Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 1

متي، مسلمانن جو ٻيو خليفو، افضل بشر بعدابوبڪر رضيه ۽ افضل ا

حضرت عمر فاروق رضيهعبدالرزاق ميمڻ: تحرير ۽ تحقيق

!عرصو ڪل خالفت جو ۽ وفاتڪنيت، نسب ، قبيلو، پيشو، ڄم،

قبل 77)ع 695يا ( قبل هجري 73)ع 685سندن ڄم ڏينهن الء ٻه روايون آهن هڪ پاڻ مڪي ۾ پاڻ !سندن مقام وفات به مدينه منوره آهي ! ۾ ٿي( هجري 37)ع 566نومبر 3۽ وفات ! ۾ پئدا ٿيا ( هجري

نهن چند ماڻهن مان هئا جيڪي لکي پڙهي سگهندا هئا جن صلي اهلل عليه وسلم جنهن وقت نبي سائين !ا

ن جي سخت مخالفت ڪئي هئي رضيه جي دعوت ڏيڻ شروع ڪئي هئي ته حضرت عمر اسالمپاڻ ! ا

به سڏيو وڃي ( مراد رسول)جنهنڪري کين ! مسلمان ٿيا هئا جن جي دعا سان ه وسلملي اهلل عليرسول ص تائين هو۔( هجري 37)ع 566نومبر 3کان ( هجري 23)ع 576آگسٽ 37سندن عهد خالفت !ٿو

پ شت۽نيتڪ جن کان عطا ملعڪنيت ابو حفص آهي ۔ کين لقب ۽ ڪنيت ٻئي نبي سائين ص ۽لقب فاروق سندن

جن جي نائين صلعم جن سان ملي ٿو۔ پاڻ نبي سائين صلعم ، نائي پشت ۾ ، نبي سائين بٿيون۔ سندن نصجي اوالد مان آهن ( مره)جن صلعم نبي سائين !آهن( مره ۽ عدي) پٽ جا ٻه ،(ڪعب)پشت . آهن پشت ۾

جي اوالد مان۔ (عدي)ته عمر رضيه جن ٽنب ڪ

حنتمه بنت هشام )۽ والده جو نالو ! ( خطاب بن نفيل)والد جو نالو ! رضيه( عمر ابن الخطاب)ن پورو نالو د سن هيون ، سندن زالن جا ناال !(فاطمه بنت خطاب)۽ هڪ ڀيڻ ! ( زيد بن خطاب)هو۔ کين هڪ ڀاء ( بن المغيره

مت ڪلثوم بنت علي، قريبه ( زينت بنت مظعون)م ڪلثوم ، ، ا

م حڪيم بنت حارث، ا

ميه ، ا

بنت ابي ا

عبداهلل، عبدالرحمان، عبيداهلل بن عمر، زيد )پٽ 3عائقه بنت زيد بن عمر بن نفيل، لهيا، فقيها هيون۔ کين

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 2

حفصه، فاطمه ۽ زيبه ) هئا۔ کين ٽي نياڻيون ( ابو شهاما)بن عمر، عاصم ، عياض بن عمر ۽ الزبير بن بڪر۔(هيون

نڪاحادت عس مسلمانن جي خليفي راشد سيدنا فاروق اعظم رضي اهلل تعالى عنه جو حضرت نبي اڪرم صلي اهلل عليه

وآله وسلم جي ڏهٽي سيده ام ڪلثوم لخت جگر خاتون جنت سيده فاطمه زهره سان نڪاح ٿيو هو ۽ اها يو ۽ حضرت عمر سيده حضرت عمر رضي اهلل تعالى عنه جي گهر ۾ رهي ، جنهن مان زيد نالي پٽ پيدا ٿ

فاروق رضي اهلل تعالى عنه جي وفات کان پو حضرت علي ڪرم اهلل وجه پنهنجي نياڻي کي پنهنجي گهر ۾ هن پاڪ رشتي جو ذڪر صحيح بخاري سميت ڪيترن ئي مستند ڪتابن ۾ موجود .عدت ال آڻي ويهاريو

.موجود آهيان کان عالوه هن بابرڪت نڪاح جوذڪر شيعه مڪتبه فڪر جي ڪتابن ۾ به . آهي جي معتبر ڪتابن جا حواالحديث

: حديثن جا معتبر ڪتاب !صحاح سته .2 !صحيح بخاري .3 !صحيح مسلم .7 !موطا امام مالڪ .6 !ترمذي .6 !ابودائود .5

!هجري ختم ٿيڻ کان اڳ تاليف ٿي چڪا هئا 755سنن نسائي ، سن !هجري کان اڳ تاليف ٿي چڪو هو 239موطا امام مالڪ ته سن

کان زياده ماڻهن 350555ت امام بخاري جي باري ۾ چيو وڃي ٿو ته امام صاحب کان ستر هزار حضر !بخاري شريف ٻڌو، ان کان عالوه شاگردن ۽ شاگردن جا شاگرد حساب ڪرڻ کان ٻاهر ٿي پون ٿا

يف هجري ڌاري تفسير ، حديث، فقه ، سيرت ، تاريخ ۽ اسماء الرجال جي باري ۾ مستقل ڪتاب تال 265سن !۽ تصنيف ٿيڻ شروع ٿي چڪا هئا ۽ انهن جا چند ڪتاب تاليف ۽ تصنيف به ٿي چڪا هئا

!تهذيب التهذيب ۽ مقدمه فتح الباري شرح بخاري ۾ آهي تههجريء ۾ وفات ڪئي، اهو نبي اڪرم صلي اهلل عليه وآله وسلم جو 262موسى بن عقبه جنهن سن

معشر نجيح بن عبدالرحمان سنڌي مدني رحمته اهلل "اسان جي سڳوري سنڌ ۾ به . مغازي لکي چڪو هوحوالو خالفت عباسيه اور . )لکي چڪو هو "ڪتاب المغازي" !هجري ۾ وفات ڪئي 235، جنهن "عليه

(.از قاضي اطهر مبارڪ پوري 635هنڌستان اردو ص از عالمه قتيبه، "المعارف"از عالمه ابن حبان ، "ڪتاب الثقات"تاريخ طبري از محمد ابن جرير طبري ،

هجري کان اڳ تاليف ٿي چڪا هئا ۽ انهن مان اڪثر ڪتابن ۾ سيده ام 335اهي ڪتاب به سن

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 3

ڪلثوم بنت حضرت علي ڪرم اهلل وجه سان حضرت عمر فاروق رضي اهلل تعالى عنه جو نڪاح ٿيو، ان !جو ذڪر موجود آهي

م سليط ۾ حضرت علي بخاري شريف جي ڪتاب المغازي( هجري365وفات سن ) امام بخاري جي باب ا

...ڪرم اهلل وجه جي صاحب زادي ام ڪلثوم جو ذڪر هنن لفظن ۾ ڪيو آهيم سليطأباب ذڪر

عمر نإ كبي مالأوقال ثعلبة بن ابن شهاب عن يونس عن الليث حدثنا يركيحيى بن ب حدثنا 7867دينة فبقي منها مرط جيد فقال له بعض من هل المأرضي اهلل عنه قسم مروطا بين نساء من نساء بن الخطاب

م ڪلثوم بنت أيريدون كعط هذا بنت رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم التي عندأمير المؤمنين أعنده يا نصار ممن بايع رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم أم سليط من نساء الأحق به وأم سليط أعلي فقال عمر

.حدأيوم انت تزفر لنا القرب كنها إقال عمر ف

حواال. ثعلبه بن ابي مالڪ چيو، ته حضرت عمر رضي اهلل تعالى عنه ڪجهه چادرون مديني جي عورتن ۾ ورهايون

چيو ته، ( جيڪي انهي وقت حضرت عمر وٽ ويٺا هئا) جن مان هڪ عمدي چادر بچي پئي، ته چند ماڻهن ي ڏهٽي پنهنجي گهرواري ام اوهين اها چادر آنحضرت صلي اهلل عليه وآله وسلم ج! اي امير المؤمنين

ڪلثوم بنت علي کي ڏيو، ته حضرت عمر جواب ۾ فرمايو ته، نه ، ام سليط انهي چادر جي زياده حقدار ام سليط هڪ انصاري عورت هئي، جنهن نبي اڪرم صلي اهلل عليه وآله وسلم سان بيعت ڪئي . آهياڻي جون مشڪون ڀري پاڻ تي کڻي حضرت عمر وڌيڪ فرمايو ته اها ام سليط ، احد جي ڏينهن پ. هئي

(صحيح بخاري. )اسان ال آنديون هيون

هجري جي واقعات ۾ 23ڪتاب الثقات ۾ حضرت عمر فاروق رضي اهلل تعالى عنه جي خالفت جي سن

...لکي ٿو "ابن حبان"

پو حضرت عمر ام ڪلثوم سان شادي ڪئي، جيڪا علي بن ابي طالب جي ڌي هئي ۽ اها فاطمه مان

(ع2963مطبوعه ڪتب خانه صديقيه ملتان سن 555حوالو حاشيه الفاروق از عالمه شبلي ص ) .هئي

ڪتاب "پنهنجي تصنيف ۽ تاليف ( هجري335هجري، وفات 327والدت سن ) عبداهلل بن مسلم قتيبه

..۾ حضرت عمر فاروق رضي اهلل تعالى عنه جي اوالد جي باري ۾ لکي ٿو ته "المعارف

يد جي ماء ام ڪلثوم جيڪا علي ابن ابي طالب جي ڌي هئي، اها فاطمه رسول اهلل صلي اهلل ۽ فاطمه ۽ زمطبوعه ڪتب خانه 555حوالو حاشيه الفاروق از عالمه شبلي ص ) .عليه وآله وسلم جي نياڻي مان هئي

(ع2963صديقيه ملتان سن

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 4

جو اردو ترجمو برصغير پاڪ وهنڌ جي مشهور و معروف مصنف و "ڪتاب المعارف"محترم دوستو مترجم محترم سالم اهلل صديقي صاحب ڪيو آهي، جيڪو پاڪ اڪيڊمي مسجد باب االسالم آرام

ع ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو هو هن ڪتاب ۾ حضرت آدم عليه السالم کان وٺي 2986باغ ڪراچي ، سن تائين جي سڀني مشهور نبين ۽ انهن جي اوالدن ۽ اصحابي سڳورن، تابعين ۽ تبع تابعين جون پهرين صدي هجري

هن ڪتاب ۾ ٻن هنڌن تي. انهن جي حسب نامن سميت تحرير ٿيل ملن ٿيون. سوانح حضرت علي رضي اهلل تعالى عنه . 3۽ 238حضرت عمر رضي اهلل تعالى عنه جو اوالد ۽ ان جو نسل ص

۾ سيده ام ڪلثوم بنت علي رضي اهلل تعالى عنه جو حضرت عمر فاروق 326يون ص جون صاحب زادجي حاشي ۾ شيعه 326مترجم ص . رضي اهلل تعالى عنه سان نڪاح ۽ ان مان اوالد جو ذڪر ملي ٿو

مولوي غالم ) .مڪتبه فڪر جي ڪتابن جا حواال به ڏنا آهن جن ۾ انهي رشتي جو ذڪر موجود آهي (تحقيق تان مدد ورتل محمد ميمڻ جي ڪيل

شيعه مڪتبه فڪر جو اڄ تائين پهريون مشهور ۽ معتبر ڪتاب

انهي . آهي ۽ اهو شيعه مذهب جو اصل بنيادي ماخذ به آهي "ڪافي ڪليني"يعني "الجامع الڪافي"

هجري ۾ 778جنهن سن . ڪتاب جو مصنف ، مجتهد عالمه ابي جعفر محمد بن يعقوب ڪليني آهيچوٿين صدي ين لفظن ۾ هي شيعه مذهب جو پهريون بنيادي معتبر ۽ مستند ترين ڪتابوفات فرمائي، ٻ

.۾ لکيو ويو هو هجري

28سيده ام ڪلثوم بنت حضرت علي ڪرم اهلل وجه جي پيدا ئڻ عام طور تي سندن تاريخ پيدائش

ال تحقيق گهربل بحرحال سندن درست تاريخ پيدائش ۽ تاريخ وفات. هجري لکيو وڃي ٿو 9ربيع االول سن انهي حساب سان بي بي پاڪ نابالغ هئي؟ ڇو جو سن بي بي پاڪ پڻ ڪربال ۾ موجود هئي ، .آهي

5گرم ملڪن ۾ ڇوڪرين جي بالغ ٿيڻ جي عمر مختلف هوندي آهي جيڪا . سال بيهي ٿو؟ 8مبارڪ ه اتي بلوغت ٿيڻ بعد جلد سالن کان شروع ٿئي ٿي ۽ عربن جي تاريخ جي مطالعي مان اها ڳالهه ظاهر ٿئي ٿي ت

آهي 85تاريخ طبري جلد سوم حصو پهريون صفحو نمبر .شادي ٿيڻ هڪ عام ڳالهه هوندي هئي

:لکيل شيخ طوسي۾ لکيل آهي ته 763ص 7شيعه جي مشهور ڪتاب االستبصار ج

حضرت عمر رضه جن جو نڪاح حضرت علي جي نياڻي ام ڪلثوم بنت فاطمه سان ٿيو هوان حولي سان

ها ڳالهه ثابت آهي ته شيعن وٽ به اها حقيقت مڃيل آهي باقي هاڻي ڄمار جو فرق ته عرب جي صحراحي ا 23اهو مبارڪ نڪاح سن .عالئقي ۾ شادين جي موقعي تي عمر جو عيب ڪو نه ڪڍيو ويندو هو

هجري آهي، يعني هن مبارڪ رشتي کي هڪ هزار چار سؤ ارڙهن سال گذري 2676هجري ۾ ٿيو هو ۽ اڄ

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 5

چڪا آهن، پر انهيء ايڏي ساري عرصي اندر ڪنهن به وڏي شيعه عالم سڳوري انهي نڪاح جو انڪار نه .ڪيو آهي

آهي، جنهن جي صحيح ۽ مستند هجڻ "الجامع الڪافي"شيعن جو سڀ کان معتبر ۽ مستند ترين ڪتاب

۽ هر وقت ال فرضي زنده هجري کان وٺي شيعن الهر دور 355يعني سن ) جي تصديق شيعن جي امام الزمان لشيعتنا :جي هنن لفظن ۾ ٿيل آهي( غائب امام

. يعني هي ڪتاب اسان جي شيعن ال ڪافي آهي هاذا کاف

۾ هڪ باب 6جي فروع ڪافي جي جلد الجامع الڪافي شيعه مڪتبه فڪر جي انهي معتبر ڪتاب :آهي جنهن جو عنوان آهي

"ڪاح جي باري ۾ام ڪلثوم جي ن"يعني باب باب تزويج ام ڪلثوم

۾ "تزويج ام ڪلثوم"جي باب 6شيعن جي معتبر ڪتاب الجامع الڪافي جي فروع ڪافي جي جلد :هي پهرين روايت حضرت امام جعفر صادق جي نالي سان لکي ويئي آهي

ص 6فروع ڪافي جلد )عن زرات عن ابي عبداهلل في تزويج ام ڪلثوم فقال ان زالڪ فرج غصبناه (هجري2792سن( ايران)طبع تهران 765

انهي مبارڪ نڪاح مان اهو ثابت ڪرڻ ته حصرت علي ڪرم اهلل وجه جي نزديڪ حضرت عمر

فاروق رضي اهلل تعالى عنه مؤمن، صادق ۽ انهي اعلى شرف جو بدرجه اولى الئق هو جو حضرت علي ڪرم .اهلل وجه هن کي پنهنجي نياڻي حضرات حسنين جي سڳي ڀيڻ جو سڱ ڏنو

حضرت علي ڪرم اهلل وجه ۽ حضرت عمر فاروق رضي اهلل تعالى عنه جو پاڻ ۾ اهڙو گهاٽو ۽ گهرو .تعلق ۽ دلي محبت ۽ چاهت هئي جو اهو مبارڪ رشتو وجود ۾ آيو

روايتونٻيون سليمان بن خالد کان روايت آهي ته مون امام جعفر صادق کان پڇيو ته جنهن عورت جو خاوند فوت ٿئي ته

ذاري ؟ خاوند جي گهر ۾ يا جتي هو چاهي؟ ته امام صاحب فرمايو ته جتي هن جي دل اها عدت ڪٿي گ

چاهي ۽ ثبوت ۾ فرمايائين ته جڏهن عمر رضي اهلل تعالى عنه وفات ڪئي ته حضرت علي ڪرم اهلل وجه طبع 252ص 8تهذيب االحڪام جلد ) .ام ڪلثوم وٽ ويو ۽ هن کي هٿ کان وٺي پنهنجي گهر وٺي آيو

(هجري 2795ن س( ايران)تهران

ازالته "ابوالحسن علي بن اسماعيل شيعه اثنا عشريه جو هڪ وڏو مجتهد عالم ٿي گذريو آهي ۽ هن جو قول ...۾ هنن لفظن سان نقل ٿيل آهي ته "الغين

حضرت عمر )کان ماڻهن ڪن ڳالهين جي باري ۾ پڇيو، جن مان هڪ خليفي ثاني ( ابوالحسن بن اسماعيل)جي نڪاح جي به هئي، ته هن جواب ڏنو ته حضرت علي ڪرم اهلل وجه کي ( الى عنهفاروق رضي اهلل تع

Writer : Abdul Razzaque Memon (All Rights of Screen Play are Reserved Under Copy Write Act) Contact: 0300 2895691 Page 6

پنهنجي ڌي عمر کي ڏيڻ جي ضرورت انهي ڪري پيش آئي جو عمر ڪلمه شهادت جو اظهار ڪندو هو .۽ زبان سان رسول اهلل جي فضيلت جو اقرار ڪندو هو

(26د مهدي علي بن سيد ضامن علي ص ازالته الغين بحواله آيات بينات جلد اول از عالمه سيد محم)

:حضرت امام جعفر صادق پنهنجي والد کان روايت ڪري ٿو ته

تهذيب االحڪام جلد ).ام ڪلثوم بنت علي ۽ ان جو پٽ زيد بن عمر بن خطاب هڪ ئي وقت فوت ٿيا (3530357ص 9

ذارش ڪندس ته سڀني دوستن کي مؤدبانه گ

مستند روايت وغيره ونڊ ڪرڻ چاهين ته ضرور ڪن پر موضوع هن موضوع متعلق ڪا درستگي يا ڪا

کان هٽي ٻين اعتراضن يا مخلتف ڪتابن جا لنڪس وغيره نه ڏين، ڇو جو ان سان اعتراضات برا اعتراضات جو هڪ اڻ کٽندڙ سلسلو شروع ٿي ويندو ۽ پو هي موضوع پڙهندڙن تائين مطلوبه معلومات

.پهچائي نه سگهندو

پڄاڻي