05/04/2017 diu osteo articulaire 1...05/04/2017 diu_osteo_articulaire 7 05/04/2017...

53
05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 1

Upload: others

Post on 13-Jul-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 1

Page 2: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• > 50 ans

• Lombaire

• Génito-urinaire

• Retard diagnostique 3 mois

• WBC normal

• Fièvre

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 2

Page 3: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 3

Ostéomyélite ?

Discite?

Risque

Neurologique ?

Page 4: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Epidémiologie

• 2-7% infections ostéo-articulaires

• Incidence: 1/100 000 – 250 000

• Pics : < 20 et 50-70

• F/M ratio: 2/1-5/1

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 4

Page 5: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Facteurs de risque

• Chirurgie rachis

• Diabète

• IV

• HIV

• Oncologie

• Néphropathie

• Rhumatologie

• Cirrhose

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 5

Page 6: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 6

Page 7: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Etiologie

• Pyogènes

– Staphylococcus aureus : 30-80%

– BGN, Escherichia coli : 25%

– Streptococcus,

– Poly microbien (5%)

• Mycobacterium tuberculosis

– 60% (Immunodép.)

• Anaerobie (plaie pénétrante)

• Brucellose (Europe est, méditérannée)

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7

Page 8: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8

Page 9: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9

EXTENSION

Os

Para spinale

Canal rachidien

Cas particulier pédiatrie

HEMATOGENE

Page 10: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 10

• Cervical (11%)

• Dorsal (30%)

• Lombaire (58%)

Page 11: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Clinique

• Symptômes

– Rachialgies, (15% sans), tenace, nocturne

– Radiculagies ?

– Fièvre (1/2)

• Examen

– Déformations; raideurs; tuméfactions

– Cardiopathie…

– Membres inférieurs, troubles sphinctériens, …

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 11

Page 12: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Biologie

• VS: sensibilité (+), spécificité ???

• CRP: sensibilité > 90%, marqueurs évolutifs

• Comptage des PNs ?

• Cultures : sang, urines !!!! (59%)

– Aérobies et anaérobies !!!!!!!

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 12

Page 13: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 13

Page 14: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 14

Page 15: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 15

Page 16: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• Gram smear

• Aerobic

• Anaerobic

• Fungal

• Tuberculosis

• Interferon-gamma release assays (IGRA)

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 16

Page 17: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Imagerie

• Radiographie

– Plateaux vertébraux

– Pincement discal

– Déformation sagittal

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 17

Page 18: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• Tomodensitométrie

– Plateaux vertébraux

– Nécrose osseuse

– Calcifications

– Biospie ?

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 18

Page 19: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 19

Page 20: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 20

Page 21: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 21

Page 22: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• IRM

– T1: hyposignal (disque et corps V.)

– T2: hypersignal (œdème)

– Gado: rehaussement

• Disque

• Corps

• Structures environnantes

– Tuberculose

• Abcès parties molles

• Pas le disque

• Rehaussement hétérogène

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 22

Page 23: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 23

Page 24: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 24

Page 25: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 25

Page 26: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 26

Page 27: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 27

Page 28: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 28

Page 29: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 29

Page 30: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 30

Page 31: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 31

Page 32: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 32

Page 33: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Traitement

• Antibiothérapie

• Immobilisation du segment infecté

• Restauration équilibre sagittal

• Débridement abcès épidural, ou compression neurologique

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 33

Page 34: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• Aureus ou coli

• SMRA: vancomycin

• Tuberculosis: – Isoniazide

– Rifampicin,

– Pyrazinamide

– Ethambutol

• Fungal : antimycotique

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 34

Page 35: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 35

Page 36: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 36

Page 37: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 37

Page 38: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 38

Page 39: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• Conservative

– Minime déformation

– Immobilisation : orthèse

– Décubitus

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 39

Page 40: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

• Surveillance

– Biologie

– Imagerie (CT scan / IRM)

– Ponction sous CT scan (psoas)

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 40

Page 41: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 41

Page 42: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Indication chirurgicale ?

• Objectifs

– Débridement

– Prélèvements

• Urgence

– Compression neurologique

– Processus infectieux évolutif

• Différée

– Déformation

– Fixation - stabilisation ?

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 42

Page 43: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Compression : abcès épidural

• 50% hématogène

• 38% direct extension

• Thrombophlébite septique

• Laminectomie, lavage, drain épidural

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 43

Page 44: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 44

Page 45: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 45

Page 46: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 46

Page 47: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 47

Page 48: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Ostéosynthèse dans tuberculose ?

• 1950

• Débridement

• Fusion autogreffe

• Immobilisation

• Fusion : 90%

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 48

Page 49: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

Stabilisation – fixation postérieure ?

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 49

Page 50: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 50

Page 51: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 51

Page 52: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 52

Page 53: 05/04/2017 DIU OSTEO ARTICULAIRE 1...05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 7 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 8 05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 9 EXTENSION Os Para spinale Canal rachidien

05/04/2017 DIU_OSTEO_ARTICULAIRE 53