Гэмтэл согогтой өвчтөнг судлаж шинжлэх арга

АО - ил хугарлын ангилал

I –/ Integument / Muller – ангилал 1996 он

С- CloseO- Open 101 – Арьс гэмтсэн 0,5-5 см хүртэл102- 5 см хүртэл урт ,зах ирмэг нь

урагдаж няцарсан103- 5 см –с илүү ,зах ирмэг нь үхжсэн104- Бүх давхрага няцарсан,арьсны

дутмагшилд орсон105- Бүх давхрага хөндийрч хуурсан

M-MusculeT-TendonМТ 1 – Нэг булчингийн бүлэг гэмтэхМТ2- Хоёр булчингийн бүлэг гэмтсэнМТ3- Шөрмөс булчин няцарсан ,шөрмөс

булчингийн дутмагшилтайМТ4 – Булчин няцарсан,шөрмөс

булчингийн дутмагшилтайМТ5- Компортмент синдром / удаан

дарагдлын хам шинж /

Мэдрэл судасны гэмтэл

MN1- мэдрал судасны гэмтэлгүйMN2-мэдрэл судасны гэмтэлтэйMN3-судасны хэсгийн гэмтэлтэйMN4-сегментийн түвшинд судас

гэмтсэнMN5-мэдрэл судасны хавсарсан

гэмтэлтэй

Эмгэг анатомийн өөрчлөлт

Хугарлын улмаас ясны хальс нь урагдаж эргэн тойрны булчин судас ,лимфийн зам , мэдрэл дарагдаж ясны эдийн өөрчлөлт үүснэ.

Үүний уршгаар эд эсийн тэжээл хямран дотоодод дегенератив өөрчлөлт явагдан гэмтсэн гар хөлд хаван,хавдар бий болж зарим тохиолдолд судасны бөглөрөлт үүсч гэмтлийн үхжил үүсч болно.

Нээлттэй хугарлын үед арьс гэмтэнэ.

Клиник шинж тэмдэг :

Ясны хугарлын үед :1. Өвдөх2. Хавдах3. Хэлбэр дүрсээ алдах4. Эмгэг хөдөлгөөн хийх5. Ясны хавирах чимээ гарах6. Үйл ажиллагаа алдагдах

Дунд чөмгөний хүзүүний хугарал ,таазны хугарлын үед өсгий наалдах шинж илрэнэ.

Тодруулбал :

1. Хугарсан хэсэгт өвдөлт илрэнэ.2. Хугарсан хэсэгт цусны болоод

лимфийн судасны урсгал өөрчлөгдөж эдэд цус харваж ,хаван үүслийн процессийн улмаас хавдана .

3. Хугарлын үед зөрөөтөй хэсэгт хэлбэр дүрс алдагана.

4. Хугарлын үед хугарсан ясны үзүүр нь хавиралдах чимээг үүсгэнэ.

ОношлогооАсуумжБодит үзлэгШинжилгээ Рентгенграфия / 2 проекцоор авах /Тодосгогч бодисны тусламжтай

шижлэхКомпютер томографияMRI

Татлага хийх :

Ясны татлагаЗөөлөн татлагаЯсны татлагыг гар засалт хийж болохгүй

үед чөмөгт ясанд хийнэ.Зөөлөн төтлөгыг арьснаас пластераар

татна.Ясны татлагаыг ясыг цоолж татна.

Татлага хийх цэг :

1. Дунд чөмгөний том бурзангаас / сүүж ясруу чөмгөний толгой хугарч орсон буюу таазны хугарлын үед /

2. Дунд чөмгөний метафизийн хэсэгъ3. Шилбэ ясны бурзан4. Хавчаар яс5. Тохойн шонтон6. Хурууны яс

Татлаг хийх техник :

1. Мэс заслын ариун нөхцөлд хийнэ.2. Мэдээ алдуулалт хийнэ.3. Шөвгийг өрөмдөж оруулна.4. Шөвгийг нуманд бэхлэнэ. / Цитогийн

нум /5. Хөлийг белерийн чиг дээр байрлуулна6. Ачааг дүүжлэнэ / нас биеийн жин

хугарлын зөрөөнөөс хамаарна/

Ясны татлагыг 3 хүртлэх насны хүүхдэд ,ил шархтай үед хийж болохгүй.Татлага хийснээс хойш 3 хоногийн дараа ачааг нэмж эхний 5 хоногт үр дүн гарсан байх ёстой.Татлага хийсэн ясанд завсар үүсвэл Диастаз гэх бөгөөд ачааг буруулж заалан бороо үүстэл хүлээнэ.5-7 долоо хоногоос гипс тавьж хяналтанд гарган.

Гипсийг 6-8 долоо хоног байлгаж дараа нь үеийг хөдөлгөөнд оруулж шарлаша массаж физик эмчилгээ хийнэ.

Яс хугарсан өвчтөнд үзүүлэх тусламж

Өвчтөнд газар дээр нь үзүүлэх тусламжӨвчтөнийг шилжүүлэх тээвэрлэхНарийн мэргэжлийн тусламж үзүүлэх ,

эмчилгээ хийх

Өвчтөнд үзүүлэх анхын тусламжийн үндсэн хэлсэр нь зүрх судас ,амьсгалын дутмагшлыг арилгаж цус тогтоохын зэргэцээ эрхтнийг зөв байрлалд оруулан хөдөлгөөнгүй бэхлэх чиг тавьж боох ,зөв тээвэрлэлт юм.

Чиг боолтыг тээвэрлэлт эмчилгээний зорилгоор хэрэглнэ.Мөчдийн яс хугарсан өвчтөнийг зөөвөрлөхөд Крамерийн чиг,Дитерихсийн чиг,Томосын татлага бүхий төмөр чигийг өргөн хэргэлэж байна.

Эмчилгээний зарчим :

Ясны хугарлыг гурвал зарчимаар эмчилнэ.

Гараар засах аргаЯсны татлагаГипсМэс засал

Эвийн арга

Гараар засах аргаар 60-70 % нь эмчлэгддэг.

A. Чөмөгт ясны гандан хэсэгтB. Хүүхдийн ясны өсөлтийн хэсэгтC. Бугалга ясны эпифиз,метафизийн

хэсэгт D. Шилбэ ясны гандан хэсэгт E. Шилбэ ясны хавяаар ба сарвуу яснууд

гэмтсэн үед хийнэ.

Гараар засах арга :1. Мэдээ алдуулалт хийнэ.2. Хоёр туслагчтай байна.3. Эмч хугарлын үзүүрүүдийг эвэнд нь оруулсан

байна.4. Мэдээ алдуулалтыг 1-2 % ийн 10-20 мл

новокайныг хугарсан ясны завсарт хийнэ.5. Хугарлын завсарт орсныг шалгахад зүүгээ

ясанд тултал хатгаад ялимгүй хойш татахад цус орж ирнэ.

6. Нэг туслагч нь төвийн хэсгээс 2 дахь туслагч нь захын хэсгээс барьж 2 тийш зөөлөн татна.

7. Эмч энэ үед хугарлын зөрөөг эвэнд оруулж энэ барьсан чигээр нь гипс буюу чиг тавина.

Бороог сайжруулах эмийн эмчилгээ

Бороог сайжруулах алтан гагнуур 20-25 дусал өдөрт 3 удаа,Багаршуун ,янгирын цус ,тарвагны элэг өгөх хэрэгтэй.

Мөн Са ийн бэлмэл хэрэглэж болно.Шавар эмчилгээ үр дүн сайтай байдаг.

Мэс заслын арга :

1. Үенд ойрхон сэтэрсэн хэсгийг шрупдэх2. Гандан хэсгийн гадна талд бэхлэх / металл ялтасаар шрупдэж бэхлэх /4. Чөмөгт ясыг голоор нь хадах / уян болон түгжээт хадаас /5. Голомтоос зайдуу ясны хугарлыг засах

Ясны хугарлын хүндрэл :Хавирганы хугарлын улмаас

уушги,плеври гэмтэхЦээж дарагдснаас голтын эрхтэн

гэмтэхТархины гэмтлийн улмаас тархины эд

гэмтэхНурууны нугламын гэмтлийн улмаас

нугас гэмтэхАарцгийн гэмтлийн улмаас шулуун

гэдэс,давсаг шээс дамжуулах суваг гэмтэх г.м