Йога Даршана - Махарши Патанджали.pdf

4

YOGA-DARSANAYoga-sutra by Maharci Patakjali

With Six Basic Commentaries:

(1) Raja-martajda by Bhojaraja,(2) Yoga-bhacya by Vyasa (Sanskrit text),(3) Bhasvati by Hariharananda Arajya,(4) Tattva-vaisaradi by Vacaspati Misra,

(5) Patakjala-rahasya by Raghavananda Sarasvati,(6) Yoga-varttika by Vijkana Bhikcu,

and copious notes from:

Pradipika by Bhavaganesa, Vrtti by Nagoji Bhatta,Majiprabha by Ramanandayati, Candrika by Anantadeva,

and Yoga-sudhakara by Sadasivendra Sarasvati.

SAMADHI-PADA

Translated from the original Sanskritand phenomenologically explained in Yoga-vyakjana

by P. I. Gradinarov, PhD, DSc.

ISBN 954-628-017-8

EurasiaAcademic Publishers

1998

Lyulin 331, Sofia 1336(02) 24 15 23

5

1. Âÿïäæàíà å èçÿñíÿâàíå, èçÿâÿâàíå íà ñêðèòîòî çíà÷åíèå, äå-ìîíñòðèðàíå íà ñìèñúëà, íàïîìíÿíå, ñèìâîë, çíàê, ôåíîìåí,íî çàåäíî ñ òîâà è ïðèçíàê çà íàâëèçàíå â ïåðèîäà íà âúçìúæà-âàíå, áåëåã íà þíîøåñòâîòî ñ âñè÷êèòå ìó ñâîéñòâåíè âèñîêèñòðåìåæè, ïîðèâè è çàáëóæäåíèÿ.

Êàê äà ÷åòåì Éîãà-Äáðøàíà?

Òåêñòúò íà Éîãà-Äàðøàíà å êîìïîçèðàí â òå÷åíèå íà øåñò-íàäåñåò ñòîëåòèÿ è ïî÷èâà âúðõó áåçíà÷àëíàòà ìúäðîñò íà Âå-äèòå. Ðàáîòàòà ïî ïðåâîäà è áúëãàðñêèÿ êîìåíòàð, êîéòî âúð-âè ïîä ëèíèÿ è íîñè íàçâàíèåòî Éîãà-âÿïäæàíà,1 å îñúùåñò-âåíà çà øåñò ãîäèíè. Ñàìàäõè-ïàäà, èëè çà ìåäèòàöèÿòà, çà-ïî÷âà íàïðàâî ñ àíàëèçà íà îâëàäÿíîòî ñúçíàíèå è ïúòèùàòàçà ïîñòèãàíå ìúäðîñòòà íà ñàìàäõè, ïîðàäè êîåòî å íàé-òðóä-íàòà ÷àñò îò Éîãà.

Íÿìàì íàìåðåíèå äà ïðåäëàãàì âúâåæäàùà ðåêîíñòðóêöèÿíà ôèëîñîôñêàòà ñèñòåìà Éîãà, êàêòî îáèêíîâåíî ïîñòúïâàòïðåâîäà÷èòå íà Éîãà. Óáåäåí ñúì, ÷å ñàìè ùå ïîñòèãíåòå ñìè-ñúëà íà Ñàìêõÿ-ïðàâà÷àíà-éîãà, çàùîòî � çà ðàçëèêà îò âñè÷êèîñòàíàëè � áúëãàðñêèÿò ïðåâîä íà Éîãà-ñóòðà ïðèòåæàâà åäíîáåçñïîðíî äîñòîéíñòâî: òîé èçëàãà ñîáñòâåíîòî ó÷åíèå íà Éîãàñúñ ñëîâàòà íà íàé-àâòîðèòåòíèòå êîìåíòàòîðè, ïîðàäè êîåòîíàïúëíî çàñëóæàâà îïðåäåëåíèåòî saaã\ yaaegadxa*nama/, ñúâúðøåíà, íà-ïúëíî îêîìïëåêòîâàíà Éîãà-ôèëîñîôèÿ. Òàêà ÷å âìåñòî óâîä ùåñè ïîçâîëÿ äà äàì íÿêîëêî ïðàêòè÷åñêè ñúâåòà

1. Çàïî÷íåòå ñ Éîãà-ñóòðà (²V-V â.), êàòî ñå îãðàíè÷èòååäèíñòâåíî ñ êîìåíòàðà íà Áõîäæàðàäæà (Õ² â.), êîéòî èìà òîâàîãðîìíî ïðåäèìñòâî, ÷å îáÿñíÿâà äóìà ïî äóìà òåêñòà íà ñóò-ðàòà è ïðåäëàãà èçêëþ÷èòåëíî ïîëåçíè, îðèãèíàëíè è ïîíÿò-íè òúëêóâàíèÿ. Ðàäæà-ìàðòàîäà, íàðè÷àíà çà ïî-êðàòêî Áõî-äæà-âðòòè, ïîíÿêîãà å ïðèäðóæåíà ñ èçâàäêè èëè ïúëíèÿ òåêñòíà íÿêîé îò ïåòòå äîïúëíèòåëíè êîìåíòàðà, âêëþ÷åíè â èçäàíè-åòî íà ïàîäèò Äõóîäõèðàäæ Øàñòðè. Íàé-èíòåðåñíèòå ìîìåí-òè îò òÿõ ñà èçïîëçóâàíè è êàòî èëþñòðèðàù ìàòåðèàë êúì êî-ìåíòàðèòå íà Âà÷àñïàòè Ìèøðà è Âèäæïàíà Áõèêøó.

6

2. Ñëåä êàòî ñòèãíåòå äî 51 ñóòðà, âúðíåòå ñå îòíà÷àëî èñðàâíåòå òåêñòà íà Áõîäæàðàäæà ñ òîçè íà Âÿñà. Çàåäíî ñ òîâà,êàòî ïúðâè ïîäêîìåíòàð êúì Âÿñà-áõàøÿ (V²²-V²²² â.), âè ïðå-ïîðú÷âàì äà ñå çàïîçíàåòå ñ òåêñòà íà Áõàñâàòè. Òîâà å ïðîÿñ-íÿâàù ãëîñàð, íàïèñàí â íà÷àëîòî íà ÕÕ â. îò åäèí îò íàé-äîáðèòå ïîçíàâà÷è íà Ñàìêõÿ-Éîãà.

3. Ñåãà âå÷å ñòå íàïúëíî ïîäãîòâåíè äà îâëàäååòå ñúäúð-æàíèåòî è íà ñëåäâàùèòå äâà êîìåíòàðà. Êîìåíòàðúò íà Âà-÷àñïàòè (²Õ â.) îáÿñíÿâà Âÿñà-áõàøÿ è, îò ñâîÿ ñòðàíà, å îáÿñ-íåí â Ðàõàñÿ. Ïðåïðàòêèòå êúì Ðàõàñÿ ñà ìàðêèðàíè ñ ®. Ñðåù-íåòå ëè òîçè çíàê, äîáðå å âåäíàãà äà ñå êîíñóëòèðàòå ñ Ðàõà-ñÿ. Âúïðåêè ïðèâèäíàòà ñè ðàçïîêúñàíîñò, òîçè òÿñíî ñâúðçàíñ Òàòòâà-âàéøàðàäè òåêñò ïîíÿêîãà ñúäúðæà èñòèíñêè îò-êðîâåíèÿ è ñâåæè àíàëîãèè.

4. Ïî îáùî ïðèçíàíèå íà êîìåíòàòîðèòå, çà êîèòî âå÷å ãî-âîðèõìå âúâ âðúçêà ñ Áõîäæàðàäæà è ÷èèòî èìåíà ùå íàìåðè-òå íà òèòóëíàòà ñòðàíèöà, Éîãà-âàðòòèêà (ÕV²² â.) å âðúõ âúâôèëîñîôèÿòà íà Éîãà. Ñëåä êàòî ñòå îâëàäåëè òåðìèíîëîãèÿòà,íå âè îñòàâà íèùî äðóãî, îñâåí äà ñå íàñëàäèòå íà ïîëåìè÷íè-òå äåëèêàòåñè, ìàéñòîðñêè çàâúðòÿíè îò Âèäæïàíà Áõèêøó.

5. Ùî ñå îòíàñÿ äî òåðìèíîëîãèÿòà, îáúðíåòå îñîáåíî âíè-ìàíèå íà îáÿñíåíèÿòà ïîä ëèíèÿ è òåðìèíîëîãè÷íèÿ ðå÷íèê âêðàÿ íà Ñàìàäõè-ïàäà. Íå çàáðàâÿéòå, ÷å éîãà-äàðøàíà å íàó-êàòà çà ñàìîîâëàäåíèÿ äóõ, èçêóñòâîòî íà ñúùíîñòíàòà èíòóè-öèÿ è â òîçè ñìèñúë êîðåñïîíäèðà ïðÿêî ñ ôåíîìåíîëîãèÿòàíà Õóñåðë.1 Âïðî÷åì, ïàðàëåëèòå ñ ôåíîìåíîëîãèÿòà ñè îñòà-âàò çà ìîÿ ñìåòêà. Âàøå ïðàâî å äà ðåøèòå äàëè äà ãè ïðèåìå-òå èëè îòõâúðëèòå. Â êðàÿ íà êðàèùàòà, äîðè ìúäðîñòòà íàñàìàäõè òðÿáâà äà áúäå îòõâúðëåíà...

Ñàíñêðèòñêèÿò òåêñò íà Éîãà-áõàøÿ ñëåäâà êðèòè÷åñêîòîèçäàíèå íà saaã\ yaaegadxa*nama/ è å ñðàâíåí ñ òåêñòà íà Ðàìà Ïðàñàäà.Âúâåäåíè ñà íåçíà÷èòåëíè èçìåíåíèÿ â ïóíêòóàöèÿòà, êàòîçàåäíî ñ òîâà ñà îòñòðàíåíè è ïå÷àòíèòå ãðåøêè.

1. Ïðåïîðú÷èòåëíà ëèòåðàòóðà: Óâîä â èíäèéñêàòà ôèëîñîôèÿ,Ôèëîñîôèÿòà íà Ñàìêõÿ-Éîãà, Êëàñè÷åñêà èíäèéñêà ôèëîñî-ôèÿ, Áîæåñòâåíàòà Éîãà, Óâîä âúâ ôåíîìåíîëîãèÿòà, Ôåíîìå-íîëîãè÷åñêèÿò ìåòîä, Ðàäæà-Éîãà. Òåçè êíèãè ìîãàò äà áúäàòïîðú÷àíè äèðåêòíî îò èçä-âî �Åâðàçèÿ�.

7

ÑÀÌÀÄÕÈ-ÏÀÄÀ

Ñóòðà 1

ATa yaaegaanauxaasanama/ üü 1 üüÀòõà éîãàíóøàñàíàì.

Àòõà � ñåãà, â ñìèñúë íà çàïî÷âà; éîãà � éîãà, ñèñòå-ìà çà ñàìîîâëàäÿâàíå; àíóøàñàíà � èçëîæåíèå, îáó-÷åíèå, ïîó÷åíèå.

ÉÑ I.1: Çàïî÷âà èçëîæåíèåòî íà Éîãà.

Áõîäæà-âðòòè I.1: Ñ òàçè ñóòðà áåçóïðå÷íî ñà îïîâåñòåíèñèñòåìàòà, ïðåäìåòúò è öåëòà íà ó÷åíèåòî.1 Äóìàòà àòõà äå-ìîíñòðèðà íà÷àëî è èìà çíà÷åíèåòî íà áëàãîïðèÿòåí çíàê. Éîãàå �ñúâúðøåíà îâëàäÿíîñò� [þêòè, è â êà÷åñòâîòî ñè íà òîâàèçêóñòâî òÿ å] ñàìîîâëàäÿâàíå (ñàìàäõè); [äóìàòà éîãà òðÿáâàäà ñå òúëêóâà â ñâåòëèíàòà íà ïàðàäèãìàòà] þäæà ñàìàäõàó[êîÿòî ùå áúäå ðàçÿñíåíà â ñëåäâàùèòå êîìåíòàðè]. Àíóøàñà-íà å ïðåïîäàâàíå è îáÿñíÿâàíå íà îïðåäåëåíèÿòà, äåëåíèÿòà,ñðåäñòâàòà è ïëîäîâåòå íà Éîãà. Éîãàíóøàñàíà å èçëîæåíèåíà Éîãà, â ñìèñúë, ÷å èíèöèèðàíîòî ïî òîçè íà÷èí ó÷åíèå òðÿá-âà äà áúäå ðàçáðàíî èìåííî ïîðàäè ñâîÿòà äîñòúïíîñò. Íîñå-ùèÿò ïëîäîâå ïðåäìåò å Éîãà, êîÿòî ïîðàäè ñúâúðøåíàòà îâ-ëàäåâàåìîñò íà ó÷åíèåòî ñå íàðè÷à ñàìîîâëàäÿâàíå (ñàìàäõà-

1. Ïîä ñèñòåìà (ñàìáàíäõà) ñå èìà ïðåäâèä ñèñòåìàòà îò âðúçêèìåæäó äóìèòå è òÿõíîòî çíà÷åíèå, øàáäàðòõà-ñàìáàíäõà, ò.å.ñèãíèôèêàòèâíàòà ôóíêöèÿ íà äóìèòå, ìåæäó äåéñòâèåòî è èç-âúðøèòåëÿ íà äåéñòâèåòî (êðèÿ-êàðàêà-ñàìáàíäõà), êàêòî èñèñòåìàòà îò îòíîøåíèÿ íà ñîáñòâåíîñò, êîèòî ñå èçðàçÿâàò ñïîìîùòà íà ðîäèòåëåí ïàäåæ (øåøàëàêøàîà-ñàìàíÿ-ñàìáàí-äõà). Ñ äðóãè äóìè, ñèñòåìàòà âêëþ÷âà çíà÷åíèåòî íà äóìèòå,îòíîøåíèÿòà ìåæäó ó÷èòåëÿ è ó÷åíèêà, ôóíêöèîíàëíî èçðàçå-íè â äåéñòâèåòî �îáó÷åíèå�, è âðúçêàòà ìåæäó îáó÷åíèåòî, ó÷å-íèåòî, ïðåäìåòà íà ó÷åíèåòî è ñúîòâåòíèòå èì ïëîäîâå.

\

8

íà). È ïëîäúò òóê å îâëàäÿâàíåòî (ðàçáèðàíåòî) íà ïðåäìåòà,äîêàòî ïëîäúò íà îâëàäÿíàòà Éîãà å åìàíöèïàöèÿòà. Ïðåäìå-òúò íà ó÷åíèåòî å òàêàâà ðåëàöèîííà ñèñòåìà, êîÿòî ñå õàðàê-òåðèçèðà ÷ðåç îòíîøåíèÿòà ìåæäó òúëêóâàíîòî è òúëêóâàùî-òî. Éîãà êàòî ïðåäìåò è íåéíèÿò ïëîä, åìàíöèïàöèÿòà, ñå íàìè-ðàò â îòíîøåíèå íà ñðåäñòâî è öåë. Ñðåäñòâàòà íà îâëàäåâàåìàòàÉîãà ñå äåìîíñòðèðàò îò ó÷åíèåòî. Çàòîâà å êàçàíî, ÷å ïîñòèãíà-òàòà êàòî òàêîâà ñðåäñòâî Éîãà ïîðàæäà ïëîäà, èçâåñòåí êàòî åìàí-öèïàöèÿ [íà äóõà îò ìàòåðèÿòà].

Âÿñà-áõàøÿ I.1:

ATaetyayamaiDakaraTa*: ü yaaegaanauxaasanF xaas�amaiDakðtF vaeidtavyama/ ü yaaega: = samaaiDa:,sa ca saava*BaaEmai�òasya Dama*: ü iXaïF maUZ\ ivaiXaïamaekagá\ inaóäimaita icaòaBaUmaya: üta�a ivaiXaïae caetaisa ivaXaepaaepasaja*naIBaUta: samaaiDana* yaaegapaXae vata*tae ü yastvaekagáecaetaisa sad/BaUtamaTa*\ páàaetayaita iXaNaaeita ca Èexaana/, kma*banDanaaina ølaTayaita,inaraeDamaiBamauKF kraeita, sa sa\páçüataae yaaega wtyaaKyaayatae ü sa ca ivataê*ªanaugataae,ivacaaranaugata, AanandanaugataaeHismataaHnaugata, wtyaupairùatpávaediyaSyaama: ü sava*vÐiòainaraeDaetvasa\páçüata: samaaiDa: üü 1 üü

[Äóìàòà] àòõà èìà çíà÷åíèåòî íà íà÷àëî. Çàïî÷âàùîòî[òóê] ó÷åíèå å [ïîâòîðíî] èçëîæåíèå íà Éîãà è [òî] òðÿáâàäà áúäå ðàçáðàíî. Éîãà = ñàìàäõè. È òÿ å ïðîíèçâàùî âñè÷-êè ðàâíèùà ñâîéñòâî íà ñúçíàíèåòî. Ðàâíèùàòà íà ñúçíà-íèåòî ñà ïîðèâíî (êøèïòà), ïðèòúïåíî (ìóäõà), ðàçñåéâà-íî (âèêøèïòà), åäíîíàñî÷åíî (åêàãðà) è ïîòèñíàòî (íèðóä-äõà). Òóê â ïëîñêîñòòà íà ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå ìåäèòàöèÿ-òà, ïðèäðóæåíà îò àêò íà ðàçñåéâàíå, íå ñå íàìèðà â[áëàãîïðèÿòíà çà ïîñòèãàíåòî íà] Éîãà ñðåäà. Òàçè [ìåäè-òàöèÿ] îáà÷å, êîÿòî â ïëîñêîñòòà íà åäíîíàñî÷åíîòî ñúçíà-íèå îçàðÿâà ðåàëíî ñúùåñòâóâàùèÿ îáåêò è óíèùîæàâà óâ-ëå÷åíèÿòà1, êîÿòî ðàçñëàáâà êàðìè÷íèòå âðúçêè è å îáúðíà-òà ñ ëèöå êúì ïîòèñêàíåòî, å èçâåñòíà êàòî êîãíèòèâíà Éîãà.

1. Òåðìèíúò êëåøà îçíà÷àâà ìúêà, ñòðàäàíèå, ãðèæà, ïðèòåñíå-íèå è ò.í. Êàêòî â Éîãà, òàêà è â áóäèçìà òîé ñå îòíàñÿ ïðåäèâñè÷êî çà åêçèñòåíöèàëíàòà âúâëå÷åíîñò íà èíäèâèäà, êîÿòî åãëàâíàòà ïðè÷èíà çà ñàìñàðè÷íèòå ìó ïðåâúïëúùåíèÿ.

Éîãà-âÿïäæàíà I.1

9

È êàêòî ùå óçíàåì ïî-êúñíî, òÿ ñëåäâà ñúìíåíèåòî, ñëåäâàêîëåáàíèåòî, ñëåäâà ùàñòèåòî, ñëåäâà è ñàìîóòâúðæäàâà-íåòî.1 Òðàíñêîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ îáà÷å ñå ñúñòîè â ïî-òèñêàíåòî íà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè [íà ñúçíàíèåòî].2

1.Êîãíèòèâíàòà Éîãà ñå õàðàêòåðèçèðà ñ íàëè÷èåòî èëè îòñúñò-âèåòî íà âèòàðêà, âè÷àðà, àíàíäà è àñìèòà, êîèòî çàñåãà ùåíàðå÷åì ñúìíåíèå, êîëåáàíèå, ùàñòèå è ñàìîóòâúðæäàâàíå. Òóêèçáðîÿâàìå õàðàêòåðíèòå åìîöèîíàëíî-ïñèõîëîãè÷åñêè ïðî-ÿâëåíèÿ íà ÷åòèðèòå ñòåïåíè â åâîëþöèÿòà íà êîãíèòèâíàòàÉîãà. Êàòåãîðèèòå âèòàðêà, âè÷àðà, àíàíäà è àñìèòà, ðàçáè-ðà ñå, èìàò ïðåäè âñè÷êî ãíîñåîëîãè÷åñêî ïðèëîæåíèå, íî ñúùîòàêà è îïðåäåëåí êîñìîëîãè÷åí è îíòîëîãè÷åí ñìèñúë. Îñíîâ-íîòî çà òÿõ å, ÷å ñà ôîðìè íà íåïîñðåäñòâåíî èíòóèòèâíî ñõâà-ùàíå íà îïîðíèòå îáåêòè çà ìåäèòàöèÿ, ñëåä êàòî ñúçíàíèåòî åäîñòèãíàëî ñòåïåíòà íà ñàòòâè÷íà åäíîíàñî÷åíîñò. Ïî-ïîäðîá-íî çà òîâà âæ. ÉÑ I.17 è êîìåíòàðèòå êúì íåÿ.

2. Ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îò êîìåíòàðà, çàïî÷âàéêè îò àíàëèçà íà ðàâ-íèùàòà íà ñúçíàíèåòî, âñúùíîñò ïðåäñòàâëÿâà óâîä êúì âòîðà-òà ñóòðà, çà êîåòî ãîâîðè è ïîÿâÿâàùèÿò ñå òóê çà ïúðâè ïúòòåðìèí �ìîäèôèêàöèÿ íà ñúçíàíèåòî�. Îáùîòî îïðåäåëåíèåíà âðòòè å íà÷èí íà ñúùåñòâóâàíå â îïðåäåëåíî ñúñòîÿíèå, èâ òîçè ñìèñúë âðòòè ñå òúëêóâà êàòî ìîäóñ. ×èòòà-âðòòèèìà çíà÷åíèåòî íà ôóíêöèîíàëåí ìîäóñ íà ñúùåñòâóâàíå, ìå-òîä è íà÷èí íà ïîâåäåíèå íà ñúçíàíèåòî ñ öåë ïîñòèãàíåòîèëè ñêðèâàíåòî íà íÿêàêâî çíàíèå. Èìåííî òîâà ùå ðàçáèðàìåïîä òåðìèíà �ìîäèôèêàöèÿ íà ñúçíàíèåòî�. Òîâà îñíîâíî çíà-÷åíèå íà âðòòè ñå èçâåæäà è îò êîíòåêñòà íà íåãîâàòà óïîòðå-áà â ãðàìàòèêàòà è ëîãèêàòà.

Â ãðàìàòèêàòà âðòòè îçíà÷àâà ñëîæíî îáðàçóâàíèå, êîåòîèçèñêâà äåêîìïîçèðàíå íà ñúñòàâíèòå ìó ÷àñòè è òÿõíîòî îáÿñ-íåíèå; âòîðîòî ãðàìàòè÷åñêî çíà÷åíèå å ïðîÿâÿâàíå èëè ñêðè-âàíå íà [çíà÷åíèåòî íà] äóìàòà (âðòòèð àâèðáõàâà-òèðîáõà-âàó øàáäàñÿ); òðåòîòî çíà÷åíèå å ñúñòîÿíèå íà äóìàòà, ïðè êî-åòî òÿ îáîçíà÷àâà íåùî äðóãî (ïàðàðòõàáõèäõàíàì âðòòèõ).Äîêîëêîòî ïèøåùèòå â òðàäèöèÿòà íà Éîãà ñà ïî ïðàâèëî èäîáðè ãðàìàòèöè (Áõîäæàðàäæà íàïðèìåð å åäèí îò íàé-èçâåñò-íèòå êîìåíòàòîðè íà Âàêÿïàäèÿ), ìîæåì äà òâúðäèì, ÷å ìîäè-ôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî ñà íå ïðîñòî ôóíêöèîíàëíè ôîðìèíà ïðîÿâëåíèå íà ñúçíàíèåòî, íî è êîìïëåêñíè ôîðìàöèè, ïîä-ëåæàùè íà àíàëèç è îáÿñíåíèå, êîèòî ïðèòåæàâàò ñïîñîáíîñò-òà äà ñêðèâàò èëè ðàçêðèâàò ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà îáåêòèòå,è îñâåí çà ñóáñòðàòà ñè, ñúçíàíèåòî, íàìåêâàò è çà íåùî äðóãî,

Âÿñà-áõàøÿ I.1

10

çà òîâà, ÷å êàêòî òå, òàêà è ñúçíàíèåòî êàòî öÿëî, ñà èíñòðóìåíòíà Ñúçíàòåëíèÿ Ïðèíöèï, ò.å. íà Ïóðóøà.

Ëîãèêî-ñåìàíòè÷íèòå è ôèëîñîôñêè çíà÷åíèÿ íà òåðìèíàâðòòè, èçëîæåíè â Íÿÿ-êîøà (ñ. 796-800), ñà (1) òàêàâà âðúçêàìåæäó äóìàòà è çíà÷åíèåòî íà äóìàòà, êîÿòî å áëàãîïðèÿòíà çàóñòàíîâÿâàíåòî íà çíà÷åíèåòî íà äóìàòà è â òîçè ñìèñúë å îñ-íîâàíèå çà ïîÿâàòà íà ñëîâåñíîòî çíàíèå; (2) ìîäèôèöèðàíîñòòàå àëòåðíàòèâíîñò íà ñåìàíòè÷íàòà åíåðãèÿ è êîíîòàöèÿòà (øàê-òè-ëàêøàîàíÿòàðàòâà), ò.å. âðúçêà, êîÿòî ñúäúðæà åäíî îòäâåòå � èëè îñíîâíîòî, ïðàêòè÷åñêè ïîëåçíîòî, èëè âòîðîñòå-ïåííîòî çíà÷åíèå íà äóìàòà; ñïîðåä ëåêñèêîëîçèòå íàãëàñàòà(ñàìñêàðà, ãîòîâíîñòòà çà äîïúëíèòåëíî êâàëèôèöèðàíå) ñåïîðàæäà îò ìîäèôèêàöèÿòà; ñàìî ëåêñè÷åñêèÿò èíòåëåêò (øàá-äà-áóääõè) èëè ïàìåòòà çà ìîäèôèêàöèèòå ïðèòåæàâàò ñïîñîá-íîñòòà äà ïðîèçâåæäàò ïîäîáíè íàãëàñè; (3) ñïîðåä äðåâíèòåëåêñèêîëîçè èìåííî ìîäèôèêàöèÿòà å òàçè, êîÿòî îïðåäåëÿñïîñîáíîñòòà íà äóìàòà äà ïðèòåæàâà òàêèâà çíà÷åíèÿ êàòîîñíîâíî, âòîðîñòåïåííî, ñúñòàâíî, ïðåíîñíî, êîíâåíöèîíàëíîè ò.í.; (4) ñïîðåä Ñàìêõÿ ìîäèôèêàöèÿòà å ôóíêöèîíèðàíåòîíà Âåëèêèÿ Ïðèíöèï (ìàõàò) è îñòàíàëèòå ìåòàôèçè÷åñêè ñúù-íîñòè, êàêòî è ôóíêöèîíèðàíåòî íà ñåòèâàòà, ò.å. ìîäèôèêàöè-ÿòà å ôóíêöèÿ (âÿïàðà), êàòî íàïðèìåð êàòåãîðè÷íàòà äèñïîçè-öèÿ (àäõÿâàñàÿ) íà èíòåëåêòà; (5) ñïîðåä Âåäàíòà ìîäèôèêà-öèÿòà å òðàíñôîðìàöèÿ íà âúòðåøíèÿ îðãàí, êîÿòî ñå õàðàêòå-ðèçèðà ñúñ ñîáñòâåíà ôîðìà, ïðåäíàçíà÷åíèå è ò.í.; (6) ñïîðåäåñòåòèöèòå âðòòè å îñîáåí âèä êîìïîçèöèÿ, òâîðáà, ïðåäñòàâ-ëåíèå; (7) ñïîðåä ïðàãìàòèöèòå (âÿâàõàðà-øàñòðàäæïà)âðòòè å íà÷èí íà æèâîò; (8) ñïîðåä áåëåòðèñòèòå å íà÷èí íàîïèñàíèå; (9) îñâåí òîâà äóìàòà îçíà÷àâà ñúñòîÿíèå, óñòîé÷è-âîñò. Çà äà îïðåäåëèì êîíêðåòíîòî çíà÷åíèå íà òåõíè÷åñêèÿòåðìèí âðòòè â êîíòåêñòà íà ôèëîñîôèÿòà íà Éîãà, òðÿáâà äàíàïðàâèì ðàçóìåí êîìïðîìèñ ìåæäó ôóíêöèÿ, íà÷èí íà ñúùåñ-òâóâàíå è ïðîÿâëåíèå, êàòî ïîä÷åðòàåì è íåîáõîäèìîñòòà îòïîòèñêàíå íà âðòòè, çàòîâà íàé-òî÷íîòî îïðåäåëåíèå íà ìî-äèôèêàöèÿ ùå áúäå îïåðàöèîíàëåí ìîäóñ.

Ùî ñå îòíàñÿ äî ðàçëè÷èÿòà â ïðåäìåòà íà äâåòå ñåðèè îòêîìåíòàðè � ñúäúðæàòåëíî ñëåäâàùèòå Âÿñà è ôîðìàëíî ñëåä-âàùèòå Áõîäæàðàäæà, � òå ñå äúëæàò íà îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å âêîìåíòàðà êúì ïúðâàòà ñóòðà Âÿñà äàâà è íåùî ïîâå÷å îò îáÿñ-íåíèåòî íà äîêòðèíàëíèòå îñîáåíîñòè íà çàïî÷âàùîòî èçëî-æåíèå íà Éîãà, à èìåííî � ïðåäâàðèòåëíàòà õàðàêòåðèñòèêà íàÉîãà.

Ïîâå÷å çà òîâà âæ. â îáÿñíåíèÿòà êúì Òàòòâà-âàéøàðàäè.


11

Áõàñâàòè I.1.

Åòî è ïúðâàòà ñóòðà íà âúæäåëåíîòî ó÷åíèå Éîãà: �Çà-ïî÷âà èçëîæåíèåòî íà Éîãà.� Àíóøàñàíà å îáó÷åíèå íà òîâà,êîåòî [íÿêîãà] å áèëî ïðåïîäàäåíî. Àòõà å [áëàãîïðèÿòíà]äóìà çà èíèöèèðàíå â ñìèñúë íà çàïî÷âàíå (àðàìáõàíà).Éîãàíóøàñàíà íàçîâàâà ó÷åíèåòî Éîãà, à çàåäíî ñ òîâà èñàìàòà éîãà � òîâà å ñìèñúëúò. Èíèöèèðàíîòî (àäõèêðòàì)òðÿáâà äà áúäå ðàçáðàíî, ñëåä êàòî íåãîâîòî íà÷àëî å ïîëî-æåíî (àðàáäõàì). Éîãà å ðàâíîçíà÷íà íà ñàìàäõè è íÿìàçíà÷åíèåòî íà ñúåäèíåíèå (ñàìéîãà) è ò.í. Ïî ìíåíèåòî íàëåêñèêîëîçèòå äóìàòà éîãà òðÿáâà äà ñå èíòåðïðåòèðà â êîí-òåêñòà íà äóìàòà þäæà (îâëàäÿí), â ñìèñúëà íà ñàìàäõà(îâëàäÿâàíå íà óìà). Èìåííî òå ïîÿñíÿâàò çíà÷åíèåòî íàñàìàäõè êàòî ñàìîîâëàäÿâàíå íà ñúçíàíèåòî, äîêàòî ñìèñú-ëúò íà òåõíè÷åñêèÿ òåðìèí ñàìàäõè e ìàëêî ïî-ðàçëè÷åí îò[çíà÷åíèåòî íà äóìàòà], êîÿòî ñå èçïîëçóâà â òàçè è ñëåäâà-ùèòå ñóòðè. Ñïîðåä åòèìîëîçèòå ñàìîîâëàäÿâàíåòî (ñà-ìàäõàíà) îçíà÷àâà ïðàâèëíî îâëàäÿâàíå (ñàìÿãàäõàíà).Äóìàòà éîãà ïðîèçëèçà îò êîðåíà þäæ.1

È òàêà, Éîãà å ñàìîîâëàäÿâàíå, çàñÿãàùî âñè÷êè ðàâíè-ùà (ñàðâàáõàóìà) íà ñúçíàíèåòî, îòáåëÿçàíè êàòî ïîðèâíîè ò.í. Ðàâíèùàòà íà ñúçíàíèåòî ñà ïîä÷èíåíè ñúñòîÿíèÿ íàñúçíàíèåòî. Ïîðàäè ñâîÿòà ïîä÷èíåíîñò íà íàãëàñèòå ñúç-íàíèåòî ñå íàìèðà â åäíî îò òåçè ñúñòîÿíèÿ � èìåííî òîâàíàðè÷àìå áèòèéíà ïëîñêîñò íà ñúçíàíèåòî. Ïëîñêîñòèòå íàñúçíàíèåòî ñà ïåò � ñïîðåä òîâà äàëè ñúçíàíèåòî å ïîðèâ-íî, äàëè å ïðèòúïåíî, äàëè å [èíöèäåíòíî] ðàçñåéâàíî, äàëèå åäíîíàñî÷åíî èëè ïîòèñíàòî. Ïîðèâíîòî (çàõâúðëåíîòî âåìïèðè÷íèÿ ñâÿò) ñúçíàíèå å òîâà, êîåòî ïðåáèâàâà â ìîäó-ñà (ïëîñêîñòòà) íà ìåòåæíîñòòà; ïî ñúùèÿ íà÷èí ïðèòúïå-íîòî è îñòàíàëèòå. Àêî ñúçíàíèåòî òóê ïðèòåæàâà ñâîéñò-

1. Êëàñè÷åñêèòå îáÿñíåíèÿ íà çíà÷åíèåòî íà äóìàòà éîãà ñà äâå.Ñïîðåä ïúðâîòî éîãà ïðîèçëèçà îò êîðåíà þäæ, â ñìèñúë íàñúâúðøåíî îâëàäÿâàíå (þäæ ñàìàäõàó), à ñïîðåä âòîðîòî îòêîðåíà þäæèð, â ñìèñúë íà âðúçêà (þäæèð éîãå). Áõàñâàòèèçëàãà èäåèòå, çàëîæåíè â ïúðâàòà ïàðàäèãìà, þäæ ñàìàäõàó.

Áõàñâàòè I.1

12

âà, çàâèñåùè îò íàãëàñèòå, è å ëèøåíî îò æåëàíèåòî äà îâ-ëàäåå ìåòàôèçè÷åñêèòå èñòèíè, àêî âèíàãè å íåñòàáèëíî èãðåøè, òîãàâà ãîâîðèì çà ìîäóñ íà ïîðèâíîòî (îòäàäåíîòîíà ñâåòñêèòå óäîâîëñòâèÿ) ñúçíàíèå.

Ïî ñúùèÿ íà÷èí ïëîñêîñò íà çàáðàâàòà å òîâà ñúñòîÿíèåíà ïðèòúïåíîòî ñúçíàíèå, ïîä÷èíåíî ïðåäè âñè÷êî íà èëþ-çèèòå, ñëåïèòå ñòðàñòè è ò.í.

Ñúçíàíèåòî, êîåòî å ñïåöèôèçèðàíî îò èçðèãâàíå íà ïî-ðèâíîòî [ñúçíàíèå, îáðàçóâà] ïëîñêîñòòà íà ðàçñåéâàíîòî[ñúçíàíèå]. Òóê ñå íàáëþäàâà ïî íÿêîå ñëó÷àéíî îâëàäÿâà-íå íà ñúçíàíèåòî, æåëàíèå çà ïîäîáíî îâëàäÿâàíå è îâëàäÿ-âàíå íà çíàíèåòî çà ìåòàôèçè÷åñêèòå ïðèíöèïè.

Ïëîñêîñòòà íà ñúñðåäîòî÷åíîòî [â åäíà ñúùíîñò ñúçíà-íèå] å ñúñòîÿíèå íà ñúçíàíèåòî, êîåòî âèíàãè ñå õàðàêòåðè-çèðà ñúñ ñòàáèëíîñò ïî îòíîøåíèå íà âèçèðàíèÿ îáåêò.

Ïëîñêîñòòà íà ïîòèñíàòîòî [ñúçíàíèå] å ñúñòîÿíèå íàñúçíàíèåòî, çà êîåòî å õàðàêòåðíî ïîòèñêàíå íà âñè÷êè ìî-äèôèêàöèè [íà ñúçíàíèåòî].

Éîãà å èìåííî ñàìîîâëàäÿâàíå íà ñúçíàíèåòî.� Ïîðàäè ñâîÿòà óíèâåðñàëíîñò Éîãà áè ìîãëà äà ñå ïîÿ-

âè è â ïåòòå ïëîñêîñòè íà ñúçíàíèåòî. Â òàêúâ ñëó÷àé áèòðÿáâàëî äà ãîâîðèì çà ñàìîîâëàäÿâàíå íà ñúçíàíèåòî è âïëîñêîñòòà íà ïîðèâíîòî è ïðèòúïåíîòî [ñúçíàíèå], êîèòîñà ïîä÷èíåíè íà ñèëàòà, àë÷íîñòòà è èëþçèèòå.

� Òîâà íå å òàêà, çàùîòî ïðè òåçè äâå ñúñòîÿíèÿ íå ìîæåäà ñòàâà è äóìà çà âúçíèêâàíå íà åìàíöèïàöèÿòà.

� Òîãàâà òÿ áè òðÿáâàëî äà âúçíèêíå â èíöèäåíòíî ðàç-ñåéâàíîòî ñúçíàíèå.

� Òîâà ñúñòîÿíèå íà îòâîðåíî êúì ìåòàôèçè÷åñêèòå ñúù-íîñòè ñúçíàíèå (÷åòàñ) ñå îòáåëÿçâà êàòî ðàâíèùå íà ïîä-ëåæàùîòî íà ðàçñåéâàíå ñúçíàíèå, êîåòî å çàâèñèìî îò îò-âðàùåíèåòî êúì òàêèâà àòðèáóòè íà ñèëàòà êàòî áîéíàòà êî-ëåñíèöà è ò.í. Òî îáà÷å ìîæå äà áúäå ïðèäðóæåíî îò àêò íàðàçñåéâàíå, ò.å. äà áúäå âòîðè÷íî ïîäëîæåíî íà äåéñòâèåòîíà ðàçñåéâàùè ôàêòîðè, êîèòî ïðè íåãî ñà ñå ñòàáèëèçèðà-ëè ïîä ôîðìàòà íà íåóíèùîæåíè íàãëàñè. Ìåäèòàòèâíîòîîâëàäÿâàíå íà ïîäîáíî ïîëîæåíî â ïëîñêîñòòà íà ðàçñåéâà-


13

íåòî ñúçíàíèå ñúùî íå ìîæå äà áúäå â ïðàâèëíèÿ ëîêóñ íàÉîãà, à ñëåäîâàòåëíî íå ñå íàìèðà è â ëîêóñà íà åìàíöèïà-öèÿòà. Ñàìîîâëàäÿâàíåòî â ïëîñêîñòòà íà ðàçñåéâàíîòî ñúç-íàíèå å èçëîæåíî íà ðèñêîâå. Êîãàòî õàðàêòåðèçèðàíîòî ïîïîäîáåí íà÷èí êàòî ñðåäñòâî çà ïîñòèãàíå íà åìàíöèïàöèÿ-òà ñúçíàíèå ïîïàäíå ïîä âëàñòòà íà ðàçñåéâàùèòå ôàêòîðè,òîãàâà, ïîäîáíî íà íåïðîñâåòåíèÿ ÷îâåê îò òúëïàòà (ïðòõàã-äæàíà), òî ñå ëèøàâà îò âúçìîæíîñòòà àäåêâàòíî äà ïîñ-òèãíå çíàíèåòî çà ìåòàôèçè÷åñêèòå èñòèíè.

Ðîäåíàòà â ïëîñêîñòòà íà ñúñðåäîòî÷åíîòî ñúçíàíèå ìå-äèòàöèÿ îçàðÿâà = îò÷åòëèâî ðàçïîçíàâà ðåàëíî ñúùåñòâó-âàùèÿ îáåêò = ìåòàôèçè÷åñêàòà ñúùíîñò.1 Ñìèñúëúò å, ÷åáåçïîãðåøíîòî ðàçáèðàíå íà ïðåäìåòèòå, ÷èÿòî ìåòàôèçè-÷åñêà îñíîâà íè èçáÿãâà, ñå ïîñòèãà ÷ðåç òàçè òðàíñöåíäåí-òàëíà ìúäðîñò. Òàêà íàïðèìåð, èçðàçúò �óíèùîæàâà óâëå-

1. Èçïîëçóâàíèÿò ñèíîíèì çà îçàðÿâà (ïðàäéîòàÿòè) å ïðàêõÿ-ïàÿòè, êîéòî îñâåí îò÷åòëèâî è ÿñíî âúçïðèåìà ìîæå äà îçíà-÷àâà è óïîäîáÿâà ñå, îïðèëè÷àâà ñå � ñ îòòåíúêà íà ïðè÷èíÿâà-íå. Òîâà âòîðî çíà÷åíèå å èçêëþ÷èòåëíî âàæíî, çàùîòî îïðå-äåëÿ ïî-òî÷íî îáåêòèòå íà êîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ. Îò åäíàñòðàíà, òîâà å ñàìèÿò Ïóðóøà â êà÷åñòâîòî ìó íà ìåòàôèçè÷åñ-êà ðåàëíîñò (òàòòâà); îò äðóãà ñòðàíà, îáåêòè ñà è îñòàíàëèòåäâàäåñåò è ÷åòèðè ìåòàôèçè÷åñêè ñúùíîñòè, ôèêñèðàùè åäíàèëè äðóãà ñòåïåí â åâîëþöèÿòà íà ïðàêðòè. Òÿõíîòî ïîçíàíèåñå èçâúðøâà ÷ðåç óïîäîáÿâàíå (ñàðóïÿ) ñúñ ñúçíàòåëíèÿ ïðèí-öèï, ñìèñúëúò íà êîåòî ùå áúäå ðàçÿñíåí â ÉÑ I.4. Òàçè âúò-ðåøíà äèôåðåíöèàöèÿ íà îáåêòèòå èçðàçÿâà è ñúùíîñòòà íàïîñòèãíàòîòî â ðåçóëòàò íà êîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ çíàíèå çàðàçëèêàòà ìåæäó ïðàêðòè è ïóðóøà. Çàòîâà è èçïîëçóâàíèÿòîò Âÿñà òåðìèí çà ñúçíàíèå òóê íå å ÷èòòà, à ÷åòàñ � òàêîâàïðîñâåòëåíî ñúñòîÿíèå íà âúòðåøíèÿ îðãàí, êîåòî ãî ïðàâèîòêðèò çà ìåòàôèçè÷åñêèòå ñúùíîñòè, ñëåä êàòî äîñòúïúò íàîïîñðåäñòâóâàíèòå îò ñåòèâàòà âúíøíè îáåêòè äî èíòåëåêòà åáèë çàòâîðåí îò ïðîöåñèòå íà ïðåâàíòèâíî îòñòðàíÿâàíå íà äî-ìèíèðàíèòå îò ðàäæàñ è òàìàñ ìîäèôèêàöèè. Â øèðîêèÿ ñìè-ñúë íà äóìàòà ÷åòàñ å ñèíîíèì íà ïðîñâåòëåíèÿ ìàíàñ, à â òåñ-íèÿ ñè ìåòàôèçè÷åñêè ñìèñúë � ñèíîíèì íà ÷èòòà-ñàòòâà,äîðè íåùî ïîâå÷å � òàêúâ òèï ïàðòèöèïèðàùî ñúçíàíèå, â êîå-òî å íàëèöå âçàèìîïðîíèêâàùî îòðàæåíèå íà ìàòåðèàëíîòîñúçíàíèå è íåìàòåðèàëíèÿ Ñúçíàòåëåí ïðèíöèï.


14

÷åíèÿòà� îçíà÷àâà, ÷å ïîñòèãàíåòî íà çíàíèåòî çà ìåòàôè-çè÷åñêèòå ïðèíöèïè [óíèùîæàâà] åêçèñòåíöèàëíèòå óâëå-÷åíèÿ, íåçíàíèåòî è ò.í. Óïðàæíÿâàíåòî íà Éîãà ñëåäîâà-òåëíî ðàçðóøàâà ïðèâúðçàíîñòèòå, ðàçñëàáâà êàðìè÷íèòåâðúçêè ïîðàäè äåçàêòèâèðàíåòî íà êàðìà (äåéíîñòòà), ïðè-÷èíà çà êîÿòî ñà óâëå÷åíèÿòà. Åòî êàê ïîòèñêàíåòî ïðàâèâúçìîæíî óíèùîæàâàíåòî íà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè [íà ñúç-íàíèåòî]. Çàòîâà òàçè Éîãà å ìúäðî-êîãíèòèâíà.

Ïëåðîìàòè÷íàòà (ïðåèçïúëíåíàòà ñ èñòèíè) ìúäðîñò íàîòêðèòîòî êúì ìåòàôèçè÷åñêèòå ñúùíîñòè è ðàçïîëîæåíîâ ïëîñêîñòòà íà åäíîíàñî÷åíîñòòà ñúçíàíèå å ìúäðîñò, êîÿ-òî èìà çà ïîçíàâàòåëíî ñúäúðæàíèå ìåòàôèçè÷åñêèòå ïðèí-öèïè. Òÿ ñå êîíñòèòóèðà è ôåíîìåíàëèçèðà ñ ïîìîùòà íàêàòåãîðèèòå ñõâàùàù, ñõâàùàíå è ñõâàùàíî.

Ïðèòåæàâàùàòà ïîäîáíà ïëåðîìàòè÷íà ìúäðîñò Éîãà ñåíàðè÷à êîãíèòèâíà.

Êîãíèòèâíàòà [Éîãà] ñëåäâà êàòåãîðèèòå íà ãðóáîåëåìåí-òíîòî è äðóãèòå òèïîâå êîíòàêòíî ïîçíàíèå, ÷èèòî îïðåäå-ëåíèÿ ùå áúäàò ôîðìóëèðàíè ïî-íàòàòúê.

Êàêâî îçíà÷àâà èçðàçúò �âñè÷êè�? � Òîé ñå îòíàñÿ äî ïî-òèñêàíåòî äîðè íà òîâà, êîåòî å äîñòîâåðíî óñòàíîâåíî êàòîïðåèçïúëíåíî ñ ìúäðîñò ïîçíàíèå (ïëåðîìàòè÷íà ìúäðîñò).Òóê â ñèëà âëèçà òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà, êîÿòî å ïîòèñêà-íå íà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè.

Òàòòâà-âàéøàðàäè I.1:

Ïðåêëàíÿì ñå ïðåä Âðøàêåòó1, ïðè÷èíàòàçà âúçíèêâàíåòî íà ñâåòà, ëèøåí îò óâëå÷åíèÿ,äåëà è òÿõíîòî ñúçðÿâàíå, è áëàãîðàçïîëîæåí2.Ñëåä êàòî ñå ïîêëîíèë, ìúäðåöúò Ïàòàïäæàëè÷óë îò Âåäàâÿñà3 ñèíòåçèðàíèòå è îò÷åòëèâè

1. Ïðúâ ñðåä òåëöèòå, áëåñòÿù òåëåö, åïèòåò íà Âèøîó; âðøà åòåëåö, êàêòî â áèîëîãè÷åí, òàêà è â çîäèàêàëåí ñìèñúë, êåòó �íàé-äîáðèÿò â ñâîÿ êëàñ, ïðåäâîäèòåë, áëÿñúê, ñèÿíèå.

2. Òàçè äóìà íàçîâàâà ïîëåçíàòà ïðè÷èíà è ñ íåÿ ñå îòáåëÿçâàñúñòðàäàíèåòî íà Âðøàêåòó.

3. Ñúçäàòåë íà Âåäèòå, ìåíòàëíà èíêðåàöèÿ íà Âèøîó.


15

ìíîãîñìèñëîâè îáÿñíåíèÿ, êîèòî òîé(áîæåñòâåíèÿò Âÿñà) àðàíæèðàë â êîìåíòàðà1.

È òàêà, òâúðäè ñå, ÷å ñ öåë äà ïîñî÷è íàêðàòêî ïðåäìåòàíà âúæäåëåíîòî ó÷åíèå íà æåëàåùèÿ äà äåéñòâóâà óñïåøíîñëóøàòåë2, çà äà íàïðàâè ïî-ëåñíî ïîñòèãàíåòî ìó îò áóä-íèÿ ñòóäåíò, ïî÷èòàåìèÿò Ïàòàïäæàëè ñúñòàâèë òàçè ñóò-ðà: � �Àòõà éîãàíóøàñàíàì.�

Òóê ùå îáÿñíèì ïúðâàòà ÷àñò, [à èìåííî] äóìàòà àòõà.Àòõà èìà çíà÷åíèåòî íà íà÷àëî [íà øàñòðàòà], êàòî íàïðè-ìåð â èçðàçà àòõàéøà äæéîòèõ, à íå ñìèñúëà íà íåïîñðåä-ñòâåíî ñëåäâàíå.3

[Âúçðàæåíèå:] Àíóøàñàíà ñëåäîâàòåëíî å îáó÷åíèå (èç-ëîæåíèå), ñúäåéêè ïî áåçïîãðåøíàòà åòèìîëîãèÿ [íà òàçèäóìà] � îáó÷àâàì (àíóøèøÿòå). Óñïåõúò â òàçè äåéíîñò åíå [ñàìî] ñëåäñòâèå îò îâëàäÿâàíåòî íà ñòðàñòèòå è ò.í., íîñúùî è ñëåäñòâèå îò æåëàíèåòî [íà ó÷èòåëÿ] çà ðàçÿñíÿâàíåíà çíàíèåòî çà ìåòàôèçè÷åñêèòå ðåàëíîñòè, òàêà ÷å æåëà-íèåòî çà ïîçíàíèå è ñàìîòî ïîçíàíèå [íà ó÷åíèêà íåïî-ñðåäñòâåíî ñëåäâàò îò äåéíîñòèòå ïî óìèðîòâîðÿâàíå íà óìà

1. Êúì Âåäèòå, ò.å. â Áðàõìà-ñóòðà, ñõâàùàíà êàòî åêçîòåðè÷íîèçëîæåíèå íà åçîòåðè÷íàòà Éîãà.

2. Îâëàäÿâàíåòî íà ó÷åíèåòî òóê ïðåäïîëàãà ÷åòèðè âçàèìîñâúð-çàíè åëåìåíòà: (1) ñóáåêò íà çíàíèåòî, (2) ðåöèïèåíò íà çíàíè-åòî, (3) àäåêâàòíî ïî ñâîÿ ïðåäìåò çíàíèå è (4) áëàãîïðèÿòíèóñëîâèÿ çà ïîñòèãàíå íà óñïåõ â òîâà íà÷èíàíèå.

3. Òúëêóâàíåòî íà äóìàòà ñåãà (àòõà) êàòî íà÷àëî ïðåäèçâèêâàâúçðàæåíèÿ îò ñòðàíà íà ïðîòèâíèêà, êîéòî ñå îáëÿãà íà Àìà-ðà-êîøà (òúëêîâåí ðå÷íèê íà ñàíñêðèò) è çàÿâÿâà, ÷å äóìàòààòõà ìîæå äà îçíà÷àâà áëàãîïðèÿòåí çíàê, äà ñå èçïîëçóâà âñìèñúë íà íåïîñðåäñòâåíî ñëåäâàíå (àíàíòàðÿ), äà îçíà÷àâàèíèöèèðàùî ñåãà, â ñìèñúë íà íà÷àëî, äà ñå óïîòðåáÿâà êàòîâúïðîñ �êàêâî?�, èëè êàòî âñè÷êî (â îáîáùàâàù ñìèñúë) è ò.í.Â äàäåíèÿ ñëó÷àé ïîäõîäÿùè ñà ñàìî ÷åòèðè çíà÷åíèÿ: (1) ñëåä(àíàíòàðàì); (2) áëàãîïðèÿòíà ÷àñòèöà, â ñìèñúë íà ìàíãàëà;(3) âðúçêà ñ íÿêàêâà ïðåäèøíà òåìà, è (4) èíèöèèðàùî ñåãà.Ëîãè÷íî å äà ñå çàäàäå âúïðîñúò, íà êàêâî îñíîâàíèå Âÿñà ïðè-ïèñâà íà àòõà åäèíñòâåíî çíà÷åíèåòî íà àâòîðèòàðíà èíèöèà-öèÿ (àäõèêàðà) è ïðåíåáðåãâà îñòàíàëèòå çíà÷åíèÿ?

Òàòòâà-âàéøàðàäè I.1

16

è ò.í. è îò äåéíîñòòà íà ó÷èòåëÿ], êàêòî íàïðèìåð ñå òâúðäèè â Øðóòè: �Çàòîâà, ñëåä êàòî å áèë óíèùîæåí, óêðîòåí,ïîä÷èíåí, íàïðàâåí òúðïåëèâ è ñïîñîáåí çà äóõîâíà êîí-öåíòðàöèÿ, íåêà òîé âèäè [âèñøèÿ] Àòìàí â ñîáñòâåíèÿ ñèÀç.�1

[Îòãîâîð:] Äîðè àêî ïðåäïîëîæèì, ÷å ïîäëàãàíåòî íàó÷åíèêà íà àñêåòè÷íè ïðîöåäóðè (òàïàñ), èçïîëçóâàíåòî íàõèìè÷åñêè ïðåïàðàòè, åëåêñèðè è ò.í. ìîãàò äà ïîñëóæàòêàòî ñðåäñòâî [çà ïîñòèãàíå íà Éîãà], òå âñå ïàê ñà íåïðè-åìëèâè; îò äðóãà ñòðàíà, ñàìè ïî ñåáå ñè íàëè÷èåòî íà ó÷å-íèê è ïðèçíàíèåòî íà ó÷åíèêà íå ìîãàò äà íàïðàâÿò óñïåø-íî èçëîæåíèåòî íà Éîãà. Äîðè ïðè ëèïñàòà íà òàêúâ îáà÷åèçëîæåíèåòî íà Éîãà ñè çàñëóæàâà ñðåäñòâàòà, ïðè óñëîâèå÷å å àäåêâàòíî; àêî å íåàäåêâàòíî, òî òðÿáâà äà ñå îòõâúðëèäîðè ïðè íàëè÷èåòî íà ó÷åíèê. Ïî òàêúâ íà÷èí äîïóñêàíå-òî, ÷å ìåæäó æåëàíèåòî çà ðàçÿñíÿâàíå è ïîçíàíèåòî íàìåòàôèçè÷åñêèòå ðåàëíîñòè ñúùåñòâóâà íåïîñðåäñòâåíàêàóçàëíà âðúçêà, òðÿáâà äà ñå îòõâúðëè.2 Àêî îáà÷å ïðèå-

1. Áðõàäàðàîÿêà-óïàíèøàäà IV.4.23. Ñìèñúëúò íà âúçðàæåíèåòîå â òîâà, ÷å äóìàòà àòõà èìà çíà÷åíèåòî íå íà íà÷àëî, à íàñëåäñòâèå, òúé êàòî èçëîæåíèåòî íà Éîãà ïðåäïîëàãàëî ïðåä-âàðèòåëíî ñïîêîéñòâèå íà óìà, îâëàäÿâàíå è ò.í., à îâëàäÿâàíå-òî íà øàñòðàòà (â ñëó÷àÿ ñ Âåäàíòà-øàñòðà) èäâà îò æåëàíèå-òî çà ïîçíàíèå íà Áðàõìàí, êîåòî òðÿáâà äà áúäå ñúáóäåíî îòäåéíîñòòà íà ó÷èòåëÿ. Òàêîâà ïðàâèëî, ñïîðåä êîìåíòàòîðèòåíà Éîãà, íå ñúùåñòâóâà. Ùî ñå îòíàñÿ äî ñóáåêòà íà èçëîæåíè-åòî, ò.å. äî ó÷èòåëÿ, èçëîæåíèåòî ïðåäïîëàãà äúëáîêî ïîçíà-âàíå íà ìåòàôèçè÷íèòå èñòèíè è æåëàíèå çà ïðåïðåäàâàíåòîèì íà äðóãèòå. Ùî ñå îòíàñÿ äî ó÷åíèêà, æåëàíèåòî ìó äà ïîç-íàå èñòèíàòà è äåéíîñòòà ïî èçâëè÷àíå íà ïîçíàíèåòî èìàò çàïðåäïîñòàâêà óñïåøíîòî îáó÷åíèå, íî òîâà ñúâñåì íå îçíà÷à-âà, ÷å åäíîòî ñå íàìèðà â íåïîñðåäñòâåíà êàóçàëíà âðúçêà ñäðóãîòî. Àòõà íå ïðåäïîëàãà íèòî äúëáîêîòî ïîçíàâàíå íà ìå-òàôèçè÷íèòå ðåàëíîñòè îò ñòðàíà íà ó÷èòåëÿ, íèòî ïúê æåëà-íèåòî çà òÿõíîòî ïîçíàíèå îò ñòðàíà íà ó÷åíèêà, çàùîòî äîðèè äâåòå äà ñà íàëèöå, îáó÷åíèåòî ïî Éîãà ïàê ìîæå äà áúäåíåóñïåøíî, àêî ó÷èòåëÿò å íåðàçáèðàåì, à ó÷åíèêúò å îáèäåíîò ïðèðîäàòà, ëèøèëà ãî îò èíòåëèãåíòíîñò.

2. Àêî ïðèåìåì, ÷å ñìèñúëúò íà äóìàòà àòõà å ñëåäâàíå, òî òîâàìîæå äà îçíà÷àâà äâå íåùà � èëè ÷å äåéíîñòòà ïî èçëîæåíèåòî


17

ìåì, ÷å ñìèñúëúò [íà äóìàòà ñåãà] å çàïî÷âàíå (íà÷àëî, èíè-öèèðàíå), òîãàâà îò îáîçíà÷àâàíåòî íà Éîãà êàòî ó÷åíèå,êîåòî ìîæå äà áúäå îâëàäÿíî, à ñúùî è ïîñðåäñòâîì îïî-âåñòÿâàíåòî íà âëîæåíèÿ â öÿëîòî ó÷åíèå ñìèñúë, ó÷åíè-êúò áèâà èíñòðóêòèðàí íàé-óäà÷íî è çàïî÷âà äà äåéñòâóâàóáåäåí, ÷å ïðè÷èíàòà çà âèñøåòî áëàãî, à èìåííî ñàìàäõè,å äîñòîâåðíî èçÿñíåíà â Øðóòè, Ñìðòè, Èòèõàñà è Ïóðà-îèòå.

� Äóìàòà ñåãà èìà ëè çíà÷åíèåòî íà íà÷àëî âúâ âñè÷êèëèòåðàòóðíè ïðîèçâåäåíèÿ, êàòî íàïðèìåð â: �Ñåãà ñëåäî-âàòåëíî èäâà æåëàíèåòî çà ïîçíàíèå íà Áðàõìàí.�1

íà Éîãà ñëåäâà íÿêàêâà äðóãà, êàêâàòî è äà áèëî äåéíîñò, èëè÷å òÿ ñëåäâà íÿêàêâà ñòðîãî îïðåäåëåíà äåéíîñò, êîÿòî ñå îïðå-äåëÿ êàòî ïðè÷èíà. Â ïúðâèÿ ñëó÷àé îïðåäåëÿíåòî íà àòõà êàòîñëåäâàíå å ëèøåíî îò êîíêðåòåí ñìèñúë, çàùîòî, êàêòî ãëàñè èíàðîäíàòà ìúäðîñò, �íà õè êàø÷èòêøàîàìàïè äæàòó òèø-òõàòÿêàðìàêðò� (äîðè çà ìèã ÷îâåê íå ñòîè áåçäååí), â ñìè-ñúë, ÷å êàêâîòî è äà âúðøè â ìîìåíòà, ïðåäè òîâà òîé å âúðøåëíåùî äðóãî. Àêî àíàëèçèðàìå âòîðàòà àëòåðíàòèâà â ñúîòâåò-ñòâèå ñúñ ñîáñòâåíàòà ëîãèêà íà îïîíåíòà, ñïîðåä êîãîòî �ïðè-÷èíàòà å çàêîíîìåðíî ïðåäñúùåñòâóâàíå íà òîâà, êîåòî å óñòà-íîâåíî êàòî áåçàëòåðíàòèâíî� (àíÿòõàñèääõàøóíÿñÿ íèÿòàïóðâàâàðòèòà êàðàîàòâàì, âæ. Áõàøà-ïàðè÷÷õåäà 16), ò.å. íàòîâà, êîåòî å àáñîëþòíî íåîáõîäèìî çà îáÿñíåíèåòî íà äàäåíîÿâëåíèå, òî è â òîçè ñëó÷àé èçëîæåíèåòî íà Éîãà íå ìîæå äàèìà çíà÷åíèåòî íà íåùî, êîåòî ñëåäâà îò óìèðîòâîðåíîñòòà èò.í.; òåçè øåñò êà÷åñòâà (øàìà-äàìàäè � óìèðîòâîðåíîñò, ñà-ìîêîíòðîë, áåçìåòåæíîñò, èçäðúæëèâîñò, ñúçåðöàòåëíîñò èâÿðà) íàèñòèíà ñà ïðåäâàðèòåëíî óñëîâèå çà éîãè÷åñêàòà äåé-íîñò, ò.å. çà ñàìàäõè, íî íÿìàò òàêîâà îñíîâîïîëàãàùî çíà÷å-íèå çà äåéíîñòòà ïî èçëàãàíåòî íà Éîãà.

1. ÁÑ I.1.1. Â êîìåíòàðà ñè êúì íåÿ Øàíêàðà îòáåëÿçâà, ÷å äóìà-òà àòõà íÿìà çíà÷åíèåòî íà íà÷èíàíèå, çàùîòî æåëàíèåòî çàïîçíàíèå íà Áðàõìàí íå ìîæå äà áúäå íåùî, êîåòî èìà íà÷àëî;òî å ëàòåíòíî çàëîæåíî â äóøàòà è ñå ïðîÿâÿâà ñïîíòàííî. Ñëå-äîâàòåëíî àòõà òðÿáâà äà ñå òúëêóâà êàòî øàìàäè-àíàíòàðàì,ò.å. æåëàíèåòî çà ïîçíàíèå íà Áðàõìàí èäâà íåïîñðåäñòâåíî îòóìèðîòâîðåíîñòòà è ò.í. íà ó÷åíèêà, êîéòî, çà äà îâëàäåå àäåê-âàòíî ïðåäìåòà íà øàñòðàòà, òðÿáâà äà ïðèòåæàâà è ñúîòâåòíè-òå ÷åòèðè ñðåäñòâà çà ïîñòèãàíå íà öåëòà: (1) ðàçëè÷àâàíåòî íà

2. yaaegavyaëanama/ � Òàòòâà-âàéøàðàäè I.1

18

� Çà äà èçáåãíå òàçè òðóäíîñò, Âÿñà èçïîëçóâà äóìàòààÿì.1

� Ñëåä êàòî â ßäæïàâàëêÿ-ñìðòè å êàçàíî, ÷å äðåâíèÿòñúçäàòåë íà Éîãà å Õèðàîÿãàðáõà, à íå íÿêîé äðóã, òî å ñúì-íèòåëíî äàëè Ïàòàïäæàëè å àâòîð íà ó÷åíèåòî Éîãà.

� Çàòîâà ñóòðàêàðà (àâòîðúò íà ñóòðàòà) êàçâà: àíóøàñà-íà (ïîâòîðíî èçëîæåíèå, îáó÷åíèå), êúäåòî ñìèñúëúò íààíóøàñàíà å ïðåïîäàâàíå íà òîâà, êîåòî âå÷å å áèëî ïðåïî-äàäåíî. Ñëåä êàòî ñìèñúëúò íà äóìàòà àòõà ñå îòíàñÿ äîòîâà íà÷èíàíèå, â òàêúâ ñëó÷àé ñå îôîðìÿ ñëåäíîòî çíà÷å-íèå [íà ñóòðàòà]: �Çàïî÷âàùàòà òóê øàñòðà å ïîâòîðíî èç-ëîæåíèå íà Éîãà.�

� Íî èíèöèèðàíà òóê å îâëàäÿâàíàòà ÷ðåç ðàçìèøëåíèÿéîãà, à íå ó÷åíèåòî.

� Çàòîâà å êàçàíî: âåäèòàâÿì (òðÿáâà äà áúäå ðàçáðàíî).Âÿðíî å, ÷å éîãà ñå îáÿâÿâà êàòî ïðåäìåò çà ðàçÿñíÿâàíå, íîñúâúðøåíîòî ðàçÿñíÿâàíå å âúçìîæíî ïðè íàëè÷èåòî íàó÷åíèå ñ ïîäõîäÿù ïðåäìåò, è äåéíîñòòà íà ðàçÿñíèòåëÿ åñàìî èíñòðóìåíò, à íå [ðåçóëòàò îò] äåëîòî. Òîâà, êîåòî òðÿá-âà äà áúäå ðàçáðàíî, å èìåííî ó÷åíèåòî, èçëàãàùî ïðåäìå-òà íà Éîãà, ïîðàäè êîåòî ñå ñïîìåíàâà è [èíñòðóìåíòàëíà-òà] äåéíîñò íà ñóáåêòà. Íî èìåííî Éîãà å ïðåäìåòíàòà ñôå-ðà íà ó÷åíèåòî. Òîâà å ñìèñúëúò.

Îò äðóãà ñòðàíà, òðÿáâà ñúùî äà ñå ñïîìåíå, ÷å ÷óâàíåòî íàäóìàòà àòõà, èìàùà ñìèñúë íà íà÷èíàíèå, ñå ñìÿòà çà áëàãîï-ðèÿòåí çíàê, ïîäîáíî íà ãëåäêàòà íà äîíåñåíîòî âåäðî.2

âå÷íîòî îò íåâå÷íîòî; (2) îòõâúðëÿíåòî íà ïëîäîâåòå îò äåéñò-âèÿòà â òîçè è â äðóãèÿ ñâÿò; (3) øåñòòå êà÷åñòâà (øàìà-äàìà-äè), è (4) æåëàíèåòî çà îñâîáîæäåíèå.

1. Ïîêàçàòåëíîòî ìåñòîèìåíèå òîâà, êîåòî âèçèðà òîâà àâòîðè-òàðíî-èíèöèèðàùî çíà÷åíèå íà äóìàòà àòõà, íå å ïðåâåäåíî âêîìåíòàðà. Âìåñòî òîâà äóìàòà çíà÷åíèå å ÷ëåíóâàíà.

2. Ìàêàð åòèìîëîãè÷åñêè äà íÿìà çíà÷åíèåòî íà áëàãîïðèÿòåíçíàê è ïðàêòè÷åñêè äà íå å ñâúðçàíà êàóçàëíî ñ òîâà, êîåòî çà-ïî÷âà, äóìàòà àòõà èìà îñîáåíî áëàãîïðèÿòåí åôåêò âúðõó âñÿ-êî íà÷èíàíèå â îáëàñòòà íà ñëîâåñíîòî òâîð÷åñòâî, êàêòî ãëåä-êàòà íà âåäðîòî çà âîäà (óäàêóìáõà), äîíåñåíî çà íÿêàêâè äðó-ãè öåëè, ñå ñìÿòà çà îñîáåíî áëàãîïðèÿòíà ïîëè÷áà ïðåäè íà-


19

[Âÿñà] îòñòðàíÿâà è ñúìíåíèåòî îòíîñíî ñìèñúëà [íàäóìàòà éîãà], êîåòî å îïîñðåäñòâóâàíî îò ñúìíåíèÿ îòíîñ-íî [êîðåíà íà] äóìàòà, êàòî êàçâà, ÷å éîãà å ìåäèòàöèÿ; ñëå-äîâàòåëíî äóìàòà éîãà ïðîèçëèçà îò êîðåíà þäæ, èìàùñìèñúëà íà ìåäèòàöèÿ (ñúñðåäîòî÷àâàíå íà óìà âúðõó íåùî),à íå îò êîðåíà þäæèð, èìàù ñìèñúëà íà ñúåäèíåíèå.1

� Ñàìàäõè êàòî ïðåäìåò íà ñàìîñòîÿòåëíî îïèñàíèå å÷àñò îò Éîãà, à ÷àñòòà íå ìîæå äà áúäå ðàçãëåæäàíà êàòîöÿëî.

� Â òàçè âðúçêà å êàçàíî: ñà ÷à, êúäåòî ñìèñúëúò íà ÷àñ-òèöàòà ÷à å äà ðàçäåëè öÿëîòî îò ÷àñòòà.2

÷àëîòî íà âñÿêî ïúòóâàíå. Â äðåâíàòà áåíãàëñêà ïîåìà ×àîäè åäàäåí èíòåðåñåí ñïèñúê íà òåçè ïîëè÷áè. Ïðåäè äà ïîòåãëè íàäúëúã ïúò, ãëàâíèÿò ãåðîé ×àíäðàêåòó âèæäà è ÷óâà ñëåäíèòåäîáðè ïîëè÷áè. Îòäÿñíî âèæäà êðàâà, ñúðíà, áðàõìàí è ðàç-öúôíàë ëîòîñ, îòëÿâî � ÷àêàë è ïúëíî âåäðî ñ âîäà. Îòäÿñíî÷óâà ïðàùåíåòî íà ñú÷êèòå â îãúíÿ è âèêîâåòå íà ìëåêîïðîäà-âà÷à. Òîé âèæäà êðàâà ñ òåëåíöå, æåíà, êîÿòî çîâå äåòåòî ñè,òðåâàòà äóðâà, îðèç, ãèðëÿíäè îò öâåòÿ, äèàìàíòè, ñàïôèðè,ïåðëè è êîðàëè, à îòëÿâî � äâàíàäåñåò æåíè. ×óâà çâóê îò áàðà-áàíè è äàéðåòà, è òàíöóâàùè õîðà, êîèòî ïåÿò �Õàðè�. Âñè÷êîîáà÷å å ðàçâàëåíî îò ãëåäêàòà íà åäèí ãîëÿì ãóùåð (ãîäõèêà).Ñïîðåä âñè÷êè øàñòðè, ïðîäúëæàâà àâòîðúò, òîâà ñå ñìÿòà çàëîøî ïðåäçíàìåíîâàíèå, êàêòî è êîñòåíóðêàòà, íîñîðîãúò, ãðóä-êèòå íà âîäíàòà ëèëèÿ, ëåøîÿäúò, ÿñòðåáúò, ãîðñêèÿò íîñà÷ íàäúðâà è ò.í.

1. Òîâà å îòãîâîð íà âúçðàæåíèåòî, ÷å �éîãà å ñúåäèíåíèå íà äó-øàòà ñ Âúðõîâíèÿ Àòìàí�.

2. Âúçðàæåíèåòî ñå ñúñòîè â òîâà, ÷å ñàìàäõè å ÷àñò (àíãà, ÷ëåí,áðúíêà) îò òàêà íàðå÷åíèòå îñåì ïîìîùíèêà (ñàõàêàðè) â ïîñ-òèãàíåòî íà Éîãà, ïîðàäè êîåòî Éîãà ÷åñòî ñå îòáåëÿçâà è êàòî�îñåì÷ëåííà Éîãà�. Âà÷àñïàòè ïàðèðà âúçðàæåíèåòî ñ ÷èñòîëèíãâèñòè÷åí àðãóìåíò, êàòî êàçâà, ÷å â èçðàçà �ñà ÷à ñàðâà-áõàóìàõ� ìåñòîèìåíèåòî ñà ñå îòíàñÿ çà ñàìàäõè êàòî âñïîìà-ãàòåëíà ÷àñò (àíãà) íà Éîãà, à ñëåäâàùîòî ÷àñòèöàòà ÷à îïðå-äåëåíèå ïðåäñòàâÿ Éîãà êàòî öÿëî, ñúäúðæàùî è òàçè ÷àñò. Îñ-ìåëÿâàì ñå äà ïðåäëîæà èíòåðïðåòàöèÿòà, êîÿòî å çàãàòíàòà âåäèí îò øåñòíàäåñåòòå êîìåíòàðà, íà êîèòî ñå îïèðà òîçè ïðå-âîä, íî êîÿòî îáÿñíÿâà çàäîâîëèòåëíî èñòèíñêèòå íàìåðåíèÿíà áõàøÿêàðà, ò.å. íà Âÿñà. Èçðàçúò éîãàõ ñàìàäõèõ, ñà ÷à ñàð-


20

Èçðàçúò âñè÷êè ðàâíèùà âêëþ÷âà è òåçè ñúñòîÿíèÿ íàñúçíàíèåòî, êîèòî ùå áúäàò îïèñàíè ïî-êúñíî, à èìåííî

âàáõàóìàõ ÷èòòàñÿ äõàðìàõ êàçâà, ÷å Éîãà å ñàìàäõè è (÷à) òÿå òàêîâà ñâîéñòâî, êîåòî îáõâàùà âñè÷êè ðàâíèùà íà ñúçíàíè-åòî. Â òîçè ñëó÷àé èìàìå ðàáîòà ñ àâòîðèòàðíî-èíèöèèðàùàõàðàêòåðèñòèêà íà Éîãà, êîÿòî ïðèòåæàâà êàêòî differentiaspecifica, â äàäåíèÿ ñëó÷àé ñâîéñòâîòî íà Éîãà äà ïðîíèêâàâñè÷êè ðàâíèùà íà ñúçíàíèåòî, òàêà è genus proximum (íàé-áëèçêèÿ ðîä), ò.å. ñàìàäõè êàòî óíèâåðñàëíà õàðàêòåðèñòèêà íàÉîãà. Òàçè èíòåðïðåòàöèÿ ñå ïîäêðåïÿ îò ôàêòà, ÷å âñè÷êè êî-ìåíòàòîðè ðàçãëåæäàò ñàìàäõè êàòî ñðåäñòâî çà èçÿñíÿâàíåòîíà îáùàòà åòèìîëîãèÿ íà äóìàòà éîãà è ÿ íàìèðàò â þäæàñàìàäõàó, à íå â þäæèð éîãå; âòîðàòà ñóòðà èçâåñòÿâà ñúäúð-æàòåëíàòà õàðàêòåðèñòèêà íà Éîãà è êàçâà â êàêâî èìåííî ñåñúñòîè ñïîñîáíîñòòà £ äà ïðîíèêâà âñè÷êè ðàâíèùà íà ñúçíà-íèå � òÿ ñå ñúñòîè â ïîòèñêàíåòî (íèðîäõà). Ñëåäîâàòåëíî âíà÷àëîòî íà êîìåíòàðà ñè Âÿñà äàâà âúâåæäàùàòà õàðàêòå-ðèñòèêà íà Éîãà, êàòî ÿ îïðåäåëÿ êàòî ñàìîîâëàäÿâàíå, è óòî÷-íÿâà, ÷å ñòàâà äóìà íå çà âñÿêî ñàìîîâëàäÿâàíå, à ñàìî çà òîâà,êîåòî îáõâàùà âñè÷êè ðàâíèùà íà ñúçíàíèåòî. Ñ òîâà èçðè÷íîñå ïîä÷åðòàâà, ÷å ñúùíîñòòà íà Éîãà íå å â îâëàäÿâàíåòî íàòÿëîòî è íåãîâèòå ôóíêöèè; ïîäîáíî îâëàäÿâàíå ìîæå äà ïî-ìîãíå çà ïîñòèãàíåòî íà Éîãà, íî íàé-÷åñòî å ñàìîöåë è âîäèäî ïúëíî ïðèòúïÿâàíå íà ñúçíàíèåòî è äî íåâúçìîæíîñò çàïîñòèãàíå íà âèñøàòà ìúäðîñò. Òàçè èíòåðïðåòàöèÿ ñå ïîäêðå-ïÿ (1) îò çàáåëåæêàòà íà Âèäæïàíà Áõèêøó, ÷å äàäåíîòî â ÉÑI.2 îïðåäåëåíèå íà Éîãà å ïàðà, ò.å. âèñøå, íî çàåäíî ñ òîâà èñëåäâàùî, ïî-íàòàòúøíî, êîåòî äîðàçâèâà èìïëèöèòíî çàëîæå-íîòî â ïúðâàòà ñóòðà îïðåäåëåíèå íà Éîãà ñ ïîìîùòà íà ïàðà-äèãìàòà þäæà ñàìàäõàó, è (2) îò òàêúâ ñòðàíè÷åí ïðèçíàê,êàêúâòî å èçïîëçóâàíàòà â ñàíñêðèòñêèÿ òåêñò ïóíêòóàöèÿ.Ïðîáëåìúò å, ÷å àêî ìåæäó äâàòà èçðàçà â àíàëèçèðàíàòà êîí-ñòðóêöèÿ ñå ïîñòàâè òî÷êà, êàêòî å â ïîâå÷åòî ñàíñêðèòñêè èç-äàíèÿ, ìåñòîèìåíèåòî ñà áè ìîãëî äà âèçèðà è äõàðìàõ (ñâîé-ñòâî), è òîãàâà ïðåâîäúò ùå ãëàñè: �È òîâà ñâîéñòâî íà ñúçíà-íèåòî îáõâàùà âñè÷êè ðàâíèùà�, ïðè êîåòî íå å ÿñíî äàëè Éîãàå òîâà ñâîéñòâî íà ñúçíàíèåòî, èëè ñàìàäõè èìà òàçè ïðèâèëå-ãèÿ. Òîçè ïðîáëåì å ðåøåí ïî åäèí ïðåâúçõîäåí íà÷èí îò èçäà-òåëÿ íà Ñàíãà-éîãà-äàðøàíà, êîéòî ïîñòàâÿ çíàê çà ðàâåíñòâîìåæäó éîãà è ñàìàäõè. Ñëåäîâàòåëíî, â êà÷åñòâîòî ñè íà ñà-ìàäõè, Éîãà å òàêîâà óíèâåðñàëíî ñâîéñòâî íà ñúçíàíèåòî, êî-åòî îáõâàùà âñè÷êè íåãîâè ðàâíèùà.


21

ìàäõóìàòè, ìàäõóïðàòèêà è âèøîêà, â êîèòî ñàìîòî ñúç-íàíèå ñå ðåäóöèðà äî ñúñòîÿíèåòî íà îñòàòú÷íà íàãëàñà.1

Éîãà, îòáåëÿçâàíà êàòî ïîòèñêàíå íà [ìîäèôèêàöèèòå íà]ñúçíàíèåòî, îáõâàùà âñè÷êè ðàâíèùà è ñå íàìèðà âúâ âñè÷-êè òÿõ; íå òàêàâà îáà÷å å [ïîìîùíàòà] ìåäèòàöèÿ, êîÿòî åñàìî ÷àñò (âúòðåøåí åëåìåíò) îò Éîãà. Äîïóñêàíåòî, ÷å éîãàå ñàìàäõè, å ñàìî ñðåäñòâî çà èçÿñíÿâàíå íà åòèìîëîãèÿòà.Åäèíñòâåíîòî íàìåðåíèå [íà êîìåíòàòîðà] å äà ïîä÷åðòàåðàçëèêàòà ìåæäó ÷àñò è öÿëî, äîêàòî âèñøèÿò ñìèñúë íàäóìàòà éîãà å ñëåäíèÿò: Â êà÷åñòâîòî ñè íà ïîòèñêàíå íàìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî éîãà å èíñòðóìåíò çà óñïåø-íà äåéíîñò. Òåçè, êîèòî ðàçãëåæäàò ïîòèñêàíåòî êàòî çàâè-ñåùî ñúùî è îò Àçà, çàùîòî ìîäèôèêàöèèòå ñà çíàíèÿ, ÷è-ÿòî ñóáñòðàòíà îñíîâà å Àçúò, áèâàò îïðîâåðãàíè ïîñðåäñò-âîì èçðàçà: �ñâîéñòâî íà ñúçíàíèåòî�, êúäåòî ñ äóìàòà ñúç-íàíèå ñå îòáåëÿçâà èíòåëåêòúò (áóääõè) êàòî âúòðåøåíîðãàí.2 Ñúçíàòåëíàòà Ñèëà (÷èò-øàêòè), êîÿòî å óñòîé÷è-

1. Ìàêàð ôîðìèòå íà êîãíèòèâíà ìåäèòàöèÿ äà ñà ÷åòèðè, òåõíè-òå ïðîñâåòëåíè îáåêòè ñà òðè � ñõâàùàíîòî, ñõâàùàíåòî è ñõâà-ùàùèÿò. Çàòîâà ðàâíèùàòà íà åäíîíàñî÷åíîòî ñúçíàíèå ïîíÿ-êîãà ñå îïðåäåëÿò è êàòî òðè.

2. Âúòðåøíèÿò îðãàí (àíòàõ-êàðàîà) â äàäåíèÿ ñëó÷àé å èíäè-âèäóàëíèÿò èíòåëåêò (áóääõè); â äðóãèòå ôèëîñîôñêè ñèñòåìè,êàòî íàïðèìåð Íÿÿ è Âàéøåøèêà, âúòðåøíèÿò îðãàí å ñèíî-íèì íà ìàíàñ, óìà, âúòðåøíîòî ñåòèâî è ñå ñõâàùà êàòî ìåòà-ôèçè÷åñêà ñóáñòàíöèÿ íàðåä ñ ôèçè÷åñêèòå ñóáñòàíöèè, ïðî-ñòðàíñòâîòî, âðåìåòî è àòìàí, äîêàòî áóääõè ñå òúëêóâà êàòîïîçíàíèå, ò.å. êàòî êà÷åñòâî íà àòìàí. Ñïîðåä Ñàìêõÿ-Éîãàñúçíàíèåòî (÷èòòà) å ïðîäóêò îò åâîëþöèÿòà íà ïðàêðòè è âçàâèñèìîñò îò òîâà êîé àñïåêò äîìèíèðà â íåãî, òî ìîæå äàáúäå îòáåëÿçàíî êàòî áóääõè (èíòåëåêò), ìàíàñ (âúòðåøåí îð-ãàí â òåñíèÿ ñìèñúë íà äóìàòà, âúòðåøíî ñåòèâî) è àõàìêàðà(Àç-ôàêòîð). Êàòî öÿëî ÷èòòà å èíñòðóìåíò íà ÑúçíàòåëíèÿÏðèíöèï, çàòîâà è òðèòå ìó ôóíêöèè ìîãàò äà ñå îòáåëåæàò ñîáîáùåíîòî íàçâàíèå �âúòðåøåí èíñòðóìåíò�, èëè, êîåòî å åäíîè ñúùî, �âúòðåøåí îðãàí�. Â êà÷åñòâîòî ñè íà Ïóðóøà Ñúçíà-òåëíèÿò Ïðèíöèï (÷èò, ÷èòè, ïî-ðÿäêî ÷åòàíà, èëè Ñúçíàòåë-íàòà Ñèëà � ÷èò-øàêòè) íå çàâèñè îò åâîëþöèÿòà íà ïðàìàòå-ðèÿòà. Â íÿêîè èíòåðïðåòàöèè ñå ïðîêðàäâà è òðåòè ïðèíöèï �÷àéòàíÿ (ñúçíàòåëíîñò), êîÿòî èëè ñå îòúæäåñòâÿâà ñ Âúðõîâ-


22

âà, âå÷íà è íåïîäëåæàùà íà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ, íåìîæå äà ïðèòåæàâà ñâîéñòâîòî çíàíèå, èíòåëåêòúò îáà÷å áèìîãúë, òîâà å ñìèñúëúò.

� Äà äîïóñíåì, ÷å òîâà å òàêà. Íî ùîì éîãà ïðîíèçâàâñè÷êè ïëîñêîñòè, òîãàâà ïîðèâíîñòòà, ïðèòúïåíîñòòà è ðàç-ñåéâàíåòî, êîèòî ñà ñúùî ïëîñêîñòè íà ñúçíàíèåòî, áè òðÿá-âàëî äà ñïàäàò êúì ñðåäñòâàòà çà ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêà-öèèòå íà ñúçíàíèåòî, à ñëåäîâàòåëíî è êúì éîãà.

� Çà äà ñå èçáåãíàò ñúìíåíèÿòà â òîâà îòíîøåíèå, êîìåí-òàòîðúò ñïîìåíàâà ïëîñêîñòèòå, êîèòî òðÿáâà äà áúäàò îò-õâúðëåíè [êàòî íåïîäõîäÿùà ñðåäà çà ðàçâèòèåòî íà Éîãà],à èìåííî êøèïòà è ò.í.

Êøèïòà (ïîðèâíî, çàõâúðëåíî â áèòèåòî, âúâëå÷åíî) [åòîâà ñúçíàíèå, êîåòî] å âèíàãè àáñîëþòíî íåñòàáèëíî ïî-ðàäè òîâà, ÷å åíåðãèÿòà (ðàäæàñ) å ðàçõâúðëÿíà ïî åäíè èëèäðóãè îáåêòè.1

Ìóäõà (çàáðàâÿùî, ãëóïàâî, ïðèòúïåíî) [å òîâà ñúçíà-íèå, êîåòî] ïîðàäè ïðåîáëàäàâàíåòî íà òàìàñ (èíåðöèÿ,ìðàê) ïðèòåæàâà ìîäèôèêàöèÿòà íà äúëáîêèÿ ñúí.

Âèêøèïòà (ðàçñåéâàíî, èíöèäåíòíî âúçáóäåíî) å íåùîðàçëè÷íî îò êøèïòà. Ðàçëèêàòà ñå ñúñòîè â òîâà, ÷å ïîíÿêî-ãà å íàëèöå ñòàáèëíîñò íà òîâà, êîåòî â ïðåîáëàäàâàùàòà ñè÷àñò å íåñòàáèëíî. È òàçè ïðåîáëàäàâàùà íåñòàáèëíîñò å

íàòà Ëè÷íîñò, èëè ïúê ñå ðàçãëåæäà êàòî íåéíà êîñìè÷åñêà ñÿí-êà, íåùî îò ðîäà íà ñâåòîâíàòà äóøà íà ãíîñòèöèòå. Ïîäîáíà åïîçèöèÿòà íà òàíòðèöèòå. Çà Éîãà ÷àéòàíÿ å àáñòðàêòíî ñú-ùåñòâèòåëíî, êîåòî ìîæå äà èçðàçÿâà êàêòî ÷èñòàòà ñúçíàòåë-íîñò íà Ïóðóøà, òàêà è ñëó÷àéíî ïðîÿâåíàòà ñâåòëèíà íà ñúç-íàòåëíîñòòà, èìïëèöèòíî çàëîæåíà âúâ âñåêè ïîçíàâàòåëåí àêòíà åìïèðè÷íèÿ ñóáåêò.

1. Ïðåâîäúò íà ðàäæàñ êàòî åíåðãèÿ å â ìíîãî îòíîøåíèÿ íåòî-÷åí è ïîäâåæäàù, íàé-ìàëêîòî ïîðàäè ôàêòà, ÷å è äðóãèòå äâåñúñòàâêè íà ïðàêðòè, à èìåííî, òàìàñ è ñàòòâà, ñúùî áèõàìîãëè äà ñå èçòúëêóâàò â äóõà íà åíåðãåòèçìà, õàðàêòåðåí çàèíòåðïðåòàöèèòå íà Éîãà îò íà÷àëîòî íà ÕÕ âåê è ïðåäñòàâåíèâ òðóäîâåòå íà Ø÷åðáàòñêè, Äàñãóïòà è äð. Ïîðàçèòåëíà îáà÷åå àíàëîãèÿòà ñ ëèáèäíàòà òåîðèÿ íà Ôðîéä, ñïîðåä êîãîòî íà-ãîíîâàòà åíåðãèÿ íà ëèáèäîòî ñå ðàçõâúðëÿ ïî âúíøíèòå îáåê-òè â ñïåöèôè÷íè àêòîâå íà îêóïèðàíå (Besetzung).


23

èëè ñïîíòàííà, èëè ïúê ñå îáÿñíÿâà êàòî ïîðîäåíà îò áî-ëåñòè, íåðàçïîëîæåíèå è äðóãè ïðå÷êè.

Åêàãðà (ñúñðåäîòî÷åíî) [å òîâà ñúçíàíèå, êîåòî] å åäíî-íàñî÷åíî, ïðàâîëèíåéíî.

Íèðóääõà (ïîòèñíàòî) å ñúçíàíèåòî, êîåòî â êà÷åñòâîòîñè íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê (ò.å. ïðåâúðíàëî ñå â îñòà-òú÷íà íàãëàñà) ñå õàðàêòåðèçèðà ñ ïúëåí êîìïëåêò ïîòèñíà-òè ìîäèôèêàöèè.

Òóê íå ñå îòðè÷à éîãè÷íîñòòà (éîãàòâà) íà êøèïòà èìóäõà, ò.å. íà ïúðâèòå äâå ðàâíèùà íà ñúçíàíèåòî, ìàêàð ÷åòå ñà òâúðäå äàëå÷ îò òîâà äà áúäàò ïðè÷èñëåíè êúì Éîãà,çàùîòî âúïðåêè ñúùåñòâóâàíåòî íà îòíîñèòåëíî ïîòèñêà-íå, ïðè òÿõ îòíîøåíèåòî ìåæäó âèñøåòî áëàãî è íåãîâîòîîñíîâàíèå ëèïñâà, à è çàùîòî òå ïðèòåæàâàò ñïîñîáíîñòòàäà ñå ïðîòèâîïîñòàâÿò íà òîâà [ïîòèñêàíå]. Éîãè÷íîñòòà íàâèêøèïòà îáà÷å ÿâíî ñå îòðè÷à ïîðàäè ñúùåñòâóâàùîòîïðåäóáåæäåíèå, ÷å òàì íèòî åäèí ðåàëíî ñúùåñòâóâàù îáåêòíå ìîæå äà áúäå ïðåäìåò íà ñòàáèëíà ìåäèòàöèÿ.

Ïî òîçè ïîâîä êîìåíòàòîðúò êàçâà: �òóê�, ñðåä òÿõ. Ìå-äèòàöèÿòà â ïëîñêîñòòà íà ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå îçíà÷àâà,÷å ñòàáèëíîñòòà â îñúçíàâàíåòî íà êîéòî è äà å ðåàëíî ñú-ùåñòâóâàù îáåêò íå å â ëîêóñà íà Éîãà.

� Çàùî?� Çàùîòî êîãàòî îáåêòúò ñå îêàæå â ðàçëè÷åí ëîêóñ, çà

êîéòî å õàðàêòåðíî ñúñòîÿíèåòî íà ðàçñåéâàíå, ñîáñòâåíàòàìó ôîðìà òðóäíî ñå ñõâàùà â òîçè íåñõîäåí ëîêóñ, äîêàòîïðåäè ðåçóëòàòúò å áèë íàëèöå.1 Çàùîòî ñåìå, êîåòî å áèëî

1. Éîãà è ðàçñåéâàíåòî ñå èçêëþ÷âàò, òå íå ìîãàò äà ñúùåñòâóâàòíà åäíî ìÿñòî, èëè, êàçàíî íà ëîãè÷åñêè åçèê, â åäèí è ñúùëîêóñ (ïàêøà). Ñòàáèëíîñòòà ïî ïðèíöèï å â ëîêóñà íà Éîãà,íî íå è òàçè ñòàáèëíîñò, êîÿòî ìîæå äà áúäå óíèùîæåíà îòïîñëåäâàù àêò íà ðàçñåéâàíå. Ëîãè÷åñêèÿò òåðìèí âèïàêøà(ðàçëè÷åí ëîêóñ) ñå îòíàñÿ çà èíñòàíöèèòå, â êîèòî ëîãè÷åñêè-ÿò ïðèçíàê å íàëèöå, íî ìåæäó íåãî è äîêàçóåìîòî íÿìà îòíî-øåíèå íà íåèçìåííî ñúïúòñòâóâàíå (âÿïòè). Ïðè âðåìåííî ñòà-áèëèçèðàíàòà ìåäèòàöèÿ âðúçêàòà ìåæäó íàëè÷èåòî íà ïðåä-ìåòà è ïîçíàíèåòî íà íåãîâàòà ñîáñòâåíà ôîðìà å â ñîáñòâåíèÿñè ëîêóñ; â ïîñëåäâàëîòî ðàçëè÷íî ñúñòîÿíèå îáà÷å ïðåäìåòúò


24

äîðè òðè èëè ÷åòèðè ìèãà â îãíèùåòî, íå ìîæå äà ïîêúëíå.Òîâà å ñìèñúëúò.

� Ùîì ìåäèòàöèÿòà, ïðèäðóæåíà îò àêò íà ðàçñåéâàíå,íå å éîãà, òîãàâà êîÿ å òàêàâà?

� �Òàçè [ìåäèòàöèÿ] îáà÷å, êîÿòî â ïëîñêîñòòà íà ñúñðå-äîòî÷åíîòî [ñúçíàíèå]�, è ò.í. Äóìàòà áõóòà (ðåàëèÿ) èç-êëþ÷âà íåùàòà, ïðèòåæàâàùè èëþçîðíà ðåàëíîñò. Ìîäè-ôèêàöèÿòà íà äúëáîêèÿ ñúí ñúùî ñòàâà åäíîíàñî÷åíà â ñîá-ñòâåíàòà ñè îïîðà è îáåêò � ðåàëèÿòà òàìàñ; åòî çàùî å êà-çàíî [÷å ðåàëèÿòà òðÿáâà äà áúäå] ñàò (ñúùåñòâóâàùà,ïðîñâåòëåíà, èñòèííà). Èçêëþ÷èòåëíî ìîùíàòà ñàòòâà åêðàñîòà, à èçîáèëèåòî îò òàìàñ å ãðîçîòà, çàùîòî òîé å ïðè-÷èíà çà åêçèñòåíöèàëíàòà ìúêà.

Îñâåòëÿâàíåòî (äéîòà), êîåòî å ôàêòè÷åñêè çíàíèå çàìåòàôèçè÷åñêèòå ïðèíöèïè, èçõîæäà èëè îò êàíîíè÷íèòåòåêñòîâå (àãàìà), èëè îò èçâîäà (àíóìàíà), êîèòî ñà êîñâå-íè, à íå ïðåêè [èíñòðóìåíòè] çà îòñòðàíÿâàíå íà íåâåäåíè-åòî (àâèäÿ); çàùîòî äâåòå ëóíè [êîèòî íè ñå ïðèâèæäàò ïðèðàçñòðîåíî çðåíèå] è ïðîñòðàíñòâåíèòå èëþçèè íå ìîãàò äàáúäàò îòñòðàíåíè [ñ àâòîðèòåòíè èëè èçâîäíè ñðåäñòâà].Çàòîâà å èçïîëçóâàí ïðåôèêñúò ïðà, êîéòî ïðèäàâà íà îçà-ðÿâàíåòî (ïðàäéîòà) ñìèñúëà íà íåùî ïðåâúçõîäíî è íå-ïîñðåäñòâåíî.

Åãîèçìúò è äðóãèòå åêçèñòåíöèàëíè óâëå÷åíèÿ ñå êîðå-íÿò â íåâåäåíèåòî. Âúçõîäúò íà çíàíèåòî ñå èçâúðøâà ïîñ-ðåäñòâîì çíàíèå è ïîä ôîðìàòà íà îòñòðàíÿâàíå íà íåçíà-íèåòî, çàùîòî íåâåäåíèåòî è äðóãèòå åêçèñòåíöèàëíè óâëå-÷åíèÿ íå ìîãàò äà ñå ñàìîîòñòðàíÿò, òúé êàòî å íàëèöå ïðî-òèâîðå÷èå, à è ïîðàäè òîâà, ÷å òóê ñå èçèñêâà óíèùîæàâàíåíà ïðè÷èíàòà. Çàòîâà å êàçàíî: �è óíèùîæàâà [óâëå÷åíèÿ-òà]�.

Çàòîâà [Éîãà] ðàçñëàáâà è êàðìè÷íèòå âðúçêè. Òîâà, êîå-

å íàëèöå, íî ïîçíàíèåòî çà íåãîâàòà ñîáñòâåíà ôîðìà îòñúñò-âóâà, çàùîòî ñúçíàíèåòî ñå å ðàçñåÿëî. Èìåííî ïðåäèøíîòîñúñòîÿíèå å èíñòðóìåíòúò çà ïîñòèãàíåòî íà æåëàíèÿ ðåçóëòàò(ïðàãåâà êàðÿêàðàîàì).


25

òî ñå èìà ïðåäâèä òóê, ñà îòäàëå÷åíèòå1 äåéñòâèÿ (êàðìà),çàùîòî ïðè÷èíèòå ñå íàòðóïâàò â ñëåäñòâèåòî. �Ðàçñëàáâà�îçíà÷àâà �ïðàâè íåâúçìîæíî ïîðàæäàíåòî íà ñëåäñòâèåòî�.Çàòîâà ïî-êúñíî ùå ñå îòáåëåæè: �Ïðè íàëè÷èåòî íà êîðåíå íàëèöå ñúçðÿâàíå.�2

Îáúðíàòà ñ ëèöå = èìà çà ãëàâíà öåë [ïîòèñêàíåòî].Êîãíèòèâíàòà [ìåäèòàöèÿ] å ÷åòèðè âèäà, êàêòî ùå óç-

íàåì ïî-êúñíî.Òðàíñêîãíèòèâíàòà (àñàìïðàäæïàòà) çàñÿãà �âñè÷êè

ìîäèôèêàöèè�. Ïðè êîãíèòèâíàòà [ìåäèòàöèÿ] ïîòèñíàòèñà òåçè ìîäèôèêàöèè íà ñðåäñòâàòà çà àäåêâàòíî ïîçíàíèåè ò.í., êîèòî ñúäúðæàò ðàäæàñ è òàìàñ, è ñå äàâà ïðîñòîðíà ñàòòâè÷íèòå [ìîäèôèêàöèè]. Â òðàíñêîãíèòèâíàòà [ìå-äèòàöèÿ] îáà÷å å íàëèöå ïîòèñêàíå íà âñè÷êè [ìîäèôèêà-öèè, âêëþ÷èòåëíî è íà ïðîñâåòëåíèòå]. Òîâà å ñìèñúëúò.

Ñ îâëàäÿâàíåòî íà ïëîñêîñòèòå ìàäõóìàòè è ò.í. ñå èç-÷åðïâàò âñè÷êè ðàâíèùà [íà ñúçíàíèåòî] â òåçè äâå ïëîñ-êîñòè [íà ìåäèòàöèÿ]. Çàòîâà ìîæå äà ñå ñìÿòà çà óñòàíîâå-íî, ÷å [ìåäèòàöèÿòà] å âñåîáõâàòíà.

Ðàõàñÿ I.1:

Ïðåêëàíÿì ñå ïðåä Âðøàêåòó, òàçè áëàæåíà Ëè÷íîñò,ïðåä Âðøàêåòó [êîéòî, â êà÷åñòâîòî ñè íà Îñíîâåí Ãîâîðè-òåë, âîäåí îò ñúñòðàäàíèå, ïîìàãà íà óñòðåìåíèÿ êúì âúæ-äåëåíîòî ó÷åíèå íà Éîãà äà] îòñòðàíè áëàãîäàðåíèå íà îáó-÷åíèåòî, ò.å. ÷ðåç �èñòèííèòå ñëîâà è òÿõíîòî ñâúðçàíî çíà-÷åíèå�, äâàòà ïëîäà (îò óâëå÷åíèÿòà è äåëàòà).

[Â Ãîëåìèÿ ãðàìàòè÷åí êîìåíòàð, Ìàõàáõàøÿ, íà Ïàòàï-äæàëè] å êàçàíî, ÷å �øåñòòå âèäà õàðàêòåðèñòèêè íà ñóòðà-

1. Òåðìèíúò àïóðâà îçíà÷àâà áåçïðåöåäåíòåí, íîâ, ñòðàíåí è ò.í.Íåãîâèÿò òåõíè÷åñêè ñìèñúë îáà÷å å îòäàëå÷åíî ñëåäñòâèå �äîáðî èëè ëîøî � íà íàñòîÿùî äåéñòâèå, èëè ïúê ïîðîê èëèäîñòîéíñòâî êàòî åâåíòóàëíà ïðè÷èíà çà áúäåùî íåùàñòèå èëèùàñòèå.

2. Âæ. Éîãà-ñóòðà II.13.


26

òà ñà äåíîìèíàöèÿ è åêñïëèêàöèÿ, à ñúùî ïðåñêðèïöèÿ èðåãóëàöèÿ, óíèâåðñàëèçàöèÿ è àâòîðèòàðíà èíèöèàöèÿ�.1

Òóê èìàìå ðàáîòà ñ àâòîðèòàðíî-èíèöèèðàùà ñóòðà:�Ñåãà [çàïî÷âà] îáó÷åíèåòî ïî Éîãà.� Òÿ å îáÿñíåíà êàòîñèíòåçèðàíà è ò.í. [èñòèíà]. Ñèíòåçèðàíà îçíà÷àâà â ñòåã-íàò âèä, â ëàêîíè÷íà ôîðìà (ãðàíòõà-ïàðèìàîà), îò÷åòëè-âà � çàùîòî å èçðàçåíà ñ ïîìîùòà íà áëàãîçâó÷íè è ò.í. äóìè,ìíîãîñìèñëîâà � çàùîòî ñúäúðæà ñìèñúëà íà ìíîãî ñóòðè.Îïðåäåëåíèåòî çà êîìåíòàð å ñëåäíîòî: �Ñìèñúëúò íà ñó-òðàòà ñå îïèñâà ñ äóìè, ïðîäèêòóâàíè îò ñúùíîñòòà íà ñó-òðàòà, è òåçè ñîáñòâåíè äóìè ïðåäñòàâëÿâàò êîìåíòàð, ïðèêîåòî êîìåíòàòîðúò å ïîçíàâà÷.� Ïåòòå âèäà îáÿñíåíèÿ ñà

1. (1) Ñúäúðæàùàòà äåíîìèíàöèè (ñàìäæïà, îáîçíà÷åíèå, íàç-âàíèå) ñóòðà ðåãóëèðà ñåìàíòè÷íàòà åíåðãèÿ (øàêòè) íà äóìè-òå, ñëåäîâàòåëíî åêñïëèöèðà òÿõíîòî çíà÷åíèå; (2) îáëÿãàùàòàñå íà åêñïëèêàöèè (ïàðèáõàøà) ïîðàæäà ñïåöèàëíî çíàíèåïîñðåäñòâîì åäèí èëè äðóã äîãìàòè÷åí ïîñòóëàò, ñúäúðæàùíÿêàêâî ïðåäïèñàíèå; (3) îñíîâàíàòà íà ïðåñêðèïöèè (âèäõè)ñóòðà ðåãóëèðà ïîñòèãàíåòî íà íåùî, êîåòî îùå íå ñå å ïîÿâè-ëî è ñúùåñòâóâà ñàìî ïîä ôîðìàòà íà èäåÿ; (4) îñíîâàíàòà íàðåãóëàöèè (íèÿìà) ñóòðà òúëêóâà ñìèñúëà íà óñòàíîâåíîòî ïî-ëîæåíèå â ñëó÷àèòå, êîãàòî ðåçóëòàòúò îò íåãî å ðàçëè÷åí èëèíå ñå å ïîÿâèë; (5) óíèâåðñàëèçèðàíàòà ïî òîçè íà÷èí (àòèäå-øà) ñóòðà å ñïîñîáíà äà ïðîÿñíè çíàíèåòî, ðîäåíî ïî æåëàíèåíà ãîâîðèòåëÿ; (6) îñíîâàâàùàòà ñå âúðõó ïîäîáíè àâòîðèòàð-íè èíèöèàöèè (àäõèêàðà) ñóòðà äåéñòâóâà äåêëàðàòèâíî â ñëó-÷àèòå, êîãàòî öåëòà íà íà÷èíàíèåòî íå å ÿñíà çà îáåêòà íà îáó-÷åíèåòî, è òîâà ñòàâà ñ ïîìîùòà íà äîãìàòè÷åí ïîñòóëàò, ñú-äúðæàù ïðåäïèñàíèå. Â ïîñëåäíèÿ ñëó÷àé íàé-÷åñòî ñòàâà äóìàçà ãåíåðèðàíå íà êîíâåíöèîíàëíè çíà÷åíèÿ, òàêà ÷å êðúãúò ñåçàòâàðÿ, òúé êàòî ïúðâèÿò òèï ñóòðà ñå îáëÿãà èìåííî âúðõóïîäîáíè àâòîðèòàðíè êîíâåíöèè, ÷èéòî èçòî÷íèê å Áåçíà÷àë-íèÿò Äåíîòàòîð (àíàäè-âà÷àêà). Òóê è ïî-íàòàòúê ïîä êîíâåí-öèÿ ùå ðàçáèðàìå ñúãëàøåíèå ìåæäó äóìàòà è íåéíîòî çíà÷å-íèå, êîÿòî ñúãëàñóâàíîñò ñå ïðîÿâÿâà â îáîçíà÷åíèåòî (âà÷à-êà). Íà÷àëíèÿò äåíîòàòîð å èçíà÷àëíî ïðîçâó÷àëàòà ñðè÷êà Îì,êîÿòî å ïúðâàòà ìàíèôåñòàöèÿ íà óíèâåðñàëíàòà ñåìàíòè÷íàåíåðãèÿ, èçâèðàùà îò Ìîùíàòà Ñàòòâà íà Áåçíà÷àëíèÿ Äåíî-òàò, è â êà÷åñòâîòî ñè íà îáîçíà÷åíèå ñå íàìèðà â áåçíà÷àëíàâðúçêà ñ Íåãî.


27

ñâúðçàíè ñ �äåëåíèÿòà íà äóìèòå, âðúçêàòà ìåæäó äóìèòå,îáåìà íà äóìèòå, öåëòà íà èçðå÷åíèåòî è åêñïëèöèðàíåòîíà íàìåöèòå�. Îáëÿãàéêè ñå íà âðúçêàòà ìåæäó äóìèòå,Âà÷àñïàòè îáÿñíÿâà çíà÷åíèåòî íà äóìàòà àòõà.

Ñïîðåä íÿêîè äóìàòà àòõà íÿìà çíà÷åíèåòî íà àâòîðè-òàðíî èíèöèèðàíå [à íà äåìîíñòðàòèâíî íà÷àëî] è ïðèâåæ-äàò çà ïðèìåð Âåäèòå: �Ñåãà òîâà å äæéîòè (ñâåòëèíàòà)�,�Ñåãà [òîâà å] ñàðâàäæéîòè (âñåñâåòëèíà)�, è �Ñåãà [òîâàå] âèøâàäæéîòè (êîñìè÷åñêàòà ñâåòëèíà)�. �×ðåç òåçè õè-ëÿäè ìàòåðèàëíè ïðîÿâëåíèÿ Òîé òðÿáâà äà áúäå ïî÷èòàí.�Ñìèñúëúò å, ÷å ñ òàçè äóìà ñå èìàò ïðåäâèä ìíîæåñòâîòîæåðòâîïðèíîøåíèÿ, îáåäèíåíè â êëàñà íà äæéîòèøòîìà.1

Êîìåíòàòîðúò îòõâúðëÿ òîçè âúçãëåä â ïàñàæà, çàïî÷âàù ñ�íåïîñðåäñòâåíî ñëåäñòâèå� è çàâúðøâàù ñ �èçëîæåíèåòîíà Éîãà�, è îáîñíîâàâà çíà÷åíèåòî íà àòõà êàòî íà÷àëî (èíè-öèàöèÿ).

�Áåçðàçáîðíî ìèñëåùèÿò èíòåëèãåíòïðèòåæàâà â äóøàòà ñè ïðîèçâîëíè çíàíèÿ.Çíàíèåòî íà âåëèêàòà äóøà å ëèøåíî îò ïðîèçâîë,òî ïðåáèâàâà â ïðîñâåòëåíà è ñïîêîéíà äóøà.��Êîãàòî ÷îâåê ïîòèñíå ïðîèçâîëà ñ ïîìîùòà íà Éîãà,òîãàâà ñå ïîÿâÿâà è èñòèíñêîòî ñàìîïîçíàíèå.��Çàòîâà òÿëîòî òðÿáâà äà áúäå îáóçäàâàíî� è ò.í.�Êîëêîòî è ìíîãî äà ñà æåëàåùèòå äà ïîçíàÿò ñúäáàòà ñè,ëèøåíè îò ïðàâèëíîòî ñðåäñòâî çà ïîçíàíèå,òå íå ìîãàò äà ñòîðÿò òîâà,çàùîòî ñúäáàòà èìà ñòîòèöè ëèöà.�

Íà îñíîâàòà íà ïîäîáíè ìàêñèìè Âà÷àñïàòè êàçâà: � äîðèïðè ëèïñàòà è ò.í. Äîðè ïðè ëèïñàòà íà ó÷åíèöè, îâëàäåëèìåäèòàöèÿòà è ïîñòèãíàëè ñïîêîéñòâèå è ïðîñâåòëåíîñò íà

1. Öèòèðàíà å Òàîäÿ-áðàõìàîà ÕVI.8.1; ÕVI.10.1, è ò.í. Àðãó-ìåíòúò íà ïðîòèâíèêà ãëàñè, ÷å äóìàòà àòõà èìà ðèòóàëíî-èíèöèèðàùî çíà÷åíèå, çàùîòî ñ íåÿ çàïî÷âà îïèñàíèåòî íàêîíêðåòíèòå æåðòâîïðèíîøåíèÿ, ÷ðåç êîèòî ñå ïðåêëàíÿìå ïðåäñâåòëèíàòà íà Áðàõìàí, ñ äðóãè äóìè, òóê ïðåäìåòúò è îñòàíà-ëèòå åëåìåíòè íà àâòîðèòàðíî-èíèöèèðàíàòà øàñòðà îòñòúï-âàò íà çàäåí ïëàí.

Ðàõàñÿ I.1

28

äóøàòà, èëè ïðè íàëè÷èåòî íà ó÷åíèöè, êîèòî ñå ïðèäúð-æàò êúì áóäèñòêîòî ó÷åíèå çà ìèãíîâåíîñòòà è íåñúùåñò-âóâàíåòî íà Àçà, èçëîæåíèåòî íà Éîãà íå å ëèøåíî îò ïðàê-òè÷åñêè ñìèñúë. Äóìàòà àÿì ïîäêðåïÿ òîâà èíèöèèðàùîçíà÷åíèå [íà àòõà]. Ïîãðåøíî å äà ñå ñìÿòà, ÷å èçðàçèòå�àòõàéøà äæéîòèõ�, �àòõà øàáäàíóøàñàíàì� è ò.í. ìî-ãàò äà óñòàíîâÿò ïðàâèëíîòî çíà÷åíèå [íà äóìàòà àòõà], åòîçàùî òî ñå ïîÿñíÿâà äîïúëíèòåëíî îò äóìàòà àÿì.1 Àíóøà-ñàíà îçíà÷àâà ïîâòîðíî èçëîæåíèå íà òîâà, êîåòî áëàãîðàç-ïîëîæåíèÿò êúì ó÷åíèêà Õèðàîÿãàðáõà ìó å ïðåïîäàë. Òóêîáó÷åíèåòî, ïîäîáíî íà áðàäâàòà è ò.í., ñå ðàçáèðà êàòî èí-

1. Â ïúðâèÿ ñëó÷àé àòõà îçíà÷àâà íà÷àëî íà îáÿñíåíèÿòà çà ïðåä-ìåòèòå íà ðèòóàëíèòå äåéñòâèÿ (ñåãà ùå îáÿñíèì äæéîòè, ñåãàùå îáÿñíèì ñàðâàäæéîòè è ò.í.). Âúâ âòîðèÿ ñëó÷àé íåùàòàñòîÿò ïî-ñëîæíî. Îñíîâíèÿò òðóä íà ãðàìàòèêà Ïàòàïäæàëè,Ìàõàáõàøÿ, çàïî÷âà èìåííî ñ èçðàçà àòõà øàáäàíóøàñàíàì,èäåíòè÷åí ïî ñòðóêòóðà ñ àòõà éîãàíóøàñàíàì. Äúëãî âðåìåñå å ñìÿòàëî, ÷å òîâà ñúâïàäåíèå å îùå åäíî, ìàêàð è êîñâåíîäîêàçàòåëñòâî çà èäåíòè÷íîñòòà íà àâòîðà íà Éîãà-ñóòðà è àâ-òîðà íà Ìàõàáõàøÿ. Äîðè Äàñãóïòà, êîéòî ñ îãðîìíà åðóäèöèÿïîêàçâà òðóäíîñòòà íà çàäà÷àòà äà ðàçãðàíè÷èì äâàìàòà àâòîðèïî âðåìå è ëè÷íîñò, òúëêóâà äâåòå óâîäíè ïîñòàíîâêè ïî åäèíè ñúù íà÷èí � �ñåãà çàïî÷âà êîìïèëàöèÿòà îò ïîó÷åíèÿ çà Éîãà�(Éîãà-ñóòðà), è �ñåãà çàïî÷âà êîìïèëàöèÿòà îò ïîó÷åíèÿ çàäóìèòå� (Ìàõàáõàøÿ). Ñ òîâà âñúùíîñò Äàñãóïòà äîêàçâà, ÷åÏàòàïäæàëè � íåçàâèñèìî äàëè ùå ãî îòúæäåñòâèì ñ ãðàìàòè-êà Ïàòàïäàëè èëè ñ ìåäèêà Ïàòàïäæàëè, êàòî ãî îáÿâèì çà Àõè-ïàòè (ìèòè÷åí öàð íà çìèèòå), îòñòðàíèë äåôåêòèòå íà óìà,ðå÷òà è òÿëîòî � íå å àâòîð, à êîìïèëàòîð íà Éîãà-ñóòðà, êîé-òî ïðîñòî ñèñòåìàòèçèðàë ñúùåñòâóâàùèòå âå÷å â äðóãè èçòî÷-íèöè ñóòðè. Î÷åâèäíî ïîäîáíè îïèòè ñà áèëè íàëèöå è ïðåäèÕIV â., òúé êàòî â Ñàðâà-äàðøàíà-ñàìãðàõà çíà÷åíèåòî íà äó-ìàòà àòõà êàòî íà÷àëî ñå óñòàíîâÿâà ïî àíàëîãèÿ ñ êàçàíîòî âÒàîäÿ-áðàõìàîà è Ìàõàáõàøÿ. Â Ðàõàñÿ ñïåöèàëíî ñå ïîä÷åð-òàâà, ÷å ïîäîáíè àíàëîãèè ñà íåîáîñíîâàíè (àíÿòõà... àñèä-äõè), çàùîòî ÉÑ I.1 îïîâåñòÿâà íå ïðîñòî íà÷àëîòî íà êîìïè-ëàöèÿ îò äåñêðèïòèâíè ïîëîæåíèÿ, à íà÷àëîòî íà èçëîæåíèåòîíà öÿëîñòíà øàñòðà, êîåòî ïðåäïîëàãà íàëè÷èåòî íà òî÷íè îï-ðåäåëåíèÿ, êëàñèôèêàöèè, àäåêâàòåí èíñòðóìåíò è ðåçóëòàòèâ-íîñò.


29

ñòðóìåíò, à íå êàòî ðåçóëòàò îò îòñè÷àíåòî è ò.í., êîåòî ñåðàçÿñíÿâà â ïàñàæà, çàïî÷âàù ñ �âÿðíî å� è çàâúðøâàù ñ�òîâà å ñìèñúëúò�. Ñòàâà ñúùî òàêà ÿñíî, ÷å [äóìàòà àòõà]� èìàùà ñìèñúë íà íà÷èíàíèå � ïðèòåæàâà è îáù áëàãîïðè-ÿòåí ñìèñúë.

Ñðè÷êàòà Îì è äóìàòà Àòõà ñà ïúðâèòå äâå,ïðîèçëåçëè îò ãúðëîòî íà Áðàõìà,çàòîâà è äâåòå ñà áëàãîïðèÿòíè.

Òðÿáâà äà áúäå ðàçáðàíî, ÷å òåçè äâà âèäà àðòèêóëèðàíèçâóöè ñå èíòåðïðåòèðàò êàòî áëàãîïðèÿòåí çíàê, ïîäîáíîíà ãëåäêàòà íà èçäîåíîòî ìëÿêî è ò.í., ìàêàð ñàìè ïî ñåáåñè òå äà íÿìàò çíà÷åíèåòî íà ìàíãàëà (ïîëè÷áà, êúñìåò,ùàñòëèâî ïðåäçíàìåíîâàíèå).

Êàêâè ñà ñúìíåíèÿòà îòíîñíî äóìàòà? Áëàãîäàðåíèåíà îáùíîñòòà íà ïðîèçíàñÿíèòå â ðåãóëÿðíà ïîñëåäîâàòåë-íîñò ñðè÷êè (âàðîà), ôîðìàòà íà ïúðâèòå ñå èçâåæäà îò ñâúð-çàíèòå ñ íåÿ [ñëåäâàùè], êàêòî å è ñ ïðåäñòàâêèòå êúì êîðå-íà äõà.1

1. Ñúùåñòâóâàò äâå òåîðèè çà çíà÷åíèåòî íà ïðåäñòàâêèòå. Ñïî-ðåä ïúðâàòà ñàìè ïî ñåáå ñè ïðåäñòàâêèòå èìàò ðàçëè÷íè çíà-÷åíèÿ è êîãàòî áúäàò ñúåäèíåíè ñ êîðåíà, òå ñàìî èçÿâÿâàò åäíîèëè äðóãî îò òåçè çíà÷åíèÿ â çàâèñèìîñò îò ôîðìàòà íà êîðåíà;ïðåäñòàâêèòå íå ñà ñïîñîáíè äà åêñïëèöèðàò ñîáñòâåíîòî ñèçíà÷åíèå, çàùîòî ïî ñúùåñòâî òå ñà ëèøåíè îò åêñïëèöèòíèçíà÷åíèÿ. Òàçè òåîðèÿ óñëîâíî ìîæå äà áúäå íàðå÷åíà ìîðôå-ìàòè÷íà, çàùîòî âàðîà ñå ñõâàùà ïî ñúùåñòâî êàòî ìîðôåìà,îáùèÿò êëàñ îò çíà÷åíèÿ íà ìèíèìàëíî çíà÷èìàòà ÷àñò îò äó-ìàòà. Ñïîðåä âòîðàòà òåîðèÿ ïðåäñòàâêèòå ïðèòåæàâàò ñïîñîá-íîñòòà äà èçðàçÿâàò íåçàâèñèìî ñîáñòâåíîòî ñè çíà÷åíèå, íåùîïîâå÷å, òå èçìåíÿò, ïîäñèëâàò, à ïîíÿêîãà íàïðàâî óíèùîæà-âàò îñíîâíîòî çíà÷åíèå íà êîðåíà. Òóê ìèíèìàëíî çíà÷èìàòà÷àñò íà äóìàòà ñå ñõâàùà êàòî èíäèâèäóàëíà ìîðôà, ïîðàäèêîåòî è òåîðèÿòà å ìîðôîëîãè÷íà â òåñíèÿ ñìèñúë íà äóìàòà.Èçëîæåíèÿò â Ðàõàñÿ àðãóìåíò ñå îñíîâàâà íà ïúðâàòà òåîðèÿ;çíà÷åíèåòî íà ïðåäñòàâêèòå ñàì� (â êîÿòî èìïëèöèòíî ïðèñúñ-òâóâà è çíà÷åíèåòî ñâúðçâàíå) è à� (ñ èìïëèöèòíèÿ ñìèñúë íàäîáëèæàâàíå, ïîñòèãàíå) ñå åêñïëèöèðà îò êîðåííàòà îñíîâà -

Ðàõàñÿ I.1

30

Òóê êîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ ñå ðàçãëåæäà êàòî ÷àñòè÷íà(àíãà), à òðàíñêîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ êàòî öÿëîñòíà (àí-ãèí), çàùîòî â íåÿ å âêëþ÷åíî è òîâà ÷åòâîðíî ðàâíèùå íàñúçíàíèåòî, èçâåñòíî êàòî ìàäõóìàòè è ò.í. Ìåäèòàöèÿòàîáåìà âñè÷êè ðàâíèùà, òÿ å âñåîáõâàòíà, çàùîòî å íàëèöå èâ òåçè ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî.1

Ñõâàùàíåòî, ÷å Àçúò (Àòìàí) å ñóáñòðàò íà çíàíèåòî, åõàðàêòåðíî çà ïðåäñòàâèòåëèòå íà Íÿÿ è ò.í.2 Ñïîðåä Øðó-òè Àòìàí å ëèøåí îò êà÷åñòâà; îñíîâàâàéêè ñå íà ïîäîáíèïîñòàíîâêè, Éîãà îòõâúðëÿ ïîçèöèÿòà íà Íÿÿ è òâúðäè, ÷å[çíàíèåòî] å ñâîéñòâî íà ñúçíàíèåòî (ò.å. íà áóääõè). È ñëåäêàòî òîé ïîçíàâà íåùà, êîèòî ñà ïîäëîæåíè íà åâîëþöèÿ,íå ìîæå äà ñå îòðå÷å, ÷å èíòåëåêòúò å â ñúñòîÿíèå íà âå÷íàåâîëþöèÿ, ïîäîáíî íà çåìÿòà è äðóãèòå [åâîëþèðàùè åëå-ìåíòè]. Áàçèðàéêè ñå íà ðàçëèêàòà [ìåæäó èíòåëåêòà è Ïó-ðóøà], êîìåíòàòîðúò îòáåëÿçâà, ÷å [Ñúçíàòåëíèÿò Ïðèíöèï]å óñòîé÷èâ, âå÷åí è ò.í., çàùîòî íå ñå îñíîâàâà íà ñâîéñòâà,êîèòî ñå ïîçíàâàò â ïðîöåñà íà òÿõíàòà åâîëþöèÿ. Òîâà åñìèñúëúò.

äõà� (äúðæà). Ñëåäîâàòåëíî çíà÷åíèåòî íà ñàìàäõè å �ïîñòè-ãàíå íà ñäúðæàíå�, ñàìîñäúðæàíå, ñàìîîâëàäÿâàíå, ïðè êîåòîñòàâà äóìà íå ïðîñòî çà îâëàäÿâàíå íà ñóáåêòà, íî è çà àäåêâàò-íî îâëàäÿâàíå íà ñàìîòî ñúçåðöàåìî.

1. Îïðåäåëÿíåòî íà ÷åòèðèòå ñúñòîÿíèÿ (ìàäõóìàòè, ìàäõó-ïðàòèêà, ïðàäæïàäæéîòè è àòèêðàíòàáõàâàíèÿ) êàòî ìî-äèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî, êîèòî ñúùî ïîäëåæàò íà ïîòèñêàíå,áåçóïðå÷íî ãè èäåíòèôèöèðà êàòî ñúñòîÿíèÿ íà åäíîíàñî÷åíî-òî ïðîñâåòëåíî ñúçíàíèå, êîåòî òðÿáâà äà ïðåêîñè îáëàñòòà íàêîíòåìïëàòèâíèòå îáåêòè. Òåõíèÿò îñíîâåí äåôåêò å â òîâà, ÷åíàìèðàùèÿò ñå â òÿõ éîãèí èçïèòâà â åäíà èëè äðóãà ñòåïåííàñëàäà îò ñëàäîñòòà, àðîìàòà, ñâåòëèíàòà è áåçñêúðáèåòî íàìúäðîñòòà íà ñàìàäõè. Òåõíèÿò âòîðîñòåïåíåí äåôåêò èìà ÷èñòîïðîöåñóàëåí õàðàêòåð � éîãèíúò íÿìà ïðàâî äà ñå çàäúðæà íàåäíà ñòåïåí, áåç äà ñå ñòðåìè êúì ñëåäâàùàòà, ïî-âèñîêà, çà-ùîòî â ïðîòèâåí ñëó÷àé ùå áúäå èçëîæåí íà äåéñòâèåòî íàðàçñåéâàùèòå ôàêòîðè è ùå çàãóáè è òîâà, êîåòî å ïîñòèãíàë.

2. Ñïîðåä Íÿÿ-Âàéøåøèêà Àòìàí å òàêàâà ìåòàôèçè÷åñêà ñóáñ-òàíöèÿ (äðàâÿ), êîÿòî ïðèòåæàâà âå÷íè è íåâå÷íè ïîçíàíèÿ;âå÷íèòå ñà âúâ Âúðõîâíèÿ Àòìàí (ïàðàìàòìà), à íåâå÷íèòå �â äóøàòà (äæèâàòìà).


31

[Ïðåìèíàâàìå êúì àíàëèçà íà ðàâíèùàòà íà ñúçíàíèå-òî.] Íåñòàáèëíî îçíà÷àâà ïîäâèæíî; ñïîíòàííî = îáóñëî-âåíî îò ñîáñòâåíàòà ñè ïðèðîäà. Êîãà [ñúçíàíèåòî] íå áèìîãëî äà ñå íàäèãà? Îòãîâîð � [êîãàòî ñå å ïðåâúðíàëî â]äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê.

Ìåòåæíîñò � ñúñòîÿíèå, â êîåòî ñúçíàíèåòî å ïðåïúë-íåíî ñ ôàòàëíè ïðåäìåòè [è â òîçè ñìèñúë åäèíñòâåíèÿòïðåäìåò íà ñúçíàíèåòî å íåâèäèìàòà ñèëà (àäðøòà) íà êàð-ìè÷íèÿ äåïîçèò]. Çàáðàâà � ñúñòîÿíèå, â êîåòî åäèíñòâåíè-ÿò ïðåäìåò, êîéòî ñå ñõâàùà [å òàìàñ è äîâåäåíîòî äî òîâàèíåðòíî ñúñòîÿíèå ñúçíàíèå íàïîäîáÿâà ïúëíîòî áåçäåéñò-âèå íà Ïóðóøà â ñúñòîÿíèåòî íà äúëáîê ñúí áåç ñúíîâèäå-íèÿ è ñå íàìèðà ïîä þðèñäèêöèÿòà íà Ñúçíàòåëíèÿ Ïðèí-öèï, êîéòî òâîðè îáðàçèòå â ñúíèùàòà]. Âúïðåêè [ñúùåñò-âóâàíåòî íà îòíîñèòåëíî ïîòèñêàíå] � òóê òðÿáâà äà ñå äî-áàâè � è âúïðåêè ÷å ñà îòíîñèòåëíî îðèåíòèðàíè êúìñúçíàòåëíèÿ ïðèíöèï, [òå íå ìîãàò äà áúäàò ïðè÷èñëåíè êúìÉîãà] çàùîòî ïðèòåæàâàò ñïîñîáíîñòòà äà ñå ïðîòèâîïî-ñòàâÿò, ñ äðóãè äóìè, äà óíèùîæàâàò ñúñòîÿíèÿòà íà ïîòèñ-êàíå è åäíîíàñî÷åíà [îðèåíòàöèÿ êúì Åäèííèÿ Ïðèíöèï].

[Îòãîâîðúò íà âúïðîñà çàùî ìåäèòàöèÿòà â ïëîñêîñòòàíà ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå íå ñå íàìèðà â ëîêóñà íà Éîãà åäàäåí ñ ïîìîùòà íà ïîíÿòèåòî] óïàñàðäæàíèáõóòàòà(ïðèäðóæåíîñò îò íåùî), êîåòî îçíà÷àâà [÷å ìåäèòàöèÿòà å]äîìèíèðàíà îò ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå. Çàùîòî ñåìå, êîå-òî å áèëî â îãíèùåòî, è ò.í.1 Àêî âçåìåì ïðèìåðà ñúñ ñåìå-òî îò îáãîðåíàòà ïðú÷êà, êîåòî å ñïîñîáíî äà ïîðîäè ñòðúêæèâîâëÿê, ïîñëåäíèÿò å åâîëþò, êîéòî å áèë ñúïîðîäåí îò

1. Ïî ïîâîä íà òîçè àðãóìåíò ÿâíî å âúçíèêâàëî âúçðàæåíèåòî,÷å èìà òàêèâà ñåìåíà, êîèòî ñà áèëè çà òðè-÷åòèðè ìèãà â îãíè-ùåòî è âúïðåêè òîâà ñà ñïîñîáíè äà ïîêúëíàò, êàêâîòî å íàï-ðèìåð ñåìåòî îò îáãàðÿíàòà çà èçâåñòíî âðåìå ïðú÷êà íà âðà-òàðèòå è áëþñòèòåëèòå íà ðåäà. Òîâà îáÿñíÿâà è ñëåäâàùèÿ êîí-òðààðãóìåíò, ñ êîéòî ñå äîêàçâà, ÷å ðåçóëòàòúò íå å â ÷èñòàòà ñèåâîëþöèîííà ôîðìà, à å ìîäèôèöèðàí îò äåéñòâèåòî íà ñúï-ðîâîæäàùàòà ïðè÷èíà. Ïî ñúùèÿ íà÷èí è ðåçóëòàòúò îò ìåäè-òàöèÿòà íå å â ÷èñòàòà ñè ôîðìà, àêî ìåäèòàöèÿòà å áèëà ïðè-äðóæåíà îò àêò íà ðàçñåéâàíå.

Ðàõàñÿ I.1

32

îãúíÿ, à íå åâîëþò îò ñåìåòî íà ïðú÷êà, êîåòî óñòàíîâÿâàìåïî ñâîéñòâåíèòå çà íåãî âêóñ è ò.í.

Ïîä ðåàëèÿòà òàìàñ ñå ðàçáèðà ñàìî ìåòàôèçè÷åñêèÿòòàìàñ, à íå åìïèðè÷íèòå ìó ïðîÿâëåíèÿ. Åäíîíàñî÷åíà =åäèíñòâåíà, âëàñòíà, ñòàáèëíà, òÿ (ìîäèôèêàöèÿòà íà ñúç-íàíèåòî, èçâåñòíà êàòî äúëáîê ñúí) ïåðèîäè÷íî áÿãà îò ñâîÿêðàé, íî îñòàâà ïàðàëèçèðàíà, çàùîòî å ïðèâúðçàíà êúì åäíàìåòàôèçè÷åñêà ñúùíîñò, êîåòî ùå áúäå ðàçÿñíåíî ïî-êúñíî.

Ïðè÷èíèòå = æåðòâîïðèíîøåíèÿòà è ò.í. [ñå íàòðóïâàò]â ñëåäñòâèåòî = îòäàëå÷åíèÿ åôåêò (àïóðâà), çàùîòî òóê[ðàçñëàáâàíåòî íà åôåêòà è ñïîñîáíîñòòà íà ïðè÷èíàòà äàâîäè äî îòäàëå÷åíè ñëåäñòâèÿ] å ïðèëîæíîòî çíà÷åíèå íàäóìàòà éîãà. Èëè, êàêòî êàçâà Êóìàðèëà Áõàòòà: �Ïîñòóëè-ðàíåòî, îñíîâàâàùî ñå íà àâòîðèòåòíîòî ñâèäåòåëñòâî, åñàìî åäíà îò ðàçíîâèäíîñòèòå íà òîâà ñðåäñòâî íà ïðàâèë-íîòî ïîçíàíèå; ùå áúäå ïîêàçàíî îáà÷å, ÷å ïîðàäè îòíîøå-íèåòî ìåæäó äóìàòà è íåéíàòà åäíîñåêòîðíà ñåìàíòè÷íàïðèëîæèìîñò, èìåííî òî (ïîñòóëèðàíåòî) ïîñòèãà ñîáñòâå-íèòå çíà÷åíèÿ [íà äóìèòå].�1 Òóê àïóðâà ñå îòíàñÿ êúì ïîñ-

1. Ãðàìàòè÷íàòà êàòåãîðèÿ åäíîñåêòîðíà ïðèëîæèìîñò å èçïîë-çóâàíà â êîíòåêòñòà íà òåîðèÿòà, ñïîðåä êîÿòî ñåìàíòè÷íîòîïðîñòðàíñòâî íà äóìàòà ñå ðàçäåëÿ íà ìíîæåñòâî ñåêòîðè(äåøà), âñåêè îò êîèòî ñúäúðæà îïðåäåëåíî êîíêðåòíî çíà÷å-íèå. Â àâòîðèòàðíî-èíèöèèðàùèÿ êîíòåêñò íà ïúðâàòà ñóòðàçíà÷åíèåòî íà äóìàòà éîãà êàòî ìåäèòàòèâíî ñðåäñòâî çà ïîñ-òèãàíå íà îñâîáîæäåíèåòî ñå ïîñòóëèðà áëàãîäàðåíèå íà îá-ñòîÿòåëñòâîòî, ÷å ñåìàíòè÷íàòà £ åíåðãèÿ å êîíöåíòðèðàíà âåäèí ñåêòîð (åêàäåøà). Ñïîðåä Ìèìàìñà ïîñòóëèðàíåòî (àð-òõàïàòòè) å òàêîâà ñðåäñòâî íà ïðàâèëíîòî ïîçíàíèå, êîåòîñå îñíîâàâà íà: (1) âúçïðèÿòèåòî (â ñëó÷àÿ ñ îãúíÿ ñïîñîáíîñò-òà ìó äà îáãàðÿ ñå ïîñòóëèðà ïåðöåïòèâíî); (2) èçâîäà (îò ôàê-òà, ÷å ñëúíöåòî ñå ïðåìåñòâà îò åäíî ìÿñòî íà äðóãî ìÿñòî, ñåïîñòóëèðà íåãîâîòî äâèæåíèå); (3) àíàëîãèÿòà (àêî îò äîñòîâå-ðåí èçòî÷íèê óçíàåì, ÷å õèïîïîòàìúò ïðèëè÷à íà ñëîí, êîéòîæèâåå âúâ âîäàòà, òî âèæäàéêè çà ïúðâè ïúò ïîäîáíî æèâîòíî,ïî àíàëîãèÿ ñúñ ñëîíà íèå ïîñòóëèðàìå, ÷å ñòàâà äóìà çà õèïî-ïîòàì), è (4) ñåìàíòè÷íàòà åíåðãèÿ íà äóìèòå. Ïîñëåäíèòå äâåðàçíîâèäíîñòè ñà âñúùíîñò ôîðìè íà ïîñòóëèðàíåòî, îñíîâà-âàùî ñå íà àâòîðèòåòíî ñâèäåòåëñòâî. Ïî-ïîäðîáíî çà òîâà âæ.Øëîêà-âàðòòèêà V.8.1-5.


33

òóëèðàíåòî, îñíîâàâàùî ñå íà àâòîðèòåòíî ñâèäåòåëñòâî.Ñëåäîâàòåëíî �ïðè íàëè÷èåòî íà êîðåí�, ò.å. ïðè íàëè÷èå-òî íà àïóðâà, å íàëèöå ñúçðÿâàíå, ñ äðóãè äóìè, ðàæäàíå,ïðåìèíàâàíå ïðåç ðàçëè÷íè âúçðàñòè, ïîçíàíèå íà íàñëàäà-òà è ò.í.

Ñ ïîòèñêàíåòî ñå èç÷åðïâà îáÿñíåíèåòî íà êîãíèòèâíà-òà ìåäèòàöèÿ. Äâåòå ïëîñêîñòè ñà ôîðìèòå íà êîãíèòèâíàè òðàíñêîãíèòèâíà ìåäèòàöèÿ. Ñ òîâà çàâúðøâà òúëêóâàíå-òî íà ïúðâèÿ àôîðèçúì.

Éîãà-âàðòòèêà I.1:

�Îñâîáîæäåíèåòî ñå äúëæè íà Éîãà, òàêà êàêòîÉîãà ñòàâà ïî-âåëèêà îò ïðàâèëíîòî çíàíèå.��Éîãèíúò ïðåâúçõîæäà ïðàêòèêóâàùèòå òàïàñ,ñìÿòà ñå, ÷å òîé ïðåâúçõîæäà

äîðè ïîçíàâà÷èòå íà Âåäèòå.�1

Â òåçè ñòðîôè îò Ñìðòè, êàêòî è â ìíîãî äðóãè îò Øðó-òè, å ðàçÿñíåíî, ÷å Éîãà å îñíîâàíèåòî çà ïîñòèãàíåòî íàîñâîáîæäåíèåòî. Òóê íà æåëàåùèòå äà ïîñòèãíàò îñâîáîæ-äåíèåòî ùå áúäå îáÿñíåíî ïî êàêúâ íà÷èí, â êàêâà ôîðìà èñ êàêâè ñðåäñòâà Éîãà ñòàâà ïðè÷èíà çà çíàíèåòî è îñâî-áîæäåíèåòî. Çíàíèåòî, ñúçäàäåíî â Áðàõìà-Ìèìàìñà (Âå-äàíòà), Ñàìêõÿ è äðóãèòå ôèëîñîôñêè ñèñòåìè, â ïî-ãîëÿ-ìàòà ñè ÷àñò å åäèíñòâåíî ñðåäñòâî çà ïîñòèãàíå íà [èñòèí-íîòî] çíàíèå, äîêàòî Éîãà å ñèíòåçèðàíà ôîðìà [íà èñòèí-íîòî çíàíèå]. È òúé êàòî ãåíåðèðàíîòî îò Éîãà ñèíòåòè÷íîçíàíèå íå å ôîðìóëèðàíî â òåçè [ôèëîñîôñêè ñèñòåìè],ïî÷èòàåìèÿò Ïàòàïäæàëè, âúçíàìåðÿâàéêè äà èçëîæè â ðàç-ãúíàò âèä äâîéíàòà Éîãà â ïîó÷èòåëíè è ðàçáèðàåìè çà ó÷å-íèöèòå ñóòðè, ïîñòóëèðà êàòî íà÷àëî, ÷å äàäåíàòà øàñòðà åîáó÷åíèå ïî Éîãà. � �Ñåãà [çàïî÷âà] èçëîæåíèåòî íà Éîãà.�

Çàïî÷âàéêè ñ òàçè ñóòðà, ïî÷òåíèÿò Áàäàðàÿîà îáÿñíÿâàöÿëîòî ó÷åíèå çà áëàãîòî íà öåëèÿ ñâÿò.2 � Àòõà èòè àÿì

1. Áõàãàâàäãèòà VI.46.2. Áàäàðàÿîà, àâòîðúò íà Áðàõìà-ñóòðà, ïî òðàäèöèÿ ñå îòúæ-

3. yaaegavyaëanama/ � Ðàõàñÿ I.1

34

àäõèêàðà-àðòõà è ò.í. Ãëàâíîòî çíà÷åíèå íà äóìàòà àäõè-êàðà, èçõîæäàéêè îò íåéíàòà íåçàâèñèìà ñåìàíòè÷íà åíåð-ãèÿ, å èìåííî çàïî÷âàíå; çàùîòî ãëàâíîòî òóê å àâòîðèòàð-íî èíèöèèðàíàòà øàñòðà.1 À êúäåòî äóìàòà àòõà å èçðå÷å-íà â àâòîðèòàðåí ñìèñúë, êàòî íàïðèìåð âúâ âåäè÷åñêèòåèçêàçâàíèÿ îò ðîäà íà �Ñåãà òîâà å äæéîòè� è äðóãè ïî-äîáíè, òàì ïðåäìåòúò íà àâòîðèòàðíî-èíèöèèðàíàòà øàñò-ðà å íåùî âòîðîñòåïåííî. Òîâà å ñúùíîñòòà. Ïî òàêúâ íà-÷èí òâúðäåíèåòî, ÷å øàñòðàòà íå å àâòîðèòàðíî-èíèöèèðà-íà, çàùîòî íå å îïèñàíà êàòî òàêàâà, òðÿáâà äà áúäå îòõâúð-ëåíî, òúé êàòî ïðîòèâîðå÷è íà êàçàíîòî â êîìåíòàðà [íà

äåñòâÿâà ñ Âÿñà, ñúñòàâèòåëÿ íà Âåäèòå, à Âèäæíïàíà Áõèêøóïúê íàìåêâà çà òîâà, ÷å Ïàòàïäæàëè å ïîëó÷èë öÿëîòî ó÷åíèå âñèíòåçèðàí âèä îò áîæåñòâåíèÿ Âÿñà, êîéòî ïî-êúñíî (ïðåäïî-ëîæèòåëíî VII â.) ñå å ïðåðîäèë, çà äà ðàçÿñíè ñúñòàâåíèòå îòÏàòàïäæàëè ñóòðè. Ñ òîâà ñå óòâúðæäàâà àâòîðèòåòíèÿò õàðàê-òåð íå ñàìî íà ñóòðàòà, íî è íà êîìåíòàðà.

1. Àäõèêàðàøàáäî éîãà-ðóäõàòàÿ àðàìáõàîà åâà ìóêõÿ èòèøàñòðàñÿäõèêàðÿòâàì ìóêõÿì åâàñòè. Íàé-ïðîñòèÿò ïúò çàðàçáèðàíå íà òîâà èçðå÷åíèå, â êîåòî ïî÷òè âñÿêà äóìà èìà îã-ðîìåí íàáîð îò çíà÷åíèÿ, å îáîñîáÿâàíåòî íà îñíîâíàòà ìóñòðóêòóðà, à òÿ å àäõèêàðî�ðàìáõàîå � �àäõèêàðà, â ñìèñúë íàíà÷àëî�. Òàçè êîíñòðóêöèÿ è ôàêòúò, ÷å òÿ å öèòèðàíà (èòè),ïîäñêàçâàò, ÷å ñòàâà äóìà çà ãðàìàòè÷åñêî îïðåäåëåíèå, îòêú-äåòî è èçáîðúò íà êîíêðåòíîòî òåõíè÷åñêî çíà÷åíèå çà îñòàíà-ëèòå òåðìèíè ñòàâà ïî-ëåñåí. Òàêà íàïðèìåð éîãà âå÷å íå îç-íà÷àâà Éîãà, à åòèìîëîãèÿ, â ñìèñúëà íà âþòïàòòè; ðóäõàòàíå îçíà÷àâà èçðàñíàëîñò, à ïîçíàòîñò, â ñìèñúë íà êîíâåíöèî-íàëíîñò íà çíà÷åíèåòî, ñëåäîâàòåëíî ïðè îïðåäåëÿíå íà îñíîâ-íîòî (ìóêõÿ), à íå ïðîèçâîäíî (ãàóîèêà) çíà÷åíèå íà äóìàòààäõèêàðà (èíèöèàòèâà, çàäúëæåíèå, âëàñò, àâòîðèòåò), òðÿáâàäà èçõîæäàìå îò ôàêòà, ÷å òÿ å éîãà-ðóäõà, ò.å. òàêàâà äóìà,÷èÿòî ñåìàíòè÷íà åíåðãèÿ (øàêòè) å íåçàâèñèìà îò ñåìàíòè÷-íàòà åíåðãèÿ íà îòäåëíèòå £ ÷àñòè, êàêòî íàïðèìåð äóìàòàïàíêàäæà åòèìîëîãè÷åñêè îçíà÷àâà �ðîäåí â òèíÿ� è âúïðåêè÷å ðîäåíèòå â òèíÿ íåùà ñà ìíîãî, êîíâåíöèîíàëíîòî çíà÷åíèåíà ïàíêàäæà å ñàìî �ëîòîñ�. Ïîâå÷å çà òîâà âæ. Gradinarov, P.Meaning and Semantic Power: Glimpses of the Philosophy of Sakti-vada. � In: Current Advances in Semantic Theory. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins PC, 1992, p. 183-188.


35

Âÿñà]. Ìîæå äà âúçíèêíå ñúìíåíèåòî äàëè ïúê äóìàòà àòõàíå å óïîòðåáåíà â ñìèñúë íà âúïðîñ è ò.í. Êîìåíòàòîðúòîòõâúðëÿ òîâà ñúìíåíèå ñ äóìàòà àÿì, ñëåäîâàòåëíî àä-õèêàðàðòõà èìà ñìèñúëà íà àäõèêàðà-âà÷àêà.1 Èçâåñòíî åñúùî, ÷å ïðîñòîòî ïðîèçíàñÿíå íà äóìàòà àòõà èìà çíà÷å-íèåòî íà áëàãîïðèÿòåí çíàê. Àíóøàñàíà å ïðåïîäàâàíå(øàñàíà) íà íàó÷åíîòî, ïî òîçè íà÷èí àâòîðúò íà ñóòðàòàïîêàçâà è äîñòîâåðíîñòòà íà ó÷åíèåòî (øàñòðà), êîÿòî èç-âèðà îò îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å Îñíîâíèÿò Ó÷èòåë,

�Õèðàîÿãàðáõà, èçðåêúë Éîãà, å íå íÿêîé äðóã,à Ïóðàòàíà�.2

Òàêà éîãèíúò ßäæïàâàëêÿ èçÿñíÿâà, ÷å Ïúðâèÿò Ó÷èòåëå Õèðàîÿãàðáõà. Êîìåíòàòîðúò ðåçþìèðà ñìèñúëà íà ñóò-ðàòà: �Çàïî÷âàùîòî [òóê] ó÷åíèå å [ïîâòîðíî] èçëîæåíèå íàÉîãà è [òî] òðÿáâà äà áúäå ðàçáðàíî� îò ó÷åíèöèòå � òîâà åäîáàâêàòà. Òðÿáâà äà áúäå ðàçáðàíî � ÷ðåç òîâà äîïúëíåíèå

1. Äóìàòà àÿì (òîâà) ïðèäàâà ñóáñòàíòèâíî çíà÷åíèå íà àðòõà èíå ïîçâîëÿâà òÿ äà ñå ñâúðæå èíòåíöèîíàëíî ñ äóìàòà àòõà èïî òàêúâ íà÷èí äà £ ïðèäàäå çíà÷åíèåòî íà âúïðîñ îò ðîäà íàêèì (êàêâî?), à ñúùî è êóòðà (êúäå?). Â ïðîòèâåí ñëó÷àé, áåçàÿì, ôðàçàòà àòõà èòè àäõèêàðàðòõà, áè ìîãëà äà ñå èçòúëêó-âà êàòî �êàêúâ, èëè â êàêâî å ñìèñúëúò íà íà÷àëîòî?�, êîåòî áèïðèäàëî è âúïðîñèòåëåí îòòåíúê íà öÿëàòà ïúðâà ñóòðà. Àäõè-êàðà-âà÷àêà îçíà÷àâà áóêâàëíî �îáîçíà÷èòåë íà íà÷àëîòî�, âñìèñúë, ÷å àäõèêàðà å îáîçíà÷åíîòî, äåíîòàòúò (âà÷ÿ), ò.å. îáåê-òèâíèÿò ðåôåðåíò íà äóìàòà àòõà, êîÿòî òóê èãðàå ðîëÿòà íàäåíîòàòîð (âà÷àêà).

2. Ïóðàòàíà � íàé-äðåâíèÿò, ñòîÿùèÿò â íà÷àëîòî íà âðåìåòî,åïèòåò íà Âèøîó. Ñúùèÿò ïàñàæ îò ßäæïàâàëêÿ-ñìðòè å öè-òèðàí è â Òàòòâà-âàéøàðàäè. Ïî òîçè ïîâîä â Ïðàäèïèêà I.1(ñ. 2, ðåä 10-11) ñå êàçâà ñëåäíîòî: �Ó÷åíèåòî å èçëîæåíèå, êî-åòî ïðåäñòàâëÿâà îáó÷åíèå â òîâà, êîåòî ó÷åíèÿò å íàó÷èë îòÕèðàîÿãàðáõà è ñëåäâàùèòå [ãî ó÷èòåëè]. Áåçïîãðåøíàòà åòè-ìîëîãèÿ íà òàçè äóìà ñå èçâåæäà îò ãëàãîëà îáó÷àâàì (øàñÿ-òå). Òàêà ÷å òîâà, êîåòî å íà÷åíàòî òóê, å àâòîðèòàðíî èíèöèè-ðàíîòî îò íàñòàâëåíèÿòà íà Ïúðâèÿ Ó÷èòåë Õèðàîÿãàðáõà ó÷å-íèå íà Éîãà.�

Éîãà-âàðòòèêà I.1

36

ñå óäîñòîâåðÿâà, ÷å [ó÷åíèåòî, èçëîæåíî â] ñóòðàòà ìîæå äàáúäå îâëàäÿíî è îñìèñëåíî îò ó÷åíèöèòå. È ïëîäúò íà Éîãàùå áúäå îáÿñíåí êàêòî â êîðïóñà íà ñóòðàòà, òàêà è â êîðïó-ñà íà êîìåíòàðà. Â óâîäà êúì ñëåäâàùàòà ñóòðà êîìåíòàòî-ðúò ñèíòåçèðàíî ùå îáÿñíè, ÷å âúâåæäà âòîðàòà ñóòðà ñ öåëäà äàäå âèñøåòî îïðåäåëåíèå íà Éîãà, çàùîòî òóê (â êîìåí-òàðà êúì ïúðâàòà ñóòðà) îïðåäåëåíèåòî íà Éîãà å óñòàíîâå-íî ïîä ôîðìàòà íà ïàðàäèãìàòà þäæà ñàìàäõàó. Áè ìîãëîäà ñå âúçðàçè, ÷å â òîâà îïðåäåëåíèå íÿìà âúòðåøíà âðúçêàìåæäó äóìèòå.1 Êîìåíòàòîðúò îòõâúðëÿ òîâà ñúìíåíèå, êàòîïîêàçâà, ÷å òî å ïðîäóêò îò íåïðàâîìåðíî ñâðúõðàçïðîñòðà-íåíèå è ò.í.2 �Éîãà å ñàìàäõè, è òÿ å òàêîâà ñâîéñòâî íàñúçíàíèåòî, êîåòî ïðîíèêâà âñè÷êè ðàâíèùà.� Îñíîâàâàùàòàñå íà þäæà ñàìàäõàó (ïîä÷èíÿâàíå, â ñìèñúë íà ñàìîîâëà-äÿâàíå) è ëàíñèðàíà â èçëîæåíèåòî ïîñòàíîâêà ãëàñè, ÷å âêà÷åñòâîòî ñè íà ñàìîîâëàäÿâàíå (ñàìàäõè) Éîãà å ïîòèñ-êàíå íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî, è òÿ å âñåîáåìíî,ò.å. îáùî çà âñè÷êè ñúñòîÿíèÿ, êîèòî ïðåäñòîÿò äà áúäàòîáÿñíåíè êàòî ïîðèâíî è ò.í., èçðàçÿâàùî ñîáñòâåíàòà ìó

1. Âúòðåøíàòà âðúçêà ìåæäó äóìèòå (àêàíêøà) å ñïîñîáíîñòòàíà åäíà äóìà äà ñå ñâúðçâà ñ îïðåäåëåí êëàñ îò äðóãè äóìè,êîÿòî ñå îòáåëÿçâà ñ ëèíãâèñòè÷íèÿ òåðìèí åêñïåêòàöèÿ (âúò-ðåøíî î÷àêâàíå); íàïðèìåð íàøåòî î÷àêâàíå å äóìàòà ïèÿ äàñå ñâúðæå ñ äóìèòå âîäà, ìëÿêî, êàôå, ÷àé, ò.å. ñ òàêèâà äóìè,êîèòî ìîãàò äà áúäàò ïîäâåäåíè ïîä îáùîòî ïîíÿòèå òå÷íîñò,è êîãàòî òÿ áúäå ñâúðçàíà ñ äóìè êàòî æåëÿçî, õëÿá è ò.í., èçðå-÷åíèåòî ñòàâà àáñóðäíî. Â òîçè ñìèñúë è Äàñãóïòà îòáåëÿçâà,÷å åñòåñòâåíàòà åòèìîëîãèÿ íà éîãà å þäæèð éîãå, äîêàòî þäæñàìàäõàó å ïî-ñêîðî èçêóñòâåíà êîíñòðóêöèÿ ñ àïîëîãåòè÷åíïðèâêóñ.

2. Ïðîäóêò îò íåïðàâîìåðíî ðàçïðîñòðàíåíèå å ñúäúðæàòåëåíïðåâîä íà ëîãè÷åñêèÿ òåðìèí àòèâÿïòàòâà � ñèòóàöèÿ, ïðèêîÿòî õàðàêòåðèñòèêàòà ñå ðàçïðîñòèðà âúðõó õàðàêòåðèçóåìèíåùà, êîèòî ñàìî îò÷àñòè ìîãàò äà áúäàò õàðàêòåðèçèðàíè ïîñ-ðåäñòâîì íåÿ. Òâúðäåíèåòî: �Ìåæäó éîãà è ñàìàäõè íÿìà âúò-ðåøíà âðúçêà� å ñâðúõåêñïîíèðàíî, çàùîòî õàðàêòåðèçóåìàòàÉîãà å ñâðúõïðîíèêíàòà îò î÷àêâàíåòî, èçðàçåíî â ïàðàäèãìà-òà þäæèð éîãå, ò.å. îò õàðàêòåðèçèðàíåòî íà Éîãà åäèíñòâåíîêàòî âðúçêà.


37

ïðèðîäà ñâîéñòâî íà ñúçíàíèåòî, êàêòî òå÷íîñòòà [èçðàçÿâàñîáñòâåíàòà ïðèðîäà] íà âîäàòà.1

1. Òóê äóìàòà òå÷íîñò (äðàâàòâà) òðÿáâà äà ñå ðàçáèðà íå êàòîñóáñòàíöèÿ, à êàòî îáùî ñâîéñòâî íà âñè÷êè òå÷íè ñóáñòàíöèè,ò.å. êàòî ôëóèäíîñò; â òîçè ñìèñúë éîãà = ñàìàäõè å óíèâåð-ñàëíà ôóíêöèîíàëíà õàðàêòåðèñòèêà íà ñúçíàíèåòî, êîÿòî èç-ðàçÿâà ñîáñòâåíàòà ìó ïðèðîäà � äà áúäå ïîòîê îò íåïðåêúñíà-òî òå÷àùè ôåíîìåíè, êîèòî ïî åäèí èëè äðóã íà÷èí, ïðÿêî èëèêîñâåíî, ñêðèâàò èëè ðàçêðèâàò âðúçêàòà ìó (éîãà) ñ âèñøàòàóíèâåðñàëèÿ íà âñÿêî ñúçíàíèå � Ñúçíàòåëíîñòòà, ÑúçíàòåëíèÿÏðèíöèï, Ïóðóøà. Õàðàêòåðíîòî çà Éîãà îáà÷å å, ÷å òÿ íå åïðîñòà èíäèêàòèâíà âðúçêà (þäæèð éîãå) ìåæäó åìïèðè÷íîòîñúçíàíèå è òðàíñöåíäåíòàëíàòà ñóáåêòèâíîñò, ñõâàùàíà êàòîàíòðîïîêîñìè÷åí ñóáåêò (ïóðóøà), à ïðîöåñ íà ñàìîðàçêðèâà-íå, ñàìîèäåíòèôèöèðàíå, ñàìîîâëàäÿâàíå, ñàìîóäîñòîâåðÿâà-íå, ñàìîîïîñðåäñòâóâàíå íà Àçà, è âñè÷êè òåçè èìàíåíòíè çàñúçíàíèåòî õàðàêòåðèñòèêè ñà çàëîæåíè â îïðåäåëåíèåòî íàÉîãà êàòî ñàìàäõè. Ïðåâîäúò íà ñàìàäõè êàòî êîíöåíòðàöèÿèëè ñúñðåäîòî÷àâàíå å ïîäâåæäàù, çàùîòî èçðàçÿâà ñàìî åäèíîò àñïåêòèòå íà ñúçíàíèåòî, ðàçãëåæäàíî â ïëîñêîñòòà íà åäíî-íàñî÷åíîñòòà (åêàãðàòà). Àêî ïðåâåäåì ñàìàäõè êàòî òðàíñ,ùå íàñî÷èì âíèìàíèåòî ñè åäèíñòâåíî êúì ïëîñêîñòòà íà ïî-òèñíàòîòî ñúçíàíèå è ùå ïðåíåáðåãíåì îñòàíàëèòå ÷åòèðè ïëîñ-êîñòè. Åäèíñòâåíèÿò òåðìèí, êîéòî ïîçâîëÿâà äà ñå îáõâàíàòíå ñàìî ôîðìèòå íà êîíòàêòíî ïîçíàíèå, õàðàêòåðíè çà êîãíè-òèâíàòà Éîãà, ïðè êîÿòî ñå ïîòèñêàò ïðåâðàòíèòå è íåðåàëíèïðåäñòàâè, íî è ÷åòèðèòå ïðîñâåòëåíè ñúñòîÿíèÿ íà ñúçíàíèå-òî, êîèòî ïîäëåæàò íà ïîòèñêàíå â òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà, åòåðìèíúò ìåäèòàöèÿ. Çà äà ðàçáåðåì èñòèíñêîòî çíà÷åíèå íàòîçè òåðìèí, à çàåäíî ñ íåãî è íà ñàìàäõè, å íåîáõîäèìî ïúðâîäà ñå îñâîáîäèì îò âñè÷êè íàñëîèëè ñå â ñúçíàíèåòî íè çíà÷å-íèÿ íà äóìàòà ìåäèòàöèÿ è äà ñè ïðåäñòàâèì, ÷å òÿ å èçïðàçíå-íà îò âñÿêàêúâ ñìèñúë çâóêîâà îáâèâêà, ÷èñòà ðåöåïòèâíîñò,êîÿòî î÷àêâà äà áúäå çàïúëíåíà. Ñëåä êàòî ñå óâåðèì, ÷å îò äó-ìàòà å îñòàíàëà ñàìî çâóêîâàòà ðàêîâèíà, íèå óñòàíîâÿâàìåñúçíàíèåòî ñè â òîçè ìîäóñ íà ñèãóðíîñòòà. Ôóíêöèîíèðàùî-òî â ìîäóñà íà ñèãóðíîñòòà (íèø÷àÿ) ñúçíàíèå å îòëè÷èòåëíà-òà ÷åðòà íà èíòåëåêòà (áóääõè), êîÿòî ñå èçðàçÿâà â ÿñíîòî èîò÷åòëèâî ïîçíàíèå íà îáåêòà. Äîðè êîãàòî îáåêò ëèïñâà, êàê-òî å â íàøèÿ ñëó÷àé, íèå ñìå ñèãóðíè, ÷å òîé ëèïñâà è ÷å åäèí-ñòâåíèÿò çâóê, êîéòî ÷óâàìå, çâóêúò íà ïðàçíàòà ðàêîâèíà, åçâóêúò íà ñîáñòâåíàòà íè ðåöåïòèâíà ñóáåêòèâíîñò. Òàçè ôî-


38

íîâà êîãíèòèâíîñò ñå îñúçíàâà â êîíñòàòàöèÿòà �Àç ïîçíàâàì�,êîãàòî ñå èäåíòèôèöèðàì ñ áóääõè êàòî èíñòðóìåíò íà ñèãóð-íîòî ïîçíàíèå, è â êîíñòàòàöèÿòà �Àç ìèñëÿ (îáðàáîòâàì äàí-íèòå íà ñåòèâàòà)�, êîãàòî ñå èäåíòèôèöèðàì ñ âúòðåøíèÿ îð-ãàí íà ìèñëåíåòî (ìàíàñ). Ôàêòúò íà èäåíòèôèöèðàíå ïðåäïî-ëàãà íàëè÷èåòî íà àçîâî-èäåíòèôèöèðàù ôàêòîð, è òàêúâ åàõàìêàðà (Àç-ôàêòîðúò), ñ êîãîòî ïúê ñå èäåíòèôèöèðàì â êîí-ñòàòàöèÿòà �Àç äåéñòâóâàì� (àõàì êàðîìè) êàòî ðåàëåí ñóáåêò.Âñè÷êî òîâà ñà ìîäóñè íà ñúçíàíèåòî (÷èòòà), êîèòî ìîæåìäà îòáåëåæèì êàòî ìîäóñ íà ñèãóðíîñòòà, ìîäóñ íà ìåíòàëíîñò-òà, ìîäóñ íà àêòèâíîñòòà, ìîäóñ íà èñêàíåòî, ìîäóñ íà åìîöè-îíàëíîñòòà è ò.í. Ñëåäîâàòåëíî, îò ôóíêöèîíàëíà ãëåäíà òî÷-êà, ñúçíàíèåòî íå å íèùî äðóãî îñâåí ïîëå, â êîåòî ñå ðàçèãðà-âàò âñè÷êè òåçè ìîäàëíè àêòèâíîñòè, òÿõíà îñíîâà è ïîäãî-òîâêà (meditatio). Òî ãè îáåäèíÿâà, ñâúðçâà â åäèííî öÿëî,ïîääúðæà è îâëàäÿâà (ñàìàäõèÿòå). Òîâà å ïúðâîòî, ôèëîñîô-ñêî îñíîâàíèå çà ïðåâîäà íà ñàìàäõè êàòî ìåäèòàöèÿ. Òî ñåïîäêðåïÿ è îò íåìàëîâàæíîòî îáñòîÿòåëñòâî, ÷å â Áõàãàâàä-ãèòà Êðøîà èçëàãà íà Àðäæóíà áîæåñòâåíàòà Éîãà èìåííî ïîäôîðìà íà meditatio campestris (ïîäãîòîâêà çà ñðàæåíèåòî).

Â åìïèðè÷íî-ïðàãìàòè÷åí ïëàí Éîãà å îñíîâàíèå çà äåé-íîñòòà, à íå ñëåäñòâèå îò äåéíîñòòà. È äîêîëêîòî äåéíîñòòà(ïðàâðòòè) íà ñúçíàíèåòî èìà ðàçëè÷íè ìîäèôèêàöèè(âðòòè), éîãà = ñàìàäõè = ìåäèòàöèÿ å è òÿõíàòà èíñòðóìåí-òàëíî-êàóçàëíà îñíîâà. Òîâà å èçêëþ÷èòåëíî âàæåí ìîìåíò,êîéòî ãàðàíòèðà ïðèíöèïíàòà âúçìîæíîñò ìîäèôèêàöèèòå äàáúäàò ïîòèñíàòè ñ ïîìîùòà íà ñúùèÿ èíñòðóìåíò; ñëåäîâàòåë-íî Éîãà å è èíñòðóìåíòàëíî-êàóçàëíàòà îñíîâà çà äåçàêòèâè-ðàíåòî (íèâðòòè) íà ìîäèôèêàöèèòå. Îò ÷èñòî ìåòîäîëîãè-÷åñêà, à íå îò åêçèñòåíöèàëíà ãëåäíà òî÷êà âúçíèêâà âúïðîñúò:Çàùî òðÿáâà äà áúäàò ïîòèñíàòè?

Äîòóê óñòàíîâèõìå, ÷å îáùàòà ôóíêöèîíàëíà ôîðìà íàñúçíàíèåòî å: �Àç ìåäèòèðàì�; òÿ îáõâàùà âñè÷êè ìîäóñè, âñè÷-êè ìîäèôèêàöèè è âñè÷êè ðàâíèùà íà ôóíêöèîíèðàíå íà ñúç-íàíèåòî, çàùîòî áåç íåÿ äåéíîñòòà íà åìïèðè÷íèÿ ñóáåêò ñòà-âà àáñîëþòíî íåâúçìîæíà. Êîëêîòî è ïàðàäîêñàëíî äà çâó÷è,èìåííî òàçè ïðàôóíäàìåíòàëíà éîãà å èíñòðóìåíòàëíàòà ïðè-÷èíà çà çàðîáâàíåòî (þêòè) íà èíäèâèäà, çà èçíà÷àëíàòà ìóçàâúðòÿíîñò îò êîëåëîòî íà óâëå÷åíèÿòà è äåëàòà, çà áåçêðàé-íèÿ öèêúë îò ïðåðàæäàíèÿ íà æèâèòå ñúùåñòâà, áîãîâåòå èÂñåëåíàòà.

Øðóòè è Ñìðòè äàâàò ìíîæåñòâî äîêàçàòåëñòâà çà òîâà (âæ.íàïðèìåð Ðãâåäà Õ.129, Áðõàäàðàîÿêà-óïàíèøàäà I.2.1 è ò.í.).


39

Òâúðäè ñå, ÷å â ñúñòîÿíèåòî íà ïîðèâíî è ò.í. ñúçíàíèåñúùî å íàëèöå ïî íÿêîå ñëó÷àéíî ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêà-öèèòå, íî � òðÿáâà äà äîáàâèì � â òåçè íåõàðàêòåðíè ñúñòî-

Âúâ âñè÷êè ìîäèôèêàöèè íà ìàòåðèÿòà å íàëèöå åäíà èëè äðó-ãà ôîðìà íà �îíòîëîãè÷íà ìåäèòàöèÿ� êàòî ïðåäâàðèòåëåí åòàïêúì ãåíåðèðàíåòî íà íîâè ìîäèôèêàöèè. Íî åäèíñòâåíî â áóä-äõè, ôóíêöèîíèðàù â ìîäóñà íà ñèãóðíîñòòà, òàçè ìåäèòàöèÿñòàâà ñàìîðåôëåêñèâíà è âîäè äî ïðå÷èñòâàíå íà ïðîäóöèðà-íàòà îò Àç-ôàêòîðà åêçèñòåíöèàëíà àïåðöåïöèÿ �Àç ñúì� (àõàìàñìè), ò.å. äî êîíñòàòàöèÿòà, ÷å àç íå ñàìî ñúùåñòâóâàì, íî èñúì ïîçíàâàùèÿò, äåéñòâóâàùèÿò, ÷óâñòâóâàùèÿò è ò.í. ñóáåêò.Ñàìèÿò ìîäóñ íà ñèãóðíîñòòà å íåâúçìîæåí áåç òàçè àïåðöåï-òèâíà �ñúìíîñò� (àñìèòà).

�Ñúìíîñòòà� îáà÷å íå å â ìîäóñà íà ñèãóðíîñòòà, à â ìîäó-ñà íà îíòîëîãè÷íàòà îòíîñèòåëíîñò, êîéòî îòðàçÿâà ðàçëè÷íè-òå ðàâíèùà íà Àçîâà îòíåñåíîñò è â ñúîòâåòñòâèå ñ òÿõ ìîæåäà áúäå ÷åòâîðíî ìîäèôèöèðàí ñïîðåä òîâà äàëè îòðàæåíèåòîíà Àçà (Àç-ðåôëåêñèÿòà) å ïðÿêî èëè îïîñðåäñòâóâàíî, ÿâíî(åêñïëèöèòíî) èëè ñêðèòî (èìïëèöèòíî). Ïðè ïîçíàíèÿòà íàìàíàñ Àç-ðåôëåêñèÿòà å îïîñðåäñòâóâàíà è ñêðèòà, ïðè àõàì-êàðà òÿ å îïîñðåäñòâóâàíà è ÿâíà, ïðè áóääõè å ïðÿêà è ñêðèòà,à ïðè ÷åòàñ (àìàëãàìèðàíàòà ñúñ Ñúçíàòåëíèÿ Ïðèíöèï â àêòàíà äâóñòðàííà ïàðòèöèïàöèÿ ÷èòòà-ñàòòâà) å ïðÿêà è ÿâíà.

Èìåííî íà åòàïà íà ÷èòòà-ñàòòâà çàïî÷âà äåéñòâèåòî íàèíòåãðàëíàòà Éîãà, ò.å. íà ïðîöåñà íà îáðàòíî ïðå÷èñòâàíå íàÀçà îò åêçèñòåíöèàëíèòå ðåôëåêñèè íà ñúçíàíèåòî. Ôîðìàòàíà òîâà ïðå÷èñòâàíå å îòíîâî �Àç ìåäèòèðàì�, íî ñ îáðàòåí,äåçàêòèâèðàù çíàê. Îáåêòúò çà ìåäèòàöèÿ íå ïîäòèêâà êúì äåé-íîñò, à âîäè äî îòêàç îò íåÿ, çàùîòî ðåàëíèÿò è ïîñëåäåí îáåêòçà ìåäèòàöèÿ å óñòîé÷èâèÿò, âå÷åí è íåèçìåíåí Ïóðóøà, êîéòîñå îòðàçÿâà â ïîçíàíèÿòà íà ïðîñâåòëåíèÿ èíòåëåêò è, îò ñâîÿñòðàíà, îòðàçÿâà îòðàçåíèòå â îãëåäàëîòî íà èíòåëåêòà ìîäè-ôèêàöèè. Èñòèíñêàòà çàäà÷à íà Éîãà å èäåíòèôèöèðàíåòî íàðåàëíèÿ ñóáåêò íà ïîçíàíèåòî è ðàçëè÷àâàíåòî ìó îò íåãîâèòååìïèðè÷íî-åêçèñòåíöèàëíè ñåíêè è îòðàæåíèÿ, ò.å. ñàìîïîñ-òèãàíåòî, ñàìîïîçíàíèåòî, ñàìîîñúçíàâàíåòî, ñàìîîâëàäÿâàíå-òî, ñàìîñúäúðæàíåòî, ñ åäíà äóìà � ñàìàäõè. Ìåäèòàöèÿòà âòîçè ñïåöèàëåí ñìèñúë å òðàíñöåíäåíòàëíî-ôåíîìåíîëîãè÷íàêîãèòàöèÿ, çàùîòî å ñðåäñòâîòî, ñ ïîìîùòà íà êîåòî ÷èñòèÿòòðàíñöåíäåíòàëåí ñóáåêò (Ïóðóøà) ìîæå äà ñå èçÿâè êàòî ñà-ìîðàçêðèâàùà ñå ñúùíîñò, ò.å. êàòî ôåíîìåí.


40

ÿíèÿ õàðàêòåðèñòèêàòà (ïîòèñêàíåòî) å ñâðúõðàçïðîñòðàíå-íà. Êîè ñà òîãàâà òåçè âñè÷êè ðàâíèùà íà ñúçíàíèåòî?

Îòãîâàðÿéêè íà òîâà î÷àêâàíå, êîìåíòàòîðúò êàçâà: Ðàâ-íèùàòà íà ñúçíàíèåòî ñà ïîðèâíî, è ò.í. Â ïîðèâíîòî [ñúñ-òîÿíèå] ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî ñà íàñî÷åíè åäèíñò-âåíî êúì îáåêòè, äîìèíèðàíè îò ðàäæàñ. Â ïðèòúïåíîòî[ñúñòîÿíèå] ìîäèôèêàöèÿòà [íà ñúçíàíèåòî] å äúëáîêèÿò ñúíè ò.í., äîìèíèðàí [åäèíñòâåíî] îò òàìàñ. Â ðàçñåéâàíîòî[ñúñòîÿíèå], ñïåöèôèçèðàíî îò ïîðèâíîòî è ò.í. [ñúñòîÿíèå],ñúçíàíèåòî, ìàêàð è âðåìåííî îâëàäÿíî ïîðàäè ïðåîáëàäà-âàíåòî íà ñàòòâà, ïðèòåæàâà ìîäèôèêàöèè, ñâúðçàíè ñ òà-êèâà ïðåäìåòè, êîèòî ïåðèîäè÷íî ïîïàäàò ïîä âëèÿíèåòîíà ðàäæàñ. Â åäíîíàñî÷åíîòî [ñúñòîÿíèå] ëú÷èòå íà ëàì-ïàòà íà ñúçíàíèåòî ñà íàñî÷åíè êúì åäèí-åäèíñòâåí ïðåä-ìåò; èìåííî â òîçè åäèíñòâåí, ïðå÷èñòåí ñàòòâè÷åí ïðåä-ìåò ñúçíàíèåòî â êðàÿ íà êðàèùàòà äîñòèãà ñâîÿ ïðåäåë íàíàðàñòâàíå è ñå óñïîêîÿâà (ñòàâà íåïîäâèæíî), ïîäîáíî íàóãàñíàëàòà ëàìïà.1 È ìàêàð â ïðåäèøíèòå òðè ñúñòîÿíèÿ íàïîðèâíî è ò.í. [ñúçíàíèå] äà å íàëèöå ïî íÿêîå ñëó÷àéíîñúñðåäîòî÷àâàíå â ñàòòâà, òàì [ïúëíîòî óãàñâàíå íà ñúç-íàíèåòî] å íåâúçìîæíî. Â ïîòèñíàòîòî [ñúñòîÿíèå] âñè÷êèìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî ñà ïîòèñíàòè è ñúùåñòâóâàòåäèíñòâåíî ïîä ôîðìàòà íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê. Òîâàå ñìèñúëúò.

Ðàäæàñ å òàêîâà ñâîéñòâî, êîåòî òëàñêà æèâèòå ñúùåñò-âà â îáÿòèÿòà íà ñòðàñòèòå è ò.í. Òàìàñ å ñâîéñòâî, êîåòîïðèëè÷à íà óíèíèåòî è ò.í. Ïðèòúïåíîòî [ñúñòîÿíèå] ïðåä-ïîëàãà ïðåäèøíîòî ïîðèâíî [ñúñòîÿíèå].2

1. Òîâà ñúñòîÿíèå � íèâàòàñòõà � ìîæå äà ñå îïðèëè÷è è íàíèðâàîà, èìàùà çíà÷åíèåòî íà óãàñâàíå.

2. Â îïðåäåëåí ñìèñúë ñòðàñòèòå è ò.í. âîäÿò äî ïðèòúïÿâàíå íàóìà. Îò ãíîñåîëîãè÷åñêà ãëåäíà òî÷êà îáà÷å ïðèòúïåíîñòòà îç-íà÷àâà îáåçäâèæâàíå íà èíòåëåêòà, ôèêñèðàíåòî ìó â ìîäóñàíà èíåðöèÿòà, à òîâà å âúçìîæíî ñàìî ïðè óñëîâèå, ÷å ïðåäèòîâà òîé ñå å äâèæåë. Ïîçíàíèåòî íà ïîêîÿ ïðåäïîëàãà ïîçíà-íèå íà äâèæåíèåòî, à îò ãëåäíà òî÷êà íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúç-íàíèåòî ñúíÿò ïðåäïîëàãà áóäóâàíå.


41

Êîìåíòàòîðúò ðàçäåëÿ ñïîìåíàòèòå ðàâíèùà íà ñúçíàíè-åòî ñïîðåä òîâà äàëè ñà õàðàêòåðèçèðàíè èëè íåõàðàêòåðè-çèðàíè [îò Éîãà], êàòî ïî òîçè íà÷èí îáÿñíÿâà è ñïîìåíàòî-òî ñâðúõïðîíèêâàíå [íà õàðàêòåðèñòèêàòà]: �Òóê â ïëîñêîñò-òà íà ðàçñåéâàíîòî�, è ò.í. Òóê, ñðåä òåçè ïåò [ðàâíèùà íàñúçíàíèåòî], íàìèðàùàòà ñå â ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå ìåäè-òàöèÿ å ñ ìèíèìàëíà èíòåíçèâíîñò, òúé êàòî ñå å ïðåâúðíà-ëà â êîíãëîìåðàò îò ìíîæåñòâî àêòîâå íà ðàçñåéâàíå. Òÿ íåâñòúïâà â ëîêóñà íà Éîãà, ò.å. íå ïîïàäà â ñðåäàòà [áëàãî-ïðèÿòñòâóâàùà ïîñòèãàíåòî] íà Éîãà, çàùîòî íå å îñíîâà-íèå çà óíèùîæàâàíåòî íà óâëå÷åíèÿòà è ò.í. Ìåäèòàöèÿòà èíåïðåêúñíàòàòà ïðàêòèêà îáà÷å ñà ïðèëîæèìè â ìíîãî ïî-ãîëÿìà ñòåïåí ïðè ïîðèâíîòî è ïðèòúïåíîòî ñúçíàíèå.1

1. Îò ÷èñòî õàðàêòåðîëîãè÷íà ãëåäíà òî÷êà áèòèéíèòå ïëîñêîñ-òè íà ïîðèâíîòî è ïðèòúïåíîòî ñúçíàíèå ñà ìíîãî ïî-ïîäõî-äÿùà ñðåäà çà ïîñòèãàíåòî íà Éîãà, òúé êàòî â òÿõ ñàìîîâëàäÿ-âàùàòà ìåäèòàöèÿ è ðåâíîñòíàòà ïðàêòèêà ñà ñâúðçàíè ñúñ çíà-÷èòåëíî ïî-ìàëêî ïðå÷êè, îòêîëêîòî ïðè ðàçñåéâàíîòî ñúçíà-íèå. Äîìèíèðàíèÿò îò ðàäæàñ èíòåëåêò å â ñúñòîÿíèå ñòðàñòíîäà ïðåñëåäâà ïîñòàâåíàòà öåë, à äîìèíèðàíîòî åäèíñòâåíî îòòàìàñ ñúçíàíèå å äî òàêàâà ñòåïåí ïîòèñíàòî è ïðèòúïåíî, ÷åèçãëåæäà ñúñðåäîòî÷åíî â åäíà-åäèíñòâåíà öåë. È â äâàòà ñëó-÷àÿ èíäèâèäúò ñÿêàø å íàìåðèë ñåáå ñè è ñå å óòâúðäèë â òàçèñàìîèäåíòèôèêàöèÿ, êàêâîòî å è ñúäúðæàíèåòî íà ñàìàäõè.

Êàçàõìå, ÷å èíòåëåêòúò îïåðèðà åäèíñòâåíî â ìîäóñà íàñèãóðíîñòòà, êîéòî, îò ñâîÿ ñòðàíà, ïðåäïîëàãà àêò íà ñàìîè-äåíòèôèöèðàíå; â òîçè ñìèñúë ñàìàäõè å èìàíåíòíà õàðàêòå-ðèñòèêà íà èíòåëåêòà, è íåãîâèòå ïåò ðàâíèùà ïðèòåæàâàò âðàçëè÷íà ñòåïåí è âèä òàçè õàðàêòåðèñòèêà. Â êà÷åñòâîòî ñè íàîáåêòèâåí îíòè÷åí ïðèíöèï (òàòòâà) èíòåëåêòúò (áóääõè) ñåñúñòîè îò òðèòå ãóîè íà ïðàìàòåðèÿòà, ïðè êîåòî ñàòòâà ïîïðèíöèï èìà äîìèíàíòíî ïîëîæåíèå, à îñòàíàëèòå äâå ñå íà-ìèðàò â ðàçëè÷íè ñúñòîÿíèÿ íà ïðîÿâåíîñò èëè ïîòèñíàòîñò.Çàäà÷àòà íà Éîãà å äà ïîòèñíå è òðèòå ãóíè, ò.å. äà ãè äîâåäå äîñúñòîÿíèåòî íà äèñïîçèöèîíàëíè îñòàòúöè; â ðåçóëòàò íà òàçèòðàíñöåíäåíòàëíî-ôåíîìåíîëîãè÷åñêà ðåäóêöèÿ ÷èñòèÿò ôåíî-ìåí íà Ñúçíàòåëíîñòòà çàñèÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà. Â òîâàâèñøå ñúñòîÿíèå íà ìåäèòèðàùî ñàìîèäåíòèôèöèðàíå (ñàìàä-õè) òðàíñöåíäåíòàëíàòà ñóáåêòèâíîñò ñå ïðîÿâÿâà êàòî íåïîñ-ðåäñòâåí ôåíîìåí (îòòóê íàòàòúê ïîä ôåíîìåí ùå ðàçáèðàìå


42

�äèðåêòíî ñàìîðàçêðèâàùà ñå ñúùíîñò�, à íå ÿâëåíèåòî êàòîïðîòèâîïîëîæíî íà ñúùíîñòòà â ñìèñúëà íà Êàíò; ïúðâàòà ïî-çèöèÿ � â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðèåòàòà îò Õóñåðë íàñàì òåðìèíîëî-ãèÿ � ùå îòáåëåæèì êàòî ôåíîìåíîëîãè÷åñêà, à âòîðàòà êàòîôåíîìåíàëèñòêà). Îòíåñåíè êúì ñàìîèäåíòèôèöèðàùèÿ ñå êàòîñúçíàòåëåí èíòåëåêò, ãóîèòå ïðèäîáèâàò îòáëÿñúêà íà îòðàçÿ-âàùèÿ ñå â íåãî Ñúçíàòåëåí Ïðèíöèï è ñå ìîäèôèöèðàò êàòîñóáåêòíî îòíåñåíèòå õàðàêòåðèñòèêè ïðîñâåòëÿâàíå (ïðàêõÿ),äåéíîñò (ïðàâðòòè) è óñòîé÷èâîñò (ñòõèòè). Òúé êàòî è òðè-òå ãóîè ñà åäíàêâî ðàçëè÷íè ïî ñîáñòâåíàòà ñè ïðèðîäà îò ïó-ðóøà, íÿìàìå íèêàêâî ïðàâî äà ïðèïèñâàìå íà íÿêîÿ îò òÿõðåïðåçåíòèðàùè ôóíêöèè ïî îòíîøåíèå íà ïóðóøà; äîêîëêîòîîáà÷å òîâà ñòàâà â ñëó÷àÿ ñ ïðàêõÿ, ïðàâðòòè è ñòõèòè, ñúùîòîëêîâà íåîïðàâäàíî ùå áúäå äà ïðèïèñâàìå òåçè ôóíêöèè ñàìîíà ïðàêõÿ. Ñàìîèäåíòèôèöèðàíåòî ñëåäîâàòåëíî ìîæå äà ñåèçâúðøè è ïî òðèòå ëèíèè � ïî ëèíèÿòà íà ïîçíàíèåòî íà îáåê-òèòå, ïî ëèíèÿòà íà äåéíîñòòà è ïî ëèíèÿòà íà óñòîé÷èâîñòòà.Îò òàçè ÷èñòî ôîðìàëíà ãëåäíà òî÷êà áè ñëåäâàëî äà ïðèåìåì,÷å ïîäõîäÿùèòå çà ñàìîèäåíòèôèöèðàíå ðàâíèùà íà ñúçíàíè-åòî ñà òåçè, êîèòî ñà äîìèíèðàíè ïîîòäåëíî îò ðàäæàñ, òàìàñè ñàòòâà, à èìåííî � ïðèòúïåíîòî è åäíîíàñî÷åíîòî ñúçíà-íèå.

Ðåàëíàòà êàðòèíà îáà÷å å ïî-ðàçëè÷íà. Â èíòåëåêòà, à íå âñúçíàíèåòî êàòî èíñòðóìåíò íà âñè÷êè îäóøåâåíè ñúùåñòâà,ñàòòâà âèíàãè å â äîìèíàíòíî ïîëîæåíèå, à äðóãèòå äâå ñúñ-òàâêè ñàìî ÿ ìîäèôèöèðàò. Êîãàòî èíòåëåêòúò ñå íàìèðà â ïëîñ-êîñòòà íà ïîðèâíîòî ñúçíàíèå, ïî-ìîùíèòå èçðèãâàíèÿ íà ðà-äæàñ è ïî-ñëàáèòå ôëóêòóàöèè íà òàìàñ âèäîèçìåíÿò äîìè-íàíòíàòà ôóíêöèÿ íà ïðîñâåòëÿâàíåòî è ÿ íàñî÷âàò êúì îáåê-òè, â êîèòî ïðåîáëàäàâà ñúñòàâêàòà ðàäæàñ. Â òîâà ñúñòîÿíèåóñåùàíåòî çà Àçîâà èäåíòè÷íîñò (àñìèòà) å, òàêà äà ñå êàæå,íà ïîäñúçíàòåëíî íèâî, òî å ïðîåêòèðàíî, ðàçïðåäåëåíî, êà-òåêòèðàíî ïî îáåêòèòå íà ïîçíàíèåòî; ñàìèÿò Àç å îáåêòíî åê-ñòåðèîðèçèðàí è èìïëèöèòíî çàëîæåí â ïðåäìåòèòå êàòî êîíò-ðàãåíò íà ñîáñòâåíàòà íè äåéíîñò. Òðàíñöåíäåíòàëíèÿò Ïðèí-öèï å îâåùåñòâåí êàòî èìàíåíòíà âîëÿ íà âúíøíèòå îáåêòè,ñâåòúò ñå ïðåæèâÿâà êàòî ñúïðîòèâà, êàòî ðàçëè÷íè ñòåïåíè âîáåêòèâàöèÿòà íà âîëÿòà. Â òîçè ñìèñúë ôèëîñîôèÿòà íà Øî-ïåíõàóåð å ôèëîñîôèÿ íà ïîðèâíîòî ñúçíàíèå. Òóê èíòåëåêòúòñå îòúæäåñòâÿâà ñ îáåêòèâèðàíàòà â ñâåòà âîëÿ; òëàñêàí îòïðàâðòòè, òîé ñå ñòðåìè îò åäèí îáåêò êúì äðóã, óñïîêîÿâà ñåçà ìàëêî â íåãî (ñòõèòè) è îòíîâî ñå óñòðåìÿâà êúì ñëåäâà-ùèÿ îáåêò; ñàìîîâëàäÿâàíåòî (ñàìàäõè) ñå ïðåæèâÿâà ñóáåê-

Éîãà-âÿïäæàíà ².1

43

Ñëåäîâàòåëíî íå ìîæåì äà òâúðäèì, ÷å ïîðèâíîòî è ïðè-òúïåíîòî ðàâíèùà [íà ñúçíàíèåòî] ïðèòåæàâàò â íåäîñ-òàòú÷íà ñòåïåí ñâîéñòâîòî äà áúäàò õàðàêòåðèçóåìè [îò

òèâíî êàòî âëàñò íàä îòäåëíèòå îáåêòè è õîðà. Â ãðóáè ëèíèèòàçè íàãëàñà íà ñúçíàíèåòî ìîæå äà ñå íàðå÷å è íàòóðàëèñòè÷-íà.

Â áèòèéíàòà ïëîñêîñò íà ïðèòúïåíîòî ñúçíàíèå äåéíîñòòàå ïîòèñíàòà, à óñòîé÷èâîñòòà (ñòõèòè) å â ïðîÿâåí âèä è èìåí-íî òÿ ìîäèôèöèðà ïîçíàâàòåëíèòå ôóíêöèè íà èíòåëåêòà äîñúñòîÿíèåòî íà áåçïîìîùíà çàâèñèìîñò îò åäèí-åäèíñòâåíîáåêò. Òîâà ñúñòîÿíèå å ïî-áëèçî äî åäíîíàñî÷åíîñòòà íà ñúñ-ðåäîòî÷åíîòî ñúçíàíèå, íî èíòåëåêòóàëíàòà ñàòòâà å îáðåìå-íåíà îò èíåðöèÿòà íà òàìàñ è íå å â ñúñòîÿíèå äà ñå îòêúñíå îòîáåêòà è äà çàñèÿå êàòî ïðîÿâåíà ñâåòëèíà íà Àçà. Èäåíòèôè-êàöèÿòà ñ òðàíñöåíäåíòàëíèÿ Àç ñëåäîâàòåëíî ñå îñúùåñòâÿâàâ ïëîñêîñòòà íà ñëÿïàòà èíåðòíîñò, êîÿòî ïîãðåøíî ñå ïðèåìàçà Êóòàñòõà (Óñòîé÷èâèÿ Ïóðóøà).

Íà ðàâíèùåòî íà ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå èíåðòíîñòòà åïîòèñíàòà, à ïðàêõÿ ñå ìîäèôèöèðà åäèíñòâåíî îò ïðàâðòòè,êîåòî îçíà÷àâà, ÷å ïîçíàâàòåëíàòà äåéíîñò íà èíòåëåêòà íå åîãðàíè÷åíà îò òàìàñ è ñâîáîäíî ïðåìèíàâà îò îáåêò íà îáåêò,áåç äà ñå çàñòîÿâà íà íÿêîé îò òÿõ, òàêà ÷å ïðàêòè÷åñêè âñè÷êîìîæå äà ñå ïðåâúðíå â îáåêò çà ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå (ñàðâà-òàõ ïðàäéîòàìàíàì). Ñúçíàíèåòî îïåðèðà â ìîäóñà íà óíè-âåðñàëíîñòòà, íî òîâà å èçïðàçíåíà îò èìàíåíòíàòà âðúçêà ìåæ-äó íåùàòà óíèâåðñàëíîñò, çàùîòî ÷èñòîòî ïîíÿòèå çà Óíèâåð-ñàëíèÿ Ñóáåêò å îáåêòèâèðàíî â ïðåäñòàâàòà çà åäíà âñåëåíà,ëèøåíà îò óñòîé÷èâîñò. È ìàêàð îáåêòèòå íà ðàçñåéâàíîòî ñúç-íàíèå äà ñà ðåàëíè, ìåäèòàöèÿòà âúðõó ñâåòà êàòî öÿëî å íå-ïðåêúñíàòî ïîäëîæåíà íà àòàêèòå íà ðàçñåéâàùèòå ôàêòîðè(âèêøåïà, âæ. ÉÑ I.30-31) è íå ìîæå äà ñå ñòàáèëèçèðà â îòðà-çåíàòà â ÷èñòàòà ñàòòâà óíèâåðñàëíà ñâåòëèíà (ïðàêàøà) íàÏóðóøà.

Àêî àíàëèçèðàìå îáåêòèòå íà ïúðâèòå òðè ñúñòîÿíèÿ íàñúçíàíèåòî îò ãëåäíà òî÷êà íà ðåàëíàòà ñúùíîñò (ñàò-áõóòà),â íèòî åäíà îò òåçè ïëîñêîñòè ìåäèòàöèÿòà íå å â ñúñòîÿíèå äàðàçêðèå òàçè ñúùíîñòíà ðåàëíîñò: ïîðèâíîòî ñúçíàíèå ðàáîòèñ ãðóáîìàòåðèàëíàòà ðåàëíîñò, ïðèòúïåíîòî ñúçíàíèå èìà çàîáåêò èëþçîðíàòà ðåàëíîñò, à óíèâåðñàëíèÿò îáåêò íà ðàçñåé-âàíîòî ñúçíàíèå ïðèòåæàâà âèðòóàëíà ðåàëíîñò. Åäâà â ñúñðå-äîòî÷åíîòî ñúçíàíèå, êúäåòî ïðàâðòòè è ñòõèòè ñà ïîòèñíà-òè, ñàìàäõè ðàçêðèâà ñàò-áõóòà.


44

Éîãà], ñàìî çàùîòî òå íå ñà îáÿñíåíè êàòî òàêèâà. Îò òðèòåïúðâè ðàâíèùà íà ñúçíàíèåòî ãëàâíî ðàçñåéâàíîòî [ñúçíà-íèå] å ñïîìåíàòî êàòî ïðèòåæàâàùî ñâîéñòâîòî íåõàðàêòå-ðèçóåìîñò [îò Éîãà], äîêàòî ïîñëåäíèòå äâå ñà îáÿâåíè çàõàðàêòåðèçóåìè: �Òàçè [ìåäèòàöèÿ] îáà÷å, êîÿòî â ïëîñêîñòòàíà åäíîíàñî÷åíîòî� è ò.í. Îáà÷å òàçè ìåäèòàöèÿ, êîÿòî ñåíàìèðà â åäíîíàñî÷åíîòî ñúçíàíèå (÷åòàñ), âúâ âèñøà ñòå-ïåí îñâåòÿâà, ò.å. íåïîñðåäñòâåíî ñúçåðöàâà ñâîÿ êîíòåìï-ëàòèâåí îáåêò êàòî íåùî ðåàëíî ñúùåñòâóâàùî, êàòî ìåòà-ôèçè÷åñêà ðåàëèÿ.

Ñëåä òîâà òÿ óíèùîæàâà ïåòòå óâëå÷åíèÿ, ò.å. íåâåäåíè-åòî è ò.í., à ñëåä òîâà, ïîðàäè ôàêòà, ÷å êîðåíèòå ñà îòñå÷å-íè, ðàçñëàáâà è ïðè÷èíèòå çà ñâúðçâàíåòî íà áóääõè è ïó-ðóøà, à èìåííî îáâúðçâàùèòå ôàêòîðè, èìàùè ôîðìàòà íàäõàðìà è àäõàðìà (äîñòîéíñòâî è íåäîñòîéíñòâî, èëè äîá-ðîäåòåë è ïîðîê), êàòî ïî òîçè íà÷èí ïðàâè íåâúçìîæíîâúçíèêâàíåòî íà íåâèäèìàòà ñèëà (àäðøòà).1 Ïî ñúùèÿ íà-÷èí îáúðíàòàòà ñ ëèöå êúì ïîòèñêàíåòî, ò.å. êúì òðàíñêîã-íèòèâíàòà Éîãà [åäíîíàñî÷åíà ìåäèòàöèÿ] ñå ñòàáèëèçèðà,òóê òðÿáâà äà ñå äîáàâè � áëàãîäàðåíèå íà òîâà, ÷å âúçíèêâàáåçìåòåæíîñòòà.

Òîçè òèï ìåäèòàöèÿ (ñàìàäõè) ñå îòáåëÿçâà êàòî êîãíè-òèâíà Éîãà. Êîãíèòèâíàòà Éîãà å òàçè Éîãà, êîÿòî ïîä ñïå-öèôè÷íàòà ôîðìà íà ïîòèñêàíå ïîñòèãà ïðàâèëíàòà ìúäðîñòè å â ñúñòîÿíèå äà ãàðàíòèðà íåïîñðåäñòâåíî ñúçåðöàíèå íàêîíòåìïëàòèâíèÿ îáåêò (äõéåÿ). Ìàêàð ÷å äóìàòà ñàìàäõè åñïåöèàëíî íàçâàíèå ñàìî çà åäíà ÷àñò îò îñúùåñòâÿâàùàòà

1. Âñÿêî äåéñòâèå îñòàâÿ äîáðè (äõàðìà) èëè ëîøè (àäõàðìà)íåâèäèìè (àäðøòà) ñëåäè, êîèòî ñå àêóìóëèðàò êàòî íåâèäè-ìà ñèëà, ñúäáà. Èìåííî àäðøòà ïðåäîïðåäåëÿ ñòàòóñà íà ñú-ùåñòâîòî â ñëåäâàùîòî ïðåðàæäàíå, à ñïîðåä Íÿÿ-Âàéøåøèêàâ íà÷àëîòî íà âñÿêî íîâî ñúòâîðåíèå íà âñåëåíàòà àäðøòà èç-ïðàùà èíôîðìàöèîíåí èìïóëñ êúì àòîìèòå è äóøèòå, òàêà ÷åàòîìèòå äà ìîãàò äà ñå ñúåäèíÿò â êîíêðåòíè ìîëåêóëè è ò.í.äî îáðàçóâàíåòî íà áåçêðàéíîòî ñâåòîâíî ìíîãîîáðàçèå îò ïðåä-ìåòè è òåëà, à äóøèòå ïîëó÷àâàò âúçìîæíîñò äà ñå ñâúðæàò ñïðåäîïðåäåëåíèòå èì â áåçêðàéíàòà ñåðèÿ îò ïðåðàæäàíèÿ òåëà� îò åäèí êîñìè÷åñêè öèêúë, â äðóã êîñìè÷åñêè öèêúë.


45

ñå ïîä ôîðìàòà íà äâîéíî ïîòèñêàíå äâîéíà Éîãà è â òîçèñìèñúë îáîçíà÷àâà ïðåäèìíî åäíîíàñî÷åíîñòòà [íà ñúçíà-íèåòî], [â êîìåíòàðà] òÿ å èçïîëçóâàíà ãëàâíî çà äà ïîÿñíèðàçëèêàòà ìåæäó ÷àñò è öÿëî â ðàìêèòå íà äâîéíàòà Éîãà,êàêòî ùå ñòàíå ÿñíî è îò ñëåäâàùàòà ñóòðà.

Êîãíèòèâíàòà [Éîãà] å ÷åòèðè âèäà: Òÿ ñëåäâà âèòàðêà èò.í.

� Íî íå å ëè êàçàíî, ÷å [êîãíèòèâíèòå ìåäèòàöèè, êîèòî]ñëåäâàò ôîðìàòà íà âèòàðêà è îñòàíàëèòå òðè, î÷åâèäíî íåïðèòåæàâàò ñïîñîáíîñòòà äà ãåíåðèðàò íåïîñðåäñòâåíî î÷å-âèäíî çíàíèå, çàùîòî ñà ñâúðçàíè ñ àòîìàðíè êîëè÷åñòâàíåâåäåíèå?

� Â õîäà íà îòäåëíèòå âèäîâå ìåäèòàöèÿ, çàïî÷âàéêè ñïðåäèçâèêâàùîòî ñúìíåíèÿ [êîíòàêòíî ïîçíàíèå íà ïúðâîðàâíèùå è çàâúðøâàéêè ñ íåïðåäèçâèêâàùîòî êîëåáàíèÿêîíòàêòíî ïîçíàíèå íà âòîðî ðàâíèùå], íåïîñðåäñòâåíàòàî÷åâèäíîñò íà ìåäèòàöèèòå íàðàñòâà, òàêà ÷å ïîñðåäñòâîìïîÿâÿâàùàòà ñå â ðåçóëòàò íà ïîñëåäíîòî [îò òåçè êîíòàêò-íè ïîçíàíèÿ] �ïðåëèâàùà îò èñòèíè ìúäðîñò� (ðòàìáõàðà)è ÷åòèðèòå ðàâíèùà [íà êîãíèòèâíàòà Éîãà] ñà ñâúðçàíè ñíåïîñðåäñòâåíîòî î÷åâèäíî çíàíèå.1

Êîìåíòàòîðúò êàçâà, ÷å ðàâíèùåòî íà ïîòèñíàòîòî [ñúç-íàíèå] ñúùî å áåëÿçàíî [ñúñ ñïîñîáíîñòòà äà ãåíåðèðà Éîãà]:

1. Èçêóñíîòî îâëàäÿâàíå íà íèðâè÷àðà-ñàìàïàòòè ñïîðåä Âè-äæïàíà Áõèêøó å íå ñàìî êóëìèíàöèÿ íà ïúðâèòå äâå ñòåïåíè� âèòàðêà è âè÷àðà � îò ðàçãðúùàíåòî íà êîíòàêòíîòî ïîçíà-íèå, íî è àïîãåé íà ÷åòèðèñòåïåííàòà êîãíèòèâíà Éîãà, çàùî-òî íåïðåäèçâèêâàùîòî êîëåáàíèÿ êîíòàêòíî ïîçíàíèå å ñèíî-íèì íà óíèùîæàâàíå íà âñè÷êè ïðåâðàòíè ïðåäñòàâè, îñóåòÿ-âàùè íåïîñðåäñòâåíîòî ñúçåðöàíèå íà ñõâàùàùèÿ, ñõâàùàíå-òî è ñõâàùàíîòî. Â ãðóáè ëèíèè ÷åòèðèòå ñòåïåíè íàêîãíèòèâíàòà Éîãà êîðåñïîíäèðàò ñ ÷åòèðèòå ðàâíèùà íà åä-íîíàñî÷åíîòî ñúçíàíèå, ïðè êîåòî ñ èçâåñòíè óãîâîðêè áèõìåìîãëè äà ïðèåìåì, ÷å íèðâèòàðêà-ñàìàïàòòè îòãîâàðÿ íà ìàä-õóìàòè, íèðâè÷àðà-ñàìàïàòòè îòãîâàðÿ íà ìàäõóïðàòèêà,àíàíäà-ñàìàïàòòè � íà ïðàäæïàäæéîòè, à àñìèòà-ñàìàïàò-òòè � íà àòèêðàíòàáõàâàíèÿ. Ïî-ïîäðîáíî çà êëàñèôèêàöè-ÿòà íà êîíòàêòíîòî ïîçíàíèå âæ. Éîãà-âàðòòèêà I.46.


46

�Òðàíñêîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ îáà÷å ñå ñúñòîè â ïîòèñêà-íåòî íà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè.� Ñìèñúëúò å, ÷å òðàíñêîãíè-òèâíàòà Éîãà ñå ïîðàæäà îáà÷å îò ïîòèñêàíåòî � ñ ïîìîùòàíà íàðàñòâàùàòà áåçìåòåæíîñò � äîðè è íà òåçè äîñòàâÿùèíåïîñðåäñòâåíî î÷åâèäíî ïîçíàíèå ìîäèôèêàöèè [íà ñúç-íàíèåòî], êîèòî ñå ðåàëèçèðàò â ñåçîíèòå íà êîãíèòèâíàòàÉîãà. Ïîòèñêàíåòî íà ìîäèôèêàöèèòå å ñúñòîÿíèå, â êîåòîìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî ñúùåñòâóâàò êàòî äèñïîçè-öèîíàëåí îñòàòúê, çàùîòî òÿõíîòî íåáèòèå èìà ñàìî ñïå-öèôè÷íàòà ôîðìà íà ëîêàëíî ñúñòîÿíèå (àäõèêàðàîàâàñò-õà), èëè, êàêòî ñî÷è è åòèìîëîãèÿòà, çàùîòî òå ñå ïîòèñêàòâ òîâà ñúñòîÿíèå.1 Áëàãîäàðåíèå íà äîâåäåíèòå äî ÷èñò âèäíàãëàñè ïî âðåìåòî íà ïîòèñêàíåòî òîâà ñúñòîÿíèå å îñíîâàçà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ, çàùîòî, êàêòî ùå áúäå îáÿñíå-íî â ñóòðàòà è êîìåíòàðà, åâîëþöèîííèòå èçìåíåíèÿ íà ñúç-íàíèåòî ñå ïðåäèçâèêâàò èìåííî îò àêòèâèçèðàíåòî íà íàã-ëàñèòå.

[Âúçðàæåíèå:] Ïîòèñêàíåòî íà ñúçíàíèåòî å èëè ÷èñòîíåáèòèå íà ìîäèôèêàöèèòå, èëè îñîáåí âèä åäíîíàñî÷åíîñò.Àêî ïðèåìåì, ÷å ïîòèñêàíåòî å ÷èñòî íåáèòèå [íà ìîäèôè-êàöèèòå], òîãàâà òî íÿìà äà áúäå ñïîñîáíî äà ïîðàæäà ïðåä-ñòîÿùèòå äà áúäàò îáÿñíåíè íàãëàñè. Àêî ñå îñúùåñòâÿâàåäèíñòâåíî ïîä ôîðìàòà íà åäíîíàñî÷åíîñò, òîãàâà íÿìà äàèìà ðàçëèêà ìåæäó êîãíèòèâíàòà Éîãà è ñõâàùàíàòà êàòîíåéíà ÷àñò ñàìàäõè.

[Îòãîâîð:]Êàêòî ðàçãëåæäàùèÿò íÿêàêúâ ïðåäìåò òðÿáâàäà îòäðúïíå âñòðàíè ðúêàòà, â êîÿòî äúðæè ôàêëà,òàêà è ðàçãëåæäàùèÿò çíàíèåòî

ñ ïîìîùòà íà ïîçíàíèåòîòðÿáâà äà îòñòðàíè ïîçíàíèåòî.

1. Òóê äóìàòà àäõèêàðàîà å èçïîëçóâàíà â òÿñíîòî ñè ãðàìàòè-÷åñêî çíà÷åíèå êàòî èçðàçÿâàùà ñóáñòðàòíàòà îòíåñåíîñò íàñèíòàêòè÷íèòå îòíîøåíèÿ, ò.å. êàòî îáîáùàâàùà ñìèñúëà íàñåäìè ïàäåæ, íàðå÷åí îùå Ëîêàòèâ, èëè ìåñòåí ïàäåæ, êîéòîïîñî÷âà íàïðèìåð ìåñòîïðåáèâàâàíåòî íà ñóáåêòà è îòãîâàðÿíà âúïðîñèòå �êúäå?�, �â êàêâî?� è ò.í.


47

Òàêà å êàçàíî â Ñìðòè, à ìíîãî ïðåäè òîâà è â Øðóòè:�Îòñòðàíåíî å òîãàâà òóé, ùî â ñúðöåòî ñè ïîçíàë.�1 Ñëåäî-âàòåëíî è òðàäèöèÿòà ãîâîðè çà òîâà, ÷å òðàíñêîãíèòèâíàòàìåäèòàöèÿ èçèñêâà îïóñòîøàâàíå (øóíÿòâà) íà âñè÷êè [ïîç-íàâàòåëíè] ìîäèôèêàöèè.

� Íî êàêúâ å ñìèñúëúò îò äâå ôîðìè íà ïîòèñêàíå, â êîã-íèòèâíàòà è â òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà?

� Â öèòèðàíàòà ïî-äîëó ñóòðà ùå áúäå îáÿñíåíî, ÷å ïðè-÷èíà çà çíàíèåòî ñà èìåííî ñïîìàãàòåëíèòå ÷àñòè íà Éîãà:�Éîãàíãàíóøòõàíàä àøóääõè-êøàéå äæïàíà-äèïòèð àâè-âåêà-êõÿòåõ.�2 Ñëåäîâàòåëíî, àêî ïðàâèëíî ñìå ðàçáðàëèèçëîæåíèòå â øàñòðàòà ïîñòàíîâêè, ìúäðîòî çíàíèå âúçíèê-âà èìåííî ïî âðåìå íà êîãíèòèâíàòà Éîãà, êîÿòî ïî òàêúâíà÷èí íå ìîæå äà áúäå íåãîâà ïðè÷èíà, çàùîòî � ïîðàäèôàêòà, ÷å ñúùåñòâóâàò åäíîâðåìåííî � ìåæäó òÿõ íå âúç-íèêâà îòíîøåíèå íà ïðè÷èíà è ñëåäñòâèå.3 Îò äðóãà ñòðà-íà, ïîä ôîðìàòà íà èçâåñòíîòî íè îñóåòÿâàùî äåçàêòèâèðà-íå íà âúòðåøíàòà ïîäâèæíîñò íà ïîçíàâàòåëíèÿ ïðåäìåò,êîãíèòèâíàòà Éîãà òðÿáâà äà ñå ðàçãëåæäà êàòî ïðè÷èíà çàìúäðîòî çíàíèå, êàêòî ñå òâúðäè è â ñëåäíàòà êàíîíè÷íàñóòðà: �Ïðè óíèùîæåíè ìîäèôèêàöèè êîíòàêòíîòî ïîçíà-íèå � ïîäîáíî íà ïðîçðà÷åí êðèñòàë � ïðèåìà îêðàñêàòà íàòîâà, â êîåòî ñå å óñòàíîâèëî, ò.å. íà ñõâàùàùèÿ, ñõâàùàíå-òî èëè ñõâàùàíîòî.� 4 Â òàêúâ ñëó÷àé äîðè òðàíñêîãíèòèâ-

1. ßâàääõðäè ãàòàì êøàÿì. �Ïîñòèãíàòîòî â ñúðöåòî� ñà ïîçíà-íèÿòà, êîèòî èìàò çà ñóáñòðàò ìàíàñ, òàêà ÷å è òóê ñòàâà äóìàçà îáåêòíî îòíåñåíè ïîçíàâàòåëíè ñúäúðæàíèÿ; äóìàòà êøàÿèìà çíà÷åíèåòî íà ðàçðóøàâàíå, íàìàëÿâàíå, çàãóáà, îòñòðàíÿ-âàíå, óíèùîæàâàíå â ñìèñúë íà ïðàëàÿ (ðàçãðàæäàíå íà âñåëå-íàòà).

2. ÉÑ II.28: Ïîðàäè ïîñëåäîâàòåëíîòî ïðèëàãàíå íà ñïîìàãàòåë-íèòå ÷àñòè íà Éîãà ñëåä óíèùîæàâàíåòî íà çàìúðñÿâàíèÿòàñâåòëèíàòà íà äæïàíà (ìúäðîòî çíàíèå) ñòèãà ÷àê äî âèâåêà-êõÿòè (çíàíèåòî çà ðàçëèêàòà ìåæäó ñàòòâà è ïóðóøà).

3. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å â òîçè ñëó÷àé ïðè÷èíàòà çà âúçíèêâàíåòî íàìúäðîòî çíàíèå å îñúùåñòâÿâàíîòî â òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãàïîòèñêàíå íà ïîâòîðíî íàäèãíàëèòå ñå íàãëàñè.

4. ÉÑ I.41. Ïðè óíèùîæåíè ìîäèôèêàöèè íàäèãàíåòî íà îáåêò-íî-ïîçíàâàòåëíè íàãëàñè å ïðåñå÷åíî â çàðîäèø, òàêà ÷å ïîä-


48

íàòà Éîãà ñòàâà èçëèøíà, çàùîòî ìúäðîòî çíàíèå å âå÷åïîðîäåíî. Êîãàòî ìúäðîòî çíàíèå å âúçíèêíàëî, îñâîáîæ-äåíèåòî èäâà íåïîñðåäñòâåíî ñëåä íåãî è íÿìà íóæäà îòäðóãè ñðåäñòâà çà ïîñòèãàíåòî ìó: �Äîêîëêîòî [ìúäðîòîçíàíèå] å íàëèöå, îñâîáîæäåíèåòî èäâà áúðçî è ñëåäîâà-òåëíî âå÷å íå çàâèñè îò óñúâúðøåíñòâóâàíåòî.� Òîâà è äðó-ãè ïîäîáíè èçêàçâàíèÿ â Øðóòè ïîñòàíîâÿâàò, ÷å íÿìà äðó-ãè îòíàñÿùè ñå êúì îñâîáîæäåíèåòî ïðè÷èíè îñâåí ìúäðî-òî çíàíèå. Ïðè äåçàêòèâèðàíåòî íà íåçíàíèåòî, æåëàíèÿòà(êàìà), äåëàòà è ò.í. ñàìñàðà íå ñå ïîÿâÿâà îòíîâî, çàùîòîëèïñâàò ïðè÷èíè çà òîâà.

Ïî òîçè ïîâîä å êàçàíî, ÷å äîðè ïðè ïîðîäåíî ìúäðî çíà-íèå ïðåäíà÷àëíèòå êàðìè1 ïî íåîáõîäèìîñò ñà ïðèñúùè íàòåëåñíèÿ ñóáñòðàò, íî òîãàâà âúíøíèòå (íà åâîëþèðàëàòà âãðóáèòå åëåìåíòè ïðàêðòè) è âúòðåøíèòå (íà åâîëþèðàëà-òà â èíòåëåêòà ïðàêðòè) ìîäèôèêàöèè íå ïîðàæäàò ñòðàäà-íèå; èìåííî òîâà å îêîí÷àòåëíèÿò ïëîä íà äâîéíàòà Éîãà.Ñúùîòî ùå îáÿñíè è êîìåíòàòîðúò: �Âñè÷êè òåçè ìîäèôè-êàöèè èìàò ïðèðîäàòà íà ùàñòèåòî, ñòðàäàíèåòî è èëþçèÿ-òà, çàòîâà âñè÷êè òåçè ìîäèôèêàöèè òðÿáâà äà áúäàò ïîòèñ-êàíè.�3 È êàêòî ìúäðîòî çíàíèå å ïðè÷èíà çà óíèùîæàâàíå-òî íà êàðìèòå, òàêà è Éîãà ñúùî [å ïðè÷èíà çà óíèùîæàâà-íåòî íà äåëàòà].

×ðåç íåïðåêúñíàòà ìåäèòàöèÿ îáà÷å éîãèíúòäîðè òóê, â òîçè æèâîò, ìîæå äà ïîñòèãíåîñâîáîæäåíèåòî, çàùîòî � ìàêàð è áàâíî �òðóïàò ñå èçãîðåëèòå â îãúíÿ íà Éîãà äåëà.

âèæíèÿò è âñåïðîíèêâàù óì (ìàíàñ) å ëèøåí îò âúçìîæíîñòòàäà ñå äâèæè ñâîáîäíî â ñôåðàòà íà ïîçíàâàòåëíèòå ñè ïðåäìå-òè è ïðèåìà ïàñèâíî ñîáñòâåíàòà ôîðìà íà ðàçïîëîæåíèòå âáëèçîñò äî íåãî îáåêòè. Èìåííî òîâà ñå èìà ïðåäâèä ñ ïîíÿòè-åòî �îñóåòÿâàùî äåçàêòèâèðàíå� (ïðàòèáàíäõà-íèâðòòè). Ïî-ïîäðîáíî çà íåãî âæ. ÉÑ I.50 è îáÿñíåíèÿòà êúì íåÿ.

1. Äåëàòà, èçâúðøåíè â ïðåäèøíîòî ïðåðàæäàíå è äàëè ñâîèòåïëîäîâå â òîâà ïðåðàæäàíå; âæ. îáÿñíåíèÿòà êúì öèòèðàíàòàâúâ Âÿñà-áõàøÿ I.25 ñóòðà íà Ïàï÷àøèêõà.

2. Âæ. êðàÿ íà Âÿñà-áõàøÿ I.11.


49

Òîâà ñå òâúðäè è â ñòîòèöè äðóãè [èçêàçâàíèÿ îò Âåäèòå].Ïî òîçè íà÷èí å óñòàíîâåíî, ÷å ïðè÷èíà çà îñâîáîæäåíèåòî åêàêòî ìúäðîòî çíàíèå, òàêà è òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà. È òóêòðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà óíèùîæàâà èçöÿëî íàãëàñèòå, çà ðàç-ëèêà îò ìúäðîòî çíàíèå, êîåòî ïðåñêà÷à (ïðåîäîëÿâà èçâåäíúæ)ïðåäíà÷àëíèòå êàðìè. Ñ îãëåä íà ñïîñîáíîñòòà ñè äà óíèùî-æàâà ïðåäíà÷àëíèòå [äåëà] ìúäðîòî çíàíèå ïðåäñòàâëÿâà [òÿõ-íî ðàäèêàëíî] ïðåïÿòñòâèå. �Êîãàòî òî å íàëèöå, òîâà ñòàâàáúðçî� � òàêà ñå òâúðäè â Øðóòè; îñâîáîæäåíèåòî ïðèæèâå åïîäêðåïåíî îò [ñâèäåòåëñòâàòà íà] Øðóòè è Ñìðòè. Ùî ñå îò-íàñÿ äî ñïîñîáíîñòòà íà òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà äà óíèùî-æàâà ïðåäíà÷àëíèòå [äåëà], òÿ íå å òàêîâà [ðàäèêàëíî] ïðåïÿò-ñòâèå, çàùîòî, äà ñè ñïîìíèì, �áàâíî ñå òðóïàò èçãîðåëèòåäåëà�. Ñëåäîâàòåëíî êîãàòî ñúçíàíèåòî è ò.í. å íàñî÷åíî ãëàâ-íî êúì èçïè÷àíåòî íà äåëàòà1, ïëîäúò íà Éîãà, à èìåííî îñâî-áîæäåíèåòî, ìîæå äà áúäå ïîñòèãíàò âåäíàãà, ïðåñêà÷àéêè[ïëîäîâåòå îò] ïðåäíà÷àëíàòà êàðìà. Îò äðóãà ñòðàíà, ïðè ïúë-íîòî óíèùîæàâàíå íà íàãëàñèòå îò äâîéíàòà Éîãà ïðåäíà÷àë-íàòà êàðìà ñúùî ñòàâà íåñïîñîáíà äà äàâà ïëîäîâå, ïîðàäèëèïñàòà íà òàêúâ èçâåñòåí ïîìîùíèê, êàêúâòî å õåäîíèñòè÷-íî-êîãíèòèâíàòà íàãëàñà (áõîãà-ñàìñêàðà).2 Çà òîçè ïëîä îòÉîãà ñå ãîâîðè è â Ìîêøà-äõàðìà:

Íÿìà çíàíèå, ðàâíî íà Ñàìêõÿ,Íÿìà ñèëà, ðàâíà íà Éîãà.

Ñèëàòà íà ñîáñòâåíîòî æåëàíèå, ñ ÷èÿòî ïîìîù ñå ïðåî-äîëÿâà äîðè ïðåäíà÷àëíàòà êàðìà, å îñíîâàíèå çà áúðçîòîîñâîáîæäåíèå. Ïî ñúùèÿ íà÷èí è Éîãà, ñúñòîÿùà ñå â ïî-òèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå, å î÷åâèäíîòî îñíîâàíèå çà ïîñ-òèãàíåòî íà îñâîáîæäåíèåòî, ñúñòîÿùî ñå â äåçàêòèâèðàíå-òî íà ñòðàäàíèåòî, çàùîòî èìåííî ñòðàäàíèåòî å óñëîâèå-

1. Ñ äðóãè äóìè, êúì ëèøàâàíåòî èì îò ñïîñîáíîñòòà äà ïîðàæ-äàò êàðìè÷íè ñëåäñòâèÿ.

2. Ïëîäîâåòå îò ïðåäèøíèòå äåëà èìàò ðåàëíà ñòîéíîñò ñàìîêîãàòî èçïèòàìå íàñëàäàòà îò òÿõíîòî ïîçíàíèå (áõîãà), âïðîòèâåí ñëó÷àé òå ñòàâàò áåçîòíîñèòåëíè êúì íàøàòà ñúäáà.

4. yaaegavyaëanama/ � Éîãà-âàðòòèêà I.1

50

òî, ïðè êîåòî ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî ñå íàñëàãâàòâúðõó ïóðóøà. Óñëîâèåòî áåçäåéñòâèå, â ñìèñúë íà îáóñëà-âÿùî äåçàêòèâèðàíå, å è ïîñëåäíàòà ïðè÷èíà.1 Ñëåäîâàòåë-íî ïîñòóëèðàíåòî íà Éîãà êàòî ìúäðî çíàíèå íå å ïîãðåø-íî, çàùîòî èìåííî óíèùîæàâàíåòî è ò.í. íà äåéñòâèåòî (êàð-ìà) â ìúäðîòî çíàíèå è áåçìåòåæíîñòòà ñ ïîìîùòà íà òàêà-âà óëòèìàòèâíà ïðè÷èíà, êàêâàòî å ïîòèñêàíåòî íàìîäèôèêàöèèòå, ñà îñíîâàíèåòî çà îêîí÷àòåëíîòî ïðåñè÷à-íå íà ñòðàäàíèåòî. Àáñîëþòíîòî ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêà-öèèòå îáà÷å å íàëèöå â ïîñëåäíàòà, òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà.Êàêòî îñâîáîæäåíèåòî èäâà îò ïîãëúùàíåòî íà ñúçíàíèåòî[â êàóçàëíàòà ìó îñíîâà] ÷ðåç îêîí÷àòåëíîòî ðàçïàäàíå íàíàãëàñèòå, ïî ñúùèÿ íà÷èí ìîæå äà ñå ñìÿòà çà óñòàíîâåíî,÷å â êà÷åñòâîòî ñè íà èíñòðóìåíò è èíñòðóìåíòàëíà ñðåäàçíàíèåòî è êîãíèòèâíàòà Éîãà ñà ñúùî îñíîâàíèå çà îñâî-áîæäåíèåòî.2 Òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà å ñúùî î÷åâèäíî îñ-íîâàíèå çà îñâîáîæäåíèåòî, êîåòî ùå áúäå îáÿñíåíî îò àâ-òîðà â ñóòðàòà: �Òîãàâà ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâà â ñîáñòâå-íàòà ñè ôîðìà� (ÉÑ I.3).

Îòõâúðëèëà âñÿêà àëòåðíàòèâíîñò, ñâîáîäàòà åñúùåñòâóâàíå ñïîðåä ñîáñòâåíàòà ôîðìà.

Òîâà è äðóãè ïîäîáíè èçðå÷åíèÿ äîêàçâàò, ÷å ïîíÿòèåòîîñâîáîæäåíèå å ïðèëîæèìî ñàìî êúì îêîí÷àòåëíîòî è àá-ñîëþòíî ïðåáèâàâàíå â ñîáñòâåíàòà ôîðìà. Òîâà å ðàçêîâ-íè÷åòî.

1. ×àðàìà-êàðàîà � causa finalis çà îòñòðàíÿâàíåòî íà óñëîâíàòàíàñëîæåíîñò íà àêòèâíèòå ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî âúðõóáåçäåéíèÿ ïóðóøà, à ñëåäîâàòåëíî è ïðè÷èíà çà ïîÿâàòà íà ðàç-ëè÷èòåëíîòî çíàíèå.

2. Òî÷íèÿò òåðìèí òóê å äâàðà-äâàðè-áõàâåíà, ò.å. ïîðàäè òîâà,÷å çíàíèåòî è êîãíèòèâíàòà Éîãà ñå íàìèðàò â îòíîøåíèå íàñðåäñòâî è íîñèòåë íà ñðåäñòâîòî, ò.å. medium è mediator.Äóìàòà äâàðà îçíà÷àâà ñðåäñòâî, íà÷èí, ÷ðåç, ïîñðåäñòâîì, íîñúùî òàêà è âðàòà, êîåòî ïðèäàâà îñîáåíà êîíîòàöèÿ íà öåëèÿèçðàç, òúé êàòî ìúäðîòî çíàíèå ìîæå äà ñå ðàçáèðà è êàòî âðà-òà êúì Àáñîëþòà.


51

Ñóòðà 2

yaaegai�òava&iòainaraeDa: üü 2 üüÉîãàø ÷èòòà-âðòòè-íèðîäõàõ.

Éîãà � éîãà; ÷èòòà � ñúçíàíèå; âðòòè � ìîäèôèêà-öèÿ, ôîðìà íà ïðîÿâëåíèå; íèðîäõà � ïîòèñêàíå.

ÉÑ I.2: Éîãà å ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúç-íàíèåòî.

Áõîäæà-âðòòè I.2: Òóê àâòîðúò îòãîâàðÿ íà âúïðîñà êàêâî åÉîãà. Îáÿñíåíî å, ÷å ðàçãëåæäàíà êàòî âúíøíî ïîòèñêàíå íàìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî � êîåòî ïðåäñòàâëÿâà çàìúðñå-íà îò åâîëþöèÿòà ôîðìà íà ñàòòâà è ñå íàìèðà ñ òÿõ â åâîëþ-öèîííî îáóñëîâåíî îòíîøåíèå íà öÿëî è ÷àñòè, � Éîãà ïðå-êúñâà òÿõíîòî ðàçâèòèå, äîêàòî ðàçãëåæäàíà êàòî âúòðåøíî[ïîòèñêàíå], Éîãà å ïîãëúùàíå [íà ñúçíàíèåòî] â ñîáñòâåíàòàìó êàóçàëíà îñíîâà ÷ðåç ïðîöåñ íà îáðàòíà òðàíñôîðìàöèÿ.1

È òîâà ïîòèñêàíå å ñâîéñòâî íà âñè÷êè ðàâíèùà íà ñúçíàíèå-òî íà âñè÷êè îäóøåâåíè ñúùåñòâà, êîåòî ïîíÿêîãà è ïðè íÿ-êîè [ñúùåñòâà] ïîêðèâà è ðàâíèùàòà íà èíòåëåêòà.Ðàâíèùàòà íà ñúçíàíèåòî ñà ïîðèâíî, ïðèòúïåíî, ðàçñåéâàíî,åäíîíàñî÷åíî, ïîòèñíàòî è ïðåäñòàâëÿâàò ñïåöèôè÷íè ñúñòî-ÿíèÿ íà ñúçíàíèåòî.Ñðåä òÿõ ïîðèâíîòî å íåñòàáèëíî, ïîðàäè ïðåîáëàäàâàíåòî íàðàäæàñ; îò âúíøíà ãëåäíà òî÷êà ïðåîáëàäàâàíåòî íà ðàäæàññå èçðàçÿâà â ùàñòèå, ñòðàäàíèå è äðóãè ñïåöèôè÷íè ïðîÿâëå-íèÿ, êîèòî ñà âúîáðàæàåìè, ñêðèòè èëè íåïîñðåäñòâåíî î÷å-âèäíè; ïî ïðàâèëî òî å ñâîéñòâåíî çà ïîçíàâàùèòå ñòðàäàíèÿ-òà è ñêðúáòà (äàéíÿâàäè, ò.å. çà õîðàòà). Ïîðàäè ïðåîáëàäàâà-íåòî íà òàìàñ ïðèòúïåíîòî [ñúçíàíèå] ñå ïîäðàçäåëÿ âúòðåø-

1. Äóìàòà ïðàòèëîìà å òîëêîâà íåîáè÷àéíà, ÷å äîðè íå å îòáåëÿ-çàíà â çàêîíîäàòåëíèÿ çà âñè÷êè ôèëîñîôñêè ïðåâîäè ðå÷íèêíà Àïòå. Çà ñìåòêà íà òîâà òÿ å èçêëþ÷èòåëíî åêñïðåñèâíà, òàêà÷å çíà÷åíèåòî £ å ñàìîî÷åâèäíî. Ïðàòèëîìà-ïàðèîàìà å òà-êúâ ïðîöåñ íà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ, êîéòî ñå äâèæè îòîïàøêàòà (ëîìà) êúì ãëàâàòà, òàêà äà ñå êàæå, ïðîòèâ (ïðàòè)êîçèíàòà (ëîìàí).

Éîãà-äàðøàíà I.2

52

íî íà ôóíêöèîíàëíî (êðòÿ) è íåôóíêöèîíàëíî (àêðòÿ) ñïî-ðåä òîâà äàëè äåìîíñòðèðà ÿðîñò, ãíÿâ è ò.í. Òî å êîíòðîëèðà-íî ñàìî ïðè ïîòèñíàòè ôóíêöèè. Ïî ïðàâèëî òî å ñâîéñòâåíîíà äåìîíèòå, çëèòå äóõîâå è ò.í. Ðàçñåéâàíîòî îáà÷å å äîìè-íèðàíî îò ñàòòâà. Êîãàòî òàçè íåãîâà îñîáåíîñò áúäå îòñòðà-íåíà [çà ìîìåíò], òî ñå ïðåâðúùà â èçòî÷íèê íà ñòðàäàíèå, íîïî ïðèíöèï ñå èçðàçÿâà â äóìè è ò.í., êîèòî ñà ñðåäñòâî çàïîñòèãàíå íà ùàñòèåòî. Ïî ïðàâèëî ðàçñåéâàíîòî ñúçíàíèå åñâîéñòâåíî ãëàâíî íà ïîëóáîãîâåòå (äåâà). Ïî òîçè ïîâîä åêàçàíî ñëåäíîòî. Ðàäæàñ ïðàâè ñúçíàíèåòî äåéíî, òàìàñ ãîäúðæè â íåäîñòîéíà, îñúäèòåëíà ôîðìà, à ÷ðåç ñàòòâà òî ñòà-âà ùàñòëèâî. Òåçè òðè ñúñòîÿíèÿ íà ñúçíàíèåòî ñà íåïîäõîäÿ-ùè çà ïðàêòèêóâàíå íà ñàìàäõè. Äâåòå ïîäõîäÿùè çà ïðàêòè-êóâàíå íà ñàìàäõè ôîðìè ñà åäíîíàñî÷åíîòî è ïîòèñíàòîòî[ñúçíàíèå], çàùîòî òå ñà òàêèâà ñúñòîÿíèÿ, â êîèòî ñàòòâà åäîñòèãíàëà âèñøà ñòåïåí íà ïðîñâåòëÿâàíå. Òîâà âåëèêîëåïèåñå äúëæè íà ôàêòà, ÷å ñúçíàíèåòî ñå å âúðíàëî êúì èçíà÷àë-íèÿ ïîòîê íà ñàòòâà è äåéñòâóâà èçêëþ÷èòåëíî èíòåíçèâíî.Â òîçè ñìèñúë, äîðè ïðè îêîí÷àòåëíè îòõâúðëåíè ðàäæàñ èòàìàñ, ðàäæàñ ïðîäúëæàâà äà èíòåðâåíèðà êàòî ïúðâè÷íàíàãëàñà [â äåéíîñòòà íà ïðîñâåòëåíîòî ñúçíàíèå]. Çàùîòî àêîíÿìà äåéíîñò, íå ìîæå äà èìà è ïîòèñêàíå íà äåéíîñòòà, òàêà-âà å çàâèñèìîñòòà ìåæäó äâåòå (ïðàâðòòè è íèâðòòè). Èìåí-íî ñ òàçè öåë ñàòòâà ïðîäúëæàâà äà äåéñòâóâà è ñëåä [ïîòèñ-êàíåòî íà äîìèíèðàíèòå îò ðàäæàñ è òàìàñ ìîäèôèêàöèè].Äâåòå âèñøè ðàâíèùà íà ñúçíàíèåòî ñà ïîäõîäÿùè çà ïðàêòè-êóâàíåòî íà Éîãà òúêìî ïîðàäè âèñøàòà ñòåïåí íà èíòåíçèâ-íîñò íà ñàòòâà. Éîãà å ôîðìà íà ïèðàìèäàëíî íàñî÷åíà åâî-ëþöèÿ íà ñúçíàíèåòî, îñúùåñòâÿâàùà ñå â äâåòå ïëîñêîñòè íàåäíîíàñî÷åíîòî è ïîòèñíàòîòî [ñúçíàíèå]. Çàòîâà áå êàçàíî,÷å ïîòèñêàíåòî íà ìîäèôèêàöèè â ïëîñêîñòòà íà åäíîíàñî÷å-íîòî [ñúçíàíèå] å âúíøíî, à ïðè ïîòèñíàòî [ñúñòîÿíèå] å íà-ëèöå ðàäèêàëíî ïîãëúùàíå íà ñúâêóïíèòå ìîäèôèêàöèè è íàíàãëàñèòå. Òîâà ñà âñúùíîñò è äâåòå îñíîâíè ðàâíèùà íà Éîãà[íàðè÷àíè êîãíèòèâíî è òðàíñêîãíèòèâíî].

[Ïðåäè äà ñå çàïîçíàåì ñ áàçîâèÿ êîìåíòàð íà Âÿñà, ùå ïðèâå-äåì è îñíîâíàòà ÷àñò îò ãëîñàðèÿ íà Íàãîäæè Áõàòòà, èçÿñíÿ-âàù ïî-ïîäðîáíî îðèãèíàëíàòà èäåÿ íà Áõîäæàðàäæà çà åñ-

Áõîäæà-âðòòè I.2

53

òåñòâåíèÿ è óíèâåðñàëåí õàðàêòåð íà ïîòèñêàíåòî, êàêòî è ðàç-ëèêàòà ìåæäó êîãíèòèâíàòà è òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà.]

Âðòòè I.2 (ðåä 1-21): Éîãà å ïîòèñêàíå, ò.å. äåôóíêöèîíàëè-çèðàíå íà ïðåäñòîÿùèòå äà áúäàò îáÿñíåíè îïåðàöèîííè ìî-äóñè íà ñúçíàíèåòî â êà÷åñòâîòî ìó íà âúòðåøåí îðãàí. Äå-ôóíêöèîíàëèçèðàíåòî íà ìîäèôèêàöèèòå å ñïåöèôè÷íî ñâðúõ-ñåòèâíî âîëåâî óñèëèå, ïîäîáíî íà íåñúçíàòåëíàòà è ðåôëåê-ñèâíà âîëÿ, ïðèñúùà íà âñè÷êè æèâîðîäåíè ñúùåñòâà(äæèâàíàéîíè-ÿòíà), è ïîä ôîðìàòà íà ñäúðæàùî êîíòðîëè-ðàíå (íèãðàõà) íà ñúçíàíèåòî å îñíîâàíèå çà àáñîðáèðàíåòîíà ìîäèôèêàöèèòå, çàùîòî [ïîòèñêàíåòî] èìà ñïåöèôè÷íàòàôîðìà íà ñúñòîÿíèå, â êîåòî ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòîñúùåñòâóâàò êàòî äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê, èëè ïúê [ôîðìà-òà] íà ðàäèêàëíî ñúñòîÿíèå íà íåáèòèå [íà ìîäèôèêàöèèòå].Ïúðâîòî ñúñòîÿíèå å åâîëþöèîíåí ñóáñòðàò íà íàãëàñèòå, ñïå-öèôèçèðàíè îò ñâîéñòâîòî îòíîñèòåëíîñò.1 Íåáèòèåòî íà ìî-

1. Ðå÷íèêîâèòå çíà÷åíèÿ íà äóìàòà òàðàòàìÿ ñà ãðàäàöèÿ, ïðî-ïîðöèÿ, îòíîñèòåëíà öåííîñò, ðàçëè÷èå. Íî äîðè è äà ÿ ïðåâå-äåì êàòî îòíîñèòåëíà öåííîñò, âðúçêàòà ñúñ ñëåäâàùîòî èçðå-÷åíèå ñå ãóáè, àêî íå ðàçÿñíèì ðå÷åâîòî íàìåðåíèå íà àâòîðà,êîéòî èìà ïðåäâèä òàêîâà çíà÷åíèå íà äóìàòà, êîåòî çà íåãîëîãè÷åñêè å ñâúðçàíî ñúñ ñúùíîñòòà íà èçëàãàíàòà êîíöåïöèÿè ïî÷èâà íà àâòîðèòåòíè èçòî÷íèöè. Â ñúñòîÿíèåòî íà êîãíè-òèâíàòà Éîãà åäíè íàãëàñè ñà ïîâå÷å ïîòèñíàòè, à äðóãè � ñàò-òâè÷íèòå � ïî-ìàëêî. Îò ëîãè÷åñêà ãëåäíà òî÷êà òàðàòàìÿèçðàçÿâà èìåííî îòíîøåíèåòî ìåæäó �ïî-ìàëêî� è �ïîâå÷å�(íþíàäõèêà-áõàâà). Ñëåäîâàòåëíî òîçè òåðìèí �ñïåöèôèçèðà�(óòî÷íÿâà, îáîñîáÿâà) ñúñòîÿíèåòî íà íàãëàñèòå ïðè ïîñòèãà-íåòî íà çíàíèåòî çà ðàçëèêàòà ìåæäó ñàòòâà è ïóðóøà; òîçè,êîéòî å ïîñòèãíàë âèâåêà-êõÿòè (â äàäåíèÿ ñëó÷àé çíàíèåòî çàðàçëèêàòà ìåæäó òîâà, êîåòî å ïî-ìàëîâàæíî, à èìåííî ïðàêð-òè, è òîâà êîåòî å çíà÷èòåëíî ïî-âàæíî, à èìåííî Àòìàí), ïðåê-ðà÷âà ñêðúáòà (òàðàòè øîêàì àòìàâèä) íà åìïèðè÷íîòî ñú-ùåñòâóâàíå, íî òîâà òðàíñöåíäèðàíå å îòíîñèòåëíî, çàùîòîäîâåäåíèòå äî ôîðìàòà íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê ñàòòâè÷-íè ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî ïðèòåæàâàò ñïîñîáíîñòòà äàïîðàæäàò ðàçãúðíàòè íàãëàñè, íàäèãíàëèòå ñå íàãëàñè ïîðàæ-äàò ïðåäñòàâè, êîèòî îòíîâî ïóñêàò â äâèæåíèå äâèãàòåëÿ íàóâëå÷åíèÿòà è äåëàòà.

Íàãîäæèáõàòòà-âðòòè I.2

54

äèôèêàöèèòå îáà÷å íå å òàêîâà, çàùîòî ïðè íåãî [ìîäèôèêà-öèèòå] ñà ëèøåíè îò ñïîñîáíîñòòà äà ïîðàæäàò íàãëàñè, òúéêàòî å ïðåñèëåíî äà ñå òâúðäè, ÷å íåáèòèåòî [íà êàêâîòî è äàáèëî] å ñïîñîáíî äà ïîðàæäà íàãëàñè. Âñåêèäíåâíîòî íàðàñò-âàíå íà âðåìåòî, â êîåòî ñå ïðàêòèêóâà òîçè âèä Éîãà, ïðåóñ-òàíîâÿâà ðàñòåæà íà íàãëàñèòå, çàùîòî íÿìà äðóãî ñðåäñòâî,êîåòî äà å â ñúñòîÿíèå äà ãè óêðîòè.

Ïîðàäè ôàêòà, ÷å â ñóòðàòà íå å êàçàíî �âñè÷êè ìîäèôèêà-öèè�, ïðèâåäåíîòî îïðåäåëåíèå îáõâàùà è êîãíèòèâíàòà Éîãà.Éîãà å äâà âèäà � êîãíèòèâíà è òðàíñêîãíèòèâíà. Òóê ïúðâàòàå ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå, ñ èçêëþ÷åíèå íà ñúçåðöàåìî-òî [ïðåäñòàâëÿâàùî ìîäèôèêàöèÿ íà ñàòòâà]. È òÿ å îñíîâà-íèå çà ñúùíîñòíàòà èíòóèöèÿ íà ñúçåðöàåìîòî áëàãîäàðåíèåíà îáñòîÿòåëñòâîòî, ÷å èìà ôîðìàòà íà èçâåñòíîòî ñ òåõíè-÷åñêîòî íàçâàíèå îñóåòÿâàùî äåçàêòèâèðàíå íà äâèæåíèåòîêúì äðóã ïîçíàâàòåëåí ïðåäìåò ïîñðåäñòâîì îâëàäÿâàíåòî íàíàñî÷åíàòà êúì äðóã ïðåäìåò ïðîòåíöèÿ (âàñàíà) è ÷ðåç òàêàíàðå÷åíàòà ñïåöèôè÷íà äõàðìà.1 Òîâà ïîñòèãíàëî ñåáå ñè ñúç-íàíèå ïðèòåæàâà ñâîéñòâîòî äà ñõâàùà âñè÷êè íåùà è ñòàâàâñåïðîíèêâàùî. È ñàìî ïîðàäè ïîêðèâàëîòî íà òàìàñ òî íå-âèíàãè óñïÿâà äà ñõâàíå âñè÷êî. Åòî çàùî, êàêòî ãëàñè è ïðà-âèëíîòî ó÷åíèå, ñëåä óíèùîæàâàíåòî íà ãðåõîâíàòà ïðèâúð-çàíîñò, ïðîòåíöèîíàëíàòà ñêëîííîñò êúì äðóãèÿ ïðåäìåò è ò.í.,ïðåäñòàâëÿâàùè àãåíòè íà òàìàñ, ñúçåðöàåìèÿò îáåêò íåïî-ñðåäñòâåíî ñå âúçïðèåìà îò ñúçíàíèåòî â ñîáñòâåíàòà ìó ôîð-ìà êàòî îâëàäÿíà ñàòòâè÷íà ìîäèôèêàöèÿ. Ùî ñå îòíàñÿ äîòðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà, òÿ ïðåäñòàâëÿâà ïîòèñêàíå íà âñè÷-êè ìîäèôèêàöèè... Ïîñðåäñòâîì óíèùîæàâàíåòî íà íàãëàñèòåíà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè è ïðåñêà÷àíåòî íà ïðåäíà÷àëíàòà êàð-ìà òÿ (òðàíñêîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ) ñå ïðåâðúùà â îñíîâà-íèå çà îñâîáîæäåíèåòî.

1. Îñîáåíî ñâîéñòâî, äàðáà çà ïàðòèöèïèðàùî ñúçåðöàâàíå íàåäèííàòà èñòèíà, êîÿòî ñå ïðîÿâÿâà â ñúñòîÿíèåòî, íàðå÷åíî�îáëàê íà äîáðîäåòåëòà�. Ïðîòåíöèÿòà òðÿáâà äà ñå ðàçáèðàíå ñàìî êàòî ïîçíàâàòåëíà, íî è êàòî åêçèñòåíöèàëíà êàòåãî-ðèÿ, êîÿòî îáóñëàâÿ ïîñëåäâàùîòî ïðåðàæäàíå. Îâëàäÿâàíåòîíà ïðîòåíöèÿòà îçíà÷àâà è îâëàäÿâàíå íà ñàìñàðà. Îñíîâàíèÿ-òà çà ïîäîáíà èíòåðïðåòàöèÿ âæ. â ÉÑ I.24.


55


tasya laXaNaaiBaiDatsayaed\ saU�F pávavÐtae _ yaaegai�òavÐiòüinaraeDa:sava*xabdagáhNaata/ sa\páçaataaeHipa yaaega wtyaaKyaayatae ü icaòF ih páKyaapávÐiòaisTaita-

xaIlatvaata/ i�ügauNama/ ü páKyaaÓpF ih icaòasaòvF rjastamaaeByaF sFsÐùmaEøvay*aivaSayaipáyFBavaita ü tadeva tamasaaHnauivaämaDamaa*çaanaavaEragyaanaEøvayaae*pagF Bavaita ü tadevapáXaINamaaehavarNF sava*ta: páàaetamaanamanauivaä\ rjaaemaa�ayaa Dama*çaanavaEragyaEøvayaae*pagFBavaita ü tadeva rjaaelaexamalaapaetF svaÓpapáitaÙ\ saòvapauóSaanyataaKyaaitamaa�FDama*maeGaDyaanaaepagF Bavaita ü tatpar\ pásaÌYanaimatyaacaXatae Dyaaiyana: ü icaita-xaiÕrpairNaaimanyapáitasFkÁmaa dixa*taivaSayaa xauäa caanantaa ca, saòvagauNaaitmaka caeyamataaeivaparItaa ivavaekKyaaitairita ü AtastasyaF ivarÕ\ icaòF taamaipa KyaaitF inaóNaiä ütadvasTF icaòF sFskaraepagF Bavaita ü sa inabaI*ja: samaaiDa: ü na ta�ü iki�ta/ sFpáçüayatawtyasFpáçüata: ü iâivaä: sa yaaegai�òavÐiòüinaraeDa wita üü 2 üü

Òàçè ñóòðà å ñú÷èíåíà ñ æåëàíèåòî äà ñå äàäå íåéíîòî[íà Éîãà] îïðåäåëåíèå: � �Éîãà å ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêà-öèèòå íà ñúçíàíèåòî.�

Òúé êàòî äóìàòà �âñè÷êè� å èçïóñíàòà, Éîãà òðÿáâà äà ñåðàçáèðà è êàòî êîãíèòèâíà [Éîãà, â êîÿòî ñå èçâúðøâà ÷àñ-òè÷íî ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî]. Çàùî-òî ñúçíàíèåòî å òðèãóîà (òðèêà÷åñòâåíî), ñúñòàâåíî îò ïðîñ-âåòëåíîñò, äåéíîñò è èíåðòíîñò. Åòî çàùî, êîãàòî å ñìåñåíàñ ðàäæàñ è òàìàñ, ìåíòàëíàòà ñàòòâà, êîÿòî èìà ôîðìàòàíà ïðîñâåòëåíîñò, ñòàâà òåóðãè÷íà è ïðåäïî÷èòà ìîãúùåñò-âîòî è íåãîâèòå ïðåäìåòè. Ñúùàòà îáà÷å, ïðîíèçàíà îò òà-ìàñ, ñå ïîääàâà íà ïîðîêà, íåçíàíèåòî, ëèïñàòà íà áåçìå-òåæíîñò è ìîãúùåñòâî. Ñúùàòà, ïîêðèòà ñ èëþçèÿòà çà óíè-ùîæàâàíåòî [íà ïðè÷èíåíàòà îò òàìàñ çàáðàâà], îçàðÿâàâñè÷êî íàîêîëî, êîãàòî áúäå äîêîñíàòà îò ìèíèìàëíî êîëè-÷åñòâî ðàäæàñ, [è ïî òîçè íà÷èí] ñòàâà ïîäàòëèâà íà íðàâ-ñòâåíèÿ çàêîí, çíàíèåòî, áåçìåòåæíîñòòà è ìîãúùåñòâîòî.Ñúùàòà ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà, êîãàòî è íàé-ìàëêàòà ïîðöèÿ îò ïðèìåñè íà ðàäæàñ áúäå îòñòðàíåíà, êàòîñå äîáëèæàâà äî òàêàâà êîíöåíòðàöèÿ [íà ñúçíàíèåòî], êîÿ-òî ñå íàðè÷à �îáëàê íà äîáðîäåòåëòà� (äõàðìà-ìåãõà) è ïðåä-ñòàâëÿâà ÷èñòî çíàíèå çà ðàçëè÷èåòî íà òðàíñöåíäåíòàëíèÿ


56

ñóáåêò (ïóðóøà) îò ñàòòâà. Òî ñå ðàçãëåæäà îò ñúçåðöàòåëÿêàòî âèñøà èíòåëåãåíöèÿ.1

Ñúçíàòåëíàòà ñèëà íå ïîäëåæè íà åâîëþöèÿ, òÿ å íåäèñ-êóðñèâíà, èìà çà ïðåäìåò äåìîíñòðèðàíîòî, ÷èñòà è áåçê-ðàéíà. Ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå îáà÷å èìà ïðèðîäàòà íà ñàò-òâà-ãóîà (ò.å. íà ïúðâàòà ñúñòàâêà íà ïðàêðòè), çàòîâà òî åíåùî ïðåâðàòíî. Åòî çàùî áåçìåòåæíîòî ñúçíàíèå ïîòèñêàäîðè è òàçè ôîðìà íà ðàçëè÷èòåëíî çíàíèå. Â òîâà ñúñòîÿ-íèå ñúçíàíèåòî ñòàâà äèñïîçèöèîíàëíî2; òî ñå îòáåëÿçâà êàòî

1. Ïàðàì ïðàñàíêõÿíàì. Ïîä èíòåëåãåíöèÿ (ïðåäïî÷èòàìå ôî-íåìàòè÷íàòà òðàíñêðèïöèÿ è îñíîâíîòî çíà÷åíèå íà ëàòèíñêà-òà äóìà intellegentia) ùå ðàçáèðàìå ñïîñîáíîñòòà çà íåïîñðåä-ñòâåíîòî ïîçíàíèå íà èñòèíèòå, äóõîâíî ïðîçðåíèå.

2. Ñàìñêàðà å çàëîæáà, íàãëàñà, äèñïîçèöèÿ, ñêðèòà ïîòåíöèÿ,îòïå÷àòúê, ïîäòèê è ò.í. Â òðàäèöèîííàòà áðàõìàíèñòêà ìåòà-ôèçèêà îò òèïà íà Íÿÿ-Âàéøåøèêà ñàìñêàðà å êà÷åñòâî íà ñó-áåêòà íà ïîçíàíèåòî (áóääõè), êîåòî èìà äâå îñíîâíè ìîäèôè-êàöèè � áõàâàíà (âïå÷àòëåíèå) è âåãà (èìïóëñ, ñêîðîñò). Äî-êîëêîòî òóê ñòàâà äóìà çà òàêèâà îñòàòú÷íè ñòðóêòóðè â ñúçíà-íèåòî, êîèòî ïðåäîïðåäåëÿò íåãîâîòî îòíîøåíèå êúì îáåêòèòå,íàé-òî÷íàòà äóìà çà ñàìñêàðà å ïîçíàâàòåëíà èìïðåñèÿ, â êîÿ-òî òðÿáâà äà ðàçëè÷àâàìå äâà àñïåêòà: (1) ðåòåíöèîíàëåí, àêó-ìóëèðàù ñëåäèòå îò ïðåäèøíèÿ îïèò; â êà÷åñòâîòî ñè íà ðå-òåíöèÿ íàãëàñàòà å îñíîâàòà çà ôóíêöèîíèðàíåòî íà ïàìåòòà;(2) ïðîòåíöèîíàëåí, íàñî÷åí êúì áúäåùèòå ïîçíàíèÿ, ïðåæè-âÿâàíèÿ è äåéñòâèÿ, êîéòî àñïåêò å èçðàçåí â ïîíÿòèåòî âàñàíà(èìïóëñ, òåíäåíöèÿ, ìíåìè÷íà ñëåäà, îòãîâîðíà çà ïîÿâàòà íàñïîìåíèòå è çàâèñèìèòå îò ïðåäèøíèòå äåëà óäîâîëñòâèå èñòðàäàíèå); â êà÷åñòâîòî ñè íà ïðîòåíöèÿ íàãëàñàòà å îñíîâà-íèå çà âúçíèêâàíåòî íà ïðåäñòàâèòå, à ñëåäîâàòåëíî è çà ïîÿâà-òà íà óâëå÷åíèÿòà. Íàãëàñàòà å êàòî ñåìåòî, îñòàâåíî îò ïðå-äèøíèÿ ïëîä è ïðèòåæàâàùî ñïîñîáíîñòòà äà ïîðàæäà íîâïëîä. Ïîòèñêàíåòî å àáñîðáèðàíå íà ìîäèôèêàöèèòå â êàóçàë-íàòà èì îñíîâà. Êîãàòî âñè÷êè ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòîáúäàò ïîãúëíàòè îò ñâîÿ ñóáñòðàò, ñàìîòî ñúçíàíèå, ïîä ôîð-ìàòà íà äèñïîçèöèîíàëåí èíòåëåêò, ñå ïîãëúùà â ïðàêðòè èñúùåñòâóâà òàì êàòî èìàíåíòíà çàëîæáà, êîÿòî ñå ïðîÿâÿâàîòíîâî â çàâèñèìîñò îò äîñòîéíñòâàòà ñè, ò.å. â çàâèñèìîñò îòíèâîòî íà àáñîðáèðàíå. Âúâ âñåêè ñëó÷àé ñòàâà äóìà çà ìèëèî-íè è ìèëèàðäè ãîäèíè.


57

�íåçàðåäåíà ìåäèòàöèÿ� (áóêâ. ìåäèòàöèÿ áåç ñåìå � íèð-áèäæàõ ñàìàäõèõ). Òóê íÿìà êàêâîòî è äà áèëî ïîçíàíèå,çàòîâà [ãîâîðèì çà] òðàíñêîãíèòèâíà ìåäèòàöèÿ.

Òîâà ñà äâàòà âèäà Éîãà, [ñõâàùàíè] êàòî ïîòèñêàíå íàìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî.

Áõàñâàòè I.2:

Òàñÿ, íåéíîòî, íà âúæäåëåíàòà Éîãà îïðåäåëåíèå å ñëåä-íîòî: � �Éîãà å ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèå-òî.� Òîâà îïðåäåëåíèå å ëîãè÷åñêè êîðåêòíî (íÿÿì), êîåòîîçíà÷àâà áåçóïðå÷íî, çàùîòî å ëèøåíî îò òàêèâà äåôåêòèêàòî íåïðîíèêâàíå è ñâðúõïðîíèêâàíå.1

Ñàðâà (âñè÷êè); òóê äóìàòà âñè÷êè å ñúçíàòåëíî èçïóñ-íàòà, çàùîòî íå ìîæå äà ñå êàæå, ÷å �Éîãà å ïîòèñêàíå íàâñè÷êè ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî�, òúé êàòî ñàìàòà êîã-íèòèâíà [Éîãà] å ÷àñò îò ñúäúðæàòåëíîòî îïðåäåëåíèå çàÉîãà; êîãíèòèâíàòà Éîãà ñúùåñòâóâà ïîä ôîðìàòà íà çíà-íèå çà ìåòàôèçè÷åñêèòå ïðèíöèïè è íå áè ìîãëà äà áúäåñõâàíàòà êàòî ïîòèñêàíå � ïîòèñêàíåòî å íåùî ðàçëè÷íî îòíåÿ.

Ùî ñå îòíàñÿ äî ñúçíàíèåòî, ïðîñâåòëåíè (ïðàêõÿ) ñàâñè÷êè òåçè çíàíèÿ, êîèòî, èìàéêè ïðèðîäàòà íà ñâåòëèíà(ïðàêàøà), ñà è íåùî ïîâå÷å îò ñâåòëèíà, çàùîòî ñà äåìîí-ñòðèðàù ïðèçíàê íà ãóîàòà ñàòòâà.

Äåéíîñòòà (ïðàâðòòè) âêëþ÷âà âñè÷êè æåëàíèÿ è ò.í., àçàåäíî ñ òÿõ è òîâà, êîåòî å æåëàíî. Òÿ å äåìîíñòðèðàù ïðèç-íàê íà èçïúëíåíèÿ ñ äåÿíèÿ ðàäæàñ.

Óñòîé÷èâîñò (ñòõèòè) ñà âñè÷êè íàãëàñè, èìàùè ïðèðî-äàòà íà íåùî ñêðèòî (àâðòà-ñâàðóïà). È òÿ å ñîáñòâåíàòà

1. Äåôåêòèòå íà îïðåäåëåíèåòî â èíäèéñêàòà ëîãèêà ñà òðè � àâÿï-òè (íåïðîíèêâàíå), àòèâÿïòè (ñâðúõïðîíèêâàíå) è àñàìáõà-âà (íåâúçíèêâàíå). Íåïðîíèêâàíåòî çàñÿãà îïðåäåëåíèÿ, êîèòîñå îòíàñÿò ñàìî çà ÷àñò îò îïðåäåëÿåìîòî, ñâðúõïðîíèêâàíåòîå õàðàêòåðèñòèêà íà îïðåäåëåíèÿòà, êîèòî ñå îòíàñÿò è çà íåùà,íàäõâúðëÿùè ðàìêèòå íà îïðåäåëÿåìîòî, à íåâúçíèêâàíåòî åäåôåêò, ïðè êîéòî îïðåäåëåíèåòî èçîáùî íå ñå îòíàñÿ çà îïðå-äåëÿåìîòî.


58

õàðàêòåðèñòèêà íà òàìàñ êàòî íåùî èçïúëíåíî ñúñ ñòàáèë-íîñò.

Ñúçíàíèåòî å òðèêà÷åñòâåíî, çàùîòî ñå ñúñòîè îò òåçèòðè âèäà ãóíè÷íè ñâîéñòâà.

Ìåíòàëíàòà ñàòòâà ïîä ôîðìàòà íà ïðîñâåòëåíîñò å òàçèñàòòâà, êîÿòî å åâîëþèðàëà êàòî ñúçíàíèå.

Êîãàòî ðàäæàñ è òàìàñ ñà â åäíàêâè ïðîïîðöèè, â ñìè-ñúë, ÷å ñà íàëèöå ìíîæåñòâî èëþçèè íà ïîðèâíîòî [ñúçíà-íèå], òîãàâà òîâà ñúçíàíèå õàðåñâà ñåòèâíèòå ïðåäìåòè èñèëàòà, êúäåòî ïîä ñèëà ñå ðàçáèðà åìïèðè÷íàòà ñâåòîâíàñèëà1, à ïîä ïðåäìåòè � òàêèâà ïðåäìåòè êàòî çâóê è ò.í.,äîêàòî õàðåñâàíåòî îçíà÷àâà óïîäîáÿâàíå íà òÿõ.

Êîãàòî ìåíòàëíàòà ñàòòâà å ïðîíèçàíà îò òàìàñ, ò.å.,êîãàòî å íàëèöå ïðåâúçõîäñòâî íà íàãëàñàòà è èíåðöèîííè-òå äåéñòâèÿ, òîãàâà òÿ ñå äîáëèæàâà äî ïîðîêà è ò.í.; ñìèñú-ëúò å, ÷å íàñòúïâà ñúçðÿâàíå íà ïîðî÷íèòå íàãëàñè è ò.í.

Ñúùàòà òàçè ìåíòàëíà ñàòòâà îçàðÿâà âñè÷êî íàîêîëî,êîãàòî ïîêðèâàëîòî íà èëþçèèòå áúäå óíèùîæåíî, è ñå óïî-äîáÿâà íà âèñøåòî ïîçíàíèå; òîâà å ñìèñúëúò.

Ñúùàòà òàçè ìåíòàëíà ñàòòâà, êîãàòî å ïðîíèçàíà îòåäíà åäèíèöà ðàäæàñ, êàòî ïîä åäíà åäèíèöà (ìàòðà) ñåðàçáèðà ìÿðàòà, ïðîèçâåæäàùà åäíî äåéñòâèå, ñå äîáëèæà-âà äî äõàðìà, çíàíèåòî, áåçìåòåæíîñòòà è âñåìîãúùåñòâî-òî, êúäåòî äõàðìà å íåíàñèëèå è ò.í., çíàíèåòî å ìúäðîñò,ïîðîäåíà îò ïðàêòèêóâàíåòî íà Éîãà, áåçìåòåæíîñòòà å èç-âåñòíà êàòî îâëàäÿíîñò íà ñòðàñòèòå (âàøèêàðà), à âñåìî-ãúùåñòâîòî å âñåïðîíèêâàùà ìîù (âèáõóòè). Òàêà ñúçíà-íèåòî ñòàâà äõàðìè÷íî.

Ñúùàòà òàçè ÷èòòà-ñàòòâà (ïðîñâåòëåíîòî áèòèå íàñúçíàíèåòî) ñå îñâîáîæäàâà îò çàìúðñÿâàíèÿòà è îñòàòú÷-íèòå ÿâëåíèÿ íà ðàäæàñ; òðèãóíè÷íîòî ñúçíàíèå îáà÷å íè-êîãà íå ìîæå äà áúäå ëèøåíî îò ãóîàòà ðàäæàñ. Çàòîâà òóêñå èìà ïðåäâèä îòñòðàíÿâàíåòî íà çàìúðñÿâàíèÿòà, à íå [îò-ñòðàíÿâàíåòî] íà ðàäæàñ. Ïðî÷åå, ðàäæàñ è òîãàâà ïîðàæ-

1. Àéøâàðÿ îçíà÷àâà îñâåí òîâà è áîæåñòâåíîñò, èçêëþ÷èòåëíàìîù, è ñå îòíàñÿ çà íÿêîè ñâðúõåñòåñòâåíè ñïîñîáíîñòè íàïðàêòèêóâàùèÿ éîãèí.


59

äà åìîöèîíàëíè äåôîðìàöèè, ñâîéñòâåíè çà ðàçëè÷èòåëíî-òî çíàíèå, èìàùî ôîðìàòà íà ôåíîìåíàëåí ïîòîê [îò ïðè-âèäíîñòè], äîêàòî íå ñå ïîÿâè íåùî ðàçëè÷íî îò íåãî, àèìåííî ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå çà [ìåòàôèçè÷åñêèòå] îáåê-òè (ñàòòâà è ïóðóøà), êîåòî óíèùîæàâà çàìúðñÿâàíèÿòà èåâîëþöèîííèòå äåôîðìàöèè íà ñàòòâà.

�Óñòàíîâåíî â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà� � óñòàíîâåíî åäèí-ñòâåíî êàòî ñàòòâà. Ñìèñúëúò å, ÷å ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèåå âúðõîâíèÿò ïðåäåë íà ñàòòâà, çàùîòî òî ñå óñòàíîâÿâà âíàé-ìàëêèÿ £ åëåìåíò1, ò.å. â íàé-ìàëêàòà ñúñòàâêà íà ñàò-òâà, êàêòî è ïîðàäè ëèïñà íà çàìúðñÿâàíèÿ ñ ðàäæàñ. Ïîòàêúâ íà÷èí ÷èòòà-ñàòòâà, êîÿòî å ÷èñòîòî ïîçíàíèå çàðàçëèêàòà ìåæäó ïóðóøà è èíòåëåêòóàëíàòà ñàòòâà, ñå äîá-ëèæàâà äî òèïà êîíöåíòðàöèÿ, íàðå÷åí �îáëàê íà äîáðîäå-òåëòà�. Éîãèòå ãî íàðè÷àò âèñøà èíòåëåãåíöèÿ, äîêàòî ñïî-ñîáíîñòòà, ðîäåíà îò âèâåêà (ðàçëè÷àâàíåòî), å íèçøà èíòå-ëåãåíöèÿ.

Ñåãà êîìåíòàòîðúò ãîâîðè çà ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà ðàç-ëè÷àâàíåòî ìåæäó èíòåëåêòà (áóääõè) è ïóðóøà. �Ñúçíàòåë-íàòà ñèëà� å ñàìèÿò ïóðóøà â êà÷åñòâîòî ìó íà ñúçíàòåë-íîñò (ïàóðóøà-÷àéòàíÿ), �íååâîëþöèîííà� îçíà÷àâà ëèøå-íà îò âñÿêàêâè áèòèéíè òðàíñôîðìàöèè; �íåäèñêóðñèâíà�� íåïðåìèíàâàùà îò îáåêò íà îáåêò, ëèøåíà îò èíòåíöèî-íàëíà ïîäâèæíîñò (ïðàòèñàí÷àðà), êîÿòî å îñíîâàòà çà ïî-ðàæäàíåòî íà äåëà (êàðìè); �èìà çà ïðåäìåò äåìîíñòðèðà-íîòî� � äåìîíñòðèðàíîòî å òàêúâ îñâåòåí îò ñâåòëèíàòà íàñúçíàòåëíàòà ñèëà ïðåäìåò, êîéòî èìà ôîðìàòà íà èíòåëåê-òà è å âèíàãè ïîçíàò îò íåãî; �÷èñòà� � ëèøåíà îò çàìúðñÿ-âàíèÿòà íà ãóîèòå; �áåçêðàéíà� � íåñïîñîáíà äà ïðèåìàôîðìàòà íà êðàéíèòå íåùà. �Òîâà� (èÿì) ðàçëè÷èòåëíî çíà-íèå èìà õàðàêòåðà íà ãóîàòà ñàòòâà. Ñàòòâà å èçïúëíåíàñúñ ñâåòëèíà, òÿ å ñïîñîáíà äà îòðàçÿâà ñâåòëèíàòà íà Ñúç-íàòåëíèÿ Ïðèíöèï, íî íå å èìàíåíòíà ñâåòëèíà; íåéíàòàôîðìà å ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå, êîåòî ïîäëåæè íà åâîëþ-öèÿ è ñëåäîâàòåëíî å ëèøåíî îò ñúçíàòåëíîñò (äæàäà, áóêâ.

1. Òóê òåõíè÷åñêèÿò òåðìèí òàíìàòðà å èçïîëçóâàí ïðîñòî êàòîìÿðêà çà êîëè÷åñòâî ïðîñâåòëåíîñò.


60

òúïî, õàðàêòåðèñòèêà íà íåîäóøåâåíàòà ìàòåðèÿ). Ñëåäî-âàòåëíî òî å ïðåâðàòíî è ïîäëåæè íà îòõâúðëÿíå îò ñòðàíàíà ñúçíàòåëíèÿ ïðèíöèï. Çàòîâà ïîñðåäñòâîì âèñøàòà áåç-ìåòåæíîñò ñúçíàíèåòî ïîòèñêà è òîâà ðàçëè÷èòåëíî çíàíèå.Êîíäèöèîíèðàíîòî ïî òàêúâ íà÷èí ñúçíàíèå ñòàâà äèñïî-çèöèîíàëíî = ïðåâðúùà ñå â ÷èñò äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúêè ñå ëèøàâà îò âñè÷êè ïðåäñòàâè. Êîãàòî îáà÷å ïî âðåìå íàïîòèñêàíåòî òî áúäå èçëîæåíî íà íÿêàêúâ ðèñê, íàäèãàùè-òå ñå íàãëàñè ñòàâàò [ôóíêöèîíàëíè], ïîðàäè êîåòî ïîòèñ-êàíåòîòî ñå ïðåóñòàíîâÿâà. Åòî çàùî â ñúñòîÿíèåòî íà ïî-òèñêàíå, äîðè ïðè ëèøåíîñò îò [ñìóùàâàùè] ïðåäñòàâè,ñàòâè÷íî ïðî÷èñòåíèÿò óì (÷åòàñ) ñå îêàçâà â ïîëîæåíèåòîíà ïðîñòà íàãëàñà. Ïðè àáñîëþòíàòà åìàíöèïàöèÿ îáà÷å åíàëèöå ðàäèêàëíî àáñîðáèðàíå íà âñè÷êè íàãëàñè; òîãàâàñúçíàíèåòî ñå àáñîðáèðà â ñâîÿòà êàóçàëíà ïúðâîîñíîâà, ò.å.â ïðàñóáñòàíöèÿòà (ïðàäõàíà), áåç äà ñå ôóíêöèîíàëèçèðàîòíîâî.

Ñëåä êàòî áúäå äîñòèãíàòà, êîãíèòèâíàòà [Éîãà] ñàùî ñåïîòèñêà; êîãàòî ñå ñòèãíå äî ëèøåíîòî è îò [ñàòòâè÷íè] ïðåä-ñòàâè ñúñòîÿíèå íà ïîòèñíàòîñò, òîãàâà òàçè Éîãà ñå íàðè÷àòðàíñêîãíèòèâíà. Êàçàíî å, ÷å ïîòèñêàùàòà ìåäèòàöèÿ åíåçàðåäåíà, çàùîòî ïðè íåÿ ëèïñâà ñåìå ïîä ôîðìàòà íàñúçåðöàåì [ñàòòâè÷åí îáåêò].


Âòîðàòà ñóòðà ñå âúâåæäà ñ äóìèòå òàñÿ ëàêøàîà (íåé-íîòî îïðåäåëåíèå), êúäåòî òàñÿ âèçèðà çàãàòíàòîòî â ïðå-äèøíàòà ñóòðà [îáùî îïðåäåëåíèå íà] äâàòà âèäà Éîãà [êàòîñàìàäõè]. È òàêà: � �Éîãà å ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòåíà ñúçíàíèåòî.� Éîãà å òîâà îñîáåíî ñúñòîÿíèå íà ñúçíàíè-åòî, ïðè êîåòî ñå ïîòèñêàò ìîäèôèêàöèèòå íà ñðåäñòâàòà çààäåêâàòíî ïîçíàíèå.

Áè ìîãëî äà ñå âúçðàçè, ÷å òîâà îïðåäåëåíèå íå å âàëèäíî1

1. Òåõíè÷åñêèÿò òåðìèí, èçïîëçóâàí òóê, å âÿïàêàòâà, êîåòî îç-íà÷àâà áóêâàëíî ñïîñîáíîñò çà ïðîíèêâàíå. Äîêàçóåìîòî â ðàì-êèòå íà èíäèéñêèÿ ñèëîãèçúì ñå îòáåëÿçâà êàòî ïðîíèöàåìî(âÿïÿ), à ïðîáàíñúò � êàòî ïðîíèêâàùî (âÿïàêà).


61

ïî îòíîøåíèå íà êîãíèòèâíàòà [ìåäèòàöèÿ], äîêîëêîòî òàìñàòòâè÷íèòå ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî ñà ôàêòè÷åñêèíåïîòèñíàòè. Çàòîâà å êàçàíî: �ïîðàäè èçïóñêàíåòî íà äó-ìàòà âñè÷êè�. Àêî ñå êàæå, ÷å Éîãà å ïîòèñêàíå íà âñè÷êèìîäèôèêàöèè, òîãàâà [îïðåäåëåíèåòî] íÿìàøå äà áúäå âà-ëèäíî ïî îòíîøåíèå íà êîãíèòèâíàòà [Éîãà]. Ïîòèñêàíåòîíà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî îáà÷å, êîåòî ïðåïðå÷âàïúòÿ íà òåíäåíöèèòå îò óâëå÷åíèÿòà è äåëàòà, îáõâàùà èíåÿ ñúùî, çàùîòî òóê ñúùî ñòàâà äóìà çà ïîòèñêàíå íà ìî-äèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî, ïðè÷èíåíè îò ðàäæàñ è òà-ìàñ, à è çàùîòî ñàìàòà òÿ ñòàâà îáåêò íà ïîòèñêàíå. Òîâà åñìèñúëúò.

� Çàùî òîãàâà îòíîâî å íàëèöå âðúçêà íà åäèííîòî ñúç-íàíèå1 ñ ìåòåæíîñòòà è äðóãèòå ïëîñêîñòè? Êàêâè ñà ñúùîòàêà ìîäèôèêàöèèòå íà åäèííîòî ñúçíàíèå êàòî îáåêòè çàïîòèñêàíå?

� [Êîìåíòàòîðúò] îòñòðàíÿâà ïúðâî ñúìíåíèÿòà âúâ âðúç-êà ñ èçáðîåíèòå ñúñòîÿíèÿ, êàòî êàçâà: �Ñúçíàíèåòî îáà÷å[å èçãðàäåíî îò òðèòå ãóîè].� Òîâà ñà êà÷åñòâîòî ñàòòâà �ïîðàäè ïðîñâåòëåíîñòòà [íà ñúçíàíèåòî], êà÷åñòâîòî ðàäæàñ� ïîðàäè äåéíîñòíàòà ìó ïðèðîäà, è êà÷åñòâîòî òàìàñ �ïîðàäè èíåðòíàòà ìó ñòàáèëíîñò. Ñïîìåíàâàíåòî íà ïðî-ñâåòëåíîñòòà èìà èíäèêàòèâåí ñìèñúë, ñ íåãî ñå îáîçíà÷à-âàò òàêèâà ñàòòâè÷íè íåùà êàòî áëàãîñò, ëåêîòà, óäîâîëñò-âèå è ò.í. ×ðåç äåéíîñòòà [ñå ïîäðàçáèðàò] äðóãè ðàçíîâèä-íîñòè íà ðàäæàñ, êàòî óãðèçåíèÿ, ìúêà è ò.í. Óñòîé÷èâîñò-òà å ñâîéñòâî íà ìîäèôèêàöèèòå íà òàìàñ, êîåòî å íåùîïðîòèâîïîëîæíî íà äåéíîñòòà. ×ðåç óïîìåíàâàíåòî íà óñ-òîé÷èâîñòòà ñå èìàò ïðåäâèä [òàêèâà ôåíîìåíè êàòî] òåæåñò-òà, ïîêðèâàíåòî, áåçïîìîùíîñòòà è ò.í.

Òðÿáâà äà ñå êàæå ñëåäíîòî. Ìàêàð è åäèííî, ñúçíàíèå-òî èçïàäà â ìíîæåñòâî åêçèñòåíöèàëíè ñúñòîÿíèÿ, çàùîòîå íàëèöå ìíîãîîáðàçíà åâîëþöèÿ (ïàðèîàìà), îáóñëîâåíà

1. Èçïîëçóâàíèÿò òåðìèí òóê å åêà � åäíî. Èçðàçúò åêàñÿ ÷èòòà-ñÿ îçíà÷àâà âñúùíîñò �íà åäíîíàñî÷åíîòî, êîíöåíòðèðàíî âúð-õó Åäèííàòà Ñúùíîñò ñúçíàíèå�.


62

îò ñúùåñòâóâàíåòî íà òðèòå ãóîè è ìíîãîîáðàçíèòå èì, âúç-íèêâàùè îò íàðóøàâàíåòî íà òÿõíîòî ðàâíîâåñèå.

[Êîìåíòàòîðúò] ïðîÿñíÿâà òåçè ñúñòîÿíèÿ íà ñúçíàíèå-òî, êàòî ìåòåæíîñò è ò.í., ïðèòåæàâàùè ðàçëè÷íè ïîäñúñ-òîÿíèÿ, è êàçâà: �[×èòòà-ñàòòâà èìà] ôîðìàòà íà ïðî-ñâåòëåíîñò.� ×èòòà-ñàòòâà å ñàòòâà, åâîëþèðàëà ïîäôîðìàòà íà ñúçíàíèå. Ñ òîâà ñå äåìîíñòðèðà ôàêòúò, ÷å ñúç-íàíèåòî èìà çà ñâîÿ ôóíäàìåíòàëíà ñóáñòàíöèÿ ñàòòâà, ñú-ùåñòâóâàùà ïîä ôîðìàòà íà ïðîñâåòëåíîñò.

Êîãàòî â ñúçíàíèåòî ðàäæàñ è òàìàñ ïðåîáëàäàâàò ìàë-êî íàä ñàòòâà, íî ñà â åäíàêâè ïðîïîðöèè, òîãàâà òî õàðåñ-âà ìîãúùåñòâîòî è ñåòèâíèòå îáåêòè êàòî çâóê è ò.í. Êîãàòîå äîìèíèðàíî îò ñàòòâà, ñúçíàíèåòî ñå çàäúëáî÷àâà â ìå-òàôèçè÷åñêèòå èñòèíè. Íî òúé êàòî ìåòàôèçè÷åñêèòå èñòè-íè ñà ñêðèòè îò òàìàñ, ñúçíàíèåòî æåëàå äà ñå âãëúáè èìåí-íî â ìîãúùåñòâîòî íà àòîìèòå è ò.í., êîèòî òî ïîãðåøíîñõâàùà êàòî ìåòàôèçè÷åñêè ïðèíöèïè. Âãëúáÿâàéêè ñå òàêà,òî áèâà îòñòðàíåíî îò ðàäæàñ çà ìîìåíò, íî íå å â ñúñòîÿ-íèå äà ñõâàíå æåëàíîòî, êàòî åäèíñòâåíî çàïî÷âà äà ãî õà-ðåñâà. Ùî ñå îòíàñÿ îòíîâî äî çâóêà è ò.í., òàì å íàëèöåâå÷å ðàçâèòà ëþáîâ êúì òÿõ. Êàçàíî å, ÷å ñúçíàíèåòî òóê åñàìî ïîðèâíî.

Ñëåä êàòî å îïèñàë ïîðèâíîòî ñúçíàíèå, [êîìåíòàòîðúò]îáðèñóâà ïëîñêîñòòà íà çàáðàâàòà ïî ñëåäíèÿ íà÷èí: �Òÿèìåííî [å ïðîíèçàíà] îò òàìàñ.� Êîãàòî òàìàñ ïîêðèâà[ñúçíàíèåòî] è ïîáåæäàâà ðàäæàñ, òîãàâà � ïîðàäè íåñïî-ñîáíîñòòà ñè äà ïðåñå÷å ïîòîêà íà òàìàñ è îòêðèå ìåòàôè-çè÷åñêèòå èñòèíè � ñúçíàíèåòî, îáñåáåíî îò ðàäæàñ è òà-ìàñ, ñå äîáëèæàâà äî ïîðîêà è ò.í. Íåçíàíèåòî å ïðåâðàòíîçíàíèå. Êàçàíî å, ÷å çíàíèåòî çà äúëáîêèÿ ñúí èìà çà îïî-ðåí îáåêò íà ìåäèòàöèÿ [êàóçàëíàòà ïðåäñòàâà çà] íåáèòèå-òî [íà îñòàíàëèòå ìîäèôèêàöèè].1 Ñ òîâà å îòáåëÿçàíî ñúñ-òîÿíèåòî íà ïðèòúïåíîñò. Ëèïñàòà íà ìîãúùåñòâî îçíà÷àâàíàâñÿêúäå íåâúçìîæíîñò çà èçïúëíåíèå íà æåëàíèÿòà. Ñìè-ñúëúò å, ÷å ñúçíàíèåòî ñå ïðîíèêâà îò ïîðîêà è ò.í.

Êîãàòî îáà÷å ñúùàòà ìåíòàëíà ñàòòâà îòõâúðëè ïîêðè-

1. Âæ. ÉÑ I.10.


63

âàëîòî íà òàìàñ è çàñèÿå â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà, òîãàâà åêàçàíî, ÷å òÿ ñå äîáëèæàâà äî äîáðîäåòåëòà, çíàíèåòî, áåç-ìåòåæíîñòòà è ìîãúùåñòâîòî. Ñïîìåíàòè ñà äóìèòå �óíè-ùîæåí� è ò.í. Èëþçèèòå � òîâà ñà òàìàñ. Êîãàòî ïî-ãîëÿ-ìàòà ÷àñò îò òÿõ áúäå óíèùîæåíà, òîãàâà [ñàòòâà] ñòàâàêàòî êàçàíîòî ïî-ãîðå. Çàòîâà îáåêòèòå çà ïðîñâåòëÿâàíå ñàâ îáëàñòòà íà ñïåöèôè÷íîòî, íåñïåöèôè÷íîòî, ÷èñòèÿ ïðèç-íàê, íåïðåäñòàâëÿâàùîòî ïðèçíàê è ïóðóøà.1

Âúïðåêè òîâà [÷èòòà-ñàòòâà] íå áè ìîãëà äà äåìîíñò-ðèðà äîáðîäåòåë è ò.í., êàêòî è ìîãúùåñòâî, ïîðàäè ëèïñà-òà íà äåéíîñò � çàòîâà å êàçàíî: �Ïðîíèçàíà îò åäíà åäèíè-öà ðàäæàñ.� Ñìèñúëúò å, ÷å äîáðîäåòåëòà è ò.í. ñúùåñòâó-âàò áëàãîäàðåíèå íà äåéíîñòòà íà ðàäæàñ.

Òîâà îïèñàíèå íà ÷èòòà-ñàòòâà ñå îòíàñÿ ïðåäè âñè÷-êî çà äîñòèãíàëèòå êîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ äâà òèïà éîãèìàäõóáõóìèêà è ïðàäæïàäæéîòèøà, íàìèðàùè ñå ïî ñðå-äàòà íà ïúòÿ.2 Ñ äóìèòå: �ñúùàòà òàçè (òàäåâà � èìåííîòîâà)� êîìåíòàòîðúò îïèñâà ñúñòîÿíèåòî íà ñúçíàíèåòî, õà-ðàêòåðíî çà ÷åòâúðòàòà ãðóïà ñúçåðöàòåëè, àòèêðàíòèáõà-âàíèÿ, êîèòî âå÷å ñà ïðåêîñèëè îáëàñòòà íà ïîçíàâàåìèòåíåùà: Ñúçíàíèåòî ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà åäâàêîãàòî ñå îñâîáîäè îò çàìúðñÿâàíèÿòà è îñòàòúöèòå îò ðà-äæàñ. Èç÷èñòåíî îò çàìúðñÿâàíèÿòà íà ïðîíèçâàùèòå ðà-äæàñ è òàìàñ ïîñðåäñòâîì ìåõàíèçìà íà èçïè÷àíåòî èì÷ðåç íåïðåêúñíàòà ïðàêòèêà è áåçìåòåæíîñò, ïðå÷èñòåíîòîâ îãúí çëàòî íà èíòåëåêòóàëíàòà ñàòòâà ñå óñòàíîâÿâà âñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà, êàòî ïðèäîáèâà âëàñò íàä åìïèðè÷-

1. Òåðìèíúò âèøåøà (îñîáåíî, ñïåöèôè÷íî) ñå îòíàñÿ çà ãðóáèòåëà, ñúñòàâåíè îò ïåòòå âåëèêè åëåìåíòà; àâèøåøà îòáåëÿçâàïåòòå òàíìàòðè; ÷èñòèÿò ïðèçíàê å Âåëèêîòî Íà÷àëî; íåïðåä-ñòàâëÿâàùîòî ïðèçíàê (àëèíãà) å îïðåäåëåíèå íà ïðàäõàíà; ñïóðóøà ñå èìàò ïðåäâèä ÷èñòèòå ñúçíàòåëíè ïðèíöèïè â ñòðóê-òóðàòà íà áèòèåòî. Ïî-ïîäðîáíî çà òîâà âæ. Ðàõàñÿ.

2. Ïúðâèòå ãðóáî ìîãàò äà áúäàò îïðåäåëåíè êàòî ïðåáèâàâàùè âñëàäîñòíàòà çîíà, à âòîðèòå � êàòî îçàðåíè îò ñâåòëèíàòà íàìúäðîñòòà. Ìàäõóáõóìèêà å ñáîðíî íàçâàíèå çà äâàòà òèïà éîãèìàäõóìàòè è ìàäõóïðàòèêà, íàìèðàùè ñå â íà÷àëîòî íà ïúòÿ,êîéòî ïðåñè÷à îáëàñòòà íà ñàòòâè÷íî ñúçåðöàåìîòî.


64

íèòå ïðåäìåòè è ñåòèâàòà. Ïî òàêúâ íà÷èí ãîëÿìà ÷àñò îòíåéíàòà ðàáîòà å ñâúðøåíà, íî âñå ïàê ðàáîòàòà, êîÿòî îñòà-âà äà áúäå èçâúðøåíà, å [äîñòèãàíåòî íà] ðàçëè÷èòåëíîòîçíàíèå. Çàòîâà å êàçàíî �ñàòòâà�. Ñúçíàíèåòî äîñòèãà ñúñ-òîÿíèå íà êîíöåíòðàöèÿ, íàðå÷åíî �îáëàê íà äîáðîäåòåë-òà�, êîåòî äåìîíñòðèðà åäèíñòâåíî çíàíèåòî çà ðàçëè÷èåòîìåæäó ñàòòâà è ïóðóøà. �Îáëàêúò íà äîáðîäåòåëòà� ùåáúäå îáÿñíåí ïî-êúñíî, òúé êàòî òîçè òåðìèí å äîáðå èçâåñ-òåí íà éîãèòå; çàòîâà å êàçàíî �òàòïàðàì� (ïî-êúñíî, îò-âúä òîâà, ïî-âèñøå).1

Â êà÷åñòâîòî ñè íà ÷èñòî çíàíèå çà ðàçëèêàòà ìåæäó ñàò-òâà è ïóðóøà ñúçíàíèåòî, äîñòèãíàëî ñúñòîÿíèåòî, íàðå÷å-íî �îáëàê íà äîáðîäåòåëòà�, ñå ðàçãëåæäà îò ñúçåðöàòåëÿêàòî âèñøà èíòåëåãåíöèÿ. Ôàêòúò, ÷å òå èìàò ñúçíàíèåòî çàñâîé îáù ñóáñòðàò ñå äåìîíñòðèðà îò ðå÷åâàòà èíòåíöèÿ,çàëîæåíà â èçðàçà íåäåëèìîñò íà ñâîéñòâîòî (äõàðìà) èíîñèòåëÿ íà ñâîéñòâîòî (äõàðìèí).2

1. Âæ. Éîãà-ñóòðà IV.29. Ñìèñúëúò íà òàçè ñóòðà å, ÷å êîãàòîïðåñòàíå äà èçïèòâà íàñëàäà äîðè îò èíòåëåãåíöèÿòà, ò.å. îòñàòòâè÷íèòå îáåêòè íà ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå, éîãèíúò äîñòè-ãà ñúñòîÿíèåòî íà ìåäèòàöèÿ, íàðå÷åíî �îáëàê íà äîáðîäåòåë-òà�.

2. Ðàçëèêàòà ìåæäó ÷åòèðèòå òèïà ñúçåðöàòåëè â ðàìêèòå íà ðàç-ëè÷àâàùîòî ïîçíàíèå ñå îïðåäåëÿ îò ñòåïåíòà, â êîÿòî òå ñà ñååìàíöèïèðàëè îò îáåêòà íà ñúçåðöàíèå. Êîãàòî ñà ïðèâúðçàíèêúì íåãî è èçïèòâàò íàñëàäà îò ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå, òîçèòèï âèâåêà-êõÿòè ñå íàðè÷à íèçøà èíòåëåãåíöèÿ. Êîãàòî ñå îñ-âîáîäÿò îò ñàòòâè÷íèÿ îáåêò è ñå èäåíòèôèöèðàò ñ Ïðèíöèïàíà Ñúçíàòåëíîñòòà, òîãàâà òå ñå ïðåâðúùàò â ÷èñòà ñúçåðöàòåë-íà ïðîöåñóàëíîñò, è òîçè òèï ÷èñòî çíàíèå çà ðàçëèêàòà ìåæäóñàòòâà è ïóðóøà ñå íàðè÷à âèñøà èíòåëåãåíöèÿ, èëè �îáëàêíà äõàðìà�. Ñïîðåä Âà÷àñïàòè è äâàòà òèïà èíòåëåãåíöèÿ èìàòçà îáù ñóáñòðàò èíòåëåêòà, êîåòî, êàêòî ùå âèäèì îò êîìåíòà-ðèòå êúì ÉÑ I.7, ïðåäèçâèêâà îïðàâäàíè âúçðàæåíèÿ îò ñòðàíàíà Âèäæïàíà Áõèêøó, êîéòî ñìÿòà, ÷å ìîäèôèêàöèèòå íà ñúç-íàíèåòî è òåõíèÿò ðåçóëòàò, àäåêâàòíîòî ïîçíàíèå íà ìåòàôè-çè÷åñêèòå èñòèíè, èìàò ðàçëè÷åí ñóáñòðàò. Ñóáñòðàòúò íà ìî-äèôèêàöèèòå å èíòåëåêòúò, äîêàòî ñóáñòðàò íà àäåêâàòíîòîïîçíàíèå å ïîçíàâàùèÿò ñóáåêò, ò.å. ïóðóøà.


65

[Êîìåíòàòîðúò ñëåä òîâà] ïîêàçâà ïðàâåäíîñòòà (ñàäõóòà)íà ñúçíàòåëíàòà ñèëà è íåïðàâåäíîñòòà íà ðàçëè÷èòåëíîòîçíàíèå, çà äà ìîæå äà âúâåäå â îáðàùåíèå [ïîíÿòèåòî] ïî-òèñêàùà ìåäèòàöèÿ (íèðîäõà-ñàìàäõè), êîÿòî å îñíîâàíèåçà óíèùîæàâàíåòî íà ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå è èìà çà ôóí-äàìåíòàëíî îñíîâàíèå [àáñîëþòíàòà íåèçìåí÷èâîñò] íà ñúç-íàòåëíàòà ñèëà � �ñúçíàòåëíàòà ñèëà íå ñå ïðîìåíÿ� è ò.í.

Íå÷èñòîòàòà îçíà÷àâà, ÷å ñóáåêòúò å èçïúëíåí ñ óäîâîë-ñòâèå, ñòðàäàíèå è èëþçèè. Óäîâîëñòâèåòî è èëþçèèòå äîñ-òàâÿò â êðàéíà ñìåòêà ñòðàäàíèå íà ðàçëè÷àâàùèÿ, çàòîâà òåòðÿáâà äà áúäàò îòõâúðëåíè êàòî ñòðàäàíèåòî. Ïî ñúùèÿíà÷èí è ïðåêðàñíîòî, êîãàòî å êðàéíî, ïðè÷èíÿâà áîëêà. Òîñëåäîâàòåëíî ñúùî òðÿáâà äà ñå îòõâúðëè îò ðàçëè÷àâàùèÿ.Òàçè íå÷èñòîòà è êðàéíîñò îáà÷å íå ñå íàìèðà â ñúçíàòåë-íàòà ñèëà, ò.å. â ïóðóøà. Çàòîâà å êàçàíî, ÷å òÿ å ÷èñòà èáåçêðàéíà.

� Íî êàê òàçè ñúçíàòåëíà ñèëà ìîæå äà áúäå ÷èñòà, ñëåäêàòî îñúçíàâàéêè çâóöèòå è äðóãèòå [îáåêòè], ñúäúðæàùèóäîâîëñòâèå, ñòðàäàíèå è èëþçèè, â íåÿ âúçíèêâàò òåõíèòåôîðìè? È êàê ìîæå äà áúäå íàðå÷åíà áåçêðàéíà, ñëåä êàòîïðèåìà è îòõâúðëÿ òåçè ôîðìè?

� Çàòîâà å êàçàíî: �Èìà çà ïðåäìåò äåìîíñòðèðàíîòî.�Òîâà å êàçàíî, çàùîòî ïðåäìåòèòå êàòî çâóê è ò.í., £ ñå ïî-êàçâàò [îò èíòåëåêòà].

� Íî ñúçíàòåëíàòà ñèëà áè òðÿáâàëî äà áúäå èìåííî òà-êàâà [ò.å. íå÷èñòà è êðàéíà], ñëåä êàòî ïîäîáíî íà èíòåëåê-òà ïðèåìà ôîðìàòà íà ïðåäìåòà.

� Íàïðîòèâ, ñàìî èíòåëåêòúò å òîçè, êîéòî ñå âèäîèçìå-íÿ åâîëþöèîííî, âúçïðèåìàéêè ôîðìàòà íà ïðåäìåòà. Åäèí-ñòâåíî òîé å ñïîñîáåí äà äåìîíñòðèðà ïðåäìåòèòå ñè íàñúçíàòåëíàòà ñèëà, êîÿòî ñúâñåì íå ïðèåìà òÿõíàòà ôîðìà.Êàçàíî å, ÷å åäâà ñëåä òîâà (ò.å. ñëåä êàòî £ áúäàò ïðåäñòà-âåíè îò èíòåëåêòà) ïóðóøà îñúçíàâà [ïðåäìåòà].

� Êàê ñúçíàòåëíàòà ñèëà ïîçíàâà ïðåäìåòà, ñëåä êàòî òÿòàêà èëè èíà÷å íå ïîñòèãà èíòåëåêòà â íåãîâàòà ïðåäìåòíàôîðìà? Îò äðóãà ñòðàíà, ùîì îñúçíàâà ïðåäìåòà, êàê å âúç-ìîæíî äà íå ïîñòèãà íåãîâàòà ôîðìà?


66

� Òúêìî çàòîâà êîìåíòàòîðúò êàçâà: �íåäèñêóðñèâíî�.Äèñêóðñèÿòà å äâèæåíèå è èçìåíåíèå, à òå ëèïñâàò â ñúçíà-òåëíàòà ñèëà � òîâà å ñìèñúëúò. Çàòîâà å êàçàíî, ÷å òÿ å �íå-èçìåí÷èâà� (àïàðèîàìèíè, áóêâ. íå å ñóáåêò íà åâîëþöèîí-íè èçìåíåíèÿ).

Òðèòå âèäà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ, à èìåííî èçìåíå-íèå íà ñâîéñòâîòî (äõàðìà), èçìåíåíèå íà õàðàêòåðèñòèêà-òà (ëàêøàîà) è èçìåíåíèå íà ñúñòîÿíèåòî (àâàñòõà), íå ñú-ùåñòâóâàò çà ñúçíàòåëíèÿ ïðèíöèï. Äîêîëêîòî ïîäëåæè íà�åâîëþöèîííè òðàíñôîðìàöèè� ñàìî ïîä ôîðìàòà íà òîçèòðîåí ïðîöåñ, ñúçíàòåëíàòà ñèëà ñå �òðàíñôîðìèðà åâîëþ-öèîííî� ÷ðåç ñúåäèíÿâàíåòî ñè ñ èíòåëåêòà. Ïî-êúñíî ùåáúäå îáÿñíåíî êàê ñå îñúùåñòâÿâà ïîçíàíèåòî íà ïðåäìå-òèòå âúïðåêè íåïîäâèæíîñòòà [íà ñúçíàòåëíàòà ñèëà].

Ïî òàêúâ íà÷èí å óñòàíîâåíî, ÷å ñúçíàòåëíàòà ñèëà å íåùîêðàñèâî, äîêàòî ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå, ñúäúðæàùî ÷èò-òà-ñàòòâà, å íåùî ãðîçíî. Çàòîâà òî å íåùî ïðåâðàòíî,ïðîòèâîïîëîæíî íà ñúçíàòåëíàòà ñèëà. È ñëåä êàòî äîðèðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå òðÿáâà äà áúäå îòõâúðëåíî, êàêâîäà êàæåì çà îñòàíàëèòå ìîäèôèêàöèè [íà ñúçíàíèåòî], âêîèòî ñà íàëèöå ìíîæåñòâî äåôåêòè? Èìåííî ïîðàäè òàçèïðè÷èíà ñå âúâåæäà [ïîíÿòèåòî] ïîòèñêàùà ìåäèòàöèÿ.Ñìèñúëúò å, ÷å ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå òðÿáâà ñúùî äà áúäåïîòèñíàòî ïîñðåäñòâîì åäíà âèñøà áåçìåòåæíîñò, êîÿòî åôàêòè÷åñêè çíàíèå-áëàãîäàò (äæïàíà-ïðàñàäà).

Ïî-íàòàòúê ñå îïèñâà òîâà ñúñòîÿíèå íà ñúçíàíèåòî, âêîåòî íÿìà è ñëåäà îò ìîäèôèêàöèè. Òîâà å ñúñòîÿíèå íàïîòèñêàíå, èìàíåíòíà ôîðìà íà ïîòèñêàíå è ñå îòáåëÿçâàêàòî �íåçàðåäåíî ñúñ ñåìåíà�. Íåçàðåäåíî ñúñ ñåìåíà å ñúñ-òîÿíèåòî, ñâîáîäíî îò ïðîêëÿòèåòî íà êàðìàòà è åêçèñòåí-öèàëíèòå óâëå÷åíèÿ, îò ñåìåíàòà íà ðàæäàíåòî, æèâîòà èñúäáàòà.

Êîìåíòàòîðúò ïîñî÷âà è äðóãîòî èìå íà òîâà ñúñòîÿíèå,êîåòî å äîáðå èçâåñòíî íà ïîñëåäîâàòåëèòå íà Éîãà � �òóêíÿìà� [íèêàêâî ïîçíàíèå].

Íàêðàÿ òîé çàêëþ÷àâà: �Òîâà ñà äâàòà âèäà Éîãà, [ñõâà-ùàíè] êàòî ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî.�


67

Ðàõàñÿ I.2:

[Éîãà] îáõâàùà ñúùî è êîãíèòèâíàòà [ìåäèòàöèÿ], çàùîòîòÿ ñúùî ïðåïðå÷âà ïúòÿ [íà íàäèãàùèòå ñå íàãëàñè], ìàêàðè íå îêîí÷àòåëíî.

Óäîâîëñòâèåòî, íåóäîâîëñòâèåòî è ïîòèñíàòîñòòàíà äóõà (âèøàäà)

ñà ñìèñúëúò íà ñâåòëèíàòà, äåéíîñòòà èðåãóëèðàíåòî (íèÿìà).

Ãóîèòå ñà òàêèâà ìîäèôèêàöèè,êîèòî ñà ïëúòíî ïðåïëåòåíè,

âçàèìíî îáóñëîâåíè è íàìèðàùè ñåâ îòíîøåíèå íà íàäìîùèå [åäíà ñïðÿìî äðóãà].

Òîâà ñå êàçâà â ó÷åíèåòî íà Ñàìêõÿ.1

Çàùîòî ñúçíàíèåòî [å òðèãóîà]. Ïðîñâåòëåíîñòòà å ñâåò-ëèíà, ìîãúùåñòâîòî îçíà÷àâà èçòúíÿâàíå (ìèíèìàëèçèðà-íå) è îñòàíàëèòå [ñåäåì ñúâúðøåíñòâà], êîèòî ïðåäïîëàãàòíàïðèìåð îâëàäÿâàíåòî íà çâóêîâàòà áàðèåðà, ñïîñîáíîñò-òà äà ñå õîäè ïî äúëáîêà âîäà è ò.í. [Âà÷àñïàòè] îòõâúðëÿñõâàùàíåòî, ÷å [ñâúðçàíîòî ñ ìîãúùåñòâîòî] �íåçíàíèå� åëèïñà íà çíàíèå; òóê ïî-ñêîðî ñòàâà äóìà çà ïðåâðàòíî çíà-íèå, ò.å. çà òàêàâà ðåàëíà èíñòàíöèÿ, â êîÿòî ïðîñâåòëåíèòåèäåè ëèïñâàò, à ñà íàëèöå òåóðãè÷íè [è â òîçè ñìèñúë ðàç-ðóøèòåëíè ïî îòíîøåíèå íà âúðõîâíàòà öåë] ïðåäñòàâè,çàùîòî å ïî-ïðîñòî äà ïðèåìåì, ÷å ñóáåêòúò íà òîâà �íåçíà-íèå� å îáëàäàí îò äåìîíè÷íè, âðàæäåáíè è äðóãè ïîäîáíèñèëè.

�Çàùîòî íåáèòèåòî ñëåäâà íåïîñðåäñòâåíî áèòèåòî,äîêàòî ñúçíàíèåòî å áåçîòíîñèòåëíî êúì ïëúòòà.�

Òàêà òâúðäè [Êóìàðèëà] Áõàòòà.

1. Âæ. Ñàìêõÿ-ïðàâà÷àíà-ñóòðà I.127, êúäåòî ñå êàçâà, ÷å ïðè-ÿòíèòå óñåùàíèÿ, íåïðèÿòíèòå óñåùàíèÿ è ïîòèñíàòîñòòà íàäóõà ñà îñíîâàíèÿòà çà âçàèìíîòî ðàçëè÷àâàíå íà ãóîèòå.

Ðàõàñÿ I.2

68

Ïîêðèòà îò âîàëà íà òàìàñ, ñàòòâà îòñòðàíÿâà íåãîâî-òî ïîêðèâàëî. Â äàäåíèÿ ñëó÷àé ñïåöèôè÷íèòå îáåêòè ñàïåòòå åëåìåíòà, çàïî÷âàéêè îò çåìÿòà è ò.í., êîèòî ïðåäèç-âèêâàò óñïîêîåíèå, óæàñ, âöåïåíåíèå è ïðèòåæàâàò òàêèâàêà÷åñòâà êàòî çâóê, äîïèð è ò.í. Òóê óñïîêîÿâàùèòå çâóöèñà äóìèòå Âèðàí÷à (Áðàõìàí) è ò.í., ïðåäèçâèêâàùè óæàññà äóìèòå òèãúð è ò.í., âîäåùè äî âöåïåíåíèå ñà [äóìèòå]ãðúìîòåâèöà è ò.í. Ïî ñúùèÿ íà÷èí äîïèðúò ñå îòíàñÿ çàìîì÷åòî, îãúíÿ, âÿòúðà ò.í., öâåòúò ñå îòíàñÿ çà ëóíàòà, ñëúí-öåòî è ò.í., âêóñúò ñå îòíàñÿ çà ñëàäêîòî, ãîð÷èâîòî è ò.í.,ìèðèçìàòà ñå îòíàñÿ çà êàìôîðà, ÷åñúíà, ìóñêàòà è ò.í. Íå-ñïåöèôè÷íè ñà ñúñòàâÿùèòå âåëèêèòå åëåìåíòè òàíìàòðè,êîèòî ñà ïîñòèãíàòè â òÿõíàòà ÷èñòà åëåìåíòíà ôîðìà. ×èñ-òèòå ïðèçíàöè (ëèíãà-ìàòðà) ñà ìàõàò (Âåëèêîòî Íà÷àëî)è îñòàíàëèòå òðèíàäåñåò ìåíòàëíè âúòðåøíè åâîëþòà ïî-ðàäè òÿõíàòà ñïîñîáíîñò äà ñå àáñîðáèðàò â ïðàêðòè. Àëèí-ãà (íåïðåäñòàâëÿâàùà ïðèçíàê íà äðóãà, ïî-äúëáîêà ñóáñ-òàíöèÿ) å ñàìàòà ïðàêðòè, çàùîòî â êàêâî äðóãî [îñâåí âñåáå ñè] áè ìîãëà äà ñå ðàçòâîðè òÿ? Òîâà ñà îáåêòèòå, êîèòîñå êúïÿò â ñâåòëèíàòà íà çíàíèåòî, èäâàùà îò Íåñêúðáÿùèÿ,äðóãîòî èìå íà òîçè, êîéòî å òðàíñöåíäèðàë ðàìêèòå íà åì-ïèðè÷íîòî áèòèå è ñå å îñâîáîäèë ïðèæèâå.

Ïîðàäè ôàêòà, ÷å [ïóðóøà] ñå å îñâîáîäèë îò çàäúëæå-íèåòî äà ñå ïðåðàæäà, ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îò ðàáîòàòà å ñâúð-øåíà. Îáëàêúò íà äîáðîäåòåëòà å âèñøàòà áåçìåòåæíîñò.Äîáðîäåòåëòà, èëè ñâîéñòâîòî (äõàðìà), å âúðõîâíîòî çíà-íèå, îòáåëÿçàíî êàòî èíòåëåãåíöèÿ (ïðàñàíêõÿíà), à íîñè-òåëÿò íà òîâà ñâîéñòâî å ñúçíàíèåòî. Âúðõîâíàòà èíòåëå-ãåíöèÿ âñúùíîñò å áåçìåòåæíîñòòà, òÿ å ïðåêðàñíîòî íå-áåñíî ùàñòèå è ò.í. �Êàêòî èç÷åçâà òîçè ñâÿò, ïîäâëàñòåí íàäåëîòî, èìåííî òàêà èç÷åçâà è äðóãèÿò ñâÿò, ïîäâëàñòåí íàäîáðîäåòåëòà� � òîâà ñå êàçâà â Øðóòè; ñëåäîâàòåëíî íå-áåñíîòî ùàñòèå è ò.í. å íåùî, êîåòî ïðèòåæàâà êðàé. �Ðîäå-íîòî å êðàéíî� � òàêàâà å ëîãè÷åñêàòà çàâèñèìîñò. �Ïðå-÷èñòåíà å ñîìàòà� è äðóãè ïîäîáíè èçðàçè ãîâîðÿò çà òîâà,÷å âñå íÿêîãà ùå äîéäå êðàÿò íà òîâà, êîåòî å ïîëîæåíî âúââðåìåòî; [äîêàòî ñúçíàòåëíàòà ñèëà å] ÷èñòà, ò.å. òÿ å ñó-


69

áåêò íà àáñîëþòíîòî íåáèòèå íà óâëå÷åíèÿòà, äåëàòà è äðó-ãèòå ñâîéñòâà, à ñúùî è áåçêðàéíà � òúé êàòî íå å êîíòðàðå-ëàò íà ïðåäõîäíîòî íåáèòèå, òÿ íå å êîíòðàðåëàò è íà óíè-ùîæåíèåòî.1 Íå÷èñòîòàòà è êðàÿò íå ñúùåñòâóâàò ïî îòíî-øåíèå íà ïóðóøà.

�Íèùî íå å ïî-âèñøå îò Ïóðóøà, çàùîòî Òîé å Âúðõîâ-íàòà è Âèñøà Ìúäðîñò�2, êàêòî ñå êàçâà â Øðóòè. Íî äîðè èíåÿ �Òîé ùå îòõâúðëè, à çàåäíî ñ äõàðìà è àäõàðìà ùå îòõ-âúðëè èñòèíàòà è íåèñòèíàòà; îòõâúðëèë èñòèíàòà è íåèñ-òèíàòà, òîé ùå îòõâúðëè è òîâà, ñ êîåòî ãè å îòõâúðëèë�,òàêà ñå êàçâà â Øðóòè. Îòõâúðëèë âñè÷êî ñïîìåíàòî, òîéùå îòõâúðëè è çíàíèåòî. Òîâà å ñìèñúëúò.

Êîè ñà òðèòå âèäà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ. Èìåòî �åâî-ëþöèÿ íà ñâîéñòâîòî� ïðèëÿãà çà ãëèíàòà, çëàòîòî è ò.í.,êîèòî ïðèäàâàò ìàòåðèàëíàòà ôîðìà íà ãúðíåòî è ò.í. Ñèìåòî �åâîëþöèÿ íà õàðàêòåðèñòèêàòà� ñå îòáåëÿçâà ìèíà-ëàòà èëè òîêó-ùî âúçíèêíàëà íåïîäëåæàùà íà [îêîí÷àòåë-íà] ðåïðåçåíòàöèÿ (àâÿïàäåøÿ) ôîðìà, à èìåòî �åâîëþöèÿíà ñúñòîÿíèåòî� ñå îòíàñÿ çà íîâîòî, ïî-íîâîòî, íàé-íîâîòîè äðóãè ïîäîáíè [ñúñòîÿíèÿ].

×ðåç åäíà âèñøà [áåçìåòåæíîñò]. ßñíî å, ÷å ïðè íàëè÷è-åòî íà ñåìå èëè ïðè ëèïñàòà íà îñóåòÿâàíå (ïðàòèáàíäõà,êîíòðàöåïöèÿ íà íàäèãàùèòå ñå íàãëàñè), íåèçáåæíî áèõàâúçíèêíàëè ñëåäñòâèÿ ïîä ôîðìàòà íà ñúçäàäåíè èëè ñúç-äàâàùè ñå [ïðåäñòàâè]. [Òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà å] äîáðåèçâåñòíà, ïîçíàòà íà ïðàêòèêà, à íå ñàìî íà äóìè.

1. Òúé êàòî íå å íåùî, çà êîåòî ìîæå äà ñå êàæå, ÷å íå å ñúùåñò-âóâàëî ïðåäè, ñúçíàòåëíàòà ñèëà íå ìîæå äà áúäå è íåùî, çàêîåòî ìîæå äà ñå êàæå, ÷å ùå èç÷åçíå.

2. Òåðìèíúò ãàòè, ïðåâåäåí óñëîâíî êàòî �ìúäðîñò�, ñå äîáëè-æàâà ïî êîíîòàöèè äî óíèâåðñàëíîòî çíà÷åíèå íà Äàî. Ãàòèîçíà÷àâà äâèæåíèå, ïîäñòúï, âõîä, öåë, êóðñ, ïîñòèãàíå, ïúò,ñúäáà, ñúñòîÿíèå, íà÷èí íà ñúùåñòâóâàíå, ñðåäñòâî çà ïîñòèãà-íå íà æåëàíàòà öåë, óáåæèùå, èçâîð, èçòî÷íèê, ðåçóëòàò, ïðå-ðàæäàíå. Ïîíÿêîãà Ãàòè ñå èçïîëçóâà è êàòî åïèòåò íà Áðàõ-ìàí.

Ðàõàñÿ I.2

70


È òàêà, ùî ñå îòíàñÿ äî áèòèéíèòå ïëîñêîñòè íà ñúçíà-íèåòî, ïðåäõîäíîòî èì ðàçëè÷àâàíå êàòî áåëÿçàíè è íåáå-ëÿçàíè [îò ñïîñîáíîñòòà äà ïîðàæäàò ñàìàäõè] äåìîíñòðè-ðà ïðåêàëåíî îáùèÿ õàðàêòåð íà óñòàíîâåíîòî [ïðåäâàðè-òåëíî] îïðåäåëåíèå íà Éîãà. Ñúâñåì îïðåäåëåíî å íàìåðå-íèåòî íà àâòîðà äà äàäå òî÷íîòî îïðåäåëåíèå íà Éîãà. Çàòîâàêîìåíòàòîðúò âúâåæäà âòîðàòà ñóòðà, ñúäúðæàùà âèñøåòîîïðåäåëåíèå íà Éîãà, ñ äóìèòå: �Òàçè ñóòðà å ñú÷èíåíà ñæåëàíèåòî� è ò.í. Áè áèëî èçëèøíî äà ñå ïîâòàðÿ, ÷å ñòàâàäóìà çà íåéíîòî, íà äâîéíàòà Éîãà, îïðåäåëåíèå, êîåòî ùåáúäå ïðåäñòàâåíî èìåííî âúâ âòîðàòà ñóòðà, òúé êàòî å ÿñíî,÷å ìàêàð è òîâà äîïúëíåíèå äà ëèïñâà â íåÿ, íèå íå ìîæåìäà ìèíåì áåç íåãî. Èíà÷å íÿìàøå äà áúäå ñïîìåíàòî, ÷å ñóò-ðàòà, äàâàùà îïðåäåëåíèåòî íà Éîãà, å ñú÷èíåíà ñ æåëàíèå-òî òî (îïðåäåëåíèåòî) äà áúäå ïúëíî. Â íåÿ å êàçàíî ñàìîíàé-íåîáõîäèìîòî, à èìåííî: � �Éîãà å ïîòèñêàíå íà ìîäè-ôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî.�

Ñúçíàíèåòî (÷èòòà) å îáùî ïîíÿòèå çà âúòðåøíèÿ îð-ãàí è å ÷åòèðè âèäà â ñúîòâåòñòâèå ñ ÷èñòîòî ïîäðàçäåëå-íèå íà ìîäèôèêàöèèòå íà âúòðåøíèÿ îðãàí, çàùîòî òàêîâàå äåëåíèåòî ñïîðåä òàçè ôèëîñîôñêà ñèñòåìà.1 Íåãîâèòåïîäëåæàùè íà õàðàêòåðèçèðàíå ìîäèôèêàöèè ñå ïîòèñêàòâ ðàçëè÷íà ñòåïåí, çàùîòî ïî íàøå ìíåíèå òÿõíàòà êîíäè-öèîíàëíà, îáóñëîâåíà îò ñóáñòðàòà ôîðìà çàâèñè îò ñïåöè-ôè÷íîòî èì ñóáñòðàòíî ñúñòîÿíèå, èçâåñòíî êàòî ïîãëúùà-íå (ëàÿ), èëè îò ñïåöèôè÷íîòî ñúñòîÿíèå, íàðå÷åíî íåáè-òèå [íà ìîäèôèêàöèèòå]. Òîâà å Éîãà.

Áè ìîãëî äà ñå âúçðàçè, ÷å òîâà îïðåäåëåíèå íå îáõâàùàêîãíèòèâíàòà Éîãà, çàùîòî â íåÿ ìîäèôèêàöèèòå íà ñàò-òâà èìàò ôîðìàòà íà ñúçåðöàåì ïðåäìåò. Ñ îãëåä íà òîâàñúìíåíèå êîìåíòàòîðúò êàçâà: �Äóìàòà âñè÷êè� è ò.í.; ñìè-

1. Òóê ñå èìàò ïðåäâèä ìàíàñ (óìúò), àõàìêàðà (Àç-ôàêòîðúò),áóääõè (èíòåëåêòúò) è òÿõíàòà ïðå÷èñòåíà ñàòòâè÷íà ôîðìà,÷åòàñ (÷èòòà-ñàòòâà).


71

ñúëúò íà òîâà, êîåòî îñòàâà íåèçðå÷åíî, å, ÷å [Éîãà] å ïî-òèñêàíå íà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè.

Áè ìîãëî äà ñå âúçðàçè, ÷å îïðåäåëåíèåòî ñòðàäà îò ñâðúõ-ïðîíèêâàíå (è âèçèðà íåðåëåâàíòíè íåùà), çàùîòî ïîòèñ-êàíåòî íà âñè÷êè ìîäèôèêàöèè â òàêúâ ñëó÷àé çàñÿãà è êà-çàíîòî ïðåäè, ò.å. ïîðèâíîòî, ïðèòúïåíîòî è ò.í. [ñúçíàíèå].

Òîâà íå å òàêà, çàùîòî ñëåäâàùàòà ñóòðà: �Òîãàâà ñúçåð-öàòåëÿò ïðåáèâàâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà�, îïðåäåëÿ èìåí-íî, ÷å â êà÷åñòâîòî ñè íà îñíîâàíèå çà óñòàíîâÿâàíåòî íàñúçåðöàòåëÿ â ñîáñòâåíàòà ìó ôîðìà ïîòèñêàíåòî íà ìîäè-ôèêàöèèòå íå ñúùåñòâóâà ïðè ïîðèâíîòî, ïðèòúïåíîòî èò.í. ñúñòîÿíèÿ [íà ñúçíàíèåòî]. Òóê íÿìà ñâðúõïðîíèêâàíå[íà õàðàêòåðèñòèêàòà], à ùî ñå îòíàñÿ äî êîãíèòèâíàòà[Éîãà], òÿ ñòàâà îñíîâàíèå çà óñòàíîâÿâàíå â ñîáñòâåíàòàôîðìà ñàìî áëàãîäàðåíèå íà òðàíñêîãíèòèâíàòà [Éîãà].

Îò ïðåäèøíèÿ êîìåíòàð îáà÷å ñëåäâà, ÷å [ïîòèñêàíåòî]óíèùîæàâà è óâëå÷åíèÿòà. Ôóíäàìåíòàëíàòà ñïåöèôèêàöèÿíà ïîòèñêàíåòî å òàêàâà, ÷å òî ïðåïðå÷âà ïúòÿ íà óâëå÷åíè-ÿòà, äåëàòà è ò.í. À ñëåä êàòî óâëå÷åíèÿòà, äåëàòà è ò.í. ñàïðåïðå÷åíè, èìåííî ïîòèñêàíåòî íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúç-íàíèåòî å òàçè õàðàêòåðèñòèêà, êîÿòî îïðåäåëÿ ñðåäñòâîòîçà ïîñòèãàíåòî íà äâåòå Éîãè.

Õàðàêòåðèñòèêàòà íà Éîãà íå ñå ðàçïðîñòðàíÿâà âúðõóïîðèâíîòî, ïðèòúïåíîòî è ðàçñåéâàíîòî áèòèéíè ñúñòîÿíèÿ[íà ñúçíàíèåòî]. Êîìåíòàòîðúò ïîñòåïåííî îáÿñíÿâà è îñ-íîâàíèÿòà çà òîâà: Çàùîòî ñúçíàíèåòî, è ò.í. Ïðîñâåòëå-íîñòòà å çíàíèå çà ìåòàôèçè÷åñêèòå ñúùíîñòè (òàòòâà),ñ äðóãè äóìè, òóê ñå èìàò ïðåäâèä âñè÷êè ñàòòâè÷íè êà÷åñ-òâà. Äåéíîñòòà å äåéñòâèå, äåëî (êàðìà), ñ êîåòî áåçïî-ãðåøíî ñå ñõâàùàò âñè÷êè êà÷åñòâà íà ðàäæàñ. Èíåðòíîñò-òà (óñòîé÷èâîòî ñúñòîÿíèå, ñòõèòè) å èçâåñòíî êàòî òàêà-âà ìîäèôèêàöèÿ, êîÿòî å ëèøåíà îò äâèæåíèå, è äîêîëêîòîòîâà ñúñòîÿíèå å äúëáîêèÿò ñúí, ñ òîâà îïðåäåëåíèå áåç-ïîãðåøíî ñå ñõâàùàò âñè÷êè êà÷åñòâà íà òàìàñ. Ñâîéñòâà-òà öâÿò è ò.í. íà èçâåñòíèòå êàòî ñàòòâà, ðàäæàñ è òàìàññóáñòàíöèè ïîñòåïåííî ñå îòõâúðëÿò, çàòîâà òå ñå íàðè÷àòãóîè (êà÷åñòâà). Íî òåõíèòå ñóáñòàíöèàëíè îñíîâè � ñàò-


72

òâà è ò.í., ñúùî ñå íàðè÷àò ãóîè, ïîäîáíî íà íèøêèòå, êîè-òî èçïëèòàò âúæåòî. Åòî çàùî è ñúçíàíèåòî, ÷èÿòî ñîáñòâå-íà ïðèðîäà ñå ñúñòîè â ïðîñâåòëåíîñòòà è ò.í., å òðèïëåòíî,ò.å. èçãðàäåíî îò òðèòå ïîäîáíè íà íèøêè ãóîè � ñàòòâà,ðàäæàñ è òàìàñ. Òîâà å ñìèñúëúò.

Òîãàâà êàêâî ñå èìà ïðåäâèä ñ òâúðäåíèåòî çà ÷èòòà-ñàòòâà, êîÿòî èìà ôîðìàòà íà ïðîñâåòëåíîñò, è ò.í.? Äó-ìàòà �åòî çàùî� (õè) ñå èçïîëçóâà êàòî óêðàøåíèå íà ðå÷òà,ò.å. êàòî àêöåíò. ×èòòà-ñàòòâà ïîä÷åðòàâà îòíîâî ôóíäà-ìåíòàëíî-ñóáñòàíöèàëíèÿ ñàòòâè÷åí õàðàêòåð íà ñúçíàíè-åòî, à èçðàçúò �ôîðìà íà ïðîñâåòëåíîñò� ãîâîðè çà òîâà, ÷åñàòòâà èìà ïðèðîäàòà íà ñâåòëèííà åíåðãèÿ (òåäæàñ, ñóá-ñòàíöèÿòà îãúí). Ñëåäîâàòåëíî ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà ñúç-íàíèåòî èìà ôîðìàòà íà ïðîñâåòëåíîñò. Ñìèñúëúò å, ÷å ñàò-òâà ïðåñòàâà äà áúäå îöâåòåíà îò çâóêà è äðóãè ïîäîáíèïðåäìåòè, êàêòî è îò òàêèâà òðàíñöåíäåíòàëíè ñúâúðøåíñ-òâà êàòî ìèíèìàëèçèðàíåòî è ìîãúùåñòâîòî, êîèòî ñà õà-ðàêòåðíè çà ïîðèâíîòî ñúñòîÿíèå íà ñúçíàíèåòî è ñå äúë-æàò íà ïðîäóêòèâíàòà ñèëà íà ðàäæàñ è òàìàñ â êà÷åñòâî-òî èì íà òâîð÷åñêè ñòèõèè. Çàùîòî ïîðèâíîòî ïîòèñêàíåíà ìîäèôèêàöèèòå íå å îñíîâàíèå çà óñòàíîâÿâàíå íà ñúç-íàíèåòî â ñîáñòâåíàòà ìó ôîðìà, çàùîòî [ïðè íàëè÷èåòî íàäåòåðìèíèðàíè îò ðàäæàñ è òàìàñ ñâîéñòâà] ñòðàñòèòå èóâëå÷åíèÿòà íå ìîãàò äà áúäàò åôåêòèâíî ïðåïðå÷åíè. Ñäðóãè äóìè, [êîãàòî ïîðèâíîòî ñúñòîÿíèå å ïîòèñíàòî] íÿìàñâðúõðàçïðîñòðàíåíèå [íà õàðàêòåðèñòèêàòà].

Îòõâúðëèë âúçìîæíîñòòà çà ñâðúõðàçïðîñòðàíåíèå [íàõàðàêòåðèñòèêàòà] ïî îòíîøåíèå íà ïîðèâíîòî ñúñòîÿíèå,êîìåíòàòîðúò îïðîâåðãàâà è âúçìîæíîñòòà òÿ äà ñå îòíàñÿñúùî çà ñúñòîÿíèåòî íà ïðèòúïåíîñò: � �Ñúùàòà îáà÷å� èò.í. ×èòòà-ñàòòâà ñå ïîääàâà íà óäîâîëñòâèÿòà, ñâúðçàíèñ òàìàñ, è ïî òîçè íà÷èí çàãóáâà èñòèíñêîòî ñè ëèöå. Òóêñìèñúëúò å êàòî ïðåäè. Êîìåíòàòîðúò îòõâúðëÿ è âúçìîæ-íîñòòà õàðàêòåðèñòèêàòà äà ñå ðàçïðîñòðàíÿâà âúðõó ðàç-ñåéâàíîòî ñúñòîÿíèå [íà ñúçíàíèåòî]. Ñúùàòà, ïîêðèòà ñèëþçèÿòà, ÷å çàáðàâàòà å ðàçðóøåíà è ò.í. Èëþçèÿòà å èíåð-òíà ñóáñòàíöèÿ, çàùîòî òÿ íå å â ñúñòîÿíèå äà óñòàíîâè ðàç-


73

ëèêàòà ìåæäó ïðè÷èíàòà è ñëåäñòâèåòî. Êîãàòî çàìúðñÿâà-íèÿòà íà òàìàñ, êîèòî ïîêðèâàò îãëåäàëîòî íà ÷èòòà-ñàò-òâà, áúäàò óíèùîæåíè, òîãàâà òîâà óíèùîæåíî èëþçîðíîïîêðèâàëî êàðà ÷èòòà-ñàòòâà íàâñÿêúäå äà çàñèÿå ñ [èëþ-çîðíàòà ñâåòëèíà íà] ìîäèôèêàöèÿ, ðàçêðèâàùà ôîðìèòå íàâñè÷êè îáåêòè. Ñëåäîâàòåëíî ñúçíàíèåòî íà Õèðàîÿãàðáõàè íà äðóãèòå ïîäëåæè íà ðàçñåéâàíå, çàùîòî, ïðîíèçàíî îòìèíèìàëíà ÷àñòèöà ðàäæàñ, òî ñå íàñëàæäàâà íà äõàðìà,çíàíèåòî, áåçìåòåæíîñòòà è âñåìîãúùåñòâîòî, ò.å. íà ÷åò-âîðíîòî óäîâîëñòâèå. Òóê ñìèñúëúò å ðàçÿñíåí ïî ñúùèÿíà÷èí êàòî ïðåäè. Êîìåíòàòîðúò îòõâúðëÿ âúçìîæíîñòòà[èìàíåíòíàòà çà Éîãà] õàðàêòåðèñòèêà äà ñå ðàçïðîñòðàíÿ-âà âúðõó òåçè òðè ñúñòîÿíèÿ è ïîñòåïåííî äîêàçâà, ÷å òàçèõàðàêòåðèñòèêà ñå îòíàñÿ çà äâå õàðàêòåðèçóåìè ñúñòîÿíèÿ� ñúñòîÿíèÿòà íà åäíîíàñî÷åíîñò è ïîòèñíàòîñò [íà ÷èò-òà-ñàòòâà]. Ñúùàòà ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìàè ò.í. Ëèøåíà îò çàìúðñÿâàíèÿòà íà òàìàñ, à ñúùî è îò ôðàã-ìåíòèòå íà ðàäæàñ êàòî ðàçñåéâàùè îñíîâàíèÿ, òÿ ñå óñòà-íîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè ïðàâèëíà ôîðìà ÷ðåç èìàíåíòíàòàôîðìà íà âåäðî-áëàãîäàòíîòî ïðè÷àñòèå (ïðàñàäà) è ò.í., èçàïðèëè÷âà íà ÷èñòî îãëåäàëî. È òîãàâà ÷èñòîòî è äîñòèã-íàëî äî íàé-ôèíèòå ìîäèôèêàöèè çíàíèå çà ðàçëèêàòà ìåæ-äó ñàòòâà è ïóðóøà, ìåæäó èíòåëåêòà è Àçà, ñå íàñëàæäà-âà åäèíñòâåíî íà óäîâîëñòâèåòî îò ñúçåðöàíèåòî, êîåòî ñåíàðè÷à �îáëàê íà äîáðîäåòåëòà�, íî íå íàìèðà ïîâå÷å óäî-âîëñòâèå â óâëå÷åíèÿòà, âñåìîãúùåñòâîòî è ò.í. Òîâà å ñìè-ñúëúò.

� Êàêâî ïðåäñòàâëÿâà äóõîâíîòî ïðîçðåíèå, îòáåëÿçâà-íî êàòî �îáëàê íà äîáðîäåòåëòà�?

� Ñ íàìåðåíèåòî äà îòãîâîðè íà òîçè âúïðîñ êîìåíòàòî-ðúò êàçâà: � �Òî å âèñøà èíòåëåãåíöèÿ.� Òîâà ïðîçðåíèå, èç-âåñòíî êàòî �îáëàê íà äîáðîäåòåëòà�, å âúðõîâíàòà èíòåëå-ãåíöèÿ, çíàíèåòî çà ðåàëíèòå ñúùíîñòè, çàùîòî èìåííî òîå ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå, çà êîåòî éîãèòå ãîâîðÿò êàòî çàÂúðõîâåí Ïðåäåë. Ïî ñúùèÿ íà÷èí è åäíîíàñî÷åíîñòòà [íàñúçíàíèåòî] å îñíîâàíèåòî çà óñòàíîâÿâàíåòî íà ñúçåðöàâà-ùèÿ â ñîáñòâåíàòà ìó ôîðìà, ò.å. ïîä ôîðìàòà íà çíàíèå çà


74

èíîáèòèéíîñòòà íà ñàòòâà è ïóðóøà, êîåòî ïðåïðå÷âà ïúòÿíà óâëå÷åíèÿòà è äåëàòà. Òàêà ñòèãàìå è äî èñòèíñêîòî îï-ðåäåëåíèå íà Éîãà. Ìåäèòàöèÿòà, èçâåñòíà êàòî �îáëàê íàäîáðîäåòåëòà�, ùå áúäå ðàçÿñíåíà è îò àâòîðà. Ìàêàð êîã-íèòèâíàòà Éîãà äà å âñå îùå ïîäâëàñòíà íà [íåðåäóöèðàíà-òà äî ÷èñòèòå ñè òðàíñöåíäåíòàëíè îñíîâàíèÿ] ñóáåêòíîñò(àñìèòà), â íåÿ çíàíèåòî çà ðàçëèêàòà ìåæäó ñàòòâà è ïó-ðóøà âå÷å ñúùåñòâóâà. È ìàêàð äîñòèãàíèòå ñ ïîìîùòà íàâèòàðêà, âè÷àðà è ò.í. ïîçíàíèÿ äà íå ñà áåçïîãðåøíè, òåäîñòàâÿò ðåäèöà ïîìîùíè îïðåäåëåíèÿ, êîèòî ñòàâàò ÷àñòîò îáùîòî ðàçëè÷èòåëíî çíàíèå.

Çàâúðøâàéêè îïðåäåëåíèåòî íà ïîòèñíàòîòî ñúñòîÿíèå,êîìåíòàòîðúò íå ñå çàäîâîëÿâà ñàìî ñ íåãî, à ðàçÿñíÿâà è ñîáñ-òâåíàòà ôîðìà íà ïîòèñêàíåòî, ñúäúðæàùà ïðè÷èíàòà çà òîâàñúñòîÿíèå: Ñúçíàòåëíàòà ñèëà è ò.í. Ïî âðåìå íà êîãíèòèâíà-òà Éîãà ïîòèñêàíåòî íà îñòàíàëèòå ìîäèôèêàöèè ñå ðàæäàèìåííî îò îñìèñëÿíåòî íà òàêèâà äåôåêòè êàòî êàóçàëíàòà åíåð-ãèÿ íà åìïèðè÷íîòî ñúùåñòâóâàíå è ò.í. Çàòîâà óñòàíîâåíèòåîò ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå ïîëîæåíèÿ, à è ñàìîòî ðàçëè÷èòåë-íî çíàíèå, î÷åâèäíî íå âîäÿò äî èñòèíñêèÿ ñóáåêò, íåçàâèñè-ìî îò òîâà, ÷å ïëîäúò îò òåçè ïîëîæåíèÿ å áåçìåòåæíîñòòà.Òîâà, êîåòî ñëåäâà äà ñå ïðåäïðèåìå, å ïîòèñêàíå íà âñè÷êèìîäèôèêàöèè � ñðåä òÿõ î÷åâèäíî è óñòàíîâåíèòå îò ðàçëè÷è-òåëíîòî çíàíèå [ìîäèôèêàöèè] êàòî îñíîâàíèå çà ïîðîäåíàòàîò ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå áåçìåòåæíîñò. Êîìåíòàòîðúò ïîêàçâàòîâà â èçðå÷åíèåòî, êîåòî çàâúðøâà ñ �òî å íåùî ïðåâðàòíî�.Ñúçíàòåëíàòà ñèëà, èçâåñòíà êàòî ïóðóøà, íå ïîäëåæè íà åâî-ëþöèîííè èçìåíåíèÿ. Åâîëþöèÿòà å âúçíèêâàíå íà åäíî ñâîéñ-òâî ïðè èç÷åçâàíåòî íà äðóãî ñâîéñòâî. Äîêîëêîòî óñòîé÷èâà-òà è âå÷íà [ñúçíàòåëíà ñèëà] å ëèøåíà îò ïîäîáíè õàðàêòåðèñ-òèêè, òÿ å ìåòàôèçè÷åñêà Èñòèíà. Ñ îãëåä íà åìïèðè÷íîòî £ïðîÿâëåíèå êàòî �îñâåòëÿâàíå íà îáåêòèòå�, íàé-ïîäõîäÿùàòàäóìà çà íåÿ å ñúçíàòåëíîñò (÷àéòàíÿ). Ïðåâúçõîäíèÿò ïëîä íàñúçíàòåëíîñòòà íåâèíàãè ñúùåñòâóâà âúâ âñåêè ïóðóøà. Â òîçèñìèñúë äóìàòà ñèëà èìà ñóáñòàíöèàëåí õàðàêòåð.1 Ïî ñúùèÿíà÷èí ñúçíàíèåòî ñå óñòàíîâÿâà ïîä ôîðìàòà íà ñèëà. Òîâà å1. Ñèëàòà òðÿáâà äà ñå ðàçáèðà êàòî ñóáñòàíöèÿ, à ïëîäúò íà ñúç-

íàòåëíîñòòà êàòî àêöèäåíöèÿ.Éîãà-âÿïäæàíà I.2

75

ñìèñúëúò. Ñúçíàòåëíàòà ñèëà íå å ãóîà, à ñóáñòàíöèÿ, èìàùàñîáñòâåíàòà ôîðìà íà ñâåòëèíàòà. Òîâà ùå áúäå îáÿñíåíî ïî-ïîäðîáíî â ñóòðàòà, çàïî÷âàùà ñ äðàøòà äðøèìàòðà.1 Òàêà÷å òÿ íå ïîäëåæè íà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ. Ñåãà [äà àíàëè-çèðàìå] ñëåäâàùàòà õàðàêòåðèñòèêà: ñúçíàòåëíàòà ñèëà íå ïðå-ìèíàâà îò îáåêò íà îáåêò, ò.å. òÿ å íåïîäâèæíà. Èíòåëåêòúòíàïðèìåð ïîäõîæäà êúì îáåêòà ñ öåë äà ãî ñõâàíå. Òîâà îáà÷åíå ìîæå äà ñå êàæå çà ñúçíàòåëíàòà ñèëà, çàùîòî òÿ íå å ñóáåêòíà äåéñòâèÿ. Ñ äðóãè äóìè, äîêîëêîòî òóê íÿìà äèñêóðñèâíàâðúçêà ñ îáåêòèòå, ñúçíàòåëíàòà ñèëà å îáÿâåíà çà íåäèñêóð-ñèâíà.

� Ñëåä êàòî Àçúò íå ïîäëåæè íà åâîëþöèîííè èçìåíå-íèÿ, çàùîòî íÿìà ôîðìàòà íà ïðåäìåòèòå, êàê ñå èçâúðøâàîñâåòëÿâàíåòî íà ïðåäìåòèòå?

� Íà òîâà êîìåíòàòîðúò îòãîâàðÿ: �Èìà çà ïðåäìåò äå-ìîíñòðèðàíîòî.� Ïîçíàâàíèÿò ïðåäìåò ñå äåìîíñòðèðà îòèíòåëåêòà. Òîâà å ðåøåíèåòî. Òóê ñòàâà äóìà çà îòðàæåíèåíà ìÿòàùèòå ñå â ìîäèôèêàöèèòå íà èíòåëåêòóàëíîòî ïîç-íàíèå ïðåäìåòè. Òîâà ùå áúäå îáÿñíåíî è â ÉÑ I.4: Âðòòè-ñàðóïÿì èòàðàòðà. Òîëêîâà çà ïúðâàòà õàðàêòåðèñòèêà.

Ïî-íàòàòúê å êàçàíî, ÷å ñúçíàòåëíàòà ñèëà å ÷èñòà è áåç-êðàéíà. Òÿ å íàïúëíî ëèøåíà îò çàìúðñÿâàíèÿòà, êîèòî ñàñâîéñòâåíè çà óäîâîëñòâèåòî, ñòðàäàíèåòî, çàáëóæäåíèåòîè ò.í., çàùîòî ñïîìåíàòèòå çàìúðñÿâàíèÿ èìàò ôîðìàòà íàåâîëþöèîííè ïðîäóêòè, à è çàùîòî âñè÷êî äåéñòâóâàùî åîãðàíè÷åíî. Ìåñòîèìåíèåòî �òî� ñå îòíàñÿ çà ðàçëè÷èòåë-íîòî çíàíèå. Ìîäèôèêàöèÿòà [íà ñúçíàíèåòî, îòáåëÿçàíàêàòî ðàçëè÷èòåëíî çíàíèå] íå ñõâàùà ðàçëèêàòà ìåæäóñâîéñòâîòî è íîñèòåëÿ íà ñâîéñòâîòî [è çàòîâà å îïðåäåëå-íà êàòî ïðåâðàòíà]. Òÿ èìà ïðèðîäàòà íà ñàòòâè÷íà ãóîà è åïðîäóêò íà ãóîàòà ñàòòâà, çàòîâà íà ôîíà íà ñúçíàòåëíàòàñèëà òÿ å ïðåâðàòíà, ïîäëîæåíà íà åâîëþöèîííè èçìåíå-íèÿ, íåñïîñîáíà äà ðàçëè÷è ñåáå ñè, è ïðåìèíàâà îò îáåêòíà îáåêò, ïîäîáíî íà ëú÷èòå íà ëàìïàòà, çàùîòî ñëåäâà îáåê-òèòå. Òÿ å ñúùî òàêà íåñúçíàòåëíà (äæàäà), îñâåí òîâà íå-


1. Ñúçåðöàòåëÿò å ÷èñòàòà ñïîñîáíîñò çà ñúçåðöàíèå. Âæ. ÉÑ II.20.

76

÷èñòà, çàùîòî ñå õàðàêòåðèçèðà ñ óäîâîëñòâèå, ñòðàäàíèå èò.í., è îãðàíè÷åíà. Çàòîâà, ïîðàäè ôàêòà, ÷å [åäíîíàñî÷åíà-òà ìîäèôèêàöèÿ íà ñúçíàíèåòî] íå äåìîíñòðèðà ñïåöèôè-êàòà ñè íà ñóáåêòíî îòíåñåíà, à è çàùîòî íåéíèÿò ïëîä åâå÷å óñòàíîâåí ïîä ôîðìàòà íà ðàçëè÷èòåëíî çíàíèå, âúç-íèêíàëîòî êàòî ìîùíà ïðåäñòàâà áåçìåòåæíî ñúçíàíèå ïî-òèñêà äîðè è ðàçëè÷àâàùîòî ïîçíàíèå, êàòî ãî ïîêðèâà èèçìú÷âà. Ñ ïîìîùòà íà âèñøàòà áåçìåòåæíîñò êàòî îñíîâà-íèå òàçè ìîäèôèêàöèÿ íà ñúçíàíèåòî ïîãëúùà äîðè ñåáå ñè� ïî ñúùèÿ íà÷èí, êàêòî ìîäèôèêàöèèòå íà áóäíîòî è ò.í.ñúçíàíèå ñå óíèùîæàâàò (ïîòúâàò â íåáèòèåòî, ïîãëúùàò ñå)îò äúëáîêèÿ ñúí áåç ñúíîâèäåíèÿ (ñóøóïòè), òúé êàòî ïðå-÷àò íà äúëáîêèÿ ñúí (íèäðà-äîøà); êàêòî ñëàäêèÿò âêóñ óáè-âà äåôåêòèòå (äîøà) íà ìåëàñàòà. Çàòîâà, êîãàòî äåôåêòèòåíà ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå ñà äåìîíñòðèðàíè, íà ïîìîù èäâàïðåâúçõîäíîòî ïîçíàíèå çà Ïóðóøà. Òîâà å ñìèñúëúò.

Äîêîëêîòî Àçúò íå âèæäà ðàçëèêàòà ñè îò ìîäèôèêàöèè-òå, êîÿòî ñå äúëæè íà ôàêòà, ÷å òîé èìà ðàçëè÷íè ñâîéñòâàîò ìîäèôèêàöèèòå è ÷å íå å çàìúðñåí ñ òåõíèòå äåôåêòè,äîòîëêîâà äîðè è ïðè äåìîíñòðèðàíè äåôåêòè íå ñå ïîñòè-ãà áåçìåòåæíîñò íà ìîäèôèêàöèèòå, çàùîòî Àçúò å çàáëó-äåí, à è çàùîòî [ñúçíàíèåòî íàìèðà] âúðõîâíî óäîâîëñòâèåâ òîâà äà ñå îòúæäåñòâÿâà ñ ïîíÿòèåòî çà Àçà (àòìàòâà).Çàòîâà ðàçëè÷àâàùîòî ñúçåðöàíèå íà ãóîè÷íèòå äåôåêòè èíà äâåòå � êàêòî íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî, òàêà èíà Àçà � å îñíîâàíèåòî çà ïîñòèãàíå íà áåçìåòåæíîñò íàìîäèôèêàöèèòå. Òîâà å ñìèñúëúò. Â òîâà ïîòèñíàòî ñúñòîÿ-íèå ñúçíàíèåòî ñòàâà äèñïîçèöèîíàëíî; äîêîëêîòî èìà ôîð-ìàòà íà ÷èñòà ïîòåíöèÿ çà ïîçíàíèå (ñàìñêàðà-ìàòðà), òîñå ïðåâðúùà â ïîòîê îò ñïîêîéíî òå÷àùè ÷èñòè íàãëàñè.Èìåííî òàçè óìèðîòâîðåíà ïîòî÷íîñò (âàõèòà) å ñïîìåíà-òàòà âå÷å íåçàðåäåíà ñàìàäõè. Ïîòèñêàùàòà Éîãà òóê íåïîçíàâà êàêâîòî è äà áèëî, îòêúäåòî ñëåäâà è íåéíîòî íàç-âàíèå � íåïîçíàâàòåëíà, èëè òðàíñêîãíèòèâíà Éîãà. Òîâà åñìèñúëúò íà èçðå÷åíèåòî. Òúé êàòî â òðàíñêîãíèòèâíàòàÉîãà ñà óíèùîæåíè è ïîñëåäíèòå îñòàòúöè íà ïîðîäåíàòàîò çíàíèåòî çà ìåòàôèçè÷åñêèòå èñòèíè çàðåäåíà [ñúñ ñåìå-


77

íàòà íà îáåêòèòå] íàãëàñà íà ñúçíàíèåòî, òÿ (òðàíñêîãíè-òèâíàòà Éîãà) ñå îòáåëÿçâà êàòî íåçàðåäåíà [ñ îáåêòíè ñå-ìåíà]. Èìåííî ïîðàäè óíèùîæàâàíåòî íà ñåìåíàòà íàé-òî÷-íàòà õàðàêòåðèñòèêà íà Éîãà å ïîòèñêàíåòî, çàùîòî áëàãî-äàðåíèå íà íåãî ñúçíàíèåòî ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñèôîðìà, à ïúòÿò íà óâëå÷åíèÿòà è äåëàòà áèâà ïðåïðå÷åí. Èêàêòî ñúùíîñòòà íà ìîäèôèêàöèÿòà íà ñúçíàíèåòî, èçâåñò-íà êàòî äúëáîê ñúí, ñå ñúñòîè â äóõîâíîòî íåâåäåíèå (ñóøóï-òè), ñúùàòà õàðàêòåðèñòèêà å ïðèëîæèìà è êúì êîãíèòèâ-íàòà [Éîãà], çàùîòî ïðè õàðàêòåðíèòå çà íåÿ âðåìåííè ïðî-òèâîïîñòàâÿíèÿ ëèïñâà îêîí÷àòåëíî ïðåïðå÷âàíå íà óâëå-÷åíèÿòà è ò.í.

Åòî çàùî òîâà, êîåòî ñúâðåìåííèòå ïîçíàâà÷è êàçâàò, àèìåííî, ÷å äîðè â òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà å íàëèöå ëèøå-íî îò íåðåàëíè ïðåäñòàâè ñàìîïîçíàíèå, êîåòî èìà ôîðìà-òà íà ìîäèôèêàöèÿ íà óñòàíîâåíèÿ â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìàèíòåëåêò, å áåçîòíîñèòåëíî [êúì èñòèíñêîòî ïîëîæåíèå íàíåùàòà], çàùîòî íÿìà äîêàçàòåëñòâåíà ñèëà è ïðîòèâîðå÷èíà êàçàíîòî â êîìåíòàðà.

Ñúâúðøåíèÿò éîãèí, ïîáåäèë òðèòå ãóîèè ïîçíàë ñåáå ñè âúâ Âúðõîâíèÿ Àòìàí,òðÿáâà äà îòõâúðëè è òàçè ìîäèôèêàöèÿ íà ñúçíàíèåòî.

Òîâà ñå êàçâà â Ìàðêàîäåÿ-ïóðàîà è íà äðóãè ìåñòà. Çàùî-òî áîæåñòâåíàòà Éîãà ñúùî òðÿáâà äà ñå ðàçáèðà êàòî ïúëíàëèïñà íà ìîäèôèêàöèè. Ëèøåíîòî îò íåðåàëíè êîíñòðóêöèèñàìîïîçíàíèå å íàëèöå ñàìî ïî âðåìå íà êîãíèòèâíàòà Éîãà,çàùîòî çíàíèåòî, êîåòî ñå ðåàëèçèðà â ñåçîíèòå íà êîãíèòèâ-íàòà Éîãà, å ëèøåíî îò íåðåàëíèòå ïðåäñòàâè, [ïðîèçòè÷àùèîò ñìåñâàíåòî íà] äóìàòà, îáåêòà è çíàíèåòî, è òúêìî çàòîâà ñåíàðè÷à îïðåäåëåíî (íèðâèêàëïèêà), à êðèòåðèÿò [çà íåãîâîòîïîòèñêàíå] å àáñîðáèðàíåòî [íà ñúçíàíèåòî].1

Íàêðàÿ êîìåíòàòîðúò ðåçþìèðà [îïðåäåëåíèåòî íà] äâå-òå Éîãè: Òîâà ñà äâàòà âèäà Éîãà è ò.í.

1. Ñðâ. Ïðàäèïèêà I.2 (ðåä 5-6): �Éîãà å äâà âèäà � êîãíèòèâíà èòðàíñêîãíèòèâíà. Òóê ïúðâàòà ïðåäñòàâëÿâà ïîòèñêàíå íà ìî-


78

Ñóòðà 3

tada ÂSqu: svaÓpaeHvasTaanama/ üü 3 üüÒàäà äðàøòóõ ñâàðóïå�âàñòõàíàì.

Òàäà � òîãàâà, ïî âðåìå íà ìåäèòàöèÿòà; äðàøòóõ �ñúçåðöàòåë, çðèòåë; ñâàðóïå � â ñîáñòâåíàòà ñè ôîð-ìà, â ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà; àâàñòõàíàì � íàìèðàùñå, ïðåáèâàâàù.

ÉÑ I.3: Òîãàâà ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâà â ñîáñòâåíà-òà ñè ôîðìà.

Áõîäæà-âðòòè I.3: Ñåãà àâòîðúò íà ñóòðàòà, â æåëàíèåòî ñèäà îáÿñíè äóìèòå ÷èòòà-âðòòè-íèðîäõà, îáÿñíÿâà ïúðâàòàäóìà, ÷èòòà (ñúçíàíèå): � �Òîãàâà ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâà âñîáñòâåíàòà ôîðìà.� � Ïî òîâà âðåìå ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâàâ ñîáñòâåíàòà ôîðìà íà Ïóðóøà, ò.å. ñòàáèëèçèðàë ñå å â ïðèí-öèïà íà ÷èñòàòà ñúçíàòåëíîñò (÷èíìàòðàòà). Ñìèñúëúò å ñëåä-íèÿò. Ïîðàäè âúçíèêíàëîòî ðàçëè÷èòåëíî çíàíèå è ëèïñàòà íàêàêâèòî è äà áèëî ñìóùåíèÿ, ñëåä êàòî ëèøåíèÿò îò âñÿêàêâèåâîëþöèîííè ôëóêòóàöèè èíòåëåêò ñå å îñâîáîäèë îò çàáëóæ-äåíèåòî, ÷å å èñòèíñêèÿò ñóáåêò íà ïîçíàâàòåëíàòà äåéíîñò,Àçúò ñå óñòàíîâÿâà ñòàáèëíî â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà.


tadvasTae caetaisa ivaSayaaBaavaad/ bauiäbaaeDaatmaa pauóSa: ik\svaBaava: ? wita _tada ÂSqu: svaÓpaeHvasTaanama/ üüsvaÓpapáitaÙa tadanaI\ icaitaxaiÕya*Taa kEvalyae ü vyautTaanaicaòae tau saita taTaaHipa

BavantaI na taTaa üü 3 üü

� Ñëåä êàòî â òîâà ñúñòîÿíèå â ñúçíàíèåòî íÿìà ïðåä-

äèôèêàöèèòå ñ èçêëþ÷åíèå íà êîíòåìïëàòèâíèòå (ò.å. òåçè, âêîèòî ñúçåðöàåìîòî å ëèøåíî îò íåñàòòâè÷íè êîíñòðóêöèè),äîêàòî äðóãàòà ïðåäñòàâëÿâà ïîòèñêàíå íà âñè÷êè ìîäèôèêà-öèè. Ïîòèñêàíåòî å îáùî ñâîéñòâî è íà äâåòå.�


79

ìåò, êàêâà å ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà ïóðóøà êàòî ñóáåêò íàïîçíàíèåòî íà èíòåëåêòà?1

� �Òîãàâà ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîð-ìà.�

Òîãàâà ñúçíàòåëíàòà ñèëà ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñèôîðìà, êàòî â ñúñòîÿíèå íà àáñîëþòíà åìàíöèïàöèÿ. Êîãà-òî îáà÷å ñúçíàíèåòî ñå íàäèãíå, äîðè è òàêàâà (ò.å. óñòàíî-âåíà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà), çà ìîìåíòà [ñúçíàòåëíàòà ñèëà]íå èçãëåæäà òàêàâà.

Áõàñâàòè I.3:

Êîìåíòàòîðúò çàäàâà âúïðîñ ñ öåë äà âúâåäå [ñëåäâàùà-òà] ñóòðà. Â òîâà ñúñòîÿíèå � ïðè ïîòèñêàíåòî íà âñè÷êèìîäèôèêàöèè. Ñëåä êàòî â ÷åòàñ ëèïñâà ïðåäìåò � çàùîòî[â òîâà ñúñòîÿíèå] ñîáñòâåíèÿò èíòåëåêò ñúùî íå ìîæå äàáúäå ïðåäìåò çà ïóðóøà. Ñóáåêò íà ïîçíàíèåòî íà èíòå-ëåêòà � òóê ñòàâà äóìà çà ïîçíàâàíå íà ñîáñòâåíèÿ èíòå-ëåêò. Êàêâà å ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà ïóðóøà? Â ñëåäâàùà-òà ñóòðà, êîÿòî îïèñâà íåçàðåäåíàòà ìåäèòàöèÿ, ñúçíàòåë-íàòà ñèëà å óñòàíîâåíà êàòî ñîáñòâåíàòà ôîðìà [íà ñúçåðöà-

1. Â äàäåíèÿ ñëó÷àé àòìà (ñóáåêò) èìà çíà÷åíèåòî íà èìàíåíòíàôîðìà íà ïîçíàíèåòî, ñõâàùàùà ìîäèôèêàöèèòå íà èíòåëåêòà(áóääõè-âðòòé-àâàãàõè-áîäõà-ñâàðóïà). Òîâà å â ñúãëàñèå ñòåîðåòèêî-ïîçíàâàòåëíàòà êîíöåïöèÿ íà Ñàìêõÿ-Éîãà, ñïîðåäêîÿòî êðèòåðèÿò çà èñòèííîñòòà íà ïîçíàíèåòî å íåùî ðàçëè÷-íî îò ñàìîòî ïîçíàíèå. Èíòåëåêòúò íå å â ñúñòîÿíèå äà ñå ïðå-âúðíå â èñòèíñêè ñóáåêò íà òðàíñöåíäåíòàëíàòà àïåðöåïöèÿ,ò.å. äà îñúçíàå ñîáñòâåíèòå ñè ïîçíàíèÿ � íà òîâà å ñïîñîáåíñàìî ïóðóøà â êà÷åñòâîòî ìó íà èìàíåíòíà ôîðìà íà ïîçíàíè-åòî. Âúïðîñúò íà îïîíåíòà å ïðîäèêòóâàí îò ñúìíåíèåòî, ÷å âñúñòîÿíèåòî íà ïîòèñêàíå, êîãàòî � ïîðàäè ïúëíîòî äåçàêòè-âèðàíå íà âúíøíèòå ñåòèâà � â íàñî÷åíèÿ êúì èíòåëåêòà âúò-ðåøåí îðãàí (ìàíàñ) íÿìà ïðåäìåòè êàòî çâóê, öâÿò è ò.í., ïó-ðóøà ùå ñå ëèøè îò �ñîáñòâåíàòà ñè ïðèðîäà� äà îòðàçÿâà ìî-äèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî, ò.å. ïîçíàíèÿòà íà èíòåëåêòà, çà-ùîòî âñè÷êè ìîäèôèêàöèè íà áóääõè ñà ïîòèñíàòè, äîâåäåíèäî ñúñòîÿíèåòî íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê, è ÷åòàñ íå ïîç-íàâà äîðè ñúçåðöàåìîòî.


80

òåëÿ), ò.å. êàòî ëèøåíà îò âòîðè÷íè äåôîðìàöèè, à èìåííî� êàòî ñúñòîÿíèå íà ïúëíà åìàíöèïàöèÿ [íà ïóðóøà îò ñàò-òâà], êàòî ñúñòîÿíèå íà ñúçíàíèåòî, êîåòî å ïðåñòàíàëî äàñå âúëíóâà.

� Êàê ñúçíàòåëíàòà ñèëà, êîÿòî íå ïîäëåæè ïîâå÷å íà åâî-ëþöèîííè òðàíñôîðìàöèè, ñå óñòàíîâÿâà îòíîâî â ñîáñòâå-íàòà ñè ôîðìà [ïðè ïîâòîðíî íàäèãàíå íà ñúçíàíèåòî]?

� Îáÿñíåíî å, ÷å ïðè íàäèãíàëî ñå ñúçíàíèå ñúçíàòåëíà-òà ñèëà, êîÿòî ñå å óñòàíîâèëà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà, çàìîìåíòà íå èçãëåæäà òàêàâà.1


Ñ öåë äà âúâåäå ñëåäâàùàòà ñóòðà êîìåíòàòîðúò êàçâà:�Ñëåä êàòî â òîâà ñúñòîÿíèå� è ò.í. Äóìàòà �òîâà� (òàò)èìà çíà÷åíèåòî íà âúïðîñèòåëíàòà ÷àñòèöà �êàêâî� (êèì).Òîçè ïóðóøà îáà÷å ñå âúçïðèåìà âèíàãè êàòî ñóáåêò íà ïîç-íàíèåòî íà èíòåëåêòà, ìîäèôèöèðàí îò ôîðìàòà íà êîí-êðåòíèÿ îáåêò, à íå êàòî íåùî îòäåëíî îò [ïðåäìåòíèòå]ïîçíàíèÿ íà èíòåëåêòà. Ñëåäîâàòåëíî ñîáñòâåíàòà ïðèðîäàíà ïóðóøà å äà áúäå ïîçíàíèå [ò.å. äà îñâåòëÿâà ïðåäìåòè-òå] íà èíòåëåêòà, êàêòî [ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà] íà ñëúíöåòîå ñâåòëèíàòà. È [ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà] íå ñúùåñòâóâà â ñúç-íàíèåòî, êîåòî å ïðèåëî ôîðìàòà íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòà-òúê, íèòî ïúê íåùî åêçèñòåíöèàëíî (áõàâà) ìîæå äà ñúùåñ-òâóâà, àêî å îòõâúðëèëî ñîáñòâåíàòà ñè ïðèðîäà.

� Äà äîïóñíåì, ÷å òîâà å òàêà. Òîãàâà çàùî ïóðóøà íåïîçíàâà èíòåëåêòà, äà ðå÷åì, â êà÷åñòâîòî ìó íà äèñïîçèöè-îíàëåí îñòàòúê?

1. Äîðè ïðè èíöèäåíòíè ïðåêúñâàíèÿ íà ïîòèñêàíåòî òÿ íå ïîä-ëåæè íà åâîëþöèîííè òðàíñôîðìàöèè, ò.å. íå ïðîìåíÿ ñîáñò-âåíàòà ñè ôîðìà, íî çà ìîìåíòà òàçè ôîðìà ñå îòðàçÿâà â êðè-âîòî îãëåäàëî íà íàäèãíàëèòå ñè ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî.Òîãàâà âúçíèêâà âúïðîñúò êúäå ñå îñúùåñòâÿâà èçîìîðôíîòîïîçíàíèå íà íàäèãíàëèòå ñå ìîäèôèêàöèè íà ñúçíàíèåòî è êàêâàå íåãîâàòà ôîðìà. Îòãîâîð íà òîçè âúïðîñ äàâà ñëåäâàùàòà ñóò-ðà.


81

� Íà òîâà êîìåíòàòîðúò êàçâà: �Ïîðàäè ëèïñàòà íà ïðåä-ìåò.� Ïðåäìåò íà ïóðóøà å íå ïðîñòî èíòåëåêòúò, à èíòå-ëåêòúò, êîéòî ñå ðúêîâîäè îò öåëèòå íà ïóðóøà. Äâåòå öåëèíà ïóðóøà ñà ïîñòèãàíåòî íà ðàçëè÷èòåëíîòî çíàíèå è íàñ-ëàäàòà [îò ïîçíàíèåòî íà ïðåäìåòèòå]. Òå îáà÷å íå ñà íàëè-öå, êîãàòî ñúçíàíèåòî å â ïîòèñíàòî ñúñòîÿíèå, ñ êîåòî ñåóñòàíîâÿâà ëèïñàòà íà ïðåäìåò.

×ðåç ñóòðàòà àâòîðúò îòñòðàíÿâà [òåçè è äðóãè ïîäîáíèâúçðàæåíèÿ]: � �Òîãàâà ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâà â ñîáñòâå-íàòà ñè ôîðìà.�

Èçðàçúò ñâàðóïà (ñîáñòâåíà, èìàíåíòíà ôîðìà) îáåçñèë-âà íàñëîæåíèòå (àðîïèòà) èìàíåíòíè ôîðìè íà ïîêîÿ, òðå-âîãàòà è çàáðàâàòà. Èìåííî ñúçíàòåëíîñòòà íà ïóðóøà, à íåçíàíèåòî íà èíòåëåêòà êàòî ôîðìà íà ïîêîÿ è ò.í., å íåîáóñ-ëîâåíà (àíàóïàäõèêà, áåç âúíøíè îãðàíè÷åíèÿ) èìàíåíòíàôîðìà. Èìåííî òÿ å áåçóñëîâíà. Òóê ïîëîæåíèåòî å êàòî ñ÷åðâåíèíàòà íà ïðîçðà÷íèÿ ïî ñîáñòâåíàòà ñè ïðèðîäà êðèñ-òàë, êîÿòî (÷åðâåíèíà) ñå ïîÿâÿâà â íåãî ïðè êîíòàêòà ìó ñ(ò.å. êîãàòî îòðàçÿâà) ÷åðâåíàòà êèòàéñêà ðîçà. Òîâà å ñìè-ñúëúò íà íàñëàãâàíåòî; àáñóðäíî å äà ñå ñìÿòà, ÷å ñ óíèùî-æàâàíåòî íà íàñëîæåíîòî óñëîâèå èç÷åçâà è îáåêòúò, âúðõóêîéòî òî å íàñëîæåíî. Êàçàíî å, ÷å îñíîâàòà çà ïîäîáíè íå-ðåàëíè ïðåäñòàâè å èìåííî íåðàçëè÷àâàíåòî íà ñîáñòâåíà-òà ïðèðîäà. Òúêìî òîâà èçÿñíÿâà è ñúçäàòåëÿò íà Áõàøÿ,êîéòî êàçâà: �Óñòàíîâåí â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà.�

�Òîãàâà� � â ñúñòîÿíèåòî íà ïîòèñêàíå, à íå â ñúñòîÿíèå-òî íà íàäèãàíå, òîâà å ñìèñúëúò.

� Äà äîïóñíåì, ÷å òîâà å òàêà. Íî ñëåä êàòî å óñòàíîâåíî,÷å ñúçíàòåëíàòà ñèëà ïðåáèâàâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà,êîãàòî [ñúçíàíèåòî] å ïîòèñíàòî, à íå êîãàòî ñå íàìèðà âñúñòîÿíèå íà íàäèãàíå, òÿ áè òðÿáâàëî äà ñå ðàçáèðà êàòîïîäëîæåíà íà åâîëþöèèîííè èçìåíåíèÿ. Àêî ïðèåìåì, ÷åòÿ ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà ñëåä âñÿêî íàäèãà-íå [íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî], òîãàâà íå áè èìàëîðàçëèêà ìåæäó íàäèãàíå è ïîòèñêàíå.

� Çàòîâà êîìåíòàòîðúò êàçâà: �ïðè íàäèãàùî ñå ñúçíà-íèå�. Ñúçíàòåëíàòà ñèëà, êîÿòî å âå÷íà è íåèçìåííî óñòîé-


82

÷èâà, íèêîãà íå íàðóøàâà ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà; òîâà âàæèäîðè â ñëó÷àèòå íà ïîòèñêàíå è íàäèãàíå. ×åðóïêàòà íà ïåð-ëåíàòà ìèäà, ïîïàäàéêè â ïîëåòî íà àäåêâàòíîòî èëè ïðåâ-ðàòíî çíàíèå, íèòî ïðèäîáèâà, íèòî ãóáè ñîáñòâåíàòà ñèôîðìà.1 Ïîçíàâàùèÿò ñóáåêò îáà÷å ñè âúîáðàçÿâà, ÷å ðåàë-íàòà âåù å íåùî ðàçëè÷íî îò òîâà, êîåòî å â äåéñòâèòåë-íîñò.

Äîðè êîãíèòèâíàòà Éîãà íå å íèùî äðóãî îñâåí íàäèãà-íå [íà íîâè ìîäèôèêàöèè], ïîðàäè êîåòî òÿ ñïàäà êúì [îáåê-òèòå íà] ïîòèñêàùàòà ìåäèòàöèÿ.

Ðàõàñÿ I.3:

Ïðèìåðúò ñúñ ñëúíöåòî å îò òèïà íà èçêëþ÷ââàùèòå [êî-èòî ïîòâúðæäàâàò òâúðäåíèåòî], çàùîòî ñëúíöåòî ïîäëåæèíà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ, äîêàòî ïóðóøà íå èì å ïîäâ-ëàñòåí.

Ïîäîáíè íåâèäèìè íàãëàñè ñà îñíîâàíèÿòàçà ñåìåòî íà ïàìåòòà.

Îïèðàéêè ñå íà ïîäîáíè èçêàçâàíèÿ, Âà÷àñïàòè êàçâà: È[ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà ïóðóøà] íå ñúùåñòâóâà â ñúçíàíè-åòî, êîåòî å ïðèåëî ôîðìàòà íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòà-òúê. Â êà÷åñòâîòî ñè íà íàñëîæåíà èíñòðóìåíòàëíàòà ïðè-÷èíà ñúùåñòâóâà [â ñëåäñòâèåòî] ñàìî ïðèâèäíî, à íå ðåàë-íî. Òîâà å íàñëàãâàíå [ïðè êîåòî ñâîéñòâîòî íà åäèí îáåêòïðåâðàòíî ñå ïðèïèñâà íà äðóã îáåêò], çàùîòî òî ñå ñíåìàçàåäíî ñúñ ñëåäñòâèåòî. Â ëèøåíîòî îò ïðåðîãàòèâè ñúçíà-íèå òî íå èãðàå íèêàêâà ðîëÿ. Åêçèñòåíöèàëíèÿò íîñèòåëíà ñâîéñòâàòà íå ìîæå äà ñúùåñòâóâà áåç ñâîéñòâîòî, êîåòîèçðàçÿâà ñîáñòâåíàòà ìó ïðèðîäà, íàïðèìåð îãúíÿò áåç çà-òîïëÿùàòà ñâåòëèíà. Ñìÿòà ñå, ÷å òîâà, êîåòî ïðåáèâàâà âèíòåëåêòà, å ïîçíàíèåòî (áóääõè) íà ïóðóøà, à íå ÷èñòèÿò

1. Íåçàâèñèìî äàëè ÷îâåê âúçïðèåìà ñåäåôà êàòî ïåðëåíà ìèäàèëè êàòî ñðåáúðåí ïðåäìåò, íåãîâàòà ñîáñòâåíà ïðèðîäà îñòàâàíåèçìåííà.


83

èíòåëåêò (áóääõè-ìàòðà), êàêòî íàïðèìåð îò îïðåäåëåíèå-òî �õåðìàôðîäèòúò íå ñå õàðàêòåðèçèðà êàòî àíäðîãèí(ñòðèïóìñ)� âèæäàìå, ÷å ñîáñòâåíàòà ôîðìà íàëàãà âúç-áðàíà âúðõó íàñëîæåíàòà ôîðìà. Ïî òîçè ïîâîä Øðóòè êàç-âà: �Òîâà, â êîåòî Áîã ñå å óñòàíîâèë, äåìîíñòðèðà öÿëîòîÌó âåëè÷èå, àêî â íåãî èçîáùî èìà âåëè÷èå.� Íàäèãàíåòî[íà íåðåàëíè ïðåäñòàâè] èäâà îò íåñõâàùàíåòî íà çàáëóäà-òà â ïîçíàíèåòî íà âðúçêàòà ìåæäó îñíîâàòà è íîñèòåëÿ íàîñíîâàòà íà ïîäëåæàùàòà íà îïèñàíèå ñóáñòàíöèÿ, êàêòî åíàïðèìåð ñ àêàøà.1

1. Ïðåâðàòíîòî ïîçíàíèå, ÷å àêàøà å îãðàíè÷åíà, ñå îñíîâàâà íàîãðàíè÷åíîñòòà íà ãúðíåòî, îò êîÿòî íèå èçâåæäàìå îãðàíè÷å-íîñòòà íà ïðîñòðàíñòâîòî, çàòâîðåíî â íåãî, äîêàòî èñòèíñêàòàîñíîâà íà òîâà ïðîñòðàíñòâî å íåîãðàíè÷åíàòà àêàøà. Â äàäå-íèÿ ñëó÷àé èìàìå äâà âèäà àêàøà � êàðàîàêàøà, ò.å. àêàøàêàòî ôóíäàìåíòàëíà ïðè÷èíà, êîÿòî å âñåïðîíèêâàùà (âèáõó),è êàðÿêàøà, àêàøà êàòî åìïèðè÷íî ñëåäñòâèå. Ïúðâîòî ïîíÿ-òèå èçðàçÿâà ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà àêàøà, à âòîðîòî å íåéíàíàñëîæåíà ôîðìà, êîÿòî ñå îòñòðàíÿâà çàåäíî ñ îãðàíè÷àâàùî-òî óñëîâèå � ãúðíåòî. Äâåòå ïîíÿòèÿ èìàò è åâîëþöèîííî-êîñ-ìîëîãè÷åñêè ñìèñúë. Ïúðâîòî èçðàçÿâà âñåïðîíèêâàùàòà èíåäåëèìà ñóáñòàíöèÿ íà åôèðíèÿ êîíòèíóóì, à âòîðîòî ïðåäñ-òàâÿ òúíêèòå è â òîçè ñìèñúë îãðàíè÷åíè ïîòåíöèàëè íà åâî-ëþèðàùàòà ìàòåðèàëíà ñóáñòàíöèÿ àêàøà, ñõâàùàíà êàòî ñóá-ñòðàò íà çâóêà. Àíàëîãèÿòà ñ èíòåëåêòà è ïóðóøà å ÿñíà. Èíòå-ëåêòúò å ïîäëîæåíàòà íà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ è îãðàíè÷å-íà ñúçíàòåëíîñò, äîêàòî ïóðóøà å íåèçìåííàòà è íåîãðàíè÷åíàñúçíàòåëíîñò. Íàñëàãâàíåòî íà îãðàíè÷åíàòà ôîðìà íà åâîëþ-èðàùèÿ èíòåëåêò âúðõó ñîáñòâåíàòà íåîãðàíè÷åíà ôîðìà íàâå÷íî óñòîé÷èâèÿ ïóðóøà âîäè äî íàäèãàíåòî íà íåðåàëíè êîí-ñòðóêöèè, êîèòî òðÿáâà äà áúäàò ïîòèñíàòè îò òðàíñêîãíèòèâ-íàòà Éîãà. Åâîëþèðàùèÿò èíòåëåêò å êàòî õåðìàôðîäèò (ïîòà,æåíà ñ ÿðêî èçðàçåíè ìúæêè áåëåçè), â êîéòî ìúæêîòî è æåí-ñêîòî íà÷àëî íå ñà îêîí÷àòåëíî ðàçãðàíè÷åíè. Ñîáñòâåíàòà ïðè-ðîäà íà èíòåëåêòà å â ìúæêîòî íà÷àëî íà ïóðóøà, è çà äà ñòèã-íå äî íåãî, ñóáåêòúò òðÿáâà äà îòõâúðëè, ïîòèñíå èëè íàëîæèçàáðàíà âúðõó íàñëîæåíèòå îò åìïèðè÷íîòî ñúùåñòâóâàíå æåí-ñêè ïðèçíàöè, ñâúðçàíè ñ ïåðìàíåíòíîòî íàäèãàíå íà ïîçíàâà-òåëíè ìîäèôèêàöèè.

Ðàõàñÿ I.3

84


Áè ìîãëî äà ñå ïîïèòà êàêâè ñà öåëèòå íà ïóðóøà ñëåäïîòèñêàíåòî íà ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî. Ñ íàìåðå-íèåòî äà èçÿñíè ïëîäà îò Éîãà, êîéòî å íàëèöå ïðè ðåàëèçè-ðàíåòî íà äàäåíàòà ïðåäè õàðàêòåðèñòèêà íà Éîãà, êîìåí-òàòîðúò ïîâäèãà âúïðîñ, ñ ÷èÿòî ïîìîù âúâåæäà ñëåäâàùà-òà ñóòðà, èìàùà çà öåë äà îáÿñíè óñòîé÷èâîñòòà íà Àçà: �Âòîâà ñúñòîÿíèå� è ò.í.

� Ñëåä êàòî ñúçíàíèåòî ñå íàìèðà â ñúñòîÿíèå íà òðàíñ-êîãíèòèâíà ìåäèòàöèÿ, êàêâà å ñîáñòâåíàòà ïðèðîäà íà ïó-ðóøà, êîéòî å ñóáåêò íà ïîçíàíèÿòà íà èíòåëåêòà, ñîáñòâå-íà ôîðìà íà ïîçíàíèåòî, èìàùî çà ïðåäìåò èíòåëåêòà, ñú-çåðöàòåë íà èíòåëåêòà? Â êàêâà ôîðìà ñå å óñòàíîâèë? Êàê-âî ñå óñòàíîâÿâà ïîä ôîðìàòà íà ñâåòëèíà â ìîìåíòà, â êîéòîìîäèôèêàöèèòå îòíîâî ñå íàäèãíàò? Òà íàëè òîé ïðåñòàâàäà âèæäà òúêìî çàùîòî ëèïñâà ñúçåðöàåìîòî, èçâåñòíî ïîäèìåòî ìîäèôèêàöèè? Èëè ïúê, íàêðàÿ, àêî â òîçè ìîìåíòÀçúò ñå óñòàíîâÿâà ïîä ôîðìàòà íà íåñâåòëèíà, äîêàòî ïîâðåìå íà íàäèãàùèòå ñå [íàãëàñè] òîé å äåéñòâóâàë êàòî ñïå-öèôè÷íà èíñòðóìåíòàëíî-ïîçíàâàòåëíà ïðè÷èíà ïîä ôîð-ìàòà íà ñâåòëèíà, ùå òðÿáâà äà äîïóñíåì, ÷å [íåãîâàòà ñîá-ñòâåíà ïðèðîäà] ïîäëåæè íà åâîëþöèîííè èçìåíåíèÿ è äîðèäåñåò ïúòè äà å íåèç÷åçâàùà, ïðèëè÷à íà èç÷åçâàùàòà [ñâåò-ëèíà íà] ëàìïàòà.

Â ñóòðàòà àâòîðúò äàâà ïðàâèëíàòà ïîçèöèÿ ïî îòíîøå-íèå íà òåçè è äðóãè ïîäîáíè òâúðäåíèÿ íà ïðîòèâíèêà: ��Òîãàâà ñúçåðöàòåëÿò ïðåáèâàâà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà.�

Òîãàâà, ïî âðåìå íà òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà, ñúçåðöàòå-ëÿò ñå óñòàíîâÿâà â ÷èñòàòà è ëèøåíà îò ïðåäìåòè ñúçíàòåë-íîñò, â ñîáñòâåíàòà ôîðìà íà ïóðóøà, ðàçáèðàí êàòî ñúçíà-òåëíà ñèëà. Êàêòî ïðè îòñòðàíÿâàíåòî íà ÷åðâåíàòà ðîçàïðîçðà÷íèÿò êðèñòàë ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíàòà ñè, ëèøå-íà îò ÷åðâåíèíà èìàíåíòíà ôîðìà, òàêà è ïðè îòñòðàíÿâà-íåòî íà ìîäèôèêàöèèòå ïóðóøà ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâåíà-òà ñè, ëèøåíà îò îòðàæåíèÿ èìàíåíòíà ôîðìà. Òîâà å ñìè-ñúëúò [íà òàçè ñóòðà]. È êàêòî òîãàâà äîâåäåíèÿò äî ñúñòîÿ-


85

íèå íà äèñïîçèöèîíàëåí îñòàòúê èíòåëåêò ïðåñòàâà äà ãå-íåðèðà èíôîðìàöèÿ, êîåòî ùå áúäå îáÿñíåíî â ñëåäâàùàòàñóòðà, òàêà è íåèçìåííèÿò ïóðóøà ñå óñòàíîâÿâà â ñîáñòâå-íàòà ôîðìà íà ñâåòëèíàòà â ìîìåíòà, êîãàòî å íàëèöå íàäè-ãàíå íà [ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî]. Òúêìî òîâà ñúñòî-ÿíèå íà ïîòèñêàíå å îñíîâàíèå çà õàðàêòåðèñòèêàòà íà Éîãà.Òóê öåëòà íà ïóðóøà å ëèïñàòà íà ñòðàäàíèÿ ïîä ôîðìàòàíà ìîäèôèêàöèè [íà ñúçíàíèåòî]. Òîâà å ñìèñúëúò.1

Êîìåíòàòîðúò ñïîìåíàâà è òàçè öåë íà ïóðóøà � åìàí-öèïàöèÿòà (èçîëèðàíåòî îò ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíàíèåòî).Ïî òîçè íà÷èí âñè÷êî å áåçóïðå÷íî. Çàùîòî â ñúñòîÿíèå íààáñîëþòíà åìàíöèïàöèÿ åäèíñòâåíàòà öåë íà ïóðóøà å äå-çàêòèâèðàíåòî íà ñòðàäàíèåòî. Òîâà ùå áúäå êàçàíî â ñóò-ðàòà, ãëàñÿùà: õåÿì äóõêõàì àíàãàòàì2, çàùîòî â õîäà íàîêîí÷àòåëíàòà òðàíñêîãíèòèâíà Éîãà íàãëàñèòå ñå óíèùî-æàâàò áåçîñòàòú÷íî. Ïðè îêîí÷àòåëíî ïîòèñêàíå íà ìîäè-ôèêàöèèòå è íà ñàìîòî ñúçíàíèå èäâà îêîí÷àòåëíîòî óñòà-íîâÿâàíå â ñîáñòâåíàòà ôîðìà, êîåòî å èçâåñòíî êàòî îñâî-áîæäåíèå.

1. Ñðâ. Ïðàäèïèêà I.3 (ðåä 4-13): �Ïî ñèëàòà íà ñìèñëîâàòà ñúâ-ìåñòèìîñò (éîãÿòà) äóìàòà òîãàâà áåçóïðå÷íî âèçèðà îñîáå-íèÿ âèä ïîòèñêàíå, èçâåñòíî êàòî òðàíñêîãíèòèâíî, çàùîòî âñëåäâàùàòà ñóòðà ùå áúäå îáÿñíåíî, ÷å â êîãíèòèâíàòà ìåäèòà-öèÿ ñúçåðöàòåëÿò íå å óñòàíîâåí â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà. Òîãà-âà, ïî âðåìåòî, êîãàòî âñè÷êè ìîäèôèêàöèè ñà ïîòèñíàòè, ñú-çåðöàòåëÿò ñå óñòàíîâÿâà â ÷èñòàòà ôîðìà íà ëèøåíèÿ îò îáåê-òè Ñúçíàòåëåí Ïðèíöèï, ò.å. â ñîáñòâåíàòà ôîðìà íà Ïóðóøà,ïðèòåæàâàù èìàíåíòíàòà ôîðìà íà èíòåëåêöèÿ (äðøòè)... Èñåãà, ïîðàäè ëèïñàòà íà ìîäèôèêàöèè, öåëòà íà ïóðóøà å äå-çàêòèâèðàíåòî íà íîñåùèòå ñòðàäàíèÿ ïðåæèâÿâàíèÿ. Òîãàâàõàðàêòåðèñòèêàòà íà Éîãà å ïîòèñêàíå íà ìîäèôèêàöèèòå íàñúçíàíèåòî, êîåòî ñòàâà îñíîâàíèå çà óñòàíîâÿâàíåòî íà ñúçåð-öàòåëÿ â ñîáñòâåíàòà ìó ôîðìà. È òàçè õàðàêòåðèñòèêà íå ìîæåäà ñå ðàçãëåæäà êàòî ñâðúõðàçïðîñòðàíåíà â ñëó÷àèòå, êîãàòî åíàëèöå ñåçîííî íàäèãàíå [íà êîãíèòèâíèòå ìîäèôèêàöèè, çà-ùîòî] ñ ïîñðåäíè÷åñòâîòî íà òðàíñêîãíèòèâíàòà Éîãà êîãíè-òèâíàòà Éîãà äîêàçâà ñïîñîáíîñòòà ñè äà áúäå îñíîâàíèå çàóñòàíîâÿâàíå â ñîáñòâåíàòà ôîðìà.�

2. ÉÑ II.16: Íåñïîëåòÿëîòî íè ñòðàäàíèå ìîæå äà ñå èçáåãíå.


86

� Íî àêî â òîçè ìîìåíò ñòðàäàíèåòî å óíèùîæåíî, òî áèìîãëî äà ñå ïîÿâè â äðóãî âðåìå, è ñëåä êàòî íè å ïîñòèãíà-ëî, íå ìîæå è äóìà äà ñòàâà, ÷å ïóðóøà å íåïîäâëàñòåí íàåâîëþöèîííèòå èçìåíåíèÿ.

� Êîìåíòàòîðúò îòõâúðëÿ òîâà ñúìíåíèå: Êîãàòî îáà÷åñúçíàíèåòî ñå íàäèãíå è ò.í. Ïðè äåñåòêè íàäèãàíèÿ íà ñúç-íàíèåòî óñòàíîâåíàòà â ñîáñòâåíàòà ñè ôîðìà ñúçíàòåëíàñèëà [ïðîñòî] íå èçãëåæäà òàêàâà, ò.å. íÿìà îáùàòà ôîðìàíà òðàíñêîãíèòèâíà Éîãà è àáñîëþòíà åìàíöèïàöèÿ [íî ñïîìîùòà íà òðàíñêîãíèòèâíàòà ìåäèòàöèÿ ëåñíî ìîæå äàñå îñâîáîäè îò òàçè ïðèâèäíîñò]. Òîâà å ñìèñúëúò.1

Ñóòðà 4

va&iòasaaÓpyaimatar�a üü 4 üüÂðòòè-ñàðóïÿì èòàðàòðà.

Âðòòè � ìîäèôèêàöèÿ; ñàðóïÿì � ïîäîáèå, åäíîðîä-íîñò, òúæäåñòâåíîñò, èäåíòè÷íîñò; èòàðàòðà � íàäðóãî ìÿñòî.

ÉÑ I.4: Ïîäîáèåòî ñ ìîäèôèêàöèèòå [å íàëèöå] äðó-ãàäå.

Áõîäæà-âðòòè I.4: Ïðè äåñåòêè íàäèãàíèÿ [íà ìîäèôèêàöèè-òå] îáà÷å êàêâà å íåãîâàòà ôîðìà? Ïî òîçè ïîâîä å êàçàíî: ��Ïîäîáèåòî ñ ìîäèôèêàöèèòå [å íàëèöå] äðóãàäå.� Ïî âðåìå-

1. Òóê ñòàâà äóìà çà íàäèãàíå íà òàêèâà ìîäèôèêàöèè, êîèòî ñàñâúðçàíè ñ äîñòèãàíåòî íà ðàçëè÷èòåëíîòî ïîçíàíèå. Ïðåäìåòíà ðåäóêöèÿ ñòàâà îñîáåíèÿò âèä ïîñò-òðàíñêîãíèòèâíà, ðåìè-íèñöåíòíà èíòåíöèîíàëíà äåéíîñò íà ñúçíàíèåòî. Ðàçëè÷èòåë-íîòî çíàíèå íàèñòèíà ïîêàçâà ðàçëèêàòà ìåæäó åìïèðè÷íèÿ èòðàíñöåíäåíòàëíèÿ ñóáåêò, ìåæäó áóääõè-ñàòòâà è ïóðóøà,íî äîêîëêîòî îòáëÿñúöèòå îò íåãî ñà íàëèöå â ðåôëåêòèâíàòàïëîñêîñò íà èíòåëåêòà, çíàíèåòî çà ðàçëèêàòà ìåæäó ïîñëåäíè-òå êàóçàëíè îñíîâè íà áèòèåòî ñå îêàçâà íåñïåöèôè÷íî (àâè-øèøòà), ò.å. íåäèôåðåíöèðàíî îò ìîäèôèêàöèèòå íà ñúçíà-íèåòî è çàòîâà èçãëåæäà êàòî åäíî öÿëî ñ òÿõ.


Йога Даршана - Махарши Патанджали.pdf

Documents

ca ivata

ca saava

saa yaaegadxa

sadasivendra sarasvati

raghavananda sarasvati

sapataae yaaega wtyaakyaayatae

yaaegapaxae vata

inaraedamaibamaukf kraeita