“ naruc ”-is programa energetikis regulirebis sferosi partniorobistvis
DESCRIPTION
momsaxurebis xarisxis regulireba vermonTSi. “ NARUC ”-is programa energetikis regulirebis sferoSi partniorobisTvis saqarTvelos energetikis maregulrebeli erovnuli komisia da vermonTis sajaro samsaxuris sabWo. avtori en biSofi vermonTis sajaro samsaxuris sabWo 2008 wlis 2 ivlisi. mimoxilva. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
“NARUC”-is programa energetikis regulirebis sferoSi partniorobisTvis
saqarTvelos energetikis maregulrebeli erovnuli komisiada
vermonTis sajaro samsaxuris sabWo
avtorien biSofi
vermonTis sajaro samsaxuris sabWo2008 wlis 2 ivlisi
momsaxurebis xarisxis regulireba vermonTSi
2
mimoxilva
vin da ratom unda axorcielebdes momsaxurebis xarisxis monitorings
sabWos uflebamosileba momsaxurebis xarisxis regulirebaze
standartebis SemoRebis mizezebi momsaxurebis xarisxis regulirebis meTodebi momsaxurebis xarisxis gazomva vermonTis momsaxurebis xarisxis gemebi aRsruleba
3
vin da ratom unda axorcielebdes momsaxurebis xarisxis monitorings
sawarmoebi– Seesabamebian sakanonmdeblo moTxovnebs– uweven klientebs gonivrul momsaxurebas da moipoveben
klientebis ndobas– zomaven kompaniis muSaobis xarisxs, rac SeiZleba
dakavSirebuli iyos TanamSromlebis da menejerebis stimulirebis gegmebTan
maregulireblebi– uzrunvelyofen sakanonmdeblo moTxovnebis aRsrulebas– icaven momxmareblebs
Tumca, zewolam sawarmoebze fasebis emcirebis moTxovniT, SesaZloa momsaxurebis xarisxis gauareseba gamoiwvios– konkurencia ar gaxlavT maregulirebeli monitoringis
adeqvaturi Semcvleli– sakonkurento bazrebze gadasvla zrdis maregulirebeli
monitoringis mniSvnelovnebas
4
sabWos uflebamosileba momsaxurebis xarisxis regulirebaze
kompaniebi valdebulni arian “miawodon sazogadoebas gonivrulad adeqvaturi momsaxureba, gadawyvetebi da saSualebebi” (30 V.S.A. §219)
sabWos gaaCnia iurisdiqcia regulirebadi kompaniebis mier “nebismieri miwodebuli an gayiduli produqtis xarisxze” da man unda uzrunvelyos, rom sawarmo “gonivrulad da mizanSewonilad“ imarTebodes da “sazogadoebis usafrTxoebas, interesebs da momsaxurebas uwyobdes xels” (30 V.S.A. §209)
5
standartebis SemoRebis mizezebi
gazomvadi standartebi frazas “gonivrulad adeqvaturi momsaxureba” Sinaars sZenen da, Sesbamisad, kanonaRsrulebas aadvileben
standartebs SeuZliaT:– mmarTvelebis yuradRebis kritilul
maCveneblebze mimarTva– xarjebis Semcirebaze zewolis gamo
momsaxurebis mier garemos dazianebis Tavidan acileba
– erTiani an msgavsi standartebis arsebobis pirobebSi, mogvcen kompaniebis erTmaneTTan Sedarebis saSualeba
– uzrunvelyon angariSvaldebuleba sazogadoebis winaSe, Tuki Sedegebi gamoqveyndeba
6
mosmsaxurebis xarisxis regulirebis meTodebi
reglamenti – araCveulebrivi, Zalzed specifikuri wesebi industriis zogadi standartebi konkretuli kompaniebis momsaxurebis xarisxi
da sandoobis uzrunvelyofis gegmebi xarisxTan dakavSirebul konkretul
problemebze samoqalaqo sarCelebis aRZvra, an momsaxurebis xarisxis sakiTxebis tarifebTan dakavSirebul saqmeebSi CarTva
7
standartebis gansazRvra wesebis safuZvelze
upiratesobebi– erTnairia mTel samizne seqtorSi an ramodenime seqtorSi– advilia maT Sesaxeb informaciis gavrceleba
minusebi– SedarebiT rTulia kompaniebis mixedviT gansxvavebebis
SemoReba– SedarebiT rTulia cvlad pirobebTan adaptireba– miRebis procesSi mravali mxare monawileobs, amitom,
SesaZlebelia iyos naklebad zusti, an sxva midgomebze susti
konkretul sakiTxebze kargad aprobirebuli standartebis kodirebisaTvis wesebis SemuSaveba yvelaze efeqturia– magaliTi: angariSgeba eleqtruli sandoobis Sesaxeb
sabWos wesi # 4.900 moiTxovs eleqtro seqtoris sawarmoebisagan sandoobis Sesaxeb angariSebis warmodgenas
8
erTiani paketis Sesabamisad SemuSavebuli standartebi
zogadi paketi, romlis mxarec seqtoris yvela warmomadgeneli SeiZleba iyos
upiratesobebi– erTnairia mTel samizne seqtorSi an ramodenime seqtorSi– advilia maT Sesaxeb informaciis gavrceleba (erTi paketi
yvelas exeba) Minusebi
– SedarebiT rTulia kompaniebis mixedviT gansxvavebebis SemoReba
– SedarebiT rTulia cvlad pirobebTan adaptireba– miRebis procesSi mravali mxare monawileobs, amitom,
SesaZlebelia iyos naklebad zusti, an sxva midgomebze susti
vermonTSi SemoRebulia zogadi momsaxurebis standartebi da angariSgeba yvela stacionaruli satelefono kompaniisaTvis
9
kompaniebis individualuri gegmebis safuZvelze SemoRebuli standartebi
gegmebis SeTanxmeba an procesze gansazRvra TiToeuli kompaniisTvis calke xdeba
upiratesobebi– iZleva standartebis TiTeouli kompaniisTvis zustad
morgebis SesaZleblobas, im sferoebis mixedviT, sadac saWiroa gaumjobeseba
– iZleva gazomvebis oqmebis TiToeuli kompaniis sistemebTan zustad morgebis SesaZleblobas, amcirebs sistemebis Secvlis ZviradRirebuli procedurebis auciloblobas
– gegmebi ufro detaluria (monacemTa wyaroebis da gazomvebis oqmebis CaTvliT), Sesabamisad izrdeba rwmena monacemTa xarisxSi
10
kompaniebis individualuri gegmebis safuZvelze SemoRebuli standartebi
minusebi– araerTgvarovania, Tuki Zalisxmeva ar
iqneba Tanmimdevrulobis uzrunvelyofisaken mimarTuli
– SesaZloa saWiro gaxdes gegmebSi xSirad cvlilebebis Setana, rodesac kompaniebi Sida sistemebs Secvlian
vermonTis energoseqtoris yvela kompania da umsxvilesi satelekomunikacio kompaniebi momsaxurebis xarisxis da sandoobis individualuri gegmebis Sesabamisad muSaoben
11
satarifo saqmeebis da sxva ganxiluli saqmeebis Sesabamisad SemuSavebuli standartebi
momsaxurebis xarisxis problemebis sasamarTlo ganxilva satarifo saqmeebis an sxva saqmeebis farglebSi– SesaZlebelia SeTanxmeba an sasamarTlo procesze
gadawyveta upiratesobebi
– Zlierad fokusirebulia cudi momsaxurebis konkretul, dafiqsirebul SemTxvevebze
– konkretuli problemebis mogvarebis swrafi (da efeqturi) saSualeba
minusebi– yvelaze efeqturia viwro da konkretuli sakiTxebisTvis,
magram ar warmoadgens farTo, sistemur midgomas momsaxurebis zogadi xarisxisadmi
– zogadad, es midgoma naklebad gulisxmobs TanamSromlobas, vidre sxvebi; kompaniebs SeiZleba gauCndeT grZnoba, rom aZaleben magidasTan dajdomas satarifo sakiTxebiT spekulirebis meSveobiT
12
satarifo saqmeebis da sxva ganxiluli saqmeebis Sesabamisad SemuSavebuli standartebi
magaliTi axlo warsulidan: – msxvil eleqtrosawarmos mimarT warmoebuli
satarifo saqmis sajaro mosmenebis dros klientma wamoWra sandoobis problemebi
– sabWom mosTxova sawarmos teqnikuri mosmenebis dros klienta momsaxurebis sandoobis Sesaxeb informaciis warmodgena
– warmodgenilma samxilebma uCvenes, rom klientTa momsaxureba gonivrulad adeqvaturi ar gaxldaT
– sabWom sawarmos klientTa momsaxurebis gaumjobesebis zoebis SemuSaveba da ganxorcieleba mosTxova
13
momsaxurebis xarisxis gazomva – principebi
aarCieT, ra aris yvelaze mniSvnelovani klientisTvis
ar gaarTuloT (SezRudeT zomebis raodenoba) Tavidan aicileT gaumjobesebebi, romlebic
aragazomvadi qmedebebis xarjze miiReba Tuki SesaZlebelia, imuSaveT sawarmos
arsebuli sistemebis farglebSi, raTa gaqnxocielebis xarjebi minimumamde iqnan dayvanili
gamoiyeneT seqtorSi miRebuli niSnulebi, Tuki es SesaZlebeli da gonivrulia
14
momsaxurebis xarisxis gazomva – komponentebi
saqmianobis sfero– ra unda gaizomos
saqmianobis niSnuli– sad unda gatardes zRvari
monacemTa wyaro– sawarmos romeli sistemebidan an
procedurebdan aris SesaZlebeli muSaobis xarisxis gasazomad aucilebeli monacemebis miReba
15
momsaxurebis xarisxis gazomva – monacemTa Segroveba
sxvadasxva sawarmoebi monacemTa sxvadasxva tipebs agroveben, maTTan arsebuli sistemebis Sesabamisad– vermonTSi, bevr mcire eleqtrosawarmos avtomaturi
satelefono samsaxuri ar gaaCnia da, Sesabamisad, ar SeuZliaT imis dafiqsireba, Tu ramden satelefono zarze iqna gacemuli pasuxi drois gansazRvrul monakveTSi
maSinac ki, Tu amJamad sawarmos sistemebs monacemTa dafiqsirebis saSualeba gaaCniaT, SeiZleba warsulSi isini am monacemebs mainc ar agrovebdnen– eleqtromomsaxurebis xarisxi adrindeli gegmebi
moiTxovdnen sawarmoebisagan, rom maT samuSaos xarisxis sul ramodenime standartis Sesaxeb SeegrovebinaT monacemebi, am standartebis SemoRebamde erTwliani periodisTvis
16
momsaxurebis xarisxis gazomva – monacemTa Segroveba
rodesac sawarmos sistemebi icvleba, SesaZloa agreTve saWiro gaxdes xarisxis standartebis an maTi niSnulebis Secvla– msxvilma sawarmom SeiZina gaTiSvebis
gamzomi axali sistema, romelic meti informaciis mopovebis saSualebas qmnis; momsaxurebis standartebis sabaziso mniSvnelobebi aiwia, gazomvis gaumjobesebuli SesaZleblobebis Sesabamisad
17
momsaxurebis xarisxis gazomva – niSnulebi
gaiTvaliswineT warmoebis jgufebSi miRebuli erovnuli normebi gaiTvaliswineT konkretuli sawarmos istoriuli monacemebi
– sadac saWiroa, standartebi SesaZloa xarisxis garkveuli periodis ganmavlobaSi gaumjobesebas isaxavdnen miznad
– Tuki sawarmo adeqvaturi xarisxiT muSaobs, standartebi ise unda dawesdes, rom misi degradirebis prevencia moaxdinon
gaiTvaliswineT klientebis gonivruli molodinebi gaxsovdeT:
– ar gaaigivoT “gonivrulad adeqvaturi” momsaxureba idelaur momsaxurebasTan
– muSaobis cudi xarisxis gaumjobesebasTan dakavSirebuli xarjebi SeiZleba Zalian maRali iyos, da SeaZloa maTi terifebSi gaTvaliswineba gaxdes saWiro
18
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – ra izomeba (eleqtroseqtori)
klientebis momsaxureba– klientebis momsaxurebis samsaxuris mier pasuxis
gacemis dro, dakavebis signali, gaTiSvebis dros zarebze pasuxi, dablokili zarebi
– bilingis sizuste, bilingis da gadaxdebis dafiqsirebis drouloba
– mricxvelebis monacemebis wakiTxva (zusti Tu savaraudo Tanxebi)
– savele samuSaoebis (xazebis gagrZeleba da sxv.) droulad dasruleba; dagvianebis SemTxvevaSi, dagvianebis periodi
– klientebis dakmayofileba – satranzaqcio da zogadi; izomeba gamokiTxvebis da maregulireblebTan Semosuli pretenziebis raodenobis safuZvelze
19
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – ra izomeba (eleqtroseqtori)
sandooba– SAIFI: sistemis gaTiSvebis saSualo sixSiris
indeqsi– CAIDI: klientis gaTiSvis saSualo
xangrZlivobis indeqsi muSebis usafrTxoeba
– ubeduri SemTxvevebis gamo dakarguli dro (dazianebis SemTxvevebi)
– dakarguli drois zoma (dakarguli kac-dReebis raodenoba)
20
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – samuSaos xarisxis samagaliTo standartebi (eleqtroseqtori)
>zarebis 75% aRwevs kompaniis warmomadgenlamde 20 wamis ganmavlobaSi
>qviTrebis 99.9% miewodeba dadgenili TariRidan 7 dRis ganmavlobaSi
>mricxvelebis 90%-s wakiTxva yovelTviurad xdeba >klientebis mier moTxovnili samuSaoebis 95%
sruldeba daTqmuli TariRisTvis >klientebis 80% kmayofilia an srulebiT kmayofilia
sawarmoTi (satelefono gamokiTxvis an reprezentatiuli SemTxveviTi gamokiTxvis safuZvelze)
dakarguli kac-dReebis raodenoba <3.5 SAIFI <2.5, CAIDI <3.5
21
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – finansuri Sedegebi
momsaxurebis garantiebi (eleqtrooba da gazi)– sawarmoebma unda daukrediton
momxmareblebs Tanxebi, dapirebuli momsaxurebis ar miwodebis an dagvianebiT miwodebis SemTxvevaSi
$10 araswori qviTrisTvis dayenebis dagvianebis SemTxvevaSi ufasod
dayeneba– klients, romelic cudi momsaxurebis gamo
dazaralda, zarali pirdapir unda aunazRaurdes– momsaxurebis xarisxis yvela aspeqti garantiiT ar
ifareba (magaliTad, zarebze pasuxis gacemis xarisxi)
22
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – finansuri Sedegebi
momsaxurebis xarisxis kompensireba– sawarmoebma unda gadauxadon klientebs, Tuki
samuSaos xarisxis garkveul standartebs ver Seesabamebian
– gadasaxdeli Tanxa izrdeba imis mixedviT, Tu ramdenad acileben sawarmoebi niSnuls
– kerZo eleqtrosawarmosaTvis, maqsimaluri wliuri gadasaxdeli Semosavlebis 0.75%-s Seadgens (ixdian aqcionerebi)
– municipaluri an kooperatiuli sawarmoebisaTvis, maqsimaluri wliuri gadasaxadi sagrZnoblad naklebia.
– satelekomunicaio sawarmosaTvis, maqsimaluri wliuri gadasaxadi 10.5 milion dolars Seadgens (Semosavlebis daaxloebiT 8%)
maqsimaluri wliuri gadasaxadis maRali done specialurad iqna SemoRebuli konkurenciis mier gamowveuli xarjebis Semcirebis tendenciasTan sabrZolvelad
23
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – finansuri Sedegebi
sawarmoebs SeuZliaT jarimebis gauqmeba moiTxovon, Tumca amisaTvis unda warmoadginon imis mtkicebuleba:– rom darRvevis mizezebi maTi sawarmos
kontrols ar eqvemdebareboda– sawarmos mzadyofnis done da misi
reaqcia mizanSewonili iyo gamomwvevi mizezebis gaTvaliswinebiT
24
vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi – finansuri Sedegebi
sabWos miuRia rogorc jarimis gauqmebis, aseve mis moTxovnaze uaris Tqmis gadawyvetileba– misca jarimis argadaxdis ufleba, rodesac sawarmos
bilingis kompiuterulma programam Secdoma dauSva da 10 500 klientis qviTrebSi Zalian mcire zedmetoba (daaxloebiT 0.38 dolari) gaipara
– uari uTxra jarimis gauqmebaze satelekomunikacio kompanias, romelsac mravali standartis darRveva daudginda (amavdroulad, apatia erTi darRveuli standarti)
misca kompanias 8 milioniani jarimidan 5 milionis qselis gaumjobesebaSi investirebis ufleba; darcenili 2 milioni klientebs daukreditdaT qviTrebis meSveobiT
25
aRsrulebis uzrunvelyofa – vermonTis momsaxurebis xarisxis gegmebi
sawarmoebi yovelkvartalurad warmoadgenen angariSebs samuSaos xarisxis Sesaxeb (sandoobis da muSaTa zomebis Sesaxeb angariSebis warmodgena yovelwliurad xdeba)
maregulireblebs nebismier dros SeuZliaT samuSaos xarisxis auditis Catareba
Sesabamisoba 12 Tviani mcocavi saSualos safuZvelze daiTvleba, raTa SesaZlebeli iyos samuSaos xarisxis sezonuri variacebis gansazRvra
kvartaluri Semowmebis dros aRmoCenili seriozuli darRvevebisaTvis aucilebelia samoqmedo gegmebis warmodgena
sawarmoebi samuSaos xarisxis Sesaxeb angariSebs klientebs yovelwliurad warudgenen
26
aRsrulebis uzrunvelyofa – sxva meqanizmebi
kapitalze amonagebis nebadarTuli ganakveTis Semcireba
jarimebi– vermonTis kanonmdebloba uSvebs TiToeul
darRvevaze 100 000 dolaramde an vermonTis mTliani Semosavlis 0.1%-mde jarimis dawesebas
muSaobis xarisxis pirobebis Sesrulebis dakisreba
sacdeli periodebi sazogadoebrivi sargeblis sertifikatis
gamowveva