri hujus, non opus esl nunc aslruere qttodsiut voces charitalis significantes affeclum quaiuorpersonarum Chrisli desiderabilis, ct Ecclesisedesi-

rieranlis, amicorum et adolescenlulariim intenden- ,

limn audire vocem sponsi dilecti et vocem sponsce(iilecl.e, el pro hoc audilu gaudio gaudere. Piget nos

egnes, el fatemur, qnia piget nos diuiius liic immo-

rari, praeserlim quia proprium edidimus olim opu-

sciilum, de islis canticorum Canlicis, distinclum

septem libellis, ad bonorcm Dominsenostrse sancise

MariaeperpeluaeYiiginis, qusevera sponsa principa-liter amici est aeterni, scilicel Dei Palris, sponsanihilominus et mater Fiiii ejusdem Dei Patris, lein-

plum proprium cbarilatis, id est, Spiriius sancti, de

cujus operatione illumconcepil; qui videlicel Spi-ritus sanctus charilae est Palris et Filii. Opus illud

accipiat quicunque audierit auditor benevolus, 11011

sicut conlrarium priscis docloribus, qui in eisriem

canlicis latius amorem exposuerunl sanciae Eccle-

sise, sed sicut aliquid supercrogalum ullra leciioriem

ipsorum, adunando et congregando voces tam magui

tamque diffusicorporis Ecclesiae in uiiam animam

singularis et unicse dilectae Chrisli Mariae.Quia ni-

bj| huic disconvenit omnium eorum, qusecunquedicivcl cantari possunt de magno et sancio amore di-lcciseet diligentis Chrislum Ecclesiae.De ista dun-taxat Scriptura hoc dicimus, quse tota est cantabi-

iis; nam in cseleris Scripluris multa sonant lamen-

tabilia pcenitenlis Ecclesise, in plerisque peccavit,

pro qnorum partc cum fructibus pceniteniiaelamen-

latur ei gemil. Et bsec iufra dignilatem sunt htijiisiiea ae Virginis, cujus viia inlegerrima non habnil

cur geincrci, nisi vulnus charilalis, propter riilaiio-

\ nero plenae alque perfcclae beaiitudinis in lemporehnjiis peregiinalioiiis.

CAPUT XIV.

Quomodo in tribus islis, fide, spe el charilale, uli-liter speculuri possumus, quomodo magi* ac ma-gis ad cognitionemsanctmTrinitalis erudiamur.

Memoresesse debemus proposili sive imenlionis,

qua scrroonem ccepimus Iiabere de fide, spe et cha-

ritale, secundum lihrosislos tres Salomonis, scilicetul in isto qtiasi speculo horum trium fidei, spei etchatitalis quamriain speculareinur similituriinemsanclscTrinilatis; quiaper hasc iria reformavil ho-niincni ad simililiidinem suam, juxla proposiluraquod proposuerat dicendo : < Faciamus hominemad

iiiiaginein et siinilitudinem noslram (Gen. i). > ln" ista ergo divinse siinililudinis clarilate, iu tribus

istis, fide, speet charitale, esl quoJ utiliter specu-lemur, quo aliquamisper magis ac magis ari cogni-lionein cjusdeni sanclse Trinilaiis erudiamur, qtiamntinc in sua majestale videre nequimus. Ecce inlel-

ligimus el scimus, quia firiesper spem et per chari-lalem, spes qttoqiieper fidemet per charitalem ope-ratur ea, quae in istis iribus libris Proverbiorum,Ecclesiasiis et Caniicorum coniinenlur. Fides nam-

que per spem et per charitalem hoc operalur in ho-niine, ut accetlai ad illam, quam sapienlia sedificavitsibi rioiimni, ul ad convivium victimarum quas illaiuimolavil, ari bibendum vinum quod illa miscuit,aJ cdendumpanem uiensaequera illa proposuil (Prov.

., ix), laliter prseparata menle, ul siroilia relribuere

velit, scilicet aniniam ponere pro illo, qui prior intanlum 70l'ilexit nos, ut animam suam poueret pronobis (Joan. xix). Spes perfidein et per cbari-tatero hoc operalur in hoinine, ul eliam si perse-cutor desit, qui et facullates terrenas aoferre, et

corpus solet occidere, ipse intelligens, quia vana, idest, iransiloria siinl omnia, relinqual ulironeus eaqnaepossidet, juxta consilium dicenlis .-«Si vis per-fectus esse, vade, vende universaquaehabes.et dapaiiperihtis,elhabebislhesauruiii in coelo,el veni, se-quercme (Mutth.xix). >Quanlum esl quod specularipossunuis iuisiospeculo sive aeniginatede illa allissi-maeTriuilaiisclaritalc, cujus faciem nuncnon possu-musviriere? Exiguumqnidem,sed hoc ipsumjain ali-

j) qua vilseaelernaescinlilla nobis esl. i.Haec esl enim

vilaaeterna, ail ipse Filius Dei, ut cognoscanl lesolum verum Deum, el quem roisisli Jesuni Chri-slum (Joan. xvn). >Quid ergo est illud qiianlulum-cunque, qttod videre nunc possumus, per hoc spe-culum , in isto senigroaie? Nimirum opus illud quodnecessarium nobis est ad seternam salutem credereel scire, quia Deus Paler per cbaritatem suam, id

est, per Spiriium Sanclum , proprioFilio suo raan-daliira hoc dedil, ut paterelur pro nobis (Rom. vm),et ipse Filius per eamdem charUatem suam, id est,

per cumriem Spirituin sanclum, raandaium hoc sus-

cepit, obedire < itsqtie ari mortem, mortem autemcrucis (Philipp. n). >Qnali cumspe? Illa nimirum,

qtiam pcr lsaiam itobis aiimmiiavit Spirilus sanctu»

157 DE GLORIFIC.TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.—LIB. VII. 1ES

dicens: <Si posucrit pro peccalo aniinam suam, .viricbit senien longaevuin, et volunias Domini in

manu ejus ilirigetnr (Isa. i.tti). > Ipse aulem Paler

quali vel quanla fitle? <Firielis cnim in omnibusverbis (Psal. CXLIV),> et in isto maxime, et omnia

opera ejus in firie, el opus istud praecipue.Quali

ergo vel quanta fide mandatum dedil linjtisobedien-

tiae,mandatum hiijus palienlise?(Psnl. xxxn.)Nimi-rtim lali fide qualis est ipsc : tanta fitle, quantus est

ipse, fitle admirabili, fide inseparabili, lide perse-Verantissima, fide victoriosissima. Quantis irrilatuscst malis hominuin , quam maximis peccatis? Alta-inen perseveravit iu proposiio vel promissione lanli

boni, el quaeprocesserant rie labiis stiis, irrita nonfecil (Psul. Lxxxvmi. Pro ijiio et Davirisollicitns :<Misercremei, ait, uijusiificeris in serinoiiibtistiiis,et vincascumjuriicaris (PSUI.L).>Quanlis regibtis,qiiantis regnisarmatus riiabolus,hoc proposilumeisavertere laboravit? Altamen evicii forlissimiisDeus,el sicut proposuerat ecce Filitts ejus Deus homoseriet a riexlris ejus. Deilla perseveranlia fidelis elforiis Dei, nosirinn illudopus existil, in duodecim

libcllis, quod inl.iliilattir : De victoria Verbi Dei.

CAPUT XV.

Quod in Seripturi*antiquis nomina hmc, fidei, speiel charitaiis fere ita raro inveniantur, cum resipsarum ubiquepradicentur, sicttt relaliva nomina,Patris, et Filii, et Spiritus sancti, aut tacenlur, aulrarissime, el cum cuuleia pronuniianiur.Prseclarahodiein evangelicisel aposlolicis litleris,

et inore loiiusEccIesiaeprsedicalioesthorum trium, '

firiei,spei et charilalis. Olim non ila. Quotusenimest locusin Scripluris veleris instrtimenli, ubi mani-fcsiatio iuceat propriis nomiitibtisfacierum islarum,(iiiei, spei el charitalis? Nottiin quiilem el cerlumesl oninem Scripturam divinitus inspiratam, rcsipsas sive virtutes intendere, quae signilicantiirlioiiiiuibus istis, sed ciim ita sit, nihiloniiiius ab-sntulaeademnoroinafere ttbiqtiepraedicel,quorijaniex parle monsiravimus. Ririaiiva haccnoinina, qti;estiiit Paler el Filius et Spiritus saticttts, attl taeuT,aut rarissime, et cum caulel.i, el niisquam siniiil

jttiCla proniinliavil.

Exempligralia : Cum sictil siiperius rieiuonsira-iuii! esi, fere cuncla, quaeriixii Salomon in Para- ,bolis, perlineant ad gloriam (idei, ubi ltoc ipsttninomen quod est fides, palam annuntiavit? Iicm in

Kcclesiasle, cum fere cuncta quae illic per muhariicttnltirargumenta, hominemprovocanl ad coronam

spci, ubi spem ipsam nominavii? (n Canlicis canli-cnrum cuiii lere cuncta pertineant ad sacraineiiium

charilalis, ipsam charitaletn non mtillis vicibusnomine proprio nominavit, dicenrio : <Mediachari-tate constravit (Cant. m), > et alibi : <Aquscmullsenoii poterunt exslinguere cliaritatem (Cant. VIII). >

Itcroquealibi :<Ordinavit in mecharitalem (Cant.n). >Yerttmhoc nominecharilatis liberius poieral annuii-tiari sive declamari, etiam pueris illis, hominibiis

carnalibtisiilis,qni nescirenl, ncc scirc curarenl qni.l

A fides, quid spes, quid spirilualisdileetio sit, el fortecharilatem sufficienlem reptitarcnl viri eTiiinliciis,sive marili et uxoris, parentuin, filiorum, csctero-

rumque cognaiionura, sivc auTniialum dileclioneiticarnalein. In divinis sermonihus de illa charilate

agilur, ciijus esl ecclesiasticadiffiniliohsec: DiligereDeum propier ipsum, et proximiimnon qualemcuii-que, sed iniinicumhominem diligere propier Deiim

(Matth. \). Nunquid si hiijusce dileciionis capacesessenl homines, dixissel eis lex : « Diliges amictimtuum ei odio habebis iuiinicum luum (Deut. xv). >Similitcr de fide seiiliendum. Si enim fitlei capaceslunc csscnl homines,per quam Abrahamjusiificatusesl (Gcn.xv; Rom.iv), niinquiJ posila fuissct lex.Et ul pcr siinilitiiriincm sermo isle magis placcai,

U niinijiiiil ancillam dtixisset Abraham, nisi slerilisfttisset libera? (Gen. xvi; Galal. iv). Verum nos riebis latiiis alio in opere traclavimu.s.

CAPUTXVI.llem de fide, spe et eharitale, quod per hcccIriu in

sanctis Scripturit assimileiur sancta Trinilas, el ilecapiiulo Aposloli: <Tunc autem cognoscnm,sicutet cognilnssum, >quid sit cognoscerevel cognotci.Ilic proposiltim fuil ricmonstrare, quori h:cc iria

sinl, per qusehomo ad illam Dei simililitdinem re-

formeiiir, qttoJ in inilio proposuil riicens : <Facia-BIIIShominein ail iiuagiiiem et similituriinem nos-tratn. >UndeeiaposioliisJoninics : «Sciinus,oit,qtiii>,CIIIIIiipparuerii, similcs ci ciimtis , quoniam viriebi-IIIIISeiimsicuti esl(/ Joan. 111).>Quanlumpulasjttciin-

Q (Hialishabcl ricmonstratio, sive inlelligenlia ha;c?Nam bcitii qiiiJeui sancti prophetaepro eo quori inmaiiu eorunt Dotniiius assimilatus esl, sicui iu Oseo

- riicit, el nos jam anle memiuimus : «Et Iocultissu.ii

super pio,,liciiis, el ego visionesmuliiplicavi, ct iunianii proplielarurn assimilatusstim (Ose. xn), >setliiiliiloiiiiiitissiincliel elecli oiiinesbeati, qtiia simria

Trinitas, ttiiiis Deus, Pater, el Filius, el Spiiilussanclns per hacc iria, fideni, spein el chaiilalcin,assiinilatur eis. Hic assimilaiiouismodiis est iinivei-

salis. Habuertint sancli patriarchae, Abrahani, Isaaecl Jacob (qui el ipsi propbelaefueruut) qiiasriamproprias in semelipsis assiiiiilationesPalris, el Filii,ei Spirilus Sancli, quod el suo loco commeinora-

vitiius, serihaecesl assimilalio universalis charilas," liriei, spei ct charilaiis, qusevirielicel assimilatio in

scicrmimmanebit. Deleciamur rei magniluriine,sedlabor est in deleclalioiie, dum sermo deficii inva-

lidus, et qiianlillum in menle suggeril Spiritus, fari

gesliens lingua non assequiiur. Capitulum qttippcmagnum est, in71 fuo vel circa quodpenedefessusanimus jam lerminare properat sermonetn liabittimde his tribus. Quod capilulnm ? « Nnnc, inqiiil Apo-stolu?, cognoscoex parte, lunc autem cognoscanisicul ct cognilus sum. Nunc aulem mancnt liries,

spes, charitas, tria hsec; major autem horum est

charitas (I Cor. xn). > Qua enim voce, qualibusverbis, borum possumus vcrborum sensum con-

seqtti? Vcrbum quippe cognilionis, duarum quein-

,59 RUPE:,TI ARBATISTUITIENSIS *«O

riiiin .siguificat conlraclum sive sensum conscien-

liartim, nimiain niinisque familiarem habenlem

fiduciam in alieruirum, qui neque per leclionem,

neqtie pcr auditionein, sed per solum satis anima

scire potest experimentum. Multum est quod sacra

Scriptura de mutua cognilione Spiritus Dei et spi-

rilits homiiiisagilpersiirtililudincm. Exempli gralia:< Et gaudebit sponsus super sponsam, et gandebit

super le Detts lutis (lsa. LXII).> Quod ergo dicit:

< Tunc cognoscam sicul et cognitus sum, > verbo

cognilionis seinpilerninn insinuare volens ufiim

charilatis sive lorrenlem voluptalis, redundaniem

ex sccrelo divinilatis in inleriora animae diligenlis,

qnis digne verbis explicare possil ? Absconditum est

a nobis loto bujus nostrse peregrinationis tempore,

propler quod Psalmisia stispirans dicii: <i/u»ar ma-

gna mullitndo dulcedinis tuse, Domine, quam abs-

condisti timenlibus le (Psal. xxx). >Si abscondiium

esi ab omni vivenle, imo peregrinanle in ista mor-

lalitale, ut recte dicat : <Nunc cognoscoex parte. >

Qnidnam est : < Nunc cognosco ex parle, > pra;-

sertim, quia Subjungit: <Tunc autem cognoscaiiisicut et cognitus sum (/ Cor. xiu). > Per supra

scripiam similitudinem in hocsensu adjuvcmur, quadictum est: <Et gaudebit sponsus super sponsam,et gaudebit super le Deus tuus (Ita. LXII).> Nun-

quam mim sponsa plene cognoscit sponsi afleclum,nisi duni per naturalem commistionem fiunt corpusunum. Ibi plane dicere polest, nunc cognosco sicutet cognila sum.

CAPUT XVII.(

Quotensu velqua imentionedixerit Aposlolus: t Nuncautem manent fides, spes, charitas, tria hmc, ma-jor autem horum est charitas, > el quod hmcIria tunt inseparabilia, sicut et ipsa Trinitas.

Tandem el illud qttsesilu dignum est, quo sensuvel qna intentione dixerit Apostolus: < Nunc auteroinanenl fides, spes, charilas, tria hsec; major au-lem horum est charilas. >Nam in beala Trinilate ,cujus in anima bominis, simililudinem per liscc triaformari jamdiximus, fidem.spemet chariiatem;cerlum novimus, quia nihil prius aut poste-rius, nihil majus aul itiiiius, sed lotae tres

personae coseternse sibi sunt et coaequales. Hicautem in isla imagine sive simililudine, est majus jet est miniis; est prius et poslerius el non parvainaequaJiias, cura et supra -Jixerit: < El si habuerooinnem fidem, ita ut montes Iransferam, charilaleraiiou habeam, nihil sum (/ Cor. xm). > Et deinde

compositis tribus islis firie, spe ei charilate, dicat:<Major autem horum esl charilas. > Ad haec, in-

quam, fides vera nunquam sine charitate, et cha-riias vera nunquam siue fide est. Sicut indivi-sus esl unns et trinus Deus, Paler, etFilius, etSpirilus sanclus, sic indivisa esl una et trina virtusfides, spes et charilas, quae respectu Trinitatis inanima hoininum elficilnr. Verum de Aposlolo sciredebemus : Quia est, ubi suo sensu fidem praedicat,ci cst, ubi sensu alionmi sic rie firie loquitur , ut

A eos , qui quasi de fide nimis prsesumunt, arguai et

conipiat. Denique suo sensu lidem prseriical, ila ui

fitlem, spem et charitatem, quiavere inseparabiliasitnl hsec, simul comprehendat, cum dicit: « Ei

vero qui non operaiur, credenli aulem in eum sinml

qui justifical impium , reputalur fides ejtis ad jusli-liain. > Et subinde : < Dicimus enim quia reputataesl fidesAbrahaead juslitiam. >Item: <Nonenini per

legem promissio Abrahac, ut hseresesset niundi, sed

per juslitiam lidei (Rom. iv). >Hcec,etc. cum dicii,nimirum fidempraedicat, non mortuam aut ntidam,seri fervore charilatis vivam, corona spei ornatam.

Et sicul sanclam Trinilatem uno inlerdum Patris no-

mine invocamus; exempli gratia cuin dicinius :

<Pater noster qtii es in ccelis (Matth. vi); > ila et

_ hic fidem, spem et charilatem uno praedicat el sub-

inlelligi vult nomine fidei. Porro illorum , quibus

loquebatur, scilicel, Corinthiorum sensu, qnasifidem a charitate sejunxit (/ Cor. xm), dicendo

quod supra meminirous. < El si babuero omnem fi--

dem , ita ul montes Iransferam , charilatem autemnon habuero, nibil sum(ibid.). >Illi namque fiJeni acharitate longe sejungebant , quia cum sinecharitate essent, fideinChristi se habere putabanl.Qnapropler et redarguil eos, sic incipiens : < Obse-cro aulem vos per nomen Domini noslri Jesu Christi,ut idipsuin dicatis , et non sint in vobis schismaia.

Significalum cst inihi de vobis, fratres mei, quoricontentiones sinl inler vos (/ Cor. i). >Hoc aiilemab initio non expediebat, til primum prsedicaretur ,

- scilicet fidem nihil prodesse, nisi per dileclionem

operelur (Gal. v), vel quod sicut ail apostolus Jaco-

bus, < firiesmorlua sit sine operibus (Jnco6.it). >

Magnacum cautela et discrelione providendum no-

verat, quatenns in primis saltem Nomen DominiChristi Jesu, a rudibus et ealenus iilololalris popu-lis recipereliir, el deinde opera bona stiperaedifica-rentur. Propler hoc sapienli archilecio jureseipsomassimilavit, dicens eisdero Corinlhiis : < Secundum

graliam Dei, qttae dala esl mihi, ut sapiens archi-tectus funriamentum posui, alius aulem superaeriifi-

cal(/ Cor. III), > etc.

CAPUT XVIII.

Orandum esl ut, quoniam per luec iria reformiimurad limililudinem Trinilatis, augeat m nobis fidem,

-. augeat spem, augeal charitatem beala Trinitus.

Quoiiiain igilur perbaec ad simililudiuem lui re-

forraamur, auge in nobis fidem,augespem.aiige cha-

ritalem.obeataTrinitas.IIsesunteniindiviiiseiioslrae,bic thcsaurus nosler, hsec vita noslra, o hcala Tri-nitas. HSPCsapientia noslra , haec fonitudo nostra ,haecgloria nostra, o beala Trinilas : boc desideriuni

nostrum, hoc fiintlamentum sempilernum. Haecluxoculorum noslrorum, o beata Trinilas. Hsecjustitianostra, haec lsclitia nostra, hoc gaudium noslrum,o bcala Trinilas. Ha?cmisericordia noslra, haec«;on-solalio nostra , hsec fiducia nostra, o beala Trinitas.Hoc decus noslrum , haec vicloria nostra, haecco-rona noslra , o beaia Trinitas. Haec igilur auge in

noois, ut in aeicrnumvivenlesbenedicamus tibi.

161 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRtT. — LIB. VIII. |ej

72L1BER OCTAVUS.

CAPiJT PRIMUM.

Confessionemsiveluudemsanclm Trinilatis cantktimesseDomini,quod ad inlerrogalionemhmrelicorumnondebeal cantari in lerra aliena , super fluminaBabylonis.Canlicum Dominijam caitlarc gcsiimus, bymnum

et de cauticis Sion. Verba canlionum , quibtis vei

qtialihus sancia Trinilas Deus Deoruro iauriatur in

tc, o superna Sion , sed eantiim nostrmn llelus in-

lercipit, «IIIIIIarihiic sedemus hic < super Qumina

Babylonis (Psal. cxxxvi). >Quid ergo? Cessabimus

ciiinare, el <in salieihus in medio ejus suspendemus

organa noslra, dicenles : < Quomodo canlabimus

caiilicumDomiiii in terraaliena? >(t'6iif.(Minitneces-sabiinus, imo non inlerrogaii canlabimus ultro verba

caiiiionum Domiiii.Nequeeniin inlerrogamur, aut

inierrogari volumus ab bis qui captivos duxernntnos. Solenl Babylonii, sciiicet filii hujus sseculi,confusione riigni, interrogare verba canlionum, non

itl ipsi capianl fidei friiclum, vel ul nos pascamur,sed ul oblectemus aitriculas eoruin; maxime ul provelle ipsorum in perversum irahamus voces Scripiu-rarum, quaecaniiones Domini sunt, qualium virie-licetBabylonioruradeterriini hosles sanctaeTrinilalisAriani exsiilcruiit. Coiiforlemur ad camandura, nonoblili Jerusalem , id est iiitenlioneni non terrenani,i&droeleslem, cl hanc videlicet supernain Jerusa-lent proposilam habenles, in principio Iselitiaenostrae

quod esl principalem causam hanc habere canlandi,id esl, prscdicandigloriam sanclseTrinitaiis, ut nonboininibusejnsmodi, sed ipsi vero, uni ac soli Deo .niereamtir placere. Confortemur, inquam, el ut

coiistanlessimus, recorJeniur qitid hic acciderit,quid vel qualiler in Babylone gesium sit. Primo ip-sam rem gestam sive Hisloriam sacram ponainus, etdcindc iiiysteritiiiiaJ coiisolalionemnoslri subscriba-lllllS.

CAPUT II.

Dt tribus pueris victoribusin medio Bubytonicmfor-nacis, quod in eis sancla Trinilas aitxilii sui prm-seiuiam conlra capul idololatrim demonslraveritpariler el significaveril.iNabuchodonosor rex fecil slaiuam anrcani, alti-

tudiue cubilorum sexaginta el laliludine cubilorum

sex, ct jussil prseconis vocc clamari : Vobis

dicilur popuiis, tribubus et linguis: ln hora qua au- jdierilis sonilum tubaeel fisluise, et citliarae,et sam-

bucse,et psalterii, et symphoniae,et universi generismusicorum,cadentes adorale siatuam auream quamconstiluit Nabuchodonosorrex. Si quis aulero uon

proslraius adoraverit, eadem hora inillaliir in for-nacem ignis ardenlis (Daniel. m). > Hoc ediclumconteronentes et hanc pcenam non mciuenies, ires

pueri, Sidrach , Misacb, ef Abdenago, missi sunl

A in caminum ignis, etnon letigit eos omnino ignis,neqiie coutrislavit, nec quidquam molestiseiutulii.i Tunc Nabuchodonosorrex obsiupuil, el ait optima-tibus suis:Nonne tres viros misimus inmediuin iguisCompedilos?Quibttsrespontlcnlibtis:Vere, rex. Eccc,inquit, ego virieovivosquaiuor solutos, el antbulan-tes in meriioignis, ct nihil in eis corruplionis, ct

speciesquarli similisest Filio Dei (ibid). > Hoc mi-raculum in tanlum apuri NabuchoJonosor valuit.utdiceret : < Signa ei mirabilia fecit apud me Detisexcelsus. Placuit ergo inilii prsedicare signa cjus,quia magna siini, el mirabilia ejus , quia forlia , et

regnuni ejus,regnum sempiternum, el poteslas ejusin generalione et gencralioneui (ibid). >Haec res

gesla , res tam vicioriosa, nonne tam gloriosesan-" clam Trinitaiero in isiislribus pueris prsedical, sicut

alia res gcsia in tribtis angelis, quos Abrabam ho-

spilio suscepit, eainriein Tiiniiaiem sigiiilicaverat?(Gen. xvui), perpulcbra cl rieleciabilis esl conside-ralio baec: Si perpendas, sive recogiies, quialcaUJTrinilali, ct in istis tribus pueris carncis, et iiiillis tribus ptteris angelicis, tnutin iriemqiienegoliuiufuil. Quod vei quale negoliuin?Niniiruiu istud valde

inagnum negotium, et cura pcrgranlis, ut impleretverbum promissionis; illie.ul nuscerctur Isaac,principium seminis vel genealogit;nascitiiri Chrisli;hic ul consolalioneni haherel in illa captivilale Ba-

bylonis geiius Abrahaesive Jurisea, paiens nasciluri

ejusilem Chrisii. Inlendebat eniin diabolus per im-

pios homines detere , ul non cssel genus illuri, undenasciiurum erat boc senicn, id esl Christus, siiuiAbrabae promissum, et per prophetas niullos jamfuerat prsedictum. Idcirco et nittlia signa, et Loc

signitm inaximum fecit Deus excelsus in oculis illo-

riini, qui caplivaveraul illiim Deipopulum, ulcoii-servali inter gcntes, tanricm rcmiltereiitur filii

peregrinaiionis illuc, ubi oportebalex eisnasci Chri-

slum, sicul j.-imdudum prseeinebatcougralulandovox prophelica dicens : < Virgo lsrael, reverlereiu civitaies luas (Jer. xxxi), > usqucquo dolensaverleris?Generabis DominumSalvatorem.

CAPUT III.

Quomodoilli historimsive rei geslm conveniant, etvoces, et sensttsmystici psalmi cxxxvi .' < Super

j flumina Babylonis illic sedimuset flevimus. >

Operse preiium est pervidere, quomodo huichisloriae sive rei geslse conveniiinl voccs psal-mi supra memoraii : < Super flumina Babylo-73 n's iHic sediinus et flevimus, riiim recorda-reniur Sion (Psal. cxxxvi). > Vitlebal namqueSpirilus propbelicus jam lempoiibus David, quipsahnum illuin cccinit, fttiurani caplivilalera iltius

popiili in Bahylone. Dequo vitlciicci populo iniplen-

163 RUFERTI ABBATISTUITIENSIS 164

dain exspeciabnnl sancti promissioiicm, scilicel

Chrisli Nalivilalcm, secunrium quod riixcral Deus

atl Abraham : « Et in seminc itio beuedicenlur

omtics gentes (Genes. xxu), > et secundum quoddixerat idem DeHSper os Jacob : « Non aufereliir

sceptrum de Juda, el dux dc femore ejus, donec

veuial qui miilendus est (Gen. XLIX).> Secundum

hsec verba conslabal nascilurum esse Christum ex

semiue Ahraliae,de iribu Juda. Ubi? Non utique in

Babytone, sed in Sion, sive in Jerusalem, id esi, in

terra cujus metropolis eral Jerusalem, scilicel in

Betlilehem. El hoc ipsum Spirilus propheticus pro-viriebat atque prsedixerat. Ail enim idem DaVitlt

« Eece atidivimus eum in Ephrala (Psal. xxxi). >

DeniqiieEphrala ipsa esl Belhlehero. Posl iilnni,videlieel David, scriplum est per alium prophetam :< El lu Bethlehem Ephrata, sive ierra Juda, p;tr-vv.iuses in millibus Juda, ex lc roihi egrcdielur, qnisii rioniinator in Israel (Michm.\). >Mcriitis boruni

•Isaias ita dixit, rero eamriem per Spiritum prospi-ciciis : < Quia de Sion exibit lex, el verbum Do-uiini rie Jerusalem (Isa. u). > Quam jiislura ergodesiderium debuit esse hominibus illius captiviiaiis,liliis iiliusperegriiiationis reverlenrii in lerram Juria?Dixit ergo tara longe anle Spirilus proplieticus in

rersona illorum : < Super flumina Bahylonis illicseriinius et flevirousdum recordaremnr Sion (Psal.cxxxvi). > Qusenamalia causa digna eral, nisi isia

quain diximus, propler quaro illius lerrenae Sion

recordarenlur? Propter quam dicebal Spirilus pro-phetieus in persona cujusque illoruro, quibus rever- '

lcndi licenlia dabatur : < Si oblilus fuero lui, Jeru-

salem, oblivioni delur dextera mea; adhsereal

lingua mea faucibus meis, si non meminero lui, sinoii proposucroJcrusalem, in principio lsetiti;emeae,>

subjiingcns : « Merooreslo, Domine, filiorum Edorain dic Jcrusalcm, qui riicunt: Exinanite, exinauile

usqite ad funriamcnliim in ea (ibid.). >llli namque,scilicel filii Eriom, maxime cxsccrabiles fiicrnnl,

pro eo quori, cuin fratres secundum earncm Israelis

cxisierent (Exod. xv), ipsi prsecipue adversati suntafeexitu Israel de jEgyplo (Num. xx), el gentes cae-leras advcrsns eos saepe concitaverunt, et arijuve-riinl, ei captiviiaii illorum, sicut ct caeteriscasibusiiisiillftveriint. Cujtis furoris et inriignalionis per-severanlis usquein finem, tlicil in LamcntaliDiiihtis:<Gaude et Isetare, lilia Eriom, quse habilas in lerra

litts, atl lequoque pervenieicalix, iiiebriiihcri.satquenuriaberis (Thren. iv). >Quibus nimirum in verhis,earieni justiliae vinriicta ricnunlialur, quam in vcrbis

isiis expetebalur : « Memenlo, Domine, liliaritm

Eriom in die Jerusalem. > Qui propler causam jamdiclam , scilicet prnplcr spem Cbristi nasciluii

recordalus esl illius lerrse Sion, non eiiam recor-

datus esl ccelestis Sion ? El qui propter desi-

ilerium lanise spei, carnis appelilus, cl Babylonicasconlempsit dclicias, tti redirel in terram ilJanihabeiisreverlendi liceniiam : nonne illi beatiludo hseccoti-

'gruit: < Beatus qui lenebit, cl allidet parvulos suos

\ ad pclram? > Non vacat singtitis borum immorari,Iranseainus ad cum qui inagis ad nos perlinei, uty-slicttm sensum ejusriem psalmi, uli proposiluin esi.

CAPUT IV.

Qttodnonnobiscequemagna sil, ul fuit anliquis sanc-lis, hujuscemodi conqumstioniscausu : <In sali-cibus,inmedioejussuspendimusorgananos.ru, quo-modocaniabimuscanticum Dominiin lerraaliena? iSciendum in primis quia non aeque magna nobis

iiuuc csl, ut anliquis erat, hujusce conquacsiioniscansa, ut dicamus : « In salicibus, in meriioejys sus-

pendimus organa noslra. QuomoJo canlabimus can-

ticum Domini in lerra alieua? > FlenJum quiilemnobis esl quicunque speni hahemtis fultui sseculi*,

* qtti iilii sumus illius, quae sursuin est Jerusalcm,civiias Dei viventis, in qua videtur gloria sanelas

" Triiiilaiis, secunduin hoc ipsuin nomen Jeriisalem,

^ iiiterprclalur euim visio pucis. Flenriuin, inquam,quia, dum sitnius in corpore, peregiiiianitir ab illa

visionc, cl tolus niunrius nohis esi Babylon, setl in

ipso lletu hic pltts habemus gaudii et consolalionis,quia quem nascilurum exspectabant flentcs illi, jamiialusesl Chrisius, sol generis humani. Et tanta estflentium ilislantia, ut Uicas : Quia illi fleverunl iu

nocie, iios aulem fleinus quasi in die, el liberius

quam illi intcr ipsos fletus possumus organa nosira

langere, ctcanticuni Domini cantare, id est, os no-strum aperire et fidemsanclseTriniiaiis palam pr;e-dicare. Hoc facere illis non ticebal, neque eiiiin lalis

praedicatio lunc portari poieral. Nam de solis dici-

p IIIUSfiliis illius caplivil.ilis, hnrum noiissinii stint

tres pueri supra memorali, quia suo nuuicio prsc-seniiam, et curain adesse monstraveruni bealaeTii-

nilalis, tluin iripuriiavil in camino iguis arricuiis

(Daniel. m), sed elrie omnibus sanclis auiiijuioiibtis,

palriarchis, ei regibus, et propheiis, ([tiiciiiiquc co-

gnoverunt mysterium ejusdem sancisc Triniialis.Salices enira cranl non solum homiites Babylonii,sive Assyrii, sive Persae, et Medi, verum eliam ho-mines Israelilici sive Judaici generis, ila ul oporie-ret ntaxime propter eos canlionis hujusce organssuspendi, id cst, gloriam sancise Trinitatis, aul re-liccre aut sic loqui, ut non autlirclur foris, sic seri-herc, ut signatus libcr non possel vulgo legi. QuidlauJein acciJil, veJquid aclum csl, ut vacaret no-

D bis canlare canlicum Doniini, cantarej sive clamaiecum sauciis Seraphim : <Sancius, sanclus, sanclusPominus Deus excrcituum, plena est omnis lerra

gloria lua (Isa. vi), > aique hic modo firiem nomi-nis lui palam prseriicare, o beala Trinilas? QtiomotloacciJit, ul iia possemus canlare canticumDomini iiiterra aliena ?

CAPUT V.De magna Roma, quod ipsa fuerit magna Babylonia,

quandiu perseculionemeffecilconlra cullores ejus-dem Trinilalis , qttm apttd illam priorem Bavylo-niam clurificala ett in iltis tribus pueris.Mira res ipsa, qtiae fueril Babylon, qusedamJe-

rusalem facta est lilia supernae Jerusalem, facla est

et nova Sion, quaefuerat Babyion : illam, qua: dici-

f.iS DE GLOaiFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. VIII. 1G6

iiir.-utbem Romanam dicimtts, quia fuil Babylon. el

iiiinc est qiia;datiiSion : Esl, inqiiam, secundiun fi-

i!em bcati Peiri apostoli malcr civitatum firie-

lis Sion. Tunc erat ista Babylon, quanrio sciipsitidem Pelrus in epislola sua : < Saltilat vos Ecclesia

quseest in Babyloneelecta (/ Petr. v). > Romain

quippe tropice percussit ista sentenlia. Cum adhuc

esset ista Bahylon,et rex ejus Nabuchorionosor, sci-

licet Nero, sive Decius, aui Diocletianus, vel 74

quiscunque lalium, ipsa cum Nabuchodonosor sta-

luam erexit magnam , et aliam nimis, el populis,iribubus cl linguis edixil, ttl cadenles adoraren'

siatuam, el si quis proslraltts non adorarct, mitle-

reitir in fornacein ignis ardenlis (Daniel. 111).IJolo-

lairiain quippe quoad potuit illtid caput orbis in

subliiiie exiulil, ex eo simulacra sua magis aemula-

ttim esi, ex quo novam prsedicaiionemauriivilunius

DeiPalris, el Filii, et Spiriius sancti. Et ex eo uni-

versam fere mundi latitudinem publicis ediclis, legi •

husqtie scriplis quasi unam fornacem ignis, velttt

untiin caminum multimodae liibulationis alque ar-

deniissimacpersecutionis, contra Chrislianum nomen

eflecil. Scd quid profecil? Sicut « angelus Domini

descenriens in fornacem, cum illis Iribtts pueris,cxcussit flamntamignis rie fornace, el fecit meriium

fornacis, quasi ventum roris flanlein, ct non leligitcosomnino ignis neque constriiavii, nec qiiiilquamniolesliae intulit (ibid.), > sic Filius Dei, angelus

magni cousilii, cunclis teslibus suis confessoribus

sanclse Trinilalis, in illa tribulaiione ila praescns

inlerfuil, sic vel ex eo polesl inlclligi, quod utii ex

illis Petro visibiliier occurrens (I), adoraiusque ab

eo, ei interrogalus : Domine, quo vadis. Hcsponriit,dicens : Vado Romam iteriim crucifigi, et sic « ex-

cussit flammam ign'.3 de fornace, feciique medium

fornacis, quasi venlum roris flaiitem, >sictil expcr-tnm sese oslendit ipse martyrLaurentitis, qui cum

assaretur, dixit : 0 insania vestra, infelices non

coguosciiis, quia carbones veslri non ardorem mihi,sed refrigeriuin prsestanl. Quid multa ? Sicul iile

Nabiichodonosor, ttinc qtiainvis inslabilis el inanis,

cognovil et confessus esi Filiiiin Dei. Dixit enjm :« Ecce ego video viros qttatnor solutos, ei anihu-lanies in inedio ignis, el species quarti similis estFilio Dei; > sic ei mulio verins mulloque conslan-

tius, Romanum imperium landcm cognovit Fi-litun Dei, et nunc usque fumiler lenel lenendam-

que pronuntial illam vocem confessionis beatiPetri: <Tu es Christus Filliw Deivivi (Matih. xvi), >ila ul etiam ad confessionemislam coinpeilat gcntescaeleras, el quodanuuodo dicil: < A me ergo posi-lura est hoc decrelura, ul omnis popultis et tribus,et lingua.qusecunque locula fueriiblasphemiam con-tra Deum Sidrach, Misach, el Abrienago, sive inani-feslius, conlraDeura Palrem, el Fihum, el Spirilurasancium, dispereat, el domus ejus vastelur : nequeeniin eslDeus alius.qui possil ila salvare (0ani«/,v).>

(1) Vide Hisloriam Egesip. lib. m, c. 2.

\ CAPUT VI.

Qttampnlchrum sil mysterittm,in to qtioddictumesl :• Tunc Iti tres qttasi ex uno ove laudabant, et gta*riftcabanl, et benedicebantDeum, et de fornaeesuc-censa sepluplum,quamsuccendiconsueverut,i quidibi numerusseplenariusvaleal.

Tangitniur igilur organa, resonanl vcrba concio-

tiumpraedicantia Deum in unilale Trinuin, in Trini-

lale iintini, succinente voce psiihni: t Quoiiiamonr-

nes riii genLiiinidsenionia; hic aiitem Doininus cce-

los fecii (Psal. xcv). >Quam pulchriim mysterium,

qiiam jiitlieittm in cuelo cl in lerra spcciaculum,« Tunc, inquit, hi ires quasi ex uno orc JatiJabant,el glorifieabant, et benedicebaiilDeuiu(/Janie/. ni!.>

Eleiiim lios otniics homincs, qiiorum csl iina calho-

lica fides, sumi's quasi tres, et itnum os habenius

omnes. Tres, inqiiain , sumus, «iiiiarie Iribtts penrie-mus. Quibits rie liibus ? « Tres stu>i,aii Joan.Cs

aposlolus, qui lestimoniuai riaut in coelo, Palrr, et

Verbuin, el Spirilus ssncius , cl hi tres uiuim su.it

(/ Joan. v).>Canlicum noslrtim sive verba caiiiioniini

nostrarum, laurialiones siinl, glorificalionessuiil, be-

nedicliones sunt, quasi ex uno ore liiiiin fleinio

Ciineiitiiiin, canenrio flenlium, canenrio el flenrio

scpteiiiirium peccatum Babylonis accusantiiii».

Qtiomorioseplenarium ? ail lillera Sacra : «Et pne-

cepil Nabiichorionosor ul succenderetur funtax

sepiupliiin quiira succendi consuevcrai (Daniel, iu)>

Seplenaiius iiiinieriis insohtbilis est, neqtie etiini in

seqttasparles, prseler solas unitales diviriipotcsi, et

plerumque in Scripturis universilalera signilicnl.J alias malorum, alias bonorum. Malorura, ul illic

«de qua ejecerat scplera daemonia (Murc. xvi). >

Bonoriim, ut illic : « Seplies in die laudem riixi tibi

(Psat. cxvm). >Significat et cor impceniiensul iliic:

< Scpties ultio dabilur de Cain (Gen. iv). > Cum

liac siguilicatione iibet hic accipere, quori diclum

esl : <Et praecepil ut succendereiur fornax septu-

plum, qttain succendi consueverat, >ut intclligamiisirremissibile peccatum Babyloniorum, id esi, om-

nium impiorum, qui quoad poluerunt, sanclos per-seculi snnt, el corrie impoenitenli perduraverunt.Qua voee, qnibus verbis accusat nosirtim caiuicum

peccalum illorum : <Memenlo, Domine , filioruin

Eriomin riie Jeritsalem (Ptal. cxxxvi), t elcselcra,

[) dc quibtis jam stipra riicium est.

CAPUT Vll.

De qnatuor besiiis, temnn, urso, pardo, el alia sineuoinine terril/iii alque admiravili, quod co.nlrasingtttus earum opposilum fuerit auxiiium Trini-taiis sub sacrameiuo numeri lernarii.

Quoniam de mysterio numeri leruarii sermonem

coppimus demonstrauies, quia sancta Trinitas perhunc numerum captivorum in fornace lauriantium

Deum, auxilii sui prsesentiam illi popuio praeclaresignificavii, libel arihuc longius prosequi. Scienrium

quippe : «Quia cum qualuor fuerint grandes bestise,

quaeascenriebanl, ait Danicl, ric mari diversse interse : prima, quasi leaena,) quod (t;it regnum Ba-

m RUPERTI ABBATISTUITIENSIS 1G8

bylo.iiorum ; < alia similis urso, >quurifuil reguuinPersarum alquc Merioruin; < alia quasi pardus, >

quo I fuii regnum Graecoruni; <quarta sine nominc

lcri-ibilisalqiiemirabilis,etforiisnimis(/>am<;f, vn),>

qund fuit regnum Romanoriim. Conlra singulasbestias , sive regna bcsliulia invcnies opposilumtcrnarii numeri Sacramenlum, id esl, auxilium Do-

inini per tres homines impensiim, ad reservaiiditin

sive liberanduin illitni lunc temporis peculiaremDei populum. Magnura quippe lunc, ut sttperius

jara dictuni esl, negolium agcbaiur , pro quo sancta

Triiiilas sollicita esse, et solliciluriinis sigiium lali

iiiiiiiero, scilicct lernario, demonslrare laudabiliter

diguarelur. Nlinqtiid cnim paruiii qtiis pulat, qttodde populo illo Clirislus Deus ei lionio secundum

|iromissioiiem nasciturus eral? Nimirum pro causa

isia diguuni se beaia Triniias faciebat, in eo quodrie icsurvatione gentis iilius curare et soliicilam

csse siguilicabal. El ul de prima qnidem beslia,

quori eral regnum Babyloiiicuin, jam diclum est,seddeesl aliquid. Potesl enim dicerealiquis, quianou

per solos tres pueros, scri ei per quartum Dauielem,NabutTiodunosor viclus, cl Deus glorificatus esl.DeierniinaiiJa ergo esl eatisa triuin puerorum dili-

genlius ab illa causa Danielis, propler quam « Na-

bitchorionosor cecidil in faciem sitam, ci Danielem

adoravit (Dari. i|), > et ab illa propler quam, ju-benle Deo, Ballassar inriuttts esl Daniel purpuract circumriata est torqucs aurea collo cjtis (ibid., v),el prsedicatum esl de eo, cl ab illa propter quaroniissus esl idein Daniel in iacum leoiium : « Et Deus

ail: Misil angelum sutim, ct eouclusil ora leonuro,el non nociterunt mibi, quia coram eo juslitia in-

venla csl in me (Dan. vi), >Ab islis, inquain, iribus

causis, in quibus unus idemque Deus trinus el uttiis,

75 unuin Danjelem clarificavii, clare secernenda est

causa una, propler quam ircs pueros iu fornacein

ignis missos liberando, Deus idem semeiipsum clari-

ficavit. Haecenim sola causa iritini piierorum idote-

lairia, iino ct caput idololatrise fuit, ante quod nul-

lus reguni aui principum Icges moriis legiiur dicii-tasse pro zelo idoli sui. Nonne igiiur eo niagis cou-

statquod non casu,sed providentia Dei, laiilummorio

tres pueri suiit iili marlyrio destinali, quo hcsiialcsena riocia fuit saltem ad borara assuinere vocetn ;Iiouiinis, ei Dctini conlilcri.

CAPUT VIII.

De urso.id est, regno Persarnm etMedorum, quomoJoibi Allissimus suam potenliam clarificavit sub eo-<lemsacramenlo ntimeri lernarii, id est, trium re-gum, in readificatione lempli velcivilatis.

Nunc demtiin tle alia bestia, quaeerat simiiis urso,sciricetde regno Persarum el Medorum, accipe quo-modo Altissiraus suara poieiiiiam clarificaveril, eo-

dem sub sacramento nnroeri ternarii. < In aniio

primo Cyri, regis Persarum , ul implerelur verbum

Doiniuiex ore Jereniise : Suscitavit Dominus Spiii-tum Cyri, regis Persaruro, el traduxit vocem in uni-

vcrso regno suo, eliam per Scripturam, diccns :

A Cyrus, rex Persarum : Omnia rcgna lerrae deriit

iiiihi Dorainus Deus cccli,cl ipse praeccpilmihi, utaedificarem ei domuin iu Jerusalem , quse esl iuJudaea(/ Esdr. i). >Hac voce transducla cum ascen-

dissenl oranes, quorura susdlaverat Deus spirilum,ut descenderenl ad aedificandiim templum Domini,cura vasis argeuteis ei aureis, quae tuleral Nabucho-

donosor de Jerusalem, et sedificareinccepissenl lem-

plum Domini; audierunl hostes, el impedierunl opusdomus Doniini, ei imermissum esl, et non fiebat

usque ad annum secundum Darii, regis Persarum.

Ille, videlicet Darius, confirmans decretum, quod

proposilum eral, hujusraodi: «Omnisbomo, qtti eam

mutaveril jussionem, lollalur liguum de dotno ipsius,et erigatur, cl conligatur in eo, domus auiem ejus

" ptiblicetur. Deus aulem qui babitare fecit noraeiisuum ibi, dissipel omnia regna, et populum, qui ex-

lenderit roanuui suani, ut repugnel el dissipetdo-tuum Dei, iliamquae est Jerusalem, >ila snbscripsii:<Ego, Darius slalui decreluni.quod studiose impleri

volo(/ Esdr. vi). >Post haecverba lcrlius Aiiaxerxes

idipsum corroborans, ita scripsil: <Artaxerxcs r. x

regum Esdrae sacerdoti, scribaelegis Dei cceli doc-

lissimo saluleni. A ine decrelum est ut quicu.i-

que placuerit in regno meo de populo Isracl, et rie

sacerdoiibus cjtis, ctde levilis ire iu Jerusalem,leciini vadal, > et cselera usque < sed el iinperiios

• docelc libere, et oninis qui non facil legem Dei

lui, et legem regis diligenier, judicium crit rie co

r sive in moriem, sive in exsiiiuin, sive in coinlc.nna-

lionem substamiaesuse,vel certe in carcerem (/ Esdr.

vn). >Nunquid casu hoc mirabile accidil, ut qiicmveruin et solum Deum coutra capul iriololalriaeBa-

bylonicse leslificata est, in camino iguis vicloiiosa

iiries trium puerorum Jutlaeoruin illius riouiura et

civiiaiein, quse deslrucla fueral, reaedificarejubcrctconcordi decreto, benevolentia iriura regntn paga-norum? Non uiique casu, seri ccelesii inriiistria, per

magnuin ac seraper providuin sanclseet iutliviriise

Trinilaiis consilium. Difficilevirielur, ac peuc itn-

possibile, quod dicimus sanciain Trinitaiem assitui-

lalam fuisse eliam in iribus pisedicLis rcgibus gai-

lilibus, inio nec nos islud suspicari aurieremiis, nisi

quia lioc ipstitn primus aucioiilaie sua pcr os Isaiae

-•prophetsedeclamavil longe anie Spiritus sanctus tle

Cyro, qtti fuit hortim liium primus. Prsemissonain-

(pic : < Ego Dominus faciens omnia , exlendeus

cailos, el stabiliens lerram, qui dico profundo:

Desolare, et fluniina tua arefaciani; qui dico Cyro:

Paslor rocus es, elomnein volunlatem meam COIII-

plebis; qui dico Jerusaleni: ^klificaberis, et lemplo

fitndaberis (Isa. XLIV),> ita subjunxit : « Haccdicil

Dominus chrislo nteo Gyro, cujus apprehendi dex-

teram, > elc, usque <ul scias quia ego Dominus,

qui voeo nomen luum Deus lsrael, propler servum

meum Jacob ct Israet electum meuni, et vocavi te

nomine tuo, assimilavi te, el non cognovisli me;

accinxi le, et non cognovistime(/sa., XLV).> N;si,

169 DECLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. - LIB. VIII. 170

inquam, ante tot annos, islud auctoritate sua si- ;

gnasset Spiritus sanctus dicendo illi Cyro tanio po-sleiius nasciluro: « Assimilavi te, > el nisi raiio

condttceret, convenire vel congruere caeleris ejus-

dem benevolenliaeregibus Dario et Arlaxerxi, quodtini Cyro dictum csl : < Assimilavi ie. > Quis

aitrierel dicere sanclam Trinilaiem in Iribus paganis

regibus pro lali opereassimilalam fuis.se?

CAPUTIX.

llem, quomodoex iribus lanluin personisprwvisumesl auxilium sanctm Trinitalis adeersus Aman, uedeleretgenus Judmorum, unde oporlebat Chrisiumnasci

Vuniamad illam ejusdem ursi ferocitaiem, id est,

ejusdem rcgni Persarum et Medorumcrudelitatem

ac sseviliamplus quam beslialem, quando sub rege I

Assueroconatus esl diaboltis hoc eflicere,ut salutis

nosirae radix fundibus exlirparetur, agenle Aman

superbissirao, et suggerente regi Assuero, qualenusmissis epistolis per omne (quod lalissimum erali

regiiuni ejus, universiini Judaeorum genus una die

deleretur (Esllier. m). Quomodo vel pcr quantoshomines econira prsevidit Trinilas iinus Deus, ci

sollicilus fuil pro genle illa, quae arbor erat unica,unde salulis fructiis omni mundo, et vila scterna

Chrislus erat nasciturus? Tantiimmodo per istos

trcs, Esllier et Marriochseuin,el ipsum regem Assue-

riini. Nullalenus ergo dubilaverim illi quoque regiAssuero in ratione ista congruere illud. quod uni

Cyro, longeanlequam nascereiur, prophelica voce,ul supra memoravimus, diclum est: <Assimiiavile, <

et non cognovislime (Isa. XLV).>Quid enim? nonne

itlum DeusPaler quodamroodoassimilavil sibi in eo

maxime, quod cum dicerel ei : <En lignum quod

paraverat Aman Mardochseo,slat in domo Aman,habensaililuriinisquinquaginia cubilos (Esther.vnl. >

Appendite, inquii, euin in eo, ei suspensus est

Aman iu palibulo, quod paraverat Mardocbaeo?Nain ut cognoscas quam vera, quam pulchra sit

assimilatio, mcmento quod dixcrit Aposlolusde Do-mino Jesu Chrislo : < Et vos, inquil, cum mortui

essclis in deliclis, et prsepuiio carnis vcslrsc, con-viviiicavil Deus ctilti Chrislo donans vobis omnia

delicla, riclensquod adversumvos erat chirographunidccreii, quod erat conlrarium vobis, et ipsum lulilde

nieilio, afligens illud crttci, cxspolians principalusel poteslaies traduxit confirienter, palam trium-

plians cos in semetipso (Coloss.n). > Ergo in regeAssucro DeusPater, in Mardochaeoaulem Dens DciFilius mirahililer assimilatus est. Porro, iu Eslher

graliam Spiritus sancti sive Spirilum consilii, prolanlo negotio assimilaium fuisse quis dubilet? llla

namque mirabili usa consilio hoc eflecit, ut regisaninius ad graliam el misericordiam suaeproscripiae

geuii inclinarelur, ei ille Aman superbissunus, in

quo diaholus homicida ab inilio figurabaiur, non

ubivis, sed in convivio super 76 mcnsam, crapu-laius et ebrius caperelur, el senlenlia moriis strau-

gttlarelur, in eodem ipso « quod Mardochaeopara-

Lverat > patibulo appensiis, ninnrtim secundum ilbus

dicli mysterium, quod de diabolo ad beaturo Job

dixcral Dominus : <Anexlrahere poleris Levialhan

hamo, ct fune ligahis linguam cjus? > (Job. XL.)Quasi enim caplus hamo el isie fuil, qui de reginacconvivio magnificeglorialus, ila ul diceret amicis

suis, el Zares uxori suse: « Regina quoque Eslher

nulltim alimn vocavil cmn rege ad conviviumprasterme, apud qtiam ctiam cras cuin rege pransurus suin

(Esther. v), > ita pranilit, ila paslillos convivii

momordit, ut post molles eriulii sapores, ferream

protinus sentcnliam liionis cxciperet.

CAPUTX.

Qnodpropler causam istamsancta Trinitas Cyrumetregem Persarum ex nomine vocavil et assiniilavit,

l ct in corde cmterorum regum Persarum sive Me-dorum lantam benevolentiamdedit, et quod Domi-nns nosterJesus Chrislus,propter quemnasciiarumilla facta sunl, primus inslruilur in Scripturis.

Propler quid sancla Triniias taiiler el Cyrum cx

nomine vocavitelassimilavit, el in corde cselerorum

regum Persarum sive Medorum tanlam benevolen-liam dedit. « Propter Jacob, aii, servum meuin et

Lrael electum meum (Isa. XLV)> Quem proptcrJacob, sive quem proplerlsracl? (Gen.xxm.) Deni-

que parum est, si illum recipias Jacob, sive Israe-

lem, de quo scimus el legiimis:«Isaac auteni genuitJacob (Matth. l), > sive Tllain quantulamcunquemultiludinem reliquiarum, quaereservatae sunt illius

pontili, aui passim in Scripturis noinine palcrnovocatur >acoo, sive Israel: Et quidem nil allius'

-•Cyrus inlcilexit, nihil supra qusesivil, el hoc suflicit

ad caplandum ejus benevolemiam populo illi, quoJDcus eorum ante lot annos per propbciam suum,de ipso videlicet Cyro, lam magna praedixii tam

gloriosa prsescripsil, el ea semelipsum illi facturum

promisit (Isa. XLV).Yerumiamen unus est verus

Jacob servus Domini, unus el verus est Isracl ele-

ctus Dei, Dominus Jesus Christus, propier quemtanta fuitcura siimma;Triniiati, quanlam inlelligi-mus, aul intelligere cupimus in auxilio ejus, sttb

sacramento numeri lcrnarii. Unde jaro dicium cst,el adhuc dicendura est. Dum hic attendimtis, riul-

citer illud memoriaenostraeoccurrit, quia isle servus

Domini prinius csl qui Deo gralias egit, anle qiiemr. non facile quempiam invenies, sive in lege, sive iu

propbeiis, de quo manifesle scriplum sit quod Doo

gratias egerit. Nondum quippe implela luerant bc-

ncficia Dei, quorutn omnium boc sumnium esl,

quod istttm servum suum fecit, Christum Jesuni

secnndum formam servi, pro quo faclo nimirura

gratiarum aclio debetur illi. Denique quicunqueDeo gralias agit, causam islam in ipsa graliaruioactione non habens prae oculis, quia Deus istum

servuin suum fecii, et ut faceret laiila procuravit,inter quaegenlilium quoque rcgum animos ad bene-volentiam sui nomihis inclinavit: nondum intellexit,

quomodo vel propler quid gratise agendsesint, dixi-

mus, quia primus iste Deogratias egil, ctenim antehtinc nusquam in Scripturis audilam fuisse rccoli-

PATROL.CLXIX. 6

171 RUPERTI ARJUTIS TUITHLNSIS 172

mus vocem graliarum aclionis, cum lot audi.is ,maximein psalmis voces exsullalionis el confessio-

nis, voces benediciionis et hiudalionis, voccs aJo-

rationis, canlationis, jubilalionis. Vox auiem gra-tiarum actionis, ubi, quaeso, ptitis audila esi, velattdiri debtiit, quam ex ore hiijus servi Domini,

hujtis electi DJ ?

CAPUT XI

Graliarum aciio quid sit, el qnando, et quomodo,el itbi DominusnoslerJesus Chrislu*qratias egeril.Primo itaque diluiiiendum est, gratiarum actio

quid sit, et tnnc demum demonsli'3ndum, ubi,quando ct quomodoiste gratias cgerit, non liiiguatiinium, seri opere el vcrilate, non verbis lantum,scd el vcrbis et factis. Gratiaritm aclio est, divinishencficiis rcspondens.digna relribulio lanla videli-

cei, ut ci nihil ad perfeclioncm desil, vel qua nia-

jor esse non possil. Graliarum , inquain , aciio

est, cl digna retribulio responriens beneficiis Dei

charilas, qua « majorem nemo habet >aut habere

potesi, <ul aiiimam stiara ponal pro amicis suis

(Joan. xv). > Hiijusce cbaritatis Spirilus riicit in

psalmo : <Quid rclribuam Domino pro omnibus

quaereirihitil inibi ? calicem salularis accipiam, ctrtoinen Domini invocabo (Psal. cxv). > Hujtis lanlae

charitalis, qtisevera, ut jam dixiinus, et perfeclacsl graliarum actio, conscius sibi isle servus Do-

inini, graiias cgil. Primo, ubi secundum Joannemmulia locuturus de sacramenlo corporis el sangui-nis sui, < accepit quinque panes, el curo gralias -

egisset (Joun. vi), > respiciens in cceluin (Malih.

xiv), ut alii evangelislaereferunt, distrihuit discum-bcniibus (Marc. vi; Luc. ix). Secunrio, ubi Laza-

lii ni mox suscilalurus, elevatis sursum oculis :<Pater, inquit, gralias ago libi, quoniam auriisti

me, ego aulem sciebam quia semper me auriis

(Joan. xi), >quaevidelicet suscilaiio Lazari maxima

invidentibusJudseis,ul eum interficerent, causa fuil.

Tei lio, ipsa nocie qua iradebalur, ubi accepto paneet calice, gralias agens dedil discipulissuis : <Hoc

cst, iitquieus, corpus roeum. Hic esl sanguis meusNovi Testamenti, qui pro multis effundetur (Matth.xxvi). > Hic ergo fidelis et verax libere profileripotcrat quod agerel gratias, quia in veritale graiias

ngebat,paralus pro nobis (Rom.V), cum adhuc ini- £mici essemtis, caiicem accipere, quem Paler illidabat. Quam ob causam ila graiias agere Patri

servus istc promptus erai ? Debemusenim scire quia

gralias agere minoris esl, scilicel formseservi, ct

idcirco cum dicil : <Paler, gralias ago libi, >nontinain personam , sed tres intelligiraus personasPatris,et Filii, el Spirilus sancli, qui <unus Deus

est, et Pater oinnium (Ephes.w), i sicut Apostolusdicit, cui nos quoque oranles dicimus : <Palernoster qui es in coelis (Matilt. vi). » Caelerumubiriicil: Paler ineus vel Patris mei, vel Palrem nieum,

ipsopossessivopronomine proprielatem suam Filius

unigeiiiltis discemit, el unara lanluinmodo perso-jiam nomine Patris oportet inlelligi. Quam ergo oh

A causam ila gratias agere promplus erai? Quoiiianianriisti me, inquit : <Ego autem sciebam quiasempcr nie audis. > Ubi, quaeso, audieril euin?

Nunqttid seorstim, antequam accesseral ad locumubi posueraiil Lazarum, secretins oraveral, el re-

sponsuin aeceperal quod posset suscilare euin, eti ,'circo dixit: «Pater, gralias ago libi quoniamaudisti mc, ego autem sciebam quia semper meauilis? > (Joan. xi.) Exilis est ista suspicio, nec at-

tingit ipsain riigniiatem graliarum aclionis, siveniajcstalem ipsitts gratias agettlis : quia non in hu-miliiiile precum, sed in poteslale verbi sibi insiiiliabeal oinncm operalionem virlulum. Longe nlianiniulio cxccllenlioreni magisque opcrosam atiri ati-dtenli memorai suiinel exaiidilionem, quia longe

B aniequom isle servus Domini ficret seeunrinm for-mam servi, aut formaretur ex utero Virginis,cxatidiliiscst in cunclis necessitatibus hiimani gene-ris, exauiliius iu putriarchis, cxauriitus in rcgibusvel jiidicibusjustis, exauriilus in proplietis, exau-riitus in filiis captivitatis, rie 77 quibusjam sttpradixirous, cxaudilus in Macliabseisfralribus, de qtti-btts arihucdiciuri stimus, exauditus in omnium cia-more mulieris in utero habentis, et parienJo cla-manlis, el crucialum suslinenlis ut parerel, id est,in dcsirierio anliquse EcclesiseClirislum ipsnm in

promissionc hnbentis, el ipsum venire desiderantis,et quasi parlurienlis el partnriendo dolentis, doncciile veniret (Apoc.xn). Nonneciamor ille, ciiin luicausa fieret, tuuseral clamor, o Jesu Christc? Pto-

^plerea iibi, quasi jam prsesemi, quida.a illorumdixit: <Exaudiat te Dominus, in riie iribulalionis

(Psat. xix). > Yera causa hscc digna graliaruinaclione, ul diceres : <Paler, gratias ago libi, quo-niam audisli me, > quia omni inundo adversitaicmnasci fccisii. Et ego sciebam, inquis, quia semperaudis, Deus enim eras, et nunc es, el cuncia bsccfieri causa tui noveras, antcquam cx Virginis uteronascereris.

CAPUT XII.De beslia terlia, scilicetpardo, id est regno Grmco-

rum, quomodo sancla Trinitas conira illnd attxitiisui prmsentiamper virostres, per tres duces frulres,Judam et Jonatham, et Simonemdentonstraverii.Diximusde duabus besiiis, lesenael urso, qualiicr

0 contra illas sancla Trinitas pranseniiamsui in ntt-mcro auxilialorein consignificavcril; niinc j.ttn riebeslia terlia, scilicel de pardo, diccnritttn, qnalitet'aclum sil pcr auxiliuin ejosdem numeri. De illa be-siia hoc primilus memorandttm, quia non siue arcuet gladio de ore ejus iile populus Dei libcrnius cst.

Eatenus sicut evenerat, sic prseJictum ftierat perprophetam Osee: < Et domui Juria miscrebor, etsalvabo eos in DominoDeosuo, ei uon salvabo eosin arcu et glariio, et in bcllo, et in equis, ct in eqtti-tibus (Ose. i). > Deiiique qtiod Nabucliorionosurcoram servis Dei excelsi proslerneretur, et etun so-liim ac verum esse Deum semel cl iicriim ac teriio

victus confiieretur (Dan. xi, xiv); itcmqueut rionuis

Dei in Jcrusalera, qiiam ille rieslruxerat, resedifica-

173 DEGLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.—LiB. VIII. 174

lur (Esdr. i, vn), simililcrque ul Aman malilia in i

opui ejus reverleretur, ei inpatibulo <quod parave-rat Mardochaeo>ipse appenderelur (Eslii. 111.v, vn);non inarcu el gladio factum esl.non in hello, nequein equis el equilibus, sed in Domino Deo, qui solus

habens corda regum in manu sua, inclinavil quo vo-

luil (Proo. xn), quatenus illiiis populi reliquiaesal-

vareniur (/ Mach. \), el propositum ejus adimplere-tur. Porro ut istius bestiaeferocitas, id esL,regnum<5raecoTiimcessaretur, in eo maximc, quod sctipsitrex Aiilioclius, et misil libros permauus nuntioriim

in Jerusalem el in omnes civiiates Judae,ul seque-renlur leges geulitim (Dan. vm); et in arcu, ei

in gladio , in bellt» factum est, atlamen sicut

per Danielem praedicltim fuerat, «auxilio parvulo

(Dan. xi). > Tres fratres Tuere duces bellorum, '

Judas el Jonathas, el Simon, et armis qtiiriem

paucis pugnaverunl, sed magna firie vicerunl.

De islis lalius a nobis traclalmn est in opere,

-quod de victoria verbi Dei scripsimus, et idcirco

nunc supersedendum esl. Tantum enira ad prsesens

propositum hoc pertinet considerare in auxilio

Domini, sacramentum numeri lernarii, quia more

suo fecit Trinitas Deus, ut auxiliando illis curam et

soilicitudinem suam praesentcm adesse, per hunc

numerum significaret, nimirum digne pro magnitu-dine negotii, scilicet propter spem promissionis po-sitam omnibus sanctis inadvenlu, quiiunc exspecla-

balur, Salvaloris Christi Filii Dei.

CAPUT XIII.De recliludinejudicii, quo diclum fuerul per prophe-

tam Osee: t Quia non addum ultra misereri dontuiIsrael, et domuiJuda miserebor; i el quod domnsJuda tres habuerit reges iuslos, domus autemIsrael ne unum quidem.Ad causam eamdem periinet quscrere ntinc elscire

reclitudinein judicii, in eo quod paulo nnie lnemora-vimusdictum a Doraino per prophetam Osee : < Etdomui Juda miserebor. > Praemiserat euim : <Quianon adriamultra misereri domi lsrael, sed oblivioneobliviscar eorum, > el nunc demum istud cdixil :< Et domui Juda miserebor, el salvabo eos in Do-mino Deo suo (Ose. i), > ei ila faclum est. Namdecem tribuum capiiviias permansil irrevocabilis,

qtia caplivavit« rcx Assyriorum, ei iransluiil Israel

inAssyrios, postiitque cos in Halla, et in Abor, jnxlailuviiiin Gozatn, in civitatibus McJorum (/ VReg.xvii). >Tribus auiem Juda prsefinilo lempore sal-

vata in Domino Deosuo el de Babylonica cnpiivitalerevocata esl. Istud ergo qusereniibus vel scire vo-

Ieniibiis pro reciiludine judicii cito respondetur,

quia, quamvis peccaverit tribus Juria, regnum Da-vid in niuliis, sicut et decem tribus, regnum Jero-

buam, quas ille scidit a domo David, allamcn in hocbene fuii, quod secundum saepe dictuin (quo valrie

deleciamur) (ernarii numeri sacramenlum, IribusJuda causaro decem tribuum in judicio superavii.Tres quippc niisericorriise viros, Ires regcs juslosDeusjuriicii Domiuus in iribu Juda invenit, Davidet

A Ezechiam et Josiam. Nam prselcr tres islos omnes

pcccaverunt. De regihus auleni deccni tribuum con-

stat, quia omnes peccaverunl, nullusque excipi po-luil, quia nufluseorum recessit a peccatis Jeroboam,id est, a vilulis'qtios fecil Jeroboam. In irilm Juda

ircs, ul jain diclum est, ab ejusmodi peccalo liberiet justi fuerunl, et rie aliis nonnulli Je peccato suo

pcenitenliam egerunt. In regibtts autem decem tri-

buuni, unus cl irictn fuii iriololalriscculius, diiiitaxaiiu illis vilulis; nam culium Baal aliquis illorum rie-

Ievit, scilicelJelm, filiusJNamsi(IV Reg. x).Seriquan-luni valuil, Baal rielere, el uihiJominus vitulos proDeo colere ? Proplerea riiclum illud prophcticuinvalde congruit illis regibus Samarioe: « Qui opiimusin cis csl, quasi paliurus, etqui rectus, quasi spina

B de sepe (Mich. vn). >

CAPUT XIV.

Epilogus salvationum, quod a verbo prommionisusque ad Nutivilalem Christi seplies salvalus sitpopulus ille, dequo oporlebalnasci Chrislum. el hocperlinere ad saticlm Trinitalis myslerium, qttiasingulx salvalione*faclm sunl propter tres sive pertres viros qui invenlisunt in medio eorttm.

Ecce qtioties gens illa salvala esi propter trc?viros, qui inventi sunt in meriio eorum snb magnosanclfe Triniiatis mysierio, sicul jam ssepe tliclumest. Primo ubi serviebani in ^Egypto propler pecca-tura palrum suoriim, qui vendideranl Joseph fralremsuum (6'en, xxxvu), clanianlcs ad Dominum, exau-diti sunt propler illos paires el maximos ires viros,Abraham, Isaac et Jacob, dicente Scripiura : <As-

cenditque clamor eorum ad Dominum pro operibus,et audivit gemitum eorum, ac recordatus est foede-ris quod pepigerat cum Abraham, Isaac et Jacob

(F.xod. n). >ltem cum dixissel ut disperderet eos,jiropler vitulum quem fecerant, pepercit eis proplercosdem viros, stante Moyse in conspectu 78 CJUSin confraclione, id est in nimia mentis humililale,ac dicente: «Cur, Domine,irascitur furor luiis contra

populum tuuiii?) (Exod.xxxn.) «Recordare Abraham,lsaac et Israel servorum itiorum (UM.). > Deinriecum fccissenl dttos vitulos, seculi Jeroboam (///Reg. xn), el scissi a domo David, et tribus qiioquc-Juda coluissel deos ^enlium, el proinde pars utra-

r»que jusle tradenria essei in caplivitalem (// Par.

xxviu); salvaia est earicm iribus Juda propler viros

tres, qui invenii sunt in medio corum, <DaviJ, Ezc-

chiam, sl Josiani, prscler quos omnes pcccalunicommiserunt, ait Jesus, filius Sirach. Nam rclique-runt legem polenles reges Juda, jet contempseruntlimorem Domini(Eccti. XLXIX).>Deinde cum in cap-livilalcm ducti comniunem haberenl luclum, juxiaillud : < Super flumina Babylonis illic seriimus et

flevimus, dum recordaremur Sion (Psal. cxxxvi), >maximum consolalionisincrementuni adepti stinl perviros ires, qtti invenli sunt in medio, Siilrach, Mi-

sach, et Abrienego; quia conlempserunt iniqui regisiinperittm, et in meriio fornacis arrienlis glorioseiriumphaverunl. Deinrie ubi plactiit Deo ut sotvcre-

J75 RUPERTl ABBATISTITTIENSIS 176

lur captivilas, et fundaretur lempluin quori destru- .

ctumfuerai, elreaedificarelur ipsa civilas Jerusalcm,

hoc itidem per viros ires Detts cffecii, per quales

voluil,el per quales flcri oporluil, scilicct non per

ipsos lanliim capiivos el inopes, sed per cos snb

quibus capiivi lenebanlur reges poienics, Cyriun,Dariiim el Arlaxerxem. Deindeubi volnii superbissi-intis Aman delcre uiiiversum genus Judseorum. perislos Ires salus facta esl, Esther et Mardochceum,et

ipsam rcgcm Assuerum. Dcindecutn idem agere co-

iiaretur diabolus sub regno Grsecorum, per triuin

riiieum Judae et Jonathse et Simonis bcllicamvirtu-

lcin ac praeclaram fidcm, illius populi reliquiaesal-

vaise snni. Valdejucunduni in islis numeris mysie-

liuin, quia septies, sicut hic enarralum esl, proplcrviros tres, sive per viros tres, Deus unus el trinus,iJ csi, quem confilemur el colimus, Pater, el Filius,ci Spiriius sanclus.populum illum salvavil et libera-

vit usque ad implendum verbum promissionis, per

quod cl nos salvi facli sumus.

CAPUT. XV.

Non ila nunc esse poputo illi post natum Christum,sed t si ftteriiit, ail Dominus, tres viri >stiin meiio

ejus, Noe, Daiiiel, et Job, vivoego, quia ipsi soti

justiiia sua tiberabunl animas suas. i

Accipe auleni, quid ntmc Domiinis dical per pro-

plielam Ezcchiclem: «Fili hominis, lerra cum pecca-verit mihi, ul prsevaricelur prsevaricans, exlendam

manum super eam, et intcrflciara deea hominem cl

jiimenta. El si fuerint Ires isli viri in medio ejus,Noe, Daniel et Job, vivo ego, quia ipsi soli jusliiiasua li.berabuntanimas suas(Ezech.x\\). >Nec semel

dixisseconlenlus, secnndocl lertio el quarto senlen-liam repelit <vivocgo,quiaiiecfiliosnecfiliaslibera-biinl, sed ipsi soli liberabiintur; vivoego.noulibera-btint filiosneque lilias, sed ipsi soliliberabunlur, vivo

ego quia filiumel filiamnon libcrabunt, sed ipsisolijustitia sua liberabunl animas suas (ibid.).i Qualuor

judicia sua Dominus distinguens, famem, malas be-

siias, gladium, et pesiilentiam, de singulis eamdcmscnier.tiam subscripsit. At non omni, sed cuidam

lerrac, cum peccaveril; non omni, inquam, sed cui-dam (crrse, nam post omnia haec, ila subjunxit:« Quod el si qualuor jttdicia mea pessima, gladium,ct faroein, et bcslias malas, ci pestileniiam miseroiu Jeriisalem,ut inierficiamde ea bomincmel pecus;lamen relinquelur in ca salvalio educentium filiosei (ilias (ibid.). > Nisi islud decrevisset, nisi quam-dam terram in siiperiorihus senleniiis, quae longedivcrsa sil ab Jerusalem, intelligi voluissel; nimirumid quod ait: « Noe, Daniel et Job, ipsi soli jusliiiasua liberabunl animas.suas, > conirarium viriereltirei qnod haclenus narratiim esl, quia multoties pro-pier viros tres et per viros tres gens illa liberaia esl.

Quouiodo ergo separalicnem fecit lerrsc ab Jerusa-lem , quid nisi separalionem inlelligere debenius

terrae, id esl Synagogae,quae nunc usque blasplie-nial Chiistum, quem crucifixit ab Jerusalem id cstab Ecclcsia, quse in Christum credil? Scd dicil aii-

A quis : Quomodo in rcedio (errae illius, id est Syn-agogse,quseChrisluin crucifixit, unquam esse potue-runl (res isti viri, Noe, Danicl el Job? AJ haecinqiiam : Isti ([iiiJcm tres viri, Noe. Daniel ct Job

longe anie fiierunl, longe anle ab hac vita dcccsse-

runi.qiiam illa lerra maleriiclacrticiligcretChrisiumDei Filium. Sed si causam illnrum rite riisccrnas,scilicel quia Noe arcam in commnnipericuloerexii,ct Daniel c;iiibeui vitam duxit, et Job proprisedomui suaebene praofuii,maximcex eo nolus, quodin tenlaiioiic invenius esl fidclis, palenier inielligis,quia in medio lerrae iltius fueruiu, ei de medio lerraeillius ad nos venerunl tres viri isti, Noe, Danicl etJob.Quod si parum videiurcommuniier dcmonsirarein omnibus aposlolis Christi, qui in medio lerraeillius fueriinl, et inric venienles tres vivendiordinessupra dictos nobis gentibus ordinaverunt, ecce quasidigito demonslrare possumus quosdam ex illis, vide-licel apostniis, ires viros, Pelruin, et Joaiineni, et

Paulum, valde similes iilis, Noe, Daniel et Job. De-

nique Pelrus prsecipuus reclorum Ecclesise,ipse est

qiinsi Noe (/ Cor. vn); ei Joannes prsccipuuiu ex-

emplar caelibis, seu virginalis vitae, ipse est qnasiDaniel (Ephes. 11);et Paulus qni inler csetera, iu

quibus plus omnibus laboravit, conjugalem qiioquevitam bene ordinavil, ipse csl quasi Job "7/ Tim.iu).

€APUT XVI.

Quali « gladio -et fame, quatibus a bestiis,quali apestilentia propinquossuos secundum carnem Ju-

-, dmosaposloli non satvaveruiil,el quod ipti fuerint" in medio eorum quasi Noe, Daniel et Job.Nunc igilur demonslrandumest, quali a gladio et

(aroe, qualibus a besiiis, quali a peslileulia propin-quos suos secundum cr.rnemJttJseosnon salvaverim,sed ipsi soii animas suas libcraverint, ct quam obcausam juste hoc fieri debuerit. Quodnt evidentiusfiai jam ordine accendendumest ad illam bestiam

quarlam sine nomiue, de qua sicscriplum est: <Posthsec aspiciebam in visione noclis, cl ecce bestia

quarta terribilis alque mirabiiis el fortis nimis, den-tes ferreos habens magnos, coniedens alque commi-nuenset reliquapedibus snisconculcans (Dan. vn). >

Quomodocunque regnum Romanum bestia roagiia,lerribiliier aique miribiliter denlibus magnis, den-

_ tibus ferreis caelerarumgenlium robur comederit

alque comminuerit non arieo pertiuuit ad illos ca-

plivos, quorum uni haec revclaia, pcr quorum itniiniItaecnobis scripta suni. Cura cr.imerat illis lauitimde generc suo, cura eral Spiritui p:ophctico de illis

propter Chrislmn, qui nascilurus erat ex eodem

populo. Sicut ergo de cseteris bestiis scimus quialalilerdemonstraiae sunl, verhi graiia ut uni dicctei:« Surge.comcde carnes pliirimas (ibid.), >propierpopulitmJiitlaicuni,de qttoAman dixilregi Assuero:« Si tibi placet, decerne ut pcreat (Esther. m), >i(a el de isla bestia quaria, bcslia terribili alifueadmirabili, 79 quoil diclnm esl: Comedens aiqnecommiiiucns, ct reliqua pedibus suis conculcans, adeumdcm populum^pcclat, quem, ducibus sivc prin-

177 RS GLOiilFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPJRiT. — LIB. VIII. 178c;pibtis lito ct Vespasiano, regnum illud comeriitatque comminuit, tam lerribili comestione, tammirabili Coniminulione, ut nulli unquam populo, vetcivitali ab initio stcculi laliter contigerit, sicut Jose-phus scriptor admirando pariler et dolendo patentercJisserii (iib.. v-irDe bell. Jud.), et reliqna sicpedi-bus suis conculcavit, ul nunc usque patet quia inomnes gentes riucti stint caplivi, qui reliqui fuertintex eis. Nunquid Ires viri isli, Noe, Daniel et Job, si

ftiissenl in ntedio corum, libcrassenl eos ? Fueruntautcm similes islornm aliqui in medio coruin, scil;-cci aposloli el multi crerienles in Chrislum, sed nonliberaverunl eos, imo ul ipsi soli liherarent aniinassuas per riivinainjussi suiit revelationem immineiile-

obsiriione, exire rie medio eorum. Nonne hoc fuit

qttasi Noe, el Daniel el Job exire de medioeorum?Remanserunt aulem in meriioeorum tres alii valriecontrarii Eleazarus el Joanneset Simon, auctores et

pjincipes nimis crudeles seditionum inenarrabilium,ei ilamirabilitcr evenil, et cum inBabyloneautlicris,< ires video viros ambulantcs in medio ignis, el

aspectus quarli, similitudo est Filii Dei (Dan. m) >Uic econlra in ea, quac dicebatur Jerusalem,excla-mare possis : Tres video viros obtiuenles miseraia

.lerusalem, diseinrientes eatn et excrucianles, gladioft fatne, miseritbilibus modis; tres, inquani, *'ros

principes iniquitalis, el lotiits latrocinii, et as/iectusqtiarii similis est Barabbse latronis sediliosi. Nam

qtiia Barabbam sibi prseelegerunt, Christum auiemDei Fiiium inierfici pelierunt (Malih. vn), idcirco r;omnis Noe, et omnis Daniel, et omnis Job recessitab eis, et justo jttriicio, cum foris obsitlercnlur aRoraanis, iutus dali stint in praedatn (ribus illis au-ctoribus seditiosis, qui contra scmetipsos divisi,communiler riiruperunt, et certaiim eflbderunl vi-scera jejuna et esurientia plena: civitalis.

CAPUT XVII.

Quodvel quale fueril peccatumlerrm illius quam Noe,et Daniel, et Job salvare 11011poluerunl, et quomodoJndmi blasphemavenml, vel dixerunt contra Spiri-umsanclum.

Ilocjudicium lerraeilliusqusepeccavit, non quomo-riocunqiiesed ila quemadmorium dixit : <terra ctini

peccaverit mihi, 111praevaricanspraevaricelur (Ezech.xiv). >Quirinaniesl prevaricando prsevaricari, nisi jperseverare in proposito praevaricalionis cordc im-

pceniieiili? Hoc Jcnique est peccalum lerrse illitts

gr.tvissimae,sciliccl Juriaeorum, quibus maxime et

priino loco, etricinile haereticis illa reriargutio con-

gruil: « Filii houiinuin usquequo gravi corde (Psal.iv). >Qiiomodoilli maxime praevaricati sunt, id estin prsevariciiiione perseveraverunt? Filium Dei Do-iiiiniim Jesum Christum in praevaricatione sua re-

probaventnl ct crucifixerunt. In prsevaricalione,inquam, id esl, contra legem suam. Dixerai enimin lege Moyses: < Prophelam de gentc lua et deiratribus tuis, sicut me, stiscitabit libi DominusDeus

iuus, ipsum audies. Qui aulem verba ejus, quse lo-«iiic-ur iu nomine mco, audire noluerit, ego ultor

existam (Deut. xvm). > Ergo Domiiium Christum

reprobando, prsevaricati sunt, proesertim cum Jegitimum haberent signum, per iiuod intelligere eumpossent esse prophelam illiiin, scilicet sttfficiens inopere et sernione cjus veriiaiis lesiinioniuin. Sedibrle aliqui de ignoranlia se excusare pottieruni,diccntes euin esse magnum. Proinde cuiii blasphe-maretur ait: « Et quicunqtic dixerit verbum contraFiliiim hoininis, reniitlelur illi (Matih. xu). >Elciiin palerclur : <Pater, inquil, ignosce illis, 11011eiiini sciunt quid faciunt (Lue. xxm). >Sed quidpost haec?Qiiomodoterra illa inexciisabilis facia esl,vel quomodopraevaricans praevaricataest, iu inexeti-sabilis esset? VeniiSpiriliis sanctus super riiscipitloscjiis.quosnimirumsignificansdixerai illis:« Etsiego" in Beelzebttb,principe dsemoniorumejicio dacraonia,filiiveslri inquoejiciunt?lrieo.'psi jtiriicesvesirierunt(Malih. xn).> — <Ejiciunl,> tlixit, id csi.cerlissimoejicient, magis qiiam nunc, cum Spirilus sanclusadvenit : Venil, inquam, Spiriius sanctus manifeslavirtule leslimoniiini perhibere, quod ille essetGhri-slus, et tunc adiinplelum cst quod dixeral illis :< Cum autem venerit Paracielus, quem ego mitlanivobis a Paire Spiriluni verilatis, quia Palre procedii»illc testimonium perhibebitde me, et vos ieslimo-niuni perbihebilis (Joan. xv). > Hoc faeto nthilomi-nus in praevaricatione perseveraverunt et blasphe-mare non cessaveruni, et ttinc demum contra Spii i-lum sanctum verbum dixisse jtidicati stinl, el illa

r senlentia venit super cos : « Qui autem dixeritverbum contra Spiritum saricdim, non remitletur

ci,iiequeinhocs33culo,nequeinfuUiro(i)/ati7i. xu). >

CAPUT XVIII.De Jerusalem qum illa sit, de qua Dominus ibidem:

t Quod si qualuor judicia mea pessima misero inJerusalem. tamen relinquelur in ea salvalio edu-cenliitm filios el filias. 1Illa auteni, quse est Jerusalem, qitaletn hahet

proventnni in meriiocunclarinn iribulalionum? Quodetsi, inquit. Dominiis,cmiiimio in eoriempropbela :< Quatuor jttriicia mea pessima, glariium, et faniem,beslias mahts, et pcstilenliam misero in Jerusalem,111interficiara rie ea bomincm et pecus, lainen relin-

queiiir in ea salvaiio educcnlium filios et ftlias

-.(Ezech. xiv). >Mira dislantia,mira oppositio illiuslerrae, id est, aposiatricis Synagogaeet istitis Jeru-salem, id est, fidelis et catholicse Ecclesise.In illa

lerra, Noe, Daniel et Job, si fuerint in medio ejtis,non possunt ab uno quolibel judiciorum islorumliberare filios et filias, sed solas aniinas suas; iuisla autem Jerusalem, sic cuncta haecquatuor judi-cia Dominus juriicat in eam, videlicet, ut probelur

paiienlia sanctorum quod ssepe factum est, non

dico, quod minus est Noe , Daniel et Job , si fierintin medio ejus, liberabunt filios et filias. Sed dico

quod plus esui Relinquelurinea salvalio eJuceiuitiiafilios el lilias. >Plus namque esl moriendo educere

filios et filias in vilam selcrnam qui non erani, quamorando liberare ab intcrfeclione corporis iilios ct

i79 RUPERTI ABBATISTUITlENSiS iSO

filias qui jam cranl. Audiviinus, vidimus, quania t

feceril in ista Jerusalem tolus nuinritis in inaligno

posilus (/ Joan. v), et niaxime cadem illa bestia

superius niemorala terrihilis alquemirahilis quanlis,

quam lale diffusis pcrsecutionibus, quasi magnisetferreis denlibus, islam Jerusalem comedcrit aiquecomminueril. Sed quid nocuil? tlelicia esl eniin in

eis salvalio educenlium ftlios el filias, quia nimiruin

sicul fruiRenlum seniinalum cl in terra motItiiini,

in inulliplicem resurgit fructttm (Joan. xu); ila

persaepe paucis pro lestimonio fidei moricniibus

multa millia ralionabilem paiienliam illoriun consi-

derando, in Cliristum crediderunt. De qiiibusrecle

dicas, quia piiores illi morienles, islorum patres sive

maircs fiierunl, coque lanquani filios ei lili.is, imo

vere iilios ct filias suo sangulne pepcrerunl. Isla '

ergo esl vere Jerusalem et vere riomtis Jtiria, cui

diclum illudin Osce veraciler congrual: « Et domui

Jtida miserebor, et salvabo eos iu DominoDeosuo, etnon satvaboeosin arcu, el gladio, el iu bello, ei 80in cquis, et in equilibus (Ose. 1). > Item in Zacha-ria : «Non in exerciiu, ncc in roborc, seri itt Spirilumco, riicil Dotttinus exerciluum (Zach. IV).>Spiriittsluus a le procedens.Doniineexerciiuum.el ab coena-culo incipiens, uhi exspeclabatur, cum pauci hoiui-nesessent congregali in unum, venil usque ari iliusIcstise dentes magnos, dentes ferrcos, quseniininiiii

bestia, scilicet Romanum imperiuni vere eral Ba-

hylonia, et per oiitneni persccutionis fornacem ,semetipsum exhibens piis martyribiis < lanqtiamvcntum roris flanleni > landiu Filius Dei cura illis

ambulavilper mediuni igniset fitleni itlorum illsesamcustoJivii; donec illa bestia homo fierel, itl est,rationem admitteret, el ratioiiahilcm esse Ciiristia-nonim fideni inielligcns, vexiilum crucis in suafronle susciperel, ac voce humana Palrem etFiliumct Spiritum sancluui uniini et verum esse Deuni

pronuniians, eliam palronum se cultoribus ejusexhiberct.

CAPUT XIX.

De iribus viris illis , quorum limcpropria uoniinafnerUnt, Noe, Daniel et Job, qualiter suis quisquetemporibus egressi fuerunt.Exeant igitur de terra illa quicunque perlinere

cupiunt ad ires viros islos, Noe, Daniel et Job, etvidcanl illius terra? quantadesolalio, et islius Jeru-salera quam rrucliiosa sit probalio. Nam < ecee, in-quit, ipsi egredientur ad vos.et videhilis viam eorum

« et adinveniioiteseorum, et coiisolabimiiiisnpermalo

quodinduxit in Jerusalem etomnibiis qiueiniporiavi

supereain, el consolabuiilur super vos cuni virieriiis

viam eorinn, el ariinvcnliones eorum, et cognoscelis

quori non fruslra feceriin oninia quse feci in ea, ait

Dominus Deus (Ezech. xiv). Magnuin el pene ine-

narrabilo sacranicnUim. Quorooilo rie terra illa,

qtiain supra hahuimiis, Noe, Dauiel el Job, lolies

noniitiiiti ad nos exierunt, quoniaro filios et filias

salvare non potuerunl? Dieamiis in primis de iribus

viris illis, quoruin hsec propria nomina fuerunt Noe,Danici cl Job.quaiiler suis quique leraporibusegressifucrint. Primus cgressus. esl Noe cuin tribus filiis,

Sem, Chain et Japhet (Gen. vm). Daniel vero cum

Iribits pueii«,Sirirach,MisachclAbrienago (Dttn. III).B JobautemciimliTbisamiciss is.EliphazThemanites,

Baldal Suiles et Sopharna Amatliites (Job n). Qnalisfuii egressus illorttm? Egressus Noe de congeriemorlnorum fuii ad reparalionem generrS humaiii de

iribus filiis, sub irina benediclione Dei diccnlis

«Cresciieel niiilliplicainini(Cen.n).>EgressusRanio-tis cum stiis concaptivis atl coiisolaiionem ipsoruincttni tribtts pucris, quos de inedioBabyloniseforuacisviclores rccepit, glorificalus ipse Iribus graliae in-crcmentis in conspeclu irium regiim, virieliccl iu

couspectu Nabuchodoncsor, iuteiprelaiioue snmnio-

rnm; in conspectu Bahhasur, Ie<lione et inlcrpiea-1'oneverhorum, qnse miro n:odo in parieie ab invi—sibili visibililer scripta sunt; elin conspeclti Dariivicloria laudabili, quia « misil Dominus, aii, ange-luin suum, cl conclusil ora leonuin, et non raecoutaminaverunl (Dan. n, v, xiv). > Egressus Jobfuit in exemplum patientiae cunclis superventurissseculis, tribus modis tenlali alque probali, scilicetocculta potestate, quam adversuseuinSalan accepit(Job 1, n), sod aperta Iingua conjugfs, ei nimiaiTiumamicorum sapieniia quae illum valJe alflixii,qnos noii recta locuios ipsc per sacrifieium Deoreconciliavit (Job. XLII). liaque tres viri isli, Noeciitii tribus filiis, Daniel cum tiibtis sociis, et Jobcnm iribus amicis, fitint duodeciro, et hic numeriiseorum est,qui et arcam,. scilicet Ecclesiam in aquisbapiismi regendampriini postChristuin suseeperiuii,ct in gentihus, qtiasi in Bahylonia Deumclarificave-

Q runt, etin cimctis teniationibiis forliicrpcrsiiieriiui.Quod qtii riie perpendii, nimirura ipse pcrsentit hocdicluni a Domino: « Et cognoscelis quod uou frustrafecerira omnia quse feci (Ezech. xiv).

LIBER NONUS

CAPUT PRIMUM.

De eo quod scriplum est: < Sicut qui mel comeditmullum, non est ei bonum; sic qui scrutator estmajestatis, opprimetur a gloria; i et quod Scri-pturas scrulari non idem sil quod scrulatorem essemajestatis.Glorificatioiiemtuam loqucnles, reverenda Tiini-

tas unus Deus, jaradudura sub virga limons luipavemus, dum ei lua laude nunquam cessandum, etnibilominus mulliloquium esse cavendum non igiio-ramus. Scriptum estenim :< Sicut qui mel conteJtmullum, non esl ei bonum; sic qui scrutator cst

majcslalis, opprimelur a gloria (Prov. n). >Etalibi-

181 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.-Lin. IX tS2

< Deus cnim in ccelo, el lu super lerram, idcirco '

pauei sinl sermones titi (Eccle. v). >Allamen nun-

quid scrutari Scripturas, iriemest quod scrutalorem

esse majeslalis? aul ei, qui quod loquitur, non Io-

quiiur exlra regulani, sive iiiictorilatem Scriplura-rum verilalis, iiunquid recle dicas, non pauci, seriniulti sunl sermoncs lui ? Cccp:atnigitur lau;!alioitemDonini arihuc loquctur os ineiim, el hoc optis jamocto libellis protracmm, in isto nono libello conclu-

riam. Quod .cum fecero, o Spiriltts Palris et Filii,

quaemerces huic operi? iino quae gratia pro ista

gratia? Liceat hoinini iuleiiori suam inieiiiioiie.in

sive exspectalioiiembreviler el occulle sigiiifi^ando,uii verbis beati Job : « Dtto ta: ttitn, iiiquil, ne facias

mihi, et tunc a facie lua non ahscondar. Manura.tiiain longe fac a ins , el forliturio lua non ine

lerreal ( Job xin ). > QuoJ est riicerc : De

pcccaiis meis vinriictam non sumas, et principcsg2 tenebrarum niilti non occurranl, el luiic inexitu suo riicet anima mca beneficii largilale ex-hilarala : Ecce quod cupivi jam virieo,quod speravijum leneo, ab ejus facie 11011sum ab.scondila postcxuvias corporis, qtiem in corpore posila lola dile-ciione firieiriilexi. Hujus igilur libri ultimi maicrialu mihi esto, domus sanctissima, cum luis seplemcoluninis, qtiam Sapienlia sibi scdilicavil (Prov. tx).Nain lui quidein in superioribus loco quoriam inc-

tiiini, seti septein columnarum sacrainenliim, qiiod"ereomnibus notum est, huc usque riistuli, noiitiaecoinmuni sibi usilalae lcctioni sttpererogare cupiens CaliquiJ in riomoisla, quaeest lemplum corporis Do-

ininici, ad laudera Spiritus sancti, a Patre cl Fiiio

procericntis.CAPUTII.

Quod domus illa, quam Sapienlia sibi mdificavit,sitcorpusChrisli, et quod in isium domiimprocessioSpiriius sancli tertio celebrata sil, primo ad mdifi-candum, secundo ad exornandum, lerlio ad de-dicandum.

Hicergo in priniis illuri memorare libet, quia indomuin islam processio Spiriius sancti lerlio cele-

bralaest, secunrium lypum rionuis illius sive templiroauufacti, quod Saloinon magna sapienlia aedifiea-

vii, mira gloria decoravil, m igna solemnilale derii-cavit. Etcnim Spiritus sanclus douiuin istam non [mamifaclam templum Dominici corporis, sapienler;-3r semeiipsuin aedificavit, decentcr exornavit,gloriose ac feliciier dedicavit (/// Reg. vn, 8)..(Edifieavit, inquam, in ipsa Yerbi incarnalione,exornavit in illitts veri hominis roanifestalione, de-riicavit in ejusdem sacrosancta rcsurreciionc. Qtiamvidelicet dedicationem ille intiuil psalmi vicesiminoni litulus: Psalmus canlici in dedicatione domusDavid. Millil enim iios liUiltts ad hisloriam, el bi-

stoiije inlelligenliam sacrse, quia sicul D.tvid im-

pensa et apparalu suo per manum Salonioiiis lem-

plum Domino.eJificavit, et postea ctim jucunJilate

et[n/ins, soleninibus] solemnitatibus vcrbis aJ lau-

dvin Domitii riedicavit (/ Par. xxn) ; sic corpus

* Christi secuiulum singiilniem nativitaicm, et innru-niiatem a peccalo, fuit a-riificaliim; posl resurrc-

clionem vero secuntlum iinpassibililatem et inimor-

talitaiem, aelerna gloria manet riedicalum. Manife-

staiionem vero illain dicimus qna manifcstavit euni

Spiritus sanciusin specie columba>,Joanne praedi-canle : « El ego nesciebameuni, sed ut manifesle-lur in Israel, propterea veni ergo in aqtta baptizans

(Joan. i).> In istisigiliir tribus splendoribus gralise,

qusediffusaest in labiis litis, « speciosa forma praeftliis liominum (Psal. XLIV),> sic sanclam Trini-

littem laudamus el glorificamus, ut sanclum Spiri-lum de Patre et de Filio proccdenleni pariter pr;e-diccmus opificemistitis domus, qusevidelicet domus

es tu secundum hiimanilaleni, in qua requiescil ipsectim omiiibus, quas libi ibesaurizavit, diviliis sive

ibesauris sapienliaeet scienliae.

CAPUT III.De septemejusdem domtts colnmnis ; el quts primus

aucior ftterit hujus numeri ut scriberet seutemspirilus Dei.

Septem columnas, quas excidit Sapientia in isladomo sua, sictil dicit Scriplura : « Sapienlia set!i-ficavil sibi rioraura, excidit columnas sepicm (Prov.

ix), > sejlem esse spirilus Dei, quis non autlivitcoiisonantibus Scripiuris aliis?Nam, exempli gralia,propheta Isaias Jixit: « Et cgreJietnr virga de ra-tlice Jesse, el flos rariice ejns ascendet, ci reiiuiescetsuper ettm Spirilus Domiui, spiritus sapientiae ct

;, iniclleclus, spirilus consilii el forliludinis, spiritttsJ scientia; et pieiatis, el repiebit eiiin spiriius tiinoris

Domiiii (Isa. xi). >Multa sunt in Scripluris conso-nantia sanctuin sepliformem Spirilum, sub sacra-Btenlo iiiimeri scplenarii, videlicelseplera lampaJesante thronum Dei, seplem cornua agui, scplem ejusoculi (Apoc. iv, v), qtioJ non est aliud quam apudZachariatn prophelara, in uno lapiric seplem octtli,el in uno cantlelabro seplem lticernae supcr caputunius candelabri (Zach. m, iv). Verum nos istuJ

quaeriiiius, et invcnire delectabile esl, quis primusfuerit auclor numcri liujus, ul scriberel septcmspiritus Domini, cl quam ob causam iidem septemspiritus, nomine columnarum lotidem debuerint

signilicari. Nonesl dubitim quin omnia sint divinse

y aiictoriiatis, qusccuuque habenttir in Scripluriscanonicis ; veruinlamen lunc melius placet, et abtin-danlius laetificatipsa ilivina auctoriias, cuin riivina

quaclibet Scriplura siraul aucloriiatem sive lesli-

liioniuin habel de aliqtta priore Scriptura. ExempTgralia : Quod in Zacharia scriptum cst, ut jauiinemini: « Quia supcr lapiriemiinura scptem suutoculi (ibid.),i cum sit divinaeauclorilalis ; Spitilusenini sanctus per os omuium, propheiarum lotuius

est, altamen amplius ex eo rielectai, quori anteistum Isnias prophela, cttjus jam meminimus, scri-

psit aperlissime sepiem Spirilus Domini, ita ul sin-

gulos propriis quoque exprimcrel vocabulis (Isa.xi). Iioc igilur quserimus, ulrum ct isle, qui sine

dubio tlivina scripsil atictoritate « Sapienlia icJi-

183 RUPERTI ABBATISTUITIENSIS 181

ficavil -sibi domum, exciriil columnas seplem (Prov.x) > priorem queinpiain Iegerit, sive audiverit

tsimilialoquentem. Verbi gratia, David sive Moy-sen. Quaerenlesislnri, cilo invcniitiiis quia prseces-sor liujus et omnium prophetarum, in isto sacra-menio numeri septenarii, Moyscs fuit, cujus Scri-

pltira proflucns, non ab homine, sive a lilleratura

nianuscripta cujtispiam hominis, sed ab ipsius ore,

quasi fons Scripturarum cst, iiara caeieraeomiies

Scriplurae prophelicse,quasi rivi sunt ejusdemfontis.

llcc demonslrare promotum cst, si lamenpaucis rem

tauiamlingiia verbis explicare polcst.

CAPUT IV.De seplem diebus primis, el quod Spirittts Domini

qui ferebulur super aquas, ex illis cognosci de-beal, qnod sil spirilus septiformis, primum spi-xitus timoris , secundum divisionem tcnebrurumtt lucis, et in supremo spiritus sapienlim,tecundumdiem seplimumin quo Deusrequievit.t In principio spirilus Domini ferebatur sttper

aquas (Gen.1), > qui virielicet spiritus Dei bouiias

ipsius Dei. Pro liae honitale sua Deus sex diebus

cuncta creavil, et in scpiimo requievil. Et quoniama crealura cognoscitur Creator, sicul Aposlolusdicit : <Invisibilia ipsius enim a crealura iiiunrii

pcr ea quae facla sunl intellecla conspiciiinlur ;

sempiterna quoque virtus cjus et divinitas (Rom.

i), > idcirco nos maximc, qui cognoscenles Deum,sicul Detimgloriflcare cl gralias agere cupimus, a

crcatura ipsorum dierum ipsum, qui anle omnem

diem ferebatur super aquas, debemus cognoscere

Spirilum sancium. Yidclicet ab illo riie, qno riivisil'

Deus lucem et letiebras, id est angelos hcnos et

angclos malos, cognoscitur spirilus isle, quia limo-ris est. Timorem quippeelficit credenti aiiiiiiacme-

moria iilius judicii niagni et lerribilis, quo angelilenebrarum ab angelis Iticis lanta divisione divisi

sunt, ttl ullra in seternuin rccuperari non possint.Dequo videlicct timore, sive spirilu timoris, scri-

ptum est in Job : «Poiesias ct lerror apud illiiin

est, qui facit concordiam in sublimibus suis (Job.

xxv). >A die sccundo quo <fecit Deusfirniamentum

32 <nniedio aquarum.et divisil aqtias ab aquis, >

cognoscipotest Spirifjs Dei quod sit spirilu3 pieta-lis ; si rite perpendas, qua intentione feccrit Deusfabricam hujus mundi, cujus initium fuit factura

ejusdem firmamenli, quod coelumvocavil. Quidnaminlendebal, sic incipiens Deus, vel Sapienlia Dei ?<Quando, inquii, prseparabat ccelosarieram;quanriocerla lege el gyro vallabat abyssos, cum eo &ramcuncta componens, Iudens coram co omni ienipore,ludens in orbe lerrarum, el deliciacmese esse cumfiliishomiimm (Prov.vin). >Et quid lam pium quamidcirco praeparasse ccelosel fecisse hunc niundum,el in eo genus humanuro, quia ipsa sapientia jamdeliciabatur, quandoque Ceri homo, el esse curafiliis hominum ? A die terlio quo dixil Deus : <Ap-pareat arida, quam vocavit lerraro ; ct germinet,ait, herbam virenlem.et facienlem scmen, et lignuin

poiniferum faciens fruclumjuxla genus suum, cujtis

.4 seinen in semelipso sil supcr lerram (Gen.l), vquodfuil iniliuin exornalionis mundi, propter quod Scri-

plura dicil: <Planlaveral auiein Domiuus Deu«

paradisum voluplaiis a principio (Gen.n), >subau-

dilur enim ornatus, sive exornalionis lerrae; ab isto,

inquam, die terlio cognoscilur Spiritus sanclus quod

spiritus scientise, imo et scienliaruni sil Dominus.

Quam videlicet scientiam, quia jain in corde suo

aemulabatur Adam in paradiso posiius, permissusesl acceriere tentator qui tliceret: « Comedile, et

eritis sicut dii, > id est, similes Deo, <scientes bo-

num et malum (Gen. \). i A die quarlo, quo dixit

Deus : Fianl lurainaria in finnamento cceli, et divi-

danl riieiiiac noclera, et sinl in signa, et in lerapo-

ra, ct dies, etannos (Gen. \); >cognoscilurSpiritusR sanclus, quod sil spirilus forlitudinis. Quis autem

ecclesiaslicorum aut gentilium philosopliorum non

miralus est fortiludinem, sive polestalem in istis

duobns magnis luminaribus, sole,ei Iuiia, cl sieltis,

quas posuit Detis in firmamento cceli ? Primus

Psalmisla dicit : < Qui fecit himinaria magna, so-

lcm in polesialem diei, et lunam et stelkts in pnte-slaiem noctis (Psal. cxxxv). > Post hunc inquisilo-res inundi, sapientes hujus sseculi lania dixcriint,

tanta scripserunt de is!a creatura lain mirabili, de

sole ct luna et stellis, quse cursus suos tam ccrla

lamqticlirina lcge cuslodiunt, constilutione Dei ex

prseceploquod ille posuil, ut ca eiiam vivere el 'cx

eis fala horoinuinpendere crederent(ViRG.in Georg ,OVID.in Metam.), quod recipere nec voluil, ncc

J debuil Ecclesia Dei. Sunt alia poteslalum insigniasano intclleclu suflieicnliaad comprobandum, quo-Jvere in bis forliludo magna sit. Quinque iencnt coe-

lum zonse, ait poela insignis (LUCAN.in Phars.),

qnarum circa posiliones vel causas (eiiiperanienlisivc inlemperamenli, inulla insignia sese cxpenrie-runt [addo ingenia] saecularittni.Nec ca reprobavitriiscrelio ecclesiasticorum, solem inlelligentes di-

versitalis hujus esse causam principalem.sccunduui

quod ilii posilum est praeceplum,ascendere surstim

ei descendere deorsuin. <Oritur enini sol cl occiriii,

aitEccIesiastes, ct ad locttinsuum revertitur, ibiqtterenascens gyrat per meridiem, el flectiiur ari aqui-

lonem, lustrans universa in circniui, pergitspiritus,

0 et in circulos suos reverlitur (Eccle. I) : > Nimirum

gyr.tndo et regyrando duas lemperat zonas, una,

quae et mcdia cst, niroiiim exusla, eo quori soli

semper sit suhjecia, duabus attlem exlirois, a quibuslongius abesl, vel quibus gyrando et regyrando non

appropinquat, frigore lorpenlibus et glaciepcrpelua.Iloruui hic meminisse siiperfluiim duceremus, nisi

pro forliludinc, quaein sole esl, dicere aliquid opor-luissel, maxime quia Psalmisla quoque hortini me-

minil, dicendo: < Quia neque ab orienle, neque ab

occidenie, ncqiie a deserlis monlibus, >siibauditur,

palct locus effugii, <qucniam Deusjudex esl (Psal.

LXXIV).>A die quinlo quo dixil Deus : Producant

aqtiaereptile animae vivenlis, et volatilc sttper ter-

ram sub lirmamcnlo cceli, ct beticriixit eis, dicens:

185 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT.— LiB. IX. 186

<Cresciieetmuliiplicamini, > cognoscitur Spirilussanctits qitoi sit spiritus consilii. Cujus potenlia,ditinstiper aquas fertur, hoc mirabile fecii in crea-tttra ejusmodi,quaeralionem non habet, ila consulerenoverit suacposleritali, ul liomorationalis non suffl-ciat arimirari, iriem animanlibus eiiam minimis,qttae sexio die lerra produxit : < Vade, inqtiitSalomon, ad formicam, o piger, et considera vias

cjus, et riiscesapientiam. Quaecum non habeal dti-

cetn, nec praeceplorem,nec principem, parat aeslatecibum sibi et congregat in roesse, quod comedal

(Prov. vi).>Denique in creatura humana non adco

mirum esl, quod sit consilii capax, videlicel quia iu

homine inter sensu.iliialeni ct mortalitatem nietliaest raiionalitas, aul in hiijusmodicrealura, quaecim-,que esl ralionalilalis expers, rum quinque fttugalursensibus, valrie niiriini est tantam inesse niorlalila-

lem, sivc quasi consilii sollicituJinem, ui pro exem-

plo possit esse hoinini, socorJiam ejus in plerisqtie

rcdargueiis. A die sexlo, sive a crcatura huniana,

quscdie sexlo facla est, cognoscitur Spiriius san-

ctus, quod sit spirilus iatellectus, non soium quodralionalis cognilus, veritm eliani, quod liiaximum

esl, spirilualis inlelligenliae capax. Dcuique et siliinc priinus homo non intellexit, et post eum quain-plurimi, sicul scriptum csl: « Homo, ciim in liouore

cssct, non inlellexil, comparalus csi jumeiilis insi-

picnlibus el similis facius est illis (Psal. xi.vnt). >El riirsus : « Animalis liomo non percipil ea quaefecil Deus (/ 6'or. u), >aKamen spirituales fuerunt, (el siinl multi, magnus enim Dominus, qnos voluii,niulios spiriiu intelligeniiae replevil. A riiescpliraocui Dcusbeneriixil, et in quo requicvil quem sancli-

ficavil. Propter Iioc ipsum ut in ipso requievit, in

qiianluin jain in hac vila, vel petcipi, vel gustaripotest requies ipsa cujusmoriisit, cognoscitur Spi-rilus sanctus, quod spirilus sil sapientise,quia veread inagnam sapienliam adducit iltum quem docilemfacil illius dicti : < Tollite jtigttni mcum supervos, et discite a uie quiu inilis suro et humilis

corde , el invcnielis rcquiem animabus veslris

(Malih. xi). > Isla rcquies sapientia est, quamSpiriius sanctus efficit, id cst, participatio sapientiae

increaisc,quaeeslipsum Verbuin DcisapienliaPalris.

CAPUT V. B

Quamob causamidem sacrameniumspiritus seplifor-mis congruum fueril seplem columnarumappella-lione designuri;cur el Isuias ordine conversospiri-Htseosdem ornans, a spirilu sapieniix dcscenderitid spiritum limoris.Inquaiiliim poluii, sermo iirielisfonlcm luciduui

ariivit, dc quo rivus emanavit per ora mullorum,diccnlium similia huic, qui cum riixisset: <Sapien-tia acdificavilsihi domum, > seculus ail: < Exciriit

columiiiissrplem (Prov. IX).>Quam vcro ob cau-

sam, jam tlicltimsepliformis spiritus sacramenluin

dcsignari ccnveniebal appellaiione sepicm colum-narum ? Nimirum propter gloriam magnainet hono-rem hujus altissimi Filii liomiuis, quia videliccl

A tempium corporis ejus, ipsa est domus, quam <Sa-

pientia sibi sedificavil.>Domus aulem quaesupercolutnnas aeriificalaest, profeclo ex ipsis coluinnis

firmilatein pariter el pulchritudinem habet, et alta

cst. Si igilur cohunnas aspicis, quas nunc ordine

digestas domonstravimus, nonne lalis posilio domus

sapicnliae, illa est exaltalio Filii hominis, de qua

scripium fueiat jamdudum : « Gloria et honore co-

ronasiicum, et consliiuisii eura super opera ma-

iiiium liiarum ? > (Psal. VIIU)Denique el Dominus

cst angelorum saiictoriira, et Domiiinsfirmamenti,id 83 esl cce1,>et Dominus terrse, sive paradisi et

maris, el Domiiiussoiis ei lunseel slcllarum, et Do-

minus omnium crealurarum, quas aquse produxe-rnnt et quse rie lerra productse siint, el Dominus

™lolius generis humani, el Doininus eliam Sabbali

(Matih. xn) , id est pairiae ceelestis, in qua est

pleniliido illius, quam speramus requiei. Yere ma-

gna donuis, pulchra, et aliissima domiis. Ipse se-

pliforiuis spiritus, in cariemduroo plenarie babilat

qtiieiissime, nullam eniro unquain passus esl ibioflensam aiicujits culpae sive negligenlise.Hoc cst

quod Isaias dixil: <Et requiescit siipereum SpirilusDoinini (Isa. xi). >Quod aulcm cosriem spirilusaliler subordinavil , primum poncns spirilum,

sapicnliae, seplimum aulein spirilum limoris ,causam sive rationem banc hahel; quia Dominusnosler Jesus Chrisliis, cujus arivcnlus praedicabalurde allissimo sapienle sccrelo, el roagna requie sua,

, de sinu Palris litic descenriitnsque ad obedienliamel moriem crucis, qnae viilelicetobedicnlia religio-sus in ipsoerai limor Domini; nos aiilein, quoruiuad cruriitioneinsive corrcptionemscripta sunt operailla, Palris , et Filii et Spiritus sancli a limore

incipimus, el in sapientia perficiintir, sicttt alia

Scriptura dicit: < luilium sapicntisc 'iinor Doniini

(Psal. cx). >

CAPUT VI.De mdificatwnehttjusdomus Domini: et quod ibi fac-

lum sit illud quod Psalmistadixil:«Miserkordia etverilus obviaverunl sibi, justilia et pax osculalmsunt. >

Quomodo factum est isluri? Quomorio aeriificnlaesl isla riomus?<Malleus el sccuris et omnc ferra-

. menlttm non sunl autlila in riotno, ctitn seriificare-tur (/// Reg. vi), > sed in sccrclo silentio , nulla

inlersirepente humani operis inqiiieludine, Spiritussanclus, qui «in principio fercbatur super aquas, >

in healam Virginem supervenit ejtisque nlero inef-

fabililer obumbravit (Luc. i), in moriuni volucrisovumstihjeclum desidcratissima scssionecalefacien-tis. Qua lamen simililudine, nisi ante praesumplafuissct, forie noslra infirmilas in lanlo myslerio ulinon autleret. Tuiic iiaque faciuin esi illudquod Psal-

misla canens pracdixerat: <Misericordiaet veritas

bbviaverunlsibi, justitia ct pax osculataesunt. Vcri-

tas de terra orta est, el juslilia de ccelo prospexit(Psal. LXXXIV).> Denique inisericordia Spiritussancius esi, veiiias Veiiium Dci, Filius Dei esl.

187 RUPERTI ABBATISTLTTIENSIS 183

•t«m> jiiililia Chrisius Dci Filius esl: pax id est {remissio peccalornra Spiritus est. Quomodo, vel ad

quid talis miSericordia, et talis veritas, el ubi obvia-

verunl sibi? quoiiiodo, vel ad qiiid laiis juslilia el

talis pax osculate siinl? Quis me hpc inlerrogabit?vel quis irioiieus, ut ari hsec respondere possil? In-

terrogarcm et ego aliquid, quod longe ininus esl, et

lamen neqtie verhis explicari, ncqtie sensu honiiiiis

comprehcndi potest. ln nirio volucris, ovo subja-

cenle, quonioJo et ipsum corpus volucris, el con-

cretus ex ovo felus obviant sibi? Neque cniin subsi-

rienlis corpits volucris in seincn converliltir, aut a

natura sua tlimiiiuilur, ul similis IIIIfeius nasca-

lur, seri calore corporis subserientis, ovum anii«a-

lur, el succtts ejtis in volucrem similem forinalur

sicque obvianl sibi, el inviccm osculantur, id est,

inseparabili amore cousoiianiiir. Quis de liujtis-

iiiodi tlispiilare sulTicial? Lcgitims qniriem, quia :

« Disputavit Sirhimoii supcr lignis e ceriro, quaeest

in Libano usque ari hyssopum, qui egredilur de

pariele et riisseruil de juineiuis et volucribus, ct

reptilibus.et piscibus(/// Reg. iv),> scd non legimuseuni dispulamlo et disserendo hccc eadem conipre-henriisse. Quanto niinus quis dispulare vel disscrere

StiuTcial, quoinodoSpirilui sanclo iit beaiam Virgi-

ncni, et stipcrveiiienti in sua naiura, sive snbslaniia

pcrmaiienii, nc quis ptitet quod illic Ipscpro semine

fuerit, Yerbuin DeiCum scinentina siihstanlia Virgi-nei ventris ohviaverit juxla illud quori jain tlicluin

esl: «Misericordia el veriias obviavcrunt sibi (Prov. ^xxv). > Non crgo haec nobis alliora qtiasramus, ne

velut scrulalores majestatis argiiaraur. lloc scire

conienti, qttia sapientia doimim istam, templunisacrosanclum corporis sui, spirilu suo sibi aedifica-

vit, spirilu, inquam, suo, id estex operalione, nondesubslaniia spiritus sui, et jam diclas seplem co-

Iiiniiias,rie soIaPatrissuipersona,quasi riealiomoule

excidil, sed ipsa Sapientia sive Filius Dci ei Pater

ejtisdcm Filii, sicut sunl una stibstanlia, sic et ambo

inseparahiliter sepfiformcm spiritum suum indirie-riinl huic tlomui, huic homini Jesu Christo Filio

Dei, Filio hoininis.

CAPUT VII.1

Ilem deeadem re,adqnidmiseiicordia elveritas obvia-reruiil sibi, et quale consiliumde salvandoliumanogenereillic habuerim, secuudum Htud beali Job :« Utinumuppenderemurpeccalamea,. quibus .irttmmerui, et calamitas quumpalior in sldlera. >

Diximus pro posse, quomodoet ubi misericordiaet verilas obviaveruni sibi, jam dicenduni eliam adquid, nam eliam hoc supra proposilum est. Ad quidergo misericordia et veritas sibi obviaverunl? adouid convenerunl? ad quid juslilia, quseesl ipsa veri-tas.el pax, quae est ipsa misericordia, osculataesunl? Nimirum ad consulendum et habendum derebus magnis consilium, ari pertraclanduin magnsorci negotium, scilicct quomodo salvarctur genus

^ liumaniinl. Non enim leve eral pondus hujus rei,quomodosalva ratione justiliae seu verilaiis, quaeestipsum Verhum, sive Fiiius Dei, hominem exciisn-

rei, el saltili rcsliiucret raisericordia , quse est Spi-riius saiicttis. Habilmn ergo est consilium, imo

quod anle saeculafuerat consilitim praefinilum, liincex ulero Virginis produclum esl ad effeclum, agenrioscilicet, quatenus constaret ad homincm plus cala-inilalis esse passum, quain pcccalis suis pronicritis-scl. Ilsccergo fuil suiuina consilii in illa convcntioneohvianiium sibi niiscricordia; et vcritatis, sive osctt-laiiiiiiin juslitiae el pacis, homincm illnni divinse

benigiiiliilis, frucltini tcrrae nostrae, seilicel Vngi-nei venlris oporlcrc niorlalcm nasci, et mori, el

resurgere a morluis, alque ila consumnialuni per" firiemin cordibus nostris, ul esseinus uos riuo. viric-

licet liomo peccalor, ac propier peccaluin morii

adriictus, cl in unoquotjue noslrum homo absquepcccalo u.ortalis faetus, el moiiificalus, cl iricircoinorlis vicior effeclus. Nonne ila, o medialor Dei ct

liominuin, liomoJesii Chrisle, cgo el lu iluo sitiiius?imo noiine uiiiis spiritus el uniim corptts stiiiui:'.'

(/ Cor, vi.) Allamen alio respedtt rittosumiis, ct (!(•iiobis tltiobus Sapienlia loqiiitttr: « Mcliusest dnossiniul essc quam uniim. Haheiitemolumcnttiii)socie-lulis stise. Si timis cccirierit, ab aliero fulcielnr : si

quispiam praevalueril conlra uniim, duo rcsisiuntci I'Eccte. iv). >Ubi fil, anl lict islud? Nimirum iuista viln incipitur, cl in porla, cujiis meniiiiitPsalinista dicciulo : « Non confiindeiur ciuii I;>-

quelur inimicis suis iti porla (Psalm. cxxvi); > in

porta, iiiquam, id csl, irt exitu vilse liujtts pcrfici-lur. Quomodoibi perficilur? Aslando ante tribiinat

Cluisli, et parata ibi statcra , quam beaitis Job suis

temporibus nonduni paralam suspirans, tliccbal :• Utinam appenderenttir pcccala mea, quibus irainu.erui , et calamitas quam palior in slatera! quasiarena maris haecgravior apparerel (Job vi).>Statcraisla lunc parala esl, quando misericordia et veriiaie,84 ul jani dictmn esi, obviantibus sibi, immorliilisDeus morlalis liomo faclus esi. Cum ergo vcnilurad. xamen slateraeliujus, dum slaturanle Irihunal jtirii-c"s hiijus, ibi sunl tltise lances, altcra misoiicort!ia>,

allerajitriicii, cl tamcn riuosiinl, ut jam riiximus, sci-

D licel homotpii peccavit, el habilans per firieiuin corJe

ejus Chrisius (Ephes. m), qui non pcccavit: appeu-diinltir peccata unius lantum in stalera judicisappcndiiur calamitas duorum in stalera misericor-

dise, et calamitas morlis ejus qui peccavit, vcrbi

gratia, Job aut alierius viri firielis, el calamiiasniortis ejtts qui non peccavit, sciliccl Jesu Chrisii.Nonne ilaque calamiias in lance misericorili:c

gravior apparerel qttani pcccala in lance jurii-cii? Plane gravior qui:si arena maris, ulpoteduplum contra simplum, quia cum simus ritto\ ctunus tantum peccaverit, ambo soivimus debiiiiinroortis. Quid igilur? profeclo sicut scripliiiti cst, etnos jam lneminimus: <Si quispiam piu>valueritconlra untim,duorcsislunt ei (Eccle. iv), >idcsi,si

189 DE GLORIFIC. TRINIT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB. IX. 190

princeps inunrii Iuijiis contra steleril, ut pccuselanimam egreriientem, a Cluisio habiianle in se rie-feiisioncni pelit: <Apprehenric, impiiciis, arma etscutniii, exsurge in atljuiorium tnilii (Psul. xxxiv).>

CAPLiTVIII.

llem de adificalione doinns cjusdem; quid mysteriihitbeai diclum illud : «Duiniis cum adificurelurluptdtbusdedolaiis alque perfeais adijicata esi. i

SeJ jam proposiinm de riomo tua, Dorariie, de

corpore luo, Christe, quo proposuiinus orriine scr-inonis, persolvanuis Prnpostiimus namque sermoneJidcl conceiebfitre tria haec, setlilicalionem,exorrii-iiaiioiiein, atque detlicalioncin domus hiijus, i:t qua< inhabilat omiiis pieniluda diviniiati.scorpontl teriColos n). i Jitm ergo dc exOrJinaiione direiuiiimcssel, iiis; quoJ arihuc in scriilicaiionccapituliiiu u»»llltid tenei: « Doniiis cttni aeriilicaretur. lapitiTusrieriolalisclque pcrfeciis aedificalaesi 111Reg vii. >MIIJIISnamque capiluli niysleriiiin ittacliim anininspiiderire non palitnr. Quid ergo est, hujusnioriiriomiimseJifieatain esse «IapiJihus Jeriolalis aqueperfeclis, > nisi mcJiatorem Dei el lioniintim.homineiii Clnisliini Jesuni, conce|Uitm esse exuiero,sive ccncretiini iu uiero Virginis seciimluinfideni seriiiDiieinque(irieleni patriarcliaruin aiqueproplielaruiii, qui uiiijiie fiierunl vei siinl lapiriesmasni, lapiiies perfecii. Iluic etcnint untts iilormnIsaias graliilamr el tlicil : « El arihibui mihi restcsfirieles, Uriam sacerJoleni, ct Zitchariam liliumBarachi;e. Et aecessi aJ prophetissani. et concepil '

et peperil filiiiin. El tli.vil Doniinus ad nie • Vocanomen ejus, Accelera, Spolia detrahe, Festina prsedari (Isa. VIII). >Plane hic tiiius dixit, eaeteris,qtto-que omnibiis s.inclis proplielis, quortim per osSpiiiius sandiis loculus esl a seculo , dixisse volriicere congruii. Oinnes cnim ad illam prophe-tissam acccsserunt, oniniiiiii fitles, omnuim pio-phetise in ilhun beatam Virginem roiiver.eruiit,el ipsa scivit quid agerelursecuni seciindumverilaicm Sciiptiirartim. «Domusighur a;dificatacst lapi-ilibus deriolalisalque perfectis, >iri est, lucarnalioDnminica secunrium liriemel cxpositinnen: sanclo-rum, el sccunrium Scripturas prbphetaruiii, etverum ex omnibus habel lestimonium sancia rionius .iva, Doininc, juxla illud prsccnniuminagni Pmphe-l<t : «Tesiinionia lua credibilia facia sunl iiiniis,riomiimttiam tlecet sanciitiido, Domine, iu longitu-diiicm dierum (Psal. xcu). >Quam bcne auiein lapi-ricsisli perfecti riicnnlur etiam dedolati. Quis euimillorum viam viiae liiijus pertransivil absque dola-lura tribulationis? Denique plerique illorum fueredolati usque ad iiilernccionciii sui corporis. Ilinc

ipse Deus dicit in Osee: <Propler hoc dolavi in

propbelis, occidi eos in vcrbis oris inci (Osevi); >Et in Aciibus aposlolorum prolomariyr Slcphaiiusaii: <Dura cervice, el incircumcisis cordibus et

aurihus, vosscmper Spirilui sanclo rcsliiislis, sicut

paires veslri ct vos- Queni prophetannn non sunt

Apersecuti patres vcsiri? el cccidcriiut eos, qui prat»nunliabanl de advenlu Jusli <Act.vn). >

CAPUT IX.

De exornalioneejusdem domus, qnali auro exornalasil, descendeitleud itlam super DominnmSpiritusuneto in specie columbm, cum bapiizaretur aJoanne.

^Edifiealadonto isla , sive lemplo Dominicicor-

poris , qtiitldeinde facimii esl? qumroJo cxoriiata

sivc Jecorata csi?Domum,qtioqueait Scriptura inys-lica, anlc oraciilum operuil Salonion auro purissinioet allixil liiinin.is clavis anreis, i.ibiique erat in

leinploquoJ nonatiro legereltir; seilei i«liiiuoritcttliC aliaro lexil auio, et fccil in oraculodtio clierubim

t!e liynis olivarum (/// Reg. vi). >

Seciiuduiii lypuin illius inaniifaclic cxorna!ionis,

quam lcliim hic perscribere nimis longiim esset, el

cxornala cst donius non niaiuifacla , rie qua iiunc

loquimur, scilicet huinanilas Chrisli, noolri Sal-

viitoris, aimo tticcsiiuo stiaeselalis. Nam usqtie ad

aiiiium illuni ignottis inter homines mansit. lllo

dciiitiue antio, sicttl Evangclislseinanifesie riicuni,

«Ipsc auleni Jcstm erat incipiens quasi annorum

Irigiulii, ciini baptizareiur a Joanne, ricseendil Spi-rittis sancttis corporali specie, sietii coltimba in

ipsum.ci ipse plenus Spiniu sancio rcgrcssus cst a

Joiriajic ll.ne. ni, iv). >Quiri, rogo, est plenuni Spi-riiu sanclo regresstmi esse a Jorriaiie, cum sine

C dubio pleuus Siiirilu sancto fucrit ab ipsa conce-

iiliunc? Quid, iitquam, est «1 cral plcn.im Spiritusamloa Jorriauc regredi, nisi qui.ijuiiitOirqiii*erat

0|tere cxercerc, qusc prins in poleslale babebat

chaiismaia Spirilus sancti ? (/ Cor. x.) Hoc aulciii

atiiuiH veriuii, aurum ptirissimuin csl, lapiries pre-liusi suiit, videlicet scrino sapienlix', sermo scien-

liic, opcraiio virluluin, gralia saniiatum, prophctia,disi rclio spirituum, interprelalio sermonum (Joivu.

vn). Ilujtisiiioriicharismala sic extuiic opere cocpit

exerccre, ul nunqiiani sic locutus fueril hoino sicut

hic, el neiuo alius uuquain talia fecil opera qttaliafecil hic (Joan.w) Nonneigilurdoiiius illa operla cst

auiopurissiiiio.iiibilquecrai in lemploquod non attro

tegeretur? Tali itamque auro, sive splcnriorc auri,

delectata sponsa ejus, riicil in Canlicis. «Maiiusojus

lornalilcs, attrese, plense byaciiilhis (Citnt. v).> —

«Tornaliles, >idesl, ad opeiaiiriiiinriiae vel faciles;« aurcx, >id esl, operanles polcnlia Divinaenalurse;

«plense liyacinlhis, > id est, cceleslia sacranteiiia

spirantcs in exlerioribus signis. Eatenus non appa-

rebai, quod oruaia essel doinus hiijusceinodiornatu

usi|iie arieo innsitalum fueral per annos Iriginla, ut

ciim discipulos eligeret, et illis quoque laliuui ope-

rum faciendoriiiu poleslatero darel, tieret nimiie

adinirationis slupor in cuiu, sicul Marcns evidenier

narrat. «Et cuin aiidissenl, inquit, sui, exierunt

tenere cum, dicebant eniin, quoniam in furorcui

versus esi (Marc. 111).>

Ifll HUPERTI ABBiTIS TUITIENSIS m

85 CAPUT X. £

Quoperlinueril, qnod ad hoc opus proccdensSpirititssancius, non in qualicunquesoecie, sed in speciecolumbmapparuit

Quo perlinuit quod ad hoc opus Spiritus sanctusnOn in qualicunque spccie, sed in columhsespecieprocedcns apparuii? Rcvera « ad m.ignum pietatissacramentiim, qnod maitifeslatuni esl, utailApo-stolus, in carne, juslificatum cst in s|)iritu, apparuitangelis, praedicaiuni est geniibus, credilum est inhoc mundo, assumplum esl in gloria (/ Tim. 111).>Noneniin ilbul solum altenrierc debes, qtioJ exluncYerbum in carne, Deus in bomiiie. miraculis ccepilclarificari, imo quod lunc pcenilentiam pro noIiiS

agcnriam susccpit, baplizattis bapiismo Joannis, ivirielicet in poenilenliam, quam proiinus a jejunioqiiariraginla dierum incboavii, el in ea perseveravitusqne ad moriem, morlem auiem crucis. Vere ma-

gnum pietatis sacraincntiun, quia Dominus posuitin eo iniquitales omnium noslriim in pceiiilenliain(ita. LIII).Nam ejusmoriipoenilenliam, morie crucis

consummalam, lex sacra el myslica in sacramcnlo

sacrificii signavcral tliccnrio : Si holocausii oblalifiierinl < Domino rie turluribus et ptillis colitnibsc,offerat cos sacnrdos ari allare, ct rcloiio atl colluin

capile el rupto vuliieris loco, riocurrerc faciet san-

giiincm super crepitlinem allaris. Non secabit, necferro riiviriel eam, ct adolebil snpcr allare lignisigne supposilo, holocaustum cst et oblatio stiavis-sitni otloris Domini (Levit. i). >Qttid cnim in hac '

oblaiione luriuris el columhse, qttae pro peccalojiiheiur oficrri, atque nl posl iiiorlem hostiaecapulcorpori inhacreat, nisi Metliatoris noslri personasigiialur? RcJeinploris enim noslri ntors, aJ cou-

jiinciionciii sni corporis, id est, Ecelesise valuil,iion ad scparalionem. Mcdiator elenrm Dei el lio-

iniiiiMi, id cst, capul omnium noslrum , est vcreniitnJalionis bosiia. Untlcpro nobis inortem pcrttilil,nnrienobis vcrius inhacsil.Posl seclionem ergo capntcoliiniba; suo corpori inhserel, quia Cliiistum ctEcclesiam nec mors iniervenicns dividil. Multum

igitur perlinuil ad magntim sacrainentiiin pictalis,qiiod Spiritus sanctus iu specie columbaesuper eiim

.tpparuil, de quo Aposlolusail : i Quia per-Spirilum ,

sanctnni semelipsum iinmaculaliim offerens Deo,cmiindavit conscicnliam nostram ab operibus mor-tuis ad scrviciidiim Deo viventi (Ilcbr. IX). >Aride

quotl ibidem Joanncs Baptista , ubi lesiinioniiitn

perhibuit riiccns : < Quia vidi Spirilitm sanelumdescendenlem ric ccelo quasi columbam, et niansit

super curo ; > lali voce lalique judicio mansueliirii-iiem ejus praeriicavit: < Ecce agnus Dei, qm loll l

pcccala niuntli (Joan. i). > Deniquc in sacrilicio

Domini, sacrificio otloris suavissimi, eatlem nian-siieturio agni, qiiam simplicitas coltiihbae, myslicesiguifical innoccnliam et pietalem Christi Filii

Dei.

A CAPUT XI.De die'illo quem determinavit Spiritu* sancins in

David, dicendo : < Hodie st vocem eius audk-riiis. i

Exiuiic riies ille est bonae audiiionis, riies voeisauriienriacin lenilale firiei, quem Spirilus saneiitsrictcrminavit in Davitl, et populus morio niemittii.

Qnaproplcr sicut dicil Spirims sanclus : < llodie sivocem ejus andicrilis, nolile obriurare corda vcsira,sicut in exacetbalione sccundum dicm tenlaiio:iisin deserto (Psal. xxiv). > 0 vox dukis el suavis,vox dilectionis el gratise, vox turluris et coImnb:c,quam apud Lucam taliler ccepimusaudirc : Rcgres-sus in virltile spiritus in Galilxam, cuui vcnissetNazarclh, et inlrasset in Synagogam, ct iraJims

JJesset sibi libcr propbelse Isaiae, locumque biincslatim invenissel : Spiritus Domini super me,propter quod unxil nic, evangelizare pauperitws-.misit me, prsedicare capiivis remissionem, praerii-care anuuni Domiui acceptiim, ct diem reliihtuinirs

(Isa.xw) : t Ilodie, inqtiii, iinplela csl haecScripliirain atiribus vcstris (Luc. iv). >Ab ista voce dcb^utcorda noslra hodie mollescere sive ntitesccre; hodie,inqtiam, id cst, alio riie, qui alius csl ab iilo riic

quo exivit Israel de ^Egypto pcr mare Riibrum, ei

per qtiadraginla aniros lentaveimit alque exacerba-verunt Spiritum saiicltim in ricserto. Nunqiiirinonhoc viriil Joannes Baplista, qui iu iniio riiei hujusvitlens ari se Jesum vciiicnlein, tlixit, ui supra me-iniiiimiis : < Eccc Agnus Dei? (Joan. 1). >Deniqtie

Clalisejus riiclio lalem nobis sensum cflicit. Ecce

ciijiis in figura immolalus e-1 Agnus iu vLgyplo-siitnpto sanguine qui ernt in limine, cl pcsilo in su-

peiiiminari, et super uiruuique poslem, ut figuram

crucisj cxprimerel, faclumqne est pbase, id est

liiinsilus; iransivit eniro Doroinus per yEgypiuin,iEgyptios percntiens, el filios lsrael salvans (Exod.xu). iNtincalia percutielur /Egypliis, el aliuri mare

dividelur, et aliud manna de ccelo riitbilur, el alia

pctra sitienlibus alias dabil aquas, ei in aliam lcr-rani iulrabilur, el alia civilas Jertisalein iiihiibiiab>-

lur, el oinnia in novum restilueulur, diccnlc islo,qui Spiritu sanclo baptizat : < Ecce nova faciooninia (Apoc. xxi). > Igilur dies sanciae noviiaiisluiic illuxil, qiiando dcsttper in coluntbsc specieapparente Spirilu pielalis Pontifex declaraius estChrislus Fiiius Dei : Poiililex , inqitaiu , ipse , etltoslia , ct lcmpluin , exlunc optimc orn liim, ttt

supra diximus, seciiiiriuni figuram lenipli illius

iiianufacti, auro viilclicet non corruplibili, se.l atiio

vero splendidic divinilaiis. quse lunc in co spleu-dere ccepil per operalioncm virlultim et g;;iii:iinsaiiilalum, cicteraquc opcra digili Dei Spiiilu;sancti.

CAPUT XII.De ejitsdemdomus dedicatione, id esl, resurrectione

secundum psalmum vkesimum nonum, cujus estliiulus : t Psatmus David canlici in dedicationeilumus Duvid. i

Ad dcdicaiionein domus juxla proposilum pro-

1<)5 DE GLORIFIC. TRIMT. ET 1'ROCESS S. SPIRIT. — LIB. IX 194

pcrat animus, id esl, ad gloriam resurrcciionis .Domini nostri Jesu Chrisii, qtia sine ritthiotledica-

lum est lemplum corporis ejus, ita ul omiii n:oria

Jitaiis seu passibihTalispaitperlaledelersa.soicimiilasaelerna, feslivilas seinpiicrna, in voce exsiiilaiioiiis

cl confessionis, in ea celebretur ab angelis, cele-

bretur ah hominihus, quotquot siinl vel eniiil filii

resurreclionis. Hoc loco sensuui cl verba nostra

riirigat lexltts psalini vicesimi noni cui lalis praescri-ptus csl lilulus : Psalmus canlici in dedicatione

domus David. Priinum autein in ftinriainenluinser-monis illuri ponerc libci, quia domus il!amanufacia,

quae in lypuin nujiis acdiiicala fuit, ut supra riixi-

iniis, suli trina beneriiciione iiomiius Domiiiidedi-

caia esi, sicui babet manireste ipsa Scripluraeserics. Primo namquc sic scriplum csl : «Conver-

lilque rex facieiu suam, ei beneriixit ointti Ecclesiue

Israel, ci ait: Bcnedictus DoniiiiiisDeus Israel, quilocutusest in ore suo ari David palrcm iiienm, et

in manibus ejus perfecil (/// Reg. vm), >ctc. Ilem

secundo : « Sielil aulem Salomon aiue altare Da-

mini, in conspeclu Ecciesise Israel, et expanditinanus 86 suas in ccelum, et ail : DomineDeus

Israel, non est similis tui D<;usin ccelo dcsuper, ct

super terram deorsum, qui cuslodisli sorvo tuoDavidpatri meo quaelocutus cs (i-HiC!),ielc. Deindeteriio : < Facluiu cst cuui complcvissel Saloinon

ouincm oralionem, sletil et heneriixil omni Ecclesiae

Israel voce magna dicens : Beiiedielus Dominusquidedit requiem populo suo lsrael, jttxia omnia quseioculus esl (ibid.), > etc. Iiaque sub trina, uljamdiclum est, invocatione nominis Domiui, Eeclesiam

sive donium Domini deriicavit, non uliquc casu,scd magna cum ratiuuc sapienji.c, qiiain Deus dc-

rieral illi, prseserlim quia lalis dala fuerat regulahenedicendi. Sic enim scripium esl iu libro Numerj:< Loci.lusque est Domintis ad Moysendicens : Lo-

quere ad Aaron el filios ejus : Sic bencdicctis filiis

lsrael, cl riicelis eis : Bene.Iical tibi Dominus, ut

cuslodial ic, ostcntlai Domiitus faciein suam l.bi, et

miserealur lui. Converlat Dominus suum vullum ad

le, ct riet libi pacem (Num. vi). >Hoc dicimus pro

glorificaiione Trinilaiis, quia, sicul hactcniis de-

monslrare curavimns, fere iiihil celebre sive memo-

rabile referunl Scripturae verilatis absque sacra-

menlo sancti btijtis nnmiuis.

CAPUT XIII.

Item in eodem psalmo de irina appellutionenominisDomini: <Exaltabo te, Domine; Domine, clamuviud te; Doiniue,cduxisti ab inferno aniinammeam;>et de lilttto alterius psalmi : « /n finein canticum

psulmi resurreclionis. i

Nunc igitnr perpende qitod perpulchrum est, quiaiu islo psatmo canlici caniati sive cantandi secun-

dn.ii riediciitionein rionius David, id est corporis

Christi, siniiliter trina priepollet appellatio ejiisderanominis Doinini. Piimo namqtie dicit : « Exaltabo

le, Dominc, qtioniam suscepisti me, nec dcleclasli

inimicos nieos snper inc. > Dcinde secundo : « Do-

niine Dcus meiis, clnmavi atl te, cl ^anasli ine. >

\ 'Dciudcicrlio:« Dominc,c.!uxis!i alt intcrno auirr..tm

nicam, salrasii me a desccnilcntibus in lacuin. >

Coiiliiitio scqttilur conceattis nuilliluilinis sttb ad-

inonilioue bnjTiscemodi: « Psalliie Domiiio sancti

cjii.s, et confilcmini mcinoriic sanciilalis ejus

(Psal. xxix). >Sic in Jeriicalione domus illitis manu-

faclit; post Irinain adoraiionem iioniinis Domini a

Saloiitoue pratnissain, coiiiiiiuo sequiiur arimonilioari iiitiliitiidiucm, cl magnse fesliviialis univcrsaiis

rommunicaiio, prosequenle Salomone : « Sit quoquecor itoslrum perfecnim cum Doinino Dco nostro. >

El stibscqucnle Scripiura : « Igiltir rex el omiiis

Israel cum co imniulabanl viclinias coram Domiiio

(/// Reg. vi). >Generalisqnippe festivitas csl, festi-

vitas hujuscc dedicalionis, fesiiviias resurreciionis.D Unde non prxlcreundiim, quia lilulum psalmi pr;e-

scripli qui sic sese habel : Psahnus canlici in dedi-

ealioue domus David , lilulus alierius psaltni, scili-

cel scxagesinii quiiiti, pcne exponit qui cjusniodiest: ln finem, Caniicum psatmi resurreciionis, lati

prsecunle lilitlo : « Jubilal omnis lerra Dco, psal-miim dicit nomiui ejus, dal gloriam jaudi ejus, > etdicit inler csciera : < Iniroibo iu doniuni tuam in

bolocaustis, redriam Jibi vola mca, quscriislinxeruutlabia niea; holocatisla incdullaia ofleram tibi cuniiuccnso arietum, ofleram lihi hoves cttiit hircis. >

Qttseomnia myslice significanl coinbustionem vilio-

rum, purilicationcm spinlus, omniinodamque inten-tionein ad dcslructionem lolius repugnanliae, quasi

p arielum corniiloruti), et tolius excellenlise quasiboum cornupelarum, el lolius fcedilaiis malorum

operiim, quasi hircorum. Cum hujusmodi qtiippeholocaustis inlroilur in donium resurreciionis, indoniiim qiiam sapienlissimus Saloraon, id esl Cliri-slusFiiins Dei, per seipsuin redificavil, iJ est, im-morlalitatem ei impassibilitatem, quam babent jamcoelestesspiritus, in quihus plenissime habitat ma-

jestas sanctseTrinitalis, quo praecursor inlroivil perviam quam illi coluraba, iJ est, Spirilus sanctusrienionsiravil. Passus eniiu idem Chrislus, et resur-

gcns a morluis fesiiyiiaiem sibi el nobis inchoavil

liujusce detMcalioiiis,tanquam caput eorpori, el hancfiriemtcncre atque in hac spe per dileciionein opc-rari, hoc nimiruin esi legiiimc cantarc canticum

1)psalmi resurreclionis jamque slare ctiui cantico inilla deriicalione riomusDavid.

CAPUT XIV.

Cur ab illa festivilate dedicationis, id est, a gloriaresurreciionitSpiriius sancittsnouin speciecolumbm,sed in specieignis: apparueril; ei de spiritu blas-phemim, quotl ^eccaium non reiniilelur, neque inhoc stvculo, nequein fuluro.

Magnam qtiidem habcl baecderiicatiodotnns fesll-vilalis jticiiiiriiiateui, sed magnuin nihilominus spe-cies, qusc cxinde apparuil, debct inculere liiiiorem

el cxciiare sotliciiudiiiem.Nonenint hic in coliimbsn

sjiecie vidcnriuin se Spirilus sai.cms cxhibuil, sed- iu specie ignis super bealos aposlolos ah illa riomo

processit (Aci. ti), miitcnie ilfo sccuiiduiu virlitiem

195 RUPERTI ABBATISTUITIENS.S 196

vel naturam divinilalis, qiiemailraodum dixil ad

iilos : < Si atiteni abicro, miilain eum ad vos

(Joan. xvi). > Qiiamobrcm ergo non in specie co-

ltimhac,sed iti specie ignis? Atlcndant lanlam di-

versilatem spccierum isiaviiin, scilicet colunibseet

ignis, quicuiKpie irrevcrcnler isiam, poslquam dedi-

cata est, aspio.ereaurienl dnmiim Domini, qualibns

ipse dixit: « Ideo dico vobis : Onine peccatum el

blasphemia remiltelur hominibus, spiriitis atilem

blasphemiae non remilleliir. El qiiiciinqiie Jixerit

verbttm conlra Filinm honiinis, rcmitteitir ei; quiaitlem dixeiii conlra Spiriium sancliim, non rentil-

telur ei, neqtie in hoc saeculo, itcipte in fuiuro

(Multh. xu). > Atlciirianl, inquam, qui ejiismoriisunl, imo qttia lales altenricrc noliint, allenriainus

nos qiianla eum ralionc lam riiversas species, dlver-

s's temporibus exhibucril apparcns unus ct iriem

Spirilus. Dicendum aulem t-ii priiuis, quiil dislet

inier blaspbemiam et spiriltini blasplietnine,quoniamdixit : « Blasphemia rcniitlclur, spirittts n:t-ni

btasphemisenon reiiiitlelur. > Blasphcinia t :tiliiiii,et non etiam spiritus blasphemiseesl, cttin quis ignn-rans loquittir aliter quam se Iiabel vcriias, vel agil

quidptam cotilia jiisliliaut, sicul cxenipli gralia :

Sanlus ignorans ct errans agebat (Acl. ix). Porro

spiritus blasphemiaeesl, ubi qiiispiam scicnier et pcritiviriiam veritali rcpiignat (/ Tim. i), quod peeea-tuin Judseorum esl et liscreiicorum, quos Aposlulusviianriosesse denuntiat : « Haerelicum, inquit, ho-minem post unam et secundam correptionem deviia,sciens qiiia subversus esl qui ejusmodi esl, et dc-

linqiiit, cuin sit>proprio judicio condemnalus (Til.111).> Uiriusque ergo realus discretionem habens

Spiriitis Siiiictus non in specie ignis, sed in speciecolumbaesuper Doininum Jesuin apparuit ante glo-riiicaiionem ejtis, et econtra, non in specie columbae,sed in specie ignis super aposiolos post glorificaiio-ncm ejus. Adhuc eniin qui dicebant verbttm conlra

Filitim honiinis, de ignoraulia poleraut excusari, el

idcirco dcccbat agerc eum, vel paii cuncta in spi-ritu inansueludinis. Verbi graiia, ttl non consenliret

discipulis suis diceutibus : <Magisler, vis dicanius

ut descenditt ignis de coelo cl 87 consiim.tt eos? >

Scd dicerel : c Filins hominis uon venil animas per-

dere, sed salvarc (Luc. ix). » Atnpliiis aiitem, tit

diceret ilum crucifigereluf : « Pater, ignosce illis,non cnim sciiiut quid faciiint (ibid. xxiu). >

CAIUT XV.Item de todem Spiriiu* sanct: judicw, cum illa

Aposloli sententia: t Voluiilurie enim peccan.ibnsnobis posl accepiam nolitinm, verit,ilis, jum nonrelinquilur hostia pro peccutis, i

Usqtie illuc paiienlia et mansueliulo Agni, quaincolumba significaverat circa vos, o ovcs riomus

Israel, ad quos missus vcneral, unde ctdicebal:

< Non smn niisstis nisi ari oves quse perieiaitl rio-

ratis Israel (Mailh. xv). > Ex lunc vobis peccautibus. peccaluin vcslrum iu spirilu blasphemiaereputalur,

quod ncqueiu hoc sseculo,neque in fiiluroremiitalur.

Jam cniui noii esl vobis boslia, quippe qtiibusFilitis

A Dei, cum esset agims, in leonem conversus cst, ct

Spiritus sanclus. qui ul columha visus fuerat, quasiignis demonslralus est, quia non per ignorantiamdclinquitis, sed voUinlarie peccalis snbversi et pro-prio judicio condemnali. Hinc est illuri Apostoli:<Voltinlarie ciiim peccanlibus nobis post acccplamnoliiiam vcriialis, jam non relinipiitiir pro peccatislioslia, lerribilis autein quseilainexspeclalio juriitiicl iguis aeniiilalio, quaeconsitmplura cst ariversarios

(Ilebr. x).>Quomo(lo noliis, scilicel nalura Juriaiisnon relinqiiilur hoslia pro peccaiis, si voliintarie

pcccainus, id ost, si vocem ejus audienlcs, et ex

Scripturis enm cognoscenles, corrianoslra ohdurarcvoluerimus? Nimirum laliler, ul ncc hosiia, sivc

sacrificiiiiu, ncc locns sive tcmpltrm remaneal, iu" quo sacrificeiiir. Sic emm et Danieli praciiions:raiiini

ftierat: « Occitlelur Chrisius, el .non cril ejus ptvpiilus, qui ciiin iicgalurus est, et civilalem et san-ciuarium dissipahii popttlus cttin riuce venluro,siibanriilur Vespnsiano siveTiio, «el fiiiis ejus vasii-

tas, ct posl finembelli siaiuia riesolaiio (Dan. ix). >

El ricficielhostia sive sacriliciitm, et in lemplo crii

aboininalio riesol.ilionis, cl usque ad consumma-lionem el fincm persevcrahit riesolatio (Lnc. \\).Ecce quomoilo jam non relinqniltir hostia pro pec-calis voltinlarie peccaniibus, id est, dedicalionetn

istair. oJicnlibiis, et sacrificium uuicum, iptod iu ca

celebraiur secunduin cvangelicam similiiti.iiiictnillins senioris fralris, qui sciens inius celebr.uiconvivium pro jTiniorisfratris reversione, voliinta-

C rie foris siabal el nolebal introire. Quaeaiitem est

illa quaearihuc superest terribilis exspeclaiio judicii,et ignis aemulatio,quaeconsumplura esladvcrsarios?

Non cnim sola esl illis pcena, quam reccperunt

jam in hoc sseculo, cadenlcs in orc glndii, et in

omnes gentcs ducli caplivi. Quae ergo illa est?

« Ignis, ail ipse Dominus, succensus csi iu fttrorc

meo, el ardehit usque ad nifeini novissimn (Deul.

xxxii). > Hsecearierit scnieniiii esl duplicis pcemein

hoc riiclo: «Non rcniittelur ei neqtie in hoc sicctilo,

neque in fuiuro; > el justc, qtiia non Iiabcl excusa-

tionem rie peccalo suo quis voliuitaric, iil esi, scien-

lcr peccans, el, ul ail Aposlolus, Filium Dei cou-

culcans, ei saiigiiincm lcslanienli pollutuni riicens,.. et spirilui graliae conlumeliam facicns (llebr. vi).

CAPUTXVI.

Quomodopsutlere, el qttid psallentloconfileri debea-ntus memorim siiiiciiiutis ejus, el qnod ipsa me-moriu missio sil Filii Dei dicenlis upttd lsuium :t Anieqitum fierenl, ibi erain, et ntinc Dominustnisil meel spirilus ejus. i

Igitur qiiemaJinoduin tlicii, ut supra memoravi-

iiins : <Psailite Domiuo sancli ejus, cl conlilcmitii

iiieinorise sancliiatis ejus ( Psul. xxix),> ctiji;s

psalnii litulus: Psalinus cunticiin dedicalione domus

David, psallaiiuis coucorriiler et conliteamur firiel.-

tcr, lanquam filii resurrectionis, lanquam sac.r.io-

tes el levitae btijus deriicalionis. Quid psalleiiius,aul quid confitel iimir? quiri p aileitriocl conliicmlo

diccnius? Ntinquiri lioc soliiin qt:ori hic audivimus

197 DE GLORIFIC. TRINTT. ET PROCESS. S. SPIRIT. — LIB IX. 198

eum dicentem : «Exallabo le, Domine Paler, quo- /

niam suscepisli me (iMd".)> dicenlem : « Paler in

maniistuascommenrio spirilum meum? >(Lnc.XXIII.)

Denique hoc el lolus fere ejusJem psalmi lexlus

iiumanilalis, sive humansc naturae voces sunt, cttjiisDeus ct Domiiitisest, el Pater cl Spirilus sanclits,cl ipse qui illam sibi unitatem personse assumpsitFilius.Aliius psatlimus el confitcmur non aliuJ, seri

idipsum quod ab ipso accepimus, quod locitius e.>t

ipse Propheta longe anlequam in carne nasccrclur:<AcceJiic, inquit, aJ me el auJite, hoc non a

priucijiio loculiis stim in abscouriilo, cx temporeanieqtiam fierenl ibi cram, ci iuinc Dominus tneiis

iiiisil me, cl Spiritus ejtts (Isa. xi.vm). >Abissima

namque esl hxc memoria sanciitalis ejus, cui nc-

cessario ari salutcm noslram conliteamiir, quia <ibi '

eram, > inqtiil, ex tempore cujuscunque meminisse

poics, imo el <anlcqiiam fiercnl, > subatiriitur cce-Itiin et tei ra. Praemiseral enim paulo anle : t Manus

quoque mcafunriavit lerram, el dexicra mea mensaesi ccelos (ibid.), > sive ex lempore ciijTiscuiiqne,videlicet, Adse,Noe, vel Abrahse, vel antequam fieret

ipse Ahraham, vel superiorum quispiam, ibi eram,ct a principio loculus sum, non in abscondito, sed

palam omni mundo, sive in Moyse, sive in prophe-lis; imo et superius ad Abraham, sive ad Noe.NihiJ eniin absconrii corum qtiae ftilura erant, te-stanle prophela: <Quia non faciel Dominus Deusverbum nisi revelaveril Dominus secrelum suumad servos prophelas (Amos111).>— < Ibi, inquam,eram antequam iieient, el nunc Dominus Deus

misil me, el Spiritus ejus. i Douiinus, inquam,Deus, Paler misil me, voluit enitn me carnem in-

duere, sive hominem assumere, qui ante saecuia

fiecunilumnaturam divinam generavil me, de venlre

matris mese vocavil me, el iterum in Jordane unxilme et evaugelizare pauperibus misii nie. Et secitn -

(l.nn illa prima, el secundum haec novissima:« Psalliie Domino, ul sitis sancti ej'its, et memoria

sanctitaiis ejus (Psal. xxix). > Solemus basilicas

niarlyrtim appcllare memorias eorum, pro co qnodibi psallendo et confilendo memoranius inarlyriaillorum. Bene ergo et bic memoriara sanciilalis

Domini islain inielligimus riomum, cujus deriicalio-ncni psalnuis isle secuiiriiim prsescnlem titiiliitn, |

qucni supra scripsiinus, inlenriit. Htiic itaqnc rac-

moria: sanciiiatis Domini rccte confitemur, dum

propter hoc opus memorabile, sanclum Dorainum

praedicamus, laudamus et benedicirnus : sahclumDominiimPalrem qui Filium misil, sancluin Spiri-ttini ejus qtti Virginis uierum Filio praparavit,sanclum ipsum Filium' qui in sanciilalc sna homi-

nem assiiinpsil. Et quis nisi volunlarie peccans, te,o beaia Trinilas, in verbis islis non intelligil: « Etnunc Domiunsmisit me et spirilus ejus? >Non crgopars illis in dedicalione domtis hitjus, gg seri foris

sm:t extra niensuram templi sive regtilam firiei, et

qtiiimvisChristtim confitenJo, itilus cssc viiJeanltir,sicui plcrique baeretici foris sunt et cnm paganis

i reputanlur, juxta illud : « Alrium aulcm quod foris

lemplum esl, ejice foras, et ne meliaris illud, quo-niam datum esl Geniihus (Apoc. xi). >

CAPUT XVII.De processione Spiriltts sancti juxla snbsequensca-

pilutum huim : < Non silierunt in deserto cumeducerel eos, aquam de oelra proditxit eis, ct scidilpetram, el (luxeritnt aqum; el de voceexsullalionisqua istud jubemur anntinliare.Libet aliquantulitm progredi pro tenore propositi,

ut principio conveniens reatlalur (inis hujus operisde glorilicalione Trinilalis el proccssione Spiriiussancii. Ubi dixil: <Et nunc Dominus misit me et

spiritus ejus, > paucis inlcrposilis, ait: <In voceexsultalionis annunliale, auditum hoc facite, afferte

B illud usque ad extrema lerrse. Dicite : UedemitDominus servum suum Jacob. Non silierunl in de-serlo cum educeret eos, aquam de petra pro-duxit eis, et scidit pelram el fluxeruni aquae (lsa.XLVHI).> Peira namque isia domus ipsa esi, rie qtialoquebamur, lemplum Domiuici corporis est, tle

cujtis resurreclione sermo nobis habebatnr. I)e quoet alius prophela : Vidi, inqnil, aqttain cgredicn-lem de templo a lalere dextro (Etech. XLVII),etomnes ari qttos pervenit aqua ista salvi facti sunt.Et hic el illic, aqua singulari numero Spirilus san-clus esl, ea gralia qua tlattir in rcinissioncm pecc;-loruin; el aqua plurali niimero idem spiritus esl,ea gratia qtta datur in divisiones gratiarum. Ilitjus-modi aquam sive aqttas de pelra, inqtiil, produxil

C eis (Isa. XLVIII),qttia Spirittts sanctiis aqua viva,

quam qui biberit, non sitiel unquam, scri « ficl in

eo fons aquaesalieiuis in vilam aeternam (Joan. iv);>nimirum ut de Palre, sic et tle Filio proeeriil.

Ctijus in figura conligil, quod pelra percussa in

deserlo, aqttam sitienli poptilo riedit vcl furiit

(Num. xx). Undc ei Apostolus : « Bibebanl atitcni

de spirituali conscqncnlc eos pelra, pctra auiein

eral Chrislns (/ Cor. x). >— « Vox exstillationis,

inquam; aiinunliale, inquit, el aiidilum tioc facile,afferle illutl usqite ad cxlrema terrse (lsa. SLVUI).>

Vox, inquam, prscriicatioesl exsiillalionis Evange-lii. Unricet nomcn acccpil ut vocarelur Evangeliuni,

quori interprelalur bonum nuntium, qtiia veracilcr

magna cxsultalin, iitagnurn el verum in islo niiniio

esl gautliiim, cujns viJelicel, nuniii suniina hxc

csURedemil Domiuuspnpulum.

CAPUT XVIII.

Quod httjtis no« muniifiiclmdomits dedicalio fuentiltius re:eiis et manufaclm abdicatio, sectnidiiinitlatn Isaim visionem,qu,i clntnatilibtisSerapliim :« Sancius, sanclus, sanclus DominusDeus,i domusimplela esl fumo.Tandem et illud scicndum, quia liujus non nianu-

fache rioinus dedicalio, illius manufaciic csl abrii-

caiio, qiieinarimoilumei Apostoltislesialur, tlicens:

<Reprobalio qttidem est prsecerienlis maiidati pro-

pter iufirmitalcro ej'tisel iiiulililatem (Hebr. vn). >

Jpsam, quam riicimus abdicaiionem, fiinms illc

s:gnificabai, quem vidit Isaias : > Claroabant, in-

1<>9 RUPERTl ABBATISTLTTIENSIS 200

quii, serapbim allcr ad allertim, el dicebant: S.tu-

ciits, sanclus, sanctiis Domiiius Dcus cxercTuum

jileita cst otiinis ierra gloria ejus. El coinuiola sunt

sitperliminaria carriiuum a voce tlam.nuiiim, cl

domus iiuplela esl fumo (Isa. vi). > Sic cnini fu-

liirmn crat, el sic faclum csl, queinadmodum lnccsacra pra.'iiotavit prophelia. SeJcnle Dominos ipersolium cxccisuin el elevatum, iri esf, posiquamDomiiius Dei Filius asccnriit in ccelinn,el scricl adexlris Dei, quod nimiruni solium esl cxcclsum.

Seraphim, quod interprelalur ardentes sive inten-

dentes, ler sanctum Duminuin liainavcriiul, id esl,.>-.;:111iaposloli afflati Spirilu sanclo per speci ui

ignis, ui jiini snpradicliim esl, sanclam Triniialem

.praedicavcruut, el ecce gloria prscriicalionishujus,leira pl.ita esl. El si sensus alius esse polcsl,liihilomiiitts lamen hic vcrus cst, ct ari rcni magisperiinel. Dicil enim iti Evangelio sito Joannes:« Propierea non poleranl cretlcre (Joan. xu), quiaitertim dixil Isaias : Excaecavit oculos corum, el

intluravil corum cor, ul nott videanl oculis, et non

inlclliganl corde, el coiiveriantur, et sancin eos. >

Slalimque subjungiiiir : « Hsecdixii Isaias: Quandovidil gloriam cjus, cl loculus esl de eo (lsa. vi).>Eece locus nlii haec Ioetitttsesl Isaias, imo Spirilussiinclns in lsaia. Ubi cniin prsDiiiissuiuesl, <ei do-

mus implela esl fumo. > Puslmodum sic scriplumcst: <Audiie aiiriienles me, ct noliie inlelligere, etviriete visiouero, ei nolile cognoscerc. Excaeca cor

popttli hujiis, el aures ejus aggrava, ct octtlosejusclittiJe, ne forle viricatoculis suis, el auribusaudiat,et corde suo inlelligat, cl eonveriauir ct saneineura (ibid.). >.Ergn visio Domini sedenlis super so-

linni excelsum et elevalum, prophetia crat Dorai-nicaeascensionis in ccclum.Et quod dicltim esl: Ea

quae sub illo eranl, implebanl leniplum, idera estac si diceretur : Et dona graiiarum, qusededil ho-

ininibus sictit scripium est: « Asccudens in allum

caplivam «Itix.itcaptivilalein, dedil dona hoininibiis

(Psal. LXVII)i impleverunl corda credentium quiet ipsi templum Dei sutii, propter Christum ltabi-

lanlem per fidcmin cordibus eorum. Supcr liujus-modi lemplum serapbim stabant, id esl, apostoli ct

prophelse ex ulroque testaincnio (Ephes. m), prx-emincnics principalum habent, idipsum seniicntesde Trinilate, quae esl tinus Deus, sicut sacrse illo-

rum litterae lestautiir, quod est alieriuu clatnare ad

alterum, el dicere : <Sanctus, sancliis, sanctusDominusDetis, >ulriusque testamcnti pagina, ulra-

que scriptura prophelica et evangclica idem de nno

Crcatore consoual; qui senaria dicrum immcrocreavil oiiinia, el in seplimo sabbalizal, iilud idem

Sabbalum fidelibus suis, inaxituequc praedicaloribtisverilatis largilurus, ut cum compteverit opera sua

requiescaut el ipsi «aboperihus suis, ail Aposiolus,sicul el a suis Dens (Hebr. iv). >— «Scx crgj alaeel uni, el scx aiieri (Isa. LXV).>Quol alis volnbant,tolidem vciabanl faciem ejus, cl totidem, sciliccl,

A vclabaiil pedes cjtis; quia viJeliccl, quanta cx utro-

que Tcstamenlo sauclam Triiiilalem lcslificaiitur

iiilciUionc ; lanta cl clarilalem divinilalis ClirisiiFilii Dei, cl sacrainentiHn biinianilalis sive Incar-

nalionis cjttc abscoiidiint discrelioiie, vel bis qttinon possmit capere, vel maxime his qui non pos-suiii audire prse lormcnto iuvitlise. <Commota siint

eniiii, ail, supeiliniiiiaria cardiniiin a voce clainan-

tiuin, et domus impleia est fumo. > Sediliouem

quippe excilaverunl principes el seniores populiJiiJicornni, el iiiissos ad se propheias sapienles et

scribas, quoedam occiderunl, quosdaro flagellave-runl, ct tle civitalc in civitalem perseculi stint

(Maitli. xxui), ct idcirco relicla cst eis domus sua

riescrta, fiimo implela prse caeciiate corriis corum" abjccia. Contpuncti sunt corrie aliqui ex cis, et

dixcrunt ad aposiolos : <Qtiidfaciemus.viri fraires?

(Aci. II). > Eoium in persona congrue dixit pro-ptieta : < Vae mihi quia lacui, quia vir polluluslabiic ego suin, el iu meriio populi 89 polltiia la-

bia babeniis cgolialiilo, el Regem Dominum exer-ciliium ego vidi oculis meis (lsa. vi). >Hoc eninifuil dicere uuiHiiqucmque illorum : Vaeiiiibi.qtiiaclamando et conseutiendo clauiantibus : <Crucifige,

crucifige (Joan. xtx), > labia mea polliti, el regcmnteuni Christum, queui vidi oculis uieis, qui venititt diebus meis, ut proraissiim fucral in Icge ct

propheiis, negavi anle faciein Pilati (Matth. xxvu).<El volavit ad me, inquil, unus de seraphim, et in

„ niaiiu (jus calculus qttem forcipe tuleral de altari,el letigit os menm (Isa. vi). >— <Pelrus namqueail ad illos : Pcenitentiam agiie, et baptizelur iinus-

quisque in noniiue Jesu Chrisii, in reinissioneiii

peecatoriitn , el accipietis donum Spiiilus sancti

(Aci. u). >Recte eniui Pelrus hic inlelligilui unusde seraphim, ipse esl enim aposiolorum priinus, et

ipsi pne caeterisdiciutu esi : <Qiiodcuuque ligave-ris super lerram, erit ligaium ct in ccelis, el quod-cunque solveiis super lerram, erit solulum et in

crelis (MatUi. xvi). > lloc esl quod hic audiinus:< In manu ejus calculus, >quia polcstas ci riata esl

praecipua posl Chiisltiiu, ul crcJeiitibus remissio-nein peccatoruin operetiir, qiient virielicel calculuinitlem Spirilus sancli gloriam <forcipe tuleral de

D altari, > id csl de inajcsiale Christi, forcipc, in-

qitam, itl esl, per egregiam lidem unius cjtisriemqueDei el hoimnis Jesu Clirisli. <Et auriivi, inquit,vocetn Domini diceutis : Quem mittam, et quis ibitnobis? (Isa. vi) > ac sidiceret, clprophelas occi-

deruiit, el persecuti sunt, cl me prophctarum Do-miitum criicifixerunl. Posl lol experimenta pccca-lornm eorutn el duri cordis <quem miltam? quisibit nobis? > Ilic, o ler qualerqite beaie prolomar-lyr Stepiiane (Act. vi), temelipsiim oblulisli spon-lanea (ide, fidelissima spe, graliosa charitaic, etdixisti : Ecce ego, mitle nte. Neque jussits aut mis-sus ab homine, vcl per hominem, sed per Spitiitissaiicli pleniiiidineinfacicbasprodigia c( signa magna

2<H COMMENT.IN JOAN. — EPIST. AD CUNONEM. S09

in populo, ipsos beato» apostolos prseveniensin prse-

iio, primusquc iu Evangelio Christi marlyr, et se-

cuiidum nomen luum coronalus viclor obdormivisli

in Domiuo.

CAPUT XIX.

Deeo quod scriplum est in laudibus mulieris fortis,id est, sanctmfidei, « uir ejus laudavil eam , i ett dute ei de (ructu manuumsuarum. i

Ecce, o beata Trinitas, nomen tuum j'uxla propo-situm pro posse glorificavimus, et luam, o sancle

Spiritus, processionem,ecce prout ipse dedisti voce

et lilteris proseeuti sumus. Quid dabis praemii?

Audemusenim nos, non autera ex nobis, sed audet

in nobis mulier fortis prospicere pretium suiim

procul, el advocare de ullimis finibus.Quaeest illa

inulier forlis? Nonne fides, per quam Abraham libi

complacuit, el oronis electoruni multitudo sic esl

A nmica conjuncta tibi uni Dco, quemadmodumuxorsive dilccta viro suo? Ipsa in nobis audet, el nos per

ipsam audemus, quia non aliunde, sed cx ipsa justisumus, et ex ipsa vivimus. Ecce hic quoque, ecce in

nobis <os suum aperuit sapientisc,et lex clemenlha>

in lingtta ejus, et panem oiiosa non comedit (Prov.

xxxi). > Surgant igilur filii ejus, et beatissimam

prseriicent eam, ct vir ejus Christus laudel eam,

neque per hoc minus laudabilis habetur, qtiia nos

secunriitm miseram conditionem fragiles sumus,

roagno quoque Apostolo dicentc : <Habemus llte-

saurttm islum in vasis ficlilibus (// Cor. iv). >Ubi

surgant ct bealissimam praedicent eam filii ejns?Ubi laudet eam virejus? In portis, iu exitu vitaa

prsesenlis secundum ediclum Sapienlise, quod hic

habemus : <Dateei defructu manuum suarum, et

laudent eam in porlis opera ejus (Prov. xxxi). >

EPISTOLA EUPERTI NUNCUPATORIA

AD CUNONEM.

(Deest in edilionibusColoniensihus anni 1533,1566,1577,1598,1602, in edilinneParisiensi 1638,Veneta1719: exslat inediiione Operum Rupcrti, annd 1528,curaiue Cochlseo,daia Colonia3,apud KraiiciscmnBirchmanii, 2 vol. fol.; legitur prseterea Comiuenlariisin Joannem prsefixa,qtti seorsim proriierunt anno1526Norimbergae,apuri Joannero Pelreiura, 8°. — Hanc nobis ex eriiiioneNorimbergensi exscriplara.iransmisit D. Henricus Denzinger, in universiiale Herbipolensi theologiae professor.)

Heditaius sum nocte cum corde meo, et exercitabar (Psal. LXXVI).Paler mi Cuno venerande, et mcmoria

digne abba ccenobiiSigebergensis, el medilalionisatque exercilalionis fructus iste videbatur esse, ut scri-berem. Ecce auiem hoc ipsum quod scripsi quasi fulgor flammaefaclum est mihi et latere me non sinit,

longcquedispares hominum diversorum oculos in me converiit. Illis, quorum forte oculi in zelo malo lip-

piunl etfratcrnse charitatis nesciunt collyrium, omnia nigra et obscura sunt. Eis aulcm, qui octtlos ex be-

nevolenlia lucidos habent, quorum tu, Paler, mihi oplimus es, cuncta, quac scriptito, sicut ex (e et ex

ipsis audio, candiriaet bona sunt. Tibi itaque tuisque siroilibus nunc anima mea pro causa et conscienlia

sua illud recilat, qnod de pressuris suis sancla dicit Ecclesia : Nigra SUIR,sed formosa, filimJerusalem,ticut tabernacuta Cedar, ticut pellet Salomonis (Cant. \). Quid enim nigrius, quid labernaculis Cedar simi-

lius, qnam illa praesumptionisvanilas, qua elalum me ad scribendum prosiluisse auspicantur? Nam, quiavox Chrislianaelegis el organum calholicaefidei, Pater Augiisiinus, vocali aique dulciEvangeliuinJoannistractatu declamavit, reprehensionem vel derogationem illius esse somniant, quod idem Evangelium,id est

ipsum Deiverbum, post lanlum doctorem ruminare prassiimpsi, inultuinque indignanlur quasi novo homi-

ni, quod aniiquaenobililaii inserere vel eliam praeferreper superbiscspiritum ausus sim.Ego autem testemme habere confidoDeumin animam meam, quia, ul hoc facerem, ul posl talem lanlumque caiholicaepacisadjulorem lam aliHm tamque divinnni proprio sermone tractarem Evangelium, illa me causa impulii,qui3 memor /ui Deiel delectalussum(Psal. LXXVI).Nam.ui ab humanorfiejudicarer aul cognoscerer, mihi,ul pulo, pro minimoeral (I Cor. iv). llii aulem, quid dicant, quid pro argumeiilo afferant, non habent,nisi quodaliquiex eis, dilm voiuntsacramentumcorporis et sanguinis Doniinisolumniodosignum esse sa-crserei juxla errorem quondam Berengarii Turonensis, eiiam dictum B. Augusiiiiuin jia fentire pulant,

quod omnino falsum est. Ego.aulem verum corpus Chrisii, quod pronobTs ,lra,Jilum est, et verum essedecerlo sanguincm, qui pro nobis fususest, sicttt EccleSiacatholica;,iei\et.Hpc. qu.ia brobare conati sunt,beatorae dcrogare Augustiuoconlra illum sentiendo, qtiem in sui error.is patrociiiium Berengarius citare

cousueverat, dicla ejus malo sensu diripiendo. Verum hoc jam fere netno palam profileri aut defendere

atidet, universa sciente Ecclesia calliolica, quia verum corpus et verus sanguis Chrisli est. Aliudest, quod

pro magnocriminis argumeiilo in me jaclilant, quia dubilare ausus fui Je Juda proditore, utrum ejusdenisacramenti communioniinlerfuisset, sicut idemPater Augustinus asserit, an non inlerfuisse, sed jam exisse

putandussit, sicnt S. Hilarius conslanter afiirinal. Hsecest illa, o Paler mi, et o vosomnes filiseJerusalem,

PATBOL.CLXIX. 1