سرشت جنسی انسان

Cacilda Jethá جفا، ساسیذا - Christopher Ryan وشیستفش سیا،: سشضاس

/ اشص تا تاسیخ الث اص جسی ساتط طیة فشاص: اسا جسی سشضت: آس پذیذ عا

ییخطایاس ی تشج فا؛ج ساسیذا سیا وشیستفش/ س جذ

9312 ایتشتی،: طش طخصات

: اصی عا Sex at dawn: the prehistoric origins of modern sexuality, 0202

اصداج. 4 جسی؛ سس آداب. 3 آیضش جسی؛ تاسیخ. 2 جسی؛ ساتط. 9: ضع

آیضش ی صی دس ضا ساتتص تا ختف، ضعات ت آ سیىشد و تشایض تحث وتاتی: ضع

.یشد ی چاص ت سا جاع خااد اصداج، جسی،

تشج -ییخطایاس : افضد ضاس

This is a Persian translation of Volume three of “Sex at dawn: How We Mate, Why We Stray, and What It

Means for Modern Relationships

By Christopher Ryan and Cacilda Jethá

HarperCollins, 0202

اشص تا تاسیخ الث اص جسی ساتط طیة فشاص: اسا جسی سشضت

(س )جذ

ر٬ب بیټـا كیبځ، ٳلیتچ٫ل: ڃچیڄـٷبځ

یی طایاسخ: ٿتلرپ

ساص الس لیچیمات تا ت:

طیف آضتیاییشاستاس: ح

Paul Gauguinتچیل كڅی رټـ ام

Jimmy Nelson ډبی ؿاؽٺ ٿتڂ ام: ٣ٴي

.ثڈ ٿتڂ ا٫نڅؿڇ ـڇ ات څیلاتبك ی تنئیڄی ؿاتڈ څ تچ تبڅیل رڄجڈتڀبٿی

1392 -اڅٹ صبح

است آصاد ثع روش تا ،وتاب ای طاة اص استفاد.

A٫ڊلت@

4 .................................................................................................................................. چسبذ؟ ینم ما به یصفات چه: سوم خشب

6 ............................................................................................................................ (فقر؟) عتیطب ثروت: ازدهی فصل

31 .......................................................................................................................................................................................... ایب يیهسک هي

36 ......................................................................................................................................................................................... ربیلیه یدیباه

22 ............................................................................................................... "تیاسب ی درج يیتر بزل بب " یاقاه بىیه در یخرسد بفتيی

66 ................................................................................................. (است؟ یا زننذه عنوان) خودخواه مم: دوازده فصل

25 .............................................................................................................................................................. (هقتصد اسبى) کسیاکه ه

13 .................................................................................................................................................................................. یاشتراک هببع یتراژد

15 ............................................................................................................................................................................... بىیپب یب شرفتیپ یبیرؤ

16 ....................................................................................................... عوت فر داهبى در غد بی فقر چگبل در ریاس8 خیتبر هبقبل دراى

22 .......................................................................................................................................... یسگیپبر دراى در یزدگ یبسیس یب جب

26 .................................................................. خیتار ماقبل دوران در جنگ وجود سر بر انیپا یب یجنگ: سدهمیس فصل

32 ..................................................................................................................................................... يیخ یددا چگ بب کر،یپ پرفسر

46 .............................................................................................................................................................. «پبر هبرگرت» هرهز شدى دیبپد

42 ................................................................................................................................................................................................. یجگ غبئن

56 .............................................................................................................................................. (یبهبهی قم سر بر ججبل) یبپلئ رشی

53 ............................................................................................................ ببب ییخ درد ب یپی یبکبریر اثببت یبرا فرجبم یب یتالش

08 ................................................................................................. تیواقع کی ای دروغ کی: کوتاه عمر :چهارده فصل

61 .................................................................................................................... رد؟یگ یه بىیپب یزهب چ شد؟ یه آغبز یزهب چ از یزدگ

65 ............................................................................................................................................... است؟ دیجد یسبلگ 16 وبى یسبلگ 66 بیآ

72 ......................................................................................................................................................................... هرگ رحدس تب استرس برز

74 ................................................................................................................................................................... ؟یبالتیخ دییگ یه یکس چ ب

363 ................................................................................................................................................................................................. ب بدداشتی

سشضت جسی اسا جذ س

4

خش سومب

چسبذ؟ چه صفاتی به ما نمی

ټیتٴبٿ ثبمتبثی ام ٷلایبت ډپ ،رڄی اڃبځ ایڂ ات ٳڈ ك٫تبك اټی ثل ل ثغج

آځ ی ٻغ٠ڈ ثڈ ٻغ٠ڈ ثڄبثلایڂ ڄبؽت ٷیلؿ. ٳڈ ؿك آځ ٯلاك ٿیارتڀب٣ی 1بكثب٫تآځ ډپ څ اڅت

اڅ ك٫تبك رڄی ثلای ؿكٱ ،ات تٴبٿٺ یب٫تڈاڃبځ ؿك آځ رڄی ٳڈ ٷلایبت ارتڀب٣یٿغی

ٳڈ ٿب ام آځ اتلاٳی څ ٿجتڄی ثل ډڀٴبكی ی آځ ربٿ٤ڈ څاٯ٤یت ایڂ ات ٳڈلڅكی ات.

"رڄٶ ډڀڈ ٣ټیڈ ډڀڈ"آځ ی ڇ څ ٿؾڈتچیل ٳلؿ @ډبثنAؿڃیبیی ٳڈ ؾڂ ٷ٬تیپ ثڈ ـت ثب

ٿبٯجٺ اڃبځ مڃـٷی ٳڈ -@ډبثنA اتجبڇ ؿیـٷبڇ ت ٳڈ ایڂ ؿك عبٻی. ؿك تبؿ ٯلاك ؿاكؿات

ت، پل ام ؽچڃ، ڃبؽچبیڄـ، ٫یلاڃڈ ،ٷیلاڃڈ څ ثڈ ؿڅك ام ارتڀب١ ٷچڈ"ی ؿك صڄـ ٳټڀڈ كاتبكیؼ

ات. ٯجچٹ ٿچكؿ څی٤بډڄچم ډپ -ٳڄـ ٿیؽالڈ "ٳچتبڇ ٣ڀلی ثب چٹ

، اببتبكیؼ ٿبٯجٺ اڃبځ ٳڈ مڃـٷیډبی پی كڅ اثتـا ڃبځ ؽچاډیپ ؿاؿ ؿك ٫ٺ

ډبی ٿؾتل، ثؾپي ثڈ چك ـڇ ات. ؿك اڃنڅا پلی ڃڀیڅرڈ ارتڀب٣ی ثچؿڇ څ ثڈ ډیش

ؿك ایڂ رټـ، ثڈ چك ٳڈ ؽچاډیـ ؿیـ ډڀبځ. ؽچاډیپ ٷل٫تٻ ؿیـٷبڇ ډبثن كا ثڈ صب ام یؿیٸل

ٿڄـ ثڈ ٿبئٺ ٣الٯڈی ٳڈ اچال اٿیـڅاكیپ ؽچاڃڄـٷبڃ. ایپ پلؿاؽتڈڃرڄی ٿجبعج چك ٿتیپ ثڈ

، ؿك كـ ثڈ ڃ٠ل ٿی اټی ثغج اڃغلا٩ امآڃضڈ ٳڈ ؿك اثتـا ڃـ میلا، ؿٻلؿ ڃچډتڄـ رڄی

څ ؿډـ؛ ٿیٿبځ ثـت ڃیبٳبځ ی كڅمٿلڇ ام مڃـٷی تلی څاظ تچیل ت ٳڈ لیث ٿیبځ څاٯ٢

ٳڀٲ ٿبٻجی ٳڈ ؿك اؿاٿڈ ؽچاډیـ ؽچاڃـ ثڊتل ثڈ ؿكٱ٣الڅڇ ثل ڄبؽت ثڊتل ؿڃیبی اٿلڅم،

ٳڄـ. ٿی

0Context

سشضت جسی اسا جذ س

5

سشضت جسی اسا جذ س

6

فصل یازده

؟(فقر ثروت طبیعت )

ی ٳټڀڈڃجچؿ ثڈ ؿٻیٺ ؛عل :تا ډب څ آٯبیبځ، ٿئټڈ ایڂ ؽبڃپ

م ، څ اات ی غیغی ٳڄپ. عل، ٳټڀڈ ات٬بؿڇ ٿی ٳټڀڈ ام ډڀیڂ ثڊتل،

ثڈ ٣ڀٮ ٿچچ١ ڃ٬چف عل، . ؿډـ ډڀڈ ثڊتل ٿچچ١ كا تچیظ ٿی

تٴبٿټی كا ی كڅعیڈ ٿبډیتڅ ٳـ ٳڄـ، ٿ٤ڄبی اټی كا ثیلڅځ ٿی ٿی

كڅ ثڈ رټچی علٳتاٴبٻ . . . ی . عل ؿك ډڀڈ،ٳڄـ كڅڂ ٿی

ات. ثلیت كا كٯپ مؿڇ

Aؿك ٫یټپ @1ٴچرچكد ٷ A2@څاٹ اتلیت

؟ پبؼ كا تڃبؿكت اڃبځ ام رڊبځ ا ی ات٬بؿڇصڈ صینی ٣ټت

تلیڂ ؿكؿڃبٱ ،ؽالڈ ٳلؿ: عل ... علتچاځ ٿییٲ ٳټڀڈ ؿك

آڅكؿ. كا ثڈ ثبك ٿی ٿیجت

3الكڃتی ٿبٷب

ډڀلاڇ ثب ٫لاڅاڃی مڃـٷی ډبی اؽالٯی : ڄتآ٫لیبیی ٿقډت

0Gordon Gekko 0Wall street 3Laurenti Magesa

سشضت جسی اسا جذ س

7

1اڃٸین ثچؿ. ام ډڀبځ اثتـا ٿالٹ ،اٯتبؿ "اڃٸین ٿالٹ ٣ټپ"

ت ای ڂ ایـڇتلی ؿكؽبځ آڃضڈ ٳڈ اعتڀبال، 1838 ؿك بٹپبیینی یٲ ث٤ـامڊل پبیبځ ؿك

٫لڅ ؿك عیلتڅ اڅ كا صبكٻن ؿاكڅیڂ رلٯڈ مؿ ؿك فډڂ ،ؿیـڇ اتٳڄچځ ثڈ ؽچؿ اڃٸټتبځ تبٳڈ

ؿك @تچٿبى ٿبٻتچىAای ام ٿبٻڈی ٹ ٿبٻ٤ڈٿ٨چصبكٻن ؿاكڅیڂ ؿك ډڀبځ مٿبځ ٳڈ ؿٯیب 2.ثلؿ

]1[.ؽچك ٳلؿ ثڈ فډڄ @جی٤ی اڃتؾبةA ی ایـڇ ډبی اثتـایی رلٯڈ ، ثچؿ "رڀ٤یت اٺ" ٿچكؿ

اڃـ ؿك ثیڂ ا٫لاؿی ٳڈ ثیتلیڂ تبحیلٷقاكی كا ثل تبكیؼ ؿاتڈ تچٿبى ٿبٻتچى ،پـیب ؿك څیٴی

ٿیناځ ، ٷقاكی ثل یٲ ایـڇ اكم ٿ٤یبك اٷل. ٿیڂ كا ثڈ ؽچؿ اؽتب ؿاؿڇ اتډتبؿ ی كتجڈ

ٷقت ث٤ـ ام .ات ا كتجڈ ی بیتڈ تچاځ ٷ٬ت ٳڈ اڅ ٿیثبـ، مٿبځ ؿك چٹا ٿبڃـٷبكی

ای بؿڇ ٿجبعج اٯتبؿ یب٫ت ٳڈ ثبی كتڈ ؿك كا یزچیتچاځ ؿاڃ ، ثڈ ؾتی ٿیثی ام ؿڅ ٯلځ

ٿبٻتچى بؿ ؿاكیـ ٳڈ، ثڈ ی. ثیٸبڃڈ ثبـ ،ڇ اتـ ٿلط ؿڃیب اٯتبؿ اڅٻیڂ پلڅ٫چك ٳڈ تچ

، ...# 32 ،8،16، 4، 2$ @تب٣ـ ډڄـیAل٣ت ا٫لاؿ یٲ ربٿ٤ڈ ثب ت٤ـاؿ ثل ؿ ٳڈلٳ اتـالٹ ٿی

،6، 4، 2$ @تب٣ـ عبثیAل٣ت ثب ٧قا ی تڄڊب ٯبؿك ثڈ ٣لڈ ،اٿب ٳبڅكماځ چؿ، ا٫نڅؿڇ ٿی

، تچٻیـ ل٫یتچك ډڀیڂڅ رـیـ ٳبڅكمی ٿناك١ـځ كڅڃـ ؽبٻیصلاٳڈ ډتڄـ،، ...# 10 ،8

ای ٿـٿڈ لكات، ایڂ اتـالٹـ. ڄیبث ...# ا٫نای ٿی 6، 5، 4، 3، 2$ @ؽیA چكت ڈث ډل ؿڅ

، ی رڀ٤یت كڅیڈ ثی ا٫نای: ٳـ ی تڄـ څ ؽڂ كا ثیلڅځ ٿی ام آځ ایڂ ڃتیزڈ ٿبٻتچى ات ٳڈ

ٳبكی ٳچصٴتلیڂ ،ؿك ایڂ ٿچكؿات؛ څ ثل ٿغتچٽ لڃچت ،ٷتلؿڇ څ ٯغی، ؿكٿبڃـٷی

: ات صڄیڂ اټی ی رڀټڈ 1

Economics, “the dismal science,” was dismal right from the start ثڈ ؽچؿ dismal ٳټڀڈ ٳڈ ات@ Adismal science ،@اٯتبؿ ٣ټپA ؿیٸل ٿ٤بؿٹ اڃٸټیی، مثبځ ؿك ٳڈ ثـاڃیـ ثبیـ

ٽ-ډت ڃین @اڃٸین ٿالٹA ٿ٤ڄی -ٳڄـ. یبؿ ٿی "ای ٳڈ تب ثغبٹ ثڈ فډڂ ثل كیـڇ ات تلیڂ ایـڇ ٯچیAكیضبكؿ ؿاڅٳیڄن ام ایڂ ایـڇ ثڈ ٣ڄچاځ 2

ڃچیڄـڇ

سشضت جسی اسا جذ س

8

آڃڊبی ډڀڈٻڄـځ ات؛ ڊل ډبی ٳجچتلٿبڃڄـ ٧قا ؿاؿځ ثڈ ،تچاځ اڃزبٽ ؿاؿ. ٳڀٲ ثڈ ٫لا ڃڀی

ٷلؿڃـ، پي ٫ل ثبم ٿی ثڈ ؽ ٽ<، ؿڅثبكڇ-ی ا٫نای رڀ٤یت ثڈ څاڈ څ?ٳڄڄـ تچٻیـٿخٺ ٿی

پبییڂ كایذ ؿك جبت ٫ل څ ثیضبكٷی"ٳڄـ ٳڈ ٿبٻتچى اؿ٣ب ٿی ك صڈ ٻنڅٿی ؿاكؿ؟ایڂ ٳب

"ڃبپقیل ات. ارتڄبة ٳبٿال ،ارتڀب١

رڀ٤یت ثل ٿجڄبی ا٫نای ،اڃبځ رڀ٤یت كـ آډڄٶ ٿچكؿ ډبی ٿبٻتچى ؿك تؾڀیڂ

ٿغبجڈ . اڅ ثچؿچكت ٷل٫تڈ # 1800 – 1650بٹ $ 150 ی# ؿك آٿلیٴبی ڀبٻی بځ$اكڅپبیی

. ـڇ اتثلاثل ؿڅبٹ 25ډل تلیجب ٿڊبرلڃیڂ رڀ٤یت ،ی مٿبڃی ڇٳڈ ؿك ایڂ ثبم ڇ ثچؿٳلؿ

ثبـ. رڀ٤یت یټٳ كـ ام آډڄٶٿ٤چٻی ثلآڅكؿتچاڃـ ایڂ ٿیپڄـات ٳڈ ٿیڅ

ایڂ ؿ ٳڈ آڅك یبؿ ٿی ڈمٿبڃی كا ث ڃچت، ؽچؿ ثڈ ٯټپٳڈ ا ڃبٿڈ مڃـٷیؿاكڅیڂ ؿك

مؿڇ عیلتٿلا ؿك یٲ ٻغ٠ڈ آڃضڈ"،ثلؿثٴبك ی٤تج ؿك ٿچكؿٿبٻتچی كا تلڄبٱ ٿغبجبت

كڅڃـ څ ډب ام ثیڂ ٿی ـ څ ڃبٿټچةچڃ ٿټچة ع٬ ٿی ت٨ییلات ثب ایڂ اڅب٩،ٳلؿ ایڂ ثچؿ ٳڈ

ڈ ای كیـٽ ٳڈ ث لاڃزبٽ ثڈ ڃ٠لیڈآڃزب ثچؿ ٳڈ ډبی رـیـ ات. ٷچڃڈ ٷیلی ا ٴٺ ڃتیزڈ

ثل ایڂ ثبڅك ات ٳڈ ،٣ټڀی ٿتچځ ی ڃچیڄـڇ 1@ٿت كایـٻیA ]2[" . . . آځ ٳبكٳلؿځ ی څیټڈ

ډبی ثڈ ثیڀبكیٻنڅٿب ،رڀ٤یت امؿیبؿ " ٳڈ، ثڈ ؿاكڅیڂ ؿاؿكا " ڃباٿیـٳڄڄـڇ ؿكى" ایڂ ٿبٻتچى

ؿك @اڃتؾبة جی٤یA ٳڈ كام زبة ٳلؿاڅ كا ٿڅ "چؿ ٿیڅاٷیلؿاك، ٯغی یب ؽچڃت ٿڄتڊی

Aڃڊ٬تڈ ات. @ثب تڄبم١

]3[پـیـاك ـ. ٿبٻتچی تبكیٲ ا٫ٴبك پڄبڇؿك ،ؿاكڅیڂ ؿكؽبځ ی ڃـیڈا ایڄٸچڃڈ ثچؿ ٳڈ

Aثڈ اٺ ٿتٺ ام ؿاكڅیڂ ڃین ؽچؿ ٳڈ ،2@ىالآٻ٬لؿ كاٺ څاAكیـڇ ثچؿ @اڃتؾبة جی٤ی ،

ؿك عبٻیٴڈ ٿبالكیبیی ؿك ٿبٻنی ی یٲ كڅؿؽبڃڈ ای ؿك بعٺ ؿك ٳټجڈ ډڀبځ ٿبٻڈ ی ٿبٻ٤ڈ ډڄٸبٽ

0Matt Ridley 0Alfred Russel Wallace

سشضت جسی اسا جذ س

9

ڃچیي ڃڀبیڄبٿڈ 1. رچكد ثلڃبكؿ بڅؿك ٫ٴل مؿڇ ـډڀیڂ رلٯڈ ؿ،ـت ثیڀبك ثچڈ ث

، ٪ ڃچتكا عي ٳلؿ څ ثب تأ @اڃتؾبة جی٤یA ی ایـڇ ؿك پڄڊبځ ٿبٻتچی تټؾیایلٻڄـی ڃین

ټی ام ؽبٱ ؿك ت یڄڈ ؿكڅځچؿ، ٷچیی ٯټجت آٴبك ٿیثل تچ ډڄٸبٿی ٳڈ اډڀیت ثڈ تڀبٿی "

٪ أجی٤ی اثلام ت اڃتؾبة ٿچرچؿ ؿك ٿ٬ڊچٽ ی"مڃڄـڇ لٷلاییتـی"ام @بڅA. "چؿ ؿ٫ڂ ٿی

"میجبیی څ ډچ، ٯـكت څ ډـ٩، ا٫تؾبك څ اٿیـ ڃبؽچبیڄـ ا٫چٹ" تبحیل ثل ٳڄـ څ ام ٿی

]4[ٳڄـ. ٷالیڈ ٿی

،اڃـ ٳلؿڇٿبٻتچی ات٬بؿڇ تلڄبٱ ٿغبجبتایڂ ام ثڈ ثڊتلیڂ ٴٺ ؿاكڅیڂ څ څاالى اٷلصڈ

ؾتټ٬ ثب ډپ رچك ؿك ډبی ٿ ثؾ ـ څڃٿٴٺ ؿاك ٿبٻتچى ٿغبجبتٳڈ اٿب ثبیـ ثـاڃیـ

آیڄـ. ڃڀی

ی یچڇٳڈ ډل ؿڅ ثڈ -عیچاڃبت ٴبكصی بیل، ٿبڃڄـ ٴبكصی ٯجبیٺ

ؾمٿیڂ پ ی ٳلڇ ظؿك ثب تلاٳڀی پبییڂ... -ٳڄڄـ ٿبثڊی ٿ٤یت ٿی

كا كٯیجبځ ؽچؿثبیـ ډڀچاكڇ یب بیل عیچاڃبت ٴبكصی، آڃڊب ٿبڃڄـ .چڃـ ٿی

ایڂ?ثڈ ... ثبڄـ كٯجبډڀیٸی ثب ؿك تین ثڈ ڃچ٣ی ثٸلینڃـ، څ ڊبثلاڃڄـ یب ام آڃ

ی ٿئټڈ بل٫ثلڃـ. ل ٿیؿائڀی ثب یٴـیٸل ث ؿك ڃنا١ ،ډڀبیڈ ٯجبیٺ ٽ<-ٴٺ

صلا ٳڈٿزبڅك ات، ی تزبڅم ثڈ ٯجټیڈ ثڈ ٿ٤ڄی ،رڀ٤یت ؿك یٲ ٯجیټڈ ا٫نای

ثڈ ایڂ ...ؿاكؿ ڃیبم ٿبماؿ رڀ٤یتثڈ ربی ؿاؿځثلای یتل څی٢ یٯټڀلڅ

ات. څاثتڈؿڀڄ ٿلٵ ثڈ ٿیـاځ،ایڂ ؿك پیلڅمی ٯجیټڈ مڃـڇ ٿبڃـځتلتیت،

رڀ٤یت ای ؿك اٺ ٿبٻڈتچٿبى ٿبٻتچى،

3 George Bernard Shaw

سشضت جسی اسا جذ س

10

ؿكڅ $ اڅآڃٸبڇ ثچؿ، ثڈ څاٯ٤یت ڃنؿیٲعتی رڀ٤یت كـ ی ؿكثبكڇ ٿبٻتچىډبی تؾڀیڂاٷل

ی ؿكٷیل ٿئټڈ"ام ؿیلثبم اڃبڃی ڄـ رچاٿ٢ڄ٫ل ٳٳبٿال ثلعٮ ثچؿڃـ ٳڈ ؿاكڅیڂ# ڃتیزڈ

، ؿاكڅیڂ 1@اڃبځ تجبكA ٳتبة اڃـ. ؿك ـیٸل ثچؿڇثب یٴ "ؿائڀی ڃنا١ عبٻت"ؿك ڃتیزڈ ؿك څ "ٯټڀلڅ

ٿبڃڄـ ،ډبی ٿتڀـځ رڀ٤یت" ،څ صڄیڂ ڃچت ٿبٻتچى اتڄبؿ ٳلؿ بجبتٿغثڈ ؿیٸل ثبك

تب بٹ 25ی كا بځ رڀ٤یتتچاڃڄـ ٿڄبت ٿی ایڂ ٿڊچكڃـ ٳڈ ؿك لایڇ، ثڈ ٿتغـ ایبالت

ٿیټیچځ 30$ ڇایبالت ٿتغـ عبلعبٹ كـ، رڀ٤یت ،... $ثب ایڂ# آډڄٶؿڅ ثلاثل ا٫نای ؿډڄـ

ؿك ڃ٬ل ثبیـ 4 ډلٳڈ چكی پچ ؽچاډـ ؿاؿمٿیڂ كا ی ٳلڇ ظ ٺبٹ ٳ 657#، ی ڃ٬ل

]5[".ربی ثٸیلڃـ ٿتل ٿلث٢#8/0(ٿلث٢ تلٳڀتل ام یٲ ٿ

ؿڅ ثلاثل بٹ 25تبكیؼ ؿك ډل ٿبٯجٺ اڃبځ رڀ٤یت ایڄٴڈ ی ٿبٻتچى ؿكثبكڇ ی یڈڃ٠لاٷل

ؿكت اڅ ی یڈڃ٠لؿاڃیپ ٳڈ ڃڈ اٿلڅم ٿیاٿب ٿچكؿ ٯجچٹ ثچؿ. ډپ ڃتبیذایڂ ، ثچؿؿكت چؿ ٿی

،ڃیبٳبځ ٿب ، رڀ٤یتپلڅكی ؿاٽ-ٳبڅكمیځ ڊچك ؿڅكاتب پی ام ؿك څاٯ٢،. ڃتبیذ ڃڈ آځڅ ات

ٿبٻتچى $څ ثڈ ایڂ تلتیت، . ڇ اتـ ٿیؿڅ ثلاثل ،بٹ 000,250ثټٴڈ ډل ،بٹ 25ڃڈ ډل

]6[كا ام ٯټپ اڃـاؽتڈ ثچؿڃـ! 000,10 لیت٫ یٲ ؿاكڅیڂ# ډڀضڄیڂ

بپقیل ډڀیٸی څ ٷلینڃ صینی، ثیڄـ ٳڈ ؿك الا٩ ؽچؿ ٿی ٳلؿ ٳڈ كڃزی تچك ٿیٿبٻتچى،

ٿتچرڈ ڃجچؿاڅ بیڈ ا٫ٴڄـڇ ثچؿڇ ات. اڃبځ څ عیچاڃبتثچؿڇ ٳڈ ؿك تڀبٽ چٹ تبكیؼ ثل مڃـٷی

تبكیؼ ٿبٯجٺ ډیش جبډتی ثڈ لای، 1800ډبی پلډیبډچی ٻڄـځ بٹ ډبی ټچ٥ څ ٳڈ ؽیبثبځ

ی تزلثڈ ؿاؿځ ت٤ڀیپثب څډڀیڂ اتجبڇ كا ٳلؿ، @ تچٿبى ډبثنAڃین تل ڃیپ پی څ ڃـاكڃـ. یٲ ٯلځ

ٳیـ.تبكیؼ ثڈ تچیل ٿبٯجٺ ثل مڃـٷی ی امڃبؿكت ؾی ؽچؿ، ؿیـٷبڇ

0Descent Of Man

سشضت جسی اسا جذ س

11

]7[ جا جعیت تشآسد

Aٯلیت اٻچٯچ١ ی ؽجل عڀټڈ څعت څ تلى ماؿڇ ـ. ٿبؿك ثب ڄیـځ ؿك @تچٿبى ډبثن

ڃچت، ډب ث٤ـ ډبثن بٹمڅؿكى ـڇ ثچؿ. مایڀبځ ؿصبك ،اپبڃیب ثڈ اڃٸټتبځ ڃیلڅی ؿكیبیی

ٳڄـ مڃـٷی ٿی ؿك آځ اؿ٣باڅ ٳڈ 1@چیبتبځٻAٿڊچك ٳتبة. "ٿبؿكٽ ؿڅٯټچ ماییـ: ٿڂ څ تلى"

ی كتڈؿك پبكیي ثڈ ڇ اتثچؿ "، ؽڂ څ ٳچتبڇٳخی٪، اڃڈ، ٫یل٧یلارتڀب٣ی"تبكیؼ ٿبٯجٺ

ؿاؽټی رڄٶ یٳڈ ٳبڃی ؿتام تب پڄڊبځ ـڇ ثچؿ اڅ ؿك آڃزبربییٴڈ ی٤ڄی -تغلیل ؿكآٿـ

،پي ام آځ. ؿك اٿبځ ثڀبڃـ ثب اڅ ؿڀڂ ـڇ ثچؿڃـ -عڀبیت ام ټڄت ی ثچاڈ -اڃٸټتبځ

ایڂ ؿك ایڂ ٿـت، ڃچتڂ ٿلٵ ا٫تبؿ، ـ څ ٿبڇ ثڈ عبٹ ٿڊټٲثیڀبكی یٲ ٿجتال ثڈ ٿـتی

ثب تڊـیـ @ډبثنA ڃـٷیم ؿك ٫لاڃڈ، @ٻچیبتبځA ٳتبة اڃتبك ثب. ـ ٿتچٯ٪ تلیجب #چیبتبځٻ$ ٳتبة

ایڂ . ٳتبة كڃزیـڇ ثچؿڃـ ـٳبتچٻیٴی ام اڊبكاتآڃڊب ٳڈ صلا كڅثلڅ ـ ا ـییتج٤ ډڀلاډبځ

0Leviathan

سشضت جسی اسا جذ س

12

ثؾبی ٳلؿ ام ٳبڃی ټت ایڂ ثبك ، څپڄبڇ ثلؿثڈ اڃٸټتبځ ؿڅثبكڇ @1ٳبڃبٹA لیٮام ـ ٳڈ

ٿبڃـځ ؿاؿڇ ـ، اٿب اڃتبك ی آڃبځ ٫لاك ٳلؿڇ ثچؿ. ٷلصڈ ثڈ اڅ اربمڇ ؿت بٹ پی ام 11ٳڈ

ؿك آت آځ كا ٿڀڄچ١ ٳلؿ څ ڃین آٳ٬چكؿ . ؿاڃٸبڇـا٣الٽ ٳټیب ٿڀڄچ١ تچٳتبث

ٿیغیبځ" :چیـڃ ٿی صڄیڂ ؿڃیبی ډبثن ؿك څ٪، ٫لډڄٸی ؿاځ تبكیؼ 2@ٿبكٱ ٻیالAچماڃـ.

ډب، ٿټڀبځجب ثب تڄڊب ؿك اكت ٳڈ ؽبی څ ٧ت ؽپثب ،آؽلاٻنٿبڃی تچكاتام آ٬تڈ

ڃچ٣ی رڄچځ .مؿڃـ ٿیغیبځ ؿت ٿیؿیٸل ڂٴبك څ ٳتثڈ ،ثلؿڃـ ثٴبك ٿییڊچؿیبځ څ ٳب٫لاځ

[8]".ثچؿ ؿك رلیبځ

Aٷل٫ت څ آځ كا ڃ٠ل ؿك "ډڄزبك"ی یٲ ثڈ ٿڄنٻڈؽچؿ كا ٣ل ډبی ؿیچاڃٸیایڂ ٯجیٺ @ډبثن

ؿاڃت. آڃضڈ صین ام آځ ڃڀی ډیش یجبٳڈ تل ؿڅكاڃی ی٤ڄی -ت٤ڀیپ ؿاؿتبكیؼ ٿبٯجٺ یډب ثڈ ؿڅكڇ

ٳڈ مڃـٷی ثلای ثیبكی مٿبڃی ؛اكڅپب ثچؿ ډ٬ـډپ ام ٯلځتزڀی ڃبٿیـ، ٿی "ثل لت"ډبثن

څاٯ٤یت اٿب ، ډبت ٳڈ ؿڅاٽ آڅكؿڇ ٯلځ ډبثنی ؿیـٷبڇایڂ ؽڂ ثچؿ. ٷلصڈ څ ؾتډب ام اڃبځ

ٯـك ٿ٤تجل ات ٳڈ تبكیؼ ډڀبځ ٺٿبٯج ثل ډبثن ام مڃـٷی تبكیٲ تچكایڂ ات ٳڈ

ډبی څٻٸلؿ ٶؿڇ ثل كڅی اڃزبٽ ٿبډـات ام كڅیډبی یجلی ٷلٵ ی ؿكثبكڇ ٷیلی ڃتیزڈ

.3تیڊچاڃب

٣ـٽ ؿتلی ثڈ ثڈ ؿٻیٺ ډل ڈ یڂڅكٿبٻتچى، ډبثن څ ؿاثبیـ ثٸچییپ ٳڈ ڄ٪ ثبیپ، اٷل ٿ

ایڂ ٿچچ١ ،٫لاڅاڃی ٳڈ ؿات ٣ټڀی بكؿاكڅیڂ ثب ا٣تج .ؿصبك ٿغـڅؿیت ثچؿڃـ ٳب٫یډبی ؿاؿڇ

ؽچؿ كا ٿ٬یـ ٣ڀل څی تڀبٽ –ایڂ ٳڀجچؿ كا رجلاځ ٳڄـتب ؾت تال ٳلؿ څ ڈ ثچؿؿكیب٫تكا

ٳڄـ څ ٳچك ٫لاڃڈ څ ثلیتبڃیب كا ام یٴـیٸل رـا آتالڃتیٲ ٿتٺ ٿی آثی ٳڈ ؿكیبی ڀبٹ كا ثڈ اٯیبڃچى رلیبځ 1

ٽ -ٳڄـ ٿی0Mark Lilla

3Tijuana :ٽ-ات ٳبٻی٬لڃیب ؿك ؿیٸچ ڂ ثب آٿلیٴب ٿلم ثب ٿزبڅكت ؿك څ ٿٴنیٲ، ؿك ثنكٵ ڊل یٲ ڃبٽ تیڊچاڃب

سشضت جسی اسا جذ س

13

ٳڈ ثتچاڃـ ٳلؿٳی ، څ ٿٴبتجڈ ثب ډل ٿ٬ٺ ډبی ثلؿاكی ڃڀچڃڈ، یبؿؿات ٷلؿآڅكی ل٩

تب صڄـیڂ ؿډڈ ث٤ـ ٿڊپ عبیٮ څ؛ اٿب ایڂ ٳب٫ی ڃجچؿ اڅ ثٸقاكؿ. ؿك اؽتیبكٿ٬یـی اال٣بت

آٴبك ڃـ.

ډبی ډب څ ؿڃـاځ اتؾچاځ ثب ثلكی ،ؿاڃڀڄـاځاٿلڅمڇ . ؿك اؽتیبك ؿاكیپاٿب اٳڄچځ ٿب آڃڊب كا

څ 1ی پټیتچڂ ؿڅكڇ ډبی آت ؽبٳتل ٳلثڂ ؿك ڃٸبكی تبكیؼكڅ څ ثٴبكٷیلی ٯـیڀی،

ایڂ څ اڃـ ډبی رـیـی ؿت یب٫تڈ ثڈ یب٫تڈ ،ځٿب ڃیبٳبځ ٿیتچٳڄـكیبیی DNA ت٨ییلات كؿٷیلی

ثل آځ ٯپ ډبثن څ ٿبٻتچى كا، ٳڈ ٿبٯجٺ تبكیؾی ؿیـٷبڇایڂ اتجبډبت ډبی رـیـ، یب٫تڈ

.ٳڄـ ڃڀبیبځ ٿیڅچط ڈ ث ،پقیل٫تڈ ثچؿؽچكؿڃـ څ ؿاكڅیڂ ڃین آځ كا ؿكثت ٿی

بیا هسکیي هي

ب صینډبیی چیپ، ثټٴڈ ث ٿب ثب آڃضڈ ٳڈ ؿاكیپ ؿاكا ڃڀی

چیپ. ٳڄیپ ؿاكا ٿی ڃ٠ل ٿی ٳڈ ام آڃڊب ل٩

2اٿبڃچئٺ ٳبڃت

ٳڄڄـ، آیڄـڇ كا ٳبڃی ٳڈ ٷقتڈ كا ٳڄتلٹ ٿی" ،ی رچكد اكڅٹ ؿكت ثچؿ ٳڈ اٷل ایڂ ٷ٬تڈ

؟تچاځ ٷ٬ت ٿی ٳڄڄـ صڈ ؿڅك كا ٳڄتلٹ ٿی ی ٳبڃی ٳڈ ٷقتڈؿك ٿچكؿ پي ، "ٳڄڄـ ٳڄتلٹ ٿی

ٳبڅكمی ؿڅكاځڊچك ثڈ ٿچامات ٳڈ -اڃبځ رڀ٤یت م ا٫نایپی اؿاڃیپ ٳڈ اٿلڅم ٿی

ثب ایڂ څرچؿ، عتی اٿلڅم . اٿبڇ اتثچؿ ٴڄڈؽبٻی ام ،پڊڄبڅك ایڂ رڊبځ ڃب ثیتل -كػ ؿاؿ

رڀ٤یتڅعتبڃٲ امؿیبؿ -ډبثن، ٿبٻتچى څ ؿاكڅیڂ ـڇ تچتچیل ډڀضڄبځ ؿیـٷبڇ ڃین

0 Pleistocene :ٽ-ڄبی مٿیڂ صڊبكٽ ؿڅكڇ

0Immanuel Kant

سشضت جسی اسا جذ س

14

كؿ تٴلاك ٿبڃڄـ یٲ څڅ رب ؽچ ٳلؿڇتٴبٿٺ ی ؿك ڃ٠لیڈ ٣ڀیب -یؼاڃبځ ؿك ؿڅكاځ ٿبٯجٺ تبك

ؿیچیـ ٻیچیڄٶ ٫Aیټچ٫ی ثڈ ڃبٽ ثلای ٿخبٹ، . ثڈ رڊڄپ.ٳڈ ډپ ډب ډب څ څاٯ٤یت یب٫تڈ. چؿ ٿی

ڃڊ٬تڈ ؿك یأى تڀبٽبٻتچی كا ثب ٿ٧ټ ڃٸبڇ @صلا رڄٶ؟A ی اؽیل ثڈ ڃبٽ ؿك ٿبٻڈ 1@اڀیت

ډل رڀ٤یتی ". "اتتٴبٿټی ت٨ییلات ٿغـڅؿ، ٿچتچك ٿڄبث٢ ثل لٯبثت ك" ،ٳڄـ ٿی ٿڄ٤ٴي آځ

ٿچارڈ ٿڄبث٤ی ٳڈ ثڈ آځ څاثتڈ ات ثب ٳڀجچؿٳڄـ، لاڃزبٽ ٿغـڅؿیت تچٻیـٿخٺ ٳڈ ثـڅځ

ثیتل څ ثیتل ثل رن كٯبثتای صبكڇ، ا٫لاؿ اڃ٬زبك كیـ ثڈ عـ رڀ٤یت، څ ډڄٸبٿی ٳڈ چؿ ٿی

ثڈ ٿڄبث٢ كا ؿك اؽتیبك ثٸیلڃـتچاڃڄـ آڃڊبیی ٳڈ ٿیؿك ایڂ لای، ڃـاكڃـ. ٳبډ كڅ ثڈ ٿڄبث٢ ل

]9[".ٿیلڃـ ٿی ،تچاڃڄـ څ آڃڊبیی ٳڈ ڃڀی ٳڄڄـ ڃڀچ ٿی څ كـالٿت

@اڀیتA صلا ٳڈ تچاځ ٫لاتل ام ایڂ ڃڊبؿ، پب كا ڃڀی اٿب ب ایڄزبی ٳبك اٴبٻی څرچؿ ڃـاكؿ.ت

ام ڃـكت ثی ی ٳڈ ثڈٷلاڃ ٳچس –اڃـ ثچؿڇ مڃبڃی ایٺ پلڈ ،ٿب ٳڈ ڃیبٳبځ ٫لاٿچ ٳلؿڇ ات

ٳڈ ڇٳبكی ثچؿثڊتلیڂ ډڀچاكڇ ؿك عبٹ ك٫تڂ څ تلٱ ٳلؿځ، .ٿبڃـڃـ ثبمٿیكڅی صڄـ كڅم ام پیبؿڇ

ام ٿڄبث٢، ـڇ ؽبٻی پلرڀ٤یت ی ؿك یٲ ڃبعیڈثب ٿبڃـځ آڃڊب ٳڈ ثبیـ ٫ل ٳڄیپصلا ڃـ.ا ڇثټـ ثچؿ

ؿك اٿتـاؿبؿٷی ڈ ثڃتڄـ تچا ٿیٳڈ ؿك عبٻی مؿڃـ، كٯپ ٿی كا ثلای ؽچؿ لاڃزبٿی ثی ڃنا١

ٿبٯجٺ اڃـ؟ څ ثل ٳلؿڇصڄیڂ ڀبك ډبی ثی ٳڈ ؿك ی ڃٺ ٷچڃڈ ډڀبځ ثڈ پی ثلڅڃـ،بعٺ

ٳبٿالات٬بٯب ؿاتبڃ څ تڈ ات؛ڃـا @ٿڊبك ڃـڇA ٿخٺتچٻیـ ،ٷبڇ ٿبڃڄـ ؽلٷچ تبكیؼ ډیش

ؿك ډل 001/0ٳڀتل ام ثیبك ،تبكیؼ ٿبٯجٺ ثل رڀ٤یت كـعیت، ؿك ایڂ ثچؿڇ ات. ؽال٩

مؿ ام آځ عل٩ ٿیٿبٻتچى ٳڈ یرڀ٤یت اڃ٬زبكتچاځ ثڈ ؾتی ٿی –]10[ثلآڅكؿ ـڇ اتبٹ

كا ٿتچك ـ.

لی٢ كـ ،مڃی مڃـٷی ثڈ جٲ ٷت ؿك ثتل ،یثل ٿخٺ تچٻیـ میتی ډبی رڄجڈ

ڃـكت ثبكؿاك یلؿډی ثڈ ی . مڃبځ ؿك ؿڅكڇؽتب ٿغتڀٺ ٿی٧یل ،٧یلٿڀٴڂاٷل ڃڈ رڀ٤یت كا

0David Livingstone Smith

سشضت جسی اسا جذ س

15

یبپڄذ تب ډل ثضڈ كا ڃـڇٷلؿآڅك -صی ٴبك اډټی، مڃبځ عیچاڃبت یل ؿك ڃجچؿچڃـ، څ ٿی

ثی ام عڀٺ كیٷلؿآڅ-ٴبكٷلی مڃـٷی جٲ ٿتیبتؿاؿڃـ. ٣الڅڇ ثل ایڂ، بٹ یل ٿی

ڃڀچؿ. ٿی٣الڃی ٧یل ،ؿیٸلاځ ٫لاڅاځډبی ٳڀٲ ٫لعتی ثب ،ثلای ٿبؿك ی ٳچصٲ كا‎یٲ ثضڈ

ڃجت ثڈ ؽچاډلاځ ڃـڇٷلؿآڅك-ٴبكصی مڃبځ ثـځؿك صلثی پبییڂ ٿیناځلاڃزبٽ،

٧ټتاثڈ ٣جبكت ؿیٸل، .تزلثڈ ٳڄڄـؿیلتل كا ٯب٣ـٷیـ ٳڈ اڅٻیڂ ثب٣ج ٿیبځ پبٳبڅكمی

ډڀیڂ ٷقاكی ڃـاتڄـ ٳڈ بځ تؾڀٲ ٷیمڃـ ؿڅٽ ی تب آؽلیڂ بٻڊبی ؿډڈڃـڇ ٷلؿآڅك مڃبځ

1.مؿ ی كا ثلای آڃبځ كٯپ ٿیٳچتبډتل ٿخټی تچٻیـ ی ؿڅكڇ[11]

رڀ٤یت ڃبٷچاك اجب١ احلات ؿكٷیلؽچؿبځ ،ډبثن، ٿبٻتچى، څ ؿاكڅیڂڅاٯ٤یت آځ ات ٳڈ

ٿبٯجٺ ؿڃیبیاٿب ٯـكت# ثچؿڃـ. ثل لٿبٳیبڅٻی ؿائڀی، ڃنا١ بی٢، رڄٶ $ثیڀبكیڊبی څاٷیلؿاك

ٿغچك ؿك ی ؿڅك ا٫تبؿڇ رن ٿڄبٮڈ رڀ٤یت ثچؿ. ث ثـڅځ ڃب ثیبكیؿك رڀ٤یت څ ٳپ ،تبكیؼ

ٿلم عـڅ یث میبؿی تب عـڅؿ ٿبٯجٺ تبكیؼ رڊبځ ،3@ڃچ ی ٷیڄڈA ؿك 2@پبپچاA ډب یب رنایلی ٿبڃڄـ ثیبثبځ

ام آ٫لیب ٣نٽ ،بٹ پی كډنا 50 عـڅؿتڄڊب ؿك ٿب ٿغبځ ثل ایڂ ثبڅكڃـ ٳڈ ڃیبٳبځ ثچؿ. ثیتل

تب اعتڀبالثڈ ډڀیڂ ٴٺ، ]12[اڃـ. ـڇ اكڅپب څاكؿ ـث٤ډناك بٹ 10یب 5 اڃـ څ تلیجب ٬ل ٳلؿڇ

ی ]13[ڃجچؿڇ ات. پبیی ام اڃبځ ؿك آٿلیٴبی ڀبٻی بٹ پی ثل كڅی ؽبٱ ډناك 12 عـڅؿ

،مٿیڂ ی ٳلڇكڅی ډبی يٿچبپیڄچډ اؿت٤ـ ٳٺ اعتڀبالی ٳبڅكمی، صڄـ ډناك بٹ پی ام ؿڅكڇ

كیـڇ ڀیڃ ډپ یٴبٷچ ٳڄچڃی ثڈ رڀ٤یت ٯ٤أثیتل ڃـڇ ات څ ڃ٬ل ډیضٸبڇ ام یٲ ٿیټیچځ

@تڄٸڄبی رڀ٤یتیA یڂام صڄـ ؽجل ،DNAډبی تغټیٺعبٺ ام ډبی یب٫تڈات. ٣الڅڇ ثل ایڂ،

ی آك ثڈ تلرڀڈ @عیچاڃی پلڅتئیڂA ڃبٽ تغت ٫بكی، مثبځ ؿك ٳڈ# 2006$ @صیڂ پوڅډA ٳتبة ؿك ٳڀجٺ ٳبٻیڂ 0

اڅٻیڂ ی تزلثڈ تڄڊب ڃڈ ٷیبډی كهیپ ٿل٩ ٳڈ ؿډـ ٿی ڃبځ ات ـڇ ٿڄتل# 1391$ یڄتلڃتیا چك ثڈعیڄیبځ

تچٻیـٿخټی ی ثبمڇ ،ٴٺ ایڂ ثڈ څ. اڃـامؿ ٿی رټچ ثڈ ڃین كا یبئٸی ی تزلثڈ ڂ ثټٴڈ اڃـامؿ ٿی تبؽیل ثڈ كا ٯب٣ـٷی

ٽ -چؿ ٿی تل ٳچتبڇ ٳڄچڃی رچاٿ٢ مڃبځ ام بٹ 10 تلیجب مڃبځ تچٻیـٿخټی ٣ڀل څ ـڇ تل ٳچصٲ ٳلاځ، ؿڅ ډل ام مځ0Papua 3New Guinea

سشضت جسی اسا جذ س

16

تب پی، بٹ 000,70 تب ډڀیڂ عتی ی ٿب كا ٷچڃڈ ٳڈ رڀ٤یت ،ؿډـ ٿیی ٿغیی یبڃبی ام ثال

]14[.ؿاؿڇ ات ڃین كبڃـڇصڄـ ډناك ڃ٬ل ٿلم

ٿب ثب آځ ام ڃیبٳبځ اڃـٳی ت٤ـاؿ .ی ٿب ثیبك رچاځ ات ٷچڃڈڃجبیـ ٫لاٿچ ٳلؿ ٳڈ

ٳڈ ډبثن، ٿبٻتچى څ ڃـ ا ڇكڅثلڅ ثچؿ ی ڃبی ام ٳڀجچؿ ٿڄبث٢ ٷیلاڃڈ ؾت اڃتؾبثی ٫بكډبی

ی اڃبځ ٷچڃڈ ٿڀټچ ام رڊبڃیؿك ٿب ڃیبٳبځ تبكیؾی ، ٬لثچك ٳټیڄـ. مڃ ام آځ عل٩ ٿیؿاكڅیڂ

. ثڈ څٯچ١ ڃپیچتڈ ات ،اڃـ ثچؿڇ ثب ډپ ؿك رڄٶ ډبی ٳچصٴی ام آځ ثؾ ثل ل ٳڈ ډڀچاكڇ

صینی جیڈ ٳڈ ڇ اتكیـ ٿیی یډب ثچٽ میتثڈ پیڀچؿڃـ ٿیٿب ڃیبٳبځ اٳخلیتثټٴڈ، كاډی ٳڈ

ؿك ٳڈ اؽیلا 1@ثلٿڈA ٿبڃڄـ ٿبك پیتچځٿب، ڃیبٳبځ ڃجچؿڇ ات.بٳڂ ؿك آڃزب ام ٯجٺ اڃبځ ثڈ

ٳڄتلٹ ؿك اتلاٻیب ٷتلؿڇ ٳڈ ثـڅځ 3@څم٧یAآځ ڃچ١ یب كډب ـڇ ات، څ 2@مٷټیـاڅكAی ٿڄڈ

6@ٳڄبٽAثڈ یٲ ٿ٤ڀچال ، اڃـ ثبمٷتڈ 5@یټچتچځAؿڅثبكڇ ثڈ ٳڈ اؽیلا 4@ډبی تیڀجل ٷلٵAـڇ، یب

ـڃـ. څاكؿ ٿی ثبم

ؿاڃت ٳڈ ڃڀی "ات څٻٸلؿ ٷلٵیٲ ٿبڃڄـ ،اڃبځ ثلایاڃبځ "، بثن ڃچتډډڄٸبٿی ٳڈ

ٳڈ ٧قای ٳب٫ی ثلای ثلٯلاك ثبـ اٷل تچاڃـ ډب ٿی ٷلٵ ی ٿیبځٿب٣ی څ اكتجببت تلیٲصڈ

پلاٳڄـڇ٧ڄی څ رـیـ ثچٿی میتٳڈ ؿك مٿبڃی ،ډڀڈ څرچؿ ؿاتڈ ثبـ. ا٣بی یٲ ٷچڃڈ

0Bermese

0 Everglades :ٽ-٫ټچكیـا ایبٻت ؿك ٿتغـ ایبالت رڄچة ؿك جی٤ی ای ٿڄڈ 3 Cane Toad 4Timber Wolves 5Yellowstone

قا ٳڈ ٷچڃڈ ؿك ب، كچثت څ اٯالٽ ٧غیی ڃ٠یل ؿٿای ام ډلیٲ ام ٿت٨یلډبی ٿ ؿاٿڄڈ : #Ecological niche$ ڄبٽٳ 6

ثب ٷچڃڈ آځ اكتجبی ډبی كاڇی ډڀڈ ثڈ ٷچڃڈ، یٲ ٳڄبٽ عیت، ؿكك ثڈ ثبء څ تچٻیـٿخٺ ات. آڃڊب ٯبؿ صبكصچة

یٲ ٿڄبث٢ تیپ صٸچڃٸی ی ؿډڄـڇ تچیظ ربڃـاكاځ، ٳڄبٽ. ات ٿت٬بڅت میتٸبڇ ٿ٬ڊچٽ ثب څ چؿ ٿی ٷ٬تڈ میتٸبڇ

ٽ-.ات ٿڄبث٢ تیپ ایڂ ثڈ ،اځربڃـاك پبؼ صٸچڃٸی څ ډب آځ ٿیبځ اٳچیتپ

سشضت جسی اسا جذ س

17

ٷچڃڈ ڄبٽ ٧ڄی ات، ایڂٳ ٳڈ ٿبؿاٿی. ډبی ٿلٷجبك ثب یٴـیٸل ڃیتڄـ ٿغٴچٽ ثڈ ڃنا١چڃـ، یٿ

]15[.٧یلالمٽ څ ثڈ لك ٿچ٫یت تچٻیـٿخټی ا٣بء ات ،٧قا ثل ل ای ٷچڃڈ ډبی ؿكڅځ ٳڀٴ

مڃـٷیڇ ات ڃین ثچؿمیبؿی ؽبٻی عـرڊبڃی ٳڈ تب عتی ؿكؾڂ ٿب ایڂ ات ٳڈ

.ڇ اتڃجچؿ څ ٫لؿی ٧یلارتڀب٣ی څرڈ ډیش ثڈ 1مڃبځ تٷ ارتڀب٣ی

څ ٿبٻتچى ثبڅك ڇثچؿ ٫یلاڃڈ، تبكیؼ ٿبٯجٺ ٳڈ مڃـٷی ٿـ٣ی ثچؿډبثن ثڈ ډڀیڂ ٴٺ، اٷلصڈ

ثل ایڂ ؽچؿ ،مڃبځ ٷت ا٧ټتٳڈ اٿب ثبیـ ٿتقٳل ـ ؛ اتاثـی ؿات ٳڈ ٫ل، ٷلینڃبپقیل څ

ډچڀڄـثیبك ڃیبٳبځثلای عبٳی ام آځ ات ٳڈچاډـ ی ات٬بٯب ډڀڈ څ ؛ثبڅك ڃیتڄـ ٳڈ ٫یلڃـ

ثیبك ثب یٴـیٸل بځ ډڀٴبكی ی مڃزیلڇثچؿڃـ څ ؽچؿ ؿكآڅكؿڇٳڄتلٹ تغتڃین آت كا ٳڈ -ٿب

ٷبڇ ثڈ ٷبڇثالیبی ٴی ڃیت ٳڈاٻجتڈ . ٷقتڈ ات ڀیڃ صڄـاځ ؿچاكمڃـٷی -ثچؿڇ ات ٯچی

ڃـ. اٿب ا ڇثبك ثچؿ ډبی آت٬بڃی میبځ ډچایی څ ٫چكاځ څ آة ت٨ییلاتؽٴبٻی، ٿغیی ٿبڃڄـ

میتڄـ. ٿی ٿچاؿ ٧قاییؽبٻی ام ٴڄڈ څ ٿڀټچ ام ؿك رڊبڃی څی٢ څ ،ٿب ڃیبٳبځ ا٧ټت

ډبی ٷنیڄڈ څ ایڂ ،ٳلؿڇ ات صینؽچاكیډڀڈ ڃٺ ډناك ـډباڃبځ ثلای ٣الڅڇ ثل ایڂ،

ڄـ، آډچ ٷیبډبځ كا ٳڄ ام ؽبٱ ت٨قیڈ ٿی بځٷیبډ .ات آڅكؿڇ ٫لاډپ ثلای كا ثیبكی ٧قایی

ٳڄـ. اٿب اڃبځ ډڀڈ صین كا ام رڀټڈ یچمپټڄٶ، آډچ، ٷیبډبځ آډچ كا ٴبك ٿی ،یچمپټڄٶ ؽچكؿ؛ ٿی

]16[ؽچكؿ. تچاڃـ ثؾچكؿ څ ٿی ٱ كا ٿیڅ عتی ؽب

1 Foragersكـ ٣جبكت : ثڈ ڃ٠ل ٿیAٿ٤بؿٹ ثڊتلی ثلای ایڂ څاهڇ ثبـ اٿب ثلای ایزبؿ ډڀبډڄٸی ثب @ رچیبځ ؽچكاٱ

څیلاتبك-چؿ ات٬بؿڇ ٿی@ مڃبځ ٷتAی ؿڅ رټـ پییڂ ایڂ ٳتبة، ؿك ایڂ رټـ ڃین ډڀضڄبځ ام څاهڇ

سشضت جسی اسا جذ س

18

هیلیرب باهیدی

تڀـځ ات. اؽتلا٫١ل ...

1ٿبكبٹ بٻیڄن

مڃـٷی ٿیټیچڃلډبیی@ څٻی یٴچځیټA ؿك" تیتلثب @ڃیچیچكٱ تبیڀنA اؽیل یٴی ام ٿبالت

آٯبی -@څٻی یټیٴچځAایڄزب ؿك " ،چؿ ٷچڃڈ آ٧بم ٿی ایڂ ،"ؿاڃڄـ ؽچؿ كا حلڅتڀڄـ ڃڀیٳڈ ٳڄڄـ ٿی

، ډب څ الا٫یبڃ ؽچؿ څ اعتڀبأل ډڀبیڈ رن ت٤لی٪ڈ ث -ثب ډل ت٤لی٬ی تلیجباتٸل، ډٺ

"ٿچ٫ٮ ات. ٫لؿی

5/3 عـڅؿ ،څ ډڀل 2@اتٸلAآٯبی ؽبٻ ؿكآٿـٷلصڈ "ا یڂ ٿبٻڈ آٿـڇ ات،ؿك ا

ب٣ت ؿك 10 ی ٣الڅڇڈ ٳڄڄـ، ث ٳبك ٿی ب٣ت ؿك كڅم 12ډڄچم ډپ اٿب آڃڊب ، اتٿیټیچځ ؿالك

پی ام ایڂ اكم آڃـك ٳڈ ؿیٸل ،ؿالك صڄـ ٿیټیچځ"، ؿډـ تچیظ ٿیاتٸل .ډب ډ٬تڈ آؽل

"اكمؿ. ڃڀیؿات،

Aلڅیي یٲ ٷقاك بځیڄثٳڈ ،ؿالك# یټیچځٿ 10 اعـڅؿ :ؽبٻ $ؿكآٿـ 3@ٳلٿڂ ٷلی

ثبالتل ام ؽچؿ یثڈ ٫لؿ ډلٳي یڄزبا ؿك" ،ٷچیـ یٿات Match.comثڈ ڃبٽ آڃالیڂ یبثی ؿڅت

10ثب یڄزبا" ،اڅ ڃ٠ل ثڈ یلام ،ٳڄـ ٿی ٳبك ډ٬تڈ ؿك تب٣ 80 تب 60 اڅ "صپ ؿڅؽتڈ ات.

ات، كیـڇ یزڈڃت یڂٳڈ ثڈ ډڀ یٸلؿ ییارلا یلٿـ یٲ ".یتیـڃ ییضډ٣ڀال ،ؿالك یټیچځٿ

-یٲ، ییثبال ؿكـ 1 ؿډپ یٲڅ ،كا ییثبال ؿكـ 1 ؿډپ یٲ یی،ثبال ؿكـ 1 یڄزب،ا": ٷچیـ یٿ

]17[".ٳڄڄـ ٿی ؿڃجبٹ كا ثبالیی ؿكـ 1 ـٽ یٲ

0Marshal Sahlins 0Steger 3Gary Kremen

سشضت جسی اسا جذ س

19

2003ؿك پتبٿجل .ی .ثی .ی ام ثیچؿ. ٷناك غـڅؿ ڃڀیٿ @څٻی یټیٴچځAثڈ ٫ٴل ایڂ لم

ؿاڃٸبڇ ، اتبؿ1@ٳالیچ ډڀیټتچځA. ؿٳتل "٫لای رـیـ، حلڅتڀڄـاځ ډتڄـ"، ام ایڂ ٯلاك ات

څ ؿكیب٫ت ٳڈ ام ډل ؿڇ ڃ٬لی ٳڈ تغیٮ څ ٿبٻ٤ڈ ٳلؿ @كڃزچك ڀڄـاځحلڅتA ؿك ٿچكؿٳڀجلیذ،

ؿالك# ؿكآٿـ ؿاكڃـ، صڊبك ڃ٬ل اعبى 000,80 ؿالك $اٳڄچځ تلیجب 000,50ثی ام ٽ< -?بالڃڈ

، ؿیلڅم ٫یل ډبی څاٯ٤ی ڃٸلاڃی"ٷیلؿ، ٿیڃتیزڈ چك ایڂ @ډڀیټتچځA ڄـ.ٳڄ ٿی "ثچؿځ ٫یل"

ڇ ڃبځ ؿاؿ ٳڈ ٿتغـ ی ؿیٸلی ؿك ایبالت ٿبٻ٤ڈ "اٿلڅم ـڇ ات. حلڅتڀڄـ ډبی ؽیبٻی ڃٸلاڃی

ایڂ ڃٸلاځ ،ام یٲ ٿیټیچځ ؿالك اترن ؽبڃڈ# ثی ڈ بځ $ث ؽبٻ ٳبڃی ٳڈ حلڅت ام" 45

ٿیټیچځ 5ثی ام ثب ؿاكایی یا٫لاؿ چٽ ثی ام یٲ پچٹ چڃـ. ډتڄـ ٳڈ پی ام ٿلٷبځ ثی

]18[ؿالك ڃین ډڀیڂ ڃٸلاڃی كا ؿاتڄـ.

Aثل ثلای پبیبځ پڄـاكڃـ، ٿیجتی ثی ، آڃچك ٳڈ ث٤ی ٿی#تزڀٺ تت ٿت٤بك $ڃبٽ 2@ا٫ټچڃنا

ٷلیجبڃٸیل پلڅكی څ ؿاٽ ٳبڅكمی ام ؿڅكاځحلڅت ات ٳڈ ڃبثلاثلی ت ڃبی امایڂ عبٻ .ڃیت

ډبیی ام ڃبڃڈٷبډی ٿـكځ، ؿك رچاٿ٢ډپ عتی ډڄچم ایڂ ؿك عبٻی ات ٳڈ . ڇ اتثل ـ

یبثیپ. ٿبځ كا ٿی ڃیبٳبځ ٳڊڂ ؽچاډی ثلاثلی

ڀبٹ ؿكی ڊل ی ڇؿكثبكصینډبیی 3@اتچاكت څٻ٪A ، پنٴی ثڈ ڃبٽ1960 ی ؿډڈ اڅایٺ

؛ اڅ ڄیـڇ ثچؿ ٳڈ ثچؿڃـآڃڊب ایتبٻیبیی څ ڃچاؿٷبځ ٿڊبرلاځ ،ڄیـ ٳڈ بٳڄبڃ 4@پڄیټچاڃیبA لٯی

ثیتلی څ٤یت ثب ؿٯتتڀیپ ٷل٫ت یڃبڄبؽتڈ ثچؿ. څ ٯټجی ٣ڀال ثیڀبكی ؿك ایڂ ڊل،

ام پیی ڃیت ٳڈ ٫لؿیش ډ اڅ ؿكیب٫ت ٳڈ ؿك ایڂ ڊل تلیجب كا ثلكی ٳڄـ. 5@كڅمتچA ڊل

0Clive Hamilton

0 Affluenza :ی ٳټڀڈ ؿڅ ام ـڇ بؽتڈ څ تلٳیجی ای څاهڇ څاهڇ، ایڂ Ainfluenza @څ آڃ٬الڃنا ثڈ ٿ٤ڄبی

Aaffluence @ٽ-ات ٫لاڅاڃی یب تزڀٺ ٿ٤ڄی ثڈ 3Stewart Wolf 4Pennsylvania 5Roseto

سشضت جسی اسا جذ س

20

ڃیڀی ام عـڅؿ ڃین تڄڊببٹ 65 ثبالی ا٫لاؿ ؿاتڈ ثبـ. ٯټجی كیثیڀبام ی یډب ڃبڃڈ ،ٸیبٻ 55

څٿیل ؿك ٿلٵ ټیٳ ٿیناځثڈ ډڀیڂ ٴٺ، كا ؿاتڄـ. بٹ ی ٿیبځډب آٿلیٴبیی ٯټجی ٿٴالت

Aٿټی ثچؿ. ډبی چٽ ٳڀتل ام ٿیبڃٸیڂ یٲ اعـڅؿ، @كڅمتچ

٧قایی څ څكم، كهیپ ام ٯجیٺ٣چاٿټی ؿٯیٮ څ ثب ٳڄبك ٷقاتڂ تغیبت ام اڃزبٽ ث٤ـ

ثچؿ، ڄبى اڃبځٳڈ 1@ربځ ثلاڅځA ډڀٴبك څ@ ٻ٪څA ،آٻچؿٷی ظ ٿبڃڄـ ای ڄڈٿت٨یلډبی ٿ

،ؿاكؿ ڃٸڈ ٿی ؿیٸلاځ امتل كا بٻپ @كڅمتچA اډبٻی ٳڈ ای اټی ثڈ ایڂ ڃتیزڈ كیـڃـ ٳڈ ٣بٿٺ

ڈ ،ډب ؽبڃچاؿڇ ثیتلؿك ٳڈ ؿكیب٫تڄـآڃڊب ٳڄڄـ. ٳڈ ؿك آځ مڃـٷی ٿی ت ای ربٿ٤ڈ ډڀبځ بډیتٿ

ٴڈڅ ایڄ میبؿی ثلؽچكؿاك ثچؿڃـ تلډب ام اعتلاٽ ڂٿ ،ڃـٳلؿ ٳڄبك یٴـیٸل مڃـٷی ٿیؿك ڃٺ

ڈ ام صپ مؿڇ ـځ ث تلى" ٣ټت ٳڈ ك٫تبكی .ؿاڃت ٣بك ٿیحلڅت كا ڃڀبیډلٷچڃڈ ،ربٿ٤ڈ

2ٿبٻچصیچایتبٻیبیی ٿلثچ ثڈ ٳڊڂ كڅتبییبځ یٲ ثبڅك ثچؿ ٳڈ ام ؿٻیٺ ؽچؿڃڀبیی ڃأت "

حلڅت یب ٳڈ ڃڀبیثچؿڃـ ایڄچك آٿچم ؿاؿڇ ـڇ ډب ثضڈ" ،ڃچیـ ٿی @ٻ٪څA. ل٫تٷ ٿی

"آڅكؿ. ثـبڃی ٿی ،ثڈ ډڀبیڈ ٫ؾل٫لڅی

ثڈ تـكیذ ڊل كڅمتچی ؽچاډبڃڈ ثلاثلی پیچڃـډبی ارتڀب٣ی، 1960 ی ؿډڈ ی ٿیبڃڈڅٯتی ؿك

ی یٲ ڃٺ كڅ ثڈ ڊل، ٿیل ؿكڅ ٿلٵ ثیڄی ٳلؿڃـ ٳڈ ڃلػ پی @ثلاڅځAڅ @څٻ٪A، ام ثیڂ ك٫ت

ٷناك ،اڃزبٽ ؿاؿڃـ ث٤ـبٹ 25 ی ی ٿبٻ٤بتی ٳڈ آڃڊب ؿك اؿاٿڈ. ا٫نای ؽچاډـ ٷقات

ٿجتڄی ؿیلیڂتبثچی ایڂ ات ٳڈ ، ؿاؿڇ ؿك ایڂ ڊل كػ ارتڀب٣ی تلیڂ ت٨ییلتبحیلٷقاك " ،ؿاؿڃـ ٳڈ

، ٳڈ ٷقاكی ثڈ اتلاٱ ؽچیت" ،ایڄٴڈؿیٸل څ "ام ثیڂ ك٫تڈ ات، ،ثل ٯجبعت ؽچؿڃڀبیی

تغیٮ آڃڊب ڃبځ ".اتربی ؽچؿ كا ثڈ كٯبثت ؿاؿڇ ،ثچؿ @كڅمتچAی ڊل ٿؾڈكڅمی

]19[.ڇ ثچؿثلاثل ـ ی یٲ ڃٺ ؿڅ ،ٯټجی څ ٴتڈ ثیڀبكیاثتال ثڈ ا٫نای آډڄٶؿاؿ ٳڈ ٿی

0John Bruhn 0maliccio

سشضت جسی اسا جذ س

21

یٲ . ٿ٤ڄبیی ڃـاكؿ٫ل ،چؿ ٿی ی ات٬بؿڇاتلاٳ چك ثڈ ډب ؿاكائی ٳڈ مڃبځ ٷت ؿك ثیڂ

تچیظ @عزل ٣ل اٯتبؿAثڈ ڃبٽ ا ٳالیٲ ؿك ٳتبة ،1@ٿبكبٹ بٻیڂAثڈ ڃبٽ ڄبى اڃبځ

ٿ٤ڄبی ٫ل، ؿاتڂ . ڃجچؿڃـ ٫یلاٿب ، تڄـډبی ٳڀی ؿا ؿاكایی ،ٿلؿٿبځ تلیڂ اثتـایی "،ٳڈ ؿډـ ٿی

ڃیت، ثټٴڈ ثبالتل ام اډـا٩څ څبیٺ ثیڂ یاكتجب ل٫ب یب ډبٳبال ام٤یڂ څ ٿغـڅؿی ٿ ٿـاك

تچاځ ٷ٬ت ٿیؿك ایڂ كاتب څ ربیٸبڇ ارتڀب٣ی ات؛یٲ ٫ل. ات ډب ثیڂ اڃبځ ڃجتډڀڈ

،ات ابكڇ ٳلؿڇ ڂ ڃٴتڈډڀیثڈ بٹ پی 2400 ڃینلا ]20["تڀـځ ات. اؽتلا١ٳڈ ٫ل

ډڀیڂ تجی٤ ٿچډجت صلاٳڈ ؛اتډب ؽلڄـ ب ٳڀتلیڂٳی ات ٳڈ ث اڃبځ حلڅتڀڄـتلیڂ "

Aات. @ؽلڄـی"

رنء پي ام ؽچاڃـځ ،ڃٸبك كڅمڃبٿڈ 2@ؿیچیـ پالتنAات. یبتٿبؿام ڃچ١ ،تڀـځ ٿچډجتاٿب

ٿچچ١"ڃچت، اڅ ؽچكؿڇ ثچؿ. آځ یٴڈ ی اڃڈٳبك ٳبت ام ٻغڂ @٣ڊـ ٣تیٮA ٳتبة رنء ثڈ

ٳبك ؿك ات. ؽـا ... ؿائڀب ؿاكاییاٿالٱ څ ،ثڈ څیوڇ ام اثتـای تٴچیڂ ،@ٳتبة ٿـىA اټی

ٳتبة ٿ٨چٻی تڄڊب ؿٹاٻجتڈ # ات .... رـیـ لای ثبآڃڊب ٿزـؿ ی ٿ٤بٿټڈمٿیڂ $څ ٿ٤بٿالت

]21[".چؿ بٿٺ ٿیڃین كا ؿاٽڃلڇ څ ال، ٿبڃڄـ ،عڀٺ ٯبثٺ اٿچاٹڃیت، ثټٴڈ ٿیڂ م ،ٿـى

.ٿتغیل ثچؿڃـ مڃبځ ٷت اٯچاٽ ٿیبځ ٷلایی ٿچرچؿ ؿك ثلاثلٿبٻتچى څ ؿاكڅیڂ ډل ؿڅ ام

كڅاد ثبالیی ؿك عـثلاثلی . . ډبی آٿلیٴبیی . ٯجیټڈ ا٧ټت ٿیبځ ؿك"، اتٿبٻتچى صڄیڂ ڃچتڈ

څ ثـڅی مڃـٷی ډبی ؿچاكی تغڀٺؿك اثلی ثل ڊپ ا٣بی ربٿ٤ڈ تلیجب ی ٴڈ ډڀڈچكی ،ؿاكؿ

ڄی تٿج تڀـځثیڂ ثڄیبؿیڂ تبؿ، ؽچؿ ثڈ ڊپ ڃین ؿاكڅیڂ ]22["ؿاكڃـ. ٷبڇ ثڈ ٷبڇ ډبی ٯغی ٫بك

ډبی ؿك تبؿ ؾبڅتڀڄـیA ثڈ ٣ڄچاځثچٿیبځ ٿیبځ آڃضڈ ٳڈ ؿك څ كا ٳڈ ثب آځ آڄب ثچؿ، ثل لٿبیڈ

، ٷلاځ ډبی ٳچس ٣بؿت "،ڃچت ؿك ډڀیڂ ؽچ ؿ څؿا ٿیتؾی ،ؿیـ ٿی@ ثب ڃ٢٬ ؾی

0Marshall Sahlins 0David Plotz

سشضت جسی اسا جذ س

22

، ثڈ ډل ؿكیبډب چاعٺ اتچایی، یب ؿك اٿتـاؿ ډبی اڃجچڇ صڈ ؿك رڄٸٺ ٷتلؿڇ،ډبی صڈ ؿك ؿت

ام تب ٿـت ٿـیـیبٳڄبځ، ی ډڀڈ ٳبٿٺ ثلاثلیصلا ٳڈ . . ات .ثڈ لك ایڂ اٯچاٽ چكت

]23["ٳلؿ.ؽچاډـ رټچٷیلی بځ تڀـځ پیل٫ت

"ی اسبیت درجتریي بزلبب "هیبى اقاهی در یبفتي خرسدی

اٴبٹ مڃـٷی اڃٸینتلیڂ څ ٫یلتلیڂ كٯتتلیڂ، ثـثؾتای ام ڃڀچڃڈی ؿك تال ثلای اكائڈ

"@ٷچا٫چ لا ؿٹی تیA ثـثؾت بٳڄیڂ"ام ٿبٻتچى ،"ډب څعی" ٿب٫لاځ ؿیـ املؿ ٳڈ ث ڃبٽ ٿی 1

ثڈصبكٻن ؿاكڅیڂ ،بٹ ث٤ـ 30ؿكت ڃـ.ؿثل ثل ٿی "ی اڃبڃیت ؿكرڈلیڂ ت ڃبمٹ"ؿك اكڅپبیی

Aٳلؿ. اڅ ؿك ٿچكؿ ك٫ت څ ډڀبځ ٿلؿٽ كا ام ڃنؿیٲ ڃ٠بكڇ @٫چاٷچ یلا ؿٹ تیAډب ثب @ٷچییا٫چ

ثل ایڂ ثبڅكٽ ٳڈ اٷل ؿڃیب كا ثٸلؿیپ، "، ا ڃچت ډبی كڅماڃڈ ٿبٻتچى ٿچا٫ٮ ثچؿ څ ؿك یبؿؿات

"یبثیپ. پبییڂ ڃڀی ظ یڂ اڃـامڇا ثڈ ٿلؿٿبڃی تب

Aٳتی ٳبپیتبځ 2@كڅثلت ٫یتنكڅیA3@ثیٸٺؿك -ٳلؿ ٳڈ ؿاكڅیڂ ثب آځ ٬ل ٿی ٳتیډڀبځ –

تب ثچؿ ثلٷلؿاڃیـڇثڈ اڃٸټتبځ چاك ٳلؿڇ څ كاٷچیی ا٫چ ڈ رچاځات٬بٯی، چك ڈ ثا ٯجټی ٬ل

كا ثلای ٿیغی ډبی آٿچمڇ ت٤ټیپ اٿٴبځچك ڂډڀیڅ آڄب ٳڄـ ثلیتبڃیبیی مڃـٷی ٴچڇآڃڊب كا ثب

،كا تزلثڈ ٳلؿڃـ ٿتڀـځ مڃـٷی ډبی ٿنیت ؾبایڄٴڈ ایڂ ڈ ڃ٬ل پي ام آڃڊب ٫لاډپ ٳڄـ.

Aؽـٿت ٳڄڄـ. تٿیغی ؿیڂ جټ٦ٿ ٣ڄچاځڈ تب ث ثلٷلؿاڃـبځ ؽچؿ ٿلؿٽ ثڈ ٿیبځ آڃڊب كا @٫یتنڅكی

0Tierra del Fuego 0Robert FitzRoy 3Beagle

سشضت جسی اسا جذ س

23

بځ كا ثلای"څعی" مڃـٷی جٲ ثچؿځ ڃبثؾلؿاڃڈ ڄـآڃڊب ثتچاڃ ایڂ ثچؿ ٳڈ ایڂ لط ام ډـ٩

ثڈ ؿڃیبی ٿتڀـځ ثپیچڃـڃـ. تب ـ ڄٳڀٲ ٳڄثڈ آڃڊب ،ام ایڂ لیٮڅ ٳڄڄـ كڅڂډب ٫چاٷچیی بیل

ی بځ ؿك ؿاٿڄڈ ٿلؿٽ ڃنؿ 3@٫چریبAڅ 2@یچكٱA، 1@رڀیAیٲ بٹ پي ام ایڄٴڈ اٿب ؿكت

ٿڊچك @ؿاكڅیڂ ٳچڇA اٿلڅم ثڈٳڈ ٿٴبڃینؿیٴی ؿك ڃ ربیی -ثبمٷلؿاڃـڇ ـڃـ 4@بٻیڅڅAٳچڇ

ډبیی ٳڈ ؿكیبڃچكؿاځ ډب څ ثب٥ ٳڈ ؽبڃڈثب ایڂ عیت ٿچارڈ ـڃـ ثیٸٺ ٳتی ی ؽـٿڈ -ات

ٿ٤ټچٽ ـ ٷچیی بؽتڈ ثچؿڃـ، ٿتلڅٱ څ پچیـڇ ام ٷیبڇ ات. لاڃزبٽ، اثلیتبڃیبیی ثلای ڈ ٫چ

ؿاكڅیڂ ثیبك . اڃـ ؽچؿ ثبمٷتڈ پییڂ مڃـٷی ٲثڈ ج ،ٷچییا٫چ څ ؿیٸل ٿجټ٨بځ @ڀیرAٳڈ

صڄیڂ ت٨ییل" بډـ ٷبڇ ؽچؿ ڃچت ٳڈ اڅ ډیش ی كڅماڃڈ ډبی اڃـڅډٸیڂ ـ څ ؿك یبؿؿات

كا ثڈ @ڀیرAآڃڊب ".اتآځ ثلای ؿكؿڃبٱ ؿیـځ تغڀٺ" ایڄٴڈ ات څ جچؿڇڃ "ثبكی اڃـڅڇ

څٯتی ؿیـڃـ ٳڈ عـاٯٺ كڅ څ آٿبؿڇ ٳلؿڃـ ،ٳبپیتبځثب بٽ ثلای ل٩اڅ كا ٳتی آڅكؿڃـ څ

آچؿڇ ـ. بځ ؽیبٹام ٯبٮ څ صڄٸبٹ كا ډڄچم ثڈ یبؿ ؿاكؿ، ی ؿكت ات٬بؿڇ

ٷ٬ت څڃپقیل٫ت، @ڀیرAـ، اٿب پیڄڊبؿ ؿاؿ ٳڈ اڅ كا ثڈ اڃٸټتبځ ثلٷلؿاڃ @٫یتنكڅیAٳبپیتبځ

، "ډب ٿیچڇ اڃچا١" څرچؿڈ اڅ ثب صلا ٳ "ثبمٷت ثڈ اڃٸټتبځ ڃـاكؿ ثلای تڀبیټیٳڀتلیڂ " ،ٳڈ

.ات "ؽچغبٹ څ كای"، "پلڃـٷبځ اڃچا١"څ "ډب ٿبډی اڃچا١"

ی ؿكرڈتلیڂ ڃبمٹ"-٫ل ـیـتلیڂ چط بیـڃضڈ ٳڈ آیبؿ ثیبڅكیـ. ڈ كا ث یچٳبتبځ

ام حلڅت ٧یلٯبثٺ تؾیی ډبی ٴٺ بٿٺتچاڃـ ٿیؽچؿ ثڈ ڃ٠ل ثلـ، -"اڃبڃی مڃـٷی

ثب ؽچغبٻی ٳڈ یبؿ ثیبڅكیـ،ڈ اتلاٻیب كا ث ثچٿیبځ ٽ#-$ام صپ ٧یلثچٿیبځ"مؿٷی ٯغی"ثبـ.

ډب ٳڈ اڃٸټیی ډبی ڃٸبڇ میل ،ؽچكؿڃـ آثـاك كا ٿی ٳلؿڃـ څ علات كا ٳجبة ٿی ال٧لډبی ٿچ

0Jemmy 0York 3Fuegia 4Woollya

سشضت جسی اسا جذ س

24

ثچٿیبځثل ٷلڄٸی ـیـ٫بك كاډٴبك ؿك ثلاثل آؽلیڂ آڃضڈ بډـ ډتڄـییڂ ؿاتڄـ

٣بؿات ٣یڄٲ ی٤ڄی مٿبڃی ٳڈ –@1ٸیلیپ٫بټڈ ث ی ؽچؿ ٯجیټڈ ام A ٳڄیپ ٤ی ٿی ٳڈ ٸبٿیډڄ .ات

حلڅتڅ ٫لآڃٸبڇ ٿڀٴڂ ات -ؿاكیپ مٿبځ څ ٿٴبځ ؽچؿ كا ام صپ ثل ٿی ٫لډڄٸی څ اٻناٿبت

]24[.ایپ ڃـاتڈكا ٠بكاڃت االٳڈ ثیبثیپیی ډبؿك ربكا

1 detribalizing

سشضت جسی اسا جذ س

25

سشضت جسی اسا جذ س

26

فصل دوازده

است؟( ای زننذه عنوانخودخواه ) 9مم

ٽ<-@هځA?ؿك ٿبثٺ ، @ؽچؿؽچاڇ هځA ٳتبة ی كیضبكؿ ؿاڅٳیڄن، ڃچیڄـڇ كا @ٿپA االط

ؿك ربٿ٤ڈ ام لیٮ تچاڃـ ٿی ٳڈثچؿ اال٣بتی څاعـ یٲام ایڂ ٳټڀڈ، څ ٿڄ٠چك ؛اثـا١ ٳلؿ

هځ ڈٳډڀبڃچك ؿكت -ٽ<-?څ/یب ثڈ ڃٺ ث٤ـ ٿڄتٺ چؿ تٴخیل چؿیب تټیـ څم آٿچ

،تبكیؼ ی ٿبٯجٺ ؿك ربٿ٤ڈډڀبڃچك ٳڈ . چؿ ثڈ ڃٺ ث٤ـ ٿڄتٺ ٿیٿخٺ تچٻیـ ام لیٮ ،ٿټچة

، ڃـا ڇثچؿ ٿټچة@ ؽلاتـځ ؿك ڊیپA څ @ٿڄبث٢ ٷقاكی اتلاٱثڈ A ،@ؽچاډی ثلاثلیAډبی ٿپ

ٳڀتل اٯتبؿ ٣ټپ ؿك. ڇ اتتٴخیل ـ @ؽچؿؽچاډیA ٿپ ڃین رچاٿ٢ پبٳبڅكمی ؿك ا٧ټت

ڃین ٬ت ٳڈ ډڀـكؿی څ ٳلؿڇ اتثل ایڂ تبٳیـ 2@آؿاٽ اڀیتA ی ڃ٠لی ثڈ اڃـامڇ بعت

]1[.ڃچ١ ثل څرچؿ ؿاكؿ ؿكثچك جی٤ی ،ت٤یت ڃ٢٬ ؾی ٿبڃڄـ

ٳڀجچؿ٫ل پیثل اٿلڅم ٳڈ اٯتبؿیفډڄیت ات ٳڈ ٷڀبځ ٳڄیپ ٫ل ٧ټ یٲایڂ

٣لڈ، تبب څ تچمی٢ ٿبئٺ اثـی اڃبځ ثلای-امٻی ٴبككاډ ڃچ٣ی ثڈ ،اتاتچاك ـڇ ٿڄبث٢

،ثی ام ډل ٣بٿٺ ؿیٸلی ،اؽیل صڄـ ٯلځ ی ؿك . ٿتب٬بڃڈ ایڂ فډڄیت ٧ټ،اتثچؿڇ حلڅت

ٷچڃڈ ډڀبځ كا ثڈ ثیلاډڈ ٳبڃـڇ ات. ی، ٫ټ٬ڈ څ اٯتبؿڄب اڃبځ ډبی رلیبځ ٫ٴلی ؿك عچمڇ

-عبثٸلاڃڈ?٣الڃی اٯتبؿی ك٫تبكA" ،ؿډـ تچیظ ٿی @چؿیربځ ٷA ثڈ ڃبٽ اٯتبؿؿاځ یٲ ٳڈ

یٲ ڃڈ څ ،تا ـڇ اٻبء ثبڅك ات څ یٲ ٿزڀچ٣ڈ@ ثبماك ؿاكی لٿبیڈAٿت٤ټٮ ثڈ ل٫ب @ٽ<

0 Meme :ؽچؿ كا ؿك یٲ ربٿ٤ڈ ثڈ ایڂ لیٮچؿ څ ابكڇ ؿاكؿ ثڈ یٲ ٿ٬ڊچٽ یب ٣ڀٺ ٳڈ تجـیٺ ثڈ یٲ ډڄزبك ٿی

ٽ-ٳڄـ تٴلاك څ تٴخیل ٿی0Adam Smith

سشضت جسی اسا جذ س

27

اچٹ ل٫ب ثیبڃٸل ،@$عبثٸل# ٿتـ اڃبځA ی ا٫بڃڈ. تجی٤ ڀچٹ ٣یڄی څ رڊبځ ی ٯب٣ـڇ

]2[".ڃڈ صینی ثیتل یب ٳڀتلڅ ، اتٿ٤بل ؿاكی لٿبیڈ ی ؿډڄـڇ بمٿبځ

(هقتصد اکهیکس )اسبى ه

1..ایپ. آځ تچا٫ٮ ٳلؿڇ علی ؿاكیپ ٳڈ ثل ل

2، اؿی څؿك"ربٿ٤ڈ"

ی ؿډڄـڇ بمٿبځ ٳڈ اٺ اڃـ# اڃـ $یب ډلٷن ؿكٱ ڃٴلؿڇ ام یبؿ ثلؿڇ ثیبكی ام اٯتبؿؿاڃبځ

٧ټ ٫لیبتؿك ای ات ٳڈ ڈا٫بڃ#، عبثٸل بځاڃیب چى $یٴاٳچڃچٿچډچٿ بځ ی٤ڄی ٿلٳنی

یٲ ای ڃیت ٳڈ ثتچاځ ثب تٴیڈ ثل آځ یٲ عیت پبیڈ څاڃبځ كیڈ ؿاكؿ، لت پیلاٿچځ

ا٣الٽ ٳلؿ ٳڈ ام ؿیـ 3@ٿیٺربځ اتچاكت A . ډڄٸبٿی ٳڈٿبڃـٷبك كا ثڄب كیؾت ی اٯتبؿی ٫ټ٬ڈ

ثڈ ؿڃجبٹ ڈ ڃبصبكث ٳڈ ثبـ ٿچرچؿی آځ تچاڃـ یٿ ،اڃبځام ٯلاكؿاؿی ل٫ب یٲ ت٤لی٪" اڅ

ثیتلیڂ ثڈ، رڀبڃی ٿلاكتڅ ٿیناځ تال ٳڀتلیڂ ثب ل٩ ثتچاڃـ ٳڈات ٳبكډبیی

ایڂ ٳڈ كڅمی ٳلؿ ثیڄی ڃڀی ٷبڇ پی ډیش ]3[،"ؿت یبثـ تتزڀال، تڊیالت څ ٿبیغتبد

A٪ؽچاډـ ٳلؿ ت٤ییڂكا اٯتبؿی اتت٬ٴل عـ څ عـڅؿډب تب ٯلځ ا، @ٯلاكؿاؿی ت٤لی.

كا اڃتؾبة تچٻـٽ ٿغٺ تچاڃتپ ؽچؿٽ ٿیاٷل "، ٷ٬ت ٳڈ ٿی ثیبؿ ثیبڅكیـ كاكڅچ رڀالت

ډبی یچڇ ٳڈ ڃڈربیی ؿیٸلی كا ثڄبـ، ،ٳلؿٽ ٳڈ ؿك آځ ډلٳي كا اڃتؾبة ٿی لمٿیڄی، ٳڄپ

1 We have a greed, with which we have agreed. . .

0Eddie Vedder 3John Stuart Mill

سشضت جسی اسا جذ س

28

".پڄڊبځ ثڀبڃڄـ ٣ڀچٿی ام ڃ٠بكت څ ٯبڅت ثتچاڃڄـ ك٫تبكډبی كیبٳبكاڃڈ څ ڃڈ ی ٫بؿ ڃبڄبؽتڈ

لای اڅٯبت ثیتلاڃبځ ات، لت ام ثؾی ل٫ب ،څكمی عل ٳڄڄـ ٳبڃی ٳڈ اؿ٣ب ٿی

چك ٳڈ ډڀبځاڃبځ ات، ثؾی ام لت څكمی ٷیلڃـ. ثټڈ، عل ڃ٠ل ڃڀی كا ؿك 1ثب٫تبكڅ

ؿك ؾبڅتڀڄـیڃڈ ٫ څ $ ؾبڅتڀڄـیچك څ ډڀیڂ تا ثؾی ام لت اڃبځ لٿبكی

@ثب٫تبكAثڈ ?اٿب ایڄٴڈ ٳـاٿیٲ ام ایڂ ٬بت ؿك اڃبځ ڃڀچؿ پیـا ٳڄـ هڃتیٴی#. ؽچیبڅڃـاځ ٯجبٹ

اڃبځ"بځ ام تچډڀبت ی پبیڈ ثل اٻٸچډبیبځ كا ،ډڄٸبٿی ٳڈ اٯتبؿؿاڃبځ ٽ<-ثتٸی ؿاكؿ

ی٤ڄی -یارتڀب٣اډڀیت ثب٫تبك ،بمڃـ ٿی -ؾی ات ڃ٢٬ٳڈ تڄڊب ٿغلٳ -"عبثٸل

.ٳڄڄـ ٿیكا ٫لاٿچ -تڄیپ یٴـیٸل ٿی ثڈ ؿڅكډب ٿب اڃبځام ٿ٤ڄب ٳڈ ی ا جٴڈ پلاډڀیت تٳټی

ات. ڈ څٯچ١ پیچتڈثؿك آځ ثچؿځ اڃبځ ډڀڈ صین څاٯ٢ٷلینڃبپقیلی ٳڈ ؿك ثب٫تبك ډڀبځ

ثڈ ثی ام ډڀڈ څ اٯتبؿ 2@ډب ثبمی ی ڃ٠لیڈAډبی ٫ٴلی ٳڈ ؿك یٴی ام آمٿبیثلای ٿخبٹ،

بؿڇ څ ډچڀڄـاڃڈ ام یٲ ٿـٹ ،ایڂ ٿ٤ڀبات. 3@ٿ٤ڀبی مڃـاڃیA، چؿ ٿی رب١ ؿاؿڇآځ اك

ڄبی كڅاځ 4ٳچالی ای"څ ث٤ی ام ؿاڃڀڄـاځ آځ كا ؿ،ٷقاك ٿتبثٺ كا ثڈ ڃڀبی ٿی كڅاث

0Context

2 Game Theory :څ ثڈ څیوڇ ٣ټچٽ ارتڀب٣ی ات ٳڈ ؿك كیبیبت ٳبكثلؿی ای ام بؽڈ

ٿچكؿ ات٬بؿڇ ٫ټ٬ڈ څ ثبماكیبثی ،٣ټچٽ ٳبٿپیچتل ،اٻڀټٺ كڅاث ثیڂ ،٣ټچٽ یبی ،ٿڊڄـی ،ڄبی میت ،اٯتبؿ ؿك

كاډجلؿی یب ثبمی، ٳڈ ؿك آڃڊب ك٫تبك كا ؿك لای ،كیبیبت تچثبمی ؿك تال ات ی ٯلاك ٷل٫تڈ ات. ڃ٠لیڈ

.ثبـ، ثـت آڅكؿ ؿیٸلاځ ٿی ٫لؿ ؿك اڃتؾبة ٳلؿځ څاثتڈ ثڈ اڃتؾبة ٿچ٫یت

. ایڂـٳڄ بمی ٿـٹ كا# ٿڄب٢٫ تبؿ$ اتلاتویٲ ٿچٯ٤یت یٲ ثل عبٳپ كیبی ك٫تبك تب ٳڄـ ٿی تال ثبمی ی ڃ٠لیڈ

ڃڊبیی ٳڄڄـ. ډـ٩ ثلؿډبیی ات ٳڈ ؿیٸلاځ اڃتؾبة ٿی څاثتڈ ثڈ كاڇ ،یٲ ٫لؿ آیـ ٳڈ ٿچ٫یت ٿی ٿچٯ٤یت مٿبڃی پـیـ

ٽ -ثڊیڄڈ ثلای ثبمیٴڄبځ ات ثلؿ كاڇ یب٫تڂ، ایڂ ؿاڃ3 The‎Prisoner’s‎Dilemma.

ربڃچكاځ ی كڅؿڇ ؿك بی٢ ثچك ٳڈ ات ثبیٺ ڃچ٣ی چؿ، ٿی ڃبٿیـڇ ڃین E.coli اؽتبك ثچك ٳڈ وی اضشیطیا4

ؿاكڃـ ڃ K2 څیتبٿیڂ تچٻیـ ؿك ډب آځ. ډتڄـ كڅؿڇ ٣بؿی ٫ټچك ام ثؾی آماك، ثی ډبی چیڈ ایڂ. ؿاكؿ څرچؿ ؽچڃٸلٽ

ٽ -ٳڄڄـ ٿی رټچٷیلی كڅؿڇ ؿك ما ثیڀبكی ډبی ثبٳتلی اتلاك ام څ

سشضت جسی اسا جذ س

29

،اڃـ، اٿب پټیي ات: ٫ل ٳڄیـ ؿڅ ٿ٠ڄچځ ؿتٸیل ـڇ ثڈ ایڂ تلتیتٿ٤ڀب ـ. ڃبٿڄ ٿی "ارتڀب٣ی

ٳب٫ی ثلای ٿغٴچٿیت آڃڊب ڃـاكؿ. پي ام ایڄٴڈ ؿڅ مڃـاڃی ام ډپ رـا اكٱٿـچاډـ څ

چؿ: یٴبڃی ؿاؿڇ ٿی چڃـ، ثڈ ډل ؿڅ پیڄڊبؿ ٿی

تبځ ڊبؿت ؿډیـ څ اڅ بٳت ثڀبڃـ، ڀب آماؿ ؽچاډیـ ـ څ رلٽ اٷل ڀب ٣ټیڈ لیٲ

ؽچاډـ ـ. ٿغٴچٽمڃـاځ بٹ 10 ثڈ ثباڅ

10 ٿـتڈ ثچؿ څ ڀب اڅ آماؿ ٿیڃٴڄیـ، صڄیڂ څ ڀب ٣ټیڈ ڀب ڊبؿت ؿډـاٷل اڅ

. ؽچاډیـ ـ یبٹ مڃـاڃ

ٿبڇ مڃـاڃی ؽچاډیـ ـ. 6، ډل ؿڅ ڊبؿت ڃـډـ ٣ټیڈ ؿیٸلی یٲ ام ڀب اٷل ډیش

بٹ مڃـاڃی ؽچاډیـ ـ. 5، ډل ؿڅ ؿڅ ٣ټیڈ یٴـیٸل ڊبؿت ؿډیـاٷل ډل

ٷ٬تڈ ـڇ ډل مڃـاڃیثڈ كا اڃتؾبة ٳڄـ. ٴی ییب ٴچت ڊبؿت ٿیبځ ثبیـ ډب مڃـاڃیام یٲ ډل

ډب صچك پبؼ ؽچاډڄـ ؿاؿ؟ مڃـاڃیثڈ ڃ٠لتبځ، .ـڃؾچاډـ ؿاكؽجلاڅ ام تڀیپ ٳڈ ؿیٸلی

،ٳـاٽ، میلا ډل ؿډڄـ یٴـیٸل اك ٻچ ٿیډڀیڈ ثبمی، لٳبی رلٽ تلیجب ٳالیٲ ؿك ٴٺ

،ڃ٠لی كا ی ایڂ ڃتیزڈ اٿب، څ آماؿ چ. نځعل٩ ثثیڄـ: ٿی ؿیٸلی لی٢ٻچ ؿاؿځ كا ؿك ؽچؿ ڃ٢٬

ٳی ٳڈ "ثلای ام اڅ ثپلیـ ٳڈڅ ت٤لی٪ ٳڄیـؿك ډل ربی ؿڃیب څاٯ٤ی مڃـاڃی یٲثلای

. ؽچاډـ آٿـصڈ پی "ؿډـ ډڀـت كا ٻچ ٿی

ٳڈ ثڈ ثبمیٴڄبځ اربمڇ ؿاؿڃـؿاڃڀڄـاځ ثڈ څاٯ٤یت ڃنؿیٲ ـ ٳڈ مٿبڃی ،لاڃزبٽایڂ ڃ٠لیڈ

چك آځیب ڃڈ. ٳڄـ ت٨ییل ٿی بځمٿبځ ك٫تبك ثب ٷقتآیب ٳڄڄـ تب ثجیڄڄـ زلثڈ ٳتؿك ایڂ ثبمی ت

ل٣ت ڈؿډـ، ثبمیٴڄبځ ث تچیظ ٿی @ډڀٴبكی یب٫تڂ تٴبٿٺAٳتبة ؿك 1@كڅثلت اٳټلڅؿAٳڈ

ثڊتلی ٳڄـ، بڃي بځ ڃین صڄیڂ ٿی ٳڈ لیٲ اٿیـڅاك ثبڄـآٿچؽتڄـ ٳڈ اٷل بٳت ثڀبڃڄـ څ

ؽلیـ څ ثڈ ایڂ تلتیت ٳلؿ، ثـڃبٿی كا ثلای ؽچؿ ٿی بځ ا٣تلا٩ ٿی . اٷل لیٲؽچاډڄـ ؿات

0Robert Axelrod

سشضت جسی اسا جذ س

30

تلی ؿڅتبڃڈ ڃچ١ مٿبځ، ثبمیٴڄبڃی ٳڈ كڅ ثب ٷقتـ. تڄجیڈ ٿی "ایڂ ثڈ آځ ؿك"پیلڅ اٻٸچی

بځ ٣ڀٺ ٳلؿڇ ٿـت ٳچتبڇ ؾی ٢٫بڄٿٳڈ آڃڊبیی ٳڈ ٫ ثڄب ثڈ ؿاتڄـ ثلڃـڇ ـڃـ، ؿك عبٻی

ـ.ام پت ؽڄزل ؽچكؿڃبیـ -كڅثلڅ ـڃـرـی تٿٴالثچؿڃـ ثب

ٷلیٸچكی اى. Aٳڈ میل چاٹ ك٫ت ډڄٸبٿی ؿیٸل ثبك ،یڂ آمٿبیا ام ٳالیٲ ت٬یل

مځ ثبمیٴڄبځ ډبی ٿ٨نی ٤٫بٻیت، MRI ؿتٸبڇات٬بؿڇ ام ثب ، تڀیپ ٷل٫تڄـ څ ډڀٴبكاڃ 1@لڃنث

ٳڄڄـٷبځ ثڈ ایڄٴڈ لٳت ٿچاكؿی كا ثجیڄڄـ ٳڈثچؿڃـ ٿڄت٠ل آڃڊب ثٸیلڃـ.ڃ٠ل تغت ثبمی عیڂ كا

یٴی ٤ی ؿك ډڀٴبكی ؿاكؿ څ عبٻتی ٳڈی٤ڄی –ڃبځ ؿډڄـ ـیـی لبځ ٳالڇ ثلڅؿ څاٳڄ

@لڃنثA. صین ؿیٸلی تچرڈ ایڂ ٿغبځ كا ثڈ ؽچؿ رټت ٳلؿ ٿب . ا"ؿډـ ٻچ ٿی"اڅ كا ؿیٸل ل٩

".مؿڇ ـیپ ام ڃتبیذ ٸ٬ت څاٯ٤ب"ٷ٬ت، 3@كٱ تبیڀنڃیچیچA ی ام كڅمڃبٿڈ 2@یل ڃبتبٻی اڃزیAثڈ

آٴبكتلیڂ" ،ؿاؿ ڃبځ ٿی@ ډڀٴبكیA ٣ڀٺڅاٳڄ كا ډڄٸبٽ ٿچارڊڈ ثب ڂتلی ٯچی ،ٿ٨ن

ام ٯجٺ ٳڈ ؽچكؿ ثڈ صپ ٿیای ام ٿ٨ن ؿك ڃبعیڈ څٿلثچ ثڈ ك٫تبكډبی ډڀٴبكاڃڈ ثچؿ ډب یٸڄبٹ

ی ډبی میجب، پچٹ، ٳچٳبئیڂ څ ډڀڈ چكت ، تچیلی ؽچڀنڇپبؼ ثڈ ؿلډب ؿك ؿاڃتیپ ٿی

]4[".چڃـ ٤٫بٹ ٿی ٿزبم څ ٧یلٿزبم صینډبی ؽچبیڄـ

Aعبٹ ؿكډڄٸبٿی ٳڈ مڃبځ ،ډبی ٿ٨نی ؿكیب٫تڄـ اٴڂ ثب تغټیٺا تغیبتی څ ٷلڅڇ @لڃنث

ډل ٳڈ 5@ٳچكتٴي ٻت پیبڃیA څ4@ٯـاٿی ٿؾ رپA ثؾ ام ٿ٨ن ی٤ڄی، ؿڅ ډڀٴبكی ثچؿڃـ

، ك٫تبك آڃی ٿغلٱ ډل ؿڅ ڃبعیڈ ؿك ٳڄتلٹ -ـڃـ ٤٫بٹ ٿی ،پبؾٸچی ؿڅپبٿیڂ ډتڄـؿڅ

یب٫تڈ ا تغیبتی ام آڃضڈ ٷلڅڇ @لڃنثA ٳڈ صڄـ ڃ ؿاكڃـ. ډل پبؿا څ پلؿام لاكیا

0Gregory S. Berns 0Natalie Angier 3New York 4anteroventral striatum 5Orbitofrontal Cortex

سشضت جسی اسا جذ س

31

ثؾ اڀیڄبځڃتیزڈ ایڂ " ،. اڅ ٷ٬تایڂ تغیٮ ؽلڄـ ثچؿ ٿزڀچ٣ب ام ، اٿبثچؿثچؿ ٸ٬ت مؿڇ

"ایپ. ؿډـ ٳڈ ٿب ثلای ډڀٴبكی ثب یٴـیٸل بؽتڈ ـڇ ڃبځ ٿی ایڂجبكتی ات، ثڈ ٣

هببع اشتراکی تراژدی

ٿ٤تجل ی اڅٻیڂ ثبك ؿك ٿزټڈ ٳڈ 2@اتلاٳی ٿڄبث٢ تلاهؿیA ثب ٣ڄچاځ 1@ت ډبكؿیڂلٷAی ٿبٻڈ

Aؿ كا ٿزـ صبحٿبالتی ات ٳڈ ثیتلیڂ ؿ٤٫بت ، یٴی امصبح ـ 1968 ؿك بٹ 3@بیڄي

، ایڂ ٿبٻڈ 4@رڊبڃی ثبڃٲ ٿڄبلاتA اؽیل ی ٿبٻڈ ڃچیڄـٷبځ ٣ټڀی ؿاتڈ ات.ی ٿزټڈؿك یٲ

ٿلثچ ثڈ ٿچچ٣بت ،٣ټچٽ ارتڀب٣ی ؿاڃڀڄـاځاڃـ ٳڈ ام لیٮ آځ ڃبٿیـڇ ٧بٻجی ی5اٻٸچ"كا

ٿبٻڈ ام ایڂ "، 6@ری. اځ. اپٺAثڈ ڃبٽ ڄبى اڃبځ . ثڈ ٯچٹ یٲ"ٳڄڄـ جی٤ی كا ثلكی ٿی ٿڄبث٢

]5["ٿـى پقیل٫تڈ ـڇ ات. ٿتڂ ٣ڄچاځچی ٿغیڂ څ ٿتؾبځ ثڈ

، ثڈ چك اتلاٳی اڃٸټتبځ كڅتبییډبی ثؾ ثیتلډڄچم ، 1800 ی ؿډڈ ډبی تب ٿیبڃڈ

-ٯلاك ؿاتډڀٸبځ اٿب ؿك ؿتلى ثچؿ ٿت٤ټٮ ثڈ بڇ اٿالٱ ډڀٸی ؿك څاٯ٢، -ـ ات٬بؿڇ ٿی

ؽبكؿاك. یپی عبكډبٳیـڇ ـځ ایبالت ٿتغـڇ پی ام ؿك ٧لة آماؿ ڄبٮٿ ثڈ جیڈصینی

0Garett Hardin

0 The Tragedy of the Commonsماؿڇ ثڈ ی ٣جـاٻغیڂ څډبة : ایڂ ٿبٻڈ، تچ ڃل صڀڈ، څ ثڈ تلرڀڈ

ٽ-# ثڈ ٫بكی ثلٷلؿاڃـڇ ـڇ ات1381@ $ڄبی ٣ټپ ٣یبڃٸل ثچٽ٣Aڄچاځ ثؾی ام ٳتبة 3Science 4World Bank Discussion

5 Paradigm :ام ٣جبكت ٫ڊپ ثچؿځ ثلای آبځAاتپبكاؿایپ ،تل ؿٯیٮ ٿ٤بؿٹ. ات٬بؿڇ ـ@ اٻٸچ :

ډب ای ام اٻٸچډب څ ڃ٠لیڈ لٿٮ څ اٻٸچی ٿټ څ صبكصچة ٫ٴلی څ ٫لډڄٸی ات ٳڈ ٿزڀچ٣ڈاٻٸچڅاكڇ یب پبكاؿایپ پیلاٿچځ ؽچؿ كا ؿك صبكصچة @ ٯ٤یبتڅاAاڃـ. ډل ٷلڅڇ یب ربٿ٤ڈ، كا ثلای یٲ ٷلڅڇ یب یٲ ربٿ٤ڈ ٴٺ ؿاؿڇ

اڃـ ام ډبی ٯـیپ ٿچرچؿ ثچؿڇ ډبیی ٳڈ ام مٿبځ اٻٸچڅاكڇ.ٳڄـ ای ٳڈ ثڈ آځ ٣بؿت ٳلؿڇ تغټیٺ څ تچی٪ ٿی اٻٸچڅاكڇ ٽ-آیڄـ ؿك ٿی@ ثـیڊیAډبیی لیٮ آٿچم ٿغی ثڈ ا٫لاؿ، ثلای ٫لؿ ثڈ چكت صبكصچة

6G.N.Appell

سشضت جسی اسا جذ س

32

Aٳڈ ٳلؿڇاؿ٣ب ،اڃٸټیي اتلاٳی ؿك ٳچك ٿڄبث٢ ثب ٿـٹ ٯلاك ؿاؿځ، ؿك ایڂ ٿبٻڈ @ډبكؿیڂ

،ٳڈ ـڄٳ ٿیاتـالٹ @ ډبكؿیڂA. اؿؿ ڃبځ كاٿڄبث٢ ثل اتلاٳی ٿبٻٴیت ٣چاٯت څ لاڃزبٽتچاځ یٿ

ٳڄـ تب عـ ډل صچپبڃی ٤ی ٿیات ... آماؿ ٸبځثلای ډڀ ٿلت٢یٲ ٳڈ ات٬بؿڇ ام ډڄٸبٿی"

اٯتبؿی ٿڄٮ، صچپبځ ؽچؿؽچاډیام ؿیـ ؽچؿ اڅ، ".كا ثڈ صلا ثیبڅكؿثنكٷتلی ی ٷټڈ ،اٿٴبځ

صچپبځ " ،ڃچیـ ٿی @ډبكؿیڂA ".اڃزبٿـ صلاٷبڇ ٿی ثڈ تؾلیت څ ؿك ٣یڂ عبٹ، ٯبثٺ ٯجچٻی ؿاكؿ

تڄڊب ایڂ "ات. ا ٷټڈ ډبی ؿاٽ ت٤ـاؿ لث ا٫نڅؿځ ٣بٯالڃڈ، ٳبك تڄڊب ٳڈ >ٷل٫ت ؽچاډـ تیزڈڃ= ٣بٯٺ

ډتڄـ، لیٲ عـ ام ثی صلای احل ؿك ٿلت٢ تؾلیت ی ډنیڄڈ ؿك ډڀڈ میلا ات ٿڄی ی ٷنیڄڈ

آڃزبییٴڈ ام .كڅؿ ٿی ؾ ډڀبځ ریت ثڈ ٫ ٷټڈ ډبی ؿاٽ ثل ا٫نڅؿځ ام عبٺ چؿ عبٻیٴڈ ؿك

ثی ڃبصبك ثڈ ،ډب ٷټڈ صلای ثلای ٿتلٱ مٿیڂ كیـ، ؽچاډـ ڃتیزڈ ډڀیڂ ثڈ تڄڊبیی ثڈ صچپبځ ډل

ثب٣ج ،ٿڄبث٢ ٳلؿځ اتلاٳی "ٷیلؿ، ٿی ڃتیزڈ @ډبكؿیڂA .ٷل٫ت ؽچاډـ ٯلاك ات٬بؿڇ ٿچكؿ عـ ام

"ـ. ؽچاډـ ٿڄبث٢ آځ ڃبثچؿی

، پلڅكی ٳبڅكمی څ ؿاٽ ل٫یت رڀ٤یت ثب كـ ڃجت ٿبٻتچى ؿك ٿچكؿ ا٫ٴبك ڀبڃڄـډ

میلا: ،ك٫ت ٿچ٫ٮ ثڈ ڀبك ٿی ٿچچ١ ډبكؿیڂ ڃین یٲ ثغج

ؿك ٿچكؿ آڃـك څاظ ات ٳڈ ٳڈ ٳڄـ كا ثیبځ ٿی A+B=C ی بؿڇ ی یٲ ٿ٤بؿٻڈ .1

.ډیش تلؿیـی ڃیتآځ ؿكتی

ا٧ټت ،ٿ٬یـ ات. ثلای ٿخبٹ عبٳپډبی ٯـكت ی ثیلعڀبڃڈ بتتڀیڀ تچریڈی ثلا .2

ٷتلؿڇ ؿك ٫ل ؽچبځ ؿك ٣ڀټی ثی ثلای تچریڈثلیتبڃیب یبی څ ٿبٻی ځكډجلا

ی ٷتلؿڇ ٯغی تچیظ ٳلؿڃـ، ام رڀټڈ ؿك ٿبٻتچى اتڄبؿ ٿی ی ثڈ ٿبٻڈ ،ثلیتبڃیب

یثیتلت٤ـاؿ لؿڃـ $څ احل ٷلڄٸی ٿ ٳڈ ؿك آځ صڄـ ٿیټیچځ ایلٻڄـی ؿك 1840 ی ؿډڈ

ٿبٻٴیتڃبثؾلؿاڃڈ ثچؿځ ؿك ٿچكؿ @ډبكؿیڂA اڊبكات ٷلیؾتڄـ#. ڇثڈ ایبالت ٿتغـ

سشضت جسی اسا جذ س

33

ؽـٿبت بمی ډبی ؽچی ثغج ٷقاكی ثل لپچثلای ثڈ چك ٿٴلك ،اتلاٳی

.ڇ اتثٴبك ٷل٫تڈ ـ ټیغډبی ٿ مٿیڂ ل٩ؿڅٻتی څ ت

ایڄٴڈ څرچؿ ؿاكؿ څ آځ @ٿبٻتچىAڅ @ډبكؿیڂAډبی ثغج ؿكڃین ؿیٸل ٿتلٱ ی ڃڈیٲ اٻجتڈ

. كینڃـ ٫لڅ ٿیثب څاٯ٤یت ٿچارڊڈؿك څ ډل ؿ

ثڈ بؿٷی ام آڃضڈ @ډبكؿیڂA" ،ڃچیـ ٳبڃبؿایی ٿی ی ڃچیڄـڇ 1@ایبځ آڃٸچىAٳڈ چك ډڀبځ

ٿچرچؿ ؿك ؿكڅڃی ڃ٠بكت ی٤ڄی -ؿډـ كڅی ٿی اتلاٳی ٿڄبث٢ ؿك ثغج ،٣بٻپ څاٯ٢ؿك

ام یبؿ كؿیڂ ایڂ عیت كا ډب ".پچی ٳلؿڇ ات صپ -اتلاٳی ٿڄبث٢ایڂ ؿكٷیل ارتڀب٣بت

ډڀڈ ثڈ عـی پبییڂ ات ٳڈ رڀ٤یت تلاٳپ ٳچصٲ ٳڈ كڅتبیی ٳڈ ؿك رچاٿ٢ثلؿڇ ثچؿ

ؿك یب اڃٸټتبځ څ تبكیؾی ډبی اتلاٳی مٿیڂ ؿكی څاٯ٤ی آځ ڃڀچڃڈ ٲیڄبڄـ $ یٴـیٸل كا ٿی

ثڈ ل٣ت ـامؿٿڄب٢٫ ٿتلٱ كا ثڈ ؽل ثیبڃ# ډل ٫لؿی ٳڈ ثؾچاډـ ڃیبیی مځ ٷت رچاٿ٢

ؿك ،ڃچثٺ ی ربیلڇ ی ؿاځ څ ثلڃـڇاٯتبؿ 2@اٻیڄچك اڅتلڅٽA ٿبٻ٤بتچؿ. ڄببیی څ تڄجیڈ ٿی

ؿك " ،ٳڈ بڃـٳچصٲ اڅ كا ثڈ ایڂ ڃتیزڈ ك ؿك رچاٿ٢ ٿتلٱ ٿڄبث٢ ؿډی بمٿبځی ڃغچڇٿچكؿ

ی ب ات٬بؿڇیڅ تټت ثلؽچكؿ ثب ډل ڃچ١ڃ٠بكت ثلای ډبیی ام ٴٺ ،رچاٿ٢ایڂ ڃچ١ ی ډڀڈ

]6[".ؿاكؿڅرچؿ ام ٿڄبث٢ ڃب٣بؿالڃڈ

رټچڇ ٿڄبث٢ ٿغټی ٿـیلیت ٿؾبٻ٪ ثب ا٫لاؿ بیل څ بځاٯتبؿؿاڃ ٳڈ تچ آڃضڈ ثلؽال٩

ٿتٴٺ ٳچصٲ ډبی ٷلڅڇ ی څیټڈڈ ث ؿك ربیی ٳڈ ٿڄبث٢، اتلاٳی ثچؿځ ٿڄبث٢ ات، ؿاؿڇ ـڇ

اتلاٳی ٿڄبث٢ .كڅؿ ڃڀیڀبك ڈ ثیـی ثلای ٿڄبث٢ تڊـ ،چڃـ ثڈ ډپ ٳڄتلٹ ٿی څاثتڈ ام ا٫لاؿ

٣ڀچٿی ثچؿځ تلاهؿی یـ ثبثب اٿلڅمكا ٫لاٿچ ٳڄیـ. ٽ<-ډبی ٳچصٲ ?تغت ٳڄتلٹ ٷلڅڇ

كڅ ثڈ ڃبثچؿی ؿڃیب ؿك لال یالت ٿچارڈ چیپ.ډب څ رڄٸٺ ډب ، كڅؿؽبڃڈډب ، آڀبځؿكیبډب

0Ian Angus 0Elinor Ostrom

سشضت جسی اسا جذ س

34

اتؾلاد اٻڀټټی ثیڂ ڃبڅٷبځبؽتڂ ثلای ٿتچٯ٪ ای ٳي ا٣تجبك، ٯـكت څ اڃٸینڇ میلا ډیش ،ات

ثڈ ډڀیڂ ٳي# ات ڃـاكؿ. ثڈ ډیش ی ایڂ ٣ڀٺ، ډبیی ٳڈ ٿت٤ټٮ ثڈ ډڀڈ $څ ؿك ڃتیزڈ آةام

ف٧بٹ ٧یلٯبڃچڃی چماڃـځ ٳڈ صلا٧بځ ثب، صیڄیڄبی٢ ډبی ؿڅؿٳ ڀی ٿچاؿٴٺ،

ٳڈ څڃنڅئال ، ؿك عبٻیٴڈ ڃ٬تكڅؿ ٿی ٿلؿٽ ٳلڇ ډبی ؿك كیڈ ،كڅڂ ات كڅیڈ ام اتؾلاری

ٳڄـ. ډبی ٷلیڄټڄـ كا فڅة ٿی یؼ ،چمؿ ډبی آٿلیٴبیی ٿی ؿك اتچٿجیٺ

ؿك ظډپ لٿبكی ٫ـاځ بمؿ ٿڀٴڂ ٿیڅاك كا مڃزیلڇ صینی ٳڈ ایڂ تلاهؿی

ډبی ٿبثٺ تبكیؼ ثڈ ?ؿك عبٻیٴڈ ایڂ ٿچچ١ ثلای اڃبځ٫لؿی ات. ډپ ؿك ظ ای څ ٿڄڈ

تلاهؿیA، څ @ٿ٤ڀبی مڃـاڃیA، @اٯتبؿ ٿبٻتچیA ٷیلیثٴبكٽ< -ٳټی چك ؿیٸلی ثچؿڇ ات

ڃبی ام ،پیبٳبڅكمی رچاٿ٢ٿچكؿ ؿك څ بؿكٳلؿځ اعٴبٽ ٯب٤بڃڈ اٿب ٧ټ ،@اتلاٳی ٿڄبث٢

ٳڈ ثڄب ثڈ رچاٿ٤ی -ات ٿیبى ٳچصٲ رچاٿ٢ؿك مڃـٷی ډبی ٯچا٣ـ څ څیوٷی ثتڂ ثل صپ

ایڂ تلاهؿی "٣ڀچٿی ٫لاك ٳڄـ. تچاڃـ ام ڃ٠بكت څ ٯبڅت ٳي ڃڀی ډیش زبؿك آڃ"څچ ك ی ٷ٬تڈ

تچاځ ا٫لاؿ ٷلڅڇام ،ٷلڅڇی اڃـامڇٳڈ ؽچكؿ كٯپ ٿی تڄڊب مٿبڃی ٽ<،-?تلاهؿی ٿڄبث٢ اتلاٳی

ؿكثټی؛ .چؿ ثیتل ٿی @1ڃجبكؿ ٣ـؿA ی ٷلڅڇ ام ی٤ڄی اڃـامڇ .٫لاتل كڅؿثل یٴـیٸل ڃ٠بكتثلای

.اډڀیت ؿاكؿ ثچك ٯ٢ ،ٷلڅڇ ی اڃـامڇ، ډب ڃؾتی رچاٿ٢

كڅثیڂ A، ډبی ارتڀب٣ی ڃؾتی ؿك 2رچكیـځ ك٫تبك اډڀیت پي ام آٷبډی امڅ اٿب ٣ـؿ ؿڃجبك؛

ثؾ كـ كا ثل ٿجڄبی ٿیناځٷلڅڇ ډل ت٤ـاؿ ا٣بیتال ٳلؿ ،ثلیتبڃیبیی ڄبى اڃبځ ،3@ؿڃجبك

ام مٿبڃیٴڈ ثیڄی ٳلؿ پی ،اڅ ثب ات٬بؿڇ ام ایڂ ډڀجتٸی. ؾڀیڂ ثنڃـت آځ ٷچڃڈ ڃئچٳچكتیٴبٹ ٿ٨ن

ایڄٴڈ صڈ څ ڃ٠بكت ثل كـ، پیٸیلی ڃ٬ل ٿی 150 ثڈ عـڅؿ یٷلڅڇ اڃبڃ ت٤ـاؿ ا٣بی یٲ

0 nbar's numberDu تچاڃـ ثب : ابكڇ ؿاكؿ ثڈ یٲ ٿغـڅؿیت ڄبؽتی ؿك كاثڈ ثب ت٤ـاؿ ا٫لاؿی ٳڈ یٲ ٫لؿ ٿی

ٽ-ؿ څ ع٬ ٳڄـبارتڀب٣ی پبیـاك څ ثبحجبتی كا ایز آڃڊب كڅاث

0 Grooming :،ٽ-ل پ رچكیـځ ٿبڃڄـ ؿیٸل، صین ؿك صینی ٳبڅیـځ رچكیـځ 3Robin Dunbar

سشضت جسی اسا جذ س

35

ب٫تڈ ثڈ آځ ی ایڂ "،ؿڃجبك ی چؿ. ثڄب ثڈ ٷ٬تڈ ؿچاك ٿی ا٣بی ٷلڅڇ ٳڄـ ثلای ٳی صڈ ٳبكی ٿی

ثڈ -ٳڄیپ ایزبؿپبیـاك څٿتبثٺ كڅاث یپ ثب آڃڊبتچاڃ ٿی ا٫لاؿی ٳڈ ـاؿت٤ ت ٳڈ ٿب ام ڃ٠لٿ٤ڄب

ؿیٸل ڄببځ اڃبځ ]7[".ٿغـڅؿیت ډتیپ ؿصبك -ٿ٨نٿبځ ڃئچٳچكتیٴبٹ پلؿام ل٫یت ؿٻیٺ

ت٤ـاؿ ډڄٸبٿی ٳڈ ڃـ؛ آڃڊب ؿكیب٫تڄـ ا ڈغڈ ٷقات ١ی ؿیٸل ثل ایڂ ٿچچ یٲ ٿبډـڇثب ڃین

ثڈ تیپ ـځ ثڈ ؿڅ ٷلڅڇ ٿیٺچؿ، ٿیثیتل ایڂ ٣ـؿ چك ٯبثٺ تچرڊی ام ثڈډب ٷلڅڇ ا٣بی

.آیـ ثڈ ٿیبځ ٿیٳچصٴتل

ؿك "ڇ ثچؿ ٳڈ ـ یبؿآڅك 1@ٿبكڅیڂ ډلیيA، 1992ؿڃجبك ؿك ی ٿبٻڈ اڃتبكصڄـ بٹ پی ام

ی ڄبـ، چك ، ډل ٳی ؿیٸلی كا ثڈ ؽچثی ٿیڃ٬لڇ 150یب یٲ كڅتبی ڃ٬لڇ، 50یٲ ٷلڅڇ

ؿك ایڂ ؿاكؿ. ٳڄبك یٴـیٸل ڃٸڈ ډب بٹ تچاڃـ ا٫لاؿ كا ٿی ،ٿتبثٺ ت٤بٿٺ ایڂ عبٺ ام پیچڃـٳڈ

ام ٳڈ ؿاكڃـ اڃت٠بك آځ څ ؿك ٯجبٹثؾڄـ ٿیصینډبی ٿؾتټ٪ كا ثڈ یٴـیٸل ٿلؿٽ صبكصچة،

، ام رڀټڈ رـیـ ڃچیڄـٷبځؿك بٻڊبی اؽیل، ]8[".یٴـیٸل صینډبی ٿؾتټ٪ ڃین ثتبڃڄـ

Aؽچؿ ثڈ ڃبٽ پل٫لڅ ؿك ٳتبة 2@ټـڅٹبٻٴچٽ ٷٿ Aڃبی ام ٿغـڅؿیتی ، ایـڇ3@اڃغلا٩ی ڃڈ

.ڃـا ڈډب اڃـاؽت ثل ل مثبځكا ٽ<-?ی اڃبڃی ډب ٷلڅڇٳبكٳلؿ جی٤ی ثلای #ڃ٬ل 150ت٤ـاؿ $

ڃبٽ ٴڈ ډل ٳيصڄبڃ ،ڀیڀی څ ٳچصٲ تٴبٿٺ یب٫تڈ اتډبی ؿك ٷلڅڇ ٳڈ اڃبځثلای

یٴـیٸلڅ ٧لیجڈ ثچؿځ ڃجت ثڈ ڀڄبٽٷ ڃبی ام ڃبٿغـڅؿ آماؿیٿچارڊڈ ثب ،ؿاڃـ ٿیؿیٸلی كا

ؿك آځ ٳڈ ٫لاتل كڅؿ ٿ٤یڄی ام عـ ربٿ٤ڈیٲ رڀ٤یتڅٯتی . كـ ثڈ ڃ٠ل ڃڀی آبځصڄـاځ

ی پیډب څ اڃتؾبة ی ٿبك٫تبكډبـ، ڄـاتڈ ثبڃ یٴـیٸلثب ڃین ٿؾتلی آڄبیی عتی ،ا٫لاؿ

یډل مٿبځ ؿیٸلم ا ،ٯبثٺ ٯجچٹپقیل څ ٳبكډبی اٿٴبځٿب ڃجت ثڈ څ عيٳڄـ یت٨ییل ٿ كڅی ٿب

چؿ. ٿی تل اڃتنا٣ی

0Marvin Harris 0Malcolm Gladwell 3The Tipping Point

سشضت جسی اسا جذ س

36

تچاځ پی كا ٿی ډڀیڂ اتـالٹڃین اڃبځ ام لت @ٳڀچڃیپAثبك ثـ٫ڊڀی ا٪ ؿك ٿچكؿ

رچاة ڃجت ثڈ یٴـیٸل ڃبڄبى ډتڄـ ٳڈ ٿلؿٽ یثنكٷ ؿك رچاٿ٢ اتلاٳی ٿبٻٴیتٳیـ:

ی اڃـامڇ"، ڃچیـ ٿی @ٿیبى ٯـكتA ٳتبة ؿك 1@ربځ ثچؿٻیAثڈ ڃبٽ ڄبى اڃبځیٲ . ؿډـ یڃڀ

رچاٿ٢ؿك ارتڀب٣ی ٯـكت تڀلٳن ،جی٤ی چك ڈثډبی اڃبڃی ٿڊپ ات میلا رچاٿ٢ څ ٫لډڄٶ

ؽچاډڄـ ٳڀتل ؿٿٴلاتیٲ ،ٳچصٴتل ثنكٷتل ڃجت ثڈ رچاٿ٢ . رچاٿ٢ؽچاډـ ـثیتل ،ثنكٷتل

ثڈ ،ؿٯیب ]9[".چؿ تل ٿیڃبثلاثل ؿك ایڂ رچاٿ٢ثیڂ ا٫لاؿ ڃین ډب ؽلات څ پبؿا څ تچمی٢ ،ثچؿ

. یبثـ ٳبډ ٿی ٽ<-یٴـیٸل ?ؿك ٯجبٹ@ لٿبكیAٳبكٳلؿ رچاٿ٢، ـځثنكٷتل ؿٻیٺ

ؿك ام بؿی ٳڈ ؿاكی ل٫ـاكاځ ڃ٠بٽ لٿبیڈـ، ثلاڃـاؽتڈ @ثلٻیڂ ؿیچاكAډڄٸبٿی ٳڈ

لت اتجبڇ ؿك تجییڂ ،ٳڀچڃیپ ابی ڃ ٳڈ ا٣الٽ ٳلؿڃـ ٷڄزیـڃـ ڃڀیپچت ؽچؿ

ثڊب ڃـاؿځ ثڈ ل٫ب ،ٿبكٳي ڊټٲډپ ؽیل. ؽبی ٿ ،ثبیـ ٷ٬ت ډپ ثټڈ ،ؽچةاڃبځ ثچؿڇ ات.

رټچڇ ی ٿ٤یڄی یچڇ ثڈ ،ثتڈ څ ڀیڀی ډپ ثڈ رچاٿ٢ ثب٫تبكاڃبځ ؿك ثچؿ. لت 2ثب٫تبك یتاډڀ

اڃبځ تجـیٺ څ ٳڄـ ایڂ لت ت٨ییل ٿیثب٫تبك ٿڄبجبت ثیٸبڃڈ څ ٿڄب٢٫ كڅؿككڅ ؿك ٿبا ،ٳڄـ ٿی

چؿ. ؿیٸلی ٿی ثڈ ٿچرچؿ

3.ؿك څاٯ٢، اڃبځ، ډل ؿڅی ایڂ ٿچرچؿات ات

0John Bodley 0context

3 ؿك كاتبی ایڂ پبكاٷلا٩ ،څیلاتبكثب ا ی ؾی ی ٳتبة، ؿك ثؾی ام ٿٴبتجڈ ٳلیتچ٫ل كیبځ، ڃچیڄـڇ

ٷچیـ، ٿی

ـیٸل ٿڊلثبځ ـیپ تب ثب یٴ ٳڈ ؿك آځ ٴٺ ؿاؿڇ ٿیكا اڃبڃیت ایڂ ات ٳڈ ٿب آځ ڃ٠پ ارتڀب٣ی تلاهؿی ثنكٵ"

تل٧یت كا یبثیپ ٳڈ ٿب ایپ څ اٿلڅم ؽچؿ كا ؿكڅځ یٲ ڃ٠پ ارتڀب٣ی ٿی ثبیپ څ ثڈ یٴـیٸل ٣ٮ ثچكمیپ ام ؿت ؿاؿڇ

ٿب ایڂ @ لتAتلیڂ ٣ڀیٮ ڃٴتڈ ایڄزبت ٳڈڅ ؽچاڇ ك٫تبك ٳڄیپ. ټت، ؽچؿؽچاڇ، څ ڃبكای څ ٫نڅځ تب ربڇ ٳڄـ ٿی

ثڈ ٷچډل تچاڃبییٿ٤ـڅؿی ام ٿب، ام ؛ څ ٳڄـ ا كا رقة ٿی ډبی ربٿ٤ڈ چمڇات ٳڈ یٲ عیچاځ ارتڀب٣ی ثبیپ ٳڈ آٿ

".ډب ثلؽچكؿاكیپ ٷل٫تڂ ایڂ آٿچمڇ صبٻ

سشضت جسی اسا جذ س

37

پبیبى بی رؤیبی پیشرفت

څ ٯجیټڈ كچٽ ٳڄـ ٿی ٫ٴل څ ات، څعی للثث یٲ اڅ

ـ.ډتڄ جی٤ت ڂٯچاڃی ،ا رنیلڇ

ؿڅٽ ی پلؿڇ ،@ٳټچپبتلا څ ٯیلAؿك ٯیل ،1بڅ ثلڃبكؿ رچكد

ل٫ب یٲ ٿب ؿڅكاځیپ؟ یب ا ڇٿڀٴڂ ماؿڇ ـ ؿك ثڊتلیڂ مٿبځ څ ٿٴبځٿب كاتی ثڈ آیب

ډڀلاڇ ثب ،ؿیٸل ٻغ٠بتڀبك ثی ؿك ثیڂ ٻغ٠ڈل٫ب یٲ ؛ات ڃڊبیت ثی امای تبؿ٫ی ٻغ٠ڈ

ٳبك پلیاڃـییـځ ثڈ صڄیڂ ڀب ام ؿیـ بیـؽچؿ؟ ٿؾت ثڈډب څ ڃباٿیـډبی بؿی

ؽچؿ كا ی تزلثڈ تڀبیٺ ؿاكیپډڀچاكڇ ،بؽتیڄ كڅاځ ڃ٠ل ٿب ام ثبیـ ثـاڃیـ ٳڈ اٿب ثبـ. ای ثیڊچؿڇ

بیـ ثچك عتی ، ثڈ عبة آڅكیپ آؿٽؽچؿٿبځ كا ی ڃ٠ل ثٸیلیپ، ربٿ٤ڈ اتبڃـاكؿ ؿك ٣ڄچاځ ڈث

ثڈ ډڀیڂ ات. ـځ ثلڃـڇ الیٮ ٿب ایپ، ؽـا ثب ٿبت څ تیپ ثلٷنیـڇ ٿبٳڈ ٳڄیپ ڃبؽچؿآٷبڇ ثبڅك

څ پل ام ؽچڃجبك ٷقتڈ كا ؿڅكاځ تلیڂ عبٻت ثجیڄیپ، رقاةؿك عبٹ كا ثلای ایڄٴڈ مٿبځٿڄ٠چك،

كڅاڃی كا عڀبیت ډبت ٳڈ ایڂ ٷلای ی ٯلځډبثنڃٸبڇ څ .ٳڄیپ ل ٿییتچؿكؿ څ څعت

. ٳڄـ ٿی

پیل٫تثڊجچؿ څ چی ڈ ای ث پلڅڈ ،تٴبٿٺ٫لایڄـ تجبڇ ات ٳڈ ثپڄـاكیپا ٫لایڂ یٲ

څ ٿټچة ٧بیی ډـ٩یٲ ثڈ چی پیل٫ت ؿك عبٹ ؿك عبٹ تٴبٿٺ، ډبی پاكٷبڃیات څ

ل٫ب ثب ، تٴبٿٺ رلیبځ ؿك ،پیٲ ربٿ٤ڈ یب اكٷبڃیڅاٯ٤یت ایڂ ات ٳڈ ڃیت. . صڄیڂډتڄـ

0George Bernard Shaw

سشضت جسی اسا جذ س

38

ؿك ٻغ٠ڈٿڀٴڂ ات ت٨ییلاتایڂ اٷلصڈ. ٳڄـ ٿیٿت٨یل بمٷبك ثب لای ؽچؿ كا ډب ڃٺ ٷقك

ٷبڇ ام ت٨ییل ثبم ثیلڅڃی ډیش لای آیڄـ صلاٳڈ عبة ڃڀیڈ ث پیل٫ت څاٯ٤ب، اٿب ثبڄـٿ٬یـ

ایتڄـ. ڃڀی

ؿڅكاځ ځ آڃزب څ آام څچط ثڈ ایڄزب څ اٳڄچځات ٳڈ ٫ل ٧ټ اتچاكایڂ ثل ایڂ ؽب

ٷچیڄـ ٳڈ صـك ډبثن ثڈ ٿب ٿی ام ٯچٹ ډڄچم ؿاڃڀڄـاځ ،څڃیپ ڈ ٯلځ ٷقتپي ام ثڊتل ات.

ؿڅكاځ ٷیل ډڀڈ څ ام كڃذ ثڈ ؿڃیب آٿـیپرڀڊچكیت ث٤ـ ام كڅی ٳبك آٿـځثچؿیپ ٳڈ اٯجبٹ ؽچ

ی تټی ، ثیبك ٿبیڈډبی تبكیؼ ٿب ډتیپ اٯجبٹ ٴڈ ٿب ؽچایڄ تچك .ایپ ٿبڃـڇؿك اٿبځ ثلثلیت

@؟ډتیپ اٯجبٹ صـك ؽچ څاٯ٤بA :ٿڀڄچ٣ڈ كا ثپلیپ پلرلئت ٳڄیپ څ ثیبییـ ، اٿب ات

عوت فریب غد در داهبى فقر در چگبلاسیر دراى هبقبل تبریخ:

ڃجچؿ ٿ٤ڄی ایڂ ثڈ ٿچچ١ ایڂ اٿب ٳلؿ، ڃڀی فؽیلڇ كا ٧قا ،٣بؿت عت ثل تبكیؼ ٿبٯجٺ اڃبځ

ډبی ؿڃـاځ څ ډب اتؾچاځ كڅی ثل ـڇ اڃزبٽ ٿبٻ٤بت لؿ.ث ٿی ل ثڈ ٿنٿڂ ڄٸیٷل ؿك اڅ ٳڈ

ای ؿڅكڇ ډبی لؽچكیپ څ ډب ڃؾچكؿځ ثب ٳڊڂ اڃبځ مڃـٷی ٳڈ ؿډـ ٿی ڃبځ تبكیؼ ٿبٯجٺ ډبی اڃبځ

ٳزب ام ثپلیـ بیـ اڃـ. ثچؿڇ ڃبؿك ٷلڄٸی څ ٯغی الڃیچ ډبی ؿڅكڇ اٿب ،ات ثچؿڇ ډڀلاڇ

؟اڃـ ثلؿڇ ڃڀی ثل ٷلڄٸی څ ٯغی ٿلم ؿك ٿب بٳبځڃی ٳڈ ؿاڃیپ ٿی

ٳب٫ی ڃـاتڈ ثبڄـ، كـ ی یٲ ډ٬تڈ ت٨قیڈ ثڈ ٿـت ڃچرچاڃبځډڄٸبٿی ٳڈ ٳچؿٳبځ څ

یبثـ څ . ډڄٸبٿی ٳڈ ت٨قیڈ ثڊجچؿ ٿیچؿ ڄـ ٿیٳبځ ډبی ثټڄـ ؿك ؿتڊب څ پبډب چاځاتؾ

صٸبٻی ثب ،ٳلؿڇ كـ ارـیـ ډبی چاځاتؾ ، صٸبٻیٳڄڄـ لڅ١ ثڈ كـ ٿیډب ؿڅثبكڇ اتؾچاځ

سشضت جسی اسا جذ س

39

ډبی كا ؿك اتؾچاځ آٴبك ایڂ ؽچ X ی ا٤ڈ٧قایی ٿت٬بڅت ات. ٳپ ؿڅكاځډب ؿك اتؾچاځ

]10[چڃـ. ڄبؽتڈ ٿی 1@ؽچ ډلیيA ڃبٽ ڈٳڈ ث ؛ؿډـ ٳڊڂ ڃبځ ٿی

ی ثڈ ربی ډب احلات ثل كڅی ؿڃـاځ ،چءت٨قیڈ تل چالڃیډبی ؿڅكڇی تزلثڈثڈ ډڀیڂ ٴٺ،

ډبی كڃٶ څ ع٬لڇ ثی ڃچاكډبی . ایڂ احلات ثڈ ٴٺچؿ ڃبٿیـڇ ٿی 2@ىبډبیپچپالمیAٷقاكؿ ٳڈ ٿی

ډبی ٿتڀبؿی ؿك ثبیبی ٯلځ پي ام ٷقتٳڈ چؿ بډل ٿیٿیڄبی ؿڃـاځ ٳچصٲ ؿك ظ

ٿ٢رچاډبی ٿلثچ ثڈ اٴټتؿك ،ڄببځ ثبتبځڅ ڃٴتڈ ایڄزبت ٳڈ . اڃـ ډب ٯبثٺ ٿبډـڇ ٫یٺ

٧قایبځ یٴزبڃیڂ ٳڈ ثلای تبٿیڂ رچاٿ٢ډبی ؿك ٿبیڈ ثب اٴټت ڃـڇٷلؿآڅك-صیٴبك

?ایڂ اڃـ. ٳڀتلی كا یب٫تڈ ؿڃـاڃی @ډبیپچپالمیبیAڅ @ډلیي ؽچA ،ی ثچؿڃـٳبڅكمڅاثتڈ ثڈ

میبؿی ٳڈ ثیبك تغلٱ ٷلؿآڅكډب ثڈ ؿٻیٺ-ٴبكٷلٽ< -كـ، میلا ٿچچ١ ٿڄی ثڈ ڃ٠ل ٿی

تچاڃتڄـ ا٧ټت ٿی میلا كا تزلثڈ ٳڄڄـٿـت ډبی چالڃی ٳڀتل اعتڀبٹ ؿات ٳڈ ٯغی ،ڄـؿات

ٿٴبځ ٳڄڄـ. ڃٺ ؿات یثڊتل ٳڈ لایٿڄبی ثڈثڈ بؿٷی

ٿچكؿ 4@ایټیڄچین ی ؿكڇAتل ام پبییڂ 3@ؿیٴچځ ی تپڈA عچاٻی ام اٴټت 800ڃنؿیٲ ثڈ

جٲ ت٨ییل ی ؿك ثلډڈكا الٿتی ٿیناځ ام ت٨ییلاتكڅڄی آڃڊب تچیل ڃـ.ا ڈٯلاك ٷل٫ت ثلكی

. ٳڄڄـ ٿی ڃڀبیبځ ام ٿیالؿ پيبٹ 1200 ؿك #٧الت $ٳبت ثڈ ٳبڅكمی مڃی ٷتام مڃـٷی

ا٫نای ، ٷچیبیٳبڅكماځډبی اتؾچاځثبیبی ام څ ډڀٴبكاڃ 5@رچكد آكٿټٸچىAډبی یب٫تڈ

ٳڈ ؿك ثیڀبكډبی ٬٣چڃی $ ثلاثل ـځ 3، څ ٿنٿڂ ی ت٨قیڈ چءاثتال ثڈ ٿیناځ ؿكؿكـی 50

پی مڃبځ ډب ؿك ثیڂ ٷت ډڀیڂ ثیڀبكی# ؿك ٿبیڈ ثب ؿډـ ؽچؿ كا ڃبځ ٿی اتؾچاڃی بی٤بت

كـؿك ؽیل ا٬بٹ، تأ ٿیل څ ٿلٵ ثل ا٫نای ٿجڄی آڃڊب چاډـی٣الڅڇ ثل ایڂ، .اتام آڃڊب

0Harris lines 0hypoplasias Dickson mounds3 4Illinois Valley 5George Armelagos

سشضت جسی اسا جذ س

40

یب٫تڄـ ٳڈ 1@ٿتبكځ پچٳی اتؾچاځA ؿك اثتال ثڈ یلثلاث 4 اتؾچاڃی ؿك ثنكٷبالځ، څ ا٫نای

]10[ډڂ ؿك ثی ام ڃیڀی ام رڀ٤یت ثچؿ.آ ڃبی ام ٳڀجچؿ ؽچڃی ٳپ ی ڃبڃڈ

ٳڈ -كا ی ٧قا ثڈ ٿچٻڈ مڃبځ ی ٷت ٷیلاڃڈ آبځ كڅیٴلؿ ٣زیت څایڂ ٿغبځ ٿؾتټ٬ی

ٿیغی جټ٦ٿ 2@ریچځ یپٺ ٻA. اڃـ ؿاؿڇ ٯلاكثلكی ٿچكؿ -اڃـ یؾضبٹ ڃـاتڈصین ؿك ډیش

ؿتی ام ٷبؿڇ ،اٿلڅمی پلی ٳلؿ 4@ٲٳجAؿك 3ډب @ٿچڃتبٷڄبییA ٳڈ ٿبڇ كا ٿیبځ ٫لاڃچی،

ٳلؿ، آثی ٴبك ٿی ٿڂ ؿڅ، ڈ یب صڊبك ٶ اٷل ٿینثبځ" ،ڃچیـ ٿی څایڂ ثچٿیبځ ثڈ ؽپ آٿـڇ

اٷل څ آڃڊب ډپ .ٳلؿ ٿی یب٫تی ثلپبا څعی بیٸبځؽچاڇ ت ثچؿ یب كڅم، ثلای ډڀڈ ډڀ

ثڈ آٿـی څ ؿكرب ٿیثیلڅځ ام یٲ یب٫تـ، چكی ٳڈ ثلپب ٿی رڄی ثبم ٷل٫تڄـ، صینی ٿی

ډڄٸبٿی ٳڈ "ثچؿ.عتی چٿی یب صڊبكٿی ډپ ؿك ٳبك ك٫تی څ ٷبډی ؿیٸل ٿی یب٫تیٲ

Aآڃڊب ،ډـثلایبځ تچیظ ؿ ډب٧قاٿـاكی ام ی فؽیلڇ ٫چایـ ٿچكؿ ؿك ڇ ثچؿ٤ی ٳلؿ @رچځ ٻی

ؿیٸلی ثلپب پ ٳلؿ یب٫تثب آڃضڈ ٴبك ؽچاډیڃین ٫لؿا " ٷ٬تڈ ثچؿڃـ،څ اڅ ؽڄـیـڇ ثچؿڃـثڈ

]12["ٳڄیپ. ٿی

Aډڀبڃچك ٳڈ ك٫تبك ؿٯیب" ،ؿډـ الائیټی تچیظ ٿی ڄبى اڃبځ 5@ؿیچیـ -ڃچكیت ثلؿ

ٷلؿآڅكډب ڃین ثب -ٴبكٷل ات، ك٫تبكتچیظ ٯبثٺ٧قا ثچؿځ ٳپ آڃڊب ٿجڄی ثل لډب ثب ٫ ٧لثی

ٳڀجچؿ ډب كا ثب ٫ل ٧لثی ډڀبڃچك ٳڈ ك٫تبك، ډڀضڄیڂات. ؿكٱ ٯبثٺ ٫لاڅاڃی آڃڊب ثل ٫ل

ثب ٫ل ایڄٴڈ ثڈ ٯـك كا ٷلؿآڅكډب-صیكٴب ، ك٫تبكٳلؿثیڄی تغټیٺ څ عتی پی تچاځ ٿی، ٧قا

]13[.تچاځ تغټیٺ څ ثلكی ٳلؿ ٳب٫ی ٧قا څرچؿ ؿاكؿ ٿی

0porotic hyperostosis 0Paul Le Jeune 3Montagnais 4Quebec 5Nurit Bird David

سشضت جسی اسا جذ س

41

یٲ ٧قایی ـ، كهیپڄٳڄ تال ٿیمٿیڄی، ٷڄـٽ یب ٧ټڈ ثلڃذ، یت ٳتثلای اځٴڈ ٳبڅكمیؿك عبٻ

مڃی ٷتثیبییـ ثجیڄیپ ٿ٨قی ات. اٿب ٿتڄچ٣ی ام ٷیبډبځ څ ربڃـاكاځ ی ٿزڀچ٣ڈ ،مځ ٷت

٧قات؟ ٿچحلی ثلای ثـت آڅكؿځ كاڇثڈ كاتی، ثلؿ؟ آیب صـك ٳبك ٿی

Aآڅكی رڀ٢ لایث كا مڃی ٷت اڃلهی ٳبكآٿـی ٿیناځ ،ڄبى ثبتبځ 1@ؿیچیـ ٿـڂ

ثلكی -ثچؿڃـ 3@چتبیAٳڄچڃی ٧قایی ٿلؿٽ ثچٿی كهیپ رنئی امٳڈ 2ډبی ٿچكٿچځ ریلریلٱ

ثب ډڀیڂ ډب كا ٷلؿآڅكی ٳلؿڃـ. ریلریلٱ ،ؿك ب٣ت ٳیټچ 8 اڅ ثب آډڄٸی عـڅؿ ٳلؿ. ٷلڅڇ

ٳبٻلی ٳڄـ ام ڃ٠ل رڀ٢ ٿی ك یٲ ب٣تؿ مځ ٷتآڃضڈ یٲ ٳڈ ٳلؿٿغبجڈ ل٣ت، ٿـڂ

ی ٿل ثلای ٯټت ډب صلثی ـڅځث ،ثنكٵ ؿڅڃبٻـ ٿٲ 43پیتنا یب ثل 49ؿاٵ، ډبت 87ثب ثلاثل

، كا ٿؾلڇ ٳڄیـډبی ٿچكٿچځ ریلریلٱ ٧قایی رقاثیت پی ام ایڄٴڈ ]14[ډب ات. څ ا٫نڅؿڃی

یی ؿیٸل ٤ڈٿبٻ٫ٴل ٳڄیـ. ٿ٤ڀچٻی ؿاٵ ډبتیٲ ؿك ڃڊ٬تڈ تلڄبٱ څاٯ٤یت ٳڀی ؿك ٿچكؿ

ثچك كڅماڃڈ #ٿب٣ـ ؿك یٲ ٿبڇ$ -ؿك غلای ٳبالډبكی- 4@بځ ٳچڃٶAؿډـ ٳڈ یٲ ڃبځ ٿی

ای ام بؿڇ ت٬یل 5@ٿبكڅیڂ ډلیيAٳڄـ. ٷلٽ پلڅتئیڂ ؿكیب٫ت ٿی 93ٳبٻلی څ 2140ٿیبڃٸیڂ

ام آڃڊب ث٤ـ ثال٫بټڈ ٳڈ ٿلؿٿبڃیثیبكی ام ڃجت ثڈ @عزل ٣لA ٿلؿٽ" ،ؿاكؿ ایڂ ٿچچ١

]15[."ثچؿڃـ تل څ تڄـكت تل ثیبك بٻپ ،میتڄـ ٿی

تل څ تڄـكت تل میتڄـ ڃین بٻپ پي ام آڃڊب ٿی چالڃی یام ٳبڃی ٳڈ ٿـت څ اعتڀبال

-?ٿلثچ ثڈ ٯلڅځ څی ډبی ثیبك ٳچصٲ ل ات ام مكڇډبی اكڅپبیی پ ٯلډب څ ٿچمڇثچؿڃـ.

ډڀبځ اڃـامڇ ڃیت. ؿك ډیضٴي ثل تڂ ،اٿلڅمی ډبی تلیڂ اڃبځ ڃـاٽا رن ثلای ٳچصٲٳڈ ٽ<

ی ثڈ ڃبٽڄب اڃبځثچؿڃـ، اڃـاٽ اٿلڅمی، ٳچصٲ ٿبځ ثب اتبڃـاكؿ یبیٯلڅځ څ ڃیبٳبځ عبٹ ٳڈ

0David madsen 0Mormon crickets (Anabrus simplex( 3Utah 4!Kung San 5Marvin Harris

سشضت جسی اسا جذ س

42

Aؽچؿ ؿك اؽتیبكٿیټیچځ بٹ پی آت كا 4/1ٳڈ ؿك ٿب ٳڈ ڃیبٳبځ ٳڄـ ٣ڄچاځ ٿی 1@تیڀچتی تیټچك

ك ؿ ډب ډبی ثـت آٿـڇ ام ع٬بكی اٴټت اٿلڅمی ثچؿڃـ. ٿتچ تل ام ا٫لاؿ ٯـثټڄـ ڃـڈ ثچؿٷل٫ت

بٳڂ ؿاٿپلڅكی-پیبٳبڅكمی ٿت٤ټٮ ثڈ ؿڅكاځ مڃبځ څ ٿلؿاځ ؿډڄـ ٳڈ یچڃبځ څ تلٳیڈ ڃبځ ٿی

څاكؿ اٿب ثب اڃـ. ٯـ ؿاتڈ بڃتیڀتل 163 څ 173 عـڅؿثڈ تلتیت ؿك ایڂ ڃچاعی، ثڈ چك ٿیبڃٸیڂ

ډب څ ٫ت ٳلؿ. یچڃبڃیٯـ ا ، ٿیبڃٸیڂ$ٳبڅكمی څ ؿاٿپلڅكی#@ ؿاٽ څ ؿاڃڈAپلڅك ثڈ ؿڅكاځـځ

بځ ڃیتڄـ. ثبتبڃی ڃیبٳبځ ٯبٿتی ثڈ ثټڄـ ٿیبڃٸیڂ، چك ڈډپ، ث ډبی اٿلڅمی ډڄچم لٱت

صڀٸیل ؿك ا٫ت ثب ؽچؿ، ؿاٿپلڅكی-مڃـٷی ثڈ ٳبڅكمی جٲ ت٨ییلؿڃیب، ؿك لال

ٳڈ 2@ربكؿ ؿایڀچڃـA. ؿاتڈ اتڀلاڇ ډ ڈثكا ډب اڃبځ ا٧ټت ٣ڀچٿی الٿتڅ ت٨قیڈ ٳی٬یت

ڃبٿـ، ٿی "ثل تبكیؼ ثـتلیڂ اتجبڇ"كا ؿاٿپلڅكی -ایڂ ت٨ییل جٲ مڃـٷی ثڈ ٳبڅكمی

ثل تبكیؼ چٹ ؿك كا مڃـٷی جٲ تلیڂ چالڃی څ تلیڂ ٿچ٫ٮ ٷلؿآڅكډب -صیٴبك" ،ڃچیـ ٿی

ٳڈ ډتیپ ٿٴالتی ثب رـاٹ عبٹ ؿك ډڄچم ٿب ،ثل٣ٴي" ،ٷیلؿ ٿی ڃتیزڈ ٿبثٺ ؿك څ ".اڃـ ؿاتڈ

"ٳڄیپ. عٺ كا آڃڊب ثتچاڃیپ ڃیت ډپ ٿ٤ټچٽ څ آڅكؿڇ لٿبځ ثل ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمی ٣ل

سگی پبری دراى زدگی در بی سیبسی جب

@بٻیڄنA. ٷقكاڃـڃـ ٿی مؿځ لتص تچرڊی كا ثڈ ٯبثٺ ، څٯتتبكیؼ ٿبٯجٺ مڃـٷیډب ؿك اڃبځ

ثڈ كڅرتزچی ٧قا "،ڃچیـ ٿی "اثتـایی ٿل٫ڈ ی ربٿ٤ڈ" ،ثلاڃٸین ثغجی ؿك ٿبٻڈ

صڈ ٳبكی ثڈؿاڃتڄـ ا ڃڀیبځ ك ڃیڀی ام څٯتٿلؿٽ ثچؿ ٳڈ ٿچ٫ی ثڈ ٯـكی كاډٴبك ،یمڃ ٷت

،ـلؿڃٳ مڃـٷی ٿی كعپ ثیڅ تڄٲ لمٿیڄیؿك اتلاٻیب ٳڈ بډلا عتی ثچٿیبځ ]16[".ٸقكاڃڄـث

0Timothy Taylor 0Jared Dimond

سشضت جسی اسا جذ س

43

ڈ جبڃڈ، تلیجب ٳبٿٺ $٣الڅڇ ثل اتلاعت ڃجچؿڃـكڅثلڅ ٿٴټی ثب ٧قای ٳب٫ی ثلای یب٫تڂ

ډبی ثچڀڂ چكؿؿك ٿ 1@كیضبكؿ ٻیA تغیبتڃـ#. یـؽچاث كڅم ٿی څ ب٣ت ډپ ؿك

Aؿك بٳڂ @بځ ٳچڃٶAؿك 2@غلای ٳبالډبكیA15ڊب ٫ ؿډـ ٳڈ آڃ ڃبځ ٿی 3@چاڃبثچت

یٲ مځ ؿك یٲ كڅم، ٧قای " لؿڃـ.ٳ ل٩ ٿیڅٯت ٧قا ای ثـت آڅكؿځب٣ت ؿك ډ٬تڈ ثل

ؿڅمی، څٯت كا ثڈ اتلاعت ؿك ؽبڃڈ، ٯالة ی ٳڄـ، څ ثیڈ ا كا ٷلؿآڅكی ٿی ڈ كڅم ؽبڃچاڇ

آپنؽبڃڈ ام رڀټڈ ی ٷقكاڃـ. ٳبكډبی كڅماڃڈ ډڀبیٸبځ یب پقیلایی ام ٿڊڀبڃبځ ٿی ؿیـاك

آة آڅكؿځ، یٲ تب ڈ ب٣ت ام څٯت څ آتثلای صچة ډب، ٷلؿآڅكی ؿاڃڈ پن، ٴتڂڅ پؾت

]17[".ؿاكؿبٹ اؿاٿڈ بلتؿك لٿـاڅٽ اعتٳبك څ اتل ی ایڂ كیتپ پیچتڈٷیلؿ. مځ كا ٿی

؟ات ثڈ ڃ٠لتبځ صچك .یٲ یب ؿڅ كڅم اتلاعتډڀلاڇ ثب جٲ، یٲ یب ؿڅ كڅم ٳبك

الا٩ یب٫ت ؿك ٿغیثڈ څ٫چك ٧قا ،ٷلؿآڅك -صیٴبك ی بٿ٤ڈریٲ ؿك ام آڃزبییٴڈ

ٿڄ٢ څ ٿغـڅؿمڃـٷی ڃیبمډبی لڅكیؿتیبثی ثڈ امتچاڃت ؿیٸلی كا ٳي ڃڀی ـ، ډیش ٿی

ؿك ... ایڂ اٯچاٽ ثڈ چك ٯچی ؽچاډی ثلاثلی" ،ؿډـ ؿك ایڂ مٿیڄڈ صڄیڂ تچیظ ٿی @ډلیيAٳڄـ.

٧یلٯبثٺ ډبی ؿاكایی تچٻیـ، ڃـاتڂ اثناك بؿٷیلای ډڀڈ، ؿتلى ث ٯبثٺآماؿ څ ٿڄبث٢ څرچؿ

]18[.كیڈ ؿاكؿٷلڅڇ ت٨ییل ٯبثٺ بؽتبكڅ ،اڃتبٹ

ا٫لاؿ ثڈ ٧قا څ تچاڃی ؿتلی ڀیٽ< ٳڈ ڃ-?لپڄبڇ څ ٧قا ثڈ ٯـكی ٫لاڅاځ اتڅٯتی

ب كا ٳڄتلٹ ٳڄی؟ تچاڃی آڃڊ بځ چی، صٸچڃڈ ٿی ك٫تڂ ٿبڃ٢تچاڃی ڃڀیلپڄبڇ كا ٿغـڅؿ ٳڄی، څ

ڀڄـٯـكتبؿڇ كیڈ ؿاكؿ. څاٯ٤یت ډڀیڂ ؿك مڃبځ ٷت ی ربڃجڈ ډڀڈ یبی ؽچاډی ثلاثلی

ثیڈ څ اڃـ ٳلؿڇؽچؿ كا رټت ډڀلاډبځ ٳڈ اعتلاٽ ٳبڃی ډتڄـ ،مڅكٷچ څرچؿ ڃـاكؿ څ كډجلاځ

څٳڄڄـ ڃڀی ثلؿاكی ٫لٿبځ ؿكؽچات ام ٳی ،@كډجلاڃیAصڄیڂ ایڂ آڃڊب ډتڄـ.كڅی ؿڃجبٻڈ

0Richard Lee 0Kalahari Desert 3Botswana

سشضت جسی اسا جذ س

44

ی ثبة ٫ټ٬ڈ ؿك جبعخیٿA ٳتبةؿك @آؿاٽ اڀیتAرـیـی ڃیت. . ایڂ ؿیـٷبڇثٴڄڄـ تچاڃڄـ ڃڀی

ډیش ،صیٴبك ؿك اٯچاٽ" ،اڃتبك یب٫ت، ڃچت 1896ؿك بٹ څی ٳڈ پي ام ٿلٵ 1@عچ٭

ٸل كا ٫لاډپ یٴـی ٿتبثٺ اڃـ ٳڈ اٿڄیت ؽچؿ تچا٫ٮ ٳلؿڇ څرچؿ ڃـاكؿ ... $آڃڊب# ثیڂ یؿڅٻتڃچ١

".ڃـاكؿ ؿیٸلیثل اٯتـاكی ٳڄڄـ اٿب ٳی

مڃبځ ٷت پب٫بكی تچیظ ؿٻیٺ ،2ٳبك ٿغب٠٫ڈ تٴبٿټی ڄببځ كڅاځثلای ٳڈ ت٤زجی ڃـاكؿ

هځ" ډبیی ډڀضچځ ٳتبة اڃتبك ثب څرچؿ .ثبـ ٳبكډبؿچاكتلیڂ یٴی ام ، ٿڄبث٢ثچؿځ اتلاٳیثل

ی٤ڄی رڄٶ -ی څ٢ ٳڄچڃی ٳڄڄـڇ ؿیـٷبڇ ٿغجچة څ تچریڈ څ ،ٳیڄنڅؿااحل كیضبكؿ "ؽچؿؽچاڇ

ثڈ ایڂ اڃـامڇ ڃجت ثڈ یٴـیٸل تب مڃبځ ٷت صلا ایڄٴڈ تچیظډڀضڄبځ ، -ډڀڈ ٣ټیڈ ډڀڈ

.كا ثڈ ؽچؿ ٿ٨چٹ ٳلؿڇ اتثیبكی ام ڃچیڄـٷبځ ډتڄـ ؿت ؾبڅتڀڄـ څ ٷبؿڇ

ثغجایڂ ٿچرچؿ ؿك فاتی تڄبٯ "یٴیڃ ډبی كیڈ" ؿك ٳتبة ،3@ٿت كایـٻیA ؿاڃڀڄـی ثڈ ڃبٽ

اٿب، اڃـ بؽتڈ ـڇ ؽچؿؽچاڇ ډبی هځثب ایڄٴڈ افډبځ ٿب تچ "،ٳڄـ كا ثچك ؽالڈ ثیبځ ٿی

څاٯ٤یت آځ ات ٳڈ ]19[".اڃـ بؽتڈ ـڇډڀٴبكی ثچؿځ څ ا٣تڀبؿ ٯبثٺثچؿځ، ثلای ارتڀب٣ی

اڃبڃی ی ډناكاځ بٹ ثل ی ربٿ٤ڈ بكبؽت ؿډـ ی ٳڈ ڃبځ ٿیډبی ٫لاڅاڃ ؿاؿڇ ثب څرچؿاٿلڅم،

، ٫لایڄـ تٴبٿٺاټی اڃبځ ؿك ٴڈ ٿغلٱثل ایڄ الاكثڄب ـڇ ات، @اتلاٱA ی ٯب٣ـڇ ٿجڄبی

ثڄـثبمی ات. ډڀضچځ كاڇ ك٫تڂ ثل ڄبةثچؿڇ څ ډت، @ؽچؿؽچاډیAډڀچاكڇ

كا @ثب٫تبكAاډڀیت ڃ څاڃبڃی، @ؽچؿؽچاڇ ډڀچاكڇA تی ل ڃ٠لیڈ اٻجتڈ اٷل ل٫ـاكاځ

ثب٫تبكؿك یٲ ،ؿیٸل كڅؿ. ثڈ ٣جبكت ام ثیڂ ٿی ډب اؽتال٩ایڂ ی ډڀڈ، ٻغب ٳڄڄـبځ ثغجؿك

Aثیڂ عبٹ مڃـٷی ؿك كٳڈ ٣ڀال ؿٿـكځ ؿاكی لٿبیڈ رچاٿ٢ؿك مڃـٷی $ٿبڃڄـ 4@یثبؽت -لؿث

0Lectures on Jurisprudence 0conservative 3Matt Ridely 4 zero-sum context

سشضت جسی اسا جذ س

45

اٿب ثبـ؛ ؽچؿ ٿڄب٢٫ ڃجبٹؿ ڈث عـڅؿیتب ٳي ډل كـ ٳڈ ایڂ ٿڄی ثڈ ڃ٠ل ٿیپ# ډتیډب ٧لیجڈ

٧لینڇ، ثڈ ربی ؽچؿؽچاډی، عٴپثڈ ایڂ ثبك ڃین تچاڃـ ٿی اڃبځ ك٫تبك ؿیٸل،@ 1ثب٫تبكیA ؿك

]20[.ٴٺ ٷیلؿڅ ٣ـاٻت ٿڄـی$ثؾڄـٷی# ؾبڅت عچٹ

عجبجٿ ډبی ٿچرچؿ ؿك لا٫تؿاڅٳیڄن تلریظ ؿډڄـ ام ل٫ـاكاځثیبكی ام عتی اٷل

، ڃچیـ څ ٿی پلؿامؿ آڃڊب ٿی ثب ٣الٯڈ ثڈ لطپچی ٳڄڄـ، اڅ ؽچؿ پاڅ ص ٿلط ـڇ تچ

ډبی فډڄی څ عتی ؿاكای اڃٸینڇ بیٺ ثڈ ډڀٴبكیتڀٿؿڅت، ثیبك ڃچ١ ،عیچاڃبت لت"

ډب ٳڈ آڃضڈ ثڈ تچاڃـ اثناكی ثبـ ثلای هځ ٿی ،٫لؿی ؿڅتی ؿك ظ ڃچ١ؽیلؽچاډبڃڈ ات ...

هځ Aپلل٫ـاك ٿ٬ڊچٽ اثـا١ ثب څرچؿؿاڅٳیڄن ]21["بڃڄـ.بځ ات كا ثڈ عـاٳخل ثل ڃ٢٬

ؿك څ ٫لؿی $ اډـا٩ پیجلؿكاډی ثلای ٷلڅډی كا ثڈ ٣ڄچاځڅ ډڀٴبكی ، ٿبكٳت @ؽچؿؽچاڇ

اڅ ٿبیٺ صلا ثیبكی ام ل٫ـاكاځپي ثب ایڂ عبٹ. ثیڄـ ٿی ٫لؿ#ډل هڃتیٴی ٿڄب٢٫ پیجلؿڃتیزڈ

عیچاڃبت بیلچك ؿك ٿیبځ ډڀیڂڅ ډب اڃبځ ٿیبځ ٳڈ ٿبكٳتڃیتڄـ ایڂ ڃ٠لیڈ ثڈ پقیل

؟٫لؿٿغچكاڃڈ ؽچؿؽچاډی ٳڈ ثبـ ٳبكآٿـڅ جی٤یٯـك تچاڃـ ډڀبځ ٿی

ثیبك چاډـ، اڃبځام ډبی ٧یل ڃؾتی بیل ؿك ٴڈثټډبی ڊچتی، ثچڃچثچؿك ڃڈ تڄڊب

آمٿبیی 3@ؿڃیي یچډبڃچیتنAڅ 2@څاٹ ڃي ؿیا٫لA. څرچؿ ؿاكؿ "ټظ ڃلٽٯـكت "ام ؿكؽبڃی

ډپ ؿك یٲ ٿبڇ ثب 5ثڈ ٿـت 4@ٿٴبٱA ٿیڀچځام ٿت٬بڅت ی تلتیت ؿاؿڃـ تب ثجیڄـ څٯتی ؿڅ ٷچڃڈ

# تڊبرڀی څ ؽڂ ډتڄـ، ؿك 6$ٿٴبٳب ٿچالتب 5@مڅىكAډبی ٿیڀچځؿډـ. صڈ كڅی ٿی ،رب ثبڄـ

ٳڈ ؿك مڃـٷی ؿاكڃـ،ای څیوڇ جیټ ثڈ كاعت# 1$ٿٴبٳب آكٳتچئیـ 7ٳچتبڇ ٽډبی ؿ ٳڈ ٿیڀچځ عبٻی

0context 0Frans de Waal 3Denise Johanowicz 4macaque 5Rhesus 6Mcaca mulatta 7Stump-tails

سشضت جسی اسا جذ س

46

ډبی ٳ٬ٺ ټظ ی ثڈ ڃبڃڈ ،پي ام ؿكٷیلی ،@ٳچتبڇ ٽؿAډبی . ثلای ٿخبٹ، ٿیڀچځډتڄـ ٿڊچك

چؿ. ثڈ ڃـكت ٿبډـڇ ٿی @كمڅىAډبی ٿیڀچځ ؿك ثیڂ آتیٷیلڃـ، ؿك عبٻیٴڈ یٴـیٸل كا ٿی

ؿاڃڀڄـاځ ٿبډـڇ ٳلؿڃـ ٳڈ ؿاؿڇ ـڃـ، ٯلاكډپ رب ٳڄبكؿڅ ٷچڃڈ ؿك یٲ ایڂ ٴڈ مٿبڃی اٿب

ثڈ څ ٧ټجڈ ٳلؿ @مڅىكAډبی ٿیڀچځ ثل پلؽبٸلی @ٳچتبڇ ٽؿAډبی ٿیڀچځ آٿینتل ټظ ك٫تبك

ډل ؿڅ ٷچڃڈ ځڃچرچا ا٣بی " ،@څاٹ ؿیAی ثڄب ثڈ ٷ٬تڈآكاٽ ـڃـ. @ كمڅىAډبی تـكیذ، ٿیڀچځ

تټ ٿؾثچكت ثنكٵ څ ډبی څ ؿك ٷلڅڇ ـڃـ ثب ډپ ثنكٵ ٿیٳلؿڃـ، ثب یٴـیٸل ثبمی ٿی

ډبی ٷلڅډی ډپی ثڈ ډڀبځ اڃـامڇ @مڅىكAډبی ام ډڀڈ ٿڊڀتل ایڄٴڈ، ٿیڀچځؽچاثیـڃـ. ٿی

عتی ډڄٸبٿی ٳڈ آمٿبی ثڈ ڃتیزڈ ".كا ٫لا ٷل٫تڄـرچیی ټظ ډبی ٿڊبكت ،رچتلبځ ټظ

ڈ ایڄٴ اعتڀبٹ ،ٯلاك ؿاؿڇ ـڃـؽچؿ بځڃچ٣ ډپ ؿك ٳڄبككیـ، څ ؿڅ ٷچڃڈ ثبك ؿیٸل ٫

علی٪ ؽچؿ څ ؽچؿ آتی ٳڄڄـ ؿكٷیلی ثب كٯیجبځ ث٤ـ ام پبیبځ ٿچكؿ ثغج، @مڅىكAډبی ٿیڀچځ

]22[ثچؿ.ډب @كمڅىAثیتل ام بیل ڈ ثلاثل ،كا ثزچكڃـ

ډب ؿڇثلای ،ڄبى ڃؾتی /ڄبى ٣ت 2@كڅثلت بپچٻٴیA ایڂ عبٻت ات٬بٯی ات؟آیب

1978 ؿك بٹاڅ ات، پلؿاؽتڈ @ٳڄیبAډب ؿك ثچځی یٲ ٷلڅڇ ام ثب ٿبډـڇ ثلكی څ بٹ ثڈ

ام ڃلډبی یت٤ـاؿ میبؿ، 1980ؿډڈ ؿك اڅا. كا آ٧بم ٳلؿ پلڅهڇ ، ایڂ ؿاڃزچ ثچؿمٿبڃی ٳڈ

یٲ ی م ٧قاډبی آٻچؿڇ. ایڂ ثیڀبكی اٺ ٿلؿڃـ ڃبٷڊبځ ام ٿل ،تغت پوڅډ اڅ ٷلڅڇ ٿڂ

قای ٧ڃٴتڈ ایڄزب ثچؿ ٳڈ اٿب .ڇ ثچؿآڃڊب ٿڄتٺ ـثڈ تچكیتی ډتٺیٲ ؿك الا٩ؿاڃی مثبٻڈ

ام ٯجٺٳڈ ،ثچؿ ـڇڃلډب تلیڂ ټت رڄٶ ڃیت٫ ،ؿاڃی مثبٻڈ #ی $څ اٻجتڈ آٻچؿڇ اكمڀڄـ

ایڂ ات ٣ـاٻت! ثب ٧قا ؿڅك ٳلؿڇ ثچؿڃـ. ام الا٩ ډب كا ډب څ رچاځ تل، ٿبؿڇ ڃلډبی آكاٽی ډڀڈ

ی ٷڄزیڄڈ ،ؿ٫ب١ ثی ربی آڃڊب كا ٷل٫تڄـ. ٷلڅڇتل ؽچڃلؿ ځ، ثبمٿبڃـٷبڃلډبی ؽڂی ډڀڈ ك٫تڂ

0Macaca arctoides 0Robert sapolsky

سشضت جسی اسا جذ س

47

ی ٳڈ ثلاعتی ٫لیت ډب، ڃچرچاڃبځ څ ڃلډبی ٿبؿڇ ٷلڅډی ٿتٴٺ ام :ثلای ؿمؿاځات ای آٿبؿڇ

٧بكت ٿ٨چٹ ثڈ رچ ات ٳڈ څاكؿ ـڇ څ څ رڄٶ ؽڂبڃی ډڀبیٸ ٿڄت٠ل٫ څ ؽچكڃـ ٿی

.چڃـ رڄی څ تزبڅم

ثټچ٥ تلٱ كا ؿك ڂ چڃـ تچٻـ ثب آځ ثنكٵ ٿی ی ٳڈ ام ثـڅٷلڅډ ،لډبی ڃ ثبثچځ ام آڃزبٳڈ

یام ڃلډبی ؽچڃلؿ څ آكاٿ یٲ ډیش ؿیٸل ؿاڃی، مثبٻڈ ی ؿډڈ پي ام عبؿحڈ یٲتب عـڅؿ ٳڄڄـ، ٿی

@بپچٻٴیA چكٳڈ ډڀبځ . اٿبڃـثبٯی ڃڀبڃـٷلڅڇ ؿك ٳڈ ام آځ عبؿحڈ ربځ بٻپ ثـك ثلؿڇ ثچؿڃـ

"ـ.پیچتڄـ پقیل٫تڈ ثڈ ٷلڅڇ ٿی ٳڈ یڃلډبی رـیـ تچٷلڅڇ، ٴتبیی ٫لډڄٶ" :ڃچیـ ٿی

ٺ، ډڄچم ت٤ـاؿ تت "تلاهؿی"پي ام ٷناك ؿاؿ ٳڈ ؿڅ ؿډڈ @بپچٻٴیA، 2004 ؿك بٹ

ثل ڃبٿ٤ڀچٹ یآكاٿڃلٿبٹ ثچؿ، ام ٿیناځثبالتل ثچؿڃـ ډب ٿبؿڇ ثب ؿك پیچڃـڃنؿیٲ څ ی ٳڈ ڃلډبی

ٿ٤ڀچال ڃلډبیؿك ثیڂ الاة ظ ؿاؿ ٳڈ ڃبځ ٿی یكڅاڃ څ چاډـعبٳپ ثچؿ، ٿلاتت ټټڈ

آؽلیڂ ثڈ ٿب ٷ٬ت ٳڈ جٮ @بپچٻٴیA اؽیلا. تل ثچؿ ڃلٿبٹ پبییڂ ام عـ ،كؿڇ پبییڂ ٿلة

23ڃؾچكؿڇ ثبٯی ٿبڃـڇ ات. ؿتډڄچم ٷلڅڇ یٴتبی ، ٫لډڄٶ2007 ٿبډـات ؿك تبثتبځ

Aٳتبة ى ؿكڄب ؾتیڃ 1@ٳلیتچ٫ل ثچډپ Aایڄٴڈ ی ؿكثبكڇ 2@رڄٸٺ ٿلاتت ټټڈ

،ٿلاتجی ات ټټڈثڈ ڃچ٣ی تی څچط ٣الڃی څ عڈ یبی ث یٲ یتپ ،ؽچاډی ثلاثلی

ٷل٫تڄـ ی ٫لڅؿت ٯلاك ٿی ا٫لاؿی ٳڈ ؿك ٧یل ایڂ چكت ؿك ٿلتجڈ"، ڃچیـ ٳڄـ څ ٿی ثغج ٿی

څ ثنكٵ تٴیٺ ؿډڄـ څ ایڂ اڃڈٿتغـیبی ډبی ائتال٩ډتڄـ ٳڈ ثبډچٳب٫ی ی ثڈ اڃـامڇ

".كا ثٸیلڃـډب ډب ثل ٤ی٪ ٯچی ؿډڄـ ٳڈ رټچی تټ اڃزبٽ ٿیآٴبك ډـ٩ایڂ ٳبك كا ثب

، څ ٬ت ډتڄـثنـت ڈ ث ،پیضی ام ؿتچكاتؿك لڃین مڃبځ ٷت، @ثچډپA ثل ڃ٠لثڄب

$میل ی ؿیٸلاځ م اتچكیتڈا ثچؿځ ډبك ٧بٻجب څچاى میبؿی ؿك ،ٷل ٳچس مڃبځ ٷت"، ڃچیـ ٿی

0Chistopher Bohm 0Hierarchy in the Forest

سشضت جسی اسا جذ س

48

]24[".ؿاكڃـ ٯـكت ؿیٸلی ثچؿځ# تبكیؼ ثبیـ ثلای ا٫لاؿ ٯجٺ ٿبؿڅكاځ كـ ثڈ ڃ٠ل ٿی

ؿك آځ " ،ڃچیـ ٿی ،ڄبى كڅاځ ،اكیٲ ٫لڅٽ. ثچؿڇ ثبـای ڃباٿیـٳڄڄـڇ ؿڅكاځثیڂ ؽچؿثنكٵ

ڃ٬چف ڃبٳبٽ څ ثی ب١ارتڀ ، ؿكثلؿ ٫لؿی ٳڈ ام ټڈ ؿاتڂ څ ٳڄتلٹ ثل ؿیٸلاځ ٻقت ٿی ،ؿڅكاځ

]25["ات. ٿبڃـڇ ٿی

تلٳیجی ام ٣چاٿٺ ام رڀټڈی ؿك ڃتیزڈ$تبكیؼ ٿبٯجٺ اڃبځٳڈ چؿكاتی اٷل ٿ٤ټچٽ ڈ ث

ثڈ ٿڄغل څ ثبال ارتڀب٣ی صینؽچاك، ډچ ډڀڈ ی ډبڀڈ ، یتپپبییڂثیبك رڀ٤یتتلاٳپ

ٿلاٯجت ٳڈ ٿڄزل ثڈ 1ٷیلاڃڈ ډڀنٿبځ څ آبځ/آماؿرڄی كڅاث ،٧قا اتلاٳی ؿك تبٿیڂ ڃ٠بٽ ٫لؿ،

ڃجی ټظ څ ٳبٿیبثی ؿك ات٬بٯب #اٿڄیت ٷلڅڇـ، څ ٿی رڀ٤ی ؿتڈ ثچكت ام ٫لمڃـاځ

# "لڃنیؿڅكاځ ث"$یب "ای لڇڃ ؿڅكاځ"عـاٯٺ "الیی ؿڅكاځ"؟ اٷل ڃٸچییپ ، صڈات میتڈ ٿی

ی ٷچڃڈكڅیب تچكات ی څكڈی آځ ؿڅكاځ ثڈ تچیلبمثـڅځ آڃٴڈ ثؾچاډیپ ؿك .ٳڈ ثچؿڇ ات

ٿب ؿك ڃ٠ل ثٸیلیپ ٳڈ ڃیبٳبځ ایڂ اعتڀبٹ كا ؿك ٳڄیپ څ تئتچاڃیپ رل ٿیآیب ،ی ا٫تیپثڊت جڈ

ٳب٫ی ی ثڈ اڃـامڇډڀڈ صین كڅمډب، ډب، ؿك ثیتل اڃبځ ڃـ ٳڈ ثلای ثیتلا ڇٳلؿ ؿڃیبیی مڃـٷی ٿی

اٷل اٿب "ؽجلی ڃیت. ٿزبڃی ڃبډبك"ؿاڃـ ٳڈ ٿیډل ٳی ؿیٸل ؟ اٳڄچځ ڈ اتؿات څرچؿ

؟ صچك ڇ اتثچؿ ٿزبڃی ډڀیڈ ٳڈ ڃبډبك ڇ ثبـؿك ؿڃیبیی كـ څ ڃڀچ ٳلؿ ی اڃبځ ٷچڃڈ

، پلیبڃیثڈ ،اؽیل ـ ٯلځ ایپ ؿك ٳلؿڇ آبیی څ ٫لاڅاڃی آ٧بم ٿب ثب تڂٳڈ ی٬لآځ ثـاڃیپ اٷل

ٿبٯجٺ ؿڅكاځ ی ٿبځ ؿكثبكڇ ٷقاكی اكمآڃٸبڇ ، تڇ اٴٺ ؿاؿ بٻڀبڃڈ ت٨ییل څ كٯبثت ٳڀیبثی

؟ؽچاډـ ٳلؿتبكیؼ $څ ؿك ڃتیزڈ ؽچؿٿبځ# صچك ت٨ییل

0Casually promiscuous

سشضت جسی اسا جذ س

49

ثڈ ٿب ډبی ڃیبٳبځ اٴټت ٿبڃـڇ ام ربڈ ث ای ؿچاك ثبـ، اٿب چاډـ بیـ ثبڅك ثلای ٣ـڇ

ثټڄـٿـت ٯغی ډلٷن، پلڅكی ؿاٽ -ٳبڅكمی تب پی ام ؿڅكاځ آڃڊبؿډڄـ ٳڈ څچط ڃبځ ٿی

،ٳڀیبثیٿجتڄی ثل ډبی اٯتبؿ څ ٿنٿڂ ڃـ. ٳڀجچؿډبی ٧قاییڇ ثچؿڅ ٷتلؿڇ كا تزلثڈ ڃٴلؿ

بډل ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمیؿڅكاځ ډڀلاڇ ثب ډتڄـ ٳڈای ډبی ارتڀب٣ی ؿتبڅكؿډبی یتپ

آٿین ٳڄبیڈی ڈتایڂ ڃٴثڈ 2@ډبی ڃبٿغـڅؿ اثناكډبی ٿغـڅؿ، ؽچاتڈAی ٿـٿڈؿك 1@ٷچؿیA .ـڃـ

ثبمی ؽچؿ كا ثڈ ؽچكؿځ، ڃچیـځ، ٫لا٧ت ٷلؿآڅكډب ... اڅٯبت-صیٴبك"، ٳڈ ٳڄـ ابكڇ ٿی

ك٫بڇ څ ٿلتج ثب ٿب ام ؿیـی ٳڈ ډبیٳبكؿكت ډڀبځ ٳلؿځ، ٳبكډبی رڀ٤ی څ ثڈ چك ؽالڈ

"ٷقكاڃـڃـ. ٿی ډتڄـ ٫لاڅاڃی

0Gowdy 0Limited wants, unlimited Means

سشضت جسی اسا جذ س

50

تبكیؼ ؿڅكاځ ٿبٯجٺ كؿؿك ٿچ ٧ټ ٿلچٽ ؿیـٷبڇ ٿغٴڀی ؿك تبییـ څرچؿ ایڄٴڈ چاډـثب

ؿك اڃبځ، فاتی لتآیـ ٳڈ ـای ٿؾبٻ٬ی ثڈ ٷچ ٿلؿٽ ثلـ. ٿیٳڀتل پی ، څرچؿ ڃـاكؿ

ٳڈ -ایڂ ؿیـٷبڇ"، @ٷچؿیAثڈ ٯچٹ ڃبؿكت ٿ٤ڄب ـڇ ات. ی ثڈ ٴټی٧لث اٯتبؿی ی ڃ٠لیڈ

ډب ڃبصین ام ثیڂ ؿڇ ٿت٤ټٮ ثڈ یٲ اٯټیت -ی اڃبځ، ٿڄب٢٫ ؾی ات ثلڃـڇ ی پی تڄڊب اڃٸینڇ

".اڃـ میتڈ بٹ پی ٿی 000,200ډب ؿك ډناك ٫لډڄٸی ات ٳڈ ام مٿبځ پیـای ډچٿچبپیڄي

اڃـ، ٳڄچځ میتڈډبی اڃبڃی ٳڈ تب ڃٺ ٯلیت ثڈ ات٬ب٭ ثلای اٳخلیت څاٯ٤یت ایڂ ات ٳڈ

تڄـ ؿت ثڈ اڃجبك بځ ٷلڄڈ ډ ای ؿك الا٩ ؿك لایی ٳڈ ٣ـڇ ٳڈ ٯبثٺ تچك ڃجچؿڇٷبڇ ډیش

1ٿتـ٧یل اڃبځ ڃڀبؿٷلؿآڅكډب، –صیٴبك"، ڃچیـ ٿی @ٷچؿیAی ٧قا ثنڃڄـ. ٳلؿځ څ فؽیلڇ

]26[".ډتڄـ ٽ<-$٧یلعبثٸل

- 2@ٷچایلا ؿٹ ٫چ تیA @ثـثؾتA ٽ<-ډب ?ام صپ اڃٸټیی ثڈ ؽبل ثیبڅكیـ ٳڈ عتی بٳڄبځ

3@ثیٸٺ ټڄتی ٳتیAڅٯتی ٳڈ -ثچؿڃـ "اڃبڃی تلیڂ ٿلاتت ڃبمٹ" ٿغٴچٽ ثڈ مڃـٷی ؿك ٳڈ

كا كډب ٳلؿڃـ څ ام ډب اڃٸټیی ثب٧جبڃی ډبی ڃبپـیـ ـ، ثیٺ ڇڅ ام ؿیـ كا ثبال ٳیـٻڄٸل

بځؽچؿؾی ؿك مڃـٷیكا "ٿتڀـځ" ی ا٫لاؿمڃـٷی یچڇآڃڊب ك٫تڄـ. ثیلڅځ ډبی آڃڊب ثب٥

؟ صلا "بمٷت ثڈ اڃٸټتبځ ڃـاتڄـ.ث لایثټی یٳڀتلیڂ تڀب"تزلثڈ ٳلؿڇ ثچؿڃـ، ثب ایڂ څرچؿ

"٫لاڅاځ پلڃـٷبځ"څ ،"٫لاڅاځ ډبی ٿبډی"، "ډبی ٫لاڅاځ ٿیچڇ" څرچؿ ثب ،آڃڊبڅاٯ٤یت آځ ثچؿ ٳڈ

ثچؿڃـ. "ؽڄچؿ څ كای"ثڈ كاتی

0uneconomic 0Tierra del fuego 3HMS beagle

سشضت جسی اسا جذ س

51

سشضت جسی اسا جذ س

52

فصل سیسدهم

تاریخ ماقبلدر دوران جنگوجود بر سرپایان بی جنگی

یٲ عیچاځعیبت، آ٧بمیڂ ؿٽ ك پیـڇٷچیڄـ، ؿ اځ ٿیثبڅك تٴبٿٺ

لثبڃی ٳڈ ام آځ ڃأت څ ٳبت كا ٯتٺ ی ڃ٬ڈ ،ڃبځ ڃبٽ څ ثی

ڄیڂ ٬ت عیچاځ ڃچاؿٷبځ ډبی كٵ ڈ ؿكثلای ډڀیٷل٫ت،

... اڃـاؽت

1څیټیبٽ رڄیڄٸن ثلایبځ ]1[

یٸیی ډڀ ٿؾڈ ،٫ل ڃـ ٳڈثبڅكثل ایڂ ثنی ڃئچډب ٷلایبځ اچٹٳڈ ډڀبڃچك ؿكت

ٿب كیڈ ټجی ؿك لت رڄٶ ٳڄڄـ ٳڈ پب٫بكی ٿیایـڇ ڃین ثل ایڂ ات، ثچؿڇ اڃبځ مڃـٷی

ؿك څ ؿكٷیلی رڄٶ" ،ٳڈ ٳڄـ اؿ٣ب ٿی 2@ڃیٴچالى څیـA ثڈ ڃبٽای ڃچیڄـڇ. ثلای ٿخبٹ، ؿاكؿ

ا٧ټتٳڈ -ٳټی ډـ٩یٲ څ ،عچك ؿاتڈڃڈ كعڀب څ ثی ؿائپ ثڈ چك، پیبؿڅٻتی رچاٿ٢

]2[".ات ٳلؿڇ كا ؿڃجبٹ ٿیؿڀڂ ڃبثچؿیی٤ڄی -ـڇ كؿڇ ٿیثلآڅ

ٿبځ ی میتی ٷقتڈؿك ٣ڀیب ،یب٫تڈ بمٿبځډبی ؿكٷیلی ٿب ثڈ ، ٷلایایڂ ؿیـٷبڇ جٮ

ك اڃبځؿڅ ڃؾتی ڃیبٳبځ تل تب اڃبځ څ ام آځ ٣ت مځ ٷت ارـاؿكؿپبی آځ كا تب ؿاكؿ څ كیڈ

ثچؿڇ ا٫لڅمی رڄٶ ؿك پی ډڀچاكڇ فاتی ٿب، ایڂ ٷلایایڂ ؿیـٷبڇ، جٮ تچاځ ؿڃجبٹ ٳلؿ. ٿی

.څكمی ڃڈ ٣ٮڅ ات،

00William Jennings Brayan 0Nicolas Wade

سشضت جسی اسا جذ س

53

ثب څرچؿ .ثل ل صڈ ثچؿڇ ات ،پبیبځ ثی ایڂ رڄٶٳڈ ٷچیـ ډیش ٳي ثڈ كڅڄی ڃڀیاٿب

، "ؿائڀی ډبی رڄٶ" ؿك احل مڃبځ ٷت ٳڈ مڃـٷی ٳڄـ ثب ٯ٤یت ا٣الٽ ٿی @ڃیٴچالى څیـAایڄٴڈ

څ ، ؽچاڇ ثلاثلیڅ ٳچصٲ ٿب ؿك رچاٿ٢ ڃیبٳبځ" ،ٳڄـ ٳڈ ا٣تلا٩ ٿیڅی بك ثچؿڇ ات، ث ٫الٳت

ٳڈ ٳڄیپ ثبڅك آیب ثبیـ پي "...ٳلؿڃـ كتجڈ مڃـٷی ٿی ت٬بڅتډلٷچڃڈ كډجل څ، حلڅت ثـڅځ

... ثچك ؿائپ ڃیڂ څ ٫بٯـ ډلٷچڃڈ ٿټٲ څ اٿالٱ ټټڈ ٿلاتت، ٳچس ، ثیٷلا ډبی ثلاثلی ٷلڅڇ

اڃـٱ څ ؿك ڃتیزڈ ٷلؿآڅك، ؿاكایی -صیٴبك رچاٿ٢څاٯ٤یت ایڂ ات ٳڈ اڃـ؟ چؿڇؿك رڄٶ ث

،ٷتلؿڇ ی یبكڇیٲ مڃـٷی كڅی څ ، بځ# ربځ$ثزن ؿاتڄـ ٳڀی ثلای ام ؿت ؿاؿځ صین

ثل ل یٴلڇ ٳڈ اؽیلډبی رچاٿ٢ ؿڅكڇ ؿك صڄٸبٹ -ا ٳڄچڃی پلرڀ٤یت ډیش جبډتی ثڈ ٴٺ

ٳڀٴ ثلای پي ]3[.ڃـاتڈ ات -ډتڄـؿك ٳڀ كڅ ثڈ ٳبډ ڇ یب اڃجبتڈ ـ ٿڄبث٢

؟صڈ

@ډبثنی ٿلچٽ كڅایتAام رڄجڈثڈ ایڂ ربٿ٢پبؾی ی اكائڈ٫لتی ثلای ؿك ایڄزب ٿب

ؿك ایڂ عچمڇ ٿڊچك ؾیتډبی، ڈ ثڈ ایڂ ثغج څ ؿاؿڇ ارڀبٻیڃٸبډی ثلایاٿب ڃـاكیپ،

ایپ: اڃتؾبة ٳلؿڇ كا

A؛تٴبٿټی كڅاڃڄبى 1@ٴلات٬ڂ پیڄ

A؛ٿغجچة ڄبى ڃؾتی 2@ریڂ ٷچؿاٹ

ٿ٤بلی مڃـڇ ڄبى څ ٿڊچكتلیڂ اڃبځ، A 4[.3@بٷڄچځڃبپټئچځ[

0Stephen Pinker 0Jane Goodall 3Napoleon Chagnon

سشضت جسی اسا جذ س

54

خیي چگ ددایبب پرفسر پیکر،

٣ڄچاځ ایتبؿڇ ات څ ٿڀتبمؽب څ ڄچڃـٷبڃی ٿبثٺ ،ڃبٿـاك تچك ٳڄیـ یٲ ٳبكڄبى

، آٿبكډبیی ام ډ٬ت اؿ٣بی ییـؿك تأ پيډتڄـ. ټت رڄٶ یٿلؿٿبڃډب آیبیی ٳڄـ ٳڈ ٿی

آڃٸبڇ ڀب ؿډـ. آكهاڃتیڂ، ٻڊتبځ، ایلٻڄـ، ڃیزلیڈ، ٳبڃبؿا، ایتبٻیب څ كڅیڈ اكائڈ ٿیٳچك ی٤ڄی

كڅیڈ، آیبیی ثزن اعتڀبال ،یٲ ام ایڂ ٳچكډب ډیش یـ،یٲ ٻغ٠ڈ جل ٳڄ"ٷچییـ: ٿی

. ډپ ثیبڅكؿٿچچ١ كا ثڈ ؽڄـڇ څ چؽی ل څ تڈ ى ٳبكڄبڅ ".چڃـ ٿغچة ڃڀی

تلیڂ پل٫لڅ ی ڃچیڄـڇ @پیڄٴل ات٬ڂA ،ډبكڅاكؿ ؿاڃٸبڇ ٿڊچك پلڅ٫چك، 2007 ؿك بٹ

بځ ٿڄی كا ثٴبك ڀډ څ ٳلؿ ؾڄلاڃیٳبٻی٬لڃیب 2@ثیش الڃٶAؿك 1@تـA ، ؿك ٳڄ٬لاڃيبٹ ٳتبة

ای ام ؿیـٷبڇ ؽالڈ ډپ ، ؾڄلاڃیایڂ ؿك @ٴلپیڄA ]5[.ثبال ٿلط ـ ٳڈ ؿك ٿخبٹٷل٫ت

ثلای تلڅیذ ٧بٻجب ثڈ تٴلاك اڊبكاتی ٳڈ ډپڅ ٳڄـ ٿیكا ثیبځ رڄٶ ؽبتٸبڇ ڃئچډبثنی ؿك ٿچكؿ

اڅ ای ؿٯیڈ 20 ؾڄلاڃی. پلؿامؿ ٿی كڅؿ تبكیؼ ثٴبك ٿی ٿبٯجٺ ؿك ٿچكؿ ڃیبٳبځ ؽچڃیڂ ؿیـٷبڇایڂ

$ٳڈ ٿلثچ ثڈ ایڂ ؾڄلاڃی ی اڅٹ ؿٯیڈ 5تڀببی عـاٯٺ ]6[.ٿچرچؿ ات @تـA بیت ؿك څة

ٳڄیپ. ثلڅیـ څ ثجیڄیـ، ٿب ٿی تچیڈثغج ی ثیڈ پی ام ؽچاڃـځكا # ات ٿبٯجٺ تبكیؼؿڅكاځ

ٿبڃیپ. ایڄزب ٿڄت٠ل ٿی

ٷلؿآڅكډب -صیٴبكثڈ ثغج ؿك ٿچكؿ كا ا ؾڄلاڃی ؿكـ ام څٯت 10ٳڀتل ام پیڄٴل

څٯتام ؿكـ 95 ثلای تچیظ جٴی ام مڃـٷی ٳڈ ،" ام ؾڄلاڃی10$ ـؿډ اؽتب ٿی

یی ٳڈ ؿك لؿكٷڀی ام صینډب ٳال٩ ڃڊبیتب څ، ٴٺ ٷقتڈ ات#آځ ثڈ كڅی مٿیڂثل اڃبځ

بمؿ. ٿی ـ،ٳڄ ٿچكؿ آځ غجت ٿی

0 Technology,Entertainment,Design 0 Long Beach

سشضت جسی اسا جذ س

55

ام ٳڈ ؿډـ كا ڃبځ ٿیڃڀچؿاكی ،ډبی ام غجت ڈ څ ڃیپ ؿٯیڈپیڄٴل ث٤ـ ام ٷقت

"رچ ټظ ی څعی پی ام تڀـځ: ا٫بڃڈ ،رڄٶ" ٳتبةاٯتجبى 2@ٻی الكڃي ٳیA ی ڃچتڈ 1

یب مځ ٷت ٿلؿاځ ؿك احل رڄٶ، ؿك ثلؽی رچاٿ٢ ٿلٵ ؿكـ" ،ایڂ ڃڀچؿاك. ـڇ ات

ٿلؿاځ ٿلٵ اٿٴبځٳڈ ٷچیـ ڃڀچؿاك ٿی ؿك تچیظ اڅؿډـ. ڃبځ ٿیكا "ٷلؿآڅك -ٴبكصی

ثیبك ثیتل ٳڄڄـ مڃـٷی ٿی اٿلڅم ی ٳڈٿلؿاڃؿك ٿبیڈ ثب ،ٶرڄ ؿك عیڂٷلؿآڅك -ٴبكصی

ثچؿڇ ات.

ج( شدا دس اثش شي پیىش )دسصذ داس

ډ٬ت ٫لډڄٶ ،ایڂ ڃڀچؿاك تل ثڈ ڃڀچؿاك ثیبڃـامیـ. ؿك ٳڄیـ څ ڃٸبډی ؿٯیٮ جلاٿب ٳڀی

،رڄٶؿك احل تبكیؼ ٿبٯجٺ ٿلؿاځڅ ٿیل ٿیناځ ٿلٵی ڃڀبیڄـڇ ثڈ ٣ڄچاځ "ٷلؿآڅك-ٴبكصی"

0War Before Civilization: The Myth of the Peaceful Savage 0Lawrence Keeley

سشضت جسی اسا جذ س

56

، ؿڅ بؽڈ ام 1@یچاكڅهA ٣جبكتڄـ ام ایڂ ڃڀچؿاك ـڇ ؿك ٻیت ٫لډڄٶ . ډ٬تآڅكؿڇ ـڇ ات

A2@یبڃچٿبٿی ،A3@ٿبئڈ اڃٸب ،A4@ؿڅٷچٽ ؿڃی ،A5@ٷیڂ ٿچكځ ،Aڅ 6@ډچٻیA7@ٷجچی.

Aڅ ؿڅ ٷلڅڇ @كڅیچاه Aی ام ٿڄڈ@ یبڃچٿبٿی Aآٿبمڅځ@ ،Aاتلاٻیب، ڀبٹ ام بعٺ @ٷیڂ ٿچكځ

ی ٷیڄڈAؿك@ پبپچاAی ډبی ٿلت٢٬، پلرڀ٤یت څ پلٿؾبڀڈ ؿیٸل ډڀڈ ام لمٿیڂ څ صڊبك ٿچكؿ

ثبیـ ٿب ډتڄـ؟ ٷلؿآڅك -ٴبكصی ڃیبٳبځ ی ډب ڃڀبیڄـڇ ایڂ ٷلڅڇثڈ كاتی آیب ډتڄـ. 8@ڃچ

]7[.ډپ ڃیتڄـ ثڈ آځ ڃنؿیٲ عتی ثـاڃیـ ٳڈ

رچاٿ٢ ڃنؿیٲ ثڈ ،ٷیڂ# ڈ آڃڊب ابكڇ ٳلؿڇ ات $ٿچكځث @پیڄٴلAٿچكؿی ٳڈ ٫7 یٴی ام

،ثڈ ایڂ تلتیت$ٳلؿڃـ ث٤ـی فؽیلڇ ڃڀی بځ كا ثلای ٿبك٩ ٳڈ ؽچكاٱ ډتڄـ مڃی ٷت

رڀ٤یت څ ام ثیتل ثتچاڃیـ اٻجتڈ اٷل ٫ل ٳڄیـ،آیبیی تلیجب ٳچكیكا كڅیڈ تچاځ ٿی

ثڈ ؿڅك ډتڄـ، صلا ٳڈ تبكیؼ ٿبٯجٺام لای ثڈ ٳټیډب @ٷیڂ ځٿچكA .#ڃ٠ل ٳڄیـ ا ل٩ تبكیؼ

ٳلؿ تڄبؿ ٿیډبیی ٳڈ پیڄٴل ثڈ آڃڊب ا ؿاؿڇمٿبڃی ٳڈ ی٤ڄی آځ $ 1975بٹ امډب پی ام ؿډڈ

مڃـٷی ډبی ٿچتچكی ډب څ ٯبیٮ ٿقډجی، الط ٿجټ٨بځ ؿك یب٫ت آڅكی ـڇ ثچؿڃـ# رڀ٢

اڃـ. ٳلؿڇ

ٿب ڃیبٳبځ ٿبڃڄـاڃی ٷلؿآڅك -صیٳڄـ ٴبك ٿیابكڇ @پیڄٴلAیٲ ام ؿیٸل رچاٿ٤ی ٳڈ ډیش

ډبی ؿك ثب٥ ایڂ اٯچاٽ، .ڃجچؿڃـ ٳڄڄـ ٿل٩ثـت آڅكؿڇ څ آڃی چك ٧قایبځ كا ثڈ ٿڄبث٢ ٳڈ

ؽچٱ، الٿب یب ٿل٥ پلڅك ،ؿك ډڀبځ عبٹ څ ٳبكڃـ مٿیڄی، ٿچم څ ڃیٴل ٿی یت، كڅتب

0Jivaro 0yanomami 3Mae Enga 4Dugum Dani 5Murngin 6Huli 7Gebusi 8Papua New Guinea

سشضت جسی اسا جذ س

57

-ٷل څ ٴبكصی ٳچس ڃیبٳبځ ی یڄـڇڅرڈ ڃڀب ډیش ثڈ چاٿ٢رایڂ آڃٴڈ ٷقتڈ ام ]8[ؿډڄـ. ٿی

ات ییډب ؿاؿڇؿیٸل ٿلثچ ثڈ ڃچاٯ، ڃیتڄـمیتڄـ ی ٧قایی ٿی لڇثـڅځ فؽی ی ٳڈٷلؿآڅك

:ؿډـ ٿیثڈ آڃڊب اكرب١ @پیڄٴلA ٳڈ

ٿیبځؿك ټجی رڄٶ څاٯ٤ی ٿیناځؿك ٿچكؿ ، ٳلؿؽچاډیپ ابكڇ ډڀبڃچك ٳڈ ثچك ؽالڈ

ډڀضڄبځ ثغج څرچؿ ؿاكؿ. ڄببځ بځاڃ ثیڂ ،@یبڃچٿبٿیA اٯچاٽ

Aاٯچاٽ ثیڂؿك آڃڊب. ڃیتڄـډپ اتلاٻیب ډبی ثچٿی ٫لډڄٶ ٿ٤ل٩ ډب ٳڈ عتی @ٷیڂ ځٿچك

یثیبك اڃـٳ یب ٿیناځ ډتڄـٷلڅډی ؿكڅځ ؿكٷیلی٫بٯـ ا٧ټت ٳڈ -اتلاٻیب ثچٿی

]9[.كڅڃـ اتخڄبی ؽڂ ثڈ ڀبك ٿی یٲ -ؿكٷیلی ؿاكڃـ

Aی ڃڀچڃڈ @پیڄٴل Aكا ڃین ؿكت اڃتؾبة ڃٴلؿڇ ات. @ٷجچیA 1@ڃچ٫تثلڅى

اڅ ، تغیٮ ٳلؿڇ اتڃڀچؿاك ثبة ایڂؿك @پیڄٴلA ی ٷ٬تڈی ؿكثبكڇ ،ڄبى اڃبځ

،@ڃچ٫تA. ټجی ڃـاكؿ ډیش اكتجبی ثب رڄٶډب ؿك ٷجچیثبال ٿیل څ ٿلٵ آډڄٶ ،ٷچیـ ٿی

څ عـ ل ثل رـاٹ " ،ڃچیـ څ ٿی ؿاڃـ ٿی "ڃبؿك"كا ډب @ٷجچیA ټجی ؿك ثیڂ رڄٶ

]10["چؿ. ٿی څ٫ٺ عٺ ڃین آبڃی ثڈ څ آیـ ٿی پی ٳپ ثیبك ٿڄبث٢ یب ډب مٿیڂ عـڅؿ

ٳڄـ څ اؿ٣ب ل ثټڄـ ٿی، ایتـ ڄچڃـٷبڃ ٿی ؿك ٿبثٺ @پیڄٴلA، ؽبډبایڂ ی ډڀڈ ثب څرچؿ

ډبی ٷلؿآڅك ؿك رڄٶ -ٴبكصی اٯچاٽ ٿیل څ ٿلٵ ؽچثی ام ٿیناځ ٳڈ ڃڀچؿاك ثلآڅكؿ ٳڄـ ٿی

]11[څاٯ٤ب ثبڅكڃٴلؿڃی ات. صڄیڂ اؿ٣بیی. ؿډـ ٿیثـت تبكیؼ ٿبٯجٺ

ٿبٯجٺ اڃبځ ٿچكؿ ؿكډبثن تبكیٲ ؿیـٷبڇ تڄڊب ٳی ڃیت ٳڈ ثلای تلڅیذ @پیڄٴلAاٿب

لم ڈث ،ٿٴچٱ ډبی ؿاؿڇ ٷنیڄی ی اكائڈایڂ ڃچ١ ،څاٯ٢ ؿك .ٳڄـ ٿی ثبمی ٤جـڇ صڄیڂ ،تبكیؼ

ات. ٿتـاڅٹ اڃبځ ثچؿځ ټت ؽچڃتٿلثچ ثڈ ٿتچځای ؿك ٳڄڄـڇ ڃٸلاځ

0Bruce Knauft

سشضت جسی اسا جذ س

58

Aڅ 1@كیضبكؿ كڃٸبٽAیبڃی ڃلډبی" ثڈ ڃبٽ بځ ؿك ٳتبة 2@ؿیٺ پتلچځ"ٳڈ پقیلڃـ ٿی 3

ٿ٤ڀچٹ ؿك ٯبڃچځ ثلاڃٸین تبٿٺ یٲ اتخڄبی رڄٶ،" ،ات ؿك جی٤ت ٧یلٿ٤ڀچٹ ای پـیـڇ ،رڄٶ

ؿك ډپ ،ٷلڅډی ؿكڅځ ؽچڃت ٿچاكؿ ایڄٴڈ ثڈ ؿٻیٺ ؿډڄـ، اٿب پي اؿاٿڈ ٿی "ات.عیچاڃبت

اڃبځ ی ثبیتی ٿؾڈ رڄٶ،ثڈ تڀبیٺپي ـڇ ات، حجتډب بٿپبڃنڇډپ ؿك ډب څ اڃبځ

،ډڄـ ٳڈؿ آڃڊب ډـاك ٿی "ٷلؿؿ. ثلٿی ځٿب ٿتلٱ یثڈ آؽلیڂ ڃیبی آځ بثڈٳڊڂ ثچؿڇ ثبـ ٳڈ

"ثبك ډتیپ. ٿلٵ ٿتڀل څ ؽچڃت ام ٿیټیچځ بٻڈ 5 رلیبځ یٲ ؿكٷپل ٿب ثبمٿبڃـٷبځ"

!اڅڇ . . .

٫ ؿك @ڃچثچچثA ی ٬غڈ، ٳټڀڈ 250؟ ؿك ٳتبثی ثب ثی ام چڃـ صڈ ٿیڃچثچډب چث پي

٣ڄچاځڈ ث -بٿپبڃنڇ ؿك ٿبیڈ ثب ٳڈ ثب ایڂ اتـالٹ ،څ ایڂ ٷچڃڈ چؿ ٿیؿیـڇ ا یبمؿڇ ٬غڈ

ٷلصڈ ثیبكی -چؿ ؿاكؿ، ڃبؿیـڇ اڃٸبتڈ ٿیی ؿڅكتلی ام ٿب ٫بټڈ -ٿب لٱآؽلیڂ ڃیبی ٿت

ایڂ ؿڅ ت ٳڈ ربی ٴل ثبٯی عـاٯٺ ثبم ]12[ٷچیڄـ. ایڂ كا ٿی ڄببځ ؽال٩ ام ڃؾتی

ثلڃـ. ٿی ڄچثچډبام ث یاڀ ٿغٮ

یچاځ: تلیڂ ع ؽلڃبٱ" ٳتبة ی ، ڃچیڄـڇ4@اتچځ اڀیت یڄٶ ـ ٻیچیؿیچA، 2007 ؿك بٹ

ثڈ تٴبٿټی ڇ ات ٳڈ ؿك آځ ام ٿڄ٠لای ٿڄتل ٳلؿ ، ٿبٻڈ"رڄٶ ډبی اڃبځ څ كیڈ لت

څعتڄبٱ . ؿك تچی٪پلؿامؿ ٿیاڃبځ ڃؾتی ی رڄٶ ؿك ٷقتڈ كیڈ ؿاتڂغت ثلكی

آٻچؿ ؿكآیڄـ څ ؽچځ یٲ تٴڈ ٷچت چكتڈ مڃڄـ تب ث ډب یٴـیٸل كا آڃـك ٿی اڅ، بٿپبڃنڇ

ڃنؿیٴتلیڂ " ډب ثڈ ٣ڄچاځ ٿٴلك ام آځ ثچك @اڀیتA .ؽچكڃـ مڃـڇ مڃـڇ ٿی كا ډڀـیٸل

اڃبځ، تچاځ ٫ڊڀیـ ٳڈ ڃڀیٷبڇ ډیشاڅ ی ٿبٻڈ ثب ؽچاڃـځٳڄـ. یبؿ ٿی "ٿب ٧یلاڃبځ ؽچیبڅڃـ

0Richard Wrangham 0Dale Peterson 3Demonic males 4David Livingstone Smith

سشضت جسی اسا جذ س

59

ؿك تغټیٺ اڅ، . ثبـ ؿاكؿ ڃنؿیٲ اڅثڈ ثڈ ډڀبځ اڃـامڇ ډپ ٳڈ ؿیٸلی ٧یلاڃبځ ؽچیبڅڃـ

]13[اڃـ. ـڇ ٷل٫تڈڃبؿیـڇ -٣بٿـاڃڈاٷل ڃٸچییپ -ثلاڃٸینی ت٤زت لم ڈث ڃچثچډبچث

ؿك ٿیبځ ی ؽچڃت كعڀبڃڈ پیبٿـډبی ثی ؿك ٿچكؿ ؽڄی ٷیلی ٿچ٢صڄیڂ عیڂ

ی ٳڈ ثڈ ډڀبځ اڃـام -ثچڃچثچډبؿك ټجی رڄٶ ثڈ ډڀبځ اڃـامڇ ثڈ ٣ـٽ ڃجبیـ عـاٯٺآیب ، ډب بٿپبڃنڇ

صیڂ، ی $ؿك ٫ټ٬ڈ 1ٿچكؿ یبڃٶ صلا ډڀڈ ؿك ؟ـ ٿیابكڇ -یٲ ډتڄـډب ثڈ ٿب ڃنؿ بٿپبڃنڇ

تبكیٴی څ صیڂ، ڃڀبؿ ی $ؿك ٫ټ٬ڈ 2یڂ ؿك ٿچكؿ ٻیٳڄڄـ څ # ٫لیبؿ ٿیات ڃڀبؿ كڅڄی څ ؽچثی

مؿڇ ڃچك ٿڀٴڂ ات ڄچڃـٷبځ كا ډیزبځ ڃجچؿٳڄڄـ؟ تبكیٴی څ ڃزچا ٿیآكاٿی ڈ ث# ثـی ات

-اڀی-ٳلؿٽ-٫لاٿچ-ٿتب٬پ-آػA تٴڄیٲٿتب٬بڃڈ، كڅڂ بمؿ. تچاڃـ آڃڊب كا ٳڄـ، اٿب ڃڀی

ات. ٿتـاڅٹ، رڄٶ ٳڊڂ ؽبتٸبڇٿلثچ ثڈ ؿك ٿتچځ @ثجلٽ-ڃچثچډبچث-ام

٧یجت ٳڄـ. ڀیڃتچرڈ رټت رڄٶ ٿلثچ ثڈ ؿك ٿجبعج چثچډب ٫ثچڃ آٴبك اٿب ٧یجت

ډبی ؽچڃت اڃچا١ثلای ٳڊڂ ای ڃبٿڈ زلڇ ؿك رتزچیډلرب ٳڈ ٳی ؿك تچاځ ٿیكا چڃچثچ ث

ٿلثچ ثڈ ؿك تچیغبتچثچ چڃاحلی ام ثتچاڃیـ آیب ٿیثجیڄیـ ٳلؿ. ات ٿبډـڇ ڃل اڃبڃی

. ؿك ثؾی ام ایڂ ٳتبة آٿـڇ ثیبثیـ@ اڃبځ ی تبكیٲ رڄجڈA ام ٳتبةډبی تزبڅم رڄی، كیڈ

كا ك٫تبك ایڂ ثیبك میبؿ بٹثڈ اعتڀ ،٣چ ؿك .ڇ اترڄی كا اثـا١ ڃٴلؿ تزبڅم ،اڃبځ" ات،

تچٻیـ وییٲ اتلات ،رڄی تزبڅم .ات ڇثڈ اكث ثلؿ كیؾت ی اڃبځډب ٿیڀچځ ییڃیب ی ام كتڈ

صڄیڂ ثچؿڇ ات.ڃین ډب بٹ ٿیټیچځ ثلای ات څ اعتڀبال ډب ثچؿڇڃلثلای پقیل٫تڈ څ ڃلٿبٹ ٿخټی

ٳڄڄـ. ډب تزبڅم ٿی ثڈ ٿبؿڇ ٿ٤ڀچٹچك اڃبځ، بٿپبڃنڇ څ اڅكاڃٸچتبځ ث ی ډب ٷچڃڈ ؿك ڃلډب

ډبی ٳڄڄـ. ٷچكیٺ ٷیلی ٿی ثب مڅك څاؿاك ثڈ ر٬تؿمؿڃـ څ ٿیكا ډب ٿبؿڇ ،ډبی څعی ٷچكیٺ

اټی ات# $تبٳیـ ام ٿتڂ ]14["ٳڄڄـ. ډب تزبڅم ٿی ؿكثڄـ ڃین ثڈ ٿبؿڇ

0yang 0yin

سشضت جسی اسا جذ س

60

ٿڄتٺ ٳلؿځٳڈ ٯبؿك ثڈ -ډبی ٧یلاڃبځ ؿك ٷچڃڈ "تزبڅم رڄی" ډبی ت٤لی٪ پیضیـٷیام اٷل

ی ٿبډـڇی صڄـ ؿډڈ ثبیـ ثـاڃیـ ٳڈ ، ثٸقكیپ -ډبیبځ ؿك ایڂ عچمڇ ڃیتڄـ تزبكة څ اڃٸینڇ

آڃڊب ؿك ٿیبځ –ٳی، رڄٶ څ ٯتٺ چك ٳچؿٱ څ ډڀیڂ –رڄی تزبڅمٿچكؿی ام ډیش ڃچثچډب،چث

ٷبڇ. څع. ډیش څ ڃڈ ؿك ثب٥ جی٤تات. ڃڈ ؿك ثڈ صپ ڃؾچكؿڇ

ڃیت؟ المٽ ٿچچ١ ایڂ ثلای یتچیغ څ لط ډیش آیب

1«هبرگرت پبر» هرهز بپدید شدى

"ټجی رڄٶ" ٿبډیت آڅكڃـ، ؿك ٿچكؿ ڃچثچډب ثچرچؿ ٿیچٷقتڈ ام تلؿیـډبیی ٳڈ ث

، 1970 ی یـځ ؿاكڃـ. ؿك ؿډڈپل ـ ٳڈ اكمڃؿاك څرچؿډبی ٿڊڀی پلڃین ډب بٿپبڃنڇ

Aتغیبتی ؿك ٿلٳن ډب بٿپبڃنڇ ٧قا څ ك٫تبك ٢تچمی اكتجب ثیڂ ؿك ؽچ @كڃٸبٽكؿ بكیض

Aؿك @ریڂ ٷچؿاٹAام ایڄٴڈ ٳتبة ٯجٺڄذ بٹ ، پ1991ؿك بٹ ٳلؿ. تبڃناڃیب ٿبٻ٤ڈ ٿی 2@ٷچٿت

"ڃلډبی ؽجیج"3 Aڅ @كڃٸبٽAصبح چؿ، @پتلچځAٷتلؿڇ، پي ام تغیبت @ٿبكٷلت پبڅك

"بڃنڇ: اڃبځ څ بٿپؽچاډبځ یثلاثل" ثڈ ڃبٽ یٳتبث ٿڊڀی ؿك ٿچكؿ ډبی پلثڈ صبح كبڃـ ٳڈ 4

رن تب پی ام ایڂ ٳتبة، ثبیـ ٷ٬ت ٳڈ $ ٳلؿ ٿی ٿلط ډب كڅی بٿپبڃنڇ @ٷچؿاٹریڂ A تغیٮ

ثب ٷ٬تڈ ڃـڇ ثچؿ#. ؿیٸلی ٿټت ډیشآڃڊب څ غت @ٷچؿاٹA ٣ټڀی اډـا٩ تغیڂ ؿك ٿچكؿ

ډبی پلڅ @ پبڅكAڃبٿی ام "ؽجیجبی ڃلډ" ؿك ډیش ربی ٳتبة ایڂ څرچؿ ربٻت ات ٳڈ

ڃـڇ ات. آڅكؿڇ

0Margaret Power 0Gombe 3Demonic 4The Egalitarians:Human and Chimpanzee

سشضت جسی اسا جذ س

61

Aی ٳڈډبی ؿاؿڇ ڇ ثچؿٿتچرڈ ـ @پبڅك Aؿك اٯبٿت ډبی اڅٹ ؿك بٹ @ٷچؿاٹAام @تٷچٿ$

ؿك ډب بٿپبڃنڇ ارتڀب٣ی بڅتی ام ت٤بٿالت٬ٿت ات، تچیل آڅكی ٳلؿڇ # رڀ1965٢تب 1961

ؿك ٳڈ صڄـ بٹ ث٤ـ ،ډب بٿپبڃنڇ ټجی ڃ ام رڄٶڅ بٷلؿا ؽچؿ ٷچؿاٹډبی ٷناك ٿبیڈ ثب

، @ٷچٿتAاڅٹ ؿك ٿلثچ ثڈ صڊبك بٹ ٳڄـ. ٿبډـات اكائڈ ٿی ،ٿڄتل ـ رڊبڃی ٿیبى

Aاڅ "تل ام اڃبځ ډتڄـ. ټت ټظثیبك "ډب ٳڈ بٿپبڃنڇ ڈ ثچؿكا ثڈ ایڂ ٷڀبځ څاؿات @ٷچؿاٹ

ؿیـڇ ٷلڅڇ ا٫لاؿ ثیڂتٲ څ تچٱ ډبی ؽچڃتڅ ٫ ـیـڇ ثچؿڃ ډب ثیڂ ٷلڅڇ "رڄٶ"ڃبڃی ام

. ـڇ ثچؿ

2@پبڅٹ ٷلثلAڅ 1@نٿڂكڅثلت Aثب تغیبتی ٳڈ ډب، ڃؾتی ډبی اڅٻیڈ ام ټظ ایڂ ثلؿات

ٿلثچ ثڈ٣ټڀی ٿتچځآڃڊب ڃین بمٷبك ثچؿ. ،ٿڄتل ٳلؿڃـ 2002صڊبك بٹ ث٤ـ ام آځ ؿك بٹ

تغیٮ ؿك 80ثی ام پي ام ٿلڅك. ٢ ثبمثیڄی ٳلؿڃـكا ثچك ربٿډب ارتڀب٣ی ڃؾتی ك٫تبك

ؿك تلیجب" ،، ؿكیب٫تڄـ ٳڈٷقكاڃڄـ څٯت ٿی ثیـاكی ؿك ب٣بت صٸچڃڈ ډب ڃؾتی ایڄٴڈٿچكؿ

ډب تلیڂ ڃؾتی ام اثتـایی څ ٳڄڄـ ٤٫بٻیت ٿیكڅم ٳڈ ؿك - 3@ٻڀچكAډبی ډب، ام ٿیڀچځ ٷچڃڈ ی ډڀڈ

اڃزبٽكڅمبځ كا ثڈ څٯت ام ؿكـ 5ٳڀتل ام ... ٿ٤ڀچال ډبی اڃبځ ڃڀب تب ٿیڀچځٷل٫تڈ –ډتڄـ

ثچك ډب ڃؾتی"ؿكیب٫تڄـ ٳڈ @ٷلثلAڅ @نٿڂA "ٷقكاڃڄـ. ٿی ٤٫بٹ ك ارتڀب٣یك٫تب ٷچڃڈ ډل

عتی ثلؽی ، څـاڃڄٷقك ٿیكڅم ثڈ رڄٶ څ كٯبثت ځ كا ؿك ب ځمٿبؿكـ ام 1ٳڀتل ام ،ٿ٤ڀچٹ

ډبی ڃؾتی، ٷچڃڈ ی ؿكیب٫تڄـ ٳڈ ؿك ډڀڈ . آڃڊبات ؿكـ 1ٳڀتل ام ؽیټی ایڂ كٯپ ٿچاٯ٢

ؿ٣چا څ ثیتل ام ثبك 20تب 10، تیڀبكٳلؿځٳلؿځ څ ٿلاٯجتی ٿبڃڄـ ثبمیٿبكٳتی څ ك٫تبكډبی

]15[ډتڄـ. ٿتـاڅٹؿكٷیلی

0Robert sussman 0Paul Garber 3Lemur

سشضت جسی اسا جذ س

62

ایڂ ٿچچ١ څ، ٳلؿ ت٨ییل ډب بٿپبڃنڇ ثیڂ ڃجی بمٷبكی څ اتغبؿام @ ٷچؿاٹA اٿب ثلؿات

څ ؿاؿ ٳڈ اڅ كػمٿبڃی ؿٯیبٳڄـ ایڂ ت٨ییل اتـالٹ ٿی @پبڅكA. بٯی ڃجچؿؽیټی ډپ ات٬

ٯلاكٷبڇ رڀ٢ ٷلؿ تچیٮ ٳڄڄـ ٳڈ كاآڃڊب ؿاؿڃـ تب ډب ـډب ٿچم ثڈ بٿپبڃنڇ اڃڈكڅمؿاڃزچیبڃ

. ٿبٻ٤ڈ ٳڄڄـ ډب كا آځ تل آبځ ثتچاڃڄـ تبچڃـ

ډبی ٳچصٲ پلاٳڄـڇ ٷلڅڇ ٯبٻت یب ؿك څ تٴیثڈ چك جی٤تؿك ٧قا ډب ثلای یب٫تڂ بٿپبڃنڇ

ثیڂ یكٯبثت ٿ٤ڀچالات، ـڇ رڄٸٺ ٷتلؿڇ ٧قا ؿك لالٿڄبث٢ ایڄٴڈ ثڈ ؿٻیٺ ؛ څڃـچ ٿی

ډب ایڄٴڈ اڃبځ ثڈ ٿغ" ،ؿډـ تچیظ ٿی @څاٹ ؿی ي٫لاڃAاٿب ډڀبڃچك ٳڈ .ٷیلؿ ایبځ ؿك ڃڀی

، ټظ څ آتی ثڈ ل٣ت ام ثیڂ ډپ ٺٳلؿڃـ، عتی ؿك رڄٸ ثلای آڃڊب ٧قا ٿیڂلڅ١ ثڈ تأ

]16["ك٫ت.

٫ ثلای ثچؿ څ ثتڄی ډبی ر٤جڈٿغچك ؿك ٳڈ ،ډبی ؽچجچ څ ؽچڀنڇ ام ٿیچڇ ییبډ پتڈ

كا ثچك آڃڊب ك٫تبك ،ـ ٿی ثبم ؿكبځ ډب ی بٿپبڃنڇ ت٨قیڈثلای ام كڅم یٿ٤یڄ مٿبځ ٿـت

، میلا ثچؿڃـډب ر٤جڈ ٳلؿځت٤ڀیل مڃبٷنیل ا @ٷچؿاٹA ؿتیبكاځعتی . صڀٸیلی ت٨ییل ؿاؿ

ڈ ډب یب٫ت ڀبكی ثلای ٴتڂ څ ثبمٳلؿځ ر٤جڈ ډبی ثی څ ؽڀٸیڂ كاڇ ثلاڃٸیؾتڈډبی بٿپبڃنڇ

یی رـیـ تزلثڈ ،تچاڃتڄـ ثال٫بټڈ ؽچكؿڇ چڃـ ڃڀیٳڈ ای ډبی كیـڇ ٿیچڇ څرچؿ .ثچؿڃـ

ام پل ی تبٯا بؽت. ڂ ٿیلؿكٷپ څ ؽڀٸیكا څ آڃڊب ك٫ت ثڈ ڀبك ٿیډب نڇثلای بٿپبڃ

ؿك كا ثنكٷبٹ ٯـكت ؿاكڃـ# ډل یٲ ثڈ اڃـامڇ صڊبك ٿلؿ اٻجتڈ ٳڈ$ ی لٳ بٻڈ ډبی ڈ ثضڈ

ثلای ثبیـ ثڈ ٿـتی ڃبٿ٤ټچٽچؿ ثڈ آڃڊب ٷ٬تڈ ٳڈ . ؿك لاییتچك ٳڄیـ یٲ جظ ٳلیڀي

ـ.ؿك میل ؿكؽت ات جل ٳڄڄ رټچی صڀبځٳڈ بځډب ی ډـیڈ ثتڈ ثبم ٳلؿځ

Aاحل ،ثڈ ایڂ ٴٺ رـیـ ٧قا ؿاؿځ" ،ڃچیـ ایڂ ؿڅكڇ ٿی پي ام صڄـ بٹ ثب یبؿآڅكی @ٷچؿاٹ

؛ؿاؿڃـ یډبی ثنكٷتلی تٴیٺ ٿ ٷلڅڇ ،ډب ؿات. آڃڊب ڃجت ثڈ ٯجٺ بٿپبڃنڇ ٿؾی ثل ك٫تبك

ڀڈ كیـڃـ. ثـتل ام ډ ٿی ډبی پللڅـا ل مڅؿ ؿك ؿتڈ ؽچاثیـڃـ څ جظ ٯلاكٷبڇ ٿی ڃنؿیٲ

سشضت جسی اسا جذ س

63

ڃجت ثڈ ٯجٺ ؽیټی ؿكٷیلیڃڈ تڄڊب ... ـڇ ثچؿڃـ ٿڊبرپای ڃلډبی ثنكٷبٹ ثچك ٫نایڄـڇایڄٴڈ

ٯلاكٷبڇ الا٩ؿك كا كڅم اممیبؿی ب٣بتډب، ام بٿپبڃنڇمیبؿی ت٤ـاؿ ثټٴڈ ،ثیتل ـڇ ثچؿ

]17[#.ڇ اتا٫نڅؿڇ ـ$تبٳیـ "ٿڄت٠ل ثچؿڃـ

@ٿبكٷلت پبڅكA ابكات ڄببځ تب عـ میبؿی ؿك ٿچكؿ ڃؾتی ا٧ټت، ثټٴڈ 1@كڃٸبٽAڃڈ تڄڊب

]18[.اڃـ ثڈ ٿیبځ ڃیبڅكؿڇ ؾڄیډیضٸبڇ ،ٷچؿاٹ ډب تچ بٿپبڃنڇ ٧قا ثلای تبٿیڂی ڃغچڇ ثڈ

ؿك ڃنؿیٴی 3@ٺٳیجیAډبی ډب ثڈ رڄٸٺ بٿپبڃنڇ ی ثلای ٿبٻ٤ڈ 2@یلی ٻی ٷیٶٿبیٴٺ Aثلای ٿخبٹ،

Aډبی بٿپبڃنڇ ٷلڅډی ؿكڅځ ٳڈ ؿكٷیلی پبؼ ؿډـ ڈ ایڂ ڃ٠لیڈث ثڈ چك ؽبك٫ت تب @اڅٷبڃـا

. ثبـ ٿچم ثچؿڇ ډبی ر٤جڈ ٿؾلة احل ثڈ ؿٻیٺ تچاڃـ ٿی @ٷچؿاٹA تیپ ٿچكؿ ٿبٻ٤ڈ تچ

Aٳتبكډبی ایڂ ثچؿ ٳڈ آیب ټڈئٿ ایڂ ثلكیٿچكیت ٿڂ ... ٿأ" ،ڃچیـ ٿی@یلی ٻی ٷیٶ

كا ډب بٿپبڃنڇ ٿغبځ ثچؿڇ ات ٳڈ ٧قای ؽچؿ ی ٳبك زڈڃتییب ثچؿڇ جی٤ی یٲ ك٫تبك رڄٸی جڈ

، ٳڈ ډت بٹ @یلی ٻی ٷیٶA ٳتبة عتی ؿك پیچتٳڈ ڃڈ ات اٿب صٸچ ]19["ٳلؿڃـ. تأٿیڂ ٿی

ڃیبٿـڇ ات. ثڈ ٿیبځ ڃبٿی ام اڅ ،ٿڄتل ـڇ ات@ پبڅكٿبكٷلت A تبةپي ام ٳ

ثلكی یب ٿلط ٳلؿ @پبڅكA ٳڈ ییډب پل ؿك ٿچكؿٳبڅ ثلای ٳب٫ی ٫لت ایڄزبؿك

ی# ث٤ی $څ ڃڈ ډڀڈ ثیڂٷلڅډی ؿكڅځ ؿكٷیلی ؿك ٿچكؿ -چكت ٷل٫تڈډبی ٷناكؿیٸل

،@ٿبكٷلت پبڅكA ٿبڃڄـٿب ٳڈ ؿك عبٻی ]20[ڃـاكیپ. -اڃـ ڃـڇ ت٨قیڈ اڃبځ تچ ډبیی ٳڈ بٿپبڃنڇ

څ ڃٸینڇا میل ثجیڄیـ#، اٿب ؿك ٿچكؿ $ؿك تلؿیـ ؿاكیپ @بٷڄچځAڅ @پیڄٴلAډبی اڃٸینڇ ؿك ٿچكؿ

ثلای ی ٳڈعتلاٿا تڀبٽ ثب ،ثب ایڂ څرچؿ ڃـاكیپ. تلؿیـی ډیش @ٷچؿاٹریڂ A ٣ټڀی ؿاكی اٿبڃت

Aډبی پلثل ایڂ ثبڅكیپ ٳڈ ، ٺ ډتیپئٯب@ ٷچؿاٹAی ثچیټڈؿاكڃـ ٳڈ ایڂ كا اكم @پبڅك

. ثلكی چڃـډب ڃؾتی ؿكټجی رڄٶ ډبی ٿغتڀٺ كیڈ جغجٿثڈ ٿڄـاځ ٣الٯڈ

0Wrangham 0Ghiglieri 3Kibale

سشضت جسی اسا جذ س

64

غبئن جگی

رڄٸیـځ : اٷل صینی اكمٷیلؿ كا ڃبڃڈ ٿیٿچچ١ ٯټت ،@ٿبكٷلت پبڅكAډبی پل

ڄڄـ، ٧قا ؿك ٳډب بٿپبڃنڇ ٧قا ؿاؿځ ثڈؿاڃڀڄـاځ لڅ١ ثڈ ؟ پی ام ایڄٴڈ ثزڄٸیپڃـاكؿ پي صلا

پلاٳڄـڇ ډب ٸٺؿك رڄډل كڅم قا ٧ ډب ثلای یب٫تڂ ـ، ثڄبثلایڂ بٿپبڃنڇ رڄٸٺ یب٫ت ٿی لال

ؽجل ڃین ٳڄڄـ ؿیٸلاځ كا ای پیـا ٿی پلٿیچڇ ؿكؽت ډڄٸبٿی ٳڈ ډب ٿ٤ڀچال بٿپبڃنڇـڃـ. ٿی

،ٷلڅڇ ٿ٬یـ ات څ ثڈ ایڂ تلتیت ا٣بیی ؿك ڃڊبیت ثلای ډڀڈ ،ٳڀٲ ثڈ یٴـیٸلٳڄڄـ؛ ٿی

څٯتی اٿب چؿ. ٿغچة ڃڀی @ثبؽت -ثلؿA یٲ ثبمی ،ؿك رڄٸٺ٧قا تال ثلای یب٫تڂ

څ ثڈ چؿ یب٫ت ٿی ٧قا ٿغـڅؿی ٿـاك، ٿ٤یڂ ؿك یٲ ٿٴبځ ،ډل كڅمٳڈ آٿچؽتڄـ ډب بٿپبڃنڇ

ؿك "پل لڅـا" ؽڀٸیڂ څ ډبی ؿك ؿتڈ څ ثیتل ، ثیتلتچاځ ثڈ آځ ؿت یب٫ت آبڃی ٿی

ڈك٫تبكی ٳڈ اٿلڅم ث ،څ بٷلؿاڃ @ٷچؿاٹA صینی ڃٸقت ٳڈرڀ٢ ـڃـ. ٧قا ٿغٺ الا٩

ٿبډـڇ ٳلؿڃـ. ډب نڇډبی بٿپبڃ ٷلڅڇ ثیڂ چؿ كا ام آځ یبؿ ٿی "رڄٶ ټجی"

یٲ : اكمڀڄـی ثلای رڄٸیـځ پیـا ٳلؿڇ ثچؿڃـ ډب صین بٿپبڃنڇ ثچؿ ٳڈ بیـ ثلای اڅٻیڂ ثبك

-لؿثA ډبی ثبمیؿڃیبی عبٹ ٿغـڅؿ. آڃڊب یٴجبكڇ ؿك څ ؿك ٣یڂ ٿڀئڂ٧قای ٿتڀلٳن، ٿڄج٢

ثچؿڃـ. ٯلاكٷل٫تڈ @ثبؽت

-صیت٤زجی ڃـاكؿ ٳڈ صلا ٴبكؿیٸل اڃبڃی، رچاٿ٢ٿچكؿ ؿكډڀیڂ اتـالٹ ات٬بؿڇ امثب

. اڃـاؽتڄـ ٿیرڄٶ ثڈ ؽل ثلایبځ كا مڃـٷیثبیـ ٳلؿڃـ، ٳڈ ٧قا فؽیلڇ ڃڀییی ٷلؿآڅكډب

ثلای صڈ؟ ؿٯیب

ټٮ ثڈٿت٤ ثچٿی رچاٿ٢ثبیـ ؿٯت ٳڄیـ ٳڈ ٷتلؿڇ ثچؿ. ،ؿك ٿغیٳڈ ٧قا ٧قا؟

ٿخال $ چؿ ٿی اڃجبتای ثڈ چك ؿڅكڇجی٤ی ی لای څاڈڈ ٳڈ ٧قا ث ډبیی ٿٴبځ

ثڈ څ ٳبڃبؿا ڇٿتغـ ایبٻت ثڈ آكاٽ اٯیبڃچى ٧لثی ٳڈ ام ڀبٹ بٻڀچځ ٿبډی ٧قایی ٿخٺ

سشضت جسی اسا جذ س

65

. ٳڄیپ ڃیتڄـ ٷلؿآڅكاڃی ٳڈ ٿب ام آڃڊب غجت ٿی-ام ڃچ١ ٴبكصی #ـآی ٿیای ؿڅكڇچك

څ پیضیـڇ رچاٿ٢ثڈ ،ڃچاعیڃچ١ ؿك ایڂ ثیتلی څرچؿ ؿاكؿ ٳڈ ٿب عتڀبٹاات٬بٯب

ٳڄیپ# غجت ٿی ڊبآڃ ؿكؿك ٿچ $ث٤ـاثلؽچكؿ ٳڄیپ. 1ٳچاٳیچٹ ڃ٠یلٿلاتجی ټټڈ

ؿاكڃـ یڃبصینؿاكایی ،٣ب٬ی-آییڄیډبی ؿاكایی رن ،مڃبځ ٷت ؟ډب ؿاكایی .

ای ؿك كڅی یبكڇیٲ ٷچڃڈ، ٣ڄچاځڈ ؽچؿ كا ث مڃـٷی مٿبځ ثؾ ا٠٣پځ ٿب ڃیبٳب مٿیڂ؟

.ؽبٻی ام اڃبځ كـ څ ڃڀچ ٳلؿڃـ تلیجب

رڀ٤یت ثلای ٳڈ كـ ثڈ ایڂ ٿ٤ڄی ات ،اٿب ایڂ اؿ٣ب ؛بیـ مځ؟Aٿڊپ @مڃبځ ٷت

آڃڊب یب ثل ل ڃـا ڇڅتـ ثچؿ ؿاؿثلای ، ٳبالیی اډټی صبكپبیبځ ثچؿڇ ات څ مڃبځ ٿبڃڄـ

یت ٤رڀ ؿاتڂ حبثت ڃٸڈاعتڀبال اٿب ڃٴتڈ ایڄزبت ٳڈ . تڈ اتٷل٫ رڄٶ چكت ٿی

ا٫لاؿ، څٯتی ت٤ـاؿ یپ. ډڀبڃچك ٳڈ ؿیـاتثچؿڇ آځ ا٫نایتل ام ٿڊپ مڃبځ ثلای ٷت

پـیـ تل ډبی ٳچصٲ ثڈ ٷلڅڇتیپ ٷلڅڇ كـ، تڀبیٺ ثڈ ٿ٤یڄی ٿی ی ٷلڅڇ ثڈ اڃـامڇ

ډیش ٣ڀال ثیتل ؽچك ٿغـڅؿ ؿاكڃـ، ڃبځ یتیرڀ٤ رچاٿ٤ی ٳڈ تلامؿك ؛ ثڄبثلایڂآیـ ٿی

،2@ڂپیچت-ڂٷتAارتڀب٣ی ٿجتڄی ثل یپ ٳڈ ؿك یتپا ڇډڀضڄیڂ ؿیـ. ی ڃـاكؿا ٫بیـڇ

مڃبځ څ ٿلؿاځ آماؿ ډب ٿ٤ڀچٹ ثچؿ،ڃچثچچڅ ث ډب ، بٿپبڃنڇډبٷلؿآڅك -صیٴبكٳڈ ثیڂ

. ډب ربثزب چڃـ ٷلڅڇ ثیڂتب اڃـ ثچؿڇ

ارتڀب٣ی ثیڂ بؽتبك ی٣ټ كڅاث ،تغیبتثب ، 3@پبتلیٲ ڃچالځA ڃبٽ ڄبى ثڈ یٲ اڃبځ

ثلكی كا رڄٶ څٯچ١ رڀ٤یت، څ اعتڀبٹ ، تلاٳپ#6، ڄ٤تی5ؿاكی ، مٿیڂ4مڃی، ثب٧جبڃی $ٷت

1 Kwakiutl

0Fission-fusion 3Patrick Nolan 4Horticulture 5Agrarian 6Industrial

سشضت جسی اسا جذ س

66

یب٫تڈ څ تچ٤ڈ ٿتٴی ثل ثب٧جبڃی ټجی ؿك رچاٿ٢ رڄٶ اعتڀبٹ" ڃچیـ، ٿیاڅ ڇ ات.ٳلؿ

ډڄٸبٿی ٳڈ اڅ "بؿڇ ثیتل ات. ٷلؿآڅك څ ثب٧جبڃی -صیٴبك رچاٿ٢ بؿك ٿبیڈ ث ،ؿاك مٿیڂ

تلاٳپؿاك ٿغـڅؿ ٳلؿ، ؿكیب٫ت ٳڈ ٷلؿآڅك څ مٿیڂ-صیٴبك ثڈ رچاٿ٢تڄڊب ډبی كا تغټیٺ

]21[.ات رڄٶ ی ٳڄڄـڇ پیٸچیی ٣بٿٺثڊتلیڂ ،كـ ٿی ٿیبڃٸیڂ ام عـ یڅٯتی ثڈ ث رڀ٤یت

ـ ثڈ صبٻ ؿاڃ اڃبځ ٿی ی "ٿیټیچځ بٻڈ 5 ٣بؿت"رڄٶ كا ٳڈ كا ؿیـٷبډی ،ایڂ یب٫تڈ

صڄـ ی٤ڄی ډڀیڂ$ پبٳبڅكمی ؿڅكاځؿك رڀ٤یت اڃ٬زبك مٿبځتب ؿاڃیپ ٿب ٿیصلاٳڈ ٷیلؿ. ٿی

اؽیل ثل كڅی . ٿبٻ٤بتڇ اتپبییڂ ثچؿډڀچاكڇ ٿب رڀ٤یت ڃیبٳبځ تلاٳپ #ډناك بٹ پی

تب لډڈؿك صڄـ ث ،تبكیؼ ٿبٯجٺ اڃبځ رڀ٤یتٳڄـ ٳڈ ٿی حبثت ڃین ٿیتچٳڄـكیبییDNA ت٨ییلات

ډبی آت٬بڃی، ام ٫چكاځ ڃبی ډچایی څ آة ت٨ییلات $ثڈ ؿٻیٺ پبییڂ آٿـڇ اتاڃلا عـ

ٷ٬تڈ ډپ #. ډڀبڃچك ٳڈ ٯجالډب اٯیبڃچى رلیبځؿك ڃبٷڊبڃی ډب څ ت٨ییلات ڄٶ ڊبة ثلؽچكؿ

ؿصبكرڊبځ كا ثڈ ـت آة څ ډچای 1@تچثبA ٸبٿی ٳڈ ٫چكاځډڄ پی،بٹ 000,74 عـڅؿـ،

ثب څرچؿ ؿك آځ مٿبځ، یب٫ت.ٳبډ ڃ٬ل صڄـډناك ثڈؿڃیب يډچٿچبپیڄ رڀ٤یت ٺٳ، ت٨ییل ٳلؿ

ربی څرڈ ثڈ ډیشٿب ثلای ڃیبٳبځډڄچم ډپ ؿڃیب ڀبٻی كا یؼ پچبڃـڇ ثچؿ، ی ڃیڀٴلڇ ثیتل ایڄٴڈ

]22[.ـ ٿغچة ڃڀیټچ٧ی

ډبی رڀی٤تی ثچؿڇ بؽ ثچؿڇ ات ډب رڄٶ صٴبځ ٿبڈ ،اؽیل ډبی تبكیؾی ؿك ؿڅكڇآڃضڈ

ډبیی ام تبكیؼ ؿاؿڇ ،ڄبى اڃبځ 3@آڃتچڃی ٳچكڅتبی٪Aڄبى څ ثچٽ 2@پیتل تچكصیڂA. ات

تلاٳپ ٿغٴڀی ثیڂ ا٫نای آٿبكی ڃـ څ ډڀجتٸیا ڇكڅٽ كا ثلكی ٳلؿاڃٸټتبځ، صیڂ څ

تچاڃـ ٿی ،رڀ٤یت ـ ٳڈ كـډؿ آڃڊب ڃبځ ٿی ڃـ. تغیبتا ڈیب٫ت څٯچ١ رڄٶ ٿیناځرڀ٤یت څ

0Toba 0Piter Turchin Korotayev3Andrey

سشضت جسی اسا جذ س

67

آٿین څ ډبی ټظ ا٫لڅمی ثڈ ؿڅكڇ رڄٶ امصلؽ -تبكیؾی ت٨ییلاتام ؿكـ 90 ٣بٿٺ

]23[ثچؿڇ ثبـ. -ثبٻ٤ٴي

ی اڅٻیڈ ؿك ؿڅكاځ اډټی صڊبكپبیبځ ډبی ٷټڈـڇ څ ٳت ٧الت ی اڃجبكډبی فؽیلڇڃ

ډب ثلای بٿپبڃنڇ ډبی ٿچم ؿك رڄٸٺ ر٤جڈڃ ڀبڃڄـډ ،ډب ثلای اڃبځ ؿاٿپلڅكی-میٳبڅك

ثیتل: ؿات ثل ل رڄٶ چكت ثٸیلؿاكم څرچؿ ؿات ٳڈ صینی عبال. ڇ اتثچؿ

. ډـ٩ ام رڀ٤یت ثلای ا٫نایچك مڃبځ ثیتل ثیتل ثلای مكا٣ت. څ ډڀیڂ . مٿیڂؿاتڂ

ثلای ؿ٫ب١ ام څؿځ ثل ڃیلڅی ڃ٠بٿی، ا٫نډب مٿیڂ ٳبك ثل كڅیثلای ا٫نای رڀ٤یت، تبٿیڂ ڃیلڅ

ډبی ثلؿڇ٣الڅڇ ثل ایڂ، ثڈ . ثچؿڇ ات ٿغچٹ ٳڀٲ ثڈ ثلؿاتچك ډڀیڂڅ ډب، ایڂ ؿاكایی

ٿغچٻی ؿك یٲ ڃبعیڈ، ثی ڃین ڃیبم ات. رڄٸیـځ ٳبت، ثلؿات څ ؾت ثیتل ثلای ٳبك

، څ ایڂ ٳبك ؿاؿڃـ ثبیـ تبڅاځ ٿی ٳڈ ٳلؿ ٿی ثڈ ډڀبیٸبځڃباٿیـ كا څاؿاك ثڈ یچك ٳبڅكماځ

]24[ـ. ثبكډب څ ثبكډب تٴلاك ٿی

"ؿت ؿاؿځ یب ثـت آڅكؿځ صینی ثلای ام ڃجچؿ"ام رڄٶ# آماؿی $ آماؿیٿ٤ڄبی ثڈ څاٯ٢،

ات.

ٳڈایڂ ، ثل آځ ٿلتج ثب یډب ؿاؿڇڅ لكات ایڂ تغټیٺ ډب ثب ڃبؿیـڇ ٷل٫تڂ اٿب ڃئچډبثنی

ٳڄڄـ څ ا٧ټت ثلای ؿ٫ب١ ام پب٫بكی ٿی ثبـثچؿڇ اڃبځ ډڀیٸی څ ٿغلٱ اڃٸینڇ ثبیـ ،ٶرڄ

چڃـ. ٿتچٺ ٿی ٻ٬بیډبی ثڈ تبٳتیٲ @پیڄٴلA بځ، ٿبڃڄـ ؿیـٷبڇ

ٷیلی ثڈ صبٻثیڀبك: رچاٿA٢ ٳتبة صڊبكٽ ؿك ٫ٺ1@كڅثلت اؿٷلتچځAثلای ٿخبٹ،

ؿك ٳڈ پب ٷل٫ت یٳچصٴ رچاٿ٢ ام ،ٿڄبجبت جبتی "،ڃچیـ ٿی @اثتـایی اڃبځ ت٬بډپ ی ا٫بڃڈ

ثیبك ".ڄـٳبڅكمی ډپ ڃـات څرچؿ ڃـات ثټٴڈ ٳیی ٿبٽبالكی څ ڃڈ تڄڊب ؿیچاځ آڃڊب

ی جڈ ثبك ؽچڃت څ ٯبڃچځ څرچؿ جبت ارتڀب٣ی ٿچكؿ ؿك یاؿ٣ب ییـأؿك تاڅ اٿب ؛ؽچة

0Robert Edgerton

سشضت جسی اسا جذ س

68

كث ډبی ثی څ فٳل ٿخبٹڅاغبت تچیظثڈ ٬غڈ 15 ـڅؿؿك ع، "ٳچصٲ رچاٿ٢"ؿك ثلتل

اڃـامؿ#: ام ٯټپ ڃڀیڃین څ صینی كا $ پلؿامؿ ٿی

ډبی ڄـیډAی رنیلڇبٳڂ ؿك 1@ٳچاٳیچٹ Aٿجتڄی ، ڃیڂ ، یٴزببعت ثلؿڇ$ 2@څڃٴچك

ډڀلاڇ ثب، پیضیـڇبؽتبكی ، ی ٳبال ؿك ٯبٻت ډـایب ډبی ٿ٤بڅڈ رڂ، ثل اڃجبت ؿاكایی

#ارتڀب٣ی ٿلاتت ټټڈ

اٿپلاچكی Aتڀبٽ څ ٳڀبٹ بؽتبكډبی ٿقډجی ؿاكای، رڀ٤یت ٿیټیچځ ڃ٬ل صڄـ$ 3@آمتٲ

ٳبڅكمی ڊبډب ؿك آڃ ثلؿڇ ٳڈپبیتؾت ٷلؿاٷلؿ مٿیڂ 4ډب رلیت څ ،ډب ٳی ثب

ؿاكای -اڅٻیڂ ثلؽچكؿ ٳبڅكمی ؿك اكڅپب ؿك مٿبځ ثنكٷتل ام ډل مٿیڂ -ٳلؿڃـ ٿی

ډبی كڅڂ ؿك ت#؛ ؽیبثبځډبی ٫بالة څ تپی اٿٴبڃبت

اٿپلاچكی Aٳبڅكمی، یؿاك ثلؿڇډڀلاڇ ثب ، رڀ٤یت صڄـ ٿیټیچځ ڃ٬لثبم ډپ ثب $ 5@مڅٻچ

#؛ ٷتلؿڇ ؿك ظ ٯبكڇ ډبی ثبمكٷبڃی ، څ جٴڈډبی اډټی ؿاٽ، 6ٿتڀلٳن

اٿپلاچكیAؿك 7@آڄتڈAی اٿلڅمی، ٳڈ ثڄب ثڈ ٷ٬تڈ 8ی@٧ڄب Aٲ ثـڅځ" ،@اؿٷلتچځ

]25["ثچؿؿك آ٫لیبی ٧لثی ڃ٠بٿی ٯـكت ثنكٷتلیڂ

Aثب رچاٿ٢ ٳچصٲ صڈ اكتجبی ډبی فٳل ـڇ اٿپلاچكیٳڈ ؿډـ تچیظ ڃڀی @اؿٷلتچځ

ایڂ ٫ٺ، عتی ی ؿك اؿاٿڈ ٳیی یب ٳبڅكمی ؿاكڃـ. ؿك څاٯ٢ اڅ ٿبٿبتثچكڅٳلای، ثـڅځ

0Kwakiutl 0Kwakiutl Indians of vancouver 3Aztek

ٽ-ات ٿلث٢ ٿتل 4047 ٿ٤بؿٹ مٿیڂ رلیت ډل45Zulu

ٳبكٷیلی ثڈ امای ثڈ ٳپ اتال٩ ٿیناځ ا ٿؾڈ ٳڈ ات ٳبڅكمی ؿك تچٻیـیڃ٠بٽ ای ٷچڃڈ ،تشوض یوطاسص6

ٽ-ات ٳت میل ی ٿڄڈ ؿك... څ ٳبكٷل لٿبیڈ، ٫لاڅاځ7Asente 8Ghana

سشضت جسی اسا جذ س

69

ډب ؿچاك ات ٷلثڈ ت ٳڈ ثٸچییـ تلثیتا خٺ ایڂثلؿ. ٿ ڃبٽ ڃڀیډپ مځ ی ٷت ام یٲ ربٿ٤ڈ

ـ٭ ٷچاڇكا 4@ٷټـځA، څ 3@ٷلی ډچڃـA، 2@ثیٸٺA، 1@پلؿ هكٿڂA ډبی ڃواؿ څ پي ام آځ ٶ

تبځ ثیبڅكیـ. ٷ٬تڈ

، 6@رڄٶ ٫لاتل امAٳتبة ، ؿك 5@ؿڅٵ ٫لایA ثڈ ڃبٽ ڄبى اڃبځیٲ ؿك تبییـ ؿیـٷبڇ ٿب،

ایڂ " ،ڃچیـ ٿی څ ٳڄـ كؿ ٿی كا @رڄٶA ی ڀچٹ ثچؿځ پـیـڇ بځرڊ ؿك ثبة یڃئچډبثن ؿیـٷبڇ

ٿچچ١ ٿلثچ ثڈ ایڂ ڄبی ثبتبځ ، ثب عبیٮډڀچاكڇ ډڀلاڇ اڃبځ ثچؿڇ اتثبڅك ٳڈ رڄٶ

ٳڀجچؿ " :ڃچیـ ڄبى ثب ایڂ ڃ٠ل ٿچا٫ٮ ات څ ٿی اڃبځ 7@ٺٻټی اپچڃA "ٿبثت ڃـاكؿ.

مڃـٷی ؿڅكاځ ؿك ثیتلعبٳی ام ایڂ ات ٳڈ رڄٶ ، رڄٶ ؿك ٿچكؿ ؽتیڄب ثبتبځ چاډـ

٢ ثل ، پي ام ٿلڅكی ربٿ8@ثلایبځ ٫لٷچڂA "ڃبؿك یب ٧بیت ثچؿڇ ات. ،تبكیؼ ٿبٯجٺ اڃبځ

ؽب ؿك یٲ ٿغٺثزن بٯجٺ تبكیؼ، ڃتیزڈ ٷل٫ت ٳڈ ؿڅكاځ ٿـڇ ام ډبی یب٫ت ٴټتا

Aډبی ام اٴټتم ٿیبځ ـډب ڃڀچڃڈ ا اٴټت 12 ٫ ؿك عـڅؿ " ،اٿلڅمی @چؿاځ

ډبی څاغی ڃبڃڈعبڅی ، ډتڄـ تل ام آځ ٯجٺ څپی بٹ ډناك10 ٿلثچ ثڈ ی ٳڈډچٿچبپیڄ

ٿبٯجٺ ی اڅٻیڈ اٷل رڄٶ ؿك ؿڅكاځ" :ؿډـ اؿاٿڈ ٿی @٫لٷچڂA" .ډتڄـ٫لؿی ثیڂ ام ؽچڃت

ثـت رڄٶ كاثڈ ثب٫لاڅاڃی ؿك اربٽ ،ڄبی ثبتبځ ډبی ؿك یب٫تڈ ثبیتیتبكیؼ كایذ ثچؿ،

]26["ڃیت. صڄیڂ صینډبیی اماحلی ډیش اٿب آٿـ؛ ٿی

0German shepherd 0Beagle 3greyhound 4Golden 5Doug Fry 6Beyond war 7Leslie Sponsel 8Brian Ferguson

سشضت جسی اسا جذ س

70

صیڂ ٿتٴی ثل ٷیالى ٿ٤ـڅؿ رچاٿ٢ څ ٳڄڄـ ډبی ؽڂ ابكڇ ٿی ثڈ بٿپبڃنڇډڄٸبٿی ٳڈ ٿغبځ

، بډـی ثل ٷلایبتٳڈ ایڄڊب ٳڄڄـ اؿ٣ب ٿی څ، ؿډڄـ ٿیٻت @ مځ ٷتA ثڈ اتجبڇ كا ـاكیثب٧

اما٧ټت ،تل ایڄٴڈ ایڂ ٿغبځ آماكؿډڄـڇ .آڅكؿ آؿٿیناؿ بػ ؿك ٿی، ټجی ډتڄـ ی رڄٶ ؿیلیڄڈ

ی ډب میتٸبڇ ی ٻغ٠ڈ ثڈ ٻغ٠ڈ ـځ تلٳچصٴتبحیل ، ډب بٿپبڃنڇ ثل ك٫تبك ٿیڂ ٧قاتأ ٿؾلة احلات

، ٧یلٿزبم بځڅ ٴبكصیڈ ٷلڄ ی ام لثبماځٻٴلـځ تچ ٿغبلڇ ی ثڈ څاڈ ډب بٿپبڃنڇ

ٴچت ثڈ ډڀیڂ ٴٺ، .ٳڄڄـ غجتی ڃڀی ٿچچ١ هڃتیٴی اث٤بؿ٫بی مڃـٷی، ٧قا څ ٳبډ

ثل اعتڀبٹ @ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمیA ؿڅكاځ څ ڊچك ،رڀ٤یت ا٫نای ـیـ احلات آڃڊب ؿك ٿچكؿ

آماكؿډڄـڇ ات. ڃین ثڈ ډڀبځ ٿیناځ ډب اڃبځ ٳڀٴ څ ت٤بك ثیڂ ایزبؿ

یبهبهی( ججبل بر سر قمبپلئی ) یرش

ام @ریڂ ٷچؿاٹAډبی څ اڅٻیڂ ٷناك ٷل٫تپبیبځ 1@تبثتبځ ٣ٮA ډڀنٿبځ ثب ایڄٴڈ

ٳتبة ثب اڃتبك 2@ڃبپټئچځ بٷڄچځAیٴجبكڇ ٣ڀچٽ كیـ، ډب ثڈ آٷبډی بٿپبڃنڇ ټجی رڄٶ

"رچ تینڇ یبڃچٿبٿچ: ٿلؿٽ"ثلای ، 1968 بٹی ؿڃیب ـ. مڃـڇ ڄبى ٿڊچكتلیڂ اڃبځ 3

ٳڈ اڃـ حبثت ٳلؿڇ ڃـٳلؿ ٿی ٳڈ اؿ٣ب یبڃڄب اڃبځ رقاة ی ٿبرلارچیبڃڈ ډبی ثب٫ی ؽیبٹ

ایڂ بٹ ثب . ؽچثی ثچؿ بٹ ات اڃبځ لت ام لڅكی څ ؿیلیڄڈ یټجی، ثؾ رڄٶ

Aی څ عڀټڈ @پلاٵثڄ٬ ؿك اڃالة Aكؤیبی آ٧بم ـ. ثـتلیڂ ؿك څیتڄبٽ 4@٣یـ تتA ٿبكتیڂ

0 Summer of love :ٽ-آٿلیٴب ؿك 1967 تبثتبځ ؿك تبكیؾی ای څاٯ٤ڈ

0hominids 3Yanomamo:The fierce People

4 TET offensive :ؿاؿڇ څیتڄبٽ رڄٶ رلیبځ ؿك ڃ٠بٿی ٣ڀټیبت ام ای كتڈ ثڈ ٳڈ ات ڃبٿی تت، عیذ ی ح

ثب 1969 تبثتبځ تب څ ـ آ٧بم 1968# څیتڄبٿی ڃچی بٹ یب تت ٣یت ثب ٿبثٮ$ هاڃچیڈ 30 ام ٣ڀټیبت ایڂ. ات ـڇ

ٽ-ؿات اؿاٿڈ رڄچثی څیتڄبٽ ٿؾتټ٪ ٿڄبٮ ؿك ٤٪ څ ـت

سشضت جسی اسا جذ س

71

ثڈ ٯتٺ كیـ، زټي ڃآ ؿك ٻي 3@كڅثلت ٳڄـیA، ثڈ عیت پیچت 2@ٿڀ٬یيAؿك ، 1@ٳیڄٶٻچتل

٬یـ ثڈ ٳبػ 4@كیضبكؿ ڃیٴچځAٳیـڇ ـ. @ٴبٷچیAډبی څ ؽچڃلینی څ آچة ثڈ ؽیبثبځ

رڄزبٹ ثڈ پب 6@ثچ ٿبٻیAثبالی ډبی ؽٲ ؿك تپڈ ٷڀلاډ ثب پیلڅاځ 5@چځ صبكٻن ٿڂ٫Aلاك ٳلؿ،

ڈ ،ایڂ بٹ پبیبځؿك ؿاؿڃـ. اكائڈكا 7@څایت آٻجچٽA ی ڃڊبیی ڃؾڈډب @ثیتٺA بیتؿك ڃڊ ٳلؿ، څ

ی ثڈ ایڂ یبكڇ ،ڄبڅك ؿك ٴچتی الیتڄبډی ثڈ ٫ب ك٫تڄـ څ ثلای اڅٻیڂ ثبك آٿلیٴبیی ٫بڃچكؿ

]27[ٳلؿڃـ. ثلای ټظ ؿ٣ب څڃـ ٴڄڄـڇ ؽیلڇ ـ آثی

ام @بٷڄچځA بی ٸ٬تی ڃجبـ ٳڈ ت٬یل، بیـ رٿبرلاډب ایڂ ی ثب ؿكڃ٠لٷل٫تڂ ډڀڈ

ثڈ صڄٶ ٿلؿٽ كا كٵ ؽچاة یبڃچٿبٿی،اٯچاٽ "ؽچڃت فاتی"ام ڃبی ی " ټجی ؿیلیڄڈ رڄٶ"

، ٿب "ٿ٤بل ڃیبٳبځ"٣ڄچاځ تغت ،ایڂ اٯچاٽ ی ٿلڇكڅم ؽچڃت ام @بٷڄچځA تچی٪. آڅكؿ

كعڀی څ ؽچڃت ثی ٣ټت ایڂ ډڀڈ ٫ڊپ ٣برن امٷل٫ت ٳڈ ٿلؿٿی ٯلاك پڄـ ٿچكؿ ثیبك

پڄزپ، ؿك څیلای "رچ تینڇ ییبڃچٿبٿچ: ٿلؿٿ" . ٳتبةثچؿڃـڇ ؿكٿبڃـٷی ـ كؿصب ،اڃبڃی

ثڈ ؿاڃزچیبځ ،ډب ڃؾڈ ام آځ ڄبی ات څ ٫ ٿیټیچځ اڃبځ تلیڂ ٳتبة پل٫لڅډڄچم ډپ

صڄـیڂ ڃٺ ام ؿك آٿچم صڀٸیل ثچك ،@ڄچځبٷAډبی ډب څ ٫یټپ ڇ ات. ٳتبة٫لڅؽتڈ ـ

ی ٷچڃڈ ؽچیی ؿكڃـڇ ی ثلاحجبت ثڈ ٣ڄچاځاڅ كا آڃڊب اؿ٣بډبی ڃ ؿاتڈ ات. ا٧ټتڄببځ اڃبځ

. اڃـ پقیل٫تڈٿب

، ثلؽچكؿ ٳلؿثب ٲ څ تلؿیـ ٫لاڅاڃی ثبیـ @بٷڄچځA ڃجت ثڈ تغیٮثبیـ ثـاڃیـ ٳڈ اٿب

ؿكیب٫ت @٫لٷچڂAات. ثلای ٿخبٹ، ـڇ ل٫تڈ ٷ ثٴبك آځ ؿكثیبكی ډبی ٿٴچٱ میلا تٴڄیٲ

0Martin Luther king 0Memphis 3Robert Kennedy 4Richard Nixon 5Charles Manson 6Malibu 7The White Album

سشضت جسی اسا جذ س

72

ات، ډڀبځ ٳبكی ٳڈ اب٫ڈ ٳلؿڇ ،رڄٶ تټ٬بت ڈث ڃین ډبی ٣ڀچٿی كا ٯتٺ آٿبك ،@بٷڄچځAٳڈ

Aٿلثچ ثڈ ٿجغجؿك @پیڄٴلAتل ایڄٴڈ، . اٿب ٿڊپاتڇ اڃزبٽ ؿاؿ @ٷجچیAٿؾلة تبحیل @بٷڄچځ

، 1@یلڃی پبتلیٲ تیA. ثڄب ثل ڃ٠ل ٻغب ڃٴلؿڇ ات كاا ٿبٻ٤ڈ ٿچكؿ ٿلؿٽ ؿك ثیڂ ؽچؿ عچك

14 ام بؽت ٿڊچككا څ یبڃچٿبٿی ډبیی ٳڈ بٷڄچځ رڄٶ" ،@تبكیٴی ؿك اٻـڅكاؿڅA ی ڃچیڄـڇ

ډبی ڄبى ثب ت٬ڄٶ ډڀبځ كڅمی ٳڈ ایڂ اڃبځام ؿكت ی٤ڄی آ٧بم ـ، 1964ڃچاٿجل

ام كاڇډب# $ثڈ یبڃچٿبٿیای ثؾیـځ ٫چالؿی ثل یپل ام ایب ٯبیی، څ ٿچتچك ٯبیٮای، بصڀڈ

13ؿك ی ؿډـ ٳڈ ، ڃبځ ٿی@بٷڄچځA ؽچؿی ؿٳتلای ثب اتڄبؿ ثڈ كبٻڈ @یلڃی تیA ]28["كیـ.

اٯچاٽ ثنكٵ ام ٯچٿی$ 2@یڅڃبٿچAا٣بی ٯچٽ یٲ ام ، ډیش@بٷڄچځA بٹ پی ام څكڅؿ

ڃ٬ل ام آڃڊب، ؿڇ ؿك ثیڂ@ بٷڄچځA ٿبڇ اٯبٿت 13. اٿب ی ڃـا یبڃچٿبٿی# ؿك رڄٶ ٳتڈ ڃـڇ

ام ؿیٸل ٯچٿی$ 3@پبتبڃچاتلیAڅ @یڅڃبٿچA ثیڂ ؿكٷل٫تڈ ډبی یبڃچٿبٿی ؿك ٳڀٴا٣بی

# ٳتڈ ـڃـ. یبڃچٿبٿی

Aیٴی ام بٷلؿاځ ٣ڄچاځ ڈثاثتـا ڄبی ٳڈ ، اڃبځ4@ٳڄج ٷچؿ Aثلای مڃـٷی ثب @بٷڄچځ

یٲ " ،ٳڄـ كا صڄیڂ تچی٪ ٿی @بٷڄچځAآڃزب ٿبڃـ، بٹ ؿك 12ك٫ت څ ډڀلاڇ اڅ ډب یبڃچٿبٿی

تب چؿ كڅتبډب ٿی څاكؿ لڃـڇډبی ثؽڄزلٳڈ ثب ؿتبڃی پل ام @ؿك كڅ -ثنځA ڄبى اڃبځ

ت٬لٯڈ څ ؿكٷیلی ،كڅؿ ٬بڃڈ اڅ ډل رب ٿیأ. ٿتثؾلؿتغیبت اډبٻی كا ثلای اڃزبٽ ٿبكٳت

]29["ٳڄـ. ایزبؿ ٿی

ا ڃتیزڈ ٿلؿبالكاڃڈی ربډالڃڈ ت٬ٴلاتام @بٷڄچځA اڃٸینی ٲ ثؾی ام ت٬لٯڈ ثـڅځ

ؽچات اال٣بت اڅ ٿی. ثچؿٿٴالت ثنكٷتل ٿڄج٢ اعتڀبال ا یتغیبت ، اٿب اډـا٩ـ ٿی

0Patrick Tierney 0Namowei 3Patanowateri 4Kenneth Good

سشضت جسی اسا جذ س

73

ؿك ڃ٠ل ٷل٫تڂ ثڈ څیوڇ ثب ات ی ث٨لڃزی ټڈئٿایڂ ام یبڃچٿبٿی ٷلؿآڅكی ٳڄـ. تجبكڄبؽتی

ڃین . ڃبٽ ثلؿځ ام ٿلؿٷبځ چؿ تټی ٿیاعتلاٿی ثی، ا٫لاؿ ٽ ثلؿځ ام اپڃب یبڃچٿبٿی،ؿك ٯچٽ ٴڈ ایڄ

بٹ ثیڂ ایڂ ٿلؿٽ 25ٳڈ 1@مرچآځ ٫یڄٴلA. ثچؿ ډب آڃڊب یٴی ام ثنكٷتلیڂ تبثچٴڄی ؿك ٫لډڄٶ

٣بٿٺ څ یبڃچٿبٿی، اډبڃت ثڈ ٿلؿڇ ٯچٽ ڃبٽ ثلؿځ ام ٿلؿٷبځ ؿك ثیڂ"، ٷچیـ ، ٿیاتڈ میت

كا @بٷڄچځA تغیبت ،ڄبى اڃبځ 2@ٿبكبٹ بٻیڄنA ]30["رڄٶ ات.ت٬لٯڈ، ؿكٷیلی څ

، ٿلؿٿبڃی ات ٳڈاٺ څ ڃت یب٫تڂؿك پی ؿاڃـ ٳڈ ٿی "ڄبی ڃبٿ٤چٹ اڃبځی یٲ پلڅهڇ"

یب –ثڈ مثبځ ثیبڅكڃـ یب ؿڃجبٻ ثٸلؿڃـ یبڃیبٳبڃبځ كا ثـاڃڄـ، تچاڃڄـ ڃبٽ تبثچ ڃڀی ی څاڈ ڈث"

]31["كا ڃـاكڃـ.ؽچؿبځ ڃبٽ ځـڄی تغڀٺعتی

یٲ ؿډٴـڇ ٳلؿ ایڂ ثچؿ ٳڈ ډبی ٿینثبڃبڃ ٿیتبثچ ثلای ٷقتڂ ام ـ @بٷڄچځAٳبكی ٳڈ

ډب كا ثلٿجڄبی ؿ٣چاډب څ ، ؽجلصیڂؽچؿ . ثڄب ثڈ اڊبكاتاڃـاؽت ٿیثڈ رڄٶ كا ثب ؿیٸلی

تجبكڄبی، ٠چكثڈ ٿڄؿك ٬ل ثڈ ؿډٴـډبی ؿیٸل ... ٳلؿٽ اڃتؾبة ٿی ٿغټی ډبی ؿڀڄی

ؽچاتپ، كڅاث ٳلؿٽ ٳڈ ثب ٿلؿٿی ٳڈ ؿك ٿچكؿبځ اال٣بت ٿی كا اڃتؾبة ٿی ډبیی ؿډٴـڇ

ډبی ؽجلصیڂرـیـ كا ثب اال٣بت ٷتپ څ غت ثلٿی اټی ای ؿاتڄـ. پي ثڈ ٯلاكٷبڇ تیلڇ

ثـت آڅكؿڇ ؿڀڂ ٳڈ ام ٷلڅڇڃبٽ رـیـی ثڈ مثبځ آڅكؿځ ډڄٸبٽٽ. اٷل ؿاؿ ٿغټی ٿبثت ٿی

ث٤ی ډتڄـ ... ؿكتـٽ ٳڈ اال٣بت ـڃـ ٿڀئڂ ٿی ٣جبڃی ٿی ډب ؽجلصیڂ، ثچؿٽ

ثلؿاك یب ؽچاډل كبڃـ، ٿبڃڄـ ڃبٽ ؿیچاڃٸی ٿی ٿلمكا ثڈ آڃڊبؽچكؿٽ ٳڈ اڅٯبت ثڈ ڃبٿی ثلٿی

]32["ٷناك ڃـاؿڇ ثچؿڃـ. ؿیٸل ډبی ؽجلصیڂای ٳڈ ٿلؿڇ

0Juan Finkers 2 Marshall Sahlins

سشضت جسی اسا جذ س

74

:ثلای یبؿآڅكی

ثب آڅكؿځ، چؿ څاكؿ ٿی یبڃچٿبٿی اٯچاٽډبی مٿیڂ ٿالع٠ٸی ثڈ ثب ثی ،بځ ٿبٯڊلٿبځ ؿات -1

ډب ٷلڅڇ ایڂ ٯـكت كا ثیڂ ، تچامځٿڄتؾتډبی ی آڃڊب ثڈ ٷلڅڇ څ ٣لڈ ،څ ت٬ڄٶ تجلؽڄزل،

.مؿاڃـا ٿییبڃچٿبٿی ت٬لٯڈ څ ؿكٷیلی ثڈ كاڇ اٯچاٽ ـ څ ثیڂڃم ٿیثلډپ

اعتلاٿی ثڈ آڃڊب ثڈ ثی څ ثب تغلیٲ ؿډـ ٿیكا تؾی ډب ٷلڅڇ ډبی پییڂ ثیڂ اڅ تڄ -2

ـ.ڃم ٿیثڈ ایڂ اؽتال٫بت ؿاٿڂ ،ؿیٸل ٷلڅڇ ی ٿچكؿ اعتلاٽ څ ٣الٯڈ ڃیبٳبځ

3- Aـ څ ثب ات٬بؿڇ ام ڄٳ ایڂ لای ٳڀٲ ٿی ثڈ تـیـ ،ډب ثب ؿاٿڂ مؿځ ثڈ تچډیڂ @بڃٸچځ

ـ.ڃم ٿیٿغٲ ا كا ډبی تجبكڄبی ؿاؿڇ ا٣تجبك ،ڃبی ام آځ ؽپ

ا٫ٴبك ٣ڀچٿی ډبی یبڃچٿبٿی، بڃٸچځ پي ام لثڈ مؿځ څ ڃڀٲ پبیـځ ثڈ مؽپ -4

٬ت ؽڂ څ یبځ "ډبی څعی" ؿك ٿیبځډبی زب٣ت ی ډبیی ؿكثبكڇ ؿاتبځ آٿلیٴب كا ثب

.ٳڄـ ٷڀلاڇ ٿی

@چٿبٿییبڃAاٯچاٽ څاهٷبځثڈ 1@آڃتلڅA ی ٳټڀڈبٷڄچځ، پي ام ٬لثـ ڃیت ثـاڃیـ ٳڈ

څ ،٣الئی آماكؿډڄـڇ ،ٯـكتڀڄـ ثب ٿڄی ٧یلاڃبڃیٿچرچؿی " اب٫ڈ ـڇ ات څ ثڈ ٿ٤ڄی

ام څكڅؿ ثڈ ٯبڃچڃب @بٷڄچځA، ثڈ ث٤ـ 1995 ام بٹ ]33[ات. "ٿتزبڅم ثڈ آؿاة څ كچٽ ٿغټی

ډبی یبڃچٿبٿی ٿڄ٢ ـ. لمٿیڂ

چٿبٿی اٯچاٽ یبڃ ثیڂ ،ڄبى بځاڃ 2@ڃٺټی اپبٻAډڄٸبٿی ٳڈ ،1970 ی ؿډڈ ی ؿك ٿیبڃڈ

ثب مڃبچیی ی ڇٿبرل صڄـڅ ٫ینیٴی یٲ ؿكٷیلی ٫، ټجی ڃبڃی ام رڄٶمیت، ډیش ٿی

ی ٿڂ څ ؿډٴـڇ ٸ٬تی، ٿلؿٽ ؿك ٳڀبٹ"، ڃچیـ ٿی @ڃٺٻټی اپبA. ـ ڇ ٿیـای ثټڄـ ڄیـ

"ٳڄـ جیڈ ڃجچؿڃـ. ٿی تچی٪ @بٷڄچځAیی ٳڈ "رچ تینڇ ٿلؿٽ"ثڈ ی ډڀزچاك اال ڈ ؿډٴـڇ

0 Anthro :ی ثؾ اڅٹ ٳټڀڈanthropologist ٽ -ڄبى. ثڈ ٿ٤ڄبی اڃبځ

2 Leslie Sponsel

سشضت جسی اسا جذ س

75

Aیٲ ڃؾڈ ام ٳتبة @ڃٺباپ Aثلای ډبی اڅ ام رڄٸزچیبځ یبڃچٿبٿی كا څ ٣ٴي@ بٷڄچځ

ٷلصڈ ث٤ی ام ٿلؿاځ ثڈ ایڂ تبڅیل " ،ڃچیـ . اڅ ٿیؿلثب ؽچؿ ثڈ آڃزب ثتچیظ ٳبكډبی

ی آڃڊب ثلاډب كا ثڈ ٳچؿٳبځ ڃبځ ڃـډپ، صلا ٳڈ ‎ام ٿڂ ؽچاتڈ ـ ٳڈ ٣ٴياٿب ـڃـ، قة ر

اكمی څرڈ ڃٸبڇ ډب، ثڈ ډیش ایڂ ٷلڅڇ ام یبڃچٿبٿی" ،ٷیلؿ یزڈ ٿیڃت @ڃٺباپA. ثـآٿچمی ؿاكؿ

]34[".ڃـاكڃـرچیی تینڇرڄٶ څ ثڈ یٿخجت

Aآڃبځ، ٫ یٲ ٿچكؿ رڄٶ كا ٷناك ام یٲ ؿډڈ مڃـٷی ؿك ثیڂؽچؿ، پي ثڈ ڊپ 1@ٷچؿ

ٳیـ ثل ٳڈ تأٯ٢ ٳلؿ څ ثڈ ایڂ ڃتیزڈ كیـ @بٷڄچځAاكتجب كا ثب ثڈ تـكیذڅی ؿډـ. ٿی

ٳتبة" ،ث٤ـډب ڃچت @ٷچؿAت. ا "ؽچكؿڇ څ تغلی٪ ـڇ ؿت"ای ؿاؿڇ ،یبڃچٿبٿی ؽچڃت

،ٳـ ٳڈ ثغج كا پی ٿی څ ایڂ "ٳلؿڇ ات ا٧لا٭ ٿچچ١ثڈ ٴټی ٧یلٿڄی ؿك بٷڄچځ

"ډتڄـ. ٳ آؿٽٷیل څ ڃیچیچكٱ مڅك اډبٻی جیڈ ثڈ ایڂ ات ٳڈ ثٸچییپٳبكی ٳڈ اڅ ٳلؿ "

ببب خیی درد ب یپی فرجبم برای اثببت ریبکبری تالشی بی

ٳ٪ تٴبٿټی# ډیش صین ثیتل ام ڃٸبكاځ $یب كڅاڃڄببځ ام كڅمڃبٿڈ ؽبی ثلای ٷلڅڇ

اؽجبك اؽیل لؽڃیت. ٳڄڄـڇ ؽچغبٹ ٬ت ٿچرچؿات ډیپی ډبیك٫تبك كیبٳبكی ؿك

ډڀبځ ثڈ ٬ت ډبی ډیپی ؿډـ ٳڈ ٿیڀچځ ډب ڃبځ ٿی یب٫تڈ"، صڄیڂ ات @مكڅیتلA ی كڅمڃبٿڈ

ڃچثچډب ثب ثچ" ،ؿك ایڂ ٿبٻڈ آٿـڇ ات ]35[".ٳڄڄـ ٿیڃین ، رڄٶ ٳڄڄـ ٿی څكمی ٣ٮ اڃـامڇ ٳڈ

ډبی ؿیٸل كا ٿیڀچځ، ډب ؿك ؿڃیبی ڃؾتیڅكمی څ ڃڈ رڄٸزچیی، ؿك ٣ٮ بځ ؽچڄبٿی څرچؿ

ڃچثچډب ثب څرچؿثچ"، ؿډـ ٳڈ ثڈ ٿب اڀیڄبځ ٿی ،ؿیٸل ی یٲ ٿبٻڈ "..ؽچكڃـ. ٳڄڄـ څ ٿی ٴبك ٿی

1 Good

سشضت جسی اسا جذ س

76

چٿیڂ "ؽچكڃـ. ٳڄڄـ څ ٿی ا ڃین ٴبك ٿیډب ك ، ؿیٸل ڃؾتیٿڊچكڃـ رچیی ټظثڈ ایڄٴڈ

رڄی، ام ٳتڂ ڃین كڅاث ی ؿیچاڃڈډبی ٿیڀچځ"، ؽل میل څآٿین ءثب ٻغڄی اتڊنا ،ٿټت

ڃبٽ (څرچؿ ؿاكؿ 1@آٻتبٿچڃتA ٿبرلای ډب ډیپیؿك ٿچكؿ چك ٳڈ ډڀبځ"، ڃچیـ ٿی "ثلڃـ ٻقت ٿی

ڃچثچډب ڃین ، ؿك ٿچكؿ ثچٳڄڄـڇ ؿك ٳڄلت كا ٳتڄـ# یٲ لٳت 2@رڊڄپ ٫لتٸبځAربیی ٳڈ

ایڂ ؿډڄـ ربیی ٳڈ ؿاڃڀڄـاځ ٷچاډی ٿیی٤ڄی ، څرچؿ ؿاكؿ 3@بٻچڃٸبAٿټی پبكٱٿبرلای

"ؽچكڃـ. ٳڄڄـ څ ٿی ډب كا ٴبك ٿی ٿیڀچځ ا٬بٹ څت، ؿ بډلا ټظ یډب ڃؾتی

ٿٸل ؟ "ٿیڀچځ ا٬بٹ ؽچكؿځ ؿك عبٹ"، "ؿڅت؟ ټظ بډلا"، "رڄی؟ كڅاث ی ؿیچاڃڈ"

ؿاكڃـ؟ "٬ٺ"ډب ٿیڀچځ

"لؿكٷپ ثبمٿبڃـٷبځ" څاٯ٤ببیـ ٿب ، ټت ډتڄـ ډل ؿڅ رڄٶ ڃچثچډبثچ څډب بٿپبڃنڇاٷل

،ٳڄـ تل آٴبك ٿی ؿٯیٮ ثبیپ. اٿب یٲ ڃٸبڇ "ډبی ٿلٷجبك ؽچڃت ی ځ بٻڈٿیټیچ 5 ٣بؿت"یٲ

بٹ 5ٿغبځ ؿك ی ڃٸبكاځ ډتڄـ. كڅمڃبٿڈ ایڂ ډتڄـ ؿك څاٯ٢ لؿكٷپٳڀی ٳبڃی ٳڈ

ڃچثچډب ؿك ڈ كا ٷناك ؿاؿڃـ. ثچ ډب ٿیڀچځ ٿچكؿ تال ثلای ٴبك 10تڄڊب ڃچثچډب، ثچ ی ٿبډـڇ

ام ـڇ تٴیٺٳڈ ٷلڅډی صیبځٴبك ثیڂ ،ٿیڀچځ ٷچت څ ٿچ٫ٮ ـڃـ ام ایڂ ؿڇ ثبك ڃچثت

ثچؿ تیپ ـ. څ ڃل ثچڃچثچډبی ٿبؿڇ

٣ټڀی:ؿكٷیل ثب ٿبئٺ ڃٸبكاځ كڅمڃبٿڈصڄـ ڃٴتڈ؛ ٯبثٺ تچرڈ ثلكی

ی ؿاؿڇ ؽچكڃـ څ ٷچت ٿی مڃڄـ ٴبك ٿیؿت ثڈ ڃچثچډب ثڈ چك ٿڄ٠پ ایڄٴڈ ثچ

ام آځ ؽجل ؿاكڃـ څ آځ كا ٷناك ٿغبځ ات ٳڈ میبؿی ٿـترـیـی ڃیت څ

0Altamont 0Hell’s Angels 3Salonga

سشضت جسی اسا جذ س

77

ٿ٤لڅ٩ ثڈ ،ٳچصٲ @نډبی ٳچډیثA عیچاڃبت ٿچكؿ یـ ثچڃچثچډب، ٿ٤ڀچالاڃـ. ٳلؿڇ

Aعلات ډتڄـ. ڄزبة، علات څ ڃچماؿ، 1@ٲ٧ناٻ

پی ام بٹ ٿیټیچځ 30 عـڅؿڃچثچډب، چڅ ث ډب ، بٿپبڃنڇډب ٿڄتذ ثڈ اڃبځ ؽ تٴبٿټی

ڃچثچډب ډب څ ثچ ثڈ ثیبڃی ؿیٸل، بٿپبڃنڇ .ڇ اتډب رـا ـ ٿټی ٿڄتذ ثڈ ٿیڀچځتٴب ؽ

ډب ڃنؿیٴڄـ ٳڈ ٿب ډتیپ. ٯـك ثڈ ٿیڀچځ ډڀبځ

چڃـ ٿغچة ڃڀی "ا٬بٹ"ډبی رچاځ، ٿیڀچځ.

ٿچرچؿ ؿك ٿڄچی ٻچٳيیٴی ام ٧قاډبی ،ٿیڀچځ ٷچت، ؿڃیب ؿك ثیبكی ام ڃب

ات. بی رڄٸټیډٴیچثبكث ډبی صیڄی څ كتچكاځ

ی بتډبی تغی ؿك آمٿبیٸبڇرڊبځ ؿك لالډب ډناك ٿیڀچځ، پیل څ رچاځ، ڃڈ ؿڇبال

چڃـ. ٯلثبڃی ٿی

ډب ثب ٿیڀچځ "رڄٶ ؿك عبٹ"ډب ڃین اڃبځتچاځ ٷ٬ت ٳڈ ٿی، آیب ڃٴبت ثب تچرڈ ثڈ ایڂ

ډتڄـ؟

تی اٷل ٷ٬تڈ ع! ٳڄـ ٳڀٲ ڃڀیډب كڅمڃبٿڈثڈ ٫لڅ ،"رڄٶ" لؽ ډیش صین ٿبڃڄـ

كا ډب ډپ كڅمڃبٿڈ آځام "٬ت ډیپیډبی ٿیڀچځی ؽچاكاڃڈ ډڀڄچ١ ی څعیبڃڈ رڄٶ" ـ، ٿی

ؿیٸل كا ثڈ ؾتی ی ٷچڃڈ تچیٲ ٷچڃڈ ، اٿب ٴبكٳلؿځ څ ؽچكؿڇ ـځٳلؿ ٿیتل ٫لڅپل

ڀٴڂ ٿډب ڃچثچډب څ ٿیڀچځثچثٸچییپ ایڄٴڈ ڃبډبك ات. ل٩ اڀ ایڂ ڃبٿیـ؛ "رڄٶ"تچاځ ٿی

ٳڈ یٲ مٿبڃیات. یڃبٿلثچعل٩ ڃ٠ل ثلڄـ، ڈیٴبځ ث ای ٧یلعل٫ڈ یٲ ٫لؿ ات ام ؿیـ

0duiker

سشضت جسی اسا جذ س

78

ٿب ی ات؟ ډڀڈ "رڄٶ"آیب اڀ ٳڄڄـ، څٻٸلؿ عڀټڈ ٿی ثڈ یٲ ٶ 1یب ٳبیچت ٷلٵ ؿتڈ

ایڂ ډپ رڄٶ ات؟آیب ایپ. پلڃـٷبځ ؿك آڀبځ ؿیـڇ ٷل٫تڂ ٴبكی كا عیڂ ثبم

ټت، ثؾڄـڇ یب ؽیي، رچ یب رڄٶ ټظ ،جی٤ی چكڈ ثی ٿب ب ٷچڃڈآی ایڂ پل ٳڈ

ثڈ $آة# H2Oات ٳڈ پل ایڂ ، ٿبڃڄـآماؿ ات رڄی یب ٿتڀبیٺ ثڈ ٣ٮ ؿاكای عبؿت

ثتٸی " ات ٳڈ، ایڂ ثڈ صڄیڂ چاٻی ٿ٤چٹ تڄڊب پبؼ ؟ربٿـ، ٿبی٢ یب ٷبم ات جی٤ی چك

تچمی٢ ـڇ ات، ثڈ څ٫چك لپڄبڇؽبٻی، ٳڈ ٧قا څ تلیجب ی ڇكڅی یٲ یبكثل "ؿاكؿ. لایثڈ

ٿب ٳڈ ڃیبٳبځ ٿغیی ؿك لای آبځ څ رقاثی ات. ام ؿكٷیلی، اڃتؾبة ٿبڃـځ ؿڅك

ام آڃٴڈ صینی ثـت آڅكڃـ صینی ام ثی ،ٿتبثٺ ثب یٴـیٸل ؿك رڄٶډب اڃبځڃـ، ا ڈمیت ٿی

ٿب ڃیبٳبځ ؿډـ ٳڈ ڃبځ ٿیتبكیؼ ٿبٯجٺٿلثچ ثڈ یی٫ینیٴی څ ٿغ چاډـڃـ. ا ڇؿاؿ ؿت ٿی

ڃـ تب ثزڄٸڄـ.ا ڇڅكمیـ ثیتل ٣ٮ ٿی

آٿلیٴبی ثچٿی، ربڃچكبڃبځ ات. ایڂ ٶ ی كؿڇ ،ؽچاكاځ ٷچت ی كاتڈ ؿاكی ام پتبځ، وایتی یب وایت 1

ٽ-ڀبٻی څ ٿلٳنی ات

سشضت جسی اسا جذ س

79

سشضت جسی اسا جذ س

80

فصل چهارده

: یک دروغ یا یک واقعیتکوتاه عمر

ڃیلڅٿڄـی ؿڇ بٹ، څ اٷل ٣بٿٺ ی ٿب ت ث٤الڅڇ ٣ڀل ایڂ كڅمډب

ؾت څ اٿب ډڄچم ډپ ٳبكات، بٹ 80ډپ ثڈ آځ اب٫ڈ چؿ ثـڃی

چؿ څ ٿب پلڅام ٿب ٳچتبڇ ٿی ٣ڀل ، ډت څ ثڈ ډڀیڂ ؿٻیٺاڃـڅډ

ٳڄیپ. ٿی

90:10 1بٻڀن

ثچؿ، بڃتیڀتل 90 اعـڅؿ ،ٿبٯجٺ تبكیؼ اڃبځ 2@ٯـاٿیـ ثڈ A ٿیبڃٸیڂ :څاٯ٤ی اٿب٣زیت

كیـ. آب ثڈ ڃ٠ل ٿی ، ٧چٹبڃتیڀتلی 20ٿتل څ یٲ ثڄبثلایڂ ٿلؿی ثب ٯبٿت

ډبی ای ام آؿٽ ٳچتچٻڈ ؿٷلٷچځ ٳلؿ؟ آیب ڃواؿ تبكیؼ كا ام ٿبٯجٺ چكتبځ، تڅاٯ٤یتآیب ایڂ

Aډب كا ؿك ٳلؿڃـ، ؽلٷچ ٳڈ ؿك ٧بكډبی ٳچصٲ مڃـٷی ٿیآیـ تبځ ٿی ثڈ فډڂ 3@یثچڃب

ثبمډبی ٴبكی ـڃـ، څ ؿك تیلكى پڄڊبځ ٿی ډب څثبڇك ٳلؿڃـ، ام تلى ډبیبځ ؿڃجبٹ ٿی چكاػ

ډب ٿبٿچت ٴبك ٿب ډڄٸبٽ څرجی ڃیپ چؿ ثڈ صبٻی ٳڈ ڃیبٳبځ ٿیآیب ایڂ ٿچچ١ جت ثچؿڃـ؟

ٳڄیـ، مڃـٷی ٿیعبل ایـ ٳڈ ؿك مٿبځ بڃي ثچؿڇ ٳڄیـ ؽچ ٫ٴل ڃڀیاڃـ ٫ٴل ٳڄیـ؟ آیب ؿاتڈ

0Psalms 2 The average height expectancy

3bonsai

سشضت جسی اسا جذ س

81

اڃبځ كا ؿڅ ثلاثل ٳلؿڇ ٿیبڃٸیڂ ٯبٿت ،ثڊـاتی ؿتبڅكؿډبی٧قایی ثڊتل څ ٳڈ كهیپؿڅكاڃی

ات؟

"ٯـاٿیـ ثڈ ٿیبڃٸیڂ"ؿكت ات ٳڈ ٫ڄیام ڃ٠ل ثب ایڄٴڈ مؿڇ ڃچیـ. ؽچة، ؽیټی ډیزبځ

ٳڄڄـڇ ات. ٿبڃڄـ ٷڀلاڇ عیتایڂ یٲ اٿب ثچؿڇ ات، بڃتیڀتل 90 تبكیؼ عـڅؿ ٿبٯجٺ اڃبځ

، ایڂ ڃین اؿ٣بیی ات ٳڈ جتامؿڅاد، ٫ل څ رڄٶ ٫لاٷیل ثچؿځ ٿچكؿ ؿك ٿتچډڀبڃڈ اتاڊبك

چؿ. ٷیلی ڃبؿكت ٿی یزڈلؿكٷڀی څ ڃت

$ثب ات٬بؿڇ ام كا تبكیؼ ٿبٯجٺؿڅكاځ ؿك ثنكٷبٹ اڃبځیٲ ٯـ ٿیبڃٸیڂثلای ٫ڊپ ٿچچ١،

ٿبٯجٺ ؿك ڃچماؿاځ یاٴټت ی اڃـامڇ ؿكڃ٠ل ثٸیلیـ. ٿیبڃٸیڂ بڃتیڀتل 180 اعـڅؿ ثبیبی اٴټتی#

ثڈ ڃچماؿډبی اٴټت ٯـ ڃجتكڅی ام پي ثٸیلیـ. ؿك ڃ٠ل بڃتیڀتل 50ڃین عـڅؿا تبكیؼ كا

-ثـت آٿـڇ ٿ٤لڅ٩ ؽتیڄب ډبی ثبتبځ ٯجلتبځ ام ع٬بكی ٳڈ -ثنكٷبٹ ډبی اٴټت

ڃ٬ل 7كیـڃـ، ڃ٬ل ٳڈ ثڈ ثنكٷبٻی ٿی 3ثڈ امای ډل ،ٳټی چكڈ ث ٫ل ٳڄیـتؾڀیڄی ثنڃیـ څ

تبكیؼ ٿبٯجٺ اڃبځ @ٯـاٿیـ ثڈ Aچؿٳبځ، ٳثبالی ٿیل څ ٿلٵ ثڈ ؿٻیٺٿلؿڃـ. ثڄبثلایڂ، ؿك ٳچؿٳی ٿی

]1[.چؿ ٿی بڃتیڀتل 90ډڀبځ ٳڈ تلیجب ثچؿڇ ات ]C50B7$+#180B3#$10;89بڃتیڀتل[

ام ڃ٠ل . صلا ډت؟ ڃیت. ٷڀلاڇ ٳڄڄـڇ ډت؟ ٣زیت ڃیتثڈ ڃ٠لتبځ ایڂ ڃچ١ ٿغبجڈ،

آٿبكی ؿٯیٮ ات؟ ؽچة، تبعـی.

ډڀبځ ثڈ ،یؼتبك ٿبٯجٺ ؿك ؿڅكاځ @ٯـثڈ اٿیـ یبڃٸیڂٿA كؿؿك ٿچ "یتع" ایڂثبیـ ثـاڃیـ ٳڈ

# ٽ-$چٹ ٣ڀل @اٿیـ ثڈ مڃـٷیA ٿلؿٽ ؿك ٿچكؿ اٳخل ثبڅكٳڈ ات ٳڄڄـڇ څ ٷڀلاڇ ڃبٿ٤چٹاڃـامڇ

.تبكیؼ آؿٿیبځ ؿك ؿڅكاځ ٿبثٺ

سشضت جسی اسا جذ س

82

: اف ی طاذ

Aؿك ٿبعجڈ ثب ، 2ٻی٬لڃیبی ٳببڃ٬لاڃیٴچ ؿاڃٸبڇ ٫ینیٲ-میت ٿتؾ 1@ر٪ ٻچتن

Aغجت ڇایبالت ٿتغـ ؿكٿنٿڂ ؿكؿ تپ یچ١ ؿك ٿچكؿ ]2[@3 .یاځ.ثی. جبڃٸبډی اؽجبك

، ؿاؿ ٳلؿڃـ، ڄیـڃـ ٳڈ اڅ صڄیڂ تچیظ ثلڃبٿڈ كا تڀبب ٿیایڂ آځ ت ٳڈ ډب ڃ٬ل ٳلؿ. ٿیټیچځ ٿی

ام ، ٳـ ثڈ ؿكاما ٿی بٹ 45 ام ثیتلٿب ٳڈ ٣ڀل ات پی بٹ 300یب 200 تڄڊب ام عـڅؿ "

ثـځ كا ثب ی ایتبؿڇ چكی تٴبٿٺ ڃیب٫تڈ ات ٳڈ ثتچاڃـ عبٻت ډب ٿب اڃبځ ٫لات تچځ ایڂ كڅ،

$تبٳیـ ا٫نڅؿڇ ـڇ .ؿتبة آڅك چالڃی اٿلڅمی ٣ڀلډبیؿك ایڂ ،ڃیلڅی ربفثڈ ڄٸیڂ ایڂ ثبك

"ات#.

:ب ی طاذ

یٲ -ات تبكیؼ ٿبٯجٺ مڃبځ ی ؿكثبكڇٳڈ - 4@ٿلئیرڄی ڃب كڅاثA ثڈ ڃبٽؿك ٳتبثی ؿیٸل

تب ٷلؿ ډپ آٿـڃـ ،ثلرتڈ ٣ټڀی یٴی ام ٿزالت ڄبى څ څیلاتبك ڄبى، یٲ اڃبځ ثبتبځ

آڃڊب .بٹ پی تچیل ٳڄڄـ 000,45ڃبٿیـڃـ ؿك اكڅپبی 5@اڅكالA اڅ كا ٳڈكا مڃـٷی یٲ مځ

ؿك لٿبی بٻڀڄـډبڅ ؽلؿبالځڅیوڇ ڈث ،ثیبكی ؿا٫لامڃـٷی ؾت ثچؿ څ " ،ڃچیڄـ ٿی

$ٳڈ @اڅكالAـڃـ... تټ٪ ٿی یب ات٬بٯبتی ام ایڂ ؿت،یب اثتال ثڈ ثیڀبكی مٿتبځ ام ٷلڄٸی

اڅٻیڂ ٿلٵ ٳلؿ ٳڈ ٣ڀل اڃـامڇآځ ثڈ ؿڃیب آڅكؿڇ ثچؿ# ثڈ بٻٸی 15 اڅٻیڂ ؿؽتل كا ؿك ڂ

$تبٳیـ اب٫ڈ بٻٸی ؿكٷقت 37 ا ی٤ڄی پؾتٸی ڂ، اڅ ؿك ثجیڄـا كا ؿؽتلی ی ڃچڇ

]3["ـڇ#.

0Jeff Lotz 0 UCSF :University of California, San Francisco 3NBC Nightly News 4Invisible Sex 5Ursela

سشضت جسی اسا جذ س

83

: ج ی طاذ

Aی ٣ڀل ؿك ٿچڈ څ چٹ ثبءآمٿبیٸبڇ ، ٿـیل1@ریڀن څائچپٺAؿك ،@ٿبٳي پالڃٲ

٣ڀل چٹ"، ؿډـ ی تچیظ ٿیڄب رڀ٤یت تغیٮیٲ ثب تٴیڈ ثل 2@ڃیچیچكٱ تبیڀنAای ؿك ٿبٻڈ

ؿك ثڈ اٿلڅم تب 1840ام @ اٿیـ ثڈ مڃـٷیAAثڈ ا٫نای @ئچپٺڅاAؿٳتل "اڃبځ حبثت ڃیت.

ٳڄـ ٳڈ ٿی ٣ڄچاځڅ ،ٳڄـ ابكڇ ٿی اڃـ ایڂ مٿیڄڈ ؿاتڈتلیڂ ا٫نای كا ؿك ٳچكډبیی ٳڈ لی٢

آځ ی ثل ٳبډ یب ا٫تڄڅ ډیش ٿـكٳی ٿج چكت ٷل٫تڈ اتؽی ٳبٿال ثڈ چك"ایڂ ا٫نای

@اٿیـ ثڈ مڃـٷیAؿٻیټی څرچؿ ڃـاكؿ ٳڈ ډیش " ٷیلؿ ٳڈ زڈ ٿیام ایڂ ٿټت ڃتی اڅ ".څرچؿ ڃـاكؿ

"ؿڅ تب ڈ بٹ ؿك ډل ؿډڈ ا٫نای ڃیبثـ. ،اڃبځ

، ؿك ایڂ ثڀبڃڄـتب ثنكٷبٻی مڃـڇ ی ڃچماؿاځ ٳڈ ډڀڈ ام مٿبڃیؿٻیټی څرچؿ ؿاكؿ. ات٬بٯب

.چؿ ٿیڄـ څ آكاٽ ت٨ییلات ٳ ،ؿ. ام آځ ثڈ ث٤ـچ صڀٸیلی ایزبؿ ٿی ڃڀچؿاك ت٨ییل

گیرد؟ پبیبى هی چ زهبی شد؟ آغبز هی زهبیچ از زدگی

@ٯـاٿیـ ثڈ ٿیبڃٸیڂ Aډبی ٿلثچ ثڈ تؾڀیڂ ی ثڈ اڃـامڇ ،٣ڀل ثیڄی ـڇ ثلای چٹ پی ا٣ـاؿ

ٿیناځ ٿلثچ ثڈ څ پلؽبی ڃبؿكت ٫ل پی ٿجڄبی ڊب ڃین ثلآڃ ،ؿك څاٯ٧٢یلڅاٯ٤ی ډتڄـ.

آځ ثیڄیپ ٳڈ چؿ، ٿی ٿی ٳڄبك ٷقاتڈ. څٯتی ایڂ ٣بٿٺ اڃـ ٿغبجڈ ـڇٹ ا٬ب ٿیلڅ ٿلٵثبالی

، كیـڃـ ٷقكاڃـڃـ څ ثڈ ثنكٷبٻی ٿی ٳچؿٳی كا ٿی تبكیؼ ٳڈ ؿڅكاځ ډبی ٿبٯجٺ اڃبځؿتڈ ام

رچاٿ٢ ام آڃضڈ ؿك ثیتل ،الٿتی څ تغلٱ ظ ، څ ام ڃ٠لڃـا ڇلؿٳ بٹ ٣ڀل ٿی 91تب 66 ثیڂ

. ڃـا ڈی ٯلاك ؿاتثبالتل ؿك ظڅرچؿ ؿاكؿ اٿلڅمی ٧لثی

0Vaupel 0New York Times

سشضت جسی اسا جذ س

84

اٷلصڈ ایڂ غیظ ات ٳڈ ات. ډب ثب ٿیبڃٸیڂ ثبمی ٤جـڇثیڄیـ، ایڂ یٲ ډڀبڃچك ٳڈ ٿی

ډبی اٴټت میبؿثڈ ڃجت ت٤ـاؿ -ٿلؿڃـ ڃچماؿاځ څ ٳچؿٳبځ میبؿی ؿك رچاٿ٢ ٿبٯجٺ تبكیؼ ٿی

،ډب ایڂ اٴټت اٿب ٳڄـ. چچ١ كا تبییـ ٿیایڂ ٿ ـڇ ع٬بكیډبی ٯجلتبځ ا٬بٹ ؿك ثیتل

فٳل ٷچیڄـ. ٣ـؿی ٳڈ ٿ٤ڀچال ثڈ ٿب ڃڀی "ثنكٷبالځ ډڄٸبٽ ٿلٵ ڂ" ی ؿكثبكڇ یصین ډیش

ؿٯیٮ ی اڃـامڇ ی ثبثیبك ت٬بڅتات ٳڈ @تچٻـ ؿك ډڄٸبٽ اٿیـ ثڈ مڃـٷیAٿلثچ ثڈ چؿ، ٿی

Aاٿیـ ثڈ مڃـٷی ثیتپ، ؿك اثتـای ٯلځ " ،چاڃیـؽ څٯتی ٿی .ؿاكؿ ثلای ثنكٷبالځ @كایذ ل٣ڀ چٹ

كاایڂ ٿب څ كیـڇ اتبٹ 75 اٳڄچځ ایڂ ٣ـؿ ثڈاٿب بٹ ثچؿ. 45 اتچٻـ عـڅؿ ؿك ډڄٸبٽ

ام ییب ؿڅك ثبء ٳڈ اٿٴبځ ډتیپ٣ڀچٿی ډبی الٿت بؽ څډب ثیچتیٲ آڃتی ڊچك ٿـیچځ

،صڀٸیل ؽبل ؿاتڈ ثبیـ ٳڈ ایڂ ا٫نایثڈ ]5["ـ،ڃآڅك ډبی ٬٣چڃی كا ٫لاډپ ٿی ثیڀبكی

تل چالڃی ات څ ڃڈ ثنكٷبٻی څ كیـځ آڃڊب تب ڂ ڀل ا٬بٹ٣ چٹ ا٫نای ثیتل ثبمتبة

ثنكٷبالځ. ٣ڀلـځ

ثنكٵ ـڇ ٿتچٻـ ـڇ څ زبؿك آڃ عبل، ٳتبة ٳڈ یٴی ام ڃچیڄـٷبځ @ٿچماٿجیٲAؿك

بٹ 42 ا٬بڃڈ ډڄچم ډپ عـڅؿتچٻـ ثلای یٲ ٿلؿ، ٿتأ ڄٸبٽؿك ډ اٿیـ ثڈ مڃـٷی ڃٸیڂ، ٿیب ات

چاكی بٹ ؿات، څ ؿك ربؿڇ ثڈ كاعتی ؿڅصلؽڈ 93ٿلٵ ډڄٸبٽ 1@بیټـاA ات. اٿب پـك

عتی ؿك -چؿ پیل ٿغچٹ ڃڀی ،بٻڈ 40 یٲ ٿلؿ ؿك عبٻیٴڈ ،ـ ٿغچة ٿی پیلٳلؿ. اڅ ٿی

Aٿچماٿجیٲ@.

ؾت ثیڀبكی یب لای ؿك احل ،تبكیؼ ٿبٯجٺ ؿك ؿڅكاځ ثیبكی ام ا٬بٹ ٴی ڃیت ٳڈ

ډبی اٿلڅمی څ ٿچماٿجیٴی مڃبځ ٷتډب، ڃؾتی بیل ډڀبڃچك ٳڈ ا٬بٹؿكت -ٿلؿڃـ ٿی

ام ثنكٷی ثؾ٣ټت ٯجچٹ ؿاكڃـ ٳڈ ایڂ اعتڀبٹ كا ڄببځ اڃـ. اٿب ثیبكی ام اڃبځ صڄیڂ

ی ثټٴڈ پـیـڇٷلڄٸی یب اثتال ثڈ ثیڀبكی، ـ چك ٿیآڃچك ٳڈ مٿبڃی ت ڃڈ ،ا٬بٹ ٿیل څ ٿلٵ

0 Cacilda :ٽ-ات ٳتبة ڃچیڄـٷبځ ام یٴی

سشضت جسی اسا جذ س

85

ا٬بٹ كا ٿغـڅؿ ڃٸبڇ ت٤ـاؿ مځ، ٷت ٳڄڄـ ٳڈ رچاٿ٢ ٳی ثچؿڇ ات. آڃڊب اتـالٹ ٿی ثضڈ

لی٢ ؿاؿڃـ كـ ثلای ٷلڅڇ ڃچڃـ څ اربمڇ ڃڀیاب٫ی ثبك تجـیٺ ثڈ ٳڈ چكیؿاتڄـ ٿی

٫بك ثیبڅكؿ.٧قایی ٿڄبث٢ ، ثلرڀ٤یت

څرڈ ثڈ ډیشات، عتی اٿلڅمڇ ڃین آڅك تی ٫ٴل ٳلؿځ ثڈ آځ ثلای ٿب ؿٻڊلڇٳی ٳڈ ع ڈثض

ٿ٤بل ؿك ا٬بٹ ٿیل څ ٿلٵ ؿك ٿچكؿ، 1@ڃبڃی پلډبٷنAثڈ ڃبٽ ىڄب یٲ اڃبځڃبؿك ڃیت.

تچٻـبځ اڅٹ ؿك بٹ ،ا٬بٹام ؿكـ 20ٴڈ ربیی -ڇ اتؿٳلثلمیٺ تغیٮ لٯی ڀبٹ

بځ كا ڃچ٣ی ثبڄـ، ٿبؿكاځ ٿلٵرچ څ رڄت ثیعبٹ څ ډب ثی څ ؿكیب٫ت ٳڈ اٷل ثضڈاٿیلڃـ. ٿی

ډبیی ثضڈ"ایڄڊب ٷ٬تڈ ثچؿڃـ ٳڈ @پلډبٷنAثڈ ډب ؿك ٿچكؿ ایڂ ڃچ١ ثضڈؿاڃڄـ. ٿبؿكاځ ٿی "ثلٳت"

ٿبڃـځ ثڈ ٯـك ٳب٫ی ٯچی یب بځ ثلای مڃـڇ بځ ٿلٵ ثچؿڇ ات؛ څ اكاؿڇ ډتڄـ ٳڈ ؽچات

یب ثلاؿك ؿك ٿبیڈ ثبډب ٳڈ ایڂ ثضڈ ثچؿ ٿتچرڈ ـڇ @پلډبٷنA ".چؿڇ اتكـیب٫تڈ ڃج

]6[ٳڄڄـ. ٳڀتلی ؿكیب٫ت ٿی پنٴی څ تچرڈ٧قا بځ،تل ؽچاډلډبی ٯچی

Aاتلاٻیب، ثلآڅكؿ ثچٿی ٫لډڄٶ ی مٿیڄڈ ؿڃیب ؿك ، یٴی ام ثنكٷتلیڂ ٿغبځ2@رچم٩ ثلؿٺ

ډبی ٷچڃبٷچځ ؿك رچاٿ٢ ثلكیچڃـ. یڂ ثلؿڇ ٿیام ث ٣ڀـا ٳڈ ڃیڀی ام ا٬بٹ ڇ اتٳلؿ

كا ٣بٿـاڃڈ ٳی ٴټی ام ثضڈ رچاٿ٢، صڊبكٽ ؿډـ ٳڈ ڃ٪ تب ڈ ٿ٤بل ڃبځ ٿی پیبڄ٤تی

ڃـ. ڄـث ثٴبك ٿی

ٿلثچ ثڈ ډبی ثیڀبكتبځثـ ڃیت كا ثلتل څ ؿٻچمتل عي ڃٴڄیپ، ٿبځثلای ایڄٴڈ ؽچؿ

ؿك ڃ٬ل 000,40ام ،ٿلٵ ؿك ٫لاڃڈ ؿٽ ا٬بٹ بڅكیـ. ت٤ـاؿاكڅپب كا ثڈ یبؿ ثی ډبی لكاډی ثضڈ

ی ر٤جڈ 270 ت٤ـاؿ، 1830 ؿك بٹا٫نای یب٫ت. 1822 ؿك بٹڃ٬ل 000,140ثڈ ،1784 بٹ

ثلای ؿات ٳڈ ٿؾچب ٫لاڃڈ څرچؿ ډبی لكاډی ډبی ثضڈ ثیڀبكتبځ څكڅؿیٷلؿاځ ؿك

0Nancy Scheper-Hughes 0Joseph Birdsell

سشضت جسی اسا جذ س

86

ثب لاعی ـڇ ثچؿ.ٷقاتڄـ، كاڇ ٿی لؿك اتڈ كا ډبی ڃبؽچ ٳبڃی ٳڈ ثضڈ ٫ب ڃـځ ډچیت

ثڈ څكڅؿبځ اڅٹ ؿك بٹ ،ډب ایڂ ثضڈام ؿكـ 90تب 80تچاځ ٷ٬ت ٳڈ ؽچثی ٿی تؾڀیڂ

ٿلؿڃـ. ٿیثیڀبكتبځ

آ٧بم ٳلؿڃـ،كا ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمی٧قا ثـت آڅكؿځثلای ،ٿب ډڄٸبٿی ٳڈ ڃیبٳبځ

ډبی ثیتل، ٧قای مٿیڂ ڃجچؿ.ٳب٫ی بځ تعلٳ ل٣تثل كڅی ٧ټتٲ ا٫تبؿ اٿب ٳبكډببځ

ډبی ثضڈ ثڈ ٿ٤ڄبی ماؿڇ ـځ څ ت٨قیڈ ـځ ،څ ٧قای ثیتلؿډـ ٯلاك ٿی بځؿك اؽتیبكثیتلی

آڅكؿ. اٿب ثیتل كا ٫لاډپ ٿی ثیتل ؿك ٿناك١ څ لثبماځ ڃیلڅی ٳبك ډبی ثیتل، ثیتل ات. ثضڈ

رڄٶ څ ی څاڈ ڈٳڈ ٫ ث لؿٳ یزبؿ ٿیرڀ٤یت، تببی ثیتلی ثلای مٿیڂ ا ایڂ كـ

ثب ایڂ ؿاٿپلڅكی-ٿچ٢ ثڈ ٳبڅكمی ؿیٸل، ت٨ییل ثڈ ٣جبكتثبٯی ثڀبڃـ. تتچاڃ ٿی تل٩

ډب $څ ؿك چكت ٧یلؽچؿی مٿیڂ صڄٶ آڅكؿځ اڃٴبكڃبپقیل تبة ٷل٫ت ٳڈ ثڈثڈ بډل ثبڅك

ڄٸی ثڀیلڃـ. ام ٷل ٿبځډبی ؽچؿ ثضڈ ثٸقاكیپ ت ٳڈا آڃڊب# ثڊتل ام ایڂ ٻنڅٽ ٳتڂ

ا٬بٹ ی ـڇ ډبی ٷناك ٿلٵ ام "15 ٳی، ٣بٿٺ ثضڈ ٷناك ؿاؿ ٳڈ @.ی .ثی. ثیA، اؽیلا

ٿیلڃـ، ٿی ثڈ ایڂ كڅ ڃ٬ل ډب ٿیټیچځ ؿك صیڂ ڃین. ات ډڄـ ام رڄچة ډبیی ثؾؿؽتل ؿك

ؿك ٿقډجی ٳڈ جټ٦صڄیڂ ثچؿڇ ات. یٲ ٿڃین ډب ؿؽتلډب كایذ ات څ ٯلځ ٳی ربیی ٳڈ ثضڈ

175پل څ ڃچماؿ 183ام ٳڈ ڇ اتٷناك ٳلؿ ڈ اتمیت ڃچمؿډپ ؿك صیڂ ٿی ٯلځ اڅاؽل

ٿبڃڄـ ؿڇ بٻٸی مڃـڇ ٿی پل تب ڂ 126آیڄـ، ٿیؿڃیب ڈ ڃڀچڃڈ ث ی ؿؽتل ٳڈ ؿك یٲ ربٿ٤ڈ ڃچماؿ

یبت ]7[ؿكـ#. 30$ ڃ٬ل ات 53 ، تڄڊبلای ؿؽتلاځٳڈ ایڂ كٯپ ث ؿكـ# ؿك عبٻی $69

اڃٸین ٧پ ڃبثلاثلیتڄڊب ،ام ڃ٠ل ٫لډڄٸی پلډبـځ صیڂ، آٿیؾتڈ ثب ثلتل ڀلؿڇ ؿك ٫لمڃـی تٲ

]8[.ـت ثؾیـڇ ات ڃچماؿاځ ؿؽتل ؿك ٿیناځ ثب كا

-ٷقاكؿ ڃین احل ٿی ڄبی رڀ٤یت ٿغبجبتثل ٳڈ -بم ٿٴٺ ٫لډڄٸی یٴی ام ٿ٬لڅبت

څرڈ ، ثڈ ډیشایڂ ؿیـٷبڇچؿ. یٴبځ ٫ل ٿیمڃـٷی ثب تچٻـ لڅ١ مٿبځ ایڂ ات ٳڈ

سشضت جسی اسا جذ س

87

ڃ٠ل ٳبٿٺ ؿك ڃچماؿ كا اڃبځ كایذ ات، ٬ٺ ڊبٳی ؿك آڃ رچاٿ٤ی ٳڈ ثضڈ .ڀچٹ ڃیت رڊبځ

ا٫تـ ٳڈ ٿ٤ټچٽ ؽیل ٿیآڃـك ثڈ تأٷقاكی تب ڃبٽ ٷل٫تڈ ت٤ڀیـ ٧ٺ ام ،ٿتـاڅٹ ٷیلڃـ. ٿلاپ ڃڀی

یٲ ٷبڇ ډیشای ٳڈ ٿبڃـڃی ڃیت اچال ثضڈ ،ڃٸبڇجٮ ایڂ .ٿبڃـڃی ات یب ڃڈچؿ آیب ثضڈ

ڃجچؿڇ ات. مڃـڇ ٳبٿال ٿچرچؿ

جدید است؟ گیسبل 08وبى گیسبل 08آیب

٧بكڃیڂ كا ؿك عبٹ ٿلؿ ؿڅ، 1@ڃیچیچكٳلAی ٳبكیٴبتچكی ؿك ٿزټڈ

یٲ ربی ٳبك "، ٷچیـ یٴی ام آڃڊب ٿیؿډـ. ثب یٴـیٸل ڃبځ ٿی ٷ٬تٸچ

څكم ډپ ؽیټی ،بٻپ ؿاكیپ ، آةؿاكیپ ډچای تڀینٿب –اٴبٹ ؿاكؿ

ڃین اكٷبڃیٲ څ ؽبڃٸی ات، اٿب ثب ایڂ څرچؿ، ؽچكیپ ٳڄیپ، ډلصڈ ٿی ٿی

".ٳڄیپ بٹ ٣ڀل ڃڀی 30ام ثیتل څٯت ډیش

٣ڀل چٹ ؿك ٿچكؿ لؿكٷڀی ٣بٿٺتڄڊب ،ٳی ثضڈ ٿلثچ ثڈ آٿبكی ډبی تغلی٪

ډبیی اٴټت ٿلٵ ڂ تچاڃیـ تچك ٳڄیـ، ت٤ییڂ بڃچك ٳڈ ٿیډڀٿبٯجٺ تبكیؼ ڃیت. ډبی اڃبځ

ڄببځ ٷچڃبٷچځ، ثبتبځ ٫ڄی ثڈ ؿالیٺڅ ڃیت. یآبڃٳبك اڃـ ؽبٱ ثچؿڇ ٳڈ ډناكاځ بٹ میل

ډبی یٲ اٴټت ٿلٵ ڂ ڄببځ، ٳڄڄـ. ثلای ٿخبٹ، ثبتبځ ثلآڅكؿ ٿی تلٿلٵ كا ٳڀ ا٧ټت ڂ

ٿلثچ ثڈ ڂ اڄبؿډب، تؾڀیڂ لڃیب ثلآڅكؿ ٳلؿڃـ. پي ام اڃزبٽكا ؿك ٳبٻی٬ ٿیغی ٷچكتبځ

ام ؿكـ 5 ڄببځ ایڂ ثچؿ ٳڈ عـڅؿ ثبتبځ ثلآڅكؿٳ٪ ـ. ا٫لاؿ ایڂ ٷچكتبځ ٿلٵ څاٯ٤ی

ایڂ كٯپ ثلاثل 7ٳلؿ ٳڈ ٿیٿـاكٱ حبثت اٿب اڃـ، یب ثیتل مڃـٷی ٳلؿڇ بٻٸی 45تب ڂ ا٫لاؿ

0New Yorker

سشضت جسی اسا جذ س

88

بٹ 45ٿلٵ ثی ام اڃـ ډڄٸبٽ ٿلؿٿی ٳڈ ؿك ٷچكتبځ ؽ٬تڈام كـؿ 37ی٤ڄی ،غیظ ات

ډبیی ٳڈ ٫ صڄـ ـ بٹ ٯـٿت ؿاكڃـ تب ایڂ اٴټت ډب ؿك ٿچكؿ اٷل تؾڀیڂ ]10[اڃـ. ؿاتڈ

ډب ډناك ثبیبیی ٳڈ ؿڇؿك ٿچكؿ ؿٯت ٣ـٽتچك ٳڄیـ صڈ ٿیناځ ام څاٯ٤یت ات، ؿڅك اڃـامڇ

څرچؿ ؿاكؿ. بٹ ٯـٿت ؿاكڃـ

ٳڄڄـ ٿلٵ ات٬بؿڇ ٿی ڂ ڄببځ ثلای ثلآڅكؿ ٳڈ ثبتبځ اڀیڄبځ ٯبثٺ ډبی كڅیٴی ام

كا ثلكی ٲ ام ٫ @ډبی ٣ٺ ڃـاځؿA آٿـٷی ثیلڅځ آڃڊب ٿیناځات. ډب ؿڃـاځ كـ ٿیناځ ثلكی

بت ٳڈ زڃٴتڈ ایڄؿډـ. اٿب ٿلٵ ڃبځ ٿی كا ؿك ډڄٸبٽ ٫لؿ ثڈ چك تلیجی ڂایڂ ، ٳڈ ٳڄڄـ ٿی

ؿك ایڂ لای، ؛چؿ بٻٸی ٿتچٯ٪ ٿی 30ډبی ؿك اثتـا یب ٿیبڃڈ@ ٣ٺ ؿڃـاځA كڅی

35ٿ٤ڄی ڃیت ٳڈ آځثڈ ایڂ اٿب ٳڄڄـ. بٹ فٳل ٿی 35ٿلٵ كا ثی ام ڄببځ ڂ ثبتبځ

بٹ 35ام ثیتل ٿلٵ، ؿك ډڄٸبٽ ٿلٵ ثچؿڇ ات، ثټٴڈ عبٳی ام ایڂ ات ٳڈ ٫لؿ بٻٸی ڂ

ؿاتڈ ات. ٣ڀل بٹ 100تب 35ٿڀٴڂ ات ثیڂ مځ# څ صڈ ٿلؿصڈ ؿاتڈ ات. اڅ $٣ڀل

ؿاڃـ. ٳی ڃڀی

٣بٿیبڃڈ ثڈ اتجبڇ ت٬یل ـڇ ات څ ایڂ ؿك ٿتچځربیی ،ڂ ٿلٵ یبثی كؿ ایڂ یتپ

؛اڃـ ؿڇٳل بٻٸی ٣جچك ٿی 35 ڃـكت ام ٿلم ٿب ثڈ ثبتبڃی ثلؿات كا ایزبؿ ٳلؿڇ ات ٳڈ ڃیبٳبځ

٣تیٮ# ثڈ ا٫لاؿی ابكڇ ٣ڊـ تتٳ $عتی ؿكٿڄبث٢ ای ام ٷتلؿڇ ی٪. ی اتثنكٷ اتجبڇ څ ایڂ

اڃـ. بٹ ؿاتڈ 90تب ثی ام #10ی بٹ ث٤الڅڇ 20 تب $ڈ 70 ٳڄڄـ ٳڈ ٣ڀلی ثیڂ ٿی

ډبی ٿؾتټ٪ ڃؾتی كا ؿك ثیڂثـځ څمځثڈ ٿ٨ن ڃجت پوڅډ ؿیٸل، ؿاڃڀڄـاځ یٲؿك

]11[.كیـڃـبٹ 78تب 66 ثڈ ثلآڅكؿډب يثلای ډچٿچبپیڄثل ایڂ ٿجڄب څ ٷیلی ٳلؿڃـ، اڃـامڇ

څ 2@ډبؿماA، 1@ٳچڃٶ ڂA ؿك ٯجبیٺ. ٳڄڄـ ایڂ ا٣ـاؿ كا تبییـ ٿی ،اٿلڅمی مڃبځ ی ٷت ٿبډـڇ

0!Kung San 0Hadza

سشضت جسی اسا جذ س

89

Aؿك ډل كڅؿ اڃت٠بك ٿی ـ،ٿبڃ بٻٸی مڃـڇ ٿی 45مڃی ٳڈ تب $ؿك آ٫لیب څ آٿلیٴبی رڄچثی# 1@آصڈ

،@ځب ٳچڃٶA ی ؿیٸل ڃین مڃـڇ ثڀبڃـ. ؿك ٯجیټڈ بٹ 22.1، څ 21.3، 20تب یٲ ام اٯچاٽ ثڈ تلتیت

–ؿیٸل یب ثیتل بٹ 10تب ثلاعتی ٳڈ كڅؿ اڃت٠بك ٿیكڄـ، بٻٸی ٿی 60ا٫لاؿی ٳڈ ثڈ ا٧ټت

ڄبى، ځاڃب @یكیضبكؿ ٻAی ثڄب ثڈ ٷ٬تڈ مڃـڇ ثڀبڃڄـ. -ارتڀب٣ی ٳتكتغلٱ څ ٿب ی٤ڄی ڂ

ڂبٹ 60ؿیـڇ ات ثی ام @ثچتچاڃبAاٯبٿت ؿك ؿڇ ڃ٬لی ٳڈ اڅ ؿك مٿبځډل ام ڃ٬ل یٲ

]13[اڃـ. ؿاتڈ

اڃبځ $بٿٺ ټیٳ الٿتیكڅڂ ات ٳڈ ابكڇ ٳلؿیپ، پییڂ ډبی ډڀبڃچك ٳڈ ؿك ٫ٺ

ڇ ؿیـ یتآثڈ چك رـی ،ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمیپبٷقاتڂ ثڈ ٣ل ی څاڈ ڈچالڃی# ث ٣ڀل

ی ډب ٳڀی ؿاڃڈ ثڈ ت٤ـاؿٿغـڅؿ ،ٿ٬ل څ ٧ڄبی ٧قایی تڄچ١آځ اماڃبځ ٧قایی . كهیپات

٧قایی . ثلای ٿخبٹ، كهیپـٷچت څ ٻجڄیبت ٿبؿیل ٷڊٸبډی ام ثب ډڀلاڇ اعتڀبالٷیبډی

150 ؛څ ؿڅمیتبځ ٷچڃڈ ام ؽنڃـٷبځ 21ٿؾتټ٪ ام پتبڃـاكاځ، ی ٷچڃڈ 78 ، بٿٺ@آصڈAی ٯجیټڈ

]14[ات.ثچؿڇ ٷیبډبځ ام یا ٷتلؿڇ څ ی٪ډب ٷچڃڈ ام ٿبډی 40چڃڈ ام پلڃـٷبځ، ٷ

څڇ ، ٣الپب ٷقات ؿاٿپلڅكی $پلڅك ؿاٽ څ ؿاڃڈ#-ؿڅكاځ ٳبڅكمیډڄٸبٿی ٳڈ اڃبځ ثڈ

څاٷیلؿاك ڃین ډبی ٿڊټٲ ثیڀبكی ؿصبك، ؽچكاٳ ٧قایی اكم ت٨قیڈ څ آٿـځ ٳی٬یت ثل پبییڂ

ؽچؿ ٿتلاٳڀی ٳڈ ؿك ٳخب٫بت : رڀ٤یتاٯ٢، ډڀڈ صین ثلای صڄیڂ څ٤یتی رچك ثچؿ. ؿك څـ

ی ایڂډب ډب څ اڃٸٺ ی ڃنؿیٲ $ٳڈ ثڈ ٫چالت، څیلڅى اډټی ؿك ٫بټڈ ٻچٻیـ، عیچاڃبت ٿی

ډبی څاٷیلؿاك ثیڀبكی ٳڈ اڃتبٹ یب٫تڈ تچ٤ڈ تزبكیډبی ٿیل چك څ ډڀیڂا٫نڅؿڃـ#، ٿزڀچ٣ڈ ٿی

]15[.ڃڀچؿ پقیل آبځ ٿی آیت چځ ثڈ رچاٿ٢ٿ كا ام رچاٿ٢

0Ache

سشضت جسی اسا جذ س

90

ٳڈ ډڄچم تلیجب كا كڅٳچاؿا 2@څاكاڃیAډبی ، ډڄـیڅ ډڀٴبكاڃ 1@ریڀن الكیٲAډڄٸبٿی ٳڈ

ٯټجی یب لبځ ڃیب٫تڄـ. ؽچځ، ثیڀبكی ام ٫بك ٣الئڀیٳلؿڃـ، ډیش ٿبٻ٤ڈ ٿی ،ثچؿڃـٿڄنڅی

څرچؿ ڃـات. ای ؿاؽټی ـ. ډیش اڃٸٺؽچڃی یب لٿبؽچكؿٷی یب٫ت ڃ ډڀضڄیڂ احلی ام ٳپ

ٿل٧بځ، تی٬چى، ٬ټیي، ٺ، ٿبالكیب، یب څكٽ اٻلیڈ، آثټڈ، آثټڈ ا٬بٹ، فات ٫ټذ ٣الٿتی ام یچ١

]16[ـ. ٳجـ ؿیـڇ ڃڀی

اډټی ډب ام عیچاڃبت ایڂ ثیڀبكی ی ډڀڈ ٳڈ تلیجبصلا ډپ ٣زیت ڃیت،آڃـك ایڂ ٿچچ١

ډبی ثیڀبكی. ډتڄـثیڀبكی اڃتبٹثبالی ٯبثټیتٿتلاٳپ ثب رڀ٤یت ٷیلڃـ یب ٿلثچ ثڈ ت ٿیڃأ

ثڈ ام ٷقاك ٿب كا ثڈ تچڇ آڅكؿڇ ؿك څاٯ٢ تب پی ی ٷچڃڈاٿلڅمڇ ډبیی ٳڈ ٿڊټٲ یب اڃٸٺ ٬٣چڃی

. یچ١ ڃـاتڄـ اٿٴبځ ،@ؿاٽ څ ؿاڃڈAپلڅك ؿڅكاځ

]17[اډټی ڃبی ام عیچاڃبت ثیڀبكیڊبی ٿڊټٲ -3 رـڅٹ

طاء حیای ای اسا تیاسی

#څثبی ٷبڅیٷبڅ $ لؽٲ

ٷبڅ ٺ

$آثټڈ ٷبڅی# ٷبڅ آثټڈ

ؽچٱ څ پلڃـٷبځ آڃ٬چالڃنا

ؽچٱ څ پلڃـٷبځ یبڇ ل٫ڈ

پلڃـٷبځ ٫بٻیپبكڅٽٿبالكیبی

0James Larrick 0Waorani

سشضت جسی اسا جذ س

91

الٿتیاٷلصڈ ، ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمی ډڀنٿبځ ثب كـ ،رڊبځ رڀ٤یتؿك صڀٸیل ا٫نای

ٿخٺ څرچؿ ثیتلی ثلای تچٻیـ لاؿا٫عبٹ، : ، اٿب ثبكڅكی كا ا٫نای ؿاؿا٫نای ڃـاؿكا ا٫لاؿ

٣ڀل چٹ ، ٳی ٳڈ ؿكڅ٥@اؿٷلتچځAتل ثچؿ. عتی پبییڂثلای آڃڊب مڃـٷی اٿب ٳی٬یت ؿاتڄـ

،تچٻـډڄٸبٽ مڃبځ ٷتاٿیـ ثڈ مڃـٷی ثڈ چك ٿلتت تٴلاك ٳلؿڇ ات $ایڂ ؿكڅ٥ ٳڈ كا ٳچتبڇ

-مڃبځ ام ٳبڅكماځ ...#، ثب ایڂ ڃٴتڈ ٿچا٫ٮ ات ٳڈ، ثڈ ډل عبٹ، ٷتبٹ ات 40تب 20 ثیڂ

-ٴبكصیام پلڅكاځ ؿاٽ-اځٳبڅكم الٿتیؿڃیب، ؿك لال"اڃـ، تل ثچؿڇ بٻپ ؿاٿپلڅكاځ

چٹ ،عتی ٯلځ ثیتپڅ ٯلځ ڃچمؿډپ یب ی تب ٿیبڃڈعتی " ،ڃچیـ اڅ ٿی "، ٳڀتل ثچؿ.ٷلؿآڅكاځ

]18[".ٷلؿآڅكڃـٷبځ ثچؿ -م ٴبكصیتل ا ډڄچم پبییڂ ،ڊلی اكڅپب رڀ٤یت ٣ڀل

،آیب څ آٿلیٴبی التیڂ ٿلؿٽ اٳخلیتآ٫لیب، اكڅپب ات. ٿلؿٽ څ٤یتؿك ٿچكؿ ایڂ تبمڇ

ؿتیبثی ثڈ ثیڄی ڃین پی ٯبثٺ ی ؿك آیڄـڇاڃـ څ بځ ڃلیـڇ ڃیبٳبځ ٣ڀل چٹثڈ عتی اٿلڅم ڃین

. ٿغتڀٺ ڃیترڊبڃی څ ایـم ٷیل، ٷلٿبی ٣بٻپ ـیـ ٫ل ثڈ ؿٻیٺ آځ،

ثڈ ل٣ت ام ارتڀب٣ی ثڈ ٿڄتٺ ـڃـ څ پي ام آځ ډب اڃبځاډټی ثڈ ام عیچاڃبت ډب ثیڀبكی

ما یٲ ثیڀبكی ثلای ایڂ ٣چاٿٺ ،رڊبڃی ؿاؿڅتـ ؿك ٿیبى اڃـامی كاڇ. كاڇ یب٫تڄـارتڀب٣ی ؿیٸل

ډبیی ؿك ٳتی ،اثلیپ ثڈ اكڅپب كاڇ یب٫ت. آثټڈ څ لؽٲ ی ربؿڇ ام لیٮ ،ٿچډجت ثچؿ. ب٣چځ

ام ټڀتٳ ثبمٷت ؿك اڅٻیڂ اعتڀبال ٬ټیي څؿاتڄـ پڄڊبځ ـڃـ، ٳڈ كڅ ثڈ چی ؿڃیبی رـیـ

ډل تلى څ ٿچد ؿٻڊلڇ ڃین اٿلڅم ٷتڄـ، ډڀلاڇ ـڇ ثچؿ. ٿی ثب ا٫لاؿی ٳڈ ام آتالڃتیٲ ثبم٬ل

، 1ثچالا څیلڅى څ لاڃزبٽ .څرچؿ ؿاكؿؿڃیبی ٧لة ؿك ، ؿڅك ام ل٭ اڃناټچآڃ٬ ام اڃتبٹبٻڈ

مای ثیڀبكی $آڃ٬چالڃنای ؽچٳی# څ ٣چاٿٺ H1N1 ډبی ؽچكاٳی، څیلڅى ، ثبٳتلی2بكى

1 Ebola

2 SARS

سشضت جسی اسا جذ س

92

ډبیڀبځ ؿت تڂؿاك ثڈ څااؽتیبك، ثیاڃـ، ٿب كا ڃـڇ ٷقاكی ی ٳڈ ډڄچم ڃبٽؿیٸل ڀبك ثی

ٳڄڄـ. ٿی

ٴی څرچؿ ڃینتبكیؼ ٿبٯجٺؿڅكاځ ؿك ډبی ٬٣چڃی ثیڀبكی ٷڊٸبډی ؿك ٿچكؿ یچ١اٷلصڈ

-ډڀنٿبځ ثب صڄـ ڃ٬ل ؿك آځ ؿڅكاځ رڄی كڅاث٣الك٧پ كڅاد عتی -ث٤یـ ثچؿڇ ٳڈ، اٿب ڃـاكؿ

ډبی ؿك ٷلڅڇ ،ما ثیڀبكی ٣چاٿٺ ٿبڃـٷبكییب٫تڄـ. ٽ< ٿی-?ٷتل ر٨لا٫یبیی ډب ایڂ ثیڀبكی

ؿاتڄـ ڃین ثب یٴـیٸل ٳڀی ٷلڅډی ثیڂ ثچؿڃـ څ اكتجب پلاٳڄـڇ ای ٳڈ ثچك ٷتلؿڇ مځ ٷت

اڃالة مٿبځ تب ٷیل، ډبی ډڀڈ ثیڀبكیالمٽ ثلای لایؿك څاٯ٢، ٧یلٿڀٴڂ ثچؿ. تلیجب

ٿب كا ،ثڊـاتی اچٹ ثچرچؿ ڃیبٿـ. ایڂ اؿ٣ب ٳڈ ؿاكڅډبی رـیـ څ ك٣بیت ؿاٿپلڅكی-ٳبڅكمی

كا ثڈ ڃبثچؿی ؿاٿپلڅكی-پیبٳبڅكمی ؿڅكاځ ؿډـ ٳڈ ٿلؿٿبځ ٿی ډبیی ڃزبت ثیڀبكیل ام

چاڃظ ٿبثٺ ؿك ٿب كا ،ډبی ډچا ایڀڄی څ ٳیڈ ایڂ ات ٳڈ ثٸچییپ ٳڀلثڄـ ٿبڃڄـ ،ٳبڃـ ٿی

پلؿڃـ. ڃیبٳبځ ٿب ؿك احل آځ ربځ ٿیٳڄـ ٳڈ ٿغب٠٫ت ٿی ای كاڃڄـٷی

هرگ حدسر تب استرسبرز

یب اتلىپل مڃـٷی ؿكٷیل اعتڀبال ٿلی ڃچیـ، څىیٲ څیل اٷل ٷل٫تبكاٿلڅم عتی

تچٻیـ اتلى ثلڅم تبځ ډڄٸبٽ ٳچكتینڅٹ، ډچكٿچڃی ٳڈ ثـځڃببٻپ ؽچاډیـ ـ. ٧قایی كهیپ

ثـځ ڄبؽتڈ ـڇ ات. ثڈ ثیبڃی ؿیٸل، ډیش صین ثڈ ایڀڄی ٳبډ ٳڄـ، ٿڊڀتلیڂ ٣بٿٺ ٿی

اډڀیت ٿبڃڄـ ثی ٳڄـ. عتی صینی بډلا ډب ٤ی٪ ڃڀی ثیڀبكی ، ثـځ كا ؿك ٿبثٺاتلى ی اڃـامڇ

څ بٷلؿاڃ، ٣بؿات 1@ٳچډڂټـڅځ Aثـځ ؿاكؿ. صڀٸیلی ثل ایڀڄی ڃبٳب٫ی، احل ؽچاة

بځ ؿك آڃڊب څ ٯلاكؿاؿځ پی ام ٯلڃیڄڈ ٳلؿځ ،ؿڅ ډ٬تڈ بٻپ كا ثڈ ٿـت ٿلؿ څ مځ 153 ؽچاة

0Sheldon Cohen

سشضت جسی اسا جذ س

93

٫لؿ ؽچاةډل صڈ ڃتیزڈ ایڂ ثچؿ ٳڈ ؿاؿڃـ. لاكٿچكؿ ثلكی ٯ ،لٿبؽچكؿٷی څیلڅى ٿ٤ل

ب٣ت 7ـ. ٳبڃی ٳڈ ٳڀتل ام ثیتلی ثڈ لٿبؽچكؿٷی ٿجتال ٿی اعتڀبٹ ڈٳڀتلی ؿات ث

]19[.چڃـثڈ ثیڀبكی ٿجتال اعتڀبٹ ؿات ثیتل ثلاثل 3ؽچاثیـڃـ، ؿك ت ٿی

ثیتل ثؾچاثیـ څ ٳڀتلثڊتلیڂ كاڇ ایڂ ات ٳڈ چالڃی ؿاتڈ ثبیـ، ی ؽچاډیـ ٣ڀل ٿیاٷل

پتبڃـاكاځ، ٳبډ ٣ڀل چٹ اڀیڄبځ ثلای ا٫نای ٯبثٺڅ ٿچحل كڅ تڄڊب، تب ثڈ اٿلڅمثؾچكیـ.

،1@ی څاٻ٬چكؿڅكAثڈ ڃبٽ ڄبى آیت یٲ ات. ډڄٸبٿی ٳڈ ٿل٫ی ٳبٻلیرـی ؿك ٿیناځ

ڀلبځ ؿڅ ثلاثل ـ ٣ ٧قایی ٳڈ ٿیٺ ثڈ ؽچكؿڃ ؿاتڄـ ت٨قیڈ ٳلؿ، چٹ ډب كا ثب ڃ٪ ٿچ

ثڈ ٿـت ثیتلیڃڈ تڄڊب ډب . ایڂ ٿچبٹ ٣ڀل ٳڄـ 160اڃبځ ات ٳڈ یٲ آځ ٿ٤بؿٹایڂ ٳڈ

تچاڃیـ عـى ډڀبڃچك ٳڈ ٿی –ډب ڃین ٿبڃـڃـ $ایڂ څیوٷی تل ثبډچتل څ بٻپ، ثټٴڈ ٿبڃـڃـمڃـڇ

ی ـ#. اؿاٿڈ ٿیؽپ ٿؾ څ ٿیلډبی پلپیشؿك ډب ایڂ ٿچ ؿڅیـځ ی ثل ٿجڄبی ڃغچڇ -ثنڃیـ

كا ثچؿځ ؿك چٹ مڃـٷی ٷلڄڈ ٫چایـ ،ډب څ اڃبځ ډب، ٿیڀچځ ډب ثل كڅی علات، ٶ ثلكی

ٿ٤ټچٽ آٿلیٴب صبح ـ، ٯټت ی ٳڈ ؿك ٿزټڈ ،ڃ٬ل 448 كڅی ای ثل ؿك ٿبٻ٤ڈتبییـ ٳلؿڇ ات.

څ لاڇ اتډڀثیڀبكی ٯټجی ؿك اثتال ثڈؿكـی 40 ثب ٳبډ ای، پلډین ٧قایی ؿڅكڇـ ٳڈ

ډب ام رڀټڈ لبځ، ؿیبثت څ عتی ثیڀبكی ام ا٧ټت ،ٳبٻلی ٿل٩ ثب ٳبډ"، ـ ٳڈ ا٣الٽ

]20[".ٳلؿرټچٷیلی تچاځ ٿیا٣بة څ ډبی ٿ٨ن ثیڀبكی

ٳڈ ڃیبٳبځ ٿب ثڈ ارـاؿی ٳڈ ؿك ٿغی كبڃـ ٿی آبڃبڃڈ تڂ ی ایڂ ڃتیزڈثڈ ٿب كا ایڂ ٿبٻ٤بت

حجبتی څ ثی ٳلؿڃـ ٿیناځ ٿ٤یڄی ٿی ی ٧قایی مڃـٷی ؽیلڇٴټی ؿت ثڈ ڃـ څ ثـڅځ ف

څ ،ؽبٻ آبڃی تڂډڀلاڇ ثب ی جٲ مڃـٷی بیـ ثڈ څاڈٳڈ -اٻٸچی ت٨قیڈ ٯب٣ـٷی ؿك ثی

تچاڃتڈ اٯـاٿی ؿك ٿی –ـڇ ات تـیـ ٿیڃین ٿڄ٠پ ډچامی ٤٫بٻیت ؿ٤٫بتی ؿك ثیڄبثیڂ

ؿك ، اٷل ڀب ٫ ؿیٸل ٣جبكت ثڈ .ثبـ الٿتی ع٬ څ عتیثب لای پقیلی رڊت تجیٮ

0Roy Walford

سشضت جسی اسا جذ س

94

صلة ٳڀی ٿچاؿ٧قایی ٳپ ٿـاكیب ٷلؿآڅكی لیٮ ٴبك ام، ٿچاٯ٤ی ٳڈ څاٯ٤ب ٷلڄڈ ډتیـ

ٳڄبك ٷ٬تڂ ؿاتبځ تڄ ٿبڃڄـ ډبی ٳپ تبځ كا ثب ٤٫بٻیت څٯت ی څ ثیڈ ثـت آڅكیـ څ ثؾچكیـ،

ـځ ثلای چالڃی ٿڄبجی كڅډب ثٸقكاڃیـ مؿځ ؿك ڃڄچ څ ثبمی ٳلؿځ ثب ثضڈ لتآت، ص

]21[ایـ. اڃتؾبة ٳلؿڇ٣ڀلتبځ

څٯتی ٳڈ كیپ ٿی مځ ٷت آځتأٿٺ ٯبثٺ ٿبڃـٷبك څ پل ؿڅثبكڇ ثڈٿب ایڂ صڄیڂ ات ٳڈ

ثچؿ پلیـڇ ثچؿ، ؿاؿڇ ـڇ 1@ؿاٽ څ ؿاڃڈAؿڃیبی ٿتڀـځ څ پلڅك ٣چیت ؿك بڃيثڈ اڅ

Aډبی ٿبڃٸچٷچ ؿك ؿڃیب ډت؟ ډڄٸبٿی ٳڈ ایڂ ډڀڈ ؿاڃڈ ٳبك ٳڄیپ ؾتآڃـك ثبیـ؟ صلا صلا

څ ، ٿیچڇ ٿبډی"څٯتی ٳڈ ایڂ ډڀڈ ،ثل ؽچی ډڀچاك ثبیـ ٳلؿكا ثب٥ ٳلؿځ څریڂ معڀتصلا

@څرچؿ ؿاكؿ؟ؿك الا٫پ ثلای ؽچكؿځ "پلڃـڇ

ثڈ ډڀڈ رب ٷڄـ ثنڃیپ، څ ثڈ ٳی كڅی مٿیڂ ډتیپ تبٿب ایڄزب

ٿت٬بڅتی ثنڃـ. ډیپ عل٩اربمڇ ڃـ ډپ

2بتٳچكت څڃڈ ٷ

ٿیٴلڅة" آځ صڄیڂ ثچؿ، لؽ ٳڈٷناكی صبح ٳلؿ @ڃیچیچكٱ تبیڀنA 1902 ؿك بٹ

ؿپبكتڀبځ ، ربڃچكڄبى@اتبیټنA كیـ ؿٳتل ثڈ ڃ٠ل ٿی "ٳ٪ ـ. څ ٳڄـفډڄی تڄجټی

تڄجټی څ ٳڄـفډڄی كڅتبییبځ ٬یـپچت ٿئچٹ ات ٳڈكا ٳ٪ ٳلؿڇ ٳبڅكمی، ٿیٴلڅثی

ٽ-پلڅكی څ ٳبڅكمی ات ٿڄ٠چك ام پلڅك ؿاٽ څ ؿاڃڈ، ؿاٽ 1

0Kurt Vonnegut, JR

سشضت جسی اسا جذ س

95

ایڂ ٿچچ١ كا كـ آڃضڈ ڃ٠ل ٿی ك څاٯ٢ ثڈاٿب ؿرڄچثی آٿلیٴبت. ایبالت٫یل بٳڂ ؿك

.آڃڊبڅ ڃڈ تڄجټی ی عبٳپ ثل ایڂ ا٫لاؿ ات ا٫بكٷیؾتڈڄ٤ت تچاڃـ تچیظ ؿډـ ثلكی ٿی

ډبیی آیب پلڃـڇ؟ ؿډڄـ ربځ ؽچؿ كا ام ؿت ٿی ثل احل چاڃظ ـبمیعیڂ آثی صڄـ ٶ

ؿك احل ډب ٿبډی ڈ ت٤ـاؿ امثڈ مٿیڂ ثیب٫تڄـ؟ صلٷیزڈ عڀالتثل احل آڀبځ ؿك ٳڈ ډتڄـ

ؿك ثڄـی ٳلؿ، آځ ل تچاځ ثل ل ایڄٸچڃڈ عچاؿث آڃـك ڃبؿكڃـ ٳڈ ٿیٿیلڃـ؟ ـځ ٿی ٧ل٭

جی٤ی ،ثیبكی ام ا٫لاؿ ام ڃ٠لٳڈ -میبؿ اتلى اك ڃبی امثڈ ؿٻیٺ ٣چ اٿلڅم اڃبځ عبٻیٴڈ

. اتی ڄٸیڄی ډنیڄڈؿك عبٹ پلؿاؽت -كـ ثڈ ڃ٠ل ٿی

هاپڂ ڃبځ پټیي میبؿ. اڄبؿ ٳبك ی٤ڄی: ٿلٵ ؿك احل هاپڄی ؿك ٫لډڄٶ1@ٳبكڅیA ی ٳټڀڈ

ؿت ثڈ ،ؾت بكیٳ لای هاپڄی ثڈ ؿٻیٺ ٳبكٷل 2200 ،2008 ؿك بٹـ ٳڈ ڄؿډ ٿی

ډبی ایڂ ت٤ـاؿ ام ٴتڈ ثلاثل 5 ،"كڃٸچ"اڃـ، څ ثڈ ڃٺ ام ڄـیٴبی ٳبكٷلی ؽچؿٳی مؿڇ

صڄیڂ االعی ثبـ یب ڃجبـ، ؿاكایٿب مثبځصڈ . اٿب اڃـ ٯټجی ٿلؿڇ ڃبی ام تڄ څ عڀالت

پڂ ڃیت. ؿك ها ٳچك ٿغـڅؿ ثڈٿ٬ل، تڄ ٷل څیلاځ احلاتآڃضڈ څاظ ات ایڂ ات ٳڈ

ډبڀڈ، ؽچځ، اؽتالٹ ٷلؿ ډبی ٯټجی، ٿٴالت ثیڀبكی ڃ٠یل ٿٴالت كایذ ډل یٲ ام پي

ڃ یٲ ٣بٿٺ كا ڃجبیـ ٫لاٿچ ٳلؿ: ٿ٬ل، رڄی، څ صبٯی ڃبتچاڃیؽچاثی، ا٫لؿٷی، ثی

ٿ٬ل اتلى

ایپ، ٿٺ یب٫تڈتٴب ؿائپ الاةتلى څ ډبثنی ٿڀټچ ام اٷل ٿب ؿك لایچاٹ ایڄزبت؛

٣ڀل ثب چٹڅ پلؽچڃت، ٳخی٪، اڃڈ٫یل، څ٤یتی ٧یلارتڀب٣یؿك ٿبځ څاٯ٤ب ڃیبٳبځ اٷل مڃـٷی

]22[پقیل ډتیپ؟ آیت تب ایڂ عـ اتلىصلا ٿب ډڄچم ڃجت ثڈ پي ات ٷقتڈ ٳچتبڇ

0karoshi

سشضت جسی اسا جذ س

96

گیید خیبالتی؟ ب چ کسی هی

، ثیبكی ام ٳڄڄـ ڃی ثلؽچكؿ ٿیثب ٿبئٺ ثڈ ٴټی ٣الای ٳڈ ٣ـڇكـ ثزن ثڈ ڃ٠ل ٿی

مڃبځ ٷت ،ثجیڄڄـٿب تڄیـڇ ؿك لت تٴبٿټیی رڄٶ كا ـیـ ؿاكڃـ ٳڈ كیڈ یډب، ڃیبم اڃبځ

ؿك ؿڅكاځ ٣ڀل ثل چٹؿكڅ٧یڂ كا ٷتل ؿډڄـ ٳڈ ٫یل ثجیڄڄـ څ ایڂ ثبڅكاٯچاٿی ؽچؿٳ٬ب كا

صڄیڂ ؿیـٷبډی چك ٳڈ ڃبځ ؿاؿیپ ڀبځاٿب ډثچؿڇ ات. بٹ 40یب 30ڃڊبیتب ،ٿبٯجٺ تبكیؼ

ڃبؿكت ات. اڃبځی ڃجت ثڈ ٷقتڈ

ڃین ثڈ مڅؿډڄٸبٽ ٳڈ ثب ٿلٵ ڇؿائڀی ثچؿ یٲ ٳڀٴ تبكیؼ، ٿبٯجٺاڃبځ ؿك اٷل مڃـٷی

ډڀچاكڇ ډڀلاڇ ،ات، اٷل رڄٶؾی ٿڄب٢٫ ی ٿب ٫ ؿك پی اٷل ٷچڃڈكیـڇ ات؛ ٿیپبیبځ

اؿ٣ب ٳڄـ عٮ ؿاكؿچكت ډل ٳی ؿك آځؿك لت ٿب رب ؿاكؿ؛ ثڈ آځ څ تڀبیٺ ات ٿب ثچؿڇ

یٲ ؛ات ـځ ثڊتل ؿك عبٹ ډڀچاكڇ اڅب١ ٳڈ #ٳڄـ ډڀبڃچك ٳڈ ات٬ڂ پیڄٴل صڄیڂ ٿی$

ؿك ٿب اعتڀبال" ؛ ثڈ ایڂ تلتیت، ٷچیبای ات ٳڄڄـڇ ؿٻٸلٽ ؽجل .1@ثیڄبڃڈ ثیبك ؽچA ؿیـٷبڇ

ایڂ ډڀبځ ؿكڅاٯ٢، ".ایپ ثڈ ؿڃیب آٿـڇمٿیڂ یٿبځ ؿك كڅ چڃڈٷ عچك آٿینتلیڂ ٻغ٠بت ټظ

ؽچاډیپ ثبڅك ٳڄیپ ٳڈ ډڀڈ ٿب ٿی ی ډڀڈ چڃـ.ڄڄچڃـٷبځ ؿڅت ؿاكڃـ ث صینی ات ٳڈ ثیتل

ام ٳبٿیبثی ات. ٳیت ٳڈ یبؿٷیلی، كـ څ ٿب ؿك عبٹ ی ، ٷچڃڈثڊتل ـځ ات ؿك عبٹصین

؟ؽچغبٹ ڃجبـكاڃی ؿیٸل ثڈ ؿڃیب آٿـڇ ات ایڄٴڈ اٿلڅم څ ؿك ایڂ ؿڅكاځ څ ڃڈ ؿڅ

ل٫ب ،ٳچكډب اتؿیٸل ثلتل امٳچكتبځ ٳڈ ا٣تبؿ ی٤ڄی ایڂ" تی،پل ٿیڊڂ ثڈ ٿبڃڄـاٿب

"ایـ ماؿڇ ـڇ ؿك آځ ڀب ثڈ ایڂ ؿٻیٺ ٳڈآٿینتلیڂ ؿك ټظ"ٿب ی ٷچڃڈ ، ایڂ تچك ٳڈ مڃـٷی2

تټی ی اعبی ٿبیڈ ابى ات ٳڈ ام ڃ٠ل ی ثی٣الڃ ٯـك ام ڃ٠ل ډڀبځ ،ٯلاك ؿاكؿ "ٻغ٠بت

0 Panglossian- Pangloss ؿاتبځ ؿك ؾیتی ڃبٽ Aٽ-ات ؽچجیڂ ثیبك ٳڈ ات څٻتل @ٳبڃـیـ

ڃچیڄـڇ -ایڂ رڀټڈ ام رچكد ثلڃبكؿ بڅ ات 2

سشضت جسی اسا جذ س

97

تچاڃـ ثب ٿی@ ٣ټپAچك صٳڈ ٳڄـ یبؿآڅكی ٿی 1@ٻچئیي ٿڄبڃـA ثڈ ڃبٽ ڃٸبك كڅمڃبٿڈیٲ ات.

اچال یٳلؿٳبك "آڃڊب ایزبؿ ڃٴڄـ تڊـیـی ثلای ٿچرچؿیت ای ٳڈ ثڈ ٷچڃڈصینډب، ؿاؿځ تچیظ "

تڈ ثبـ.ؿا 2@ع٬ لای ٿچرچؿAؿك رڊت یبی

ډبی ك٫تبكؿت ثڈ جبـ یب ڃصلا ؾی ثبیـ بؿ " ،پلـ ٿیآٿینی ٳڄبیڈ لمڈ اڅ ث

ٿئڀڄب ٳڄـ؟ ؿڃیب مڃـٷی ٿی ٳچكتلیڂ ٳڈ ؿك آماؿتلیڂ څ ٳبٿیبة ؿك عبٻی ثنڃـ ـارتڀب١

؟ ډڀڈ ات صڈ ؿكؿتبځ ]23[ "!ٽ< ڃـاكؿ-یبی-٣ټت ایڂ ٿچچ١ كثی ثڈ ڃ٠بٽ ?اٯتبؿی

تل! چالڃی ٳڀتل! ٣ڀل ! رڄٶت. مڃـٷی ٣بٻی ات څ ثڊتل ډپ ؽچاډـ ـؽچة اٳڈ صین

!څ ثڊجچؿیب٫تڈ ڃچیڂ یاڃبڃ

كڅی ثل ،اٻ٤بؿڇ ات ٫تڈ څ ٫چ٭ثڊجچؿیب ،ڃچیڂٳڈ ؿڅكاځ ٳڄچڃی ثیڄبڃڈ ؽچ ایڂ ؿیـٷبڇ

ثب .لؿٿلط ٳډبثن آځ كا ات ٳڈ اڅٻیڂ ثبكبؽتڈ ـڇ ٷقتڈ ثبك څ تؾیټی ام تچیلی ؽچځ

چؿ ٿی ؽچاڃـڇ "ٷلایبڃڈ څاٯ٢"٣ڀچٿی، ی ؿك ٣لڈ ٻچعبڃڈ بؿڇ ډڄچم ډپ ایڂ ؿیـٷبڇایڂ رچؿ،

ثلصت ؾی ؽیبالتی ٿڀٴڂ ات ثڈ ٣ڄچاځ ثڄیبؿی آځ ثپلـ څ ٳی ٳڈ ام ٿ٬لڅبت

ؿٿپب ٷبؿ ات. ټچاك څ ام ٿـ ا٫تبؿځ 3@هاڃیي هڅپټیڂA ٿلٵ ٳڈ ډڄچم ؿك ٧پ ثؾچكؿ

ت٬یلډبی اتجبڇ، ثب ییډب ؿاؿڇ ثل كڅی تټی ام ،"ثیڄبڃڈ څاٯ٢" ثغج تڈ ایڄزبت ٳڈ ایڂڃٴاٿب

ایڂ ج ثبتٿل ډبی ٣ټڀی بؽڈ ی ل٫بڃڈ ثی ٿلڅك ـڇ ات. ٳڄڄـڇ ثڄب ٷڀلاڇ څ ٿغبجبت

٣ل ام ڊچكی٤ڄی پی -ډب ډناك بٹ پی ثڈ كڅڄی ڃبځ ٿی ؿډـ ٳڈ ؿڇ ،ٿچچ١

Aٿب٢ ثیتل اٿب ،ڈ اتڃ څرچؿ ڃـات آٹ څ ثی ایـڇ یؿڅكاڃ اٷلصڈ -@پلڅكی ؿاٽ-ٳبڅكمی

ثبالی څ ظ ،كڅاڃی ٫بك پبییڂ ډب، ظ ا٫لاؿ څ ٷلڅڇ ثب تڄـكتی، ټظ ثیڂؿڅكاځ آځ

. ډڀلاڇ ثچؿڇ اتٿبځ ڃیبٳبځ ثلای ثیتل ټیٳ ڀڄـیكبیت

0Louis Menand 0Conservative 3Janis Joplin

سشضت جسی اسا جذ س

98

اتڊبٽ ٣چیت ام ؽچؿ كا ایپ ، تچاڃتڈډب ٳلؿځ ثب ایڄٸچڃڈ ثغجآیب ٿب ڃچیڄـٷبځ ایڂ ٳتبة،

1@ٿتچډپ بځؽچاډ آكٿبځ رڄجA ؿك(DUM) ؟تجلئڈ ٳڄیپ

ٳبثچىیٲ ډیش جبډتی ثڈ ،تبكیؼ ٿبٯجٺډتیپ ٳڈ كڅچیی تچډپ ٿب ڃین پیلڅ ایڂآیب

ات؟ ڃـاتڈپبیبځ ثی

ٷلای ی ٳ څ ثڊلڇ اڃبڃی ثڈ ؽچڃت، ؽچؿؽچاډی لتؽچاډیپ ثٸچییپ ٳڈ آیب ٿی

ثټٴڈ ٿبیٺ ثڈ ټظ، ثؾ څ ٿبكٳت ات؟ ڃـاكؿ،

تزلثڈ ڃچ٣ی عي ت٤ټٮ ارتڀب٣ی كاثبتبڃی ٿب ڃیبٳبځ ا٧ټت ؽچاډیپ ثٸچییپ ٳڈ آیب ٿی

ڃیت؟ډپ تچك ثلای ٿب ٯبثٺعتی اڃـ ٳڈ اٿلڅمڇ ٳلؿڇ

تٸیډڀج، ایزبؿ اڃبځ تڀبیالت رڄیٳبكٳلؿ تٴبٿټی ؽچاډیپ ثٸچییپ ٳڈ آیب ٿی

؟ثچؿڇ اتډب ت٤بك ك٢٫یب پیٸیلیٻقتجؾ ثلای كڅیارتڀب٣ی څ

ث٤ـ ام ربځ ،ډبی ٳڊڂ ٳڈ اڃبځ ؽچاډیپ ثٸچییپ ٿی ثبڅكاڃڈ ثب٫ی بؿڇ ؽیبٹ ٿب ثب یٲآیب

یٲ ٫لؿ حلڅتڀڄـ څ ی اڃـامڇ ډڀبځ ثڈ ،مڃـٷی ی ډبی اڅٻیڈ بٹبٻپ ثـك ثلؿځ ام

ی پیل٫تڈ ډبی آڅكی ٫ڂ یٲ ام آڃٴڈ ثڈ ډیش ثی -ڃـٿبڃـ ڇ ٿیاٿلڅمی مڃـ بڃي ؽچ

، ؿاكڅی ؿیبثت څ ډبی ٳلڅڃل ٯټت كٵ اتڄت $٫ڄل# ؿكڅځ پنٴی ڃ٠یل ٯلاك ؿاؿځ

؟ ؿتلی ؿاتڈ ثبڄـ ٿب اٿلڅمی تیتبڃیچٽ ٿ٬بټی ام رڄي

خیش!

ؽیټی ثنی ڃئچډب ؿیـٷبڇ څاٯ٤ب ٿب ثؾچاډیپ ام صڄیڂ ٿچا٤ی ؿ٫ب١ ٳڄیپ ثبیـ ثـاڃیـ ٳڈاٷل

ات: . عل٩ ٿب ایڂٿبت تل ام ؿیـٷبڇ كڅڂ

ؿاكؿ ٷلی ل٫یت څ څیلاځ ثڈ ډڀبځ اڃـامڇ ٳڈ ثلای تؾلیت ٳپ ؿتل٫یتی ی ٿب ٷچڃڈ

ؿاكؿ.مٿیڄڈ ډپ ٿڄـی ؾبڅتڅ څكمی ثلای ٣ٮ

0Delusional Utopian Movement

سشضت جسی اسا جذ س

99

څ رڄٶ لاعی ـڇ ٳڈ ثلایآٿین ټظ ډڀٴبكی ٯـك ثلای ډڀبځ ٳپ ؿتی ٿب ٷچڃڈ

؛یډبی ٷلڅډتین

ٳی ـڇ ات یپ ٯیـڅثڄـ ثیثبم څ رڄی ثلای كڅاثٯـك ډڀبځ ٳپ ؿتی ٿب ٷچڃڈ

.ی رڄیٷل اڃغبك څ عبؿت رڄی ٳڈ ثلای

ڃیبٳبځٳڀی ام ت٤ـاؿ ،ؿڇ ډناك بٹ پی عـڅؿا تب ایڄٴڈ ،ثچؿ ډل ؿڅ ؿڃیب ثل كڅی ٿب ٷچؿڇ

رڄٶ څ ت٤بك ، ثیڀبكی، څبی پلكڃذ څ ٿتٳبكډ ٿب ثڈ كاډی ٳیـڇ ـڃـ ٳڈ آڃڊب كا ثڈ ثب٥

ؿیـٷبڇٿټڀب ایڂ ،ت... ؽؿك آځ ٷل٫تبك ات ی ٿب ډڀضڄبځ ډپ ٷچڃڈ ٳڈكاډی .لؿث

ایڄزب صڈ ٳی ؿك ثڈ ڃ٠لتبځ ،ثب ایڂ اڅب٩. ڃیت اڃبځ لی ؽ ؿك ثبة ای ٳڄڄـڇ ؿٻٸلٽ

ت؟ا ثبڅك بؿڇ كڅٿبڃتیٲ

چٽ رټـ پبیبځ

سشضت جسی اسا جذ س

100

سشضت جسی اسا جذ س

101

ب یبدداشت

11فصل

ؽچاڃـڇ ات. كا ٿی 1826 صبح، پ اڅ څیلای اعتڀبال .1

2. Barlow (0958), p 002

٫ڀڄیت -1@ډلیت ٿبكتیڄچ. A، ات٬بٯی ڃجچؿٿبٻتچى آٷبڇ ثچؿ ؿاكڅیڂ ثڈ ؽچثی ام ا٫ٴبكایڄٴڈ .3

ثنكٷتل ثلاؿك@ اكاڀچىAپی ام ایڄٴڈ ثب -ؿاكی ثلؿڇ اٯتبؿ، څ ٿؾبٻ٪ ، ٫یټچ٩ٳالیٲ

اٷل ڀیڀی ٿبٻتچى ثچؿ. كا ثب صبكٻن آڄب ٳلؿ# ؿڅت ایڂ مځ آكاڀچى،څیڂ آڄب چؿ $ؿاك

ای ٿبڃڄـ ٿت كایـٻی، اڃت٠بك ات ٿت٤زت ڃجچؿ، ٣ـڇ یڀب صـك مت ایڂ مځصبكٻن ام ایڄٴڈ

ثل ؿیلپبیی احلاتٷل٫ت اٷل پب ٿیامؿڅاد، ایڂ ٿڀئڄب. ی آڃڊب ثڈ امؿڅاد ثیبڃزبٿـ ؿاتڄـ ٳڈ كاثڈ

ثجیڄیـ.# 2009هڅئڂ spectator ،7ایبء ؿك جی٤ی ڃ٠پ ی كایـٻی كا ثب ڃبٽ $ٿبٻڈ ٷقات ٿی٧لثی ت٬ٴل

4. Shaw (0987), p53

5. Darwin (0870/0227), p.79 . ی ٳڈ ث٤ـډب تچٿبٻتچى څ ؿاكڅیڂ ثب ت٬ٴلاتاٷل A2@ٿٲ آكتچك

آڄب ثچؿڃـ ای ط ـ تب اڃـامڇٿل r/K ثبمتچٻیـ څ اڃتؾبة ؿك ٿچكؿ(1967) 3@څیټچځAڅ

حبثت ٳلؿڃـ ٳڈ آكتچك څ څیټچځ ٿٲثچك ؽالڈ، . تچاڃت ثلایبځ ثیبك ٿ٬یـ ثبـ ٿی

ی لٳلؿځ یٲ ثبمڇډب# ثلای پ ایڂ ثیبكی ام علات، رچڃـٷبځ څ ٿبڃڄـ ډب $ٿبڃڄـ ث٤ی ٷچڃڈ

تلډب ثڈ كڅؿ ٳڈ رچاځ بك ڃڀی، اڃتr٠ ٳڄڄـ. ؿك اڃتؾبة ثڈ ل٣ت تچٻیـٿخٺ ٿی ،ڄبؽتی ؽبٻی ثچٽ

، ت٤ـاؿ K ډبیی ثب اڃتؾبة ؿك ٷچڃڈاٿب ٳڄڄـ. ٿی لثنكٷبٻی ثلڄـ، اٿب آڃڊب ثڈ ل٣ت ٿغی كا پ

ت٤بؿٹ ؿك عبٻت چالډب ٿ٤ڀ ٷقاكی ثل آڃڊب ثیتل ات. ایڂ ٷچڃڈ ډب ٳڀتل اٿب لٿبیڈ رچاځ

0Harriet Martineau 0MacArthur 3Wilson

سشضت جسی اسا جذ س

102

ډب ایڂ پل ،كڄـ. ثڄبثلایڂ ی ٿی٧قای رڀ٤یت څ ٿڄبث٢ ی ت٤بؿٹ څ ثڈ ڃڈٿبٻتچی ډتڄـ،

ات، ؿك صڈ K ای ثب اڃتؾبة : ڃ٠ل ثڈ ایڄٴڈ ډچٿچبپیڄي ثڈ څچط ٷچڃڈآیڄـ ثڈ ٿیبځ ٿی

ډبیی ثلای پلٳلؿځ كاڇ ؟ آیب ٿب ؿائڀبكیـڇ اتاجب١ ا ثڈ عبٻت ی ٿغیی ای ثبمڇ ڃڈ

اڃتؾبة A ډبیبمڅٳبك لی ثلٿچچ١ صڈ تبحی ایڂیپ؟ اٷل صڄیڂ ات، ا ڇٿبځ پیـا ٳلؿ ثبمڇ

؟ؿاتڈ اتاڃبځ تٴبٿٺٿلتج ثب @جی٤ی

څ ؿك ڃـ، ا ڇمڃـٷی ٳلؿٷلؿآڅك -ٿیټیچځ بٹ ثچكت ٴبكصی 2 ڃیبٳبځ ٿب عـڅؿ ثلای ٿخبٹ، .6

ٿـكځ اڃبځ ٿیټیچځ 4 ثـڅی ثڈ عـڅؿ ډناك ڃ٬ل اڃبځ 10ایڂ ٿـت، رڀ٤یت ام عـڅؿ

مٿبڃی تلیجب ی ٳڈ ثبڅك ؿاكیپ، اٻٸچی كـ ؿك ی ایڂ ثبمڇ چك . اٷل ډڀبځڈ اتا٫نای یب٫ت

"ـ. ؿڅ ثلاثل ٿی ،ٿیټیچځ بٹ ثچك ٿیبڃٸیڂ ؿك ډل كث٢ رڀ٤یتثبیـ ثچؿ، ٿیپبیب

Economics of the Singularit,Robin Hanson, http://www.spectrum.ieee.org/jun28/6074.

7. .http://www.census.gov/ipc/www/worldhis.htmlSource: U.S Census Breau:

8. Lilla (0227).

/:06realhumannature.com/?page_id=/http: آڃالیڂ ؿك بیت Smithی ٿبٻڈ .9

10. Hassan (0982).

تبكیؼ، ثڈ ٿبٯجٺؿك ؿڅكاځ رڀ٤یت ٳڄـ ثلای ثلؿاتی ٿت٬بڅت ام صٸچڃٸی څ صلایی كـ .11

ڃٸبڇ ٳڄیـ ڃین ثلای ثلؿاتی ؿیٸل. #1977@ $ډلیيA ٳتبة ؿڅٽ ٫ٺڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ چك ؽب

–ډبثنی مڃـٷی ٳلؿڇ ات ی ٿب ؿك تلى ڃڈٷچ ثڈ ڃ٠ل آڃڊب، ؛#2005$ 1@ډبكت څ چمٿڂAثڈ

عیچاڃبت یبؿ اڃبځ ثچؿڇ ایڂ تلى څ ډلاى ثیتل ام آڃٴڈ ام یٴـیٸل ثچؿڇ ثبـ ڃبی ام اٿب

، اٿب آځ كا ثڈ ڇ ثچؿكا تبییـ ٳلؿډبی ثچٿی آٿلیٴبیی كـ رڀ٤یتپبییڂ ثچؿځ ،. ٿبٻتچىات

ایڂ اٯچاٽ "جی٤ی ٣چ ڃ"یب "ناریٿ ثټ٨پ"٧قایی، ٳپی ؿك ڃتیزڈ رڄی چك ٫ـاځ

(I.IV.P.3).ثچؿ ؿاؿڇ ڃجت

0Hart and Sussman (0225)

سشضت جسی اسا جذ س

103

تل ؽیټی پیـ، ثچؿڃ یب څ اكڅپب ٷتلؿڇ ـڇآ ثڈٳڈ ام آ٫لیب 1@اڃبځA ؿیٸل ډبی ٷچڃڈ ا٧ټت .12

ؿك ثیڂ آڃڊبیی ڃین . ـثچؿڃثٸقاكؿ ٿڄل ـڇ آ٫لیب پبی كا ثڈ ثیلڅځ ام ٿـكځ اڃبځآڃٴڈ ام

كٯبثت څرچؿ -ډچٿچاكٳتچى$اعتڀبال# ډب څ ڃ٠یل ڃئبڃـكتبٹ -ٯی ٿبڃـڇ ثچؿڃـٳڈ ډڀضڄبځ ثب

ٳڈ اٻجتڈ څرچؿ صڄیڂ -آڅكؿڅاكؿ ثلایبځ ډڀلاڇثیبكی ډبی تچاڃتڈ میبځ ٿی، ٷلڅډی ؿكڅځ

ڃئبڃـكتبٹ ؿك ٷ٬ت ٳڈ عچك تچاځ ڄچم كڅڂ ڃیت. ٿیایبځ ډ ؿك ثیڂ ڃچ٣ی ام كٯبثت

ٴبك ـڇ ات، اٿب څ٤ت ٿڄزل ثڈ كٯبثت ثل ل ڃچاعی ،یبآ ٿلٳنی اكڅپب څ ثؾ

ثبٯی ٿبڃـڇ ات. ڃبٿ٤ټچٽ، اعتڀبٻی څرچؿ ، ؿك چكتٿب څ ڃئبڃـكتبٹ ثلؽچكؿ ثیڂ ڃیبٳبځ

، صلا ٳڈ اڃـ ثچؿڇ ثیبك رنئیاڃـ ډڀضڄیڂ ثبیـ ؿٯت ٳلؿ ٳڈ صینډبیی ٳڈ ٿغٺ ؿ٣چا ثچؿڇ

یٲ ٿچرچؿ ي چبپیڄڅ ډچٿ ثبالیی ډلٽ ٧قایی، ٿت٤ټٮ ثڈ ثؾ ٷچتؾچاكیٲ ،ڃئبڃـكتبٹ

.صینؽچاك ثچؿڇ ات ـیـا ډڀڈ

# Richards and Trinkaus,0229ثلای ٿخبٹ ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ $

ڄبی ثبتبځ ډبی اؽیل آٿلیٴب ډڄچم ٿ٤ټچٽ ڃیت. یب٫تڈ ی ٯبكڇ اڅٻیڂ اڃبځ ثڈ كیـځ مٿبځ .13

ډب . ایڂ ؿاؿڇٳڄـ بٹ پی ثلآڅكؿ ٿی 000,35اڃبځ كا عـڅؿ ٷنیـځ ٴڄی مٿبځؿك یټی،

٧لثی كیـڃـ. ثلای ی ٴلڇیڀڅ صٸچڃڈ ثڈ ڃ صڈ مٿبځډب آڅكؿ ٳڈ اڃبځ ایڂ پل كا پی ٿی

ٿخبٹ ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ:

Dillehayet al. (0228)

ٯجچٹ ڃـاكؿ ،ڄبى اڃبځ 2@ربځ ډبٳيAmos and Hoffman (0229) .Aڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ: .14

، ثڈ ڃ٠ل اڃـ ثچؿڇٿبٯجٺ تبكیؼ اڃبځ رڀ٤یت ثچؿځ ٳپؿٻیټی ثلای ڀ٤یتی ٻنڅٿبتڄٸڄبډبی ر ٳڈ

ی ؿكڃتیزڈ ڃـ څا ڇٳلؿ كٯبثت ٿی یٴـیٸلثڈ ـت ثب اڃبځ، ډبی ٳچصٲ ثیبكی ام ٷلڅڇ" ،اڅ

. ثڈ ٣جبكت ؿیٸل، ثبٯی ثڀبڃڄـچالڃی ثلای ٿـتتچاڃتڄـ ڃڀی ډب ایڂ ٷلڅڇت٤ـاؿ میبؿی ام آځ

0hominids 0John Hawks

سشضت جسی اسا جذ س

104

صلا ٳڈ . ډب ڃیت ثیڂ ایڂ ٷلڅڇ كٯبثت یب رڄٶ ڃجچؿثل بډـ ٿڄبجی رڀ٤یت، ثچؿځ ٳچصٲ

:. ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ"ثبـثچؿڇ ډبی ٿغټی ٿڄتڊی ثڈ اڃلا ـیـ كٯبثت ڃبی ام ٿڀٴڂ ات

0894johnhawks.net/node/http://

ٷلؿآڅك -صیډبی ٴبك رڀ٤یت ربڃی څ ٿبڃـٷبكی بؽت ثب تچرڈ ثڈ ،ٿب ام ڃ٠لثب ایڂ څرچؿ،

ډبی ؿیٸل ایڂ ٫بډبی ؽبٻی ؿك ثؾ ڃجی ، ٫لاڅاڃیرڊبځ ٴڄی ٯبثٺ ؿك ٳچصٴتلیڂ ٿڄبٮ

ٿخټی ث٤ـ ام ٫چكاځ تچٻیـ ر٬ت 100 ٫ عـڅؿٿبڃـځ مڃـڇ ٿلثچ ثڈ هڃتیٴی ، څ چاډـیبكڇ

Aبٹ پی 000,70ؿك @تچثب (Ambrose,0998) ڄبكیچی ،A٫لاڅاڃی" ؿك ٿچكؿ @ډبٳي

ثب ، میلا ؿك تڄبٯكـ ٳڄڄـڇ ثڈ ڃ٠ل ڃڀی ٯبڃ٢ ،كٯبثت ی ؿك ڃتیزڈ "ډبی ٿغټی اڃلا

.ٯلاك ؿاكؿ ای ڇكڅیـاؿډبی ڃبٷچاك یبك

@ڄبؽتی ثچٽ اجبA١ٿٴٺ ثڈتچاڃـ پبؾی ؽچؿ ٿی، @پلڅكی ؿاٽ-ٳبڅكمیAكڅی آڅكؿځ ثڈ .15

ت٨ییلاتچك ډڀیڂڅ ای ٿڄڈ رڀ٤یت تـكیزی ثبال ك٫تڂ ی ؿك ڃتیزڈبـ ٳڈ ثثچؿڇ

، ٿغٮ ؿك ؿاڃٸبڇ1@ڃیٲ ثلڅٳيAات. ثلای ٿخبٹ، چكت ٷل٫تڈ ثبك ٿیت ډچایی څ آة

Aتبؿ٫ی ثڈ چك ،تڀـځٽ< -ٷیلی ?ٴٺی ٣ڀـڇ ثؾ"ٷچیـ: لٯی، صڄیڂ ٿی 2ی@آڃزټیب

ډچایی څ آة ثب ت٨ییلات ؽچؿ ی كینی ڃـڇ ؿډی ثلڃبٿڈ جیٮتتال اڃبځ ثلای څ عبٺ

پلڅكی، ؿاٽ-ٳبڅكمیٳڄڄـ ٳڈ ٷقك ثڈ ثلڅٳي څ ؿیٸلاځ اتـالٹ ٿی "ات.ثچؿڇ ثبك ٿیجت

ثلای یٲ ثغج ، ڇ اتٿغیی كڅ ثڈ ثـتلـځ ثچؿ ؿك پبؼ ثڈ لای "آؽلیڂ ٷلینٷبڇ"

-كؿځ ثڈ ٳبڅكمیآڅاڃتڈ ات كڅی تچ لای اٯټیڀی ٿیربٿ٢ ؿك ثبة ایڄٴڈ صچك

.Fegan(0224)ٳڄیـ ثڈ ڃٸبڇپلڅكی كا كٯپ ثنڃـ ؿاٽ

16. Aآثتڂ څ مڃبځ ڄبؽتڈ ـڇ ات، ثڈ څیوڇ ثیڂ٣ڀټی ،ؿڃیب لال ، ؿك رچاٿ٢@ؽچكی ؽبٱ

بٿٺ -ډتڄـ ڀی ٧قاډب ٳڈ ؿك ٧یل ایڂ چكت، ثیبكی ام ٣الڅڇ ثل ایڂیلؿڇ.

0Nick Brooks 0Anglia

سشضت جسی اسا جذ س

105

ٳڈ بؽتبك ؿاكای پیچڃـډبیی -ډبی كى ثب ؽبٱ څٯتی -یـ تبڃیٲاڀی څ آٻٴبٻچییـډبی

٧ڄی ى ٿڄج٢ك . ؽبٱؿډڄـ احل ڀی ؽچؿ كا ام ؿت ٿی چڃـ پؾتڈ ٿی -آٻٴبٻچییـ ات ثب

لڅكیآثتڄی ثیبك ؿڅكاځ ثلای ی ایڂ ٣ڄبل آډڂ، ٿي، ٿڄٸڄن څ ٳټیپ ات ٳڈ ډڀڈ

ډتڄـ.

17. August 5, 0227

18. -arent-/millionaires0229/24/32http://moneyfeatures.blogs.money.cnn,com/

either/?section=money_topstories-well-sleeping.

Wolf et al. (0989) and Bruhn and Wolf (0979). Malcolm Gladwell (0228)ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ .19

also discusses Rosseto.

20. Shallins (0970), p. 37

21. -david-exchange-/the40229/2http://www.newyorker.com/online/blogs/books/

plotz.html

22. Malthus (0798), Book I, Chapter IV, parageraph 38

23. Darwin(0780/0227), p.028

٧یلٿتڀـځ رچاٿ٢ صٸچڃڈ ؿك ثیڂ ،ٿـكځ یاٯتبؿ ی ڃ٠لیڈٳڈ ڈ تٴڃ تل ایڂ ؿٯیٮ ثلای تغټیٺ .24

،ٳڄـ#، ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ ٳڄـ $یب ڃڀی ڃ ثبمی ٿی

Henrich et al. (0225( and Richard Lee’s chapter titled “Reflections on Primitive

Communism,” in Ingold et al. (0988).

11فصل

1. Aؿك @ اڀیتAډلصڈ ٯـك ډپ ٳڈ اڃبځ كا " ،ڃچیـ ٿی@ اؽالٯی اعببت ثبة ای ؿك ڃ٠لیڈ

كا ثڈ ٳڈ اڅڅرچؿ ؿاكؿ اڅ ٯچا٣ـیؿك لت ؽچؿؽچاڇ ؿك ڃ٠ل ثٸیلیپ ٴی ڃیت ٳڈ

، ٳڄـ ٳڄڄـڇ پیـا ٿی ؿیٸلاځ ثلای ڃی ت٤ییڂ بؿی څ ؿبم ٿڄـ ٿی ؿیٸلاځ ٣الٯڈ لڃچت

".چؿ ڃڀی ثڈ رن بؿٿبڃی، صینی ڃیج آڃڊپ ؿك لایی ٳڈ

سشضت جسی اسا جذ س

106

2. Gowdy (0998), p. xxiv.

3. Mill (0874).

4. New York Times, July03, 0220, “Why We’re So Nice: We’re Wired to cooprate.”

-to-wired-re-we-nice-so-re-we-/science/why0220/27/03http://www.nytimes.com/

.cooprate.html . 0220(اټی ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ : تغیبتؿتلی ثڈ ثلایRilling et al.(.

میل ٳڈ ؿك بیت 1@یبځ آڃٸچىAی ی ډبكؿیڂ ڃچتڈ ثلرتڈ ام ٿبٻڈ یٲ تغټیٺ ثلٷل٫تڈ ام .5

node/http://links.org.au/595چؿ: یب٫ت ٿی

Ostrom (0229) ثلای ٿخبٹ ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ .6

Dunbar (0990 and 0993) ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ .7

8. Harris (0989), pp. 344-345

9. Bodley (0220), p. 54.

10. Harris (0989), pp. 047

11. Van der Merwe (0990), p. 370 .ثڈ ٳڄیـ ډڀضڄیڂ ڃٸبڇ:

Jared Diamond, “The WorstMistake in the History of the Human Race”

(widely available online ;see here, for example: http://www.awok.org/worst-mistake/).

12. Le Jeune (0897), pp. 080–083.

13. Gowdy (0998), p. 032.

14. Quoted in Menzel and D’Aluisio, p. 078.

15. Harris (0977), p. x. Also see Eaton, Shostak, and Konner (0988.(

16. Gowdy (0998), p. 03.

17. Gowdy (0998), p. 03.

18. Harris (0982), p. 80.

19. Ridley (0996), p. 049.

ڃٸبڇ ٳڄیـ ؽچاډی ٧لینی ٣ـاٻتډڀـكؿی څ ډبی میتی كیڈ ثبةثیتل ؿك ی ثلای ٿبٻ٤ڈ .20

:ثڈ

de waal (0229)

21. Dawkins (0998), p. 000.

22. de Waal and Johanowicz (0993)

0Ian Angus

سشضت جسی اسا جذ س

107

23. Sapolsky and Share (0224). Also see Natalie Angier, “No Time for Bullies: Baboons

Retool Their Culture,” New York Times, April 03,0224

24. Boehm (0999), p. 3, 68.

25. Fromm (0973), p. 62.

26. Gowdy (0998), p. xvii.

11فصل

.ډبی ؿك ایڂ عچمڇ ام آؽلیڂ ثغج .1

2. Wade (0226), p. 050

ؿډـ ٳڈ عتی ٯجٺ ام ایڄٴڈ اڃبځ ؿك ـكیبیی ڃبځ ٿیٿیتچٳڄ DNAاؽیل ؿك ٿچكؿ ٿبٻ٤بت .3

عـڅؿؿك ډبی اڃبڃی ؽچؿ كا ام آ٫لیب آ٧بم ٳڄـ، رڀ٤یت ٿڊبرلت ډناك پی 000,60عـڅؿ

ـڇ آ٫لیب ٿتڀلٳن څ ؿك ل٭ څ رڄچةاڃـ ـڇ ثچؿڇ ؿڅكثیبك ام ډپ پی، بٹ ډناك 100

بٹ پی ایڂ ؿڅ ؽ ؿڅثبكڇ ثڈ ډپ ناكډ 40 . ثل ٿجڄبی ایڂ تغیٮ، ؿك عـڅؿاڃـ ثچؿڇ

Behar et alڃـ. ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ : ا ڇڅاعـ آ٫لیبیی كا تٴیٺ ؿاؿ رڀ٤یتیٲ ڃـ، څ ا ڈپیچت

میل ؿك ؿتلى ات: آڃالیڂ ٳبٿٺ ؿك بیت ی . ٿبٻڈ (0228)

33-90970082800922055-2220cell.com/AJHG/fulltext/S//www.http:

ؿك رڄٶ ؿك ٿچكؿ څٯچ١ ډبثنی اڃتبؿ ام ٫لیبت ؿك ثیتل ٿڄـ ثڈ ٳبڅ ٣الٯڈ ؽچاڃڄـٷبځ .4

لڅ١ ٳڄڄـ. Fry(0229)and Ferguson(0222)امـ ڄتچاڃ ٿی ٿبٯجٺ تبكیؼؿڅكاځ

3 ٫ٺ آؽل ثڈ څیوڇ ٬غبت ،The Blanke slate(0220)ډبی پیڄٴل ثل ٿجڄبی ثغخی ؿك ٷ٬تڈ .5

ثچؿ.ایڂ ٳتبة

ثجیڄیـ: آؿكىپیڄٴل كا ؿك ایڂ ؾڄلاڃی .6

http://www.ted.com/index.php/talks/steven_pinker_on_the_myth_of_violence.html

سشضت جسی اسا جذ س

108

ثلای ٿخبٹ ٿڀٴڂ ات تچاڃیـ پیـا ٳڄیـ. ثیبكی ٿی ډبی ربٻت ؾڄلاڃی ،ؿك ایڂ بیت

ثچڃچثچډب ثجیڄیـ. ؿك چكتی ٳڈ كا ؿك ٿچكؿ Sue Savage-Rumbaughډبی ثؾچاډیـ غجت

یبثیـ: میل ٿی ډبی ؿك بیت ای ثل ٿجڄبی غجت پیڄٴل ثبیـ، ٿبٻڈ ثیبڃبت ٿبیٺ ثڈ ؽچاڃـځ

www.edge.org/3rd_culture/pinker27/pinker27_index.html

. ات #1996ٻی $ ٳی ٳتبةـڇ ؿك اكائڈ ڃڀچؿاكٯڀتی ام ،پیڄٴل ڃڀچؿاكٳڈ تچرڈ ٳڄیـ .7

Aؿك ڃڀچؿاك ایڂ رچاٿ٢ كا @ ٻی ٳیAاثتـایی@، Aڅ @ؿڅٻتیپیبAات. ؽچاڃـڇ@ تبكیؾی ٿبٯجٺ

(pp. 89-90). ،صیٴبك"كا ام "یٴزبڃیڂ ٷلؿآڅك-صیٴبك"اٯچاٽ اٿب ثب ایڂ څرچؿ-

رڀ٤یت، ثب ٷل ٷلؿآڅكډبی ٳچس -صیٴبك" ،ڃچتڈ اتٿتڀبین ٳلؿڇ څ "ٷل ٷلؿآڅك ٳچس

ی ٳڈ ؿك پڊڄبڅك ډبی ، لمٿیڂٳڈ ؿاتڄـ #یعڀټ اڃـٱ $څ ٯبثٺ ، ؿاكاییی ٳڈ ؿاتڄـٳڀ

ام ٳڀٴ څ تچاڃتڄـ ٿیحبثت څ ٿغـڅؿ، ، څ ٿڄبث٢ یب اٿٴبڃبتبځ څرچؿ ؿات پیلاٿچځ

ثـتلیڂ عبٻت، ؿك ایڂ اٯچاٽ، ؿك څاٯ٢،. ٫لاك ٳلؿڇ، څ ؿڅك ثڀبڃڄـ ډبی ؿیٸل ډبی ٷلڅڇ یچك

(p.13)"ثچؿ. بځ ؿاؿڃـ آكاٿ ٿ٤ی ٿیام ؿت ٳلؿځ ٳچسی تڄڊب صینی ٳڈ ؿك ڃتیزڈ

ٿبٯجٺ اڃبځ ی ڃڀبیڄـڇ ،ٷل ٷلؿآڅكډبی ٳچس-صیایڂ ٴبكثی ام ډڀڈ، ډڀبڃچك ٳڈ ٷ٬تیپ،

څ كڅی آڅكؿځ ثڈ ، پلرڀ٤یت رچاٿ٢ ڊچك، پی ام ثڈ ت٤لی٪ ثڄبای ٳڈ ؿڅكڇ -تبكیؼ ډتڄـ

ثڈ @ پیڄٴلAڅ ؿك ڃتیزڈ @ ٻی ٳیA ایڄڊب ثچؿ. اتجبڇ ، څ ٿبڃڄـپلڅك ؿاٽ $عیچاڃبت اډټی# څ ؿاڃڈ

ډب، څ ، ثب٥اډټی عیچاڃبت ٿتٴی ثل ثب٧جبڃی څ بعت رچاٿ٢ ؿكڃ٠لٷل٫تڂ میبؿی ثڈ ؿٻیٺ ٿیناځ

ایڂ ؿكت ات اٻجتڈات. "ڃیڂ ٳچس ٷلؿآڅك-ٴبكصی"اٯچاٽ كڅتبډبی حبثت ؿك ٣چ

ډب تڄڊب ٤٫بٻیتٳڈ ایڂ ؿٻیٺایڂ ٳڄڄـ، اٿب ثڈ څ ث٤ی اڅٯبت ٷلؿآڅكی ٿی ٳڈ آڃڊب ٷبډی ٴبك

ی فؽیلڇ ٫بٯـ ی ٳڈٷلؿآڅك -صیٴبك اٯچاٽ ثڈ تچاځ آڃڊب كا ڃڀی٧قاډبیبځ ڃیت، تبٿیڂ ج٢ٿڄ

ٳڄـ څ ٫لاك ؿ٫ب١ كا لڅكی ٿیٿبثټڈ څ ،ډب څ كڅتبډبی آڃڊب . ثب٥ډتڄـ جیڈ ؿاڃت ٧قایی

ك بمؿ. آڃڊب ؿ ٿی تل ٧یل٣ڀټی -ڇ اتٿبځ ثچؿ ام آڃضڈ ثلای ڃیبٳبځ -ثلای آڃڊبام ؿكٷیلی كا

صینډبی میبؿی ام ؿت ٧قایی، بیلفؽ ثـڅځ ٷلاځ ٳچس ثل ؽال٩ -٫لاك ام ؿكٷیلی كتچ

ؿډڄـ. ٿی

سشضت جسی اسا جذ س

109

Aصیٳبڅكماځ څ ٴبك" ،ڃچیـ ٳڄـ څ ٿی ییـ ٿیٯب٢ كا تأ ایڂ ت٬بڅت ڃین @ٻی ٳی-

پي ام آیت ؿیـځ، ثلای یب ثزن ایڄٴڈ مڅك كا ثب مڅك پبؼ ؿډڄـ څ یٴزبڃیڂ ٷلؿآڅكډبی

(p. 31)"كاڇ ؿیٸلی ڃـاكڃـ.تلیجب ، ثنڃڄـ اڃتبٽ ؿت ثڈ ثیتل آیتام رټچٷیلی

، ای پلډنیڄڈ ؽبڃڈڅ بٳڂ چیـ، ؿك یٲ كڅتبی پبیـاكاٷل اكم آځ كا ؿاكؿ ٳڈ تٴلاك ٳڄیپ:

تچاځ ڀب كا ڃڀیؿیٸل ؿاتڈ ثبیـ عزپ میبؿی ؿاكاییاډټی څ ، عیچاتډبی میل ٳت مٿیڂ

ثڈ ډڀیڂ څ یٲ ام ایڄڊب كا ڃـات، ٿبٯجٺ تبكیؼ ډیش . اڃبځغچة ٳلؿٿٷلؿآڅك -صیٴبك

ات یب ثڈ ی لڅكی كا ؿكٱ ڃٴلؿڇ یب ایڂ ڃٴتڈ @پیڄٴلAچؿ. ڃبٿیـڇ ٿی "تبكیؼ ٿبٯجٺ"ؿٻیٺ

پچیـڇ ات. بؿٷی ام آځ صپ

اڃـ: آٿـڇ @پیڄٴلA اٯچاٿی ٳڈ ؿك ڃڀچؿاك .8

ٯچٽهیچاكڅ : Aمٿیڄی یلیڂ، ، فكت، یت1ٿبڃیچٱ، ڃؾچؿ، ډڄـی مٿیڄی ، یت@هیچاكڅ

مٿیڄی ډڄـی څ یت ٫2یٺ ڃیٴل، ٷچعجچثبت، ٳـڅتڄجٺ، ٿچم جن، تڄجبٳچ، ٳتبځ، ٿچم،

ٶ، رچرڈ څ څ ث٤ـډبالٿب، ؽچٳضڈ ډڄـی، ثڈ چك ڄتیآڃڊب ٳڄڄـ. ډڀضڄیڂ ٳت ٿی

ٳڄڄـ. ؽچٱ كا اډټی ٿی

ڃیڄبځ : ٳچسیبڃچٿبٿی Aچؽت ثڈ ٣ڄچاځرڄٸټی ی ډتڄـ ٳڈ ام ؿكؽتبځڃڃب، ثب٧جب@یبڃچٿبٿی

ٳبكڃـ. څ ٿچم ٿی ٳبڅاٳڄڄـ. آڃڊب ٿچم جن، ات٬بؿڇ ٿی

ٯچٽاڃٸب ٿبئڈ : Aپبڃـاڃچىډبی ٫یٺ، ٿچم، ڃیٴل، ؿاڃڈ یلیڂ، ٷچ مٿیڄی ، یت@ٿبئڈ اڃٸب ،

ٱ كا ثلای . آڃڊب ؽچٳبكڃـ ٿیمٿیڄی، فكت څ ڃؾچؿ جن، یت ثلٵ ٷیبډبځ عجچثبت، اڃچا١

ؿډڄـ. ٿڊپ پلڅك ٿی آییڄی ٷچت څ تلی٬بت

0 Cassava :ٳڈ ثچٿی ٿڄبٮ آٿلیٴبی رڄچثی ات څ پي ام ات ٫ل٫لیچځ ی تیلڇ ٷیبډی ام واسا یب این

اڅٻیڈ ایڂ ٯبكڇ ام آځ ثڈ ٣ڄچاځ یٴی ام ٧قاډبی اټی ؿیٸل ثلؿڇ ـ. بٳڄبځ ٳ٪ ایڂ ٯبكڇ تچ اكڅپبییبځ ثڈ ڃب

ٽ-ؽچؿ ات٬بؿڇ ٿی ٳلؿڃـ. ډپ اٳڄچځ ٳچك ڃیزلیڈ ثنكٷتلیڂ تچٻیـ ٳڄڄـڇ ی ایڂ ٷیبڇ ٿی ثبـ2 Taro

سشضت جسی اسا جذ س

110

ٯچٽ ٧قایی كهیپ ام ؿكـ 90عـڅؿ : ؿڅٷچٽ ؿڃی Aیلیڂ ات. ٿچم څ مٿیڄی یت@ یڃؿ

پچٹ څ ډپ ؿك تلی٬بت ٣ڄچاځڈ ډبی اډټی ډپ ؿك ؿاؿڅتـ ث ٳبكڃـ. ؽچٱ ٳبڅا ڃین ٿی

چڃـ. كڅیـاؿډبی ٿڊپ ات٬بؿڇ ٿی

ی ؿك ؿډڈٿیغی -ٿقډجیډبی ډیئت اتلاكپی ام ب ٷیڂ ت ٿچكځ ؿ: اٯتبٷیڂ ٿچكځ

ٷیلی، ثل ٿجڄبی ٿبډی الډبی ثبماكی، اچالبتـكیزی ثب ٳ آڄبیی څ 1940څ 1930

ٴبك څ ٷلؿآڅكی ث٤ـ ام آځ، اٷلصڈثچؿ. ؿاك، ٴبك، څ ٷلؿآڅكی عټنڅځ ـ٩ ٷلؿآڅكی

ٿچتچكی، ٯبیٮ څبیٺډب ب ؿك ؿیٸل ٷلڅڇاٿډب ٿڊپ ثبٯی ٿبڃـ، ډڀضڄبځ ثلای ث٤ی ٷلڅڇ

ٴبك ډبی ثچٿی تٴڄیٲ ربیٸنیڂ ،ډب څ ؿیٸل اثناكډبی ٿ٤ڀچٹ ٿچتچكی آٻچٿیڄیچٿی، الط

ـ.

٧قای اټی ٯچٽډچٻی : Aی پبپچا ٷیڄڈ ؿیٸل اٯچاٽ یلیڂ ات. ٿبڃڄـ مٿیڄی یت ،@ډچٻی

ؿډڄـ. ٿڊپ پلڅك ٿی اډټی كا ثلای ٷچت څ ٿلاپ ڃچ، ؽچٱ

Fry(0229)ثڄب ثل ڃ٠ل .9

10. Knauft (0978 and 0229)

څٿیل ڃلػ ٿلٵ ایڂ آٿبك څ اكٯبٽ ٯالثی ٿلثچ ثڈثلای ایڄٴڈ اڅاب١ كا ثـتل ڃبځ ؿډـ پیڄٴل .11

څٿیل ٿلٵڃجی پبییڂ ثچؿځ ی ؿډڄـڇ ٳچصٴی ٳڈ ڃبځ ڃچاك ؿك ٳڄبككا ٷلؿآڅكډب -ٴبكصی

. ایڂ ٿچچ١ ام ٯلاك ؿاؿڇ ات څ اكڅپب ات ڇت ٿتغـٯلځ ثیتپ ؿك ایبالډبی رڄٶٿلؿاځ ؿك

رڄٶAٯلځ ،ثیتپ ایڂ ثبـ ٳڈ ٯلځآځ، ٳڄڄـڇ ات. بیـ ٿڊڀتلیڂ ٷڀلاڇ ثیبكی رڊبت

، 1ثچؿڃـ $ؿكـځٯلثبڃی رڄٸی# ډب $ڃڈ ٫ ٿلؿاځ ی اڃبځ ٳڈ ډڀڈ ثچؿډب ثیڂ ٿټت@ ډڀڈ ربڃجڈ

څٿیل ٿلٵ آٿبك ثڈ ٣ڄچاځ ،آځآٿبكډبی ٿلثچ ثڈ ځؿډیلڅیڀب، ڃبٳبماٳی ...#، ثڄبثلایڂ ثلڀل

ٿ٤ڄی ات. ٿلؿاځ ثی

ډبی ٯلځ ؿڇ ٿیټیچځ اڃبڃی كا ٳڈ ؿك ثـتلیڂ څ ٿلٷجبكتلیڂ رڄٶ@ پیڄٴل٣Aالڅڇ ثل ایڂ صلا

"آٿینتلیڂ ؿڅكڇ ټظ" ٳڈ ٯلځ ثیتپ كا اڅ آڅكؿ؟ ؿك ثغج ڃـ ثڈ عبة ڃڀیا ڇثیتپ ٿلؿ

0Dresden

سشضت جسی اسا جذ س

111

ای ؿك هاپڂ#، ډتڈ ؿڅ ثڀت اڃ٬زبك رڊبڃی ؿڅٽ $بٿٺ ، رڄٶ1ڃزیڄٶتبك ڃبٳثڈ ،ؽچاڃـ ٿی

ٿـاڅٽ ؿك څیتڄبٽ $ؿك ٿبثٺ ؿك ٳبٿجچد، صڄـ ؿډڈ رڄٶ 2پچت لډبی لػ، ٳتبك ٿیـاځ پٺڀؽ

ډڄـ څ پبٳتبځ څ ؿاؽټی، رـایی صیڂ څ رڄٶ اڃالةډب#، ډب څ آٿلیٴبیی ډب، ٫لاڃچی هاپڄی

چؿ. ٳلڇ تچرڊی ڃڀیؿڅ رڄٶډبی ٿت٤بٯج یب رڄٶ

Aرڀ٤ی كا ڃین ؿكڃ٠ل لثبم څ ٳتبكډبی ؿتڈ آ٫لی٬ب، ٳچؿٳبځؿك پبیبځ ډبی ثی ؿكٷیلی، @پیڄٴل

ی احلی ڃیت. اڅ ډڀڈ 4@ډچتچAیب 3@تچتیAڅاڃـا ڃـاكؿ. ډڀیڄچك ام ٷیلؿ. تچرڊی ثڈ ك ڃڀی

ڈډب ډناك ڃ٬لی ٳڈ ث ؿڇډبی ٿؾتټ٪ ؿك آٿلیٴبی رڄچثی ٳتڈ ـڃـ څ ٳبڃی ٳڈ ؿك رڄٶ

ثلؿ. اٻبٻچاؿڅك؟ ٿڊچك ٳتڈ څ ٿ٬چؿ ـڃـ ام یبؿ ٿی ډبی اتجـاؿی عٴچٿت ی څیټڈ

ډیش. ٿټبډیش، ډناك كڅتبیی ؿك ٷچاتڀبال؟ 000,100ثی ام ڃیٴبكاٷچا؟ ٿلٵ

Zihlman et al. (0791 and 0711)ثلای ٿخبٹ ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ .12

13. Aؿتلى ات : میل ؿك بیت څةثچك آڃالیڂ ؿك @ صلا رڄٶ؟

http://realhumannature.com/?page_id=06

ثچڃچثچډب كا ڃبٽ ڃجلؿځ امپي ام ایڄٴڈ ٿب ثب اڀیت تڀبى ٷل٫تیپ ثلای ایڄٴڈ ثپلیپ صچك اڅ

ی ٫بټڈ ڈ ؿٻیٺثچڃچثچډب كا ث ،@پتلچځAڅ @كڃٸبٽAٳڄـ، څی اثتـا ابكڇ ٳلؿ ٳڈ تچریڈ ٿی

اڃـ. ٷقاتڈ آؽلیڂ ڃیبی ٿتلٱ ٿب ؿاكڃـ ٳڄبك ثڈ ٣ڄچاځبٿپبڃنډب ؿك ٿبیڈ ثبٳڈ ثیتلی

ڄببځ ثل ایڂ ثبڅكڃـ ٳڈ ثچڃچثچډب ډڄٸبٿی ٳڈ ثڈ ایڂ ڃٴتڈ ابكڇ ٳلؿیپ ٳڈ ثیبكی ام ڃؾتی

ـیـڃ٠ل ٳلؿڇ ات، څ ؿك ډل چكت، ؿك ایڂ ٿچكؿ تز@ كڃٸبٽAثیتلی ؿاكڃـ څ عتی ڃ

ٿب ډتڄـ، "٧یلاڃبڃی ڃنؿیٴتلیڂ ٿڄچة "ډب ثٸچییپ بٿپبڃنڇ ،تچرڈ ثڈ ثچڃچثچډب ایڄٴڈ ثـڅځ

ثچڃچثچډب ثڈ ؿك ٿچكؿ ٿؾتل ٿأؽقڅ ؿڅ ٳڀی ؿٻ ثڈ كعپ آٿـ، لاڃزبٽ اتجبڇ ات

ی آڃالیڂ، ٿبٻڈ صچځ. اب٫ڈ ٳلؿډب بٿپبڃنڇ "ډبی ؽچڃیڂ رڄٶ"تلڄبٳ ام تچی٪

0Nanking 0Pol Pot 3Tutsi 4Hutu

سشضت جسی اسا جذ س

112

ڃبؽچاتڈ كـ ٳڈ ایڂ ت٨ییلات ای ام ٳتبث ثچؿ ٳڈ ډڄچم ؿك عبٹ صبح ثچؿ، ث٤یـ ٿی ؽالڈ

ؿك آځ ثبمتبة یب٫تڈ ثبـ.

14. Ghiglieri (0777), pp. 021–021

ثلای ٿلڅك ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ: .15

Sussman and Garber’s chapter in Chapman andSussman (0221)

de Waal (0771), p. 02ڃٺ ٯچٹ ام .16

17. Goodall (0790), cited in Power (0770), pp. 01–07

ٿچا٫ٮ ات، ٣زیت ات ٳڈ تچرڊی ثڈ ٳبك اڅ @ پبڅكAاټی ثب ڃ٠ل@ څاٹ ؿیAثب ایڄٴڈ .18

لتی: ڃیٲA پبیبڃی ٳتبث ثب ٣ڄچاځ تٷیلؿ. اڅ ؿك یبؿؿا ٳڄـ څ اڅ كا ڃبؿیـڇ ٿی ڃڀی

ڃچیـ: صبح ـ، ٿی 1996 ٳڈ ؿك بٹ@ څ ؿیٸل ربڃچكاځډبی عٮ څ ڃبعٮ ؿك اڃبځ كیڈ

"Aؿاكؿ ثل ایڂ ڃ٠ل ات ٳڈ ٧قا ؿاؿځ ثڈ ډب ایڂ پوڅډ# ثڄبثل ؽچاڃی ٳڈ ام 1991@ $پبڅك

ٳڄـ څ ٿی تل پلؽچڃت#، آڃڊب كا 1ډب $ٿبڃڄـ ٯلاكٷبڇ ٷچٿت ډب ؿك ث٤ی ٿٴبځ بٿپبڃنڇ

ثیلڅڃی څ ٿڄبجبت څ كڅاث ٴٺلایڂ ثڄبثؿډـ، څ كا ؿك ثیڂ آڃڊب ٳبډ ٿی ؽچاډیثلاثل

ډبی یٲ آمٿبی ؿاؿڇٳڈ -@پبڅكA تغټیٺثب ایڂ څرچؿ، ؿډـ. كا ت٨ییل ٿی بځ رچاٿ٢ ؿكڅڃی

#، ڄـپڄـات ډبی ڃزیت ٿی ډب كا څعی ٳڈ ٿیڀچځتی $ی ؿډڈډبی ڃچتبٻویرـی كا ثب

اڃزبٽ ثل ؿك عبٹ یبتتغ ؿك ٲ ثی ثبیـاڃٸینؿ ٳڈ ثلٿی ډبیی پل -ٯبی ٳلؿڇ ات

".آڃڊب ٷت پبؼ ثڈ ؿڃجبٹت٨قیڈ ڃـڇ ډبی څعی بٿپبڃنڇ

كاډٸب ثڈ ڃ٠ل اډڀیت ڀلؿځ تغټیٺ ٯـكت ام ؿیـ ٿب ڃڈ تچریڊی ؿاكؿ څ ڃڈ ایڂ ٯپ ثی

ؿات یب ڃڈ $اعبی ٳڈ ٿب "یی ت ؿډڈ ډبی ڃچتبٻوی"ڃ٠ل ام ایڄٴڈ اڅ ل٩كـ. ٿی

ی ٳڈ بیتڈ "اڃٸینؿ ډبیی ثلٿی پل"اڅ پقیلؿ ٳڈ تغټیٺ ٿی@ څاٹ ؿیA، ؿك ٳتبث ڃـیـیپ#

ٿلثچ ثڈډبی ؿاؿڇثؾ میبؿی ام ڃڊیجی ثلای ثبمڃٸلی ؿك، @پبڅكAډبی پل .ثلكی ات

تبحیل میبؿی ثلډبیی ٳڈ ی٤ڄی ؿاؿڇ -كڅؿ ډب ثڈ ڀبك ٿی بٿپبڃنڇ ډبی ارتڀب٣ی ٳڄ ثلډپ

0Gombe

سشضت جسی اسا جذ س

113

Aڅاٹ ؿاكؿ. ؿك ډل عبٹ، ؿیډب بٿپبڃنڇ ی ك٫تبك ام بعجڄ٠لاځ ؿك مٿیڄڈ یٴی ثڈ ٣ڄچاځ @څاٹ ؿی

تزنیڈ څ ثلایاڅ ی ات ٳڈ٣ڀی اعتلاٽ ی ؿډڄـڇ ڃبځ ،تغیبتڇ څ ؿیـٷبڇٳڈ ات ٿلؿی

ات.ٯبئٺ اڃتبؿی تغټیٺ

19. Ghiglieri (0999), p. 073

.Wilson and Wrangham(0223)ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ @ پبڅكA ڃ٠ل ډب څ كؿ ایڂ ٷناك ثلای ٿلڅك .20

میل ؿك ؿتلى ات: ٿبٻڈ ثچك آڃالیڂ ؿك ٻیڄٲ

http://anthro.annualreviews.org

21. Nolan (0223)

22. Behar et al. (0228) . ثل ایڂ ٿچچ١، ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ ؽچاڃـڃیډڀضڄیڂ ثلای ٿلڅكی ثیبك

Fagan (0224).

23. Turchin (0223 and 0226)

ٿچاد ؿك ډبیی ام پل ٣بة څ # ثب ٳالڇ1بیچٳي $الٳچت ی ډبی ٯجیټڈ كئیيام ؽچاڃڄـٷبڃی ٳڈ .24

ثب ٬یـډبجبام اڅٻیڂ اكت پی ی ٳڈډبی ٳڈ ؿك ڃٺ، ثبیـ ثـاڃڄـ ؿاكڃـ ؿك فډڂتچكی ثبؿ

٫لډڄٸی ډبی آچة ډب ڃین ات څكڅؿ یب٫ت څیچ١ یٲ ثیڀبكی ثیڂ ٯجبیٺ ، میتڄـ ٿی

ډبیی ـڃـ ٳڈ تب آځ مٿبځ ؿك ټظ ؿكٷیلی ثیڂ ٷلڅڇ جتثیبكی ثب ؽچؿ آڅكؿڃـ، څ

)Brown, 0972/0220میتڄـ. $ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ ٿی

25. Edgerton (0990), pp. 92–024.

26. Ferguson (0223).

ڃیبځرڊبایڂ ؿ٣ب كا ثلای 8 آپچٻچ ی ٫بڃچكؿ ٬یڄڈ ،2، ٫لاڃٲ ثچكٿڂ1968ؿك ٳلیڀي .27

ثجیڄیپ. ؿك رڊبځ اڃبځ، ٣ٮ كا ٴت ثب څرچؿ ای ؽـا، ثیلتی ثڈ ٿب ٣ب ٳڂ ٳڈ"ؽچاڃـ:

ا٣تڀبؿ ٳڄیپ. ثڈ ٿب ثچؿځ ڃیٲٿبځ ثتچاڃیپ ثڈ ٤٪ څ ڃبؿاڃیٳڈ ثب څرچؿ ایڀبڃی ثڈ ٿب ٣ب ٳڂ

یٲ ام ٿب ثڈ ٿب ڃبځ ثـڇ ٳڈ صٸچڃڈ ډل ؿ٣ب ٳڄیپ، ډبی پلٿڊل ٯټتؿاڃی ٣ب ٳڂ تب ثتچاڃیپ ثب

"تچاڃـ ثلای كڅمی ٳڈ ټظ ؿك رڊبځ ثبـ تال ٳڄـ. آٿیڂ. ٿی

1 Sioux (Lakota)

2

سشضت جسی اسا جذ س

114

28. Tierney (0222), p. 08 . ٳتبةAډب ؿك رڄزبٻی ثڈ پب ٳلؿ ٳڈ ډل ارتڀب٣ی ام بٿپبڃنڇ@ یلڃی تی

@ یلڃی تیAی ثغج ٿلثچ ثڈ اتڊبٿی ثچؿ ٳڈ ثلؿ. ٣ڀـڇ ٳبٿٺ ثڈ ل ٿی ٿبیڈ ثب آځ ؿك آكاٿ

یٲ یچ١ ٷ٬ت ٳڈ اعتڀبٹ ؿاكؿ آڃڊب جت څاكؿ ٳلؿ څ1@ریڀن ڃیٺAؿ څ بٷل@ بٷڄچځAثڈ

ډب ـڇ ثبڄـ. ٿب ایڂ اتڊبٽ كا ثچك ؿٯیٮ ثلكی یبڃچٿبٿی ٿڊټٲ ؿك ثیڂ څاٷیلؿاك ثیڀبكی

ثلكی ؿك @بٷڄچځA ڃٴلؿیپ، څ صینی ثلای ا٫نڅؿځ ثلای آځ ڃـاكیپ، څ اڃتبؿٿبځ كا ثڈ كڅ

ٳڄیپ. بٿی ٿغـڅؿ ٿییبڃچٿ ټجی رڄٶ ٿیناځ

. بٹ ثچؿ 5یبڃچٿبٿی، اٯچاٽ ؿك ثیڂ@ بٷڄچځAثـ ڃیت ثـاڃیـ ٳڈ ٿـت اٯبٿت ٿبیڈثلای .29

2#1991@ $ٷچؿAډبی ڃچتڈی ثبیـ ثب بٿیبڃچٿ ثیتل اٯچاٽ ٿڄـ ثڈ ڄبؽت ٣الٯڈ ؽچاڃڄـٷبځ

زبٽ ډڀلیؾی څی ام مڃـٷی ثب آڃڊبت $ٳڈ لاڃ ٿبډـات ،لڅ١ ٳڄڄـ. ایڂ ٳتبة

ٳڄـ ٳڈ ام ٿلط ٿی @بٷڄچځAٿبئټی كا ٣ټیڈ 3#2000@$یلڃی تی#. Aثیڂ آڃڊب اؽتیبك ٳلؿام ڃین

تغټیټی ؿٯیٮ ام ٿغبجبت څ 4#1995@$٫لٷچڂAكڅؿ. ٿب ؿك ایڄزب ثیبك ٫لاتل ٿی اڃتبؿات

ؿك ٿچكؿ @ ٷچڂ٫لAډبی ثیتل ثب ؿیـٷبڇ ؿډـ. ثلای آڄبیی اكائڈ ٿی@ بٷڄچځA ډبی ٷیلی ڃتیزڈ

:ؿاڃټچؿ ٳڄیـڅی بیت میل كا ام څة ی تچاڃیـ ؿڅ ٿبٻڈ ډبی رڄٶ، ٿی كیڈ

http://www.andromeda.rutgers.edu/socant/brain.htm

A5@ای، ڃواؿی څ رڊبڃی ډبی ٯجیټڈ رڄٶای ؿك ٷتلؿڇ ثغج ٳڈ بٿٺ 6@ؿڇ ڃٴتڈ ؿك رڄٶAڅ

لط 7#2005@ $ثلڅ٫ٴیAیبڃچٿبٿی ات. اٯچاٽ ټجی ڄبی څ رڄٶ ڄبی، ثبتبځ میت

ڃین ثڈ @ بٷڄچځA ؿډـ. اٻجتڈ ٳبك كػ ؿاؿځ آځ اكائڈ ٿی څ لایؿك ایڂ اٯچاٽ ام رڄٶ ٿ٬ټی

آبڃی ؿك ؿتلى ات.

0James Neel 0Good(0990) 3Tierney(0222) 4Ferguson(0995) Tribal,” Ethnic”, and global wars5 6Ten points on war 7Borofsky(0225)

سشضت جسی اسا جذ س

115

Tierney (0222), p. 30ڃٺ ٯچٹ ام .30

، @ٿبكبٹ بٻیڄنAی ڃچتڈ 2@رڄٸٺ تبكیٴی ؿك اٻـڅكاؿڅ: تتAثل 1@پت ڄٸتڂڅاA ٿلڅك .31

X01، ٬غڈ 2000ؿبٿجل، بٹ 10یٴڄجڈ،

32. Chagnon (0968), p. 00

33. Tierney (0222), p. 04

34. Sponsel (0998), p. 024

35. October 03, 0228

11فصل

ڃ٠ل ات. ثلای آبڃی اډـا٩ ٿچكؿ تزلثی احجبت ثڈ ٿڄ٠چكا٣ـاؿ ٫ ایڂ تچرڈ ٳڄیـ ٳڈ .1

ت٨ییلاتاحل ڃل/ٿبؿڇ، ی اڃـامڇت٬بڅت $ام ایڂ كڅ ایڂ ٿغبجڈ ٯبثٺ اتٴب ڃیت# ٿغبجبت،

ایپ. كا ٿڄ٠چك ڃٴلؿڇ ٿبڃڄـ ایڄڊبډبی ا٬بٹ څ ډبی اٴټت ؿك اڃـامڇ ای ٿڄڈ

2. October 6, 0228

3. Adovasio et al. (0227), p. 009

4. Gina Kolata, “Could We Live Forever?,” November 00, 0223

5. Scientific American, March 6, p. 57.

6. Harris (0989), pp. 000–000

7. http://www.gendercide.org/case_infanticide.html

ڃیت ٳڈ ؿك ایڂ ٳچكډب ثیبك ٷتلؿڇ اځؿؽتل٣ڀـی ډبی رڄیڂ ایڂ ا٣ـاؿ بٿٺ .8

ؿك صیڂ، ٣ڀـی رڄیڂ ؿډـ ؿك احل ٷناك ٿی 3@پلى آهاڃي ٫لڃيAات. ثلای ٿخبٹ،

0Washington Post 0Darkness in El Dorado:Jungle Fever 3Agence France Presse

سشضت جسی اسا جذ س

116

ؿك صیڂ، 2005 ثیتل ام مڃبځ ـڇ ات، څ ایڄٴڈ ٫ ؿك بٹ ڃ٬ل ٿیټیچځ 32ٿلؿاځ رڀ٤یت

ثیتل ام ؿؽتلاځ ثچؿڇ ات. ڃ٬ل ٿیټیچځ 1/1پلاځ تچٻـ

ی ٿغبجڈ صٸچڃٸیٿچكؿ ثلاڃٸینی ؿك ډبی صبٻ ډب څ ٿبٻڈ ٳتبة ،@پیتل یڄٸلAك پلڅ٫چ .9

٧یلاڃبڃی ڃچتڈ ات. ثلای ٿخبٹ ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ ی ٿچرچؿات مڃـڇ اڃبځ ؿك ٿبثٺ اكم

Singer (0992)

فٳل ـڇ ات. Blurton Jones et al. (0220)ؿك .10

11. Blurton Jones et al. (0220)

Blurton Jones et al. (0220) ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ .12

ی ٳبپالځ څ ٿبٻڈچؿ ٿڄـ ثڈ ایڂ ٿچچ١ تچیڈ ٿی ٣الٯڈ ای ربٻجی ٳڈ ثڈ ؽچاڃڄـٷبځ ٿبٻڈ .13

ؿاڃټچؿ ٳڄیـ: میل بیت تچاڃیـ ام څة ات. ایڂ ٿبٻڈ كا ٿی #2000ډڀٴبكاځ $

hebs/pubs_kaplan.htmlwww.unm.edu/~

171ٳڈ ؿك ثبال فٳل ـ، ٬غڈ @ ٳبپټڂA ی ام ٿبٻڈ .14

ؿك ؿڃیبی ٿـكځ پلڅكی ؿاٽ-ٳبڅكمی تئٿب ی اؿاٿڈ ٿڄـ ثڈ صٸچڃٸی ٣الٯڈ ؽچاڃڄـٷبځ .15

In Defense of Food: An Eater’s:كا ٿبٻ٤ڈ ٳڄڄـ 1@ٿبیٴٺ پالځAمیل ام تچاڃڄـ ٳتبة ٿی

Manifesto (0229)

16. Larrick et al. (0979)

17. Diamond (0997)

18. Edgerton (0990), p. 000

19. Cohen et al. (0229)

20. Horne et al. (0228)

ډبی تی٨ڈیب ډب ڃینڇڅ ڃڈ – ڄچڃ پیڄڊبؿ ٳڄیپ ٳڈ ثچؿیپ كڀبڄچ ٿبیٺ ٿلثچ ثڈ ڃ ؿك ٿچچ١ .21

ڈ ایڂ اؿ٣ب ام ٿلثچ ث چاډـ اٻجتڈ ٿټڀب -اڃبځ ثچؿڇ ات آڅكی ی ٫ڂ اڅٻیڂ ڃڀچڃڈ -ڄٸی

ب لی٤ چؿ څ ام ایڂ كڅ ٷیبډی بؽتڈ ٿی ڄچ ام اٻیب٩ڃ میلامیل ؽبٱ ثیلڅځ آڅكؿڇ ڃـڇ ات

0Michael Pollan

سشضت جسی اسا جذ س

117

ډب ثلای ربی ثچڃچثچډب څ بٿپبڃنڇ عتی؟# !ڄچی ڄٸی ؿڅت ؿاكؿ. $صڈ ٳی ڃؿچ تزنیڈ ٿی

.ڄـٳڄ ڄچډبی اثتـایی ؿكت ٿیڃثلای ؽچؿ ډبی ؿكؽتبځ بؽڈ ، ثب ثب٫تڂبځ ؽچاة

Sapolskyٷقاكؿ، ڃٸبڇ ٳڄیـ ثڈ اتلى صٸچڃڈ ثل ٿب احل ٿی ی ارڀبٻی ایڂ ڃٴتڈ ٳڈ ٿبٻ٤ڈثلای .22

ی ربٻت ثڈ ایڂ ڃٴتڈ ،ثب اتلى ٿچارڊڈډبی اڃبځ څ ثچڃچثچ ؿك جبډت ؿك ٿچكؿ (0998)

اڃ٬زبكډب څعی ٳڈ ؿك ڃنؿیٴی ثچڃچثچډبی ثب٥ی ډڀڈؿڅٽ، رڊبڃی تچرڈ ٳڄیـ ٳڈ ؿك رڄٶ

:ڃٺ ٯچٹ ام. ډب ڃڀلؿڃـ یٲ ام بٿپبڃنڇ ٳڈ ډیش ؿڃـ، ؿك احل اتلى ٿلؿڃـ، ؿك عبٻیثچ

De Waal and Lanting, 0998

23. The New Yorker, June 06, 0226, p. 76.

سشضت جسی اسا جذ س

118

سا آیضش جسی پیشا شس تاس ،اثش ای»

طاة... است وطیذ چاص ت دسخطا ضىی ت

... است پیطش جزاب ضذ،تشای تسیاس ،وتاب

سا آ خاذ ا آخت آ اص صیادی چیضای

.«و ی تصی اویذا

سا عصش ی یسذ ی، اذس

اص وتاب پس اسا، جسی سائ ی صی دس»

،9141 دس ویضی آفشد اثش« شدا جسی سفتاس»

تطش ضذ آشیىا ی جاع دس و ست اثشی تشی

.«است

آیضش عطك، تعذ، ی یسذ اس سصا سـج، د

ی خااد اصداج جسی،

ثاحث ای .ثاضذ یا تاضذ افك آ حتای تا شد خا ضاست، دستا دس یجی وتاب ،الع ت»

«.تشساذ حی سا ت سا ا تتاذ تا تیشذ لشاس جاد تحث سد وشات ت و آذ یاصذ

ذی عصش ی یسذ ا، دی فشاس

سفتاس وتاب، ای. است ضذ ضت یشا ساد تسیاس ثشی تا و تشایضذ اعاد فق وتاب یه»

ضاختی سا اجتاعی طىالت اص یاسیتس داد لشاس جذد اسصیاتی سد وا طس ت سا اسا جسی

.«است وشد یاتی سیط سا عاصش

خاب اص تیذاسی سمط ی یسذ تیس، استی