filecreated date: 4/8/2016 11:24:56 am
TRANSCRIPT
r , a \. t ..-|'\ \\<r,.^*tK\ .\s--\ t\\r\r (_/t_\' \\ |
I
It
i ME!!|JA !-IEHTAP
:o4EIIAHAMedija centar,,Odbrana"
Media Center "Defence"
!rta lltr r titrl Ii.lt tr!
Institut za medunarodnu polidku i priwedu
Institute of lntemational Politics and Eanomics
Ministarstvo odbrane Republike SrbijeSektor za politiku odbrane
Institut za stra tegiiska ishaZivanja
Minishy of Defence of the Republic of SefukSector for Defence Policy
S trate gic Research Instilute
Za izdunfutror the PublisfursMEDIJA CENTAR,,ODBRANA"
MEDTA CENTER "DEFENCE'
direktorSlavoliub Markovid PotPukovnik
glavni i odgovomi urednik- Draganl Markovid
urednikSlavica Derid Magazhovic, pro{esor
INSTITUT ZA MEEI-INARODNU POLMKU I PRIVREDU
NSTTruTE OF INTERNATTONAL I'OLIIICS AND ECONOMICS
direktordr Du5ko DmitrijeviC
Priredivaddr Neveirka ;eftie-Sarlevie
INSTIruT ZA STRATEGIJSKA XSTRA'ZIVANJA
STRATEGIC RESEARCH IN$TruTE
zastuPnik direktoradr Jovanka SaranoviC
Uredfu ad<i odbm/Editoial Boatd
dr Milan JazbecLutz Kober
dr Duiko DimihiieviC
mr Milan Zarid general-potpukovnik
dr Katarina gtrbac, pukovnikmr Tanja Risti(
Reemrcnti,/Redactors
prof. dr Jelena Guskov4 Rusiia
dr Rem6nyi P6ter, Madarska
prof. dr Pero PehoviC, Srbiia
prof. dr fovan Teokarevi4 Srbiia
tl
Medunarodna konferencij a
SRBIIA U SAVREMENOMGEOSTRATESKOM OKRUZENIU
Beograd, 2L. septembar 2009.
Intemational conference
SERBIA IN CONTEMPORARYGEO-STRATEGIC SURROUNDINGS
Belgrade, September 21, 2009
Beograd,2010.
CIP' Karanorr€aqr{ja y lly6n'1Kaqr'4r{Hapomra 6z6nuc.rera Cp6nje, EeorpaA
327 (4e7.11) (@2)327.s6 (4e7 .7't) (M2)327 t:911..3 (497.'t7) (082)
MEDITHAPO,UHA Koq+eperu$ria Cp6uia y caBpeMeHoMreocrpareru(oM oKpyxeoy (2009 ; Eeotpaa)
Medunarodna konfercncija Sftija usavaetEnom geostrate$kom ok$Zenju, Beograd,21. septernbar, 2009. = Int€rnationalconJerence Serbia in ContemporaryCeo-shategic Surroundings, Belgrade,September 21. 2009 / lpriredivaci SlavicaDdrit Magazinovid. Ndver*a Jeftit Saltevicl.- Beograd : Medija cenia.r "Odbnna" :
Institut za medunarodnu politiku i prilTedu : Ministarstvoodbrane Republike Srbije, sektor za politikuodb$ne, Institut za strategijskajshazivanja = Belgrade: Media Center"Defence" r lnetitute of IntemationalPolitics and E onomics : Ministry of Defenceof the Republic of Se$i& Sector for De{encePolic, Strategic Researeh Institute, 2010(Beo$ad : Vqna Slampa ia). - 464 str. :
ilustr- ; x cm
Tek6t na srp. i engl. jeziku. - Tiraz 500. -lredgolor = Prejace: str. 9-12. - Napomene ibibliografske ref€rence uz tekst. -BibliograJija uz verinu radova.
I5BN978-86-33S.0288-7 MCO)ISBN97&86-7067-133-1 (rMPP)t. Iepr{h Mara3rGoBKh, Cnaauua [ypeaxnrla)6*6egnocr (noanrrora) - Cp6rda -36opxrar{r,r b) feononrrraxa - Cp6vja -36opHnrlla c) Cp6r{ja - CIIor!'Im rorrrrrfl€ -36opE ar{rrcoBIss.sR-ID 175562252
ISBN; 978-86335-0288-7ISBN: 978-867067-133-L
SadrZai/Contens
Pred govor
Preface
SRBUA U SAVFJMENOM GEOPOLITIEKOM OKRUZENJUSERBIA IN CONTEMTIORARY GEO-POLITICAL SURROUNDINGS
Milan lnzbecThe Change of a Paradigm - Geopolitical, Secudtyand Diplomatic Aspects
lelena Guskoaa
Savremeni geopolitidki poloZai Srbijekao rezultat aktirmosti spoljnog faktora u uslovima globalizacije
Slobodan Pe{itGlobal Interactions & The Future o{ Serbia
Mamoru Sadskata
Comparative Neighboring Policy between Serbia and fapan
Duflto Dimitrijmi1Metlunarodnoprarmo razgranitenie Srbije i Flwatske na Dunavu
Dtasan PetroaitSrbiia i savremeni geopolitidki procesi u Elropi i na Balkanu
Miloljub Sretenwi|The New Geopolitical Order of the Balkans
Zlatko Isaknoit
9
71,
15
Objavljivanje zbomika podrtulo je Ministarstvo za nauku i tehnolo5ki razvoiRepublike Srbiie u okviru proiekta,,Srbqa i sawemeni svet: PetsPektive i puteviudvridivanja spoljnopolitiikog bezbednosnog i spolinoekonomskog poloZaja Srbiie usavrcmenim procesima u medunarodnoi zajedrici" i Ministarstvo odbraneRepublike Srbiie.
Territory and Population as Elements of the Political Power
Nevenka lefti| Sartni|Serbia in Regional Geopolitics
Miloi Solaja
Intemational Community and BIH in Relation to Gmpolitical Positionof Serbia at the Beginning of 2l Century
Vera VukmdL Zaonimit Iaanwii, Senad Ganii, Aleksandra LjuitinaMecluregionalno upravljanje morskim dobrima: valorizacija ekonomskihi kultumih interesa Srbiie kroz jadrarsko-ionsku iniciiativu
Aleksandar lazi6Cenhalnoevropski identitei Srbije: dileme i tinjenice
Branko Paolica
Granidne linije Republike Srbiie i njihova problematika- granidra pitanja sa .,novim" susedima -Brano MiljuiGeopolitika Srbije omeilena Dejtonsko-pariskim ugovonomu sawemenom seostateskom okruieniu ...............................
Slobodan lankooi|Borders in the Balkans: Longevity in the Postonodem Era
Mina Zirojmi|. Fati( Sanja lelisaaac Troii|Geopolitical Co nstruction of Ewope
Sa e tlana D ur dea i 6-Luki 6
Obamino obeCanje promena i geopolitiika ogranidenia
ll
SRBUA U SA\'REMENOM GEOBEZBEDNOSNOM OKRUZENIIIJSERBIA IN CONTEMPORARY GEO-SECURITY SURROUNDINGS
Mitar KoaaiShategija nacionalne bezbednosti Republike Srbije
Brunko KrgaNew Elements in the Geo€trategic Position of the Republic of Serbia ................ 230
Boiidar Forca
Geobezbednosno okruZenje kao tinilac dokhine Voiske Srbije ...........................235
6
94Katarina Strbac and Milan Mijalkooski
Regional Security and its Impact orof the Republic of Serbia ..................
on Secr.rrity
SneEana Doki6
Komunikacija u sistemu bezbednosti .......... 254
Stanislat StajanwiiSavremeno poimanje bezbednosti i bezbednost Republike Srbiie ..................... 258
Iaona kdnac i Dejan Gaji6
Dometi i tendenciie izgradnje vojnih snaga Evropske unije
Saua Stankwi1
O granicama Republike Srbije - bezbednosni aspekt
Darko Trtfunouii
707
130
L432M
300
195
Bezbednosni aspekti geostrate5kog okruZenja SrbijeEnergetska bezbednost ili pakao .......
Slaaoljub Randelooit
Nezavisno Kosovo - bezbednosni izazov,rizik i prehla bezbednosfi regiona, Evrope i svetai njegova uloga u pozicioniranju geopolitidke moii
Dalibot kki6, Dane Suboli6
Srbija u novom policijskom okruZeniu: efekti policijske diplomatije ........... ......... g'28
Daaid Veskou
NATO i drZave zapadnog Balkana
Vera Areiha-DeilEkolo5ka bezbednost i promene u ekolodkom okruZenju
mSRBIJA U SA\,IREMENOM GEOEKONOMSKOM OKRUZENJU
SERBIA IN CONTEMPORARY GEO-ECONOMY SURROUNDINGS
Rudy Weissenbadur and loachim Bed<erFDI and Structural Imbalances in CEE and SEE
310
350
Pero Petroait, AleksnrLdar ZiakooilThe Lnoact of dle Global Ecouomic Crisison lhe iconomy of Serbia and the Countrics in the Environment . . " .. '. '. '. -"' 380
Hasiba HrustifGeoekonomske prilike Srbiie za budufnost
ZaklirLa N oriti6, D ragan D ukanouilEnergetska bezbednost: globalni trendovi i htcres Srbije .........'."" 419
Marina DimitijeaitUloga poreza u stvaranju povoljnih ekonomskih uslova u Srbiii " '. "" " 438
Dobrict VesiiElementi menadZmenta svetske ckonomske krizc- reforma finansijskih triidta i hstituciju ..... ........ . .. ....,..,.. .. ..... .... " "'" 448
Predgovor
Utvrdivanje mesta Srbije u sawemenim meclunarodnim odnosima bio jepovod za odrZavanje veoma zapaZenog rnedunarodnog naudnog skupa Lt
Instihltu za mcdunalodnu politiku i priwedu u Beogradu, 21. septembra2009. godinc. Skup pod nazivqm: Srbija tr geostrateiklll1. okruienju,organizovan je u saradnji sa uglednim Institutom za strategijska istraZivanjaMinistarstva odbranc Rcpublike Srbije i prestiZnom nematkom fondacijomHans Zajdel (Hanns Seidel S frnS). OdrZavanic skupa finansijski je podrZaloMinistarstvo za nauku i tehnolo$ki razvoj. U radu nautnog skupa udeiie suuzeli istaknuti naudni radnici iz naudnoistraZivaikih i obrazovnihotga zaclja iz zenrlje i sveta, kao i predstavnici diplornatskog kora u Srbiji.
Aktuehra polititka situacija u regionu nametnula je pohcbu da sc. naskupu na nautno argumentovan nadin pruZe odgovori o vezi koia postojiizmedu geostratedkog poloZaja Srbije i njenih spoljnopolititkil-r prioriteta koji,izmeclu ostalog, obuhvataju uspostavlianje dobrosusedskih odnosa,pridruZivanje evropskim integracijama, negovanje izbalansiranih odnosa sa
kljuinim akterima meelunarodne politike, kao i otuvanje teritoriialnogintegriteta, 5to predstavlja krupan i delikatan izazov od trjeg redavania zavisipravac razvoja buduiih regionalnih odnosa, ali i geostratedko pozicioniranieSrbije prema svetu. Rebavanje ovog sloienog prohlema uslovljeno je
dijalektikom promena koje karakteriSe trajan antagonizam izmedusuprotstavljenih nacionalnih interesa dije usagla5avanje u perspektivi moZedoprineti trajnijoj stabilizaciji kao neophodnom preduslovu za viSi stepenzajednitkog naprc&a i ostvarivanja saradnje rue ekonomskom, politiikom,tehnolo5kom, vojnorn i kulturnom planu.
U zborniku radova sa nautnog skupa objedinjena su izlaganja utesnikasa tri programska panela:: Srbija u sarrcnlenom geopolitifkom okruienju., Srbija usaaremenlnl geobezbednosnom okruienju i Stbija tr sa'lremenull geoekonomskom.okrulenju. Na akademski veorna uverljiv naiin u radovima su izncti podaci usvetlu najnoviiih istraZivanja zahvaljujuii kojima su tokom poslednjih godinaponuclena sasvim nova tumatenia o diniocima koji svolorn snagom iistorijskim naslealem uiesLvuiu u procesu formiranja geosfrate5kog poloZajaSrbije. Iako su u zbornjku tadova prvenstveno obradena politikolo5ka,
bezbednosna i ekonomska pitanja nauini radovi dodiruju i druge oblasti
dru5tvenih nauka, pre svega voit-te nauke i medunarodno pravo, pa.timezbomik predstavlia zanimlivo itivo za sve koji hoie da se upoznaiu sa
kljudnim pitanjima koja determiniSu poloZai Srbiie u savremenim
medunarodnim odnosima.
Od svog osnivanja 1947. godine do danas, Institut- za medunarodnuoolitiku i p"riwedu poklaniao le painlu isha2ivaniima koja se odnose na
eeostrate$ki polozai drzave, bilb davariiem odredenog Prostora ovoi temi uStui- sitih
"u"*i:ir isttaZivania, bilo aktivnim istrazivanlem aktuelnih tema
u okvim centra koji se bavio" izutavanjem globalnih potitiil<1! problema'Institut Ce i u buduCnosti nastavitj da iitra2ule geopolitiCke aspekte
harmonizaciie odnosa Srbiie sa svetom, ali i metoile njene spoline politikeusasla3ene ia realnim potiebama, interesima i moguinostima Prioritet ieima"ti naucna ishazivanji onih elemenata politi{kog, pravnog' ekonomskog.i
bezbednosnog karaktera koji su bihri za -utvrclivanie
predloga sirategijskih
osnova spoliie politike. U' tom smislu izaZena je nada da de rezultatimedunaridriog naudnog skupa Srbila u gelst ratefl(om. okru.ieniu, tiioi su
realizaciii ta furro hud; i entuziiazma doprinele .kolege .iz Instihlta za
strategijika isiraZivanja Minista.rstva odbrane' ostati na liniji.shvatania da
izdav"aije zbornika nlie samo sebi swha, ved da bi hebalo da sluZi $irim
dru5tveirim interesimi, pre svega, ostvarivanju stratedkih ciljeva RepublikeSrbiie u nienim odnosima sa inostranstvom.
Preface
Defining the position of Serbia in intemational relations was the motivefor holding of a very prominent xientific conference that took place on 21
September 2009 at hstitute of International Politics and Economics. Theconference entttled Serbia in Contemporary Geostrategic Surroundings wasorganised in co-operation with the Strategic Research lnstitute of theM6istry of Defenci of the Republic of Serbia and the reputable GermanHams Seidel foundation (Hanns Seidel Stiftungl. The conJerence wasfinancially supported by the Ministry of Science and TechnologicalDeveloprnent. It was participated by prominent researchers from scientificand education institutions frorn the country and abroad as well as byrepresentatives from the diplomatic corps in Serbia.
The current political situation in the region imposed the need to providethe scientifically substantiated answers concerning the relationship betweenthe geostrategic position of Serbia and its foreign policy priorities. Amongother things, they include the establishment of good neighbourly relations,joining to European integrations, fostering of balanced relations with thekey factors in intemaiional relations as well as the maintenance of itsterritorial integrity. By itself, it is a big and delicate challenge whoseoutcome will determine the direction of development of future regionalrelations, thjs also including the geoshategic poiitioning of Serbia Io theworld. The settlement of this complex problem is stipulated by the dialecticof changes that is characterised by the permanent antagonism between theopposed national interests. In perspective, their reconciliation couldcontribute to achieving a more permanent stabilisation of the situation as anindispensable precondition for attaining a higher level of comrnon progressand the establishment o{ economic, political, technological, military andcultural co-operation.
The proceedings from the scientific conference include the statementsfrom all three panels and these are the following: Serbia in ContemporaryGeopolitical Suroundings,Serbia ln Contemporary Geoceconomic Sunoundingsand Serbia in Contempbrary Gcosecu rity Sirouidings. lt is in a convincingacademic way that the papers present the irrformation in the light of the
10 1I
S tattislatt S TO/ANO Vi C1
Savremeno Poimani e bezbednosti
i bezbednost RePublike Srbije
t n r!!1, !!:p u tr, *]0 1"UaO I be zlg t1o:tl!!lr!!lt]!as!!l e
ABSTIIAC]'
I':"x'#,# lll:If,H ';J""1,':'l'":1 ;[.]iiu""'ii-ii{r'[* fr.=-*iJ*,:|;*n['ttixm';**mL$:"5*iliil3.lliil";"ii1iiil,iT';l';;;'; it"l ;l.ry"X*":il-fl ':':t;i"*i"'H":i.i" *1:1":i
t;:ll:];iiifiiilTli{9:lsr,''#1ksilt"Tff*ii'.1"":ll*":llgi:i1;:::::l{"**f:"Hi::"J''#;ili"ii ""*1uv,o..;"'s
as wc' is
11;**i;i*i:til-,**.,".:**rup:liiglilr",i,,!!;:il::l'L'l;ffi ll;{t**l;r*::qlU{'.'":'riT:i:ii1-*r:*;;;;;;i)';;i in the paper' rlnallv' rhe inrluenie o{' the nc-w secultv
iltlt'.'lx *:ll" lll"'""'1llK'i.l*ll""ii:'lJ;Tili:'i:ll:
^," p''","a "" "1 ": f lt::;iLilL:.:'ii;1'#'rff "".1l::'it1#i:ili
il-'il:,i'"'Jf ;:i.:iTli'?ll,'"";;;;;;;0,,".,,""'1'lQn zuor rls'.globalizallor! securjty' interdependence' challenges' tisk'
illr*.r rs . ooper"rtion l'arl norslli P' ncul r'1 lrly
Uvod
I(ojim smerom t k1\: tri"" ;":,tT:klli ;',1;i"?;,1""X;'ilil:
bezbednosti, Pose.bno u odnosl
, ,r, ,tntO*' O+,*, Uprava za su-iltegijsl<o planiranje' Ministarstvo oLlbi ane R5'
258
i,1$!l-L',1:1ii:l jri;ii;:*;,,,r,},.$..r#:lixk*:1
H#ff i1nHr#fi :'*n#ritl:Ti*ilriir*;ilT,.'; j
ruliiruf:;i;'li# i:r,"r ;;lil,:rj:':'"?',.i:1'H
iii*;';*r5 jil1x$=;:;hT;ll;J,;d{:r,,iii.#:*lirriii'$lt
,H1:;;,ffi $*i: jltl;piir,"i*r*:*,*+g-povezanost.iavre_"",r, i,.,,lil,.l'l
!,;1T{ :lfl}:il,lf ,1".1ffi.f.,:t,:l:;lffiiiJl iill;i,11,',111,il1*.::" ':l'nevon r.o,,,*pi'n,'.i"',i drza,,,. U ,orn
r,*,li:;!Il:[1T jrf, ilixi:lffi ;.,Iii{ilf}r';"r*,'l;:,1r,:rGlobalizaciia i svetsko druitvo rizika
ffif i{tF,.,,il!!""iml.::1,;:'m4ruir::m"H#:xl,"xl**:1*:il,;*l,rs x*nf *ll*:lt: ;,itl,,::,i,*l*[L*ltiilq:i J,il Til:'ili jt:tT? Ji3;illf ffJ#l i J, ll'i,, -.,.,.,, *, u
il:#j|,::=,i'[ii.i]y;lf ,.slH,i,itiy1xlfi :Tf; ^i1'..:il;.".:T;
il: (ifl r{*,,F; t$,,'"ffi iiifl #ilii';:#ifti#:r;;r$:til{:*ri lr,,,r'l}i
ta n ; jizrazen i ji
" d;' i;,,.'; ;'.ill, j'lill;;jffilfffl:1:, j z vo n,, *1i:\l'n:li; u,1r"iiriiTj*#
i
IJY
Stnnislrc Stolanarc sartlllal aJoullrlEle zttedmsti i bezbc,C rur; L kyfulile S rh i i e
ilil#llfff rilJrll''{i:i,il,;'*+$tfd*;i*'::''t$Iln'filil$;:";J*ls,,s*'l'pr*"';:.u* .i;r*1"6i, :b"
srre v ie
r';:11,1::l; ;,)',':.,.,#3i il H: # ;[ Fil:i,'.,i * I ll [i1*$#f :{il:r!
##*i1ta***,ig*p+*E*,riffi*,?rffi t'i*'i'ffi fx*ii'*tpll,:lg-*t*,*',':'ru
li$'t,"i.'.',"t*1;$[htt',m]lrlfr [ietnidkog separatizlllit, lerorlzr-'-o,*i',"oruia.rh-ll:9.1;'Lilil,,lX:iX^.'1'liil,ilil#ri1lii.i"il;
:Ifl$ H 'ifriiii H'ilft'"i*1$l'*l+ l $*- Ei'i#L?$?i
ri?,"#Hrffi r..f .*-f4j:#l.;,Hffr ;frtff ,..-*.
l;'",;.',;;ljilii;:':l'il:*:''i;;i;''t"t'oiu Lit' p'o.'"'n 1
.*i*,*,T-,ix-.{F:illl+ig$$.ii*iiqlt53,1ffi
lil-*tWtti"l':lllltH*i:iiit*l*'rxilr;*:tr', u", 0,., ," i ,., r't'r, ylll; -ffi -ltr,.,.,,,u,inn
,r,,,,.",' i',:,:';,*lulY:'ffi :11,;.#
$iH*rii#;r'*roi}.;$*uHj,*#*n***r*r'i.trti'J ;:t;;;. Kuj istarijc i poslettrji iorr:lc' CJD' Podgorica' 1997
260
rzazovi - ocl klimatskilr lornova ,J,, 7r,,crr,.,,^r^ -^rpterxoai u pojedi"ur ."r,"",illi i1,""7aostravarla nadrnelania za postizanjc
:llil' .:;:* ?,'::i;,i J::1#,.S,11;'*;"; .l;:,,"xi,l' k;rko i, a nade
i:#". * ru HH? ill;lt:: #*:jr ff fr*niTlTill;"J['il", Jl;l] l;]?; j
I J i :l:1 il,...1i,11,i,1. *i*ii :l il .il r j
li r r',p, ; jjii'iiili]il,'"^ii;'ji?r:fff#X, ;t r - g""t''"'r; i.i*ii.iia.;r.. -,; .r"
*ififi "!:ryr:iil:",i,:lulm:" ;;Tj" ;;";:",i#:,ti:.' i*:;,:';:Il:[;!1i r[, ;;|'i ]l'J
;: i:"',1'1,',1" : ltii", #u l:i'; iili l -
",, n,,,, i,,i,,
It';;:li:'?j, ':":*s ffi.',,':" i n.ve ,ipov,' .".;;;;;s' -i?il*illi:,J
|::ff l,lJ'H:,l1lh3:'"',#':f'ffi'""|]]l"11ltilir'"i'dffi iTi*:zivotnos'staiJar;; il;#;:,xil, T,il, j;irjiy;ff$":T.,j'iiJ i.,, riili ;
I.ret'i sv('l jcste politirkrr i kultulno ,,,, ,',,'r,,,^_' ,,'"
*ii*tir*li'fi,nli",'*'rlruii*r,,'ilii*lfu I#+l
iil,;i:JHfr fi.',.';*T3#'ft."f*ii..tH::*i:i,.lt',i#lii[J;;#il.:,i"Y: ;:':i',noi;li'i,f.?1['tl:'n'4.r n",q" J,'oi",,'. i'"*,- gr oba Lnu
:il:?:l,T.,;T' ;ftli':T,i1ffi .#i:'1{i:i{..1fil r:,"ii.:4:i*.li',ln *oanni.noo,,tufo,il-';;ffi :/:#.1f i|:l1.if;J,"iil,?Tri,f i:,ffi:+,FtiXl::#"#kft:'ffxT:ffi lu ""uiu"u,"'uiu,uu,,,'u.li i,,,,"au u,zuuo,
ll'jfl*'i,', i 1'"r'i'.[,,",i.Liii,J',J:r'il; il;"H,11.;1ili:lillT.::n',i.:ilit;'fi.if 'li::,.1,,il:[i; ::: lfllj:il]#rln :ii: ;*ftii---------o;VIo*tt.*,o.,,* tui,\|,:,1\!il( sret'.Fiiip Viinji( Beograd,2004, str. 295.
'i ;:ll;:. i':1.-'I,ln1uil .:i !..L(r,,,\ r,ri ri,,d,",, Bn
26'l
s:.!r,!!! !p!!! t!! 4!!,gi 4 z!!q! s t rlY t.t! ikc s t.b i j eStntislta Stolanootc
H::Hi'hltfi i:x",:':Y;,i:f ii:trfi :i:ii"g&lL$:ili'Sli!l"'Tilesiabilnoiiu.
"",inrili*:,;'iq";Eril;:ni:fl:;i!'i.|i1i:i:r';i*s#*1ii";'";*:1,i,*:ffi ",;',;;;ill.x;:ffi"'llff ,ilf i""li'"*,1"-a"*"
rrarednim decenijarna 'uet ttct
"u"-pet lotl iiraz"n" konkurencije i konflikata
oko energenata, vode i bn'ane'
;; :tT*#'lffi 'tI,:J'i# i3iJ""T:i: ;"%T,:l'iJ#i'1':'): ii':ltl:?;
;5*ffiiil:"ff ::t*;xll'";*,;"*ll.1i."{i'dTl#ji'5hfr lii*,rxr:{'r*:iit'#lli#r:ri*#*l#$*,*tr.*i'nut a"-"t"tog sveta Predstav
f :ff...ffi f i",?**r;t*;ffi *t*lg*rt;,"#;:ilfi t"t',""L:$iTdn*#*** ]?*tfu ',m '; *ru'*5:iili# ;i,,iit"llfrut ruaffi"oui"ji *kotr' posebno o.r ko"ji ie
;i.!".';;;;;;.rctniasrt j",Xk**;;;1;i;T:gtr4Jff ff;i:;;;:ii:.H:i"#'*:Xl?;XfiT lil:'r,iil *5'"r"i""i'idnog mesta la zivot
Izmeniena bezbednosna Paradigma
Novo tumadenie. pojma bezbcdnosti' inicirano d*till"t:::t,;H'rT,il'^^iiil"ll;l?ffi *H
jii:,#'"$::ilit::'l$i'1ll'"iitfi ##.;;Hi;;;ilJ rEoretiiara usmel'er''a i" P'"u1.'l:dll.
n:t{*:Jr*[qL;':"**rm*x'm:rx]lifli:igifi lil';H*#i*11t1[:ll"*l;H*-1x'J5*r'*",T']fl1!ffi -a'u'*
fll;:f*,tffi sigg'g51fu;n[:nr#**;i"}?,":ll+U.;rmir:*:t:ik1 i'+i::nfr:,i';:1ffi i""'ffi'i:i 1fi$::'.1:: Jr'| ;ti{ijtil#j#it1f,{n:''Tr,ffi
r}r:tr}',r#
,',r"'ffi ii;i,,d:#f ljtft.1*+*l::**HHi:rH#;dr"r#, r****#*l*ii,*;;1?';il::f.[f:;,'Tfi::-" t., ],1
;i*:il,llJ,1r;il,tffii,Tj ;,l;:xti ::"T .::
i'{::l',l;::f :l"iu"li,ii:i:*;;;tru;:i:*:t*::51ir j,q{iii:l ff i,,i;;:;l;* j:jil+;*r ru r,ru; ,f il #f:*ysitil jn',";lll'i*i,::::"*,'&"1n:iiii*;:;.f"il?l;
;niiru;:t'"H;;d''#:diliHi:f J.'il:T:T"-illi:::*i:
;*i*:?-:iL:,{#**ii;"rffi *.1-'.ii;l; jil'i?"?11x#r;
il:fi, flflx dil*.t f , ,*ii],j:ll :T ll; ffi l;":l;j,xl l m r
''l{5r','ffi l{itriffi ;li[ld,^pJ|:til,"9sri:i:;:r;
il*ril iffi:rtr#: l*iliT.;rui*i!r tff :i;[* ffiil'.1*"-ffi li*,,'*l:ffi.:i'ffi l'ilq
j*ffi i,:il;il t:,1.j :t,t,ii:!:T: ::i;l: 5x ;:,;*$,,:yl[:titxjilIil:8 M. Mandelbaum, /sfo, str' 294
9 ?lre nCDc: tllobnl S f .l,ttgic'lietlds PtoSnmfle 2007-2036
262
5 I a1 risl't-o S toj mo\ it Snleleno pollut!!! !t:!!4!t!, brr!!t!!s.t Retutbtke9 rb4c
opsr.r je. sasrasnosr * .:l'.?;1"1'i*i'ii:fJ ii:ff'ri?: il :liiJitli#:illJi'H:qt3';,:*.1xixi*giT?1;,i":1:dir*i,[:xll:'gproces Sirenja bezbcdnosti iz
iil*xTi'}:'if,T*11,".'rif$k::;'j'll:,1*:'tui:THi'i".'.1'l'llli:":r"'"'#frii;;xn*r:,J.*:[:]:'xl il'" fl i!il]'l?.i::ffif ,]];;;;;;i;""ti stvaraic uslove k'ji ie umanjivati moguinost velikih sukoba
i oruz,rnilt kor likal.t
".f ,r,Xnfl il;.;:ff fi.:TlL!iI*xTT*:"'#'1"11':Hs'llT""xllil..iL'l "i.'t",'ev
rad j nih g' *"T"::", J" lltlulli,l,, 5l"l?":$Tni fff;
cfikasno uPravlj;rnje clrZavan-L
p""l"J, t!*atlfe i partnerstva iskoriste prednosti. koic pruZa doba
i'J"'-.,r.*" g clruirvai nove^terrnoroBrli;l*i til1$1?ll,ti":lifilH..'X
lfi:iiTlli":ff'#iTJ:illua"'lipro".'.-'na u s{eri po'eianja od govornosti
za rtonoscnie fulilic kilr odlul'a
Bezbednosna zajednica i bezbednost evropskog prostora
-""fi ?;lri;ffiifr ii:f :'H':*:.U",#l}:,?:!il'il"1":J:i{il:HTh'i:'l*i1;l*t,:tl'*lti' llnx*'run:l.:i"::' x'tlgl*:l'ifi"lr"rr" ,1," ,ise .sagledava globalno, a nacionalna bezbcdnost, .koja ie, u
:*'"1*u:*i*";;*ul",nffi l=*;'l'lru:-f i"rr:*:rl',,"olil3il',l,"il,"JlTffi J"';g?'::'"'",,1":,"'i*'i!"*t:#"1f; '#i,u't"ano,'-,".rir"-",""rtdiaif i'1..*iJ'l9.;i#5fi
"5*ff '":^:Hffi14
*rr1fu'"'*:=1i#ltr$dn'hffi #i:1iii,i{J'l'=:l*ili:T
;t'A;J;ti; ptotii'ilke,11 *tlft *1"-'auna iajednistva i uspostavljan'en
i t,ninn, t,"rh".t*,- n. ",r1",
tni." p'* i ic trorij'l'i 'urn'rlli'ro K trl l )o1c' In/;t;' '/ co ntttltt tht 'tr'l
No, I lii,,'i'. A'", Pril).'lon L ni\ cFitv I1css' l "r/11 l).Sir i, Ndtikd oll ezherLnosfi, Slulberi glasnik SRJ' Beograd' 2002" str' 45
264
#1, :.di'j: ixl, H; ii:, it lt,:;,fi:it, :
jilx,i,1.?;;:, ;:t* i : U csnov,
;:* ffi ,11 il: I 5 jLt ; :i I [:ltl*ru;, :i;ili::,:i :l,li :1
" 3 i,l,:il
t:;;;";Hli' iiilixi.,T#r gli$!;,;l:-x,l;;r:;"J];'i' ;i'i.:li:?
;rt,-Tf plt'fr gi*T*t$5;ffi i,ri##:j'r:
g*,m*A:f;,rm-**l:lff';l: *T,#,.-rffi
;t**i#* $;j#:'I ljr il1*H r
:, 15.#,
j
i;11 ;r:. : r I lr r:
ff|?llii:lrrHtiil'rTt;i',,*:hjli;j, jjit ilil jrtiii r 4,i:t-1ff
iil, - i r.H, *'li".r*if;i; Htriliilii:t{l til
. U pugletlu zamisli, ali i r
lmii1 m,H- il,lll;ii? ru.)n i, trillilTr:
iiittlii;in;,*iil i#liia;1; I l;f, llxl'n* fi il#:ffi r'i fi iii;lrriitr5#;*tiili5j;Fi'jiiti,:t{x rS ii'ti
l' TJ.',', ,...; idfl I n, *ffi :ilill :.* y * I t*, ;il il,"' d ( be . \
ilffi.'i d1,flilfrtl{*ffiffi;.--------__
''i[x1,9;rru;"ll*"rr:!ii::':,:,::','^"-:::::##ff :.
Y
5o7!,ttlt:t1o t !i!!!!tjc b!:!t1t o!!| !!zL)a!!t1o!t t<rryltrls,.t,l,
Stnni.skra Slojutootc
:ffi";i'li::1",'il;il;;;:ihT":is:"Tii'l'Til,,1i.:il..1",il:"'J;pretpostavki za sarnooclrZiv mir'1''
,""[ffi:];#i.'ilH11##" l?,i,l T" i:il"11#:iyJH?il::, "ahJffi i*ii'lit[:n',""*'"'ffi m:l j:*fl :"rTT$""1"iil":i1ilff"1'i;
rrm",*tx'm"i"T:,:i'tr"ill";'$:*""--'ilffi ill''i;i;
t I Lil'l,gl"'- I " l' iloil J ",, l,l.:]il ::'d:11' il, f l:y":lli' ji j'li
"' i
j,rc.rrju mera povere nir izllredu Jr'/'l\ 'l evroltllanlskog Pro5torl
U tom kontekstu vazno mesto ima NATO progpam I'artnerst-vo za mir' koji
iitr;?*'Tnmt:",1'Tii"lltL:i'?T"+*9J:r":i{,1,4i.7
il*nt**;T-'ru-***:i*tnnlr:jll.ffi;:?ii:4$:".'il:ll;;i ;g *iq i:'',"il",#Hfr ff :rrfitil):*'$:l: ;.'i,il il'il'J l1*-(r n osnos (,r'r u ie,, j.r i <r'rbihop, r mra
Bezobziranary"g"-'ll"i",]i1ifi1,lJiHil"#''T;",11"':,:'rl*:::X
:,1r:s:*::iq:ifi:1#il;:"ilf,;;jrl1*ifl]i'*".n:;t'lmm;
f l:x':#filtr[tr,:,il:r;lj'*Hq"*i';:u':l*um:;:*:livropskog kontincnta.
Shategijski koncept bezbednostr Srbiie
,,.#,i'iil''0',"Jlii.!{tri:1i;h:1;[;1'$]yi;i1x##Hp
.:fi n:H#ffi 'ffi 1rJ*\-4j$:r":kffi "*n*i*l;*"^"lr
:,T{'1:*:i,|ixi"ff ,,?1",1"}:n,*:ilx;x"t.Til",il:ilamed''arodnih
f ;ii*i|:F,'d1f##tf t#ddtrri:ffi J,i,;r":ii:Ti
ifl$;$pt'',,.,ffi -l,, .*i*;;*i,ti,#;*ffi ,:,;#i:i:iii*:,:.r,"tj,,ff
irii{r*:ru.l:"f,*x;
; .-n il; iUln,l;;lt :;: #TT [;, ;; :"Ji I ll i.iJ, I i] :;:;'l : I
;1,,ryi.'5r*iil;*'if i:,.r*.Jl#i,li*+j jiii:,t'#l{:ll
**it++*#x**ru*r**,ffi ;r;,,tfiiii#Iffi *xn',#i:il,r*i*_T:;:#ljrli*#x{T::l;.}ffi
mtxiri';$#5f tJi:T,$liJ{Ji"tr,""*i}?oidruslhak,eraf*+il+#+:rmHffi;',i'iiiilf,"ffi it"1;,l.lffii;.f md,* j#;'5##H;.;rj:ff
"i
uf:tthrn:il,i,utrrr=*,J,"1*#;;,,i",r;,: j";;
"*il,"' j,?ll,i.iliTi,ill1:f :lr*#u;,1;,#;ilJinfl ti jt'lUgr.,1;*,t; *ublike Sr bije usvojita je str.aregijLl nacioftrtie bezberJlosti t{cpubtike
266zlJ /
Y
Stt1lylryu StglnYYYtc ltutely1gyyyrtlyLj,, bezbc utsti i hazaunq t<alrftttka Vtijc
H,11i""tL1.,:fr :*.Tl5llilHili.::iiii,il:::lj"##'"xTffi ffi "4n""
";;":ru'.*,1"1;lT:ilii:'"J:":ffi r!::i':.,ff }r"Hl1'ff fl ".$;l.]
il;;;;f ;;i#q"fl ::Tiiifl1ff:?Liffit'l"i1ff,i."lliilj]l11:i;'l:il:?'?ili"' #1il1"i'i:;.Hffi "o;'il;^ ;"'r"a"T'i poF..ti'.io
;ffii#;il;,!;;nl;ea*tgf ifi :,"&:1lY*'Jii'T,li;i1''itrir.Tiffi ,f ii':?Tid'"5util,J$t"i'tT:[li*;tinlljlf""*,s;H5:,:,'iJ'""S,T?,"liLx,*?"1ffi il;;;.i;. ;il" bezbeeln o sti
?oscbno j"i1':ilr*:pdT;1il;ih,:t;":;";"iJ;ilJi#;"'iil';lf#;1i""'t?Hti:'3?H;"""ltJ'itsaglasnopromendm'1crmtacabezbeclnostiu-tralegijsl(orn Ul.r'uzr':riu i r'ld(ionalnrnl lnleTesllna'
":r#"tt*ii;T;'tfinm,i1"{::.}H'1#dfiiTi}diil:'frt*'ffi ftyiH5t'iiii'T:rJi:i:#,t* j'#t'r;,.ffi
iz ncposredne Prodlosti.sistanovistaodb*""'"1'Li:iii$,:'t"j:l"g:*::f
':*tixi:ff#i::*x:? ili'lift: ffi n": ;T:*Tr[lJlY:r":xnxl,:;vil.rlrrih nacionalrrilt irLer.'sa nal;ze tt tniru i llezbednosll'
o"#;i"'illt'",i*T:ii^ruffi il:1',5iiid"1^o,i'J':il"#H'*llJli:
i:1#"i'"H',:.;:tl.r,ft ifi l#*$i?{lffi H jil:$;rl':l;,*.'s"'f r#5r::li3*i:t*[n*U*lm*ln*,g,'#,|l:i:fJ,"-t1l?1"JlT'"1iffi'1"'t-1u ili prikranjan;a bil" r'"1'; 'iii'.'i ,, .,.,,
.,ff [i:"5i]"" :'l;l; j t#i :; ;u i::l:Ji fi:1i ii:'il j]:ii#::l'i#
;:XT.il".1''Ii! ht'":i:l*? #iJ$ JJnil "-:i tSl*:' ';;:?'ill
268
iilT'i|',1iliJn"il:::i: ii?:;:, itii.y#:T:;tj';j;,,[.,,,, gi,,, u i :r, i
[]l; iliili,llil,lill};',i,I 1 i,fri; ;;; ;;", """Yi,3;'li'iJlil illili
Opre,,leljr.nost za pr.agrl
:lili,l i [i] l ;ft d;t*w,;w.ril; ffi i i,',ff l:: \ t; irT: u :
,.::',i, jtr,Lfrl.l l,)li [l j:lffl'*l*:ji;ll' ;j;']:',lJliJ;j,:ilij:"
Zakljudak
f :ilttrfi :I+ry#:i1!i"*ff *,;*Jtlt;ffi ir#ix?.;,it:fi :tit":*:",:.T#Fi.:l'J"ij;,1:,i:i;nil i:fli#l;.?,ffi ff Tti:,:il,,:t;
, ,,fiiil:jlJ,l,l,l,i:ll;;;:";:*i. su.se ,rcsirt, Lr posrecrnj,jJer,,rriji 20 r ek.r
lL;*lli,rui:* ;irlr j:i:::"ri!. ;:rii,r;::tl :r;i ifniIrl s; rlii : **ri, r;";$i[ J; il!l;|il{ fi
.l:[;i:,ffiil,,.ii'.lt ;,',,i, ;il]ffi , : ;:1,, :y :i.l I *;,i::i: il:
"]'oi'n\ l, ",
. n o,,, "n "
, o*raje,espor', d.) rra(ri(
1,:i:lll;,i,!;l,l,l]'l**l,,,.,, sve vi<c
fl tt,l,'i:d '**tfr '*ili,l*l' l* * ,'.,'.n'
l;iy :,:i:rJ ml l.",". iffiilitlil$,1ffi It[: llilLiterafura
l ,\vranrov Snriija, Tnlnh.rnbln k,)tlti,iiiH;il]i:it;::ii::i;ii::;:;;::::ffi)i1,,;"7,li;,se..nd e<li,i.n, c,xr.rcl
'"; u.,,,ui" ir,*iJrzrcra, clD, podgorica, 199r, str. 33.
Y
S ti n islltzt 5 tr ti tlttou itl
3. Buzan Barrt, Pe oytle, Strtes and Fenr: A't Agttrda.for Int"ffinLinntll Satrrity Shldies ln
tltc I'tt C"'i f4hr i 14 leaFotr LollF,m"u]' I orldon lYvr'
4. Bek Urlih, ltizidlo ilrrrillo, lilip Vi$njii' Bcograd' 2001
5. Varrkovsak-Cuetkovska Riliana, ,,Vojska ! mir posJije Haclnog rata: U potltrzi zir
ni,vom rltisiiom vojske" , Polctrcs'2/1r)99
6. lvlanclelbanm Ni ajkI, ltleje ltojtt su ost:o7llc suel' Filip Viinjii' lteograd' 2004'
t.*"1t r"^i, Knlo'rnnnt\i melwtaro'hte oilnose' Sttrbovi kullure' Bcograd' 2006
8. Nirkarada l{aclmila, ,,Evropska unija kao miror'rri proiekai"' lnstitLrt za evropske
stuclije, Beogracl
l, t+tr4tlt Uiro"lo,, , Clobaliz'ttcijrt - iao /l/cri srre In' Gutctrrbergova galaksija' Beopad'
2002.
10. Sinrji Dragan, N nultn o l:ezberinosti ' S1uZbeni list SRJ' Beograd' 2002' str' 12'
ii. ial"".t,,'""rrr"Ia\',,,Perspckiive bezberlnosli savrcmenog sveta"' Voino dekr'
2008/4, Beogad
12, StrateElija &lcionalne bezbcdnosti Reprrblikc 9rbijc
13. Strategiia odbrarre Rcputrlike Srbij
t,t. i"a.,ll*^ Frensis, Kln; lsto;"ilc i posLcdttji ioaeh' CID' Podgorica' 1997
15). Tfte DCDC Glob nl Strnfegic Tt'enls Ptogrnnute 2007-2436'
1.6. flanligton Serrrjucl' Sukob CittilizauTa CID' I'odgorica' 1999'
17. Hacl2it Miroslav, ,,Bezbednosna pitania"' Ecogrird' 2005
h.tona l4rOrOr1Dejan GAIC
Dometi i fendenciie izgradnje vojnih snasaEvropske uniib
r.he nrlir",l /dcterr." no,* \85l RAC I
iil$i 1i+]lfttl';fi I rri.;f:,n',nr.l'l";:. y;]li3' t:iil:l,i H:,';:: l.;:i:i:tn ::il*llfu*j::,_:1-! i,l'
,,l' teclx..ri..rl di:,rsr.-l.i rr..ti .rlso be rn;rle .rvrilabte
1ffi l,rur ;tt *,l;s*rTiir: d;riil-rli ;#:fuIljlil:rl J :n;u::,+tll l;i*jiru;:li: :;;l ;:liij::"iri;Ji:fri:,:'i; i lt: ;:*,*,ru,t[,i],:; I ;l:br.Lrssejs Tre,rt! ([4/EU).
r:ili:;l,i: i: J !'[ $:J"fl jli,t] i'l t;:. 111,il ;,."'.il:,i H J, :;llil',U^'.iilHi::; ;l[t"' to Pre\ c'j'|r ",.,rnii,r! o,'p',",in"i,,-i,,.
Corsirleril6 tlre Serbiarr forei
; *:i ff &:ilr:l*,il:'ftf;#H,ff:l#""i"H;:il|:i',xl:ffi#1x.l.H.i',Hru;ffi ',*t"'.ortt:[.^",,::.*Euroc'rps,
;---------' rlt,luu,,', I
",Lu.o i rnl Dcj.xr eniir, rs
ffil *iinl. : l; rl ii# rmill;ili:lr:i-xil j 6:,;' i :; ;i;; ;: 1i 1;1
iililiii":.:'i:i.:l;i'i;il[!il]1;,,;;Jl,l,::jll;ljll,l]:;::iil:,r.{,li:",jJ:;,':,T,i;.:
270271
7
Dobtica Vesif
7 Matlorte Dean & Robert Pr.ingle, Ire Cmtral Banks,Ilanrish HamiJtory London,
8, Willianr A. Fleckenstein with Frederic Sheehm, CIIIEENSPAN,S BUBBLES; ThcAge of ISpor;mce at the Federal lleserve, McGraw Hill, New york, 200g.
9. williarn Frazer, The Centrar Bnnks: T'rte rnternntion l and European Directions,Praeger', London, 1994.
10. Marvin Coodfriend, "The Role of a Regional Bant< in a System of Central Banks,,,Federal Reserve Bank, Riclmond, WorTrlng paper gg-4. '
11. luliette Healey, "Fina*cial stability and the central bark', , u F.irancial Stability andCo raL Banks, Routledge, London and New york, 2001.
12. O. rnotunde E.G Johnson (ur.) Financial llislg Stability, and Globalization, IMF,Washiston. 2000.
13, Marc l-avoie ancl Mario Seccar.eccia l.llr.), Centrat Banking in the Modem Wo d,EJward Elgar, ( hcltenham, 2005,
14. The Monetary Policy of tfu ECB,Ettopean Central Bank, FranKurt arn Mairl 2004.15. Overvier.r' of the F'edcral Reserve System, Federal Reserve, www.federalreserve.
gov/pl/ pdf/pl lpdt 9.8.2009,
16. Pierre L. fiklg-s, Iee Chnnging Face of Central Banking, C"trtbriLlge Llni.ztersi$ .t
ress,New York, 2002.
17 V. Surrdararajan, Arne B. Iretersen, and Cabriel Sensenbcr enner (ur.), CertrnlBank Refonn in Lhe Transition Emnorrlcs, IMF, Washig tor:t,
.!997 .
18. The lrealy on Europcal UnJon, MaJstrjch! 7.2.1qat.19. Pierc C. Ugolini, Andrea Schaechter, ad Mark R. Stone (ur.) Challenges to Central
Banking frorn Globaliz-ed Financial Systems, IMF, Washietoo 200S.
'X?1$"'jHtXi;?"??*yA"
Diznjn i prelonSan;.a paviovin
Snezara Volkovif
leziiki rednktoi
T"yiil:ilil,*:1.,,|'#,uauca Ecric, piof.
Marketin,\(t11/ 324t -026; 3207_76c
',ffiT:5f:1ff,.,il:19:lJ.
Knjiiarats*'nffi;;oc_;iri*a
Stampnvoin.r gtamldrij,r.
Re*avska 40b. Beograd
464